WEBVTT 00:00:00.090 --> 00:00:03.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Hierbij open ik het commissiedebat van de vaste commissie voor 00:00:03.189 --> 00:00:05.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. 00:00:05.919 --> 00:00:10.669 align:middle line:82% position:46% size:100% Het onderwerp van dit debat is de Raad Buitenlandse Zaken Handel en de 00:00:10.789 --> 00:00:12.874 align:middle line:82% position:46% size:100% Raad Buitenlandse Zaken Ontwikkelingssamenwerking. 00:00:12.993 --> 00:00:16.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is gecombineerd, want dat waren oorspronkelijk twee aparte 00:00:16.660 --> 00:00:19.649 align:middle line:82% position:46% size:100% commissiedebatten. Namens de commissie heet ik de 00:00:19.769 --> 00:00:21.980 align:middle line:82% position:46% size:100% minister en haar staf van harte welkom, evenals de mensen op de 00:00:22.100 --> 00:00:25.510 align:middle line:82% position:46% size:100% tribune en de mensen die misschien online meekijken. 00:00:26.500 --> 00:00:30.274 align:middle line:82% position:46% size:100% Aan dit debat nemen in ieder geval degenen die al aanwezig zijn deel: 00:00:30.393 --> 00:00:34.189 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Hammelburg, de heer Van der Lee, mevrouw Teunissen en de heer 00:00:34.310 --> 00:00:38.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Klink. Misschien sluiten zich hier in de 00:00:38.960 --> 00:00:41.116 align:middle line:82% position:46% size:100% komende minuten nog andere leden bij aan. 00:00:41.237 --> 00:00:46.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Er staan twaalf punten op de agenda. Het is een ineengeschoven debat, dus 00:00:46.520 --> 00:00:49.100 align:middle line:82% position:46% size:100% het zijn veel onderwerpen, veelal brieven en verslagen, maar ook 00:00:49.219 --> 00:00:52.939 align:middle line:82% position:46% size:100% fiches en geannoteerde agenda's. Het zijn veel mooie en belangrijke 00:00:53.060 --> 00:00:56.079 align:middle line:82% position:46% size:100% onderwerpen. Het debat is gepland tot 17.00 uur. 00:00:57.850 --> 00:01:02.359 align:middle line:82% position:46% size:100% We starten met de eerste termijn van de Kamer, met de inbreng van de 00:01:02.479 --> 00:01:06.230 align:middle line:82% position:46% size:100% leden. De afspraak is in eerste instantie 00:01:06.349 --> 00:01:09.049 align:middle line:82% position:46% size:100% dat ik u, met de tijd die we hebben — dat is een inschatting — de 00:01:09.170 --> 00:01:12.290 align:middle line:82% position:46% size:100% gelegenheid geef voor vijf interrupties, voor vijf losse 00:01:12.409 --> 00:01:15.560 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen. Daarbij roep ik u ertoe op om de 00:01:15.680 --> 00:01:18.486 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen zo bondig mogelijk te houden. Dat geldt zowel voor degene die de 00:01:18.606 --> 00:01:21.480 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag stelt als voor degene die het antwoord geeft. 00:01:22.269 --> 00:01:24.670 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Hammelburg is de eerste in de rij. 00:01:26.450 --> 00:01:28.849 align:middle line:82% position:46% size:100% De maximale spreektijd is vijf minuten. 00:01:28.969 --> 00:01:30.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geef u graag de gelegenheid voor uw inbreng. 00:01:30.849 --> 00:01:33.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat uw gang. Misschien kunt u er nog wat bij 00:01:33.379 --> 00:01:33.790 align:middle line:82% position:46% size:100% snoepen. Nou, 00:01:35.329 --> 00:01:38.409 align:middle line:82% position:46% size:100% voorzitter, ik wilde het vandaag wat korter houden, in het belang van de 00:01:38.530 --> 00:01:39.950 align:middle line:82% position:46% size:100% commissie en van de minister, 00:01:41.540 --> 00:01:44.239 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ja, als je vijf minuten krijgt als Kamerlid, dan maak je die 00:01:45.099 --> 00:01:47.099 align:middle line:82% position:46% size:100% meestal toch wel op. We gaan kijken hoever we komen. 00:01:47.219 --> 00:01:50.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Twee onderwerpen vragen vandaag in 00:01:50.609 --> 00:01:55.170 align:middle line:82% position:46% size:100% het bijzonder onze aandacht, in ieder geval die van de D66-fractie. 00:01:55.290 --> 00:02:00.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begin toch weer met Oekraïne. Inmiddels zijn daar de eerste 00:02:00.180 --> 00:02:04.459 align:middle line:82% position:46% size:100% sneeuwvlokken neergedwarreld en is het onder het vriespunt. 00:02:05.780 --> 00:02:10.860 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben de beelden gezien van de herovering door de Oekraïense 00:02:10.979 --> 00:02:16.020 align:middle line:82% position:46% size:100% troepen — gelukkig — van veel door de Russen bezette gebieden en we 00:02:16.139 --> 00:02:19.669 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben gezien dat de schade echt enorm is. 00:02:20.449 --> 00:02:23.984 align:middle line:82% position:46% size:100% Sinds het voorjaar hebben we al een discussie met de minister over hoe 00:02:24.104 --> 00:02:26.870 align:middle line:82% position:46% size:100% wij Oekraïne ook nu al, tijdens de oorlog, kunnen helpen. 00:02:27.009 --> 00:02:28.870 align:middle line:82% position:46% size:100% We wisten allemaal en we vonden ook allemaal, zowel de Kamer, 00:02:28.990 --> 00:02:31.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamerbreed, als het kabinet, met deze minister voorop, dat we nu al 00:02:32.270 --> 00:02:35.069 align:middle line:82% position:46% size:100% heel hard moeten werken aan de wederopbouwplannen voor het moment 00:02:35.189 --> 00:02:38.340 align:middle line:82% position:46% size:100% dat die oorlog voorbij is. Met een beetje aandringen van de 00:02:38.460 --> 00:02:43.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer hebben we gezegd: we willen ook echt nu, nu de oorlog nog gaande 00:02:43.169 --> 00:02:46.270 align:middle line:82% position:46% size:100% is, aan de slag, ook al is het soms niet veilig; we willen niet dat 00:02:46.389 --> 00:02:47.879 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïners in de kou komen te zitten. 00:02:48.000 --> 00:02:51.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zien we nu wel gebeuren. We hebben niet zo heel lang geleden 00:02:51.240 --> 00:02:55.939 align:middle line:82% position:46% size:100% een debat gehad met deze minister over de zogeheten winterization van 00:02:56.150 --> 00:02:59.310 align:middle line:82% position:46% size:100% noodhulp. Dat betekent niet meer dan dat onze 00:02:59.430 --> 00:03:03.629 align:middle line:82% position:46% size:100% hulp, de hulp die wij nu beschikbaar stellen — dat is 70 miljoen plus 110 00:03:03.750 --> 00:03:08.180 align:middle line:82% position:46% size:100% miljoen, dus samen 180 miljoen euro — nu direct aankomt in Oekraïne, om 00:03:08.300 --> 00:03:10.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïners op dit moment in die kou te helpen. 00:03:12.379 --> 00:03:14.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik maak me daar vreselijk veel zorgen over, omdat ik vanuit 00:03:14.990 --> 00:03:19.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne, van de autoriteiten, van ngo's en van bewoners, heel veel 00:03:19.439 --> 00:03:25.139 align:middle line:82% position:46% size:100% signalen krijg dat veel vormen van hulp te laat komen, dat de 00:03:25.259 --> 00:03:27.800 align:middle line:82% position:46% size:100% wederopbouw, in ieder geval het herstel van vitale infrastructuur, 00:03:28.099 --> 00:03:31.860 align:middle line:82% position:46% size:100% te traag verloopt en dat specifiek hulp vanuit Europa, maar ook vanuit 00:03:31.979 --> 00:03:35.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland, veel trager op gang komt dan bijvoorbeeld de hulp van de 00:03:35.939 --> 00:03:38.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Amerikanen. Daar heb ik vragen over aan de 00:03:38.879 --> 00:03:40.729 align:middle line:82% position:46% size:100% minister. Ik hoop dat de minister mijn zorgen 00:03:41.150 --> 00:03:42.599 align:middle line:82% position:46% size:100% kan wegnemen. Ik weet dat de geldstroom van veel 00:03:42.719 --> 00:03:46.560 align:middle line:82% position:46% size:100% van het geld dat wij wegzetten — dat is die 70 miljoen plus … nou ja, de 00:03:46.680 --> 00:03:48.750 align:middle line:82% position:46% size:100% minister weet het uit haar hoofd en kan het zo toelichten — via een 00:03:48.870 --> 00:03:51.020 align:middle line:82% position:46% size:100% speciale faciliteit van de Wereldbank loopt. 00:03:51.409 --> 00:03:53.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou kunnen we zeggen dat het aan de Wereldbank is om te zorgen dat die 00:03:54.060 --> 00:03:57.259 align:middle line:82% position:46% size:100% hulp op tijd aankomt, maar ik wil vanuit het Nederlandse parlement aan 00:03:57.590 --> 00:04:00.000 align:middle line:82% position:46% size:100% de minister vragen hoe het zit met de controle op die hulp: hoe komt de 00:04:00.120 --> 00:04:03.169 align:middle line:82% position:46% size:100% hulp terecht in Oekraïne, op dit moment, vandaag de dag? 00:04:04.460 --> 00:04:09.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Op het moment dat wij hulp geven, moeten we ook kunnen controleren 00:04:10.610 --> 00:04:12.710 align:middle line:82% position:46% size:100% of het geld goed besteed wordt en goed terechtkomt. 00:04:13.159 --> 00:04:15.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Anders moeten we overwegen om aanvullende of extra hulp naar 00:04:15.800 --> 00:04:17.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne te sturen om te zorgen dat het alsnog gebeurt. 00:04:18.500 --> 00:04:21.427 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat de minister hierover veel meer uitleg kan geven dan we 00:04:21.547 --> 00:04:23.730 align:middle line:82% position:46% size:100% vooralsnog hebben gekregen in de brief. 00:04:23.850 --> 00:04:26.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan ga ik over op 00:04:28.040 --> 00:04:31.439 align:middle line:82% position:46% size:100% dwangarbeid en het voorstel van de Europese Commissie om met het oog 00:04:31.560 --> 00:04:34.920 align:middle line:82% position:46% size:100% daarop wetgeving te ontwikkelen. Meneer Hammelburg, voordat u dat 00:04:35.040 --> 00:04:37.589 align:middle line:82% position:46% size:100% doet, heeft u een interruptie van de heer Klink. 00:04:37.709 --> 00:04:37.970 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer 00:04:40.670 --> 00:04:43.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg houdt een warm pleidooi voor Oekraïne. 00:04:43.170 --> 00:04:47.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan ik geheel onderschrijven. Als ik de heer Hammelburg goed 00:04:47.430 --> 00:04:53.029 align:middle line:82% position:46% size:100% beluister, is het een pleidooi voor versterking van de bilaterale steun 00:04:53.149 --> 00:04:55.500 align:middle line:82% position:46% size:100% aan Oekraïne. Dat is veel meer gekoppelde steun 00:04:55.620 --> 00:05:00.040 align:middle line:82% position:46% size:100% dan multilaterale steun. Klopt dat beeld? 00:05:03.040 --> 00:05:06.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit was precies de discussie en het debat dat we in het voorjaar hebben 00:05:06.170 --> 00:05:08.149 align:middle line:82% position:46% size:100% gevoerd. De minister heeft aangegeven dat het 00:05:08.269 --> 00:05:11.600 align:middle line:82% position:46% size:100% vaak niet zo handig is om bilaterale steun te geven en dat het veel 00:05:11.720 --> 00:05:14.240 align:middle line:82% position:46% size:100% handiger is om dit aan internationale organisaties en 00:05:14.360 --> 00:05:17.470 align:middle line:82% position:46% size:100% faciliteiten over te laten die daarin gespecialiseerd zijn. 00:05:18.100 --> 00:05:19.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik was het daar niet altijd mee eens. 00:05:19.490 --> 00:05:22.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb een motie ingediend, die u heeft meeondertekend, om ook naar 00:05:22.550 --> 00:05:25.060 align:middle line:82% position:46% size:100% die bilaterale hulp te kijken en om bijvoorbeeld te kijken naar wat 00:05:25.420 --> 00:05:29.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse gemeenten kunnen doen om Oekraïense gemeenten te 00:05:29.149 --> 00:05:31.399 align:middle line:82% position:46% size:100% ondersteunen. Daar is de minister ook gedeeltelijk 00:05:31.519 --> 00:05:34.279 align:middle line:82% position:46% size:100% mee aan de slag gegaan. Ik zie toch dat de meeste steun niet 00:05:34.399 --> 00:05:37.129 align:middle line:82% position:46% size:100% bilateraal verloopt maar via die internationale organisaties. 00:05:37.250 --> 00:05:38.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Die keuze heeft deze minister gemaakt. 00:05:39.009 --> 00:05:42.379 align:middle line:82% position:46% size:100% Het maakt mij uiteindelijk niet uit hoe die hulp in Oekraïne 00:05:42.500 --> 00:05:46.410 align:middle line:82% position:46% size:100% terechtkomt, als die er maar komt. Ik hoor en zie nu dat die hulp 00:05:46.529 --> 00:05:47.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne onvoldoende bereikt. Dat krijg ik via verschillende 00:05:47.779 --> 00:05:48.430 align:middle line:82% position:46% size:100% kanalen te horen. 00:05:50.889 --> 00:05:53.350 align:middle line:82% position:46% size:100% En de winter is begonnen. We hadden misschien veel eerder 00:05:53.920 --> 00:05:55.149 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten klaarstaan. Ik vond 00:05:56.800 --> 00:06:00.547 align:middle line:82% position:46% size:100% het proces in aanloop naar de winterization en de hulp aan de 00:06:00.666 --> 00:06:04.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïners voor deze winter traag op gang komen. 00:06:04.220 --> 00:06:05.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heb ik ook aangegeven. Ik weet dat de minister een needs 00:06:05.449 --> 00:06:08.899 align:middle line:82% position:46% size:100% assessment wilde afwachten, waarvan de eerste resultaten pas in 00:06:09.019 --> 00:06:12.170 align:middle line:82% position:46% size:100% september zijn opgeleverd. Daarna is het balletje pas gaan 00:06:12.290 --> 00:06:14.319 align:middle line:82% position:46% size:100% rollen. Dan nadert de winter al. 00:06:14.649 --> 00:06:18.500 align:middle line:82% position:46% size:100% De Oekraïners zitten nu in de kou. Het is nu november en het sneeuwt en 00:06:18.620 --> 00:06:21.069 align:middle line:82% position:46% size:100% het vriest. Daarom wil ik duidelijkheid. 00:06:23.230 --> 00:06:27.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor dat de heer Van der Lee ondertussen naar president Zelensky 00:06:27.800 --> 00:06:29.110 align:middle line:82% position:46% size:100% luistert, maar dat past wel binnen het onderwerp. 00:06:30.610 --> 00:06:32.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is geen voetbal. Laat ik dat maar zeggen voor de 00:06:32.660 --> 00:06:33.660 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen die thuis meekijken. Of de hulp nu multilateraal of 00:06:33.779 --> 00:06:35.629 align:middle line:82% position:46% size:100% bilateraal is, het maakt me niet uit hoe die er komt, als die er maar 00:06:35.750 --> 00:06:36.680 align:middle line:82% position:46% size:100% komt. En er moet nu hulp zijn. 00:06:36.800 --> 00:06:38.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Laat ik dat vooropstellen. 00:06:39.879 --> 00:06:42.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Helder? Dan kan de heer Hammelburg zijn 00:06:43.930 --> 00:06:46.420 align:middle line:82% position:46% size:100% inbreng vervolgen. O, er is toch een tweede 00:06:46.750 --> 00:06:50.600 align:middle line:82% position:46% size:100% interruptie, misschien geïnspireerd door hetgeen … Ik wilde even iets 00:06:50.720 --> 00:06:53.920 align:middle line:82% position:46% size:100% checken, maar als ik het me goed herinner, was het ook president 00:06:54.430 --> 00:07:00.160 align:middle line:82% position:46% size:100% Zelensky die ervoor pleitte om voor de wederopbouw landen aan steden 00:07:01.660 --> 00:07:04.550 align:middle line:82% position:46% size:100% te koppelen. Wij werden toen gekoppeld aan de 00:07:04.670 --> 00:07:07.600 align:middle line:82% position:46% size:100% stad die recent heroverd is. Ja, daar gaat mijn tweede deel over. 00:07:07.720 --> 00:07:07.689 align:middle line:82% position:46% size:100% O! 00:07:10.209 --> 00:07:15.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan vraag ik de heer Hammelburg of hij ook ziet dat dit het moment is 00:07:15.439 --> 00:07:18.949 align:middle line:82% position:46% size:100% om als Nederland extra in actie te komen en om op het terrein van 00:07:19.069 --> 00:07:21.069 align:middle line:82% position:46% size:100% wederopbouw daar nu al actief te worden. 00:07:23.629 --> 00:07:26.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is het nadeel als je niet met een spreektekst werkt. 00:07:26.939 --> 00:07:30.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ging al over op dwangarbeid, maar inderdaad, de heer Van der Lee heeft 00:07:30.339 --> 00:07:33.550 align:middle line:82% position:46% size:100% gelijk. De heer Rutte heeft destijds met 00:07:33.670 --> 00:07:37.120 align:middle line:82% position:46% size:100% veel interesse gezegd dat men de stad Cherson wel wilde adopteren. 00:07:37.240 --> 00:07:39.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu weet ik dat het adopteren van een stad niet altijd even verstandig is, 00:07:39.790 --> 00:07:43.459 align:middle line:82% position:46% size:100% maar Cherson is nu bevrijd. Is het gezien de maritieme 00:07:43.579 --> 00:07:48.100 align:middle line:82% position:46% size:100% gelijkenissen die wij hebben, niet een goed idee om nu specifiek bij de 00:07:48.220 --> 00:07:53.910 align:middle line:82% position:46% size:100% bevrijde stad Cherson te kijken hoe we kunnen helpen bij het herstel, 00:07:54.990 --> 00:07:58.300 align:middle line:82% position:46% size:100% vooral van de maritieme sector? Het is ook belangrijk voor de 00:07:58.420 --> 00:08:01.079 align:middle line:82% position:46% size:100% graanuitvoer en andere stromen ten behoeve van de voedselzekerheid om 00:08:01.379 --> 00:08:05.439 align:middle line:82% position:46% size:100% deze stad snel te helpen. Voorzitter. 00:08:05.589 --> 00:08:09.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan Europese wetgeving over dwangarbeid. 00:08:10.389 --> 00:08:12.589 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik maak me er eigenlijk wel zorgen over. 00:08:12.709 --> 00:08:17.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie toch een wat voorzichtige houding van de Europese Commissie. 00:08:18.100 --> 00:08:22.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben niet geheel van de lijn om het dan maar naar de prullenbak te 00:08:22.810 --> 00:08:23.930 align:middle line:82% position:46% size:100% verwijzen. Sterker nog, ik denk dat we met z'n 00:08:24.050 --> 00:08:25.329 align:middle line:82% position:46% size:100% allen moeten kijken hoe het beter kan. 00:08:25.899 --> 00:08:31.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij zegt deze minister dat ook, op één punt na, namelijk die 00:08:33.379 --> 00:08:36.759 align:middle line:82% position:46% size:100% OESO-richtlijnen. Als wij met de richtlijn dwangarbeid 00:08:37.029 --> 00:08:40.058 align:middle line:82% position:46% size:100% niet inzetten op herstel, 00:08:42.519 --> 00:08:44.576 align:middle line:82% position:46% size:100% voldoen wij eigenlijk niet aan de OESO-richtlijnen. 00:08:44.697 --> 00:08:47.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze minister zegt dat dit al valt onder de imvo richtlijn die we 00:08:47.990 --> 00:08:49.480 align:middle line:82% position:46% size:100% nationaal en op Europees niveau aan het ontwikkelen zijn. 00:08:51.399 --> 00:08:54.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dat is precies het zwakke punt in het Europese voorstel. 00:08:56.860 --> 00:09:00.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Waarom zet Nederland bij deze richtlijn over dwangarbeid niet in 00:09:00.340 --> 00:09:05.277 align:middle line:82% position:46% size:100% op herstel, zodat we waarborgen dat we ons op alle fronten aan de 00:09:05.397 --> 00:09:08.450 align:middle line:82% position:46% size:100% OESO-richtlijnen houden, wat we ook vanuit Europa of vanuit Nederland 00:09:08.570 --> 00:09:08.710 align:middle line:82% position:46% size:100% doen, 00:09:11.200 --> 00:09:12.830 align:middle line:82% position:46% size:100% en er niet onderuit komen? Dank u wel. 00:09:14.350 --> 00:09:16.669 align:middle line:82% position:46% size:100% Keurig. Deze laatste bijdrage was ook mede 00:09:16.789 --> 00:09:19.870 align:middle line:82% position:46% size:100% namens de ChristenUnie. Ook goed om nog aan te geven. 00:09:21.490 --> 00:09:24.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is geen behoefte aan verdere vragen of interrupties. 00:09:24.169 --> 00:09:27.419 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan gaan we graag door naar de inbreng van de heer Van der Lee. 00:09:27.539 --> 00:09:30.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat uw gang. Dank, voorzitter. 00:09:30.350 --> 00:09:33.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn veel agendapunten, maar ik begin toch met een punt dat er niet 00:09:34.070 --> 00:09:36.789 align:middle line:82% position:46% size:100% op staat, maar dat wel binnenkort besproken wordt, 00:09:38.350 --> 00:09:44.830 align:middle line:82% position:46% size:100% namelijk de EU-richtlijn imvo. Ik ben wel benieuwd wat de minister 00:09:45.759 --> 00:09:49.610 align:middle line:82% position:46% size:100% vindt van het ontwerpverslag dat de imvo rapporteur namens het Europees 00:09:49.730 --> 00:09:52.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Parlement heeft opgesteld. Herkent zij daar dingen in? 00:09:52.549 --> 00:09:56.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Ziet zij er dingen in waar ze het mee eens is, of misschien ook niet? 00:09:56.509 --> 00:10:00.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is fijn om te weten. Ik wil ook weten in hoeverre er een 00:10:00.169 --> 00:10:03.549 align:middle line:82% position:46% size:100% overeenkomst is tussen deze voorlopige positie van de rapporteur 00:10:03.669 --> 00:10:06.080 align:middle line:82% position:46% size:100% en de Nederlandse positie. Op welke punten wijkt Nederland echt 00:10:06.200 --> 00:10:08.350 align:middle line:82% position:46% size:100% af? Gaat Nederland zich bijvoorbeeld 00:10:08.470 --> 00:10:13.100 align:middle line:82% position:46% size:100% assertief verzetten tegen alle pogingen van andere lidstaten om de 00:10:13.220 --> 00:10:16.580 align:middle line:82% position:46% size:100% richtlijn nog verder af te zwakken? En op welke specifieke punten wil 00:10:16.700 --> 00:10:21.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland steun zoeken om juist de richtlijn aan te scherpen? 00:10:21.490 --> 00:10:24.909 align:middle line:82% position:46% size:100% En meer specifiek, ik zie dat Denemarken zich echt heel actief 00:10:25.029 --> 00:10:31.009 align:middle line:82% position:46% size:100% inzet voor het volledig opnemen van de financiële sector in de Europese 00:10:31.129 --> 00:10:34.399 align:middle line:82% position:46% size:100% imvo wetgeving. Gaat de minister die positie 00:10:34.519 --> 00:10:36.549 align:middle line:82% position:46% size:100% expliciet steunen of ook zelf bepleiten? 00:10:37.539 --> 00:10:41.240 align:middle line:82% position:46% size:100% De Raadspositie wordt op 1 december vastgesteld en er zit dus best wel 00:10:41.360 --> 00:10:43.970 align:middle line:82% position:46% size:100% wat tijdsdruk op. Dus ik hoor graag hoe ze daartegen 00:10:44.090 --> 00:10:46.590 align:middle line:82% position:46% size:100% aankijkt. Mijn tweede punt is voor een deel al 00:10:46.710 --> 00:10:47.720 align:middle line:82% position:46% size:100% terecht door mijn collega Hammelburg aangekaart. 00:10:47.840 --> 00:10:51.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat punt is het BNC-fiche dwangarbeid. 00:10:52.840 --> 00:10:54.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Concreet willen we natuurlijk heel graag dat aan dwangarbeid paal en 00:10:54.830 --> 00:10:59.110 align:middle line:82% position:46% size:100% perk wordt gesteld, maar er zijn toch wel serieuze kritiekpunten op 00:10:59.230 --> 00:11:02.600 align:middle line:82% position:46% size:100% het onderhavige voorstel, ook omdat het eigenlijk te weinig de 00:11:02.720 --> 00:11:05.830 align:middle line:82% position:46% size:100% grondoorzaken aanpakt. Ik denk dan specifiek aan het 00:11:06.009 --> 00:11:10.539 align:middle line:82% position:46% size:100% inkoopbeleid van bedrijven, dat zo op kostenreductie is gericht dat je 00:11:10.690 --> 00:11:14.350 align:middle line:82% position:46% size:100% daarmee ook dwangarbeid uitlokt. Kan die verordening niet wat 00:11:16.240 --> 00:11:18.547 align:middle line:82% position:46% size:100% aangescherpt worden? Verder is ook het gebrek aan 00:11:18.667 --> 00:11:20.769 align:middle line:82% position:46% size:100% vakbondsvrijheid in veel landen een sta in de weg. 00:11:21.940 --> 00:11:26.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan vakbondsvrijheid ook via deze verordening worden bevorderd? 00:11:26.679 --> 00:11:31.250 align:middle line:82% position:46% size:100% En inderdaad, in de schriftelijke antwoorden uit het schriftelijk 00:11:31.370 --> 00:11:35.690 align:middle line:82% position:46% size:100% overleg verwijst de minister voor het herstel eigenlijk naar de brede 00:11:35.809 --> 00:11:39.919 align:middle line:82% position:46% size:100% due dilligence richtlijn. En daar is het herstel ook niet goed 00:11:40.039 --> 00:11:42.220 align:middle line:82% position:46% size:100% in geregeld, juist ook als het gaat om dwangarbeid. 00:11:42.610 --> 00:11:47.500 align:middle line:82% position:46% size:100% En bij dwangarbeid gaat het soms zelfs om kinderen of 00:11:49.899 --> 00:11:53.230 align:middle line:82% position:46% size:100% volwassenen met kinderen die daar weer afhankelijk van zijn. 00:11:53.649 --> 00:11:58.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Ligt het dan niet in de rede om juist daar specifiek aan te dringen 00:11:58.399 --> 00:12:01.090 align:middle line:82% position:46% size:100% op een herstelbepaling in de richtlijn? 00:12:01.419 --> 00:12:03.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Zou zij zich daarvoor willen inzetten? 00:12:04.600 --> 00:12:08.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook ik had vrij veel voorbereid over Oekraïne, maar ik sluit me graag aan 00:12:08.269 --> 00:12:10.120 align:middle line:82% position:46% size:100% bij alle woorden die de heer Hammelburg daarover heeft 00:12:11.169 --> 00:12:14.570 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgesproken. Ik denk dan aan onze steun, de 00:12:14.690 --> 00:12:16.984 align:middle line:82% position:46% size:100% winter en de vraag of we wel genoeg doen. 00:12:17.104 --> 00:12:19.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Komt het geld dat we hebben uitgegeven wel goed terecht? 00:12:19.929 --> 00:12:23.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Is er meer nodig? Daarbovenop heb ook ik de vraag of 00:12:23.299 --> 00:12:26.289 align:middle line:82% position:46% size:100% we ons extra gaan inzetten voor Cherson, nu dat gebied bevrijd is. 00:12:26.409 --> 00:12:28.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Is er een vraag? Ja, sorry. 00:12:28.980 --> 00:12:31.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is inderdaad een vraag, een interruptie, van de heer Amhaouch 00:12:31.230 --> 00:12:33.210 align:middle line:82% position:46% size:100% van het CDA. Sorry, ik dacht dat u een deel aan 00:12:33.330 --> 00:12:34.980 align:middle line:82% position:46% size:100% het afronden was. Daarom liet ik het even gaan. 00:12:35.100 --> 00:12:38.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Meneer Amhaouch, gaat uw gang. De heer Van der Lee triggert mij 00:12:38.309 --> 00:12:40.350 align:middle line:82% position:46% size:100% inderdaad met wat hij zegt over de verordening over dwangarbeid. 00:12:40.470 --> 00:12:46.669 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben een halfjaar geleden in een rondetafelgesprek over imvo met 00:12:46.789 --> 00:12:51.250 align:middle line:82% position:46% size:100% juristen gesproken over de vraag of imvo in Europa een richtlijn of een 00:12:51.620 --> 00:12:55.129 align:middle line:82% position:46% size:100% verordening zou moeten zijn. Een richtlijn geeft heel vrijheden 00:12:55.700 --> 00:12:59.220 align:middle line:82% position:46% size:100% en een verordening moet je strikt doorvertalen. 00:12:59.340 --> 00:13:00.919 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was tenminste mijn interpretatie. 00:13:02.000 --> 00:13:03.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de heer Van der Lee het met mij eens dat je 00:13:06.409 --> 00:13:08.779 align:middle line:82% position:46% size:100% een verordening zou moeten hebben voor die imvo-wetgeving, zodat we de 00:13:09.139 --> 00:13:14.450 align:middle line:82% position:46% size:100% 27 landen gelijktrekken en voorkomen dat we een lappendeken krijgen van 00:13:14.779 --> 00:13:17.070 align:middle line:82% position:46% size:100% 27 van elkaar afwijkende imvo-wetgevingen? 00:13:17.190 --> 00:13:23.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Zie daarvoor wat er ook bij die dwangarbeidverordening is 00:13:24.870 --> 00:13:26.659 align:middle line:82% position:46% size:100% gebeurd. Mijn opvatting daarover is dat het 00:13:26.779 --> 00:13:30.279 align:middle line:82% position:46% size:100% goed is dat het in dat ene geval een verordening is, want dwangarbeid mag 00:13:30.399 --> 00:13:32.309 align:middle line:82% position:46% size:100% nooit, onder geen enkele omstandigheid. 00:13:32.789 --> 00:13:36.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom moet je dus hele harde regels afspreken en die dwingend opleggen. 00:13:37.450 --> 00:13:43.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar imvo is een traject dat altijd in ontwikkeling zal zijn en zal 00:13:44.100 --> 00:13:44.710 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten blijven. 00:13:46.419 --> 00:13:49.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is gewoon dynamischer, zeg maar. Het is namelijk afhankelijk van wat 00:13:49.610 --> 00:13:53.720 align:middle line:82% position:46% size:100% je als maatschappelijk verantwoord ondernemen kunt en wilt opleggen, 00:13:53.840 --> 00:13:58.100 align:middle line:82% position:46% size:100% ook in de tijd. Ik kan me voorstellen dat je daarom 00:13:58.220 --> 00:14:02.049 align:middle line:82% position:46% size:100% daarvoor een richtlijn vaststelt die 00:14:03.700 --> 00:14:06.394 align:middle line:82% position:46% size:100% de minimumstandaarden zet. Maar het moet altijd mogelijk zijn 00:14:06.514 --> 00:14:07.960 align:middle line:82% position:46% size:100% om daarbovenop verder te gaan. 00:14:09.730 --> 00:14:13.629 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar ligt het allemaal iets minder zwart wit, ook als het gaat om het 00:14:13.750 --> 00:14:18.139 align:middle line:82% position:46% size:100% reduceren van je voetafdruk van emissies. 00:14:18.259 --> 00:14:20.517 align:middle line:82% position:46% size:100% Want ook daar wil je geleidelijk de lat hoger leggen. 00:14:20.636 --> 00:14:24.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Je kunt niet in één klap eisen dat iemand helemaal niet meer uitstoot, 00:14:24.259 --> 00:14:27.460 align:middle line:82% position:46% size:100% om maar een voorbeeld te noemen. Ik vind dat dus twee verschillende 00:14:29.799 --> 00:14:33.980 align:middle line:82% position:46% size:100% trajecten en daar passen ook andere vormen van Europese wetgeving bij. 00:14:34.100 --> 00:14:34.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben het 00:14:36.740 --> 00:14:39.740 align:middle line:82% position:46% size:100% eens met de heer Van der Lee en ik kom daar dadelijk ook op terug. 00:14:39.860 --> 00:14:42.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Imvo is inderdaad een soort groeimodel. 00:14:42.909 --> 00:14:44.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij is Duitsland ook 00:14:46.029 --> 00:14:51.379 align:middle line:82% position:46% size:100% gestart met het aantal medewerkers of de bedrijfsgrootte en heeft het 00:14:51.500 --> 00:14:54.307 align:middle line:82% position:46% size:100% daarna stappen voorwaarts gezet. Maar volgens mij hoeft het een het 00:14:54.427 --> 00:14:55.450 align:middle line:82% position:46% size:100% ander niet te bijten. 00:14:57.879 --> 00:15:00.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat de heer Van der Lee over dat groeimodel zegt, herken ik. 00:15:00.649 --> 00:15:05.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar in Europa, waar we economisch samenwerken en waar de waardeketens 00:15:06.080 --> 00:15:09.740 align:middle line:82% position:46% size:100% door de verschillende landen heen gaan, wordt het wel heel complex als 00:15:09.860 --> 00:15:13.039 align:middle line:82% position:46% size:100% je inderdaad 27 verschillende wetgevingen hebt die heel erg van 00:15:13.159 --> 00:15:16.629 align:middle line:82% position:46% size:100% elkaar verschillen. Hoe kijkt de heer Van der Lee 00:15:17.110 --> 00:15:17.919 align:middle line:82% position:46% size:100% daarnaar? Stel dat 00:15:20.409 --> 00:15:23.750 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Van der Lee Amerika zou zijn of een ander land dat een 00:15:23.870 --> 00:15:26.720 align:middle line:82% position:46% size:100% handelsakkoord met Europa wil sluiten, hoe zou hij het dan 00:15:26.840 --> 00:15:29.620 align:middle line:82% position:46% size:100% beoordelen dat hij te maken krijgt met 27 verschillende wetten? 00:15:34.120 --> 00:15:36.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Het mooie van de Europese Unie is natuurlijk dat wij op een aantal 00:15:36.799 --> 00:15:39.620 align:middle line:82% position:46% size:100% terreinen samenwerken, maar de rest van de wereld doet het bijna 00:15:39.740 --> 00:15:42.980 align:middle line:82% position:46% size:100% allemaal alleen. Dus voor hen is het niet zo heel 00:15:43.100 --> 00:15:45.580 align:middle line:82% position:46% size:100% bijzonder dat ze eventueel met andere landen individueel zouden 00:15:45.700 --> 00:15:48.289 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten dealen. Maar ik begrijp het punt op zich 00:15:48.409 --> 00:15:51.860 align:middle line:82% position:46% size:100% wel. Maar ook bij een verordening heb je 00:15:51.980 --> 00:15:56.299 align:middle line:82% position:46% size:100% vaak de ruimte om in je implementatiewet op een aantal 00:15:56.419 --> 00:15:59.817 align:middle line:82% position:46% size:100% punten verder te gaan. Dus het is nou ook weer niet zo'n 00:15:59.937 --> 00:16:04.399 align:middle line:82% position:46% size:100% groot verschil. Ik begrijp op zich ook wel de zorgen 00:16:04.519 --> 00:16:08.346 align:middle line:82% position:46% size:100% over het gelijke speelveld. Dat neem ik ook serieus en dat 00:16:08.466 --> 00:16:10.149 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben we trouwens, vind ik, ook gedaan in onze initiatiefwet. 00:16:10.389 --> 00:16:14.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga mezelf nu herhalen, maar imvo is bij uitstek een terrein 00:16:15.850 --> 00:16:18.169 align:middle line:82% position:46% size:100% dat je in de tijd stap voor stap verder moet brengen. 00:16:18.289 --> 00:16:21.159 align:middle line:82% position:46% size:100% En dan kun je niet alleen maar wachten op Europese 00:16:22.240 --> 00:16:25.809 align:middle line:82% position:46% size:100% wetgevingstrajecten, die echt heel veel tijd kosten. 00:16:25.990 --> 00:16:29.200 align:middle line:82% position:46% size:100% En ja, dat is, vind ik, niet genoeg in dezen. 00:16:30.340 --> 00:16:30.879 align:middle line:82% position:46% size:100% U vervolgt. 00:16:33.279 --> 00:16:36.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Cherson. Ik ben heel benieuwd of het kabinet 00:16:36.370 --> 00:16:39.379 align:middle line:82% position:46% size:100% dit moment aangrijpt om extra inspanningen te verrichten en welke 00:16:39.500 --> 00:16:42.789 align:middle line:82% position:46% size:100% dat dan zouden zijn. Even specifiek over de graandeal. 00:16:43.220 --> 00:16:46.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Die komt met horten en stoten toch weer van de grond, maar het blijft 00:16:46.860 --> 00:16:51.360 align:middle line:82% position:46% size:100% een probleem dat het volume klein is en dat het niet altijd op de plekken 00:16:51.480 --> 00:16:53.149 align:middle line:82% position:46% size:100% terechtkomt waar het het hardste nodig is. 00:16:53.620 --> 00:16:58.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou toch graag willen dat de minister de komende Raad de oproep 00:16:58.139 --> 00:17:01.679 align:middle line:82% position:46% size:100% doet aan de EU en de lidstaten om gezamenlijk te kijken of we wel 00:17:01.799 --> 00:17:04.098 align:middle line:82% position:46% size:100% genoeg doen en of we niet nog meer kunnen doen om 00:17:07.250 --> 00:17:08.538 align:middle line:82% position:46% size:100% in de armste landen lokale voedselsystemen te bevorderen. 00:17:08.900 --> 00:17:12.460 align:middle line:82% position:46% size:100% De noden nemen daar toe en met voedselhulp alleen kunnen we die 00:17:12.579 --> 00:17:13.269 align:middle line:82% position:46% size:100% niet lenigen. 00:17:15.460 --> 00:17:18.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Is nu niet het moment gekomen om daar nog weer eens extra aandacht 00:17:18.319 --> 00:17:23.470 align:middle line:82% position:46% size:100% voor te vragen? Dan ga ik even door op de sancties. 00:17:25.390 --> 00:17:27.557 align:middle line:82% position:46% size:100% Die worden vaak besproken in de commissie Buitenlandse Zaken. 00:17:27.676 --> 00:17:29.690 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben recent ook weer veel informatie gekregen over de 00:17:29.809 --> 00:17:32.750 align:middle line:82% position:46% size:100% inschatting van de impact van de sanctiepakketten die zijn ingesteld. 00:17:32.869 --> 00:17:36.460 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben ook een stafnotitie gehad van de andere commissie. 00:17:36.609 --> 00:17:40.519 align:middle line:82% position:46% size:100% En dan zie je toch dat de totale impact van de sancties minder groot 00:17:40.640 --> 00:17:43.579 align:middle line:82% position:46% size:100% is dan verwacht. Ze hebben invloed, maar er zijn ook 00:17:43.700 --> 00:17:46.519 align:middle line:82% position:46% size:100% bepaalde sancties waarvan je denkt: waarom komen die nou niet van de 00:17:46.640 --> 00:17:48.230 align:middle line:82% position:46% size:100% grond? Er is er eentje die me echt stoort 00:17:48.349 --> 00:17:52.220 align:middle line:82% position:46% size:100% en dat is dat er nog steeds in diamanten gehandeld wordt met 00:17:52.339 --> 00:17:55.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Rusland. Ik vroeg me af of de minister 00:17:55.339 --> 00:17:57.980 align:middle line:82% position:46% size:100% weleens een gesprek heeft gehad met haar Belgische counterpart, want 00:17:58.099 --> 00:18:02.950 align:middle line:82% position:46% size:100% België ligt hier nogal dwars. Waarom willen zij nou geen stappen 00:18:03.160 --> 00:18:03.490 align:middle line:82% position:46% size:100% zetten 00:18:05.710 --> 00:18:09.720 align:middle line:82% position:46% size:100% om de import van diamanten uit Rusland aan banden te 00:18:12.490 --> 00:18:14.109 align:middle line:82% position:46% size:100% leggen? Dan ga ik even door 00:18:17.359 --> 00:18:20.529 align:middle line:82% position:46% size:100% naar een actuele discussie die wordt gevoed door 00:18:22.660 --> 00:18:24.878 align:middle line:82% position:46% size:100% het pakket dat in Amerika is aangenomen. 00:18:26.109 --> 00:18:31.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Je ziet daar dat een deel van de duurzame activiteiten in Amerika 00:18:31.339 --> 00:18:33.068 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt gestimuleerd. Zit ik al aan de tijd? 00:18:33.279 --> 00:18:34.509 align:middle line:82% position:46% size:100% O, shit. Sorry! 00:18:35.559 --> 00:18:38.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan wacht ik wel even. Dat is het risico. 00:18:38.769 --> 00:18:42.089 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het heel mooi dat jullie heel vrij praten, zonder 00:18:42.210 --> 00:18:42.920 align:middle line:82% position:46% size:100% spreektekst, maar dan loop je inderdaad wel het risico dat je 00:18:43.039 --> 00:18:46.299 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien iets te lang praat. Ik had mijn stopwatch uitgezet toen 00:18:46.420 --> 00:18:47.680 align:middle line:82% position:46% size:100% de interruptie kwam, maar ik heb 'm niet meer aangezet. 00:18:47.799 --> 00:18:50.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ... Als u iets afrondends wilt zeggen, 00:18:50.180 --> 00:18:52.619 align:middle line:82% position:46% size:100% dan geef ik u daarvoor natuurlijk gewoon de gelegenheid. 00:18:52.910 --> 00:18:54.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kost te veel tijd. Ik laat het 00:18:55.900 --> 00:18:58.190 align:middle line:82% position:46% size:100% hierbij. Geen interrupties, noch vragen. 00:18:58.309 --> 00:19:00.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan geef ik graag het woord aan mevrouw Teunissen. 00:19:01.539 --> 00:19:04.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dank u wel. Aangezien het onderwerp 00:19:04.660 --> 00:19:07.819 align:middle line:82% position:46% size:100% handelsverdragen ook op de agenda staat, heb ik het vandaag graag over 00:19:07.940 --> 00:19:11.869 align:middle line:82% position:46% size:100% het EU/Mercosur-verdrag. Twee weken geleden ontvingen we in 00:19:11.990 --> 00:19:14.558 align:middle line:82% position:46% size:100% de Kamer vier Braziliaanse activisten. 00:19:15.220 --> 00:19:17.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij kwamen ons vertellen wat de gevolgen zouden zijn van het 00:19:19.329 --> 00:19:22.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Mercosur-verdrag voor hun leven, gezondheid en zelfvoorzienendheid. 00:19:23.500 --> 00:19:26.119 align:middle line:82% position:46% size:100% In dat gesprek luisterden we onder anderen naar de Braziliaanse 00:19:26.240 --> 00:19:29.019 align:middle line:82% position:46% size:100% mensenrechtenadvocaat Emiliano Maldonado. 00:19:29.318 --> 00:19:33.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij vertelde hoe honderden soorten pesticiden en chemicaliën, die tot 00:19:33.140 --> 00:19:38.896 align:middle line:82% position:46% size:100% gezondheidsklachten kunnen leiden en verboden zijn in de EU, toch in de 00:19:39.017 --> 00:19:42.170 align:middle line:82% position:46% size:100% EU worden geproduceerd om naar Brazilië geëxporteerd te worden. 00:19:42.289 --> 00:19:45.220 align:middle line:82% position:46% size:100% En dat wordt nog makkelijker door het Mercosur-verdrag. 00:19:45.849 --> 00:19:47.890 align:middle line:82% position:46% size:100% We luisterden ook naar Graciela Almeida. 00:19:48.009 --> 00:19:51.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij is een agro ecologische boerin, van wie het land grenst aan een 00:19:51.440 --> 00:19:54.430 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijf waar die giftige pesticiden worden gebruikt. 00:19:54.789 --> 00:19:57.500 align:middle line:82% position:46% size:100% En zij heeft daardoor haar hele oogst, haar hele levensonderhoud, en 00:19:57.619 --> 00:20:03.259 align:middle line:82% position:46% size:100% haar gezonde leefomgeving verloren. En zij is een van de velen in haar 00:20:03.380 --> 00:20:03.669 align:middle line:82% position:46% size:100% dorp. 00:20:05.380 --> 00:20:10.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag aan de minister: als zij dit hoort, erkent zij dan dat een 00:20:10.430 --> 00:20:14.029 align:middle line:82% position:46% size:100% van de negatieve effecten van het Mercosur-verdrag is dat gevaarlijke 00:20:14.150 --> 00:20:16.829 align:middle line:82% position:46% size:100% pesticiden die hier zijn verboden, makkelijker naar Brazilië 00:20:16.950 --> 00:20:18.039 align:middle line:82% position:46% size:100% geëxporteerd kunnen gaan worden? 00:20:19.720 --> 00:20:22.519 align:middle line:82% position:46% size:100% En zouden we daar iets aan kunnen doen, bijvoorbeeld een 00:20:22.640 --> 00:20:26.329 align:middle line:82% position:46% size:100% productieverbod op die pesticiden? Ik vraag dat ook vanuit het 00:20:26.450 --> 00:20:28.489 align:middle line:82% position:46% size:100% mensenrechtenperspectief en niet alleen vanuit het 00:20:28.608 --> 00:20:31.759 align:middle line:82% position:46% size:100% landbouwperspectief. Is zij daarom ook bereid om met de 00:20:31.880 --> 00:20:35.000 align:middle line:82% position:46% size:100% minister van LNV om de tafel te gaan zitten om te kijken of het mogelijk 00:20:35.119 --> 00:20:38.430 align:middle line:82% position:46% size:100% is om voor een productieverbod op die gevaarlijke pesticiden te 00:20:39.220 --> 00:20:41.480 align:middle line:82% position:46% size:100% pleiten? Ik was diep onder de indruk van het 00:20:41.599 --> 00:20:43.750 align:middle line:82% position:46% size:100% gesprek dat we hier met de activisten hadden. 00:20:44.240 --> 00:20:48.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom zou ik graag een oproep willen doen aan de minister en aan 00:20:48.319 --> 00:20:51.818 align:middle line:82% position:46% size:100% een klein aantal partijen dat zich nog steeds achter Mercosur schaart, 00:20:52.029 --> 00:20:55.400 align:middle line:82% position:46% size:100% om gewoon echt een keer het eerlijke verhaal te vertellen en te vertellen 00:20:55.519 --> 00:20:58.689 align:middle line:82% position:46% size:100% waarom ze dit verdrag er zo graag doorheen willen jagen. 00:20:58.869 --> 00:21:02.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor vaak drogredenen. Dat het zou gaan om het bevorderen 00:21:02.740 --> 00:21:03.910 align:middle line:82% position:46% size:100% van mensenrechten. 00:21:05.890 --> 00:21:09.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat we inspraak zouden hebben in de situatie als we een verdrag sluiten 00:21:10.150 --> 00:21:13.789 align:middle line:82% position:46% size:100% met die landen. Dat we het juist doen om de Amazone 00:21:13.910 --> 00:21:16.608 align:middle line:82% position:46% size:100% te beschermen. Maar als ik de geluiden van die 00:21:16.729 --> 00:21:20.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Braziliaanse activisten hoor, dan zeggen ze alleen maar: "Doe het 00:21:20.660 --> 00:21:22.640 align:middle line:82% position:46% size:100% niet. Onze mensenrechten komen in gevaar. 00:21:22.759 --> 00:21:25.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Onze bossen worden gekapt. Onze gezondheid komt in het geding." 00:21:26.470 --> 00:21:31.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Teunissen, er is een interruptie van de heer Hammelburg. 00:21:32.250 --> 00:21:37.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij is er niemand hier in de Kamer die ontkent dat de wijze 00:21:37.180 --> 00:21:40.420 align:middle line:82% position:46% size:100% waarop de Amazone ontzettend teruggedrongen en gekapt wordt en 00:21:40.539 --> 00:21:42.059 align:middle line:82% position:46% size:100% hoe de mensenrechten van indigenous peoples 00:21:44.039 --> 00:21:47.700 align:middle line:82% position:46% size:100% worden geschonden, gigantisch is. Dat is een gigantisch probleem dat 00:21:47.819 --> 00:21:50.380 align:middle line:82% position:46% size:100% moet worden aangepakt. Maar ik hoor mevrouw Teunissen hier 00:21:50.500 --> 00:21:54.279 align:middle line:82% position:46% size:100% spreken over drogredenen waarmee handelsverdragen, bijvoorbeeld met 00:21:54.400 --> 00:21:54.420 align:middle line:82% position:46% size:100% de 00:21:56.460 --> 00:21:58.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Mercosur-landen, goedgevonden worden door een aantal partijen hier in de 00:21:58.779 --> 00:22:01.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer. Maar dan blijf ik bij het standpunt 00:22:03.750 --> 00:22:07.960 align:middle line:82% position:46% size:100% dat we beter met deze landen kunnen spreken over het reguleren van wat 00:22:08.079 --> 00:22:11.410 align:middle line:82% position:46% size:100% er aan handel gebeurt en wat de impact van handel is, dan dat we 00:22:11.529 --> 00:22:15.608 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen "njet, we doen het niet" en daarmee onze zeggenschap opgeven. 00:22:15.729 --> 00:22:17.972 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop de Partij voor de Dieren daarin mee te krijgen. 00:22:18.093 --> 00:22:22.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we onze zeggenschap opgeven, dan hebben we niks meer te zeggen over 00:22:22.750 --> 00:22:24.390 align:middle line:82% position:46% size:100% wat er in het Amazonegebied en de vier Mercosur-landen gebeurt. 00:22:24.670 --> 00:22:27.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij is dat echt een heel gevaarlijke ontwikkeling. 00:22:28.039 --> 00:22:30.160 align:middle line:82% position:46% size:100% En uw vraag? Bent u dat met me eens? 00:22:33.009 --> 00:22:36.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, dat ben ik niet met de heer Hammelburg eens. 00:22:36.640 --> 00:22:40.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb zonet gezegd dat er vaak gezegd wordt dat we onze invloed 00:22:41.029 --> 00:22:43.269 align:middle line:82% position:46% size:100% verliezen als we ons niet aansluiten bij het verdrag, 00:22:45.160 --> 00:22:48.099 align:middle line:82% position:46% size:100% wat juist zou leiden tot de kap van de Amazone. 00:22:48.700 --> 00:22:51.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar zo'n verdrag is natuurlijk primair ingestoken als een 00:22:51.380 --> 00:22:54.650 align:middle line:82% position:46% size:100% handelsverdrag om vrijhandel mogelijk te maken en om het 00:22:54.769 --> 00:22:59.059 align:middle line:82% position:46% size:100% produceren en over de wereld exporteren van producten makkelijker 00:22:59.180 --> 00:23:01.599 align:middle line:82% position:46% size:100% te maken. Dat zorgt ervoor dat onze voetafdruk 00:23:01.809 --> 00:23:04.067 align:middle line:82% position:46% size:100% toeneemt. Dat is de kern van verdragen. 00:23:04.186 --> 00:23:06.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar kun je wel allerlei duurzaamheidsafspraken bij gaan 00:23:06.259 --> 00:23:09.470 align:middle line:82% position:46% size:100% maken, maar feit is wel dat die voetafdruk wordt vergroot, en dus 00:23:09.589 --> 00:23:12.289 align:middle line:82% position:46% size:100% ook de druk op landen om te produceren. 00:23:12.410 --> 00:23:14.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gaat vaak ten koste van de natuur. 00:23:16.299 --> 00:23:17.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom is Mercosur inherent 00:23:19.750 --> 00:23:23.180 align:middle line:82% position:46% size:100% geen goed verdrag, want het leidt tot extra schade aan milieu en 00:23:23.299 --> 00:23:25.809 align:middle line:82% position:46% size:100% mensenrechten. De tweede vraag van de heer 00:23:25.930 --> 00:23:26.339 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg. 00:23:28.650 --> 00:23:31.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit vind ik geen inhoudelijke bijdrage aan hoe we Mercosur 00:23:31.539 --> 00:23:33.940 align:middle line:82% position:46% size:100% eventueel zouden kunnen verbeteren of aan hoe we handelsverdragen in 00:23:34.059 --> 00:23:35.730 align:middle line:82% position:46% size:100% generieke zin zouden kunnen verbeteren. 00:23:36.000 --> 00:23:37.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Handel vindt plaats. Handel groeit. 00:23:37.900 --> 00:23:40.808 align:middle line:82% position:46% size:100% De bevolking groeit. Economieën groeien. 00:23:41.170 --> 00:23:43.160 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is belangrijk en dat vinden we ook belangrijk, want het zorgt 00:23:43.279 --> 00:23:45.529 align:middle line:82% position:46% size:100% ervoor dat mensen brood op de plank hebben en dat kinderen naar school 00:23:45.650 --> 00:23:47.636 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen gaan. Mensen hoeven niet in armoede op te 00:23:47.757 --> 00:23:50.779 align:middle line:82% position:46% size:100% groeien en in armoede te leven, want dat is ook nog eens slecht voor de 00:23:50.900 --> 00:23:53.980 align:middle line:82% position:46% size:100% biodiversiteit. Handel vindt plaats. 00:23:54.490 --> 00:23:57.829 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen het alleen reguleren door handelsverdragen te sluiten en 00:23:57.950 --> 00:24:02.569 align:middle line:82% position:46% size:100% daarin steeds strengere eisen op te nemen in de wederkerige relatie met 00:24:02.690 --> 00:24:05.690 align:middle line:82% position:46% size:100% landen, vaak ontwikkelingslanden. Is de Partij voor de Dieren nou eens 00:24:05.809 --> 00:24:09.779 align:middle line:82% position:46% size:100% bereid om het dogma van zich af te schudden en achter zich te laten, en 00:24:09.900 --> 00:24:12.858 align:middle line:82% position:46% size:100% te gaan bedenken hoe we samen deze handelsstromen beter kunnen 00:24:12.979 --> 00:24:15.799 align:middle line:82% position:46% size:100% reguleren, juist om de biodiversiteit te beschermen, juist 00:24:15.920 --> 00:24:18.890 align:middle line:82% position:46% size:100% om klimaatverandering tegen te gaan en juist om armoede te bestrijden? 00:24:19.009 --> 00:24:21.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit in plaats van tegen die ontwikkelingslanden te zeggen: u 00:24:21.500 --> 00:24:24.650 align:middle line:82% position:46% size:100% zoekt het maar uit in uw eentje en we blijven lekker veilig achter onze 00:24:24.769 --> 00:24:28.000 align:middle line:82% position:46% size:100% dijken in Nederland en zeggen nee. 00:24:31.939 --> 00:24:34.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Eén zin in het betoog van de heer Hammelburg intrigeert me wel, 00:24:36.119 --> 00:24:39.059 align:middle line:82% position:46% size:100% namelijk dat je handel móét reguleren om duurzame afspraken te 00:24:39.180 --> 00:24:41.380 align:middle line:82% position:46% size:100% maken. Dat is gewoon niet waar. 00:24:43.329 --> 00:24:47.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Handel vindt inderdaad plaats, maar daar kun je afspraken over maken. 00:24:47.650 --> 00:24:50.798 align:middle line:82% position:46% size:100% Vrijhandelsverdragen zijn niet de manier om dat te doen. 00:24:51.250 --> 00:24:52.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Je kunt het ook op heel veel andere manieren doen. 00:24:52.960 --> 00:24:57.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Kijk naar de imvo wetgeving die een aantal partijen naar de Kamer heeft 00:24:57.740 --> 00:24:59.200 align:middle line:82% position:46% size:100% gestuurd. Heel goed! 00:24:59.500 --> 00:25:01.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee kun je ook handelsafspraken maken. 00:25:01.599 --> 00:25:05.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Je kunt hele specifieke afspraken maken over bijvoorbeeld de invoer 00:25:05.240 --> 00:25:07.960 align:middle line:82% position:46% size:100% van bepaalde producten uit ontwikkelingslanden, bijvoorbeeld om 00:25:08.140 --> 00:25:12.700 align:middle line:82% position:46% size:100% eerlijke prijsafspraken te maken. Een ongebreideld vrijhandelsverdrag, 00:25:13.119 --> 00:25:18.279 align:middle line:82% position:46% size:100% wat Mercosur is, net als CETA en het verdrag met Nieuw-Zeeland, is 00:25:19.900 --> 00:25:26.000 align:middle line:82% position:46% size:100% primair gericht op tariefverlaging of verlaging van standaarden om meer 00:25:26.119 --> 00:25:30.190 align:middle line:82% position:46% size:100% te produceren, en dat gaat ten koste van dieren, natuur en milieu. 00:25:30.339 --> 00:25:32.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kun je er wel vage duurzaamheidsafspraken in gaan 00:25:32.480 --> 00:25:34.789 align:middle line:82% position:46% size:100% zetten, maar dat is precies de verkeerde volgorde. 00:25:34.910 --> 00:25:37.119 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben regulering nodig en geen vrijhandel. 00:25:38.500 --> 00:25:41.119 align:middle line:82% position:46% size:100% De derde interruptie van de heer Hammelburg. 00:25:41.240 --> 00:25:44.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit verhaal klopt gewoon niet. Ja, we moeten imvo wetgeving 00:25:45.369 --> 00:25:46.849 align:middle line:82% position:46% size:100% invoeren, en wel zo snel als mogelijk. 00:25:46.970 --> 00:25:49.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom is D66 ook een van de mede indieners van de nationale 00:25:50.029 --> 00:25:51.946 align:middle line:82% position:46% size:100% wetgeving. Dat betekent dat we ervoor zorgen 00:25:52.067 --> 00:25:54.799 align:middle line:82% position:46% size:100% dat de producten die we hier in Nederland verkopen, op de 00:25:54.920 --> 00:25:57.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse markt en in de Nederlandse winkelstraten, 00:25:59.859 --> 00:26:02.048 align:middle line:82% position:46% size:100% geen schade toebrengen aan het milieu. 00:26:02.349 --> 00:26:05.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Het beschermt ook tegen slavernij, kinderarbeid en alles wat je 00:26:06.019 --> 00:26:07.559 align:middle line:82% position:46% size:100% bedenken kunt voor mensenrechten in brede zin. 00:26:07.680 --> 00:26:11.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is hartstikke belangrijk, maar dat betekent niet dat handel tussen 00:26:11.269 --> 00:26:13.579 align:middle line:82% position:46% size:100% landen en het handelsverkeer wereldwijd daarmee afneemt. 00:26:13.700 --> 00:26:16.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Het blijft doorgroeien. Dat betekent dus ook dat we daar 00:26:16.319 --> 00:26:20.089 align:middle line:82% position:46% size:100% afspraken over willen maken. Als we verwachten dat mensen aan de 00:26:20.210 --> 00:26:23.599 align:middle line:82% position:46% size:100% andere kant van de oceaan ons serieus nemen, dan moeten wij hen 00:26:23.720 --> 00:26:26.210 align:middle line:82% position:46% size:100% ook serieus nemen. Als we zeggen "we sluiten geen 00:26:26.329 --> 00:26:29.079 align:middle line:82% position:46% size:100% verdrag met u, want we willen dat niet omdat u bomen aan het 00:26:30.849 --> 00:26:33.529 align:middle line:82% position:46% size:100% kappen bent", dan hebben we geen poot om op te staan en geen enkele 00:26:33.650 --> 00:26:36.859 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhandelingspositie. Dan geeft u de Amazone eerder op dan 00:26:36.980 --> 00:26:37.689 align:middle line:82% position:46% size:100% dat u die redt. 00:26:44.089 --> 00:26:47.720 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Hammelburg gooit heel veel zaken door elkaar. 00:26:49.730 --> 00:26:51.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zitten heel veel elementen aan dit verhaal. 00:26:52.579 --> 00:26:55.589 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik haal er één element uit, namelijk dat hij zegt dat handel blijft 00:26:55.710 --> 00:26:58.369 align:middle line:82% position:46% size:100% doorgroeien. Nee, dat is een keuze. 00:27:00.099 --> 00:27:02.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Als overheden kun je handel ook reguleren. 00:27:03.730 --> 00:27:06.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kun je met wetgeving doen of met internationale afspraken. 00:27:07.930 --> 00:27:12.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Als daar een vrijhandelsverdrag onder ligt, dan is dat een 00:27:12.339 --> 00:27:14.140 align:middle line:82% position:46% size:100% fundamenteel verkeerd uitgangspunt. 00:27:15.970 --> 00:27:20.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is mijn grote punt: er is regulering nodig om de handel in te 00:27:20.299 --> 00:27:22.809 align:middle line:82% position:46% size:100% perken en binnen de grenzen van de planeet te brengen. 00:27:23.380 --> 00:27:26.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Regulering doe je niet via vrijhandelsverdragen, maar via 00:27:26.500 --> 00:27:28.839 align:middle line:82% position:46% size:100% internationale afspraken en wetgeving, 00:27:30.490 --> 00:27:33.559 align:middle line:82% position:46% size:100% Europees en nationaal. Zo breng je de handel weer binnen de 00:27:33.680 --> 00:27:35.450 align:middle line:82% position:46% size:100% grenzen van de planeet. Dat doe je niet met 00:27:35.569 --> 00:27:36.519 align:middle line:82% position:46% size:100% vrijhandelsverdragen. 00:27:38.619 --> 00:27:42.608 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geloof dat de heer Hammelburg geen behoefte heeft aan een vierde 00:27:42.970 --> 00:27:47.769 align:middle line:82% position:46% size:100% interruptie, maar er is nog wel een vraag van de heer Amhaouch. 00:27:50.568 --> 00:27:54.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Toch doorgaand op die regulering. Juist de verdragen die we sluiten, 00:27:55.099 --> 00:27:58.440 align:middle line:82% position:46% size:100% zeker de laatste verdragen, hebben een ontwikkeling doorgemaakt om te 00:27:58.559 --> 00:27:59.910 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen reguleren. Je kunt vandaag de dag al handel 00:28:00.029 --> 00:28:02.568 align:middle line:82% position:46% size:100% drijven met Mexico, Brazilië en Argentinië. 00:28:03.650 --> 00:28:07.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar ligt geen handelsverdrag voor. Natuurlijk, het is wat lastiger met 00:28:07.259 --> 00:28:09.500 align:middle line:82% position:46% size:100% importtarieven en douanetarieven, maar 00:28:11.240 --> 00:28:13.650 align:middle line:82% position:46% size:100% er is gewoon handel. Ik heb het even niet over de inhoud 00:28:13.769 --> 00:28:16.339 align:middle line:82% position:46% size:100% van de verdragen, want die zullen we inderdaad nog moeten beoordelen. 00:28:17.119 --> 00:28:20.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Teunissen geeft aan dat ze helemaal geen behoefte heeft aan 00:28:20.670 --> 00:28:22.619 align:middle line:82% position:46% size:100% handelsverdragen. Dit keer is het Mercosur. 00:28:22.740 --> 00:28:25.950 align:middle line:82% position:46% size:100% De vorige keer was het CETA. Als Indonesië dadelijk op de lijn 00:28:26.069 --> 00:28:31.099 align:middle line:82% position:46% size:100% komt, is het ook niet goed. Hoe kijkt mevrouw Teunissen, als ze 00:28:31.220 --> 00:28:34.789 align:middle line:82% position:46% size:100% even een stapje terug doet en niet direct alles begint te boycotten, 00:28:35.960 --> 00:28:37.579 align:middle line:82% position:46% size:100% naar de stappen die we gemaakt hebben? 00:28:37.910 --> 00:28:41.608 align:middle line:82% position:46% size:100% Kijk bijvoorbeeld naar palmolie. In de voedselindustrie is maar 00:28:41.729 --> 00:28:42.019 align:middle line:82% position:46% size:100% liefst 90% nu 00:28:44.289 --> 00:28:45.440 align:middle line:82% position:46% size:100% RSPO. Dat initiatief is door het 00:28:45.559 --> 00:28:47.170 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijfsleven en door Nederland opgepakt. 00:28:47.339 --> 00:28:51.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn stappen voorwaarts. Kijk naar de rapportage van IDH van 00:28:51.640 --> 00:28:55.400 align:middle line:82% position:46% size:100% begin dit jaar over ontbossingsvrije soja. 00:28:55.519 --> 00:28:56.686 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarin scoort Nederland twee keer 100%. 00:28:56.807 --> 00:29:00.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zijn een van de betere landen, samen met Noorwegen en Zwitserland. 00:29:00.930 --> 00:29:03.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook zijn er een aantal landen die nog mee moeten, maar dit zijn 00:29:03.740 --> 00:29:07.609 align:middle line:82% position:46% size:100% stappen vooruit. Dat hoor ik mevrouw Teunissen nou 00:29:07.730 --> 00:29:08.589 align:middle line:82% position:46% size:100% nooit zeggen. 00:29:10.220 --> 00:29:14.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Het wordt een hele platte discussie over wel of geen handelsverdragen, 00:29:14.180 --> 00:29:17.798 align:middle line:82% position:46% size:100% terwijl we op de inhoud best vooruit willen en deze planeet inderdaad 00:29:18.009 --> 00:29:19.609 align:middle line:82% position:46% size:100% willen doorgeven aan volgende generaties. 00:29:19.730 --> 00:29:23.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik waardeer zijn poging, maar ook de heer Amhaouch 00:29:26.049 --> 00:29:27.369 align:middle line:82% position:46% size:100% haalt weer dingen door elkaar. 00:29:30.309 --> 00:29:31.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Eerst heeft hij het over eerdere handelsverdragen. 00:29:32.170 --> 00:29:34.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Laten we eens kijken naar CETA. Wat voor goeds heeft ons dat 00:29:34.960 --> 00:29:36.279 align:middle line:82% position:46% size:100% gebracht? Wat voor regulering? 00:29:36.609 --> 00:29:39.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Er staan geen dwingende klimaatafspraken in CETA. 00:29:39.818 --> 00:29:42.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Bovendien leidt het tot extra investeringsbescherming voor 00:29:42.890 --> 00:29:46.119 align:middle line:82% position:46% size:100% multinationals, door het investeringsmechanisme dat erin zit. 00:29:46.420 --> 00:29:49.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Vervolgens zegt de heer Amhaouch: kijk eens naar RSPO. 00:29:49.190 --> 00:29:52.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, dat is op papier een stap voorwaarts. 00:29:52.250 --> 00:29:57.559 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is allemaal duurzame palmolie. Maar er zijn allerlei rapporten die 00:29:57.680 --> 00:29:59.547 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen dat het certificaat zo lek als een mandje is. 00:29:59.666 --> 00:30:04.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is wel een certificaat dat zegt dat het heel duurzaam is, maar 00:30:04.150 --> 00:30:08.119 align:middle line:82% position:46% size:100% intussen wordt er weer een oerwoud gekapt in Indonesië om die palmolie 00:30:08.240 --> 00:30:11.500 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijk te maken. Dat RSPO stelt dus niks voor. 00:30:11.619 --> 00:30:14.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan begon de heer Amhaouch nog over ontbossing 00:30:16.390 --> 00:30:19.779 align:middle line:82% position:46% size:100% en certificaten. We hebben een bepaald percentage 00:30:19.900 --> 00:30:23.630 align:middle line:82% position:46% size:100% ontbossingsvrije soja. Daar zijn ook rapporten over. 00:30:23.750 --> 00:30:28.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Het WNF zegt dat Nederland een van de grootste 00:30:30.519 --> 00:30:34.609 align:middle line:82% position:46% size:100% ontbossers in Europa is. Dus ook aan dat certificaat kleven 00:30:34.730 --> 00:30:38.240 align:middle line:82% position:46% size:100% allemaal nadelen. Die certificaten hebben een groot 00:30:38.359 --> 00:30:41.239 align:middle line:82% position:46% size:100% greenwashinggehalte. Als we naar de feiten kijken, dan 00:30:41.358 --> 00:30:43.930 align:middle line:82% position:46% size:100% neemt de ontbossing, ook door Nederland, toe. 00:30:45.339 --> 00:30:49.069 align:middle line:82% position:46% size:100% De kap van het regenwoud neemt toe. Vrijhandelsverdragen hebben daar 00:30:49.190 --> 00:30:52.269 align:middle line:82% position:46% size:100% aantoonbaar nog helemaal niks aan gedaan. 00:30:52.689 --> 00:30:58.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Het enige wat helpt, is regulering, handhaving, controle en het 00:30:59.059 --> 00:31:02.230 align:middle line:82% position:46% size:100% terugdringen van onze voetafdruk naar redelijke proporties. 00:31:03.068 --> 00:31:05.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Gisteren hoorde ik de heer Amhaouch het er nog over hebben dat 00:31:07.059 --> 00:31:11.569 align:middle line:82% position:46% size:100% we meer regionaal gaan produceren en onze economie en het mkb stimuleren. 00:31:11.690 --> 00:31:12.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is wel een heel goed plan; hartstikke goed. 00:31:12.818 --> 00:31:15.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dat gesleep over de wereld met producten en allerlei certificaten 00:31:15.920 --> 00:31:18.529 align:middle line:82% position:46% size:100% erop plakken en net doen alsof dat iets met duurzaamheid te maken 00:31:18.650 --> 00:31:21.250 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft: daar is de Partij voor de Dieren gewoon niet van. 00:31:22.869 --> 00:31:25.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, dat begrijp ik, dat de Partij voor de Dieren daar niet van is. 00:31:25.869 --> 00:31:28.346 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dan doet de Partij voor de Dieren wel onrecht aan de zaak. 00:31:28.467 --> 00:31:32.150 align:middle line:82% position:46% size:100% De RSPO is toch iets wat mondiaal opgezet wordt, waarbij heel veel 00:31:32.269 --> 00:31:34.700 align:middle line:82% position:46% size:100% partijen een soort consensus hebben bedacht. 00:31:34.819 --> 00:31:36.160 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben er vaker discussie over gehad. 00:31:37.089 --> 00:31:39.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee wordt in elk geval ergens naartoe gewerkt, namelijk naar die 00:31:39.660 --> 00:31:41.599 align:middle line:82% position:46% size:100% RSPO-standaarden. Als we op een gegeven moment komen 00:31:41.720 --> 00:31:45.339 align:middle line:82% position:46% size:100% tot een niveau dat we weer een stap verder kunnen, dan gaan we dat doen. 00:31:46.720 --> 00:31:49.818 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Teunissen zegt hier eigenlijk: RPSO veeg ik van tafel; 00:31:49.939 --> 00:31:53.329 align:middle line:82% position:46% size:100% dat is allemaal onzin. En ontbossingsvrije soja, waarover 00:31:53.450 --> 00:31:57.140 align:middle line:82% position:46% size:100% IDH het heeft, ook zo'n organisatie waar ngo's aan rapporteren, dat is 00:31:57.259 --> 00:31:58.849 align:middle line:82% position:46% size:100% het dan ook weer niet. Dan blijft alleen maar de 00:31:58.970 --> 00:32:00.972 align:middle line:82% position:46% size:100% werkelijkheid van de Partij voor de Dieren over. 00:32:01.093 --> 00:32:04.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vind ik echt heel jammer, want die stappen worden juist wel 00:32:05.619 --> 00:32:07.660 align:middle line:82% position:46% size:100% gemaakt. We hebben het ook over CETA. 00:32:08.410 --> 00:32:11.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is natuurlijk het cliché dat we "de multinationals" erop stempelen. 00:32:11.779 --> 00:32:15.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn zó veel mkb bedrijven en het gaat over zó veel verschillende 00:32:16.069 --> 00:32:19.512 align:middle line:82% position:46% size:100% sectoren waarbij je die wisselwerking hebt en waarbij landen 00:32:19.633 --> 00:32:22.539 align:middle line:82% position:46% size:100% elkaar juist aanspreken. Nogmaals, nu ik het heb over CETA: 00:32:22.660 --> 00:32:25.480 align:middle line:82% position:46% size:100% als we niet met Canada zo'n afspraak kunnen maken — we hebben het dan 00:32:25.599 --> 00:32:29.798 align:middle line:82% position:46% size:100% toch over twee hele grote beschavingen — dan zet mevrouw 00:32:30.279 --> 00:32:34.089 align:middle line:82% position:46% size:100% Teunissen echt partijen die werken aan verduurzaming, maar die ook 00:32:34.210 --> 00:32:37.460 align:middle line:82% position:46% size:100% oprecht proberen te werken aan eerlijke handelsverdragen, gewoon 00:32:37.579 --> 00:32:39.500 align:middle line:82% position:46% size:100% buitenspel. Dan blijft er niet veel over, denk 00:32:39.619 --> 00:32:41.680 align:middle line:82% position:46% size:100% ik. Ik weet niet of mevrouw Teunissen 00:32:41.799 --> 00:32:43.950 align:middle line:82% position:46% size:100% hierop wil reageren. Er is ook nog een interruptie … Ja, 00:32:44.069 --> 00:32:46.549 align:middle line:82% position:46% size:100% met die certificaten is het zo dat het vaak … Eén moment. 00:32:47.779 --> 00:32:51.537 align:middle line:82% position:46% size:100% Verder is er daarna ook nog een interruptie van de heer Klink en ook 00:32:51.656 --> 00:32:52.940 align:middle line:82% position:46% size:100% een interruptie van de heer Hammelburg. 00:32:53.299 --> 00:32:54.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar reageert 00:32:56.400 --> 00:32:57.608 align:middle line:82% position:46% size:100% u eerst. Sorry, voorzitter. 00:32:57.729 --> 00:33:01.358 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo'n certificaat wordt vaak wel vanuit goede bedoelingen opgezet. 00:33:01.479 --> 00:33:05.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar vervolgens komen er allerlei lobbyactiviteiten; er komen grote 00:33:05.140 --> 00:33:08.038 align:middle line:82% position:46% size:100% multinationals en die zeggen: wij willen ook zo'n certificaat. 00:33:08.599 --> 00:33:11.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan wordt het afgezwakt. Nou, dat is precies wat er met die 00:33:11.509 --> 00:33:14.630 align:middle line:82% position:46% size:100% RSPO is gebeurd. Daar wil ik het verder even bij 00:33:14.750 --> 00:33:16.369 align:middle line:82% position:46% size:100% laten wat mijn antwoord betreft. Ik heb mijn punt gemaakt, namelijk 00:33:16.490 --> 00:33:18.470 align:middle line:82% position:46% size:100% dat wij het niet eens zijn met certificaten en 00:33:18.589 --> 00:33:21.567 align:middle line:82% position:46% size:100% vrijhandelsverdragen, maar dat we over moeten naar regulering en 00:33:21.686 --> 00:33:22.329 align:middle line:82% position:46% size:100% wetgeving. 00:33:24.789 --> 00:33:29.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan nog een vraag, of interruptie, van de heer Klink; daarna de heer 00:33:29.180 --> 00:33:29.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg. 00:33:32.680 --> 00:33:36.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor mevrouw Teunissen zeggen dat regulering, handhaving en controle 00:33:37.420 --> 00:33:38.953 align:middle line:82% position:46% size:100% heel belangrijk zijn. Eigenlijk hoor ik in mevrouw 00:33:39.074 --> 00:33:43.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Teunissen met haar verhaal vooral een warm pleitbezorger voor de WTO, 00:33:43.509 --> 00:33:47.809 align:middle line:82% position:46% size:100% de Wereldhandelsorganisatie. Want als je echt op dat vlak stappen 00:33:47.930 --> 00:33:51.980 align:middle line:82% position:46% size:100% wil zetten, heb je een mondiaal orgaan nodig om bijvoorbeeld op het 00:33:52.099 --> 00:33:54.819 align:middle line:82% position:46% size:100% gebied van veterinaire en fytosanitaire maatregelen overal 00:33:55.000 --> 00:33:57.910 align:middle line:82% position:46% size:100% dezelfde stappen te nemen. Wat is volgens mevrouw Teunissen 00:33:58.029 --> 00:34:00.369 align:middle line:82% position:46% size:100% nodig om dat orgaan meer in positie te brengen? 00:34:03.930 --> 00:34:07.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat wij niet al te veel uit handen moeten geven aan de WTO en 00:34:07.849 --> 00:34:10.840 align:middle line:82% position:46% size:100% dat er ook nog zoiets bestaat als democratische besluitvorming. 00:34:11.320 --> 00:34:16.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Als jij alles laat reguleren door de WTO, dan verlies je natuurlijk de 00:34:17.000 --> 00:34:21.409 align:middle line:82% position:46% size:100% grip, als nationale overheid maar ook als Europa, op wat jij nog aan 00:34:21.528 --> 00:34:25.960 align:middle line:82% position:46% size:100% bescherming kan doen. Ik noem een heel concreet voorbeeld. 00:34:26.260 --> 00:34:31.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Als de WTO allerlei standaarden gaat overnemen die de bio industrie als 00:34:31.119 --> 00:34:36.199 align:middle line:82% position:46% size:100% norm hanteren, dan krijgen we dus wereldwijd dat bio industrie gewoon 00:34:36.320 --> 00:34:40.269 align:middle line:82% position:46% size:100% geaccepteerd wordt en dan kunnen wij daar als Nederland en als Europa 00:34:41.530 --> 00:34:45.469 align:middle line:82% position:46% size:100% geen paal en perk meer aan stellen. Dat heeft enorme gevolgen voor het 00:34:45.590 --> 00:34:50.030 align:middle line:82% position:46% size:100% milieu, de natuur, dierenwelzijn en voor mensen en de gezondheid van 00:34:50.150 --> 00:34:52.338 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen. Dat moet je niet willen wat ons 00:34:52.458 --> 00:34:55.369 align:middle line:82% position:46% size:100% betreft. Wij zeggen dus: wees kritisch op de 00:34:55.489 --> 00:34:59.378 align:middle line:82% position:46% size:100% WTO; je kan daar wel een aantal handelsafspraken maken, maar hou 00:35:01.168 --> 00:35:05.050 align:middle line:82% position:46% size:100% de beslissingsbevoegdheid waar die hoort, namelijk bij de democratie, 00:35:05.469 --> 00:35:08.719 align:middle line:82% position:46% size:100% en zorg op die manier dat je tot goede regulering en goede afspraken 00:35:08.840 --> 00:35:10.929 align:middle line:82% position:46% size:100% komt om tot een duurzame handel te komen. 00:35:12.789 --> 00:35:16.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Een vervolgvraag van de heer Klink. Ik weet niet wat de bio industrie 00:35:16.820 --> 00:35:22.539 align:middle line:82% position:46% size:100% is, maar ziet mevrouw Teunissen dan niet dat er een waterbedeffect is? 00:35:22.750 --> 00:35:27.739 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen het wel allemaal via Nederland regelen, maar handel gaat 00:35:27.860 --> 00:35:31.639 align:middle line:82% position:46% size:100% toch per definitie binnen Europa plaatsvinden en ook met de rest van 00:35:31.760 --> 00:35:32.119 align:middle line:82% position:46% size:100% de wereld? 00:35:33.820 --> 00:35:37.068 align:middle line:82% position:46% size:100% De ambities die u heeft, kunnen toch helemaal niet gerealiseerd worden 00:35:37.188 --> 00:35:39.500 align:middle line:82% position:46% size:100% als we alleen als Nederland op het gebied van handel wat met elkaar 00:35:39.619 --> 00:35:40.179 align:middle line:82% position:46% size:100% afspreken? 00:35:42.619 --> 00:35:44.478 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is dus wat ik van de heer Klink hoor. 00:35:44.599 --> 00:35:46.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor een soort neoliberaal geloof, alsof het een soort 00:35:46.579 --> 00:35:50.608 align:middle line:82% position:46% size:100% wetmatigheid is dat we allemaal internationale standaarden krijgen 00:35:50.728 --> 00:35:53.210 align:middle line:82% position:46% size:100% op handelsgebied, maar dat is gewoon een politieke keuze. 00:35:54.460 --> 00:35:56.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een politieke keuze. Je kan er ook voor kiezen om het 00:35:56.960 --> 00:36:00.920 align:middle line:82% position:46% size:100% anders te doen, om er een andere wereldvisie op na te houden, zoals 00:36:01.039 --> 00:36:04.250 align:middle line:82% position:46% size:100% de Partij voor de Dieren dat doet, en gewoon te kijken naar de 00:36:04.369 --> 00:36:06.769 align:middle line:82% position:46% size:100% realiteit. We hebben geen tijd meer; we moeten 00:36:06.889 --> 00:36:08.920 align:middle line:82% position:46% size:100% nu een aantal ecologische grenzen gaan stellen. 00:36:09.909 --> 00:36:13.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is belangrijk. Dan kunt u wel dromen van een utopie 00:36:13.480 --> 00:36:17.780 align:middle line:82% position:46% size:100% van een wereldhandel waar complete vrijhandel is en waar de economie 00:36:17.900 --> 00:36:21.110 align:middle line:82% position:46% size:100% bloeit, maar die gaat nooit bloeien als we nu niks doen aan het 00:36:21.230 --> 00:36:23.108 align:middle line:82% position:46% size:100% veiligstellen van die ecologische grenzen. 00:36:24.280 --> 00:36:28.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarvoor is gewoon nationale en Europese wetgeving nodig en stevige 00:36:28.219 --> 00:36:33.188 align:middle line:82% position:46% size:100% internationale afspraken. Helaas ligt de VVD al decennialang 00:36:33.340 --> 00:36:34.809 align:middle line:82% position:46% size:100% dwars om dat op orde te krijgen. 00:36:36.460 --> 00:36:38.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Helder. Dan de heer Klink. 00:36:38.559 --> 00:36:41.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Sorry, de heer Hammelburg. Ja, nu is het toch wel … Of was de 00:36:41.570 --> 00:36:46.250 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Klink nog niet klaar? Ik kan alleen zeggen dat een wijze 00:36:46.369 --> 00:36:50.409 align:middle line:82% position:46% size:100% politicus ooit zei: alleen ga je sneller, samen kom je verder. 00:36:50.739 --> 00:36:52.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij geldt dat ook op het gebied van handel. 00:36:52.789 --> 00:36:55.858 align:middle line:82% position:46% size:100% Je kan wel in je eentje allemaal dingetjes willen, maar we zullen het 00:36:55.978 --> 00:36:58.789 align:middle line:82% position:46% size:100% toch echt met elkaar moeten doen. Iets wat over de grens gaat, kan je 00:36:58.909 --> 00:37:00.250 align:middle line:82% position:46% size:100% niet in je eentje regelen. Mevrouw Teunissen 00:37:02.110 --> 00:37:04.579 align:middle line:82% position:46% size:100% nog. Nu doet de heer Klink mijn verhaal 00:37:04.699 --> 00:37:06.079 align:middle line:82% position:46% size:100% af alsof ik alles in mijn eentje wil regelen. 00:37:06.199 --> 00:37:09.018 align:middle line:82% position:46% size:100% De Partij voor de Dieren is voor internationale samenwerking en voor 00:37:09.800 --> 00:37:13.318 align:middle line:82% position:46% size:100% Europese samenwerking, maar wij willen wel de zeggenschap houden en 00:37:13.438 --> 00:37:16.588 align:middle line:82% position:46% size:100% wij willen wel de bevoegdheden hebben waar die horen, en dat is bij 00:37:16.708 --> 00:37:19.318 align:middle line:82% position:46% size:100% de democratie. Wij stellen hier de grenzen voor wat 00:37:19.438 --> 00:37:23.298 align:middle line:82% position:46% size:100% acceptabel is aan handel en wat niet acceptabel is, in onze visie. 00:37:23.659 --> 00:37:29.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is nodig om de economie te reguleren binnen de grenzen die de 00:37:29.460 --> 00:37:29.659 align:middle line:82% position:46% size:100% aarde 00:37:33.050 --> 00:37:34.349 align:middle line:82% position:46% size:100% aankan. Daar heeft mevrouw Teunissen 00:37:34.469 --> 00:37:38.340 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk volledig gelijk in. We moeten inderdaad zorgen dat we 00:37:38.460 --> 00:37:41.170 align:middle line:82% position:46% size:100% hier in Nederland onze nationale wetgeving op orde hebben. 00:37:41.289 --> 00:37:43.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het gaat om ons aandeel in de wereldhandel, moeten we zorgen dat 00:37:44.090 --> 00:37:47.610 align:middle line:82% position:46% size:100% in ieder geval de producten die in Nederland op de markt komen, voldoen 00:37:47.730 --> 00:37:49.798 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de standaarden voor mensenrechten, de strijd tegen 00:37:49.918 --> 00:37:52.289 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatverandering, biodiversiteit en alles wat we op dit moment 00:37:52.409 --> 00:37:54.050 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijk vinden, en dat we die grenzen daaraan stellen. 00:37:54.398 --> 00:37:56.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat ben ik dus helemaal met mevrouw Teunissen eens. 00:37:56.389 --> 00:38:00.197 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ze heeft het over idealisme en realisme en volgens mij gaat het om 00:38:00.317 --> 00:38:03.429 align:middle line:82% position:46% size:100% precies het tegenovergestelde. Mijn vraag aan mevrouw Teunissen is 00:38:03.550 --> 00:38:06.349 align:middle line:82% position:46% size:100% eigenlijk: bent u nu bereid om uw idealisme een keer realistisch in te 00:38:06.469 --> 00:38:07.980 align:middle line:82% position:46% size:100% zetten? Want wij kunnen hier de grenzen 00:38:08.139 --> 00:38:11.329 align:middle line:82% position:46% size:100% stellen door wetgeving nationaal in te voeren, maar handel blijft 00:38:11.449 --> 00:38:13.809 align:middle line:82% position:46% size:100% plaatsvinden, ook buiten Nederland om. 00:38:16.090 --> 00:38:19.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Als groot EU-blok, met 27 lidstaten, zouden wij er juist voor kunnen 00:38:19.789 --> 00:38:22.780 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgen dat we met een behoorlijk aantal landen, waaronder 00:38:23.139 --> 00:38:26.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Zuid-Amerikaanse landen, een serieuze partner zouden kunnen zijn 00:38:26.210 --> 00:38:28.610 align:middle line:82% position:46% size:100% in de strijd tegen klimaatverandering en in de strijd 00:38:28.730 --> 00:38:31.329 align:middle line:82% position:46% size:100% tegen mensenrechtenschendingen. We zouden een serieus alternatief 00:38:31.599 --> 00:38:34.849 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen zijn voor China, dat op dit moment een ontzettend agressieve 00:38:34.969 --> 00:38:37.789 align:middle line:82% position:46% size:100% internationale industriepolitiek aan het voeren is en volgens mij echt 00:38:37.909 --> 00:38:41.528 align:middle line:82% position:46% size:100% lak heeft aan het Amazonegebied en aan de mensen die daar wonen. 00:38:41.860 --> 00:38:44.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Is mevrouw Teunissen bereid om daarover mee te denken in plaats van 00:38:44.769 --> 00:38:48.219 align:middle line:82% position:46% size:100% categorisch alle handelsverdragen weg te zetten als een soort van 00:38:48.429 --> 00:38:51.739 align:middle line:82% position:46% size:100% neoliberale vrijhandelsverdragen? Is ze bereid te zien dat die 00:38:51.860 --> 00:38:56.030 align:middle line:82% position:46% size:100% handelsverdragen ervoor zijn om te reguleren, te verbeteren en de 00:38:56.150 --> 00:38:59.420 align:middle line:82% position:46% size:100% wereld te redden van de ondergang? Want daar zijn mevrouw Teunissen en 00:38:59.539 --> 00:39:03.139 align:middle line:82% position:46% size:100% ik van D66 het helemaal over eens, alleen wil ik niet mijn kop hier in 00:39:03.260 --> 00:39:06.159 align:middle line:82% position:46% size:100% de klei in Nederland steken. Ik wil over de dijken heen kijken en 00:39:06.280 --> 00:39:09.643 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgen dat we ons steentje kunnen bijdragen, om te voorkomen dat we in 00:39:09.764 --> 00:39:10.960 align:middle line:82% position:46% size:100% een catastrofe terechtkomen. 00:39:16.389 --> 00:39:19.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het eigenlijk een beetje een onterechte vraag aan de Partij voor 00:39:19.760 --> 00:39:23.438 align:middle line:82% position:46% size:100% de Dieren, omdat wij al zo ongeveer vanaf het begin van ons bestaan 00:39:24.010 --> 00:39:28.849 align:middle line:82% position:46% size:100% pleiten voor het stoppen van de import van veevoer uit de Amazone, 00:39:28.969 --> 00:39:29.768 align:middle line:82% position:46% size:100% uit Brazilië. 00:39:31.329 --> 00:39:35.583 align:middle line:82% position:46% size:100% D66 heeft ook tegen voorstellen van ons op dat punt gestemd en vraagt 00:39:35.702 --> 00:39:39.489 align:middle line:82% position:46% size:100% ons nou wel of we alsjeblieft voor een vrijhandelsverdrag willen gaan 00:39:40.539 --> 00:39:44.110 align:middle line:82% position:46% size:100% dat ontbossing gaat verergeren en niet gaat verhelpen. 00:39:46.329 --> 00:39:49.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het dus een beetje een onterechte vraag. 00:39:49.369 --> 00:39:49.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Uw 00:39:51.110 --> 00:39:51.639 align:middle line:82% position:46% size:100% laatste, 00:39:53.159 --> 00:39:55.780 align:middle line:82% position:46% size:100% meneer Hammelburg. Ik vond het geen onterechte vraag, 00:39:55.900 --> 00:39:58.967 align:middle line:82% position:46% size:100% maar dat zal u niet verbazen. Mevrouw Teunissen zegt dan: er moet 00:39:59.086 --> 00:40:01.449 align:middle line:82% position:46% size:100% een eind komen aan het gesleep met producten en met eten over de 00:40:01.570 --> 00:40:03.489 align:middle line:82% position:46% size:100% wereld. Tegelijkertijd hebben we het ook in 00:40:03.610 --> 00:40:06.940 align:middle line:82% position:46% size:100% dit debat gehad over bijvoorbeeld het belang van Oekraïens graan voor 00:40:07.059 --> 00:40:11.590 align:middle line:82% position:46% size:100% de voedselzekerheid in Afrika. Voedsel gaat over de wereld om te 00:40:11.710 --> 00:40:14.320 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgen dat mensen gevoed kunnen worden, zodat ze lokaal de boel niet 00:40:14.440 --> 00:40:20.489 align:middle line:82% position:46% size:100% slopen en zodat lokaal het milieu en de natuur kunnen worden beschermd. 00:40:20.789 --> 00:40:23.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik mag toch hopen dat de Partij voor de Dieren zich iets 00:40:23.219 --> 00:40:27.400 align:middle line:82% position:46% size:100% pragmatischer en realistischer opstelt, zodat we die idealen, die 00:40:27.519 --> 00:40:31.300 align:middle line:82% position:46% size:100% we delen, kunnen behalen, in plaats van categorisch nee te blijven 00:40:31.420 --> 00:40:34.139 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen en oorlog te voeren tegen alle vormen van handelsverdragen. 00:40:34.438 --> 00:40:36.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Want zo werkt het niet. Niemand gaat naar u luisteren. 00:40:37.289 --> 00:40:40.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan staan we straks in ons eentje en dat is levensgevaarlijk. 00:40:46.269 --> 00:40:50.858 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Hammelburg zet mij nu weg alsof ik alles categorisch uitsluit. 00:40:51.398 --> 00:40:55.126 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is gewoon niet waar. Vrijhandelsverdragen dragen niet bij 00:40:55.246 --> 00:40:58.269 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de oplossing. Hij heeft het over graan uit 00:40:58.389 --> 00:41:01.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne en honger. Nog steeds gaat het merendeel van 00:41:01.489 --> 00:41:05.019 align:middle line:82% position:46% size:100% het graan uit Oekraïne naar Europa. Weet u waarnaartoe? 00:41:05.349 --> 00:41:08.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Naar de bio industrie. Wie pleit er voor afschaffing van de 00:41:08.570 --> 00:41:09.980 align:middle line:82% position:46% size:100% bio industrie? De Partij voor de Dieren. 00:41:10.099 --> 00:41:12.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zeggen: geef dat graan direct aan de mensen in plaats van aan de 00:41:12.860 --> 00:41:13.179 align:middle line:82% position:46% size:100% dieren. 00:41:14.769 --> 00:41:18.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij zeg ik tegen de heer Hammelburg dat als vrijhandel — en 00:41:18.260 --> 00:41:19.190 align:middle line:82% position:46% size:100% dat is mijn bezwaar 00:41:21.070 --> 00:41:25.449 align:middle line:82% position:46% size:100% — de basis is voor onze afspraken, dat niet leidt tot betere 00:41:27.219 --> 00:41:30.469 align:middle line:82% position:46% size:100% milieuregels of tot betere natuurbescherming, maar tot meer 00:41:30.590 --> 00:41:32.829 align:middle line:82% position:46% size:100% vrijhandel en dus een grotere voetafdruk. 00:41:33.969 --> 00:41:36.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is waar ik tegen ben. Dat heeft niks te maken met 00:41:36.769 --> 00:41:39.440 align:middle line:82% position:46% size:100% categorisch uitsluiten. Dat heeft gewoon te maken met 00:41:39.559 --> 00:41:42.380 align:middle line:82% position:46% size:100% nadenken en kijken naar de voorstellen die voor je liggen en 00:41:42.500 --> 00:41:43.510 align:middle line:82% position:46% size:100% naar welke gevolgen die hebben. 00:41:45.679 --> 00:41:50.108 align:middle line:82% position:46% size:100% U vervolgt uw verhaal, met één opmerking: ik vind dit een mooi 00:41:50.228 --> 00:41:52.320 align:middle line:82% position:46% size:100% voorbeeld van een goed, inhoudelijk debat. 00:41:53.539 --> 00:41:54.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. 00:41:56.829 --> 00:41:57.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik 00:42:00.309 --> 00:42:03.219 align:middle line:82% position:46% size:100% stel dus ook deze vraag aan de minister: 00:42:04.840 --> 00:42:08.179 align:middle line:82% position:46% size:100% kan zij blijven beweren dat dit verdrag ook echt mensen gaat helpen, 00:42:08.300 --> 00:42:09.909 align:middle line:82% position:46% size:100% ook na het verhaal dat ik 00:42:11.840 --> 00:42:14.000 align:middle line:82% position:46% size:100% net heb verteld? Ik bedoel dus over de mensen die 00:42:14.119 --> 00:42:17.568 align:middle line:82% position:46% size:100% hier kwamen, die hebben gezegd "bescherm alstublieft die Amazone en 00:42:17.688 --> 00:42:19.909 align:middle line:82% position:46% size:100% doe het niet". Hoe reageert de minister op het 00:42:20.030 --> 00:42:21.460 align:middle line:82% position:46% size:100% geluid van die activisten? 00:42:23.469 --> 00:42:25.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Mijn volgende punt. 00:42:26.349 --> 00:42:28.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij verwachten van de minister van 00:42:30.550 --> 00:42:32.298 align:middle line:82% position:46% size:100% Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking dat zij 00:42:32.418 --> 00:42:34.670 align:middle line:82% position:46% size:100% zich verantwoordelijk voelt voor het toekomstperspectief van de 00:42:34.789 --> 00:42:38.358 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse boer. Zij worden de dupe van tegenstrijdig 00:42:38.478 --> 00:42:42.019 align:middle line:82% position:46% size:100% beleid, waarin van boeren verwacht wordt dat ze verduurzamen — en 00:42:42.139 --> 00:42:45.559 align:middle line:82% position:46% size:100% terecht — maar waarin vervolgens wel de deuren wagenwijd worden opengezet 00:42:45.679 --> 00:42:48.590 align:middle line:82% position:46% size:100% voor andere producten die tegen lagere standaarden zijn geproduceerd 00:42:48.710 --> 00:42:51.889 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de andere kant van de wereld. Dus als het om Mercosur gaat, vraag 00:42:52.010 --> 00:42:55.969 align:middle line:82% position:46% size:100% ik aan de minister: is zij bereid om vandaag het eerlijke verhaal te 00:42:56.090 --> 00:42:59.500 align:middle line:82% position:46% size:100% vertellen over waarom zij zich nog niet heeft uitgesproken tegen dit 00:42:59.980 --> 00:43:03.130 align:middle line:82% position:46% size:100% verdrag, hoewel dat wel een wens van de Kamer is? 00:43:03.820 --> 00:43:05.835 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ondanks de destructie die dit 00:43:05.956 --> 00:43:10.050 align:middle line:82% position:46% size:100% verdrag kan aanrichten aan de planeet en mensenrechten, maakt toch 00:43:10.170 --> 00:43:12.320 align:middle line:82% position:46% size:100% het splitsen van het verdrag onderdeel uit van de 00:43:12.440 --> 00:43:13.849 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhandelingen met de Mercosur-landen. 00:43:13.969 --> 00:43:16.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Het splitsen van het verdrag zorgt ervoor dat het niet meer aan 00:43:16.880 --> 00:43:19.608 align:middle line:82% position:46% size:100% nationale parlementen kan worden voorgelegd. 00:43:19.728 --> 00:43:19.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Teunissen, 00:43:22.030 --> 00:43:25.400 align:middle line:82% position:46% size:100% u heeft een volgende interruptie, als ik het goed begrijp van de heer 00:43:25.519 --> 00:43:27.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Klink. Klopt het, of heb ik het verkeerd 00:43:27.530 --> 00:43:28.360 align:middle line:82% position:46% size:100% begrepen? Het klopt. 00:43:30.599 --> 00:43:34.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is altijd mooi als mevrouw Teunissen over de positie van de 00:43:34.670 --> 00:43:36.739 align:middle line:82% position:46% size:100% boeren praat. Als voormalig melkveehouder spreekt 00:43:36.860 --> 00:43:38.199 align:middle line:82% position:46% size:100% me dat zeer aan. 00:43:41.168 --> 00:43:44.884 align:middle line:82% position:46% size:100% We zetten de deuren wagenwijd open voor producten van buiten; dat is 00:43:45.003 --> 00:43:46.190 align:middle line:82% position:46% size:100% eigenlijk wat mevrouw Teunissen zegt. 00:43:46.309 --> 00:43:51.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dan vraag ik toch weer: moeten we dan de deuren sluiten voor het 00:43:51.230 --> 00:43:56.239 align:middle line:82% position:46% size:100% tropische fruit, voor avocado's, voor producten uit Zuid-Amerika, uit 00:43:56.360 --> 00:43:59.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Afrikaanse landen of uit bijvoorbeeld Nieuw-Zeeland, die we 00:43:59.780 --> 00:44:02.139 align:middle line:82% position:46% size:100% hier niet zelf kunnen produceren? 00:44:04.300 --> 00:44:07.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal het even specifieker maken. Ik heb het hier over rundvlees en 00:44:07.369 --> 00:44:10.550 align:middle line:82% position:46% size:100% kippenvlees dat uit Brazilië komt. Door Mercosur wordt dat makkelijker 00:44:10.670 --> 00:44:13.039 align:middle line:82% position:46% size:100% gemaakt. Dat zorgt voor concurrentie op de 00:44:13.159 --> 00:44:14.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse markt. 00:44:17.230 --> 00:44:20.900 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn met stikstofplannen bezig. We gaan meer eisen stellen aan 00:44:21.019 --> 00:44:23.019 align:middle line:82% position:46% size:100% boeren. Ze moeten al verduurzamen. 00:44:23.469 --> 00:44:25.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kunnen ze het niet gebruiken als er dan ook nog rundvlees en 00:44:26.059 --> 00:44:29.456 align:middle line:82% position:46% size:100% kippenvlees op deze markt komt. Dus het heeft nu niks met avocado's 00:44:29.577 --> 00:44:30.519 align:middle line:82% position:46% size:100% te maken. En natuurlijk, 00:44:32.019 --> 00:44:35.929 align:middle line:82% position:46% size:100% dat is weer een ander punt, want daar kun je aparte afspraken over 00:44:36.050 --> 00:44:40.059 align:middle line:82% position:46% size:100% maken, maar niet in één groot vrijhandelsverdrag. 00:44:40.239 --> 00:44:43.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Je kunt er regulerende afspraken over maken. 00:44:43.480 --> 00:44:47.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dit gaat specifiek over de concurrentie van de Nederlandse boer 00:44:47.610 --> 00:44:50.550 align:middle line:82% position:46% size:100% met betrekking tot rundvlees en kippenvlees uit Brazilië, wat wij 00:44:50.670 --> 00:44:52.809 align:middle line:82% position:46% size:100% volgens mij niet moeten willen op dit moment. 00:44:53.739 --> 00:44:55.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Teunissen vervolgt haar verhaal. 00:44:57.128 --> 00:44:59.559 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft nog ruim een minuut. Gaat uw gang. 00:45:00.148 --> 00:45:02.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Heel concreet: ik zou heel graag van 00:45:02.889 --> 00:45:06.210 align:middle line:82% position:46% size:100% de minister een verheldering willen hebben over het 00:45:07.320 --> 00:45:09.460 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhandelingsproces op het gebied van Mercosur. 00:45:09.579 --> 00:45:14.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe verloopt dat op dit moment? Maakt het splitsen van het verdrag 00:45:14.940 --> 00:45:17.938 align:middle line:82% position:46% size:100% onderdeel uit van die onderhandelingen met de 00:45:18.418 --> 00:45:19.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Mercosur-landen? Dank u wel. 00:45:21.010 --> 00:45:24.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Heel goed, mevrouw Teunissen. We gaan door naar de heer Klink voor 00:45:24.250 --> 00:45:25.210 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn inbreng. Gaat uw gang. 00:45:26.929 --> 00:45:29.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Met betrekking tot handelsakkoorden 00:45:29.670 --> 00:45:31.900 align:middle line:82% position:46% size:100% zou ik graag specifiek aandacht willen vragen voor de Generalised 00:45:32.269 --> 00:45:35.568 align:middle line:82% position:46% size:100% Schemes of Preferences. In een nieuw plan van de Europese 00:45:35.688 --> 00:45:38.318 align:middle line:82% position:46% size:100% Commissie worden serieuze tekortkomingen met de terugkeer van 00:45:38.438 --> 00:45:41.358 align:middle line:82% position:46% size:100% eigen onderdanen opgenomen als reden voor het stopzetten van 00:45:41.478 --> 00:45:44.710 align:middle line:82% position:46% size:100% handelsvoordelen van derde landen met de Europese Unie. 00:45:45.460 --> 00:45:47.958 align:middle line:82% position:46% size:100% De VVD is enthousiast over dit voorstel, maar heeft nog wel de 00:45:48.079 --> 00:45:49.659 align:middle line:82% position:46% size:100% volgende vraag aan de minister hierover. 00:45:49.989 --> 00:45:52.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat ze zich bij de Europese Commissie ervoor inzetten om tempo 00:45:53.000 --> 00:45:56.389 align:middle line:82% position:46% size:100% te maken? En kan de minister de Kamer per 00:45:56.510 --> 00:46:00.230 align:middle line:82% position:46% size:100% brief informeren over de voortgang? Als het over handel gaat, gaat het 00:46:00.349 --> 00:46:03.170 align:middle line:82% position:46% size:100% ook vaak over de Wereldhandelsorganisatie. 00:46:03.289 --> 00:46:06.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Afgelopen zomer zijn tijdens de twaalfde ministeriële conferentie 00:46:06.650 --> 00:46:09.429 align:middle line:82% position:46% size:100% resultaten geboekt, wat natuurlijk een heel mooi resultaat is. 00:46:10.030 --> 00:46:12.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik heb nog wel enkele vragen over wat komen gaat. 00:46:12.769 --> 00:46:15.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is de stand van zaken van de hervormingen van het systeem van 00:46:15.920 --> 00:46:19.840 align:middle line:82% position:46% size:100% geschillenbeslechting en hoe stellen de Verenigde Staten zich hierin op? 00:46:20.378 --> 00:46:22.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is de inzet van de minister voor de dertiende ministeriële 00:46:23.059 --> 00:46:26.449 align:middle line:82% position:46% size:100% conferentie? En is de ambitie om een volledig 00:46:26.570 --> 00:46:30.469 align:middle line:82% position:46% size:100% functionerend systeem voor geschillenbeslechting in 2024 te 00:46:30.590 --> 00:46:34.090 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben wel haalbaar? Over de handelsrelatie tussen de EU 00:46:34.329 --> 00:46:40.159 align:middle line:82% position:46% size:100% en de VS hebben we gister tijdens het vragenuurtje kort met elkaar 00:46:40.280 --> 00:46:43.380 align:middle line:82% position:46% size:100% gesproken. Het is goed dat de minister zich 00:46:43.500 --> 00:46:48.980 align:middle line:82% position:46% size:100% afgelopen vrijdag in NRC uitgesproken heeft over de relatie 00:46:49.099 --> 00:46:52.838 align:middle line:82% position:46% size:100% met de VS. Zij gaan niet bepalen wat 00:46:52.958 --> 00:46:56.858 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse bedrijven zoals ASML wel en niet mogen exporteren. 00:46:57.398 --> 00:47:00.409 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten als Europese Unie niet onderschatten hoever de Verenigde 00:47:00.530 --> 00:47:03.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Staten willen gaan om de Chinese handelsinvloed tegen te gaan. 00:47:04.119 --> 00:47:08.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland kan zich niet alleen sterk houden tegenover China en de VS. 00:47:08.980 --> 00:47:12.739 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten geen naïeve Chinakoers varen en tegelijk realistisch naar 00:47:12.860 --> 00:47:17.059 align:middle line:82% position:46% size:100% de verzoeken van de Verenigde Staten kijken en ook opkomen voor onze 00:47:17.179 --> 00:47:19.489 align:middle line:82% position:46% size:100% eigen belangen. Maar dit moeten we wel in Europees 00:47:19.610 --> 00:47:20.139 align:middle line:82% position:46% size:100% verband doen. 00:47:28.179 --> 00:47:31.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik proef enige spanning tussen de woorden die de heer Klink hier 00:47:31.570 --> 00:47:34.670 align:middle line:82% position:46% size:100% spreekt en woorden die de heer Brekelmans uitte bij de 00:47:34.789 --> 00:47:36.134 align:middle line:82% position:46% size:100% begrotingsbehandeling Buitenlandse Zaken. 00:47:36.253 --> 00:47:37.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar gaan we trouwens morgen mee door. 00:47:38.320 --> 00:47:40.268 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar goed, mijn punt is eigenlijk een ander. 00:47:40.389 --> 00:47:42.858 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ook wel een vraag aan de minister, maar zeker ook aan de heer 00:47:42.978 --> 00:47:44.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Klink. Ik vind het ook altijd heel goed dat 00:47:44.980 --> 00:47:48.889 align:middle line:82% position:46% size:100% je je eigen afweging maakt. Maar wat ik echt heel ingewikkeld 00:47:49.010 --> 00:47:51.590 align:middle line:82% position:46% size:100% vind, is dat dit kabinet totaal geen duidelijkheid geeft over het 00:47:51.710 --> 00:47:55.269 align:middle line:82% position:46% size:100% afwegingskader. Welk besluit neem je om welke reden? 00:47:56.289 --> 00:47:56.769 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben een 00:47:59.409 --> 00:48:01.969 align:middle line:82% position:46% size:100% "open autonomie"-stuk gekregen over de relatie met China. 00:48:02.090 --> 00:48:04.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar staan allemaal belangen in die moeten worden afgewogen. 00:48:05.070 --> 00:48:07.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar hoe je dat doet en welke financiële consequenties of andere 00:48:07.958 --> 00:48:09.099 align:middle line:82% position:46% size:100% nadelige effecten ervan je bereid bent te accepteren, 00:48:12.250 --> 00:48:15.900 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt helemaal niet duidelijk. Kan de heer Klink mij dan aangeven 00:48:16.019 --> 00:48:19.188 align:middle line:82% position:46% size:100% wat het kader is waarbinnen we die afweging zouden moeten maken, 00:48:19.309 --> 00:48:19.389 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld 00:48:21.119 --> 00:48:21.760 align:middle line:82% position:46% size:100% over ASML? 00:48:25.659 --> 00:48:30.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij schets ik juist, zoals ik net heb gezegd, beide kanten. 00:48:30.579 --> 00:48:34.179 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten inderdaad niet naïef zijn ten opzichte van China. 00:48:34.869 --> 00:48:36.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij is de heer Van der Lee dat met me eens. 00:48:36.829 --> 00:48:39.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat hebben we ook in deze commissie besproken en collega Brekelmans 00:48:39.590 --> 00:48:43.280 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft dat ook al bij herhaling uitgesproken bij de commissie 00:48:43.400 --> 00:48:46.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Buitenlandse Zaken. Dus wat dat betreft zitten we zeker 00:48:46.750 --> 00:48:49.420 align:middle line:82% position:46% size:100% op één lijn. Maar als het gaat 00:48:51.579 --> 00:48:54.440 align:middle line:82% position:46% size:100% om opkomen voor je eigen belangen, bijvoorbeeld voor een bedrijf als 00:48:54.559 --> 00:48:59.730 align:middle line:82% position:46% size:100% ASML, dan blijft het ook heel belangrijk dat je als Nederland 00:48:59.849 --> 00:49:04.730 align:middle line:82% position:46% size:100% binnen EU-verband daar één lijn in trekt en daar zelf iets van vindt, 00:49:04.849 --> 00:49:08.588 align:middle line:82% position:46% size:100% en niet automatisch maar steeds doet wat een andere mogendheid zegt. 00:49:08.739 --> 00:49:15.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het interview van minister Schreinemacher in NRC juist heel 00:49:15.139 --> 00:49:17.739 align:middle line:82% position:46% size:100% gebalanceerd, want ze geeft ook aan dat 00:49:19.389 --> 00:49:21.048 align:middle line:82% position:46% size:100% we met Amerika aan dezelfde kant staan. 00:49:21.168 --> 00:49:24.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus we moeten ook de verschillen niet groter maken dan ze zijn. 00:49:24.440 --> 00:49:29.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar we moeten tegelijkertijd wel steeds blijven opletten wat de 00:49:29.150 --> 00:49:31.480 align:middle line:82% position:46% size:100% belangen van Nederland en van Europa zijn. 00:49:32.889 --> 00:49:36.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een heel moeilijk verhaal. Dat is niet eventjes één pakket of 00:49:37.000 --> 00:49:38.510 align:middle line:82% position:46% size:100% één format van "zo gaan we het doen". 00:49:38.630 --> 00:49:41.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zal je steeds per geval moeten gaan bekijken. 00:49:41.630 --> 00:49:46.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de hoofdlijn is: we moeten zeker niet naïef zijn richting 00:49:46.659 --> 00:49:49.719 align:middle line:82% position:46% size:100% China, want ze zetten heel veel wonderlijke stappen in Europa. 00:49:49.840 --> 00:49:52.900 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben zelf voorbeelden gezien van wat ze bijvoorbeeld in de 00:49:53.019 --> 00:49:56.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Hamburgse haven hebben gedaan. Dat lijkt mij niet verstandig. 00:49:57.099 --> 00:50:02.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar tegelijkertijd moeten we heel realistisch kijken naar wat in dit 00:50:02.360 --> 00:50:05.469 align:middle line:82% position:46% size:100% geval de Amerikanen, maar ook andere mogendheden ons voorstellen. 00:50:06.250 --> 00:50:08.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarnaast zou ik ook echt in dat kader willen opnemen dat we ons heel 00:50:08.840 --> 00:50:11.989 align:middle line:82% position:46% size:100% bewust moeten zijn van wat onze eigen belangen zijn voor dit moment, 00:50:12.110 --> 00:50:14.739 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ook voor het toekomstige verdienvermogen van Nederland. 00:50:17.110 --> 00:50:17.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kijk ... Meneer Van der Lee. 00:50:17.980 --> 00:50:19.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, maar dat zijn allemaal algemeenheden. 00:50:20.800 --> 00:50:22.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat leidt nog helemaal niet tot duidelijkheid. 00:50:22.690 --> 00:50:27.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Wanneer is het moment aangebroken dat je als Nederland besluit dat een 00:50:27.289 --> 00:50:30.920 align:middle line:82% position:46% size:100% producent van chipmachines niet meer mag leveren aan het land dat die 00:50:31.039 --> 00:50:34.818 align:middle line:82% position:46% size:100% chipmachines gebruikt om chips te maken waarmee niet alleen militaire 00:50:34.938 --> 00:50:38.929 align:middle line:82% position:46% size:100% technologie wordt ontwikkeld maar de totale bevolking aan surveillance 00:50:39.050 --> 00:50:42.409 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt onderworpen? Het wordt ingezet voor onderdrukking 00:50:42.530 --> 00:50:46.340 align:middle line:82% position:46% size:100% en genocide richting de Oeigoeren en voor het onderdrukken van de opstand 00:50:46.460 --> 00:50:50.730 align:middle line:82% position:46% size:100% in Hongkong. Wanneer is dat moment dan 00:50:50.849 --> 00:50:52.900 align:middle line:82% position:46% size:100% aangebroken? Hoe maakt de VVD die afweging 00:50:53.648 --> 00:50:55.456 align:middle line:82% position:46% size:100% concreet, en niet door allerlei belangen te noemen? 00:50:55.577 --> 00:50:57.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, die belangen zie ik ook wel, maar op een gegeven moment moet je 00:50:57.139 --> 00:51:01.039 align:middle line:82% position:46% size:100% een keuze maken: dít gaat mij nu te ver en nú gaan we deze maatregel 00:51:01.159 --> 00:51:03.039 align:middle line:82% position:46% size:100% inzetten. Hoe doet u dat? 00:51:05.800 --> 00:51:10.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is natuurlijk een heel complex technisch dossier. 00:51:10.338 --> 00:51:12.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee bedoel ik niet zozeer de vraag die de heer Van der Lee stelt, 00:51:12.289 --> 00:51:15.889 align:middle line:82% position:46% size:100% maar wel de producten die geëxporteerd worden en waar 00:51:16.010 --> 00:51:18.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland op sommige onderdelen wereldmarktleider in is. 00:51:20.260 --> 00:51:23.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Je blijft dus die algemeenheden benoemen: strategische 00:51:24.309 --> 00:51:27.320 align:middle line:82% position:46% size:100% positionering, verdienvermogen van Nederland nu, verdienvermogen van 00:51:27.440 --> 00:51:30.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland in de toekomst. Maar natuurlijk moet je altijd oog 00:51:30.650 --> 00:51:34.630 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben voor misstanden die er in de wereld zijn en welke rol Nederlandse 00:51:34.750 --> 00:51:37.360 align:middle line:82% position:46% size:100% en Europese bedrijven daar al dan niet in kunnen hebben. 00:51:37.750 --> 00:51:40.335 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb daar natuurlijk veel vragen bij en ik ben ook heel blij dat wij 00:51:40.456 --> 00:51:45.619 align:middle line:82% position:46% size:100% als commissie op 1 december, meen ik, die besloten technische briefing 00:51:45.739 --> 00:51:47.260 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben waar we al deze vragen kunnen stellen. 00:51:47.739 --> 00:51:51.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb oprecht ook nog heel veel vragen over hoe dit zit. 00:51:51.849 --> 00:51:56.867 align:middle line:82% position:46% size:100% Omdat bedrijfsgevoelige informatie hier echt wel een rol bij speelt, is 00:51:56.987 --> 00:51:58.659 align:middle line:82% position:46% size:100% het ook heel moeilijk om 00:52:00.369 --> 00:52:03.668 align:middle line:82% position:46% size:100% op detailniveau te zeggen wat wel en wat niet 00:52:05.469 --> 00:52:06.987 align:middle line:82% position:46% size:100% kan. Wij zitten niet zo in de wedstrijd, 00:52:07.106 --> 00:52:09.619 align:middle line:82% position:46% size:100% en de heer Van der Lee volgens mij ook niet, dat wij een compleet 00:52:09.739 --> 00:52:15.199 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijf kunnen voorschrijven of het wel of niet naar dit en dat land mag 00:52:15.320 --> 00:52:17.210 align:middle line:82% position:46% size:100% exporteren. Dat zal altijd op onderdelen of 00:52:17.329 --> 00:52:19.389 align:middle line:82% position:46% size:100% subonderdelen, met mogelijk een 00:52:21.250 --> 00:52:22.358 align:middle line:82% position:46% size:100% verkeerd gevolg, 00:52:25.539 --> 00:52:27.550 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan. Volgens mij moeten we daar vooral 00:52:27.820 --> 00:52:30.139 align:middle line:82% position:46% size:100% naar kijken. Het lijkt me goed als wij daar in 00:52:30.260 --> 00:52:33.730 align:middle line:82% position:46% size:100% die sessie op 1 december meer duidelijkheid over krijgen. 00:52:34.809 --> 00:52:35.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Een vervolgvraag van de heer Van der Lee. 00:52:36.429 --> 00:52:39.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Toch stelt het me teleur dat de VVD daar geen concreet antwoord op kan 00:52:39.500 --> 00:52:41.869 align:middle line:82% position:46% size:100% geven en het stelt mij ook teleur dat we nu weer een technische 00:52:41.989 --> 00:52:44.710 align:middle line:82% position:46% size:100% briefing krijgen. Als het serieus is en Nederland daar 00:52:44.829 --> 00:52:49.179 align:middle line:82% position:46% size:100% een eigen afweging in wil maken, dan had die afweging al veel eerder 00:52:49.300 --> 00:52:51.730 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen worden gemaakt. Dan moeten we niet wachten op 00:52:52.418 --> 00:52:56.349 align:middle line:82% position:46% size:100% wanneer Amerika besluit om bepaalde export van technologie aan banden te 00:52:56.530 --> 00:52:58.250 align:middle line:82% position:46% size:100% leggen. We hadden die afweging ook zelf 00:52:58.369 --> 00:53:01.849 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten en kunnen maken. Specifiek dit geval betreft een 00:53:01.969 --> 00:53:07.219 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijf dat eigenlijk een monopolist is en het overgrote deel van de 00:53:07.340 --> 00:53:11.210 align:middle line:82% position:46% size:100% wereldmarkt in handen heeft. Deze machines worden overal in de 00:53:11.329 --> 00:53:14.170 align:middle line:82% position:46% size:100% wereld afgenomen door degene die het kan betalen want ze zijn nogal duur. 00:53:16.000 --> 00:53:19.548 align:middle line:82% position:46% size:100% Het voortbestaan van dit bedrijf is niet afhankelijk van de 00:53:19.668 --> 00:53:22.358 align:middle line:82% position:46% size:100% handelsrelatie met of de export naar China. 00:53:24.128 --> 00:53:26.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Er had allang een afweging kunnen plaatsvinden, maar die heeft 00:53:26.599 --> 00:53:29.179 align:middle line:82% position:46% size:100% kennelijk nog niet plaatsgevonden. Mij is ook helemaal niet duidelijk 00:53:29.300 --> 00:53:33.588 align:middle line:82% position:46% size:100% hoe de regering die afweging uiteindelijk denkt te kunnen gaan 00:53:33.708 --> 00:53:36.980 align:middle line:82% position:46% size:100% maken. Over dit concrete geval wordt al 00:53:37.099 --> 00:53:43.090 align:middle line:82% position:46% size:100% heel lang gesproken. Als de VVD serieus van mening is dat 00:53:43.389 --> 00:53:46.550 align:middle line:82% position:46% size:100% we wat moeten doen aan die relatie met China, dan moeten we op een 00:53:46.670 --> 00:53:50.150 align:middle line:82% position:46% size:100% gegeven moment echt stappen zetten. Dan mag je van de VVD ook verwachten 00:53:50.269 --> 00:53:51.789 align:middle line:82% position:46% size:100% dat ze daar zelf helderheid over geven. 00:53:52.179 --> 00:53:55.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Wanneer is voor u de grens bereikt en zegt u: nu mag het niet meer, die 00:53:55.670 --> 00:53:58.626 align:middle line:82% position:46% size:100% machines naar China exporteren? Ik weet niet of de heer Klink daar 00:53:58.746 --> 00:54:01.380 align:middle line:82% position:46% size:100% nog op wil reageren? Laten we het kort houden, want dit 00:54:01.500 --> 00:54:04.000 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn vragen die ook gericht zijn aan de minister. 00:54:04.510 --> 00:54:06.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, daarom. Sowieso verwacht ik dat de minister 00:54:06.619 --> 00:54:10.728 align:middle line:82% position:46% size:100% hier nog meer duiding op zal geven in haar termijn. 00:54:10.849 --> 00:54:15.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vind ik ook prima, want uiteindelijk kan een kabinet met al 00:54:15.800 --> 00:54:19.940 align:middle line:82% position:46% size:100% die ministeries daar een meer weloverwogen besluit over nemen. 00:54:20.059 --> 00:54:23.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het is niet zo zwart wit als de heer Van der Lee het voorstelt. 00:54:24.489 --> 00:54:27.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zitten gewoon meerdere componenten aan dit verhaal. 00:54:27.849 --> 00:54:30.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat je dat heel weloverwogen moet doen. 00:54:30.519 --> 00:54:32.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is heel belangrijk om misstanden te benoemen. 00:54:32.929 --> 00:54:36.362 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten zeker niet naïef zijn over de relatie met China en zeker niet 00:54:36.483 --> 00:54:40.260 align:middle line:82% position:46% size:100% alles kan zomaar meer, maar je moet ook heel goed kijken naar de 00:54:40.480 --> 00:54:43.519 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven in kwestie, wat daar speelt en hoe de waarborgen binnen 00:54:43.639 --> 00:54:45.878 align:middle line:82% position:46% size:100% dat bedrijf zijn. Dat is gewoon heel belangrijk. 00:54:46.510 --> 00:54:50.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar heb je een soort kader voor nodig, maar ik vind het ook prima 00:54:50.420 --> 00:54:54.798 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het kabinet, in het bijzonder deze minister, daar stappen in kan 00:54:54.918 --> 00:54:58.969 align:middle line:82% position:46% size:100% zetten. Mag ik voorstellen dat u uw inbreng 00:54:59.090 --> 00:55:00.349 align:middle line:82% position:46% size:100% vervolgt? Ja. 00:55:00.918 --> 00:55:03.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij handel moeten we wat de VVD-fractie betreft Europees 00:55:03.869 --> 00:55:06.239 align:middle line:82% position:46% size:100% handelen. Nationale wetgeving is slecht voor 00:55:06.360 --> 00:55:09.329 align:middle line:82% position:46% size:100% zowel onze concurrentiepositie als de gehele interne markt van de 00:55:09.449 --> 00:55:13.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Europese Unie. Bij nieuwe wetgeving moet er mét in 00:55:13.889 --> 00:55:15.559 align:middle line:82% position:46% size:100% plaats van óver ondernemers gesproken worden. 00:55:15.769 --> 00:55:20.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Met de EU-richtlijn over imvo in de hand kunnen we echt impact maken 00:55:20.309 --> 00:55:23.780 align:middle line:82% position:46% size:100% voor landen waar misstanden zijn. Dat gaat niet gebeuren met een 00:55:23.900 --> 00:55:27.289 align:middle line:82% position:46% size:100% nationale imvo wet. De VVD wil opkomen voor de belangen 00:55:27.409 --> 00:55:30.230 align:middle line:82% position:46% size:100% van onze ondernemers, ons vestigingsklimaat en daarmee onze 00:55:30.349 --> 00:55:33.710 align:middle line:82% position:46% size:100% banen. Velen achten een lappendeken van 27 00:55:33.829 --> 00:55:36.010 align:middle line:82% position:46% size:100% verschillende imvo wetten onwenselijk. 00:55:37.059 --> 00:55:38.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan de Raad 00:55:38.630 --> 00:55:41.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Ontwikkelingssamenwerking. Over Afrika is veel te doen. 00:55:41.900 --> 00:55:44.809 align:middle line:82% position:46% size:100% ik kijk daarom uit naar de Afrikastrategie, de internationale 00:55:44.929 --> 00:55:47.289 align:middle line:82% position:46% size:100% grondstoffenstrategie en de migratiestrategie. 00:55:47.980 --> 00:55:50.840 align:middle line:82% position:46% size:100% De VVD steunt de minister om in Europees verband de brede 00:55:50.960 --> 00:55:54.050 align:middle line:82% position:46% size:100% partnerschappen met Afrikaanse landen over migratiesamenwerking te 00:55:54.170 --> 00:55:56.900 align:middle line:82% position:46% size:100% verbeteren. Ik vraag de minister of er meer 00:55:57.019 --> 00:55:59.079 align:middle line:82% position:46% size:100% progressie is rondom de migratiestrategie. 00:56:00.010 --> 00:56:03.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Op het gebied van voedselzekerheid en de Global Gateway worden stappen 00:56:03.619 --> 00:56:06.559 align:middle line:82% position:46% size:100% gezet. In hoeverre profiteren de 00:56:06.679 --> 00:56:09.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse boeren van de export van meststoffen naar Afrika? 00:56:10.389 --> 00:56:14.139 align:middle line:82% position:46% size:100% En in hoeverre staat de minister open voor de NL Orange Corners? 00:56:14.769 --> 00:56:19.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is een ontwikkelde en toepasbare technologische oplossing die onder 00:56:19.340 --> 00:56:22.429 align:middle line:82% position:46% size:100% andere via Europese en internationale financiering ingezet 00:56:22.550 --> 00:56:25.329 align:middle line:82% position:46% size:100% kan worden voor de mondiale uitdagingen op het gebied van 00:56:25.688 --> 00:56:28.030 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaat, voedsel, water en gezondheid. 00:56:28.389 --> 00:56:32.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Concrete voorbeelden hiervan zijn Groasis, Wings for Aid, de 00:56:32.679 --> 00:56:34.608 align:middle line:82% position:46% size:100% FMNR-methode, die we in de begrotingsbehandeling ook hebben 00:56:34.728 --> 00:56:38.469 align:middle line:82% position:46% size:100% besproken, en Easysoap. Voorzitter, tot slot. 00:56:38.860 --> 00:56:42.710 align:middle line:82% position:46% size:100% De leden van de VVD-fractie willen de minister complimenteren dat juist 00:56:42.829 --> 00:56:45.489 align:middle line:82% position:46% size:100% nu de winter eraan komt, meer financiële 00:56:48.429 --> 00:56:51.139 align:middle line:82% position:46% size:100% middelen beschikbaar worden gesteld voor de urgente noden in Oekraïne. 00:56:51.260 --> 00:56:53.893 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb daarover een vraag aan de minister; de heer Hammelburg is daar 00:56:54.014 --> 00:56:56.590 align:middle line:82% position:46% size:100% ook al over begonnen. Zal het geld daadwerkelijk snel 00:56:56.710 --> 00:57:00.079 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgegeven worden? En bereikt het mensen die nu in de 00:57:00.199 --> 00:57:01.780 align:middle line:82% position:46% size:100% grootste nood zitten en het acuut nodig hebben? 00:57:02.710 --> 00:57:05.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Tijdens de begrotingsbehandeling heeft de minister ook toegezegd dat 00:57:05.489 --> 00:57:08.780 align:middle line:82% position:46% size:100% er een gezant aangesteld zal worden voor de wederopbouw van Oekraïne om 00:57:08.900 --> 00:57:12.170 align:middle line:82% position:46% size:100% via de kennis en kunde van het Nederlandse bedrijfsleven stappen te 00:57:12.289 --> 00:57:14.440 align:middle line:82% position:46% size:100% zetten. Kan de minister aangeven hoe het 00:57:14.559 --> 00:57:17.268 align:middle line:82% position:46% size:100% daar nu mee staat? Dat was het tot zover, voorzitter. 00:57:18.099 --> 00:57:20.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Keurig. Hartelijk dank, meneer Klink. 00:57:21.110 --> 00:57:23.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan gaan we door naar de inbreng van de heer Amhaouch van het CDA. 00:57:23.840 --> 00:57:27.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat uw gang! Voorzitter, dank u wel. 00:57:27.380 --> 00:57:30.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Morgen is het exact negen maanden geleden dat Rusland Oekraïne is 00:57:30.929 --> 00:57:33.380 align:middle line:82% position:46% size:100% binnenvallen. Hierdoor zijn onze handelsketens 00:57:33.500 --> 00:57:36.559 align:middle line:82% position:46% size:100% opgeschud en is het beroep op ontwikkelingssamenwerking verder 00:57:36.679 --> 00:57:39.108 align:middle line:82% position:46% size:100% gegroeid. Wij moeten rekening houden met deze 00:57:39.228 --> 00:57:42.349 align:middle line:82% position:46% size:100% aanhoudende vraag voor steun in de handelsketen en groeiende noden van 00:57:42.469 --> 00:57:46.269 align:middle line:82% position:46% size:100% humanitaire hulp, zeker nu zich de winter weer aandient. 00:57:47.079 --> 00:57:49.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij vinden het belangrijk ons als Nederland te blijven inzetten ter 00:57:50.090 --> 00:57:52.628 align:middle line:82% position:46% size:100% ondersteuning van Oekraïne op terreinen van handel, humanitair, 00:57:52.960 --> 00:57:56.750 align:middle line:82% position:46% size:100% defensie en wederopbouw. Ook zijn wij erg tevreden met het 00:57:56.869 --> 00:57:59.150 align:middle line:82% position:46% size:100% verlengen van de graandeal en hebben wij waardering voor de rol van de 00:57:59.269 --> 00:58:03.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Verenigde Naties in dezen. In de Raad Buitenlandse Zaken 00:58:03.730 --> 00:58:06.768 align:middle line:82% position:46% size:100% (Handel) wordt er terecht ook vooruitgekeken, breder dan alleen 00:58:06.889 --> 00:58:09.849 align:middle line:82% position:46% size:100% naar deze oorlog, naar onder andere de WTO-hervormingen. 00:58:10.418 --> 00:58:13.250 align:middle line:82% position:46% size:100% De CDA-fractie is erg blij dat dit onderwerp op de agenda blijft staan 00:58:13.369 --> 00:58:15.550 align:middle line:82% position:46% size:100% en dat het gelijke speelveld voorop blijft staan. 00:58:16.000 --> 00:58:22.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kabinet spreekt zich uit voor plurilaterale samenwerking in de WTO 00:58:22.650 --> 00:58:25.869 align:middle line:82% position:46% size:100% door middel van joint statement initiatives om tot ambitieuze 00:58:25.989 --> 00:58:29.199 align:middle line:82% position:46% size:100% afspraken te komen. Kan de minister uitweiden over de 00:58:29.320 --> 00:58:32.780 align:middle line:82% position:46% size:100% voorbeelden van andere joint statement initiatives buiten het 00:58:32.900 --> 00:58:36.320 align:middle line:82% position:46% size:100% voorbeeld van de e commerce? Dragen wij als Unie of als Nederland 00:58:36.440 --> 00:58:39.420 align:middle line:82% position:46% size:100% ook concrete initiatieven om tot bijvoorbeeld groenere handelsketens 00:58:39.539 --> 00:58:43.719 align:middle line:82% position:46% size:100% met eerlijke concurrentieposities te komen binnen de WTO? 00:58:44.619 --> 00:58:46.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe staat het met het benoemen van een rechter in de openstaande post 00:58:46.880 --> 00:58:48.039 align:middle line:82% position:46% size:100% van de Appellate Body bij de WTO? 00:58:50.110 --> 00:58:52.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze is nu gegijzeld door de VS. We dachten dat dit een 00:58:53.168 --> 00:58:57.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Trump-probleem was, maar de urgentie in deze woelige tijden blijft hoog. 00:58:58.510 --> 00:59:01.818 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De afgelopen periode zijn in de VS 00:59:01.938 --> 00:59:04.929 align:middle line:82% position:46% size:100% een aantal maatregelen genomen die betrekking hebben op de 00:59:07.059 --> 00:59:08.030 align:middle line:82% position:46% size:100% EU-VS-handelsrelatie. Eentje heeft betrekking op de 00:59:08.150 --> 00:59:11.230 align:middle line:82% position:46% size:100% halfgeleiderindustrie en de Inflation Reduction Act, de IRA. 00:59:12.369 --> 00:59:15.260 align:middle line:82% position:46% size:100% De Buy American-clausules kunnen mogelijk grote gevolgen hebben voor 00:59:15.380 --> 00:59:17.559 align:middle line:82% position:46% size:100% de Europese economie en de handelsrelaties. 00:59:18.250 --> 00:59:20.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister aangeven of Nederland deze zorgen ook bilateraal 00:59:21.019 --> 00:59:24.440 align:middle line:82% position:46% size:100% bespreekt met de VS, los van de intentie om het via de taskforce van 00:59:24.559 --> 00:59:27.829 align:middle line:82% position:46% size:100% de Europese Commissie te doen? Kunnen wij binnen Europa zorgen voor 00:59:27.949 --> 00:59:31.440 align:middle line:82% position:46% size:100% meer strategische autonomie, en zelfs een Buy European-strategie 00:59:31.559 --> 00:59:34.480 align:middle line:82% position:46% size:100% toepassen om onze eigen industrie en waardeketens te beschermen? 00:59:35.559 --> 00:59:38.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Is het wenselijk om vergelijkbare maatregelen in de Unie in te gaan 00:59:38.840 --> 00:59:41.940 align:middle line:82% position:46% size:100% zetten? Hebben wij überhaupt een alternatief 00:59:42.059 --> 00:59:45.440 align:middle line:82% position:46% size:100% als enerzijds Amerika het gelijke speelveld verstoort met een grote 00:59:45.559 --> 00:59:48.920 align:middle line:82% position:46% size:100% zak geld en anderzijds China het gelijke speelveld verstoort door 00:59:49.039 --> 00:59:52.360 align:middle line:82% position:46% size:100% niet wederkerig te handelen als het om staatsinmenging gaat? 00:59:53.079 --> 00:59:57.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe maken wij onze handelsketen weerbaar tegen dit soort eenzijdige 00:59:57.199 --> 00:59:59.318 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen? Voorzitter. 00:59:59.949 --> 01:00:02.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan Afrika. We wachten als Kamer nog steeds op 01:00:02.989 --> 01:00:06.920 align:middle line:82% position:46% size:100% de Afrikastrategie. Ik zie een handje omhooggaan van een 01:00:07.039 --> 01:00:08.849 align:middle line:82% position:46% size:100% collega. Er is inderdaad een interruptie van 01:00:08.969 --> 01:00:11.898 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Van der Lee. Dat is zijn vijfde, zijn laatste. 01:00:12.530 --> 01:00:13.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, die wil ik nu even inzetten. 01:00:17.079 --> 01:00:20.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is logisch dat de heer Amhaouch in de discussies die we hebben over 01:00:20.869 --> 01:00:24.889 align:middle line:82% position:46% size:100% de afhankelijkheid van China en over de stappen die Amerika nu heeft 01:00:25.010 --> 01:00:29.210 align:middle line:82% position:46% size:100% gezet, het punt maakt van de Europese industrie. 01:00:29.329 --> 01:00:34.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik vind het ingewikkeld dat hij ook nu weer zegt: buy European 01:00:34.699 --> 01:00:38.809 align:middle line:82% position:46% size:100% first. Dat lijkt te suggereren dat wij met 01:00:38.929 --> 01:00:40.380 align:middle line:82% position:46% size:100% subsidies bedrijven 01:00:44.010 --> 01:00:47.798 align:middle line:82% position:46% size:100% zouden moeten stimuleren. Die route vind ik om allerlei 01:00:47.918 --> 01:00:50.409 align:middle line:82% position:46% size:100% redenen niet verstandig. Er is ook een investeringsgat in 01:00:50.530 --> 01:00:51.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa. 01:00:53.070 --> 01:00:56.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft ook te maken met begrotingsregels, met de vraag of 01:00:56.800 --> 01:01:02.858 align:middle line:82% position:46% size:100% het rijke Noorden bereid is om het Zuiden mee te trekken in meer groene 01:01:02.978 --> 01:01:04.949 align:middle line:82% position:46% size:100% investeringen. Dat is ook een route. 01:01:05.860 --> 01:01:10.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de heer Amhaouch mij uitleggen welke route hij wil bewandelen om 01:01:10.340 --> 01:01:12.588 align:middle line:82% position:46% size:100% ervoor te zorgen dat we groene industriepolitiek van de grond 01:01:12.708 --> 01:01:13.088 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgen? 01:01:14.659 --> 01:01:15.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Een 01:01:16.860 --> 01:01:19.650 align:middle line:82% position:46% size:100% zeer goede opmerking van de heer Van der Lee. 01:01:22.340 --> 01:01:26.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Een sterke economie die aan het infuus ligt van subsidies is nooit 01:01:26.639 --> 01:01:27.230 align:middle line:82% position:46% size:100% een geslaagde oplossing. Maar 01:01:28.760 --> 01:01:31.920 align:middle line:82% position:46% size:100% als je een gelijk speelveld wil houden — ik neem even de platte 01:01:32.039 --> 01:01:36.539 align:middle line:82% position:46% size:100% redenering van Amerika en Europa — moet je geen speelbal worden. 01:01:36.659 --> 01:01:40.818 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat dat heel belangrijk is. En welke alternatieven heb je op een 01:01:40.938 --> 01:01:43.920 align:middle line:82% position:46% size:100% gegeven moment? Als Amerika en China eenzijdig hun 01:01:44.039 --> 01:01:45.099 align:middle line:82% position:46% size:100% regels gaan opleggen, dan kun je wel zeggen 01:01:46.750 --> 01:01:49.360 align:middle line:82% position:46% size:100% "wij zijn een speler en dansen of rennen van links naar rechts", maar 01:01:49.628 --> 01:01:51.070 align:middle line:82% position:46% size:100% dan moet je ook zelf afwegingen maken. 01:01:51.639 --> 01:01:53.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat je dat op een aantal terreinen ook moet doen om 01:01:54.019 --> 01:01:56.349 align:middle line:82% position:46% size:100% strategisch minder kwetsbaar te worden, maar niet op alles. 01:01:56.918 --> 01:01:59.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Kijk naar de defensie industrie, waarin Europese landen miljarden 01:01:59.780 --> 01:02:03.139 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan investeren. Ik vind dat wij als Europese landen 01:02:03.260 --> 01:02:06.019 align:middle line:82% position:46% size:100% over de defensie industrie mogen zeggen: dat mag iets meer European 01:02:06.139 --> 01:02:08.269 align:middle line:82% position:46% size:100% first zijn. Dat wil niet zeggen dat je dat op 01:02:08.389 --> 01:02:10.300 align:middle line:82% position:46% size:100% alle terreinen doet. Op voedsel? 01:02:10.420 --> 01:02:11.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee. In de halfgeleiderindustrie? 01:02:12.019 --> 01:02:15.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Je moet de balans herstellen. We hebben het ook gezien bij de 01:02:15.429 --> 01:02:19.190 align:middle line:82% position:46% size:100% European Chips Act. Europa heeft toen gezegd: we gaan 01:02:19.309 --> 01:02:22.579 align:middle line:82% position:46% size:100% niet European first, maar we gaan wel meer Europa inbrengen om de 01:02:22.699 --> 01:02:25.849 align:middle line:82% position:46% size:100% balans van produceren te herstellen. Nu is het 70% in Azië, 20% in 01:02:25.969 --> 01:02:28.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Amerika en maar 7% in Europa. Dat 01:02:30.159 --> 01:02:31.418 align:middle line:82% position:46% size:100% is één. Zo zitten we erin. 01:02:31.750 --> 01:02:35.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kom ik op het Zuiden, als de heer Van der Lee dat bedoelt. 01:02:35.880 --> 01:02:39.878 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat Europa, een rijk continent, moreel een heel zware 01:02:40.119 --> 01:02:41.438 align:middle line:82% position:46% size:100% verantwoordelijkheid heeft. Maar 01:02:44.378 --> 01:02:47.500 align:middle line:82% position:46% size:100% het is ook een noodzaak voor ons. Ik heb al vaker gezegd dat Europa 01:02:47.739 --> 01:02:51.980 align:middle line:82% position:46% size:100% nul grondstoffen heeft. We kunnen wel van alles willen in 01:02:52.099 --> 01:02:53.679 align:middle line:82% position:46% size:100% onze economie, maar die hebben we niet. 01:02:54.369 --> 01:02:57.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Je zult dus ook altijd moeten dealen met andere continenten. 01:02:57.559 --> 01:02:59.547 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kom ik weer even terug op Afrika. 01:02:59.666 --> 01:03:03.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat we Afrika veel meer moeten opnemen in de Europese 01:03:03.639 --> 01:03:08.239 align:middle line:82% position:46% size:100% waardeketen. We hebben de professoren van 01:03:08.360 --> 01:03:09.543 align:middle line:82% position:46% size:100% Groningen en Utrecht hier op bezoek gehad. 01:03:09.663 --> 01:03:13.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze hebben een reflectie gegeven op de Afrikastrategie. 01:03:13.809 --> 01:03:17.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Je zag dat Azië en Europa heel ver zijn in de waardeketens en dat 01:03:17.489 --> 01:03:20.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Afrika eigenlijk helemaal plat is. Daar hebben we als commissie ook op 01:03:20.630 --> 01:03:23.659 align:middle line:82% position:46% size:100% doorgevraagd. Ik denk dat we als Europa, als we 01:03:23.780 --> 01:03:27.818 align:middle line:82% position:46% size:100% het hebben over een fatsoenlijke economie, groene banen, SDG 8 en 01:03:28.260 --> 01:03:31.550 align:middle line:82% position:46% size:100% banen creëren, juist die waardeketens met het Zuiden kunnen 01:03:31.670 --> 01:03:32.568 align:middle line:82% position:46% size:100% oppakken, al besef ik dat er nog een lange weg te gaan is. 01:03:32.688 --> 01:03:34.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Geen vervolgvraag, zie ik, maar het 01:03:39.849 --> 01:03:41.528 align:middle line:82% position:46% size:100% was inderdaad ook de laatste interruptie. 01:03:42.000 --> 01:03:44.050 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Amhaouch vervolgt zijn inbreng. 01:03:45.079 --> 01:03:46.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik moet even kijken waar ik was gebleven. 01:03:49.719 --> 01:03:54.452 align:middle line:82% position:46% size:100% Hebben wij überhaupt een alternatief als Amerika en China eenzijdig hun 01:03:54.572 --> 01:03:55.059 align:middle line:82% position:46% size:100% conclusies 01:03:56.590 --> 01:03:58.670 align:middle line:82% position:46% size:100% trekken? Hoe zorgen we ervoor dat we weerbaar 01:03:58.789 --> 01:04:02.059 align:middle line:82% position:46% size:100% worden in dit speelveld? Ik was inderdaad gekomen bij Afrika. 01:04:02.179 --> 01:04:06.980 align:middle line:82% position:46% size:100% We wachten als Kamer nog steeds op de Afrikastrategie en we kijken hier 01:04:07.099 --> 01:04:10.130 align:middle line:82% position:46% size:100% als CDA-fractie ook naar uit. Rusland mengt zich actief 01:04:10.250 --> 01:04:13.429 align:middle line:82% position:46% size:100% bilateraal, maar bijvoorbeeld ook via de Wagner Group in de Afrikaanse 01:04:13.550 --> 01:04:14.710 align:middle line:82% position:46% size:100% landen. Dit 01:04:16.300 --> 01:04:18.980 align:middle line:82% position:46% size:100% zien wij ook terug in stemmingen bij de Verenigde Naties, waar het 01:04:19.099 --> 01:04:22.460 align:middle line:82% position:46% size:100% stemgedrag van deze soms voorheen gelijkgestemde landen is gaan 01:04:22.579 --> 01:04:25.519 align:middle line:82% position:46% size:100% afwijken naar Rusland. Ook China mengt zich actief op het 01:04:25.639 --> 01:04:28.659 align:middle line:82% position:46% size:100% continent door zich bijvoorbeeld in te kopen in havens, infrastructuur 01:04:31.750 --> 01:04:35.710 align:middle line:82% position:46% size:100% en internationale handelsketens. Dit is een strategisch risico. 01:04:35.829 --> 01:04:38.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom vraag ik de minister graag of zij een reflectie hierop kan geven. 01:04:38.630 --> 01:04:40.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe ziet zij dit? En kan zij deze strategische 01:04:40.898 --> 01:04:43.119 align:middle line:82% position:46% size:100% risico's ook meenemen in de Afrikastrategie? 01:04:43.688 --> 01:04:48.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Verder blijft Afrika ook van groot belang voor grondstoffen en onze 01:04:48.168 --> 01:04:49.920 align:middle line:82% position:46% size:100% strategische autonomie, die daarmee samenhangt. 01:04:50.340 --> 01:04:53.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Geeft de minister dit ook aan binnen de verschillende Raden als input 01:04:53.329 --> 01:04:54.940 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de EU-AU-top begin 01:04:57.128 --> 01:04:59.088 align:middle line:82% position:46% size:100% 2023? En de laatste vraag: hoe wordt op de 01:04:59.208 --> 01:05:02.110 align:middle line:82% position:46% size:100% top en in de aankomende Afrikastrategie benadrukt dat Afrika 01:05:02.230 --> 01:05:04.269 align:middle line:82% position:46% size:100% en de Afrikaanse Unie gelijkwaardige 01:05:06.820 --> 01:05:10.460 align:middle line:82% position:46% size:100% handelspartners zijn? Voorzitter, ik ga afronden. 01:05:10.579 --> 01:05:10.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik merk hier en 01:05:13.389 --> 01:05:17.380 align:middle line:82% position:46% size:100% daar duidelijke voortgang in Europa op het gebied van imvo. 01:05:17.590 --> 01:05:21.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister het proces nogmaals schetsen, zowel het nationale proces 01:05:21.320 --> 01:05:24.800 align:middle line:82% position:46% size:100% als het Europese proces? Wanneer krijgen we zicht op de 01:05:24.920 --> 01:05:28.389 align:middle line:82% position:46% size:100% inhoud van het Europese voorstel, dat bekrachtigd wordt door de Raad, 01:05:28.780 --> 01:05:33.650 align:middle line:82% position:46% size:100% de Commissie, het Europees Parlement en natuurlijk ook door onze 01:05:33.769 --> 01:05:36.429 align:middle line:82% position:46% size:100% buurlanden, zoals we herhaaldelijk hebben benoemd? 01:05:36.730 --> 01:05:40.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Het CDA is ervan overtuigd dat imvo wetgeving impact gaat maken als we 01:05:40.960 --> 01:05:43.699 align:middle line:82% position:46% size:100% in Europa met 27 landen tot consensus komen. 01:05:43.820 --> 01:05:47.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Een lappendeken van 27 van elkaar verschillende nationale wetgevingen 01:05:47.889 --> 01:05:51.289 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat leiden tot een groot verlies aan draagvlak bij bedrijven en 01:05:51.409 --> 01:05:55.090 align:middle line:82% position:46% size:100% handelspartners en tot problemen in de uitvoerbaarheid. 01:05:56.710 --> 01:06:01.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Hartelijk dank, meneer Amhaouch. Keurig binnen de tijd ook. 01:06:02.918 --> 01:06:08.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is net iets over 14.30 uur. We zijn aan het einde gekomen van de 01:06:08.409 --> 01:06:09.840 align:middle line:82% position:46% size:100% inbreng van de Kamer in eerste termijn. 01:06:11.039 --> 01:06:13.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Natuurlijk geven we de minister de gelegenheid om zich voor te bereiden 01:06:13.650 --> 01:06:14.789 align:middle line:82% position:46% size:100% op haar antwoorden. 01:06:16.409 --> 01:06:20.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Rekening houdend met de logistiek stellen we voor om dat in twintig 01:06:20.300 --> 01:06:25.130 align:middle line:82% position:46% size:100% minuten te doen, zodat de minister de gelegenheid heeft om op en neer 01:06:25.250 --> 01:06:28.369 align:middle line:82% position:46% size:100% te bewegen en rustig terug te komen. We schorsen dus. 01:06:28.489 --> 01:06:30.579 align:middle line:82% position:46% size:100% O, er is nog een vraag. Gaat uw gang, meneer Amhaouch. 01:06:30.699 --> 01:06:32.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, kort. Ik heb straks ook de plenaire 01:06:33.059 --> 01:06:35.079 align:middle line:82% position:46% size:100% begroting EZK. Ik zal dus waarschijnlijk eerder weg 01:06:35.199 --> 01:06:35.429 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn. 01:06:37.398 --> 01:06:39.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Eerder weg zijn? Waar bedoelt u? 01:06:39.320 --> 01:06:40.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Plenair. Oké. 01:06:40.909 --> 01:06:43.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een punt van orde. Dat geldt ook voor mij. 01:06:44.710 --> 01:06:47.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is lastig, maar u heeft in ieder geval uw inbreng gedaan. 01:06:47.269 --> 01:06:50.389 align:middle line:82% position:46% size:100% U kunt het ook terugkijken. U kunt zich bij vragen misschien ook 01:06:50.510 --> 01:06:53.659 align:middle line:82% position:46% size:100% laten vertegenwoordigen. We worden allemaal opgeroepen om 01:06:53.780 --> 01:06:57.460 align:middle line:82% position:46% size:100% soms samen te werken en te dealen met dit soort uitdagingen, die elk 01:06:58.719 --> 01:07:00.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamerlid soms heeft. Dank. 01:07:01.329 --> 01:07:04.898 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik schors graag voor twintig minuten, tot 15.00 uur. 01:31:17.460 --> 01:31:22.939 align:middle line:82% position:46% size:100% De vergadering wordt van 14.39 uur tot 15.03 uur geschorst. 01:31:23.539 --> 01:31:25.489 align:middle line:82% position:46% size:100% We hervatten de eerste termijn 01:31:27.020 --> 01:31:31.429 align:middle line:82% position:46% size:100% met de reactie van onze minister op de vragen die in de eerste termijn 01:31:31.548 --> 01:31:35.390 align:middle line:82% position:46% size:100% door de leden zijn gesteld. Ik geef graag het woord aan de 01:31:35.510 --> 01:31:40.819 align:middle line:82% position:46% size:100% minister, maar ik doe dat met de opmerking dat we ons met het aantal 01:31:40.939 --> 01:31:44.127 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen wederom beperken tot vijf vragen. 01:31:44.247 --> 01:31:46.389 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn met vier leden; dat moet dus kunnen. 01:31:46.509 --> 01:31:48.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vond het eerste deel in ieder geval een interessant debat. 01:31:49.119 --> 01:31:51.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat dat zich zo voortzet. 01:31:52.960 --> 01:31:58.628 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. Dank ook aan de leden voor alle 01:31:58.960 --> 01:32:02.829 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen. Ook met het oog op de tijd ga ik 01:32:03.189 --> 01:32:06.970 align:middle line:82% position:46% size:100% meteen beginnen met de beantwoording daarvan, maar voordat ik dat doe, 01:32:07.229 --> 01:32:09.520 align:middle line:82% position:46% size:100% geef ik de zogenaamde blokjes 01:32:11.739 --> 01:32:14.229 align:middle line:82% position:46% size:100% aan. Het eerste blokje is de WTO, het 01:32:14.560 --> 01:32:18.250 align:middle line:82% position:46% size:100% tweede EU/VS-handelsrelaties, het derde 01:32:19.810 --> 01:32:23.569 align:middle line:82% position:46% size:100% handelsakkoorden en strategische afhankelijkheid, het vierde imvo en 01:32:23.689 --> 01:32:25.119 align:middle line:82% position:46% size:100% de dwangarbeidverordening, 01:32:26.779 --> 01:32:32.710 align:middle line:82% position:46% size:100% het vijfde overig op het gebied van handel, het zesde OS 01:32:34.449 --> 01:32:34.779 align:middle line:82% position:46% size:100% en 01:32:36.939 --> 01:32:38.739 align:middle line:82% position:46% size:100% EU/Afrika en het zevende Oekraïne. 01:32:42.159 --> 01:32:44.403 align:middle line:82% position:46% size:100% Zeven blokjes. Ja, zeven blokjes. 01:32:44.523 --> 01:32:47.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is voor de leden belangrijk om af te wegen wanneer ze vragen 01:32:47.750 --> 01:32:49.338 align:middle line:82% position:46% size:100% stellen en interrumperen. Precies. 01:32:49.458 --> 01:32:50.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat uw gang, minister. Dank u wel, voorzitter. 01:32:51.020 --> 01:32:51.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begin 01:32:53.810 --> 01:32:54.850 align:middle line:82% position:46% size:100% met de WTO. 01:32:57.189 --> 01:33:00.819 align:middle line:82% position:46% size:100% We kijken echt met voldoening terug op de MC12. 01:33:01.180 --> 01:33:07.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Het resultatenpakket is echt het grootste dat de WTO in een decennium 01:33:07.729 --> 01:33:10.279 align:middle line:82% position:46% size:100% bereikt heeft. Nu gaat het er natuurlijk om dat we 01:33:10.399 --> 01:33:13.029 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan doorpakken. Het kabinet wil daarom graag echt 01:33:13.390 --> 01:33:16.279 align:middle line:82% position:46% size:100% een snelle ratificatie en implementatie van de afspraken die 01:33:16.399 --> 01:33:20.829 align:middle line:82% position:46% size:100% daar zijn gemaakt, in het bijzonder over het akkoord over 01:33:20.949 --> 01:33:23.298 align:middle line:82% position:46% size:100% visserijsubsidies. De Raad zal het akkoord naar 01:33:23.418 --> 01:33:27.159 align:middle line:82% position:46% size:100% verwachting formeel aannemen op 25 november aanstaande. 01:33:27.390 --> 01:33:30.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland is voornemens in te stemmen met het Raadsbesluit. 01:33:31.329 --> 01:33:35.800 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Klink vroeg ook nog naar de inzet voor de MC13. 01:33:36.850 --> 01:33:39.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind echt dat de EU daarin ambitieus moet zijn. 01:33:40.418 --> 01:33:43.759 align:middle line:82% position:46% size:100% In ieder geval is het belangrijk om daarbij te komen tot concrete 01:33:43.878 --> 01:33:48.489 align:middle line:82% position:46% size:100% voorstellen met betrekking tot de WTO-hervormingen, in het bijzonder 01:33:49.029 --> 01:33:52.880 align:middle line:82% position:46% size:100% ten aanzien van de voortgang op geschillenbeslechting, want 01:33:53.000 --> 01:33:56.060 align:middle line:82% position:46% size:100% uiterlijk 2024 moet het WTO-geschillenbeslechtingsysteem 01:33:56.180 --> 01:33:59.168 align:middle line:82% position:46% size:100% hervormd en hersteld zijn, zoals afgesproken op de 01:34:00.949 --> 01:34:04.219 align:middle line:82% position:46% size:100% MC12. In antwoord op de specifieke vraag 01:34:04.338 --> 01:34:08.420 align:middle line:82% position:46% size:100% van de heer Klink: aan die afspraak willen we vasthouden, ondanks of 01:34:08.539 --> 01:34:12.689 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien wel juist vanwege de Inflation Reduction Act, waarop ik 01:34:12.810 --> 01:34:16.548 align:middle line:82% position:46% size:100% later nog zal ingaan. Ook de VS hebben zich immers hieraan 01:34:16.668 --> 01:34:19.520 align:middle line:82% position:46% size:100% gecommitteerd. De VS leiden op dit moment zelfs een 01:34:19.640 --> 01:34:21.770 align:middle line:82% position:46% size:100% proces in de WTO ter hervorming van het 01:34:21.890 --> 01:34:25.039 align:middle line:82% position:46% size:100% geschillenbeslechtingsmechanisme. Nederland gaat er daarom vanuit dat 01:34:25.159 --> 01:34:27.789 align:middle line:82% position:46% size:100% alle WTO-leden zich aan deze afspraak zullen houden. 01:34:28.899 --> 01:34:30.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook moeten we verdere stappen zetten op het punt van een gelijk 01:34:30.829 --> 01:34:33.739 align:middle line:82% position:46% size:100% speelveld. Ten slotte is het echt van belang om 01:34:33.859 --> 01:34:35.588 align:middle line:82% position:46% size:100% duurzaamheid verder te integreren in de 01:34:37.119 --> 01:34:39.048 align:middle line:82% position:46% size:100% WTO-agenda. Ook hoopt het kabinet op het sluiten 01:34:39.168 --> 01:34:43.279 align:middle line:82% position:46% size:100% van twee plurilaterale akkoorden; over e-commerce en over 01:34:43.628 --> 01:34:46.600 align:middle line:82% position:46% size:100% investeringsfacilitatie voor ontwikkeling. 01:34:47.619 --> 01:34:49.248 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat ten aanzien van de WTO. Er is een 01:34:51.310 --> 01:34:52.149 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag van de heer Klink. 01:34:53.710 --> 01:34:55.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank aan de minister voor de beantwoording. 01:34:56.000 --> 01:35:01.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is heel goed om daaraan vast te willen houden, zeker met de IRA; ik 01:35:01.279 --> 01:35:05.909 align:middle line:82% position:46% size:100% weet eigenlijk niet of we de Inflation Reduction Act zo mogen 01:35:06.029 --> 01:35:07.698 align:middle line:82% position:46% size:100% noemen, maar de afkorting is wel "IRA". 01:35:09.529 --> 01:35:10.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar 01:35:12.529 --> 01:35:13.878 align:middle line:82% position:46% size:100% 2024 is natuurlijk al supersnel. 01:35:15.399 --> 01:35:18.659 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister geeft aan dat de regering daaraan vast wil houden, 01:35:18.779 --> 01:35:20.238 align:middle line:82% position:46% size:100% maar is het ook echt haalbaar? 01:35:24.579 --> 01:35:28.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens ons is het op dit moment nog wel haalbaar, maar dit betekent wel 01:35:28.550 --> 01:35:30.279 align:middle line:82% position:46% size:100% dat we heel snel stappen moeten zetten. 01:35:30.520 --> 01:35:35.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland duwt daar natuurlijk op binnen de EU en de EU duwt daar weer 01:35:35.390 --> 01:35:40.479 align:middle line:82% position:46% size:100% op binnen de WTO. Onze bilaterale gesprekken met de VS 01:35:40.600 --> 01:35:45.548 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan hier bijvoorbeeld ook over: we moeten hier echt nieuwe stappen 01:35:45.819 --> 01:35:49.010 align:middle line:82% position:46% size:100% zetten en voortgang maken. Toen ik in september in Washington 01:35:49.130 --> 01:35:52.600 align:middle line:82% position:46% size:100% was, heb ik ook nog met Katherine Tai besproken dat we hier nu echt 01:35:53.259 --> 01:35:58.520 align:middle line:82% position:46% size:100% stappen op moeten zetten. Ik ben nog wel hoopvol en redelijk 01:35:58.640 --> 01:36:02.560 align:middle line:82% position:46% size:100% optimistisch, maar dan moet er nu wel echt iets gaan gebeuren. 01:36:03.159 --> 01:36:09.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Als wij zien dat het in vertraging schiet, zullen we uw Kamer daar 01:36:09.789 --> 01:36:11.048 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk over informeren. 01:36:14.168 --> 01:36:16.689 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister vervolgt, volgens mij al met het tweede blokje, 01:36:18.579 --> 01:36:19.369 align:middle line:82% position:46% size:100% EU/VS-handelsrelaties. Ja. 01:36:19.489 --> 01:36:25.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan blijven we bij Washington, want dit blokje gaat over de 01:36:26.600 --> 01:36:30.729 align:middle line:82% position:46% size:100% EU-handelsrelatie met de VS. De VS hebben de afgelopen maanden, 01:36:31.449 --> 01:36:34.310 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals bekend, grote beleidsinitiatieven gepresenteerd 01:36:34.430 --> 01:36:36.979 align:middle line:82% position:46% size:100% die ook een grote impact zullen hebben op de handelsrelatie. 01:36:37.100 --> 01:36:40.310 align:middle line:82% position:46% size:100% We hadden het net al even over de Inflation Reduction Act, die 01:36:40.430 --> 01:36:44.779 align:middle line:82% position:46% size:100% grotendeels gaat over hernieuwbare energie, elektrische voertuigen, de 01:36:44.899 --> 01:36:49.000 align:middle line:82% position:46% size:100% exportcontrolemaatregelen voor geavanceerde halfgeleidertechnologie 01:36:50.020 --> 01:36:52.069 align:middle line:82% position:46% size:100% en zo verder. De gehele Europese economie zal 01:36:52.189 --> 01:36:54.069 align:middle line:82% position:46% size:100% geraakt worden door deze regelgeving. 01:36:54.279 --> 01:37:00.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is daarom goed dat we echt tot een eensgezinde EU-reactie komen. 01:37:02.829 --> 01:37:05.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kabinet staat hierover ook in contact met Europese partners, 01:37:05.539 --> 01:37:07.569 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven en de Amerikaanse overheid. 01:37:09.909 --> 01:37:15.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Het pakket op zichzelf is natuurlijk ook een implementatie van het 01:37:15.489 --> 01:37:19.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Parijsakkoord en dient dus juist ook om hun economie te vergroenen. 01:37:19.930 --> 01:37:21.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kunnen we alleen maar aanmoedigen, maar de manier waarop 01:37:21.829 --> 01:37:28.929 align:middle line:82% position:46% size:100% het nu gebeurt, is wel rigoureus. De IRA bevat immers een aantal 01:37:29.560 --> 01:37:33.380 align:middle line:82% position:46% size:100% protectionistische elementen. Denk bijvoorbeeld aan die lokale 01:37:33.500 --> 01:37:34.939 align:middle line:82% position:46% size:100% productie of aan de Buy American-vereisten, waarover het al 01:37:35.060 --> 01:37:36.908 align:middle line:82% position:46% size:100% eerder ging, ook in uw inbreng. 01:37:40.390 --> 01:37:43.548 align:middle line:82% position:46% size:100% In eerste instantie wordt geprobeerd om de pijnpunten via een dialoog op 01:37:43.668 --> 01:37:44.739 align:middle line:82% position:46% size:100% te lossen in de nieuwe 01:37:47.259 --> 01:37:48.890 align:middle line:82% position:46% size:100% EU/US-taskforce. Het is belangrijk om dat af te 01:37:49.010 --> 01:37:54.548 align:middle line:82% position:46% size:100% wachten, maar als dat niet tot een goed resultaat zal leiden, kan de EU 01:37:54.668 --> 01:37:56.889 align:middle line:82% position:46% size:100% andere stappen ondernemen, zoals een 01:37:58.779 --> 01:38:00.328 align:middle line:82% position:46% size:100% WTO-zaak. Zoals gezegd wil Nederland echt dat 01:38:00.448 --> 01:38:06.619 align:middle line:82% position:46% size:100% we hier als EU eensgezind optreden, maar we hopen er nu in die taskforce 01:38:06.739 --> 01:38:08.680 align:middle line:82% position:46% size:100% uit te komen, ook omdat zo'n WTO-zaak gewoon heel lang duurt. 01:38:08.800 --> 01:38:13.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Met de Appellate Body, die nu nog niet functioneert, is dat ook niet 01:38:14.048 --> 01:38:16.720 align:middle line:82% position:46% size:100% de meest wenselijke gang van zaken. 01:38:18.699 --> 01:38:22.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd laat de IRA zien hoe belangrijk het is dat het Europese 01:38:22.789 --> 01:38:26.149 align:middle line:82% position:46% size:100% investeringsklimaat op peil blijft, bijvoorbeeld op het punt van 01:38:26.270 --> 01:38:29.869 align:middle line:82% position:46% size:100% investeringen in hernieuwbare energie met het oog op een duurzame 01:38:29.989 --> 01:38:33.439 align:middle line:82% position:46% size:100% en betaalbare energievoorziening. Deze discussie gaat natuurlijk 01:38:33.560 --> 01:38:37.189 align:middle line:82% position:46% size:100% verder dan de RBZ Handel. Zij gaat ook over de vraag welke 01:38:37.310 --> 01:38:42.159 align:middle line:82% position:46% size:100% industriepolitiek de EU moet voeren. Hierbij is mijn collega minister 01:38:42.279 --> 01:38:47.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Adriaansens in the lead, maar er lopen in ieder geval al wel mooie 01:38:47.899 --> 01:38:50.319 align:middle line:82% position:46% size:100% initiatieven, zoals de Chips Act. 01:38:53.020 --> 01:38:56.060 align:middle line:82% position:46% size:100% We gaan tijdens de Raad ook vooruitblikken op de volgende 01:38:56.180 --> 01:38:59.649 align:middle line:82% position:46% size:100% bijeenkomst van de Trade and Technology Council op 5 december. 01:39:01.960 --> 01:39:04.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij is het heel belangrijk dat we met die Trade and Technology 01:39:04.699 --> 01:39:07.643 align:middle line:82% position:46% size:100% Council verdergaan. Het is wel belangrijk dat we daar 01:39:07.762 --> 01:39:11.270 align:middle line:82% position:46% size:100% daadwerkelijk resultaten bereiken en we hebben nu natuurlijk ook alweer 01:39:11.390 --> 01:39:14.470 align:middle line:82% position:46% size:100% een taskforce voor de IRA opgetuigd. 01:39:16.119 --> 01:39:19.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Het blijft belangrijk dat we in die TTC daadwerkelijk substantiële 01:39:19.548 --> 01:39:23.869 align:middle line:82% position:46% size:100% onderwerpen bespreken, want we hebben daar afspraken gemaakt over 01:39:23.989 --> 01:39:27.529 align:middle line:82% position:46% size:100% een groot aantal onderwerpen, die onder andere aan de economische 01:39:27.649 --> 01:39:28.430 align:middle line:82% position:46% size:100% veiligheid raken. Daarbij gaat 01:39:31.029 --> 01:39:35.390 align:middle line:82% position:46% size:100% het overigens ook over onderwerpen waar we graag concrete samenwerking 01:39:35.510 --> 01:39:39.469 align:middle line:82% position:46% size:100% in willen zien, zoals de halfgeleiderindustrie en de 01:39:39.588 --> 01:39:42.560 align:middle line:82% position:46% size:100% mensenrechten, met name online. We zien ook graag nadere 01:39:42.680 --> 01:39:45.250 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerking op het gebied van exportcontrole. 01:39:48.338 --> 01:39:49.198 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Klink vroeg 01:39:51.489 --> 01:39:55.869 align:middle line:82% position:46% size:100% naar de relatie met de VS en hoe we omgaan met VS-exportrestricties. 01:39:55.989 --> 01:39:59.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarover was er ook een debatje tussen uw leden. 01:40:01.329 --> 01:40:06.430 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben daar gister ook in het vragenuur over gesproken. 01:40:06.789 --> 01:40:10.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik me niet vergis, heeft u op 1 december een briefing met bedrijven 01:40:10.640 --> 01:40:12.979 align:middle line:82% position:46% size:100% en krijgt u op 8 december een vertrouwelijke technische briefing 01:40:13.100 --> 01:40:13.960 align:middle line:82% position:46% size:100% van ons. 01:40:21.039 --> 01:40:26.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Zoals ik gister in het vragenuur nog een keer heb gezegd, houden we bij 01:40:26.149 --> 01:40:28.720 align:middle line:82% position:46% size:100% het Nederlandse exportbeleid rekening met drie dingen: het 01:40:28.840 --> 01:40:34.869 align:middle line:82% position:46% size:100% tegengaan van ongewenst eindgebruik, het behouden van technologische 01:40:35.439 --> 01:40:39.500 align:middle line:82% position:46% size:100% voorsprong of technologisch leiderschap en het voorkomen van 01:40:39.619 --> 01:40:44.689 align:middle line:82% position:46% size:100% strategische afhankelijkheden. Op basis daarvan bepalen wij onze 01:40:44.810 --> 01:40:48.609 align:middle line:82% position:46% size:100% inzet bij het maken van afspraken over exportcontroleregels. 01:40:51.869 --> 01:40:54.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet of dit het moment is voor een interruptie. 01:40:54.960 --> 01:40:58.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Maakt u het toch even af. Dan wachten we even met de 01:40:58.850 --> 01:41:01.710 align:middle line:82% position:46% size:100% interrupties. De heer Van der Lee vroeg expliciet 01:41:01.918 --> 01:41:05.630 align:middle line:82% position:46% size:100% wat de inzet zou moeten zijn. Daar gaat u 8 december natuurlijk 01:41:05.750 --> 01:41:09.010 align:middle line:82% position:46% size:100% meer over horen. Ik kan daar in de openbaarheid niet 01:41:09.130 --> 01:41:11.850 align:middle line:82% position:46% size:100% zo veel over zeggen, omdat dat vertrouwelijke gesprekken zijn. 01:41:16.869 --> 01:41:21.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Over onderhandelingen doen we eigenlijk nooit uitspraken in het 01:41:21.520 --> 01:41:25.489 align:middle line:82% position:46% size:100% publieke debat. Maar dit zijn de ankerpunten op 01:41:25.609 --> 01:41:30.529 align:middle line:82% position:46% size:100% basis waarvan wij die inzet bepalen. Natuurlijk staan we binnen Europa 01:41:30.649 --> 01:41:35.560 align:middle line:82% position:46% size:100% ook in nauw contact met instellingen en andere lidstaten. 01:41:36.399 --> 01:41:39.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Veel bedrijven uit EU-lidstaten werken samen in de productieketens 01:41:40.010 --> 01:41:42.220 align:middle line:82% position:46% size:100% voor halfgeleiders. We hebben natuurlijk dat ecosysteem 01:41:42.759 --> 01:41:45.560 align:middle line:82% position:46% size:100% bij ASML. Daar zijn ook toeleveranciers vanuit 01:41:45.680 --> 01:41:46.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Duitsland bij betrokken. 01:41:48.878 --> 01:41:53.168 align:middle line:82% position:46% size:100% We willen er echt voor zorgen dat we in Europees verband optreden. 01:41:54.789 --> 01:41:59.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is wel belangrijk om ook op te merken dat niet alle lidstaten die 01:41:59.208 --> 01:42:04.189 align:middle line:82% position:46% size:100% hele competentie heel graag bij de Commissie willen leggen. 01:42:04.310 --> 01:42:07.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus export blijft toch ook een nationale competentie. 01:42:08.649 --> 01:42:11.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan nu de eerste vraag van de heer Hammelburg en daarna de heer Van 01:42:13.168 --> 01:42:14.588 align:middle line:82% position:46% size:100% der Lee. We hebben natuurlijk gisteren in het 01:42:14.708 --> 01:42:18.733 align:middle line:82% position:46% size:100% vragenuur hier al kort over … Nee, niet gedebatteerd, maar we konden er 01:42:18.853 --> 01:42:22.988 align:middle line:82% position:46% size:100% één vraag over stellen. Daarbij drukte ik ook wel een beetje 01:42:23.109 --> 01:42:27.210 align:middle line:82% position:46% size:100% mijn chagrijn uit over het feit dat we de richting voor het beleid 01:42:27.970 --> 01:42:30.609 align:middle line:82% position:46% size:100% vis-à-vis de Verenigde Staten en China als het gaat over onze 01:42:30.729 --> 01:42:33.729 align:middle line:82% position:46% size:100% veiligheid en economische belangen in de krant moeten lezen en verder 01:42:33.850 --> 01:42:35.639 align:middle line:82% position:46% size:100% veel berichten in de media voorbij zien komen. 01:42:35.759 --> 01:42:39.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Als Kamer hebben we weinig grip op wat er nou precies aan de hand is en 01:42:39.509 --> 01:42:41.760 align:middle line:82% position:46% size:100% welke richting het kabinet en deze minister uitgaan. 01:42:42.359 --> 01:42:44.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geeft mij als Kamerlid echt een ongemakkelijk gevoel. 01:42:46.378 --> 01:42:47.890 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben inderdaad die technische briefing. 01:42:48.010 --> 01:42:50.198 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb net via de e mailprocedure — volgens mij is daar inmiddels een 01:42:50.319 --> 01:42:53.170 align:middle line:82% position:46% size:100% meerderheid voor — om een brief gevraagd om dit echt nog veel 01:42:53.289 --> 01:42:56.679 align:middle line:82% position:46% size:100% specifieker, dan maar in vertrouwde vorm, met de Kamer te delen, zodat 01:42:56.798 --> 01:42:59.529 align:middle line:82% position:46% size:100% wij goed beslagen ten ijs naar die technische briefing kunnen. 01:42:59.649 --> 01:43:01.738 align:middle line:82% position:46% size:100% Want ik wil voorkomen — dat geef ik dan nu maar mee aan de minister 01:43:03.329 --> 01:43:06.569 align:middle line:82% position:46% size:100% — dat ik straks in een technische briefing zit, allerlei vragen heb en 01:43:06.689 --> 01:43:08.259 align:middle line:82% position:46% size:100% daarna met nog meer vragen naar buiten loop. 01:43:08.378 --> 01:43:11.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik wil dan echt een goede, vertrouwelijke brief over de 01:43:11.409 --> 01:43:16.600 align:middle line:82% position:46% size:100% afweging voor Nederland in het belang van onze veiligheid en 01:43:16.720 --> 01:43:19.390 align:middle line:82% position:46% size:100% economische belangen, nu, maar ook naar de toekomst toe, en over hoe 01:43:19.510 --> 01:43:21.539 align:middle line:82% position:46% size:100% andere landen binnen de Europese Unie daarin staan. 01:43:21.838 --> 01:43:24.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Want ik vind het nu echt wel ingewikkeld dat ik daarvoor NRC moet 01:43:24.489 --> 01:43:26.087 align:middle line:82% position:46% size:100% lezen. Het is een goede krant, maar zo 01:43:26.207 --> 01:43:28.418 align:middle line:82% position:46% size:100% hoort het niet te 01:43:30.069 --> 01:43:30.698 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan. 01:43:32.588 --> 01:43:35.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik moet even kijken in hoeverre ik ook de standpunten van andere 01:43:35.659 --> 01:43:40.288 align:middle line:82% position:46% size:100% lidstaten kan delen. Maar ik begrijp dat er inmiddels een 01:43:40.408 --> 01:43:43.970 align:middle line:82% position:46% size:100% meerderheid is, dus dat verzoek zal ons weldra bereiken. 01:43:44.090 --> 01:43:48.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij begrijpen dat daarover een vertrouwelijke brief wordt gevraagd, 01:43:48.310 --> 01:43:53.578 align:middle line:82% position:46% size:100% dus die zal uw kant op komen. Daarin staat zo veel mogelijk over 01:43:53.698 --> 01:43:56.449 align:middle line:82% position:46% size:100% wat we kunnen zeggen, zodat u goed beslagen ten ijs kunt komen bij de 01:43:56.569 --> 01:43:57.359 align:middle line:82% position:46% size:100% technische briefing. En 01:43:59.899 --> 01:44:01.600 align:middle line:82% position:46% size:100% dan is er nog een vraag van de heer Van der Lee. 01:44:01.720 --> 01:44:02.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat uw gang. 01:44:04.579 --> 01:44:07.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik sluit me graag aan bij de woorden van de heer Hammelburg over het punt 01:44:08.359 --> 01:44:11.640 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het als Kamerlid heel frustrerend is dat dit allemaal in 01:44:11.760 --> 01:44:16.380 align:middle line:82% position:46% size:100% vertrouwelijkheid gebeurt of via lekken naar media die met berichten 01:44:16.500 --> 01:44:21.266 align:middle line:82% position:46% size:100% komen of via uitspraken van de minister in de media die niet eerst 01:44:21.386 --> 01:44:22.389 align:middle line:82% position:46% size:100% in de Kamer zijn gedaan. 01:44:27.460 --> 01:44:31.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat ik ook lastig vind, is dat je met een vertrouwelijke technische 01:44:31.939 --> 01:44:33.429 align:middle line:82% position:46% size:100% briefing als Kamerlid helemaal niks kunt. 01:44:34.659 --> 01:44:38.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Mij is ook onduidelijk wat het traject is. 01:44:38.560 --> 01:44:42.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom zou ik de minister willen vragen: komt er een eigen afweging 01:44:43.569 --> 01:44:46.659 align:middle line:82% position:46% size:100% en voor welke datum wordt daar dan een besluit over genomen? 01:44:46.779 --> 01:44:50.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Zit daar een tijdpad op of gaan we een traject in waarin wij 01:44:51.430 --> 01:44:54.000 align:middle line:82% position:46% size:100% vertrouwelijk worden bijgepraat over dingen, zonder dat er uiteindelijk 01:44:54.119 --> 01:44:56.168 align:middle line:82% position:46% size:100% een afweging wordt gemaakt? 01:44:58.298 --> 01:44:58.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Het 01:45:00.869 --> 01:45:04.420 align:middle line:82% position:46% size:100% maken van een afweging en het tijdpad betreffen geen 01:45:04.539 --> 01:45:07.448 align:middle line:82% position:46% size:100% vertrouwelijke informatie. Daar kan duidelijkheid over worden 01:45:07.569 --> 01:45:07.889 align:middle line:82% position:46% size:100% gegeven. 01:45:10.390 --> 01:45:14.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar vraag ik naar. U zegt dat u niks kunt met een 01:45:14.720 --> 01:45:16.329 align:middle line:82% position:46% size:100% technische briefing, maar uiteindelijk 01:45:17.829 --> 01:45:22.050 align:middle line:82% position:46% size:100% controleert u mij. Dat kunt u dus wel op basis van die 01:45:22.170 --> 01:45:24.319 align:middle line:82% position:46% size:100% technische briefing doen. Daar is die technische briefing ook 01:45:24.439 --> 01:45:24.970 align:middle line:82% position:46% size:100% voor bedoeld. 01:45:26.649 --> 01:45:30.394 align:middle line:82% position:46% size:100% Over het tijdpad kan ik op dit moment niet zo veel zeggen, want wij 01:45:30.514 --> 01:45:35.350 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten een eigen afweging maken. De VS hebben al unilateraal 01:45:36.850 --> 01:45:38.439 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen afgekondigd. 01:45:41.829 --> 01:45:43.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is nog heel lang onduidelijk geweest 01:45:45.609 --> 01:45:48.890 align:middle line:82% position:46% size:100% welke invloed dat heeft en welke consequenties dat voor ons eigen 01:45:49.010 --> 01:45:52.579 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijfsleven heeft. Ik ga morgen zelf ook naar ASML en 01:45:52.699 --> 01:45:53.439 align:middle line:82% position:46% size:100% ga daar spreken 01:45:55.659 --> 01:45:57.909 align:middle line:82% position:46% size:100% over hoe zij over die unilaterale 01:45:59.918 --> 01:46:01.880 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen denken. Natuurlijk wordt daar ook op 01:46:02.000 --> 01:46:06.560 align:middle line:82% position:46% size:100% ambtelijk niveau al over gesproken. Maar wat we daarover kunnen zeggen 01:46:06.680 --> 01:46:09.729 align:middle line:82% position:46% size:100% in die vertrouwelijke brief, zullen we absoluut doen. 01:46:09.909 --> 01:46:11.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar wordt ook die afweging in meegegeven. 01:46:12.020 --> 01:46:12.338 align:middle line:82% position:46% size:100% We 01:46:14.199 --> 01:46:18.399 align:middle line:82% position:46% size:100% zullen kijken in hoeverre we daar al inzicht kunnen geven in onze inzet 01:46:19.390 --> 01:46:20.948 align:middle line:82% position:46% size:100% in onze gesprekken met de Amerikanen. 01:46:22.539 --> 01:46:24.548 align:middle line:82% position:46% size:100% Een tweede vraag van de heer Hammelburg. 01:46:25.418 --> 01:46:27.010 align:middle line:82% position:46% size:100% O, excuus, er 01:46:29.229 --> 01:46:30.699 align:middle line:82% position:46% size:100% is eerst een tweede vraag van de heer Van der Lee. 01:46:31.029 --> 01:46:32.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarna ga ik door naar de heer Hammelburg. 01:46:34.509 --> 01:46:37.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik blijf dit ingewikkeld vinden. Een technische briefing is een 01:46:37.869 --> 01:46:40.430 align:middle line:82% position:46% size:100% moment waarop de Kamer vertrouwelijke informatie krijgt, 01:46:40.550 --> 01:46:42.920 align:middle line:82% position:46% size:100% maar het is niet een moment waarop je de minister controleert. 01:46:43.039 --> 01:46:43.020 align:middle line:82% position:46% size:100% En 01:46:45.520 --> 01:46:48.350 align:middle line:82% position:46% size:100% ik wil de minister kunnen controleren op het maken van een 01:46:48.470 --> 01:46:50.168 align:middle line:82% position:46% size:100% afweging over een belangrijk onderwerp. 01:46:50.979 --> 01:46:54.210 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister geeft via de media aan dat ze een eigen afweging wil maken. 01:46:54.329 --> 01:46:58.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou, prachtig, maar dan wil ik wel weten voor welke datum die afweging 01:46:58.250 --> 01:46:58.899 align:middle line:82% position:46% size:100% is gemaakt. 01:47:00.430 --> 01:47:03.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zit niks vertrouwelijks aan, volgens mij. 01:47:03.759 --> 01:47:07.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is gewoon een tijdpadvraag. Kan de minister aangeven voor welke 01:47:07.878 --> 01:47:09.939 align:middle line:82% position:46% size:100% datum zij de afweging gemaakt wil hebben? 01:47:10.750 --> 01:47:12.609 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister. Dat was een complete vraag. 01:47:13.918 --> 01:47:16.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee. Ik kan geen datum geven, want er is 01:47:16.470 --> 01:47:22.500 align:middle line:82% position:46% size:100% geen concrete datum waarvoor ik die afweging gemaakt moet kunnen hebben. 01:47:23.109 --> 01:47:23.378 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is 01:47:25.810 --> 01:47:30.310 align:middle line:82% position:46% size:100% geen eindonderhandelingsdatum waarop ik mijn inzet bepaald moet hebben. 01:47:30.430 --> 01:47:33.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus wij nemen daar de tijd voor, ook binnen het kabinet, want het gaat 01:47:33.319 --> 01:47:35.569 align:middle line:82% position:46% size:100% niet alleen mij aan. Het gaat ook om EZK en Buitenlandse 01:47:35.689 --> 01:47:38.238 align:middle line:82% position:46% size:100% Zaken. Het gaat ook over de nationale 01:47:38.359 --> 01:47:42.369 align:middle line:82% position:46% size:100% veiligheid. Dat is breder dan wat ik kan doen. 01:47:42.500 --> 01:47:45.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doen wij in het kabinet en daar nemen wij onze tijd voor, zo veel 01:47:45.708 --> 01:47:49.719 align:middle line:82% position:46% size:100% tijd als wij daarvoor nodig hebben. De heer Van der Lee heeft een derde 01:47:49.838 --> 01:47:50.088 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag. Dat is precies mijn probleem. 01:47:51.850 --> 01:47:55.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze kwestie speelt al heel lang. Ik vind dat het kabinet al heel lang 01:47:55.260 --> 01:47:59.310 align:middle line:82% position:46% size:100% de tijd neemt om voor de Kamer allerlei belangen te benoemen die je 01:47:59.430 --> 01:48:02.548 align:middle line:82% position:46% size:100% moet afwegen, maar er komt nooit duidelijkheid over wanneer er een 01:48:02.668 --> 01:48:05.805 align:middle line:82% position:46% size:100% beslissing wordt genomen of wanneer er een afweging wordt gemaakt en wij 01:48:05.926 --> 01:48:08.479 align:middle line:82% position:46% size:100% onze positie helder zullen maken. En daar vraag ik naar. 01:48:09.128 --> 01:48:11.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat lijkt mij iets wat echt wel beantwoord moet kunnen worden. 01:48:12.500 --> 01:48:15.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Met een inzet kunt u misschien naar anderen toegaan, maar je moet wel 01:48:15.720 --> 01:48:19.710 align:middle line:82% position:46% size:100% eerst weten wat je zelf wil. Daar zit echt tijdsdruk op, wat mij 01:48:19.829 --> 01:48:21.500 align:middle line:82% position:46% size:100% betreft. Die proef ik helemaal niet. 01:48:21.798 --> 01:48:22.698 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar vraag ik naar. 01:48:26.680 --> 01:48:31.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kan ik u geruststellen: die urgentie en die tijdsdruk voelen wij 01:48:31.189 --> 01:48:34.579 align:middle line:82% position:46% size:100% wel degelijk. Wij zijn er ook druk mee bezig. 01:48:34.699 --> 01:48:35.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is natuurlijk ook een 01:48:37.628 --> 01:48:43.838 align:middle line:82% position:46% size:100% verschuivend speelveld. Elk jaar brengt de MIVD 01:48:46.119 --> 01:48:50.317 align:middle line:82% position:46% size:100% nieuwe verslagen uit, die steeds meer redenen geven om verontrust te 01:48:50.436 --> 01:48:56.029 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn over bepaalde landen. Daarnaast hebben de VS nu ook 01:48:56.149 --> 01:48:57.798 align:middle line:82% position:46% size:100% unilaterale maatregelen aangekondigd. 01:48:57.918 --> 01:49:02.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar hadden we het al eerder over. Die geven ook weer aanleiding om die 01:49:03.220 --> 01:49:04.689 align:middle line:82% position:46% size:100% mee te nemen in onze weging. 01:49:06.338 --> 01:49:12.128 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij voelen de urgentie absoluut. Dat zult u ook horen op 8 december. 01:49:12.819 --> 01:49:16.130 align:middle line:82% position:46% size:100% In de vertrouwelijke brief zullen wij ook nader duiden hoe wij daar 01:49:16.250 --> 01:49:19.640 align:middle line:82% position:46% size:100% invulling aan geven. Dan is er ook nog een vraag van de 01:49:19.760 --> 01:49:21.338 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Hammelburg. Ik geloof dat de heer Van der Lee 01:49:21.909 --> 01:49:23.800 align:middle line:82% position:46% size:100% niet doorzet. Daarna zie ik ook de heer Klink, 01:49:24.338 --> 01:49:25.569 align:middle line:82% position:46% size:100% maar eerst de heer Hammelburg. 01:49:29.069 --> 01:49:31.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik sluit me overigens volledig aan bij wat de heer Van der Lee zegt 01:49:31.989 --> 01:49:33.779 align:middle line:82% position:46% size:100% over de verhouding tussen vertrouwelijk en niet vertrouwelijk. 01:49:34.020 --> 01:49:37.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wat echt vertrouwelijk moet, moet natuurlijk vertrouwelijk. 01:49:37.310 --> 01:49:38.600 align:middle line:82% position:46% size:100% De rest kan gewoon in de openbaarheid. 01:49:38.720 --> 01:49:41.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Desnoods komen er twee brieven, een vertrouwelijke en de andere gewoon 01:49:41.739 --> 01:49:47.470 align:middle line:82% position:46% size:100% openbaar, zodat iedereen kan meekijken, Kamerleden en het volk. 01:49:48.039 --> 01:49:51.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Want zo werkt dat hier in dit huis. Laat ik dat even opmerken. 01:49:52.569 --> 01:49:55.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik lees in de krant — daar begin ik dan even mee, want meer heb ik niet 01:49:55.960 --> 01:49:58.159 align:middle line:82% position:46% size:100% — dat hier al twee jaar over wordt gesproken. 01:49:58.279 --> 01:50:01.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor de minister zeggen dat het een verschuivend speelveld is, 01:50:01.869 --> 01:50:05.238 align:middle line:82% position:46% size:100% waarbij het nieuws langzaam binnensijpelt en de positie van de 01:50:05.359 --> 01:50:07.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Verenigde Staten duidelijk wordt. Maar dat is niet waar. 01:50:08.470 --> 01:50:14.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Want China werkt al generaties aan meer macht, aan meer geopolitieke 01:50:14.239 --> 01:50:16.010 align:middle line:82% position:46% size:100% macht en meer economische macht in de wereld. 01:50:16.130 --> 01:50:19.548 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten door hun opstelling binnen de Wereldhandelsorganisatie en hun 01:50:19.668 --> 01:50:22.548 align:middle line:82% position:46% size:100% opstelling ongeveer overal waar je het maar bedenken kunt, ook in 01:50:22.668 --> 01:50:25.412 align:middle line:82% position:46% size:100% bilaterale verhoudingen, hoe zij te werk gaan in hun industriepolitiek, 01:50:25.533 --> 01:50:30.079 align:middle line:82% position:46% size:100% met het stimuleren van industrie, ook met staatssteun. 01:50:30.199 --> 01:50:31.210 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten hoe agressief ze daarin zijn. 01:50:31.329 --> 01:50:33.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook de vorige president van de Verenigde Staten — dus niet alleen 01:50:33.909 --> 01:50:37.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Joe Biden, maar ook Trump, vooral Trump — begon al met dit beleid. 01:50:37.789 --> 01:50:40.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus het is allemaal geen verrassing. Dan bekruipt mij toch het gevoel, en 01:50:40.939 --> 01:50:43.819 align:middle line:82% position:46% size:100% volgens mij is dat ook het onbehagen dat de heer Van der Lee uitsprak — 01:50:43.939 --> 01:50:47.560 align:middle line:82% position:46% size:100% ik zie hem knikken — dat wij er 01:50:49.359 --> 01:50:52.819 align:middle line:82% position:46% size:100% als Nederland en Europa achteraan sukkelen en dat wij deze strijd 01:50:52.939 --> 01:50:54.729 align:middle line:82% position:46% size:100% gewoon verliezen. Wij worden door twee grootmachten 01:50:54.939 --> 01:50:57.668 align:middle line:82% position:46% size:100% platgedrukt. Dat kan niet het geval zijn. 01:50:57.850 --> 01:51:00.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit gaat over ons economische belang, maar dit gaat ook over onze 01:51:00.739 --> 01:51:02.929 align:middle line:82% position:46% size:100% veiligheid. Dus ik wil gewoon dat er heel snel 01:51:03.048 --> 01:51:06.350 align:middle line:82% position:46% size:100% helderheid komt over wat het standpunt is en wat onze inzet is in 01:51:06.470 --> 01:51:08.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland. Ik hoor Joe Biden op televisie. 01:51:08.628 --> 01:51:11.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor Xi Jinping zich heel duidelijk uitspreken. 01:51:11.619 --> 01:51:14.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Waarom hoor ik niks uit Den Haag? Waarom hoor ik niks uit Brussel? 01:51:14.350 --> 01:51:16.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Behalve dan: we gaan er nog eens naar kijken en we gaan nog eens 01:51:16.369 --> 01:51:18.140 align:middle line:82% position:46% size:100% praten in Brussel. Dat is het gevoel dat mij bekruipt. 01:51:18.260 --> 01:51:21.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik lees de krant, maar ik wil Kamerbrieven waar dit duidelijk in 01:51:21.890 --> 01:51:23.168 align:middle line:82% position:46% size:100% staat. Wat is onze koers? 01:51:24.140 --> 01:51:27.363 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik roep iedereen op om bondig te blijven, want anders krijgen we 01:51:27.483 --> 01:51:30.079 align:middle line:82% position:46% size:100% waarschijnlijk een probleem met de tijd. 01:51:31.149 --> 01:51:34.248 align:middle line:82% position:46% size:100% Eerst de minister, meneer Amhaouch. Ik herken de zorgen waar de heer 01:51:34.750 --> 01:51:41.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg het over heeft: een steeds assertiever China en nu ook 01:51:41.119 --> 01:51:45.198 align:middle line:82% position:46% size:100% de VS die een eigen koers varen. Maar het is niet zo dat we met 01:51:45.319 --> 01:51:47.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland en de Europese Unie hebben stilgezeten. 01:51:47.798 --> 01:51:49.609 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben het International Procurement Instrument. 01:51:49.729 --> 01:51:50.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee kunnen we, 01:51:52.479 --> 01:51:53.289 align:middle line:82% position:46% size:100% als wij geen 01:51:55.000 --> 01:51:57.069 align:middle line:82% position:46% size:100% toegang hebben tot de aanbestedingsmarkten van derde 01:51:57.189 --> 01:51:59.109 align:middle line:82% position:46% size:100% landen, bedrijven uit die landen weren van onze aanbestedingsmarkt. 01:51:59.588 --> 01:52:01.899 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben de veiligheidsinvesteringstoets. 01:52:02.020 --> 01:52:05.600 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben de FDI-screening. We hebben straks een foreign 01:52:05.720 --> 01:52:09.048 align:middle line:82% position:46% size:100% subsidies instrument. We zijn dus wel degelijk hele grote 01:52:09.168 --> 01:52:12.878 align:middle line:82% position:46% size:100% stappen aan het zetten in Europa, waarbij we echt een assertief 01:52:13.088 --> 01:52:16.000 align:middle line:82% position:46% size:100% handelsarsenaal hebben. We zitten dus niet stil. 01:52:17.619 --> 01:52:23.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb in de krant ook gezegd dat het nationaleveiligheidsbelang het 01:52:23.250 --> 01:52:26.439 align:middle line:82% position:46% size:100% allerhoogste belang is in onze handelspolitiek. 01:52:26.588 --> 01:52:31.779 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben op dit moment al een restrictief exportbeleid voor China. 01:52:32.680 --> 01:52:35.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is dus niet zo dat we niets doen, maar we zijn inderdaad aan het 01:52:35.779 --> 01:52:36.460 align:middle line:82% position:46% size:100% opschuiven. 01:52:39.220 --> 01:52:42.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar gaan we de Kamer over informeren in een Kamerbrief. 01:52:44.439 --> 01:52:46.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Geen behoefte aan een derde vraag, zie ik. 01:52:47.060 --> 01:52:48.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ga ik graag door naar de heer Klink. 01:52:48.149 --> 01:52:50.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat uw gang. Ik werd even getriggerd door de 01:52:51.100 --> 01:52:55.488 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen van de heer Van der Lee. Een en ander zal dan duidelijk 01:52:55.609 --> 01:52:58.270 align:middle line:82% position:46% size:100% worden in de Kamerbrief die eraan komt, maar toch nog even over dat 01:52:58.390 --> 01:53:01.210 align:middle line:82% position:46% size:100% afwegingskader dat de heer Van der Lee schetste. 01:53:01.329 --> 01:53:05.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Even voor mijn beeld, om het scherp te hebben: wat de minister nu 01:53:05.329 --> 01:53:10.548 align:middle line:82% position:46% size:100% voorstelt, is toch om steeds per casus, per geval, een afweging te 01:53:10.668 --> 01:53:13.539 align:middle line:82% position:46% size:100% maken? Er komt toch niet iets generieks wat 01:53:13.838 --> 01:53:16.079 align:middle line:82% position:46% size:100% voor iedereen gaat gelden? Hoe moet ik dat zien? 01:53:21.310 --> 01:53:25.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn natuurlijk al een aantal exportregimes, zoals het 01:53:25.640 --> 01:53:30.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Wassenaarverdrag, maar goed, bij drie van de vier waarbij Nederland 01:53:30.729 --> 01:53:34.029 align:middle line:82% position:46% size:100% is aangesloten, is Rusland ook aangesloten. 01:53:34.149 --> 01:53:37.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zal de komende tijd waarschijnlijk dus weinig voortgang 01:53:37.909 --> 01:53:41.918 align:middle line:82% position:46% size:100% geboekt worden met het toevoegen van nieuwe technologieën. 01:53:43.930 --> 01:53:46.210 align:middle line:82% position:46% size:100% In Europa hebben we natuurlijk 01:53:48.548 --> 01:53:52.479 align:middle line:82% position:46% size:100% de dual-userichtlijn. Daar stonden altijd al 01:53:52.838 --> 01:53:53.710 align:middle line:82% position:46% size:100% dual-useproducten op, 01:53:55.479 --> 01:53:57.909 align:middle line:82% position:46% size:100% producten die voor zowel civiel gebruik 01:54:00.789 --> 01:54:06.140 align:middle line:82% position:46% size:100% als militair gebruik zijn. Aanvankelijk ging dat alleen over 01:54:06.260 --> 01:54:10.510 align:middle line:82% position:46% size:100% massavernietigingswapens, maar inmiddels zijn er digitale 01:54:10.630 --> 01:54:15.619 align:middle line:82% position:46% size:100% technologieën aan toegevoegd, waarbij we ook rekening houden met 01:54:15.739 --> 01:54:17.050 align:middle line:82% position:46% size:100% de schending van mensenrechten. 01:54:19.418 --> 01:54:22.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteindelijk gaat het wel om een Nederlandse competentie. 01:54:26.739 --> 01:54:30.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zal waarschijnlijk inderdaad meer case by case zijn dan dat we 01:54:30.168 --> 01:54:31.899 align:middle line:82% position:46% size:100% een heel nieuw regime optuigen. 01:54:35.140 --> 01:54:37.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot slot ook nog een vraag van de heer Amhaouch. 01:54:39.970 --> 01:54:42.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik moet de minister hier misschien toch een beetje bijvallen. 01:54:43.479 --> 01:54:48.259 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Hammelburg en de heer Van der Lee drukken op "snel, snel, 01:54:48.378 --> 01:54:51.088 align:middle line:82% position:46% size:100% snel" terwijl ik de minister zou willen vragen om "zorgvuldig, 01:54:51.208 --> 01:54:53.739 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgvuldig, zorgvuldig" in deze casus. 01:54:54.810 --> 01:54:58.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Je kunt inderdaad zeggen dat het al twee jaar speelt, maar nu speelt er 01:54:58.458 --> 01:55:01.159 align:middle line:82% position:46% size:100% weer een andere casus. De vraag naar het handelingskader 01:55:01.310 --> 01:55:05.719 align:middle line:82% position:46% size:100% herken ik: wat gaan we doen? Elke keer is er een verschillende 01:55:05.838 --> 01:55:09.329 align:middle line:82% position:46% size:100% casus. ASML, ASMI en andere bedrijven 01:55:09.449 --> 01:55:13.069 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen voorbijkomen. Je wilt als Kamer niet elke keer die 01:55:13.189 --> 01:55:16.088 align:middle line:82% position:46% size:100% individuele discussies, maar je moet ook wel kijken naar het totale 01:55:16.208 --> 01:55:18.260 align:middle line:82% position:46% size:100% speelveld. Ik hoop dus dat we inderdaad een 01:55:18.380 --> 01:55:20.238 align:middle line:82% position:46% size:100% brief van de minister krijgen, los van het gegeven dat wat 01:55:20.359 --> 01:55:22.520 align:middle line:82% position:46% size:100% vertrouwelijk kan, ook vertrouwelijk moet en anders niet. 01:55:22.640 --> 01:55:26.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is bijvoorbeeld de positie van de Japanners in dezen? 01:55:27.189 --> 01:55:29.429 align:middle line:82% position:46% size:100% De Japanners leveren dezelfde machines, waar we het nu over 01:55:29.548 --> 01:55:32.350 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben, als ASML. Dus als wij als Nederland iets doen, 01:55:32.588 --> 01:55:34.088 align:middle line:82% position:46% size:100% wat is dan de positie van de Japanners? 01:55:34.628 --> 01:55:36.369 align:middle line:82% position:46% size:100% En we zíjn afhankelijk van de Chinezen. 01:55:37.520 --> 01:55:40.939 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister gaf net terecht aan — daarmee zeg ik niet dat dat goed of 01:55:41.060 --> 01:55:43.588 align:middle line:82% position:46% size:100% slecht is — dat exportbeleid nationaal is. 01:55:44.259 --> 01:55:47.127 align:middle line:82% position:46% size:100% De Amerikanen hebben weinig te maken met lidstaten en de Chinezen al 01:55:47.247 --> 01:55:50.783 align:middle line:82% position:46% size:100% helemaal niet, maar wij wel. We kunnen als Nederland dus wel hoog 01:55:50.903 --> 01:55:54.439 align:middle line:82% position:46% size:100% van de toren blazen, maar "zorgvuldig, zorgvuldig, zorgvuldig" 01:55:54.560 --> 01:55:57.759 align:middle line:82% position:46% size:100% is heel belangrijk. Het zou mooi zijn als we als Europa 01:55:58.270 --> 01:56:03.520 align:middle line:82% position:46% size:100% een vuist kunnen maken om niet weer een speelbal te worden, maar ik zal 01:56:03.789 --> 01:56:06.158 align:middle line:82% position:46% size:100% me de komende weken goed laten informeren. 01:56:06.640 --> 01:56:09.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vraag ik ook aan de collega's: laten we ons goed laten informeren 01:56:09.340 --> 01:56:13.113 align:middle line:82% position:46% size:100% voordat wij allerlei openbare discussies gaan voeren, zodat we 01:56:13.233 --> 01:56:17.069 align:middle line:82% position:46% size:100% goed voorzien zijn van informatie. Dan kunnen we … Ik hoor de heer 01:56:17.189 --> 01:56:18.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg iets zeggen, maar volgens mij was ik aan het woord, 01:56:18.659 --> 01:56:20.859 align:middle line:82% position:46% size:100% voorzitter. Wilt u afronden? 01:56:20.979 --> 01:56:21.707 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja. Sorry, voorzitter, maar dit vind ik 01:56:21.827 --> 01:56:23.079 align:middle line:82% position:46% size:100% heel vervelend van de heer Hammelburg. 01:56:23.770 --> 01:56:26.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik probeer mijn betoog af te maken. U vervolgt. 01:56:27.020 --> 01:56:30.233 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kunnen we die discussie voeren. Wat openbaar kan, kunnen we dan ook 01:56:30.353 --> 01:56:32.109 align:middle line:82% position:46% size:100% openbaar doen. Dat wilde ik toelichten. 01:56:32.960 --> 01:56:35.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Meneer Hammelburg, wilt u een opmerking of een punt van orde 01:56:35.850 --> 01:56:36.619 align:middle line:82% position:46% size:100% maken? Een punt van orde. 01:56:36.960 --> 01:56:40.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, een punt van orde. Excuus, meneer Amhaouch, want ik 01:56:40.298 --> 01:56:42.310 align:middle line:82% position:46% size:100% dacht dat u een punt had gezet. Ik hoorde geen komma en de 01:56:42.430 --> 01:56:45.449 align:middle line:82% position:46% size:100% voorzitter volgens mij ook niet. Daarom wilde ik iets zeggen. 01:56:46.140 --> 01:56:50.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik word hier aangehaald alsof ik niet vraag om het zorgvuldig te 01:56:50.229 --> 01:56:51.720 align:middle line:82% position:46% size:100% doen. Dat heb ik nooit gezegd. 01:56:51.869 --> 01:56:53.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wil ik hier toch opgemerkt hebben. 01:56:53.489 --> 01:56:56.548 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn verzoek is om het wel zorgvuldig te doen, maar we zijn 01:56:56.729 --> 01:56:58.750 align:middle line:82% position:46% size:100% inmiddels twee jaar verder, volgens de krant. 01:56:58.869 --> 01:57:00.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Het heeft dus niets met zorgvuldigheid te maken. 01:57:01.029 --> 01:57:04.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was dan het punt van orde. Ik wil voorstellen dat de minister 01:57:04.659 --> 01:57:06.039 align:middle line:82% position:46% size:100% ofwel reageert, ofwel haar 01:57:09.668 --> 01:57:10.929 align:middle line:82% position:46% size:100% antwoord vervolgt. 01:57:12.729 --> 01:57:16.219 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Hammelburg heeft zijn punt van orde gemaakt. 01:57:16.338 --> 01:57:21.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan de heer Amhaouch garanderen dat wij die afweging zorgvuldig 01:57:21.640 --> 01:57:24.649 align:middle line:82% position:46% size:100% zullen maken. Voor de standpunten van andere 01:57:24.770 --> 01:57:30.170 align:middle line:82% position:46% size:100% landen, of dat nou lidstaten of derde landen zijn, moet ik even 01:57:30.289 --> 01:57:34.489 align:middle line:82% position:46% size:100% nagaan in hoeverre ik die, zelfs in een vertrouwelijke brief, kan delen, 01:57:34.609 --> 01:57:37.838 align:middle line:82% position:46% size:100% maar natuurlijk zorgen we voor zo veel mogelijk transparantie. 01:57:38.168 --> 01:57:41.350 align:middle line:82% position:46% size:100% We zullen u zo veel mogelijk van informatie voorzien. 01:57:44.020 --> 01:57:48.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan wil ik doorgaan naar het derde blokje, over handelsbeleid en 01:57:48.289 --> 01:57:51.020 align:middle line:82% position:46% size:100% handelsakkoorden. Tijdens de lunch zal de Raad 01:57:51.140 --> 01:57:53.689 align:middle line:82% position:46% size:100% namelijk ook stilstaan bij het bredere EU-handelsbeleid en bij de 01:57:53.810 --> 01:57:56.649 align:middle line:82% position:46% size:100% voortgang van de onderhandeling over bilaterale handelsakkoorden. 01:57:56.798 --> 01:58:00.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Naar verwachting zal specifieke aandacht uitgaan naar drie akkoorden 01:58:00.430 --> 01:58:03.460 align:middle line:82% position:46% size:100% die op relatief korte termijn ter besluitvorming worden voorgelegd, 01:58:03.789 --> 01:58:05.798 align:middle line:82% position:46% size:100% namelijk met Nieuw-Zeeland, Mexico en Chili. 01:58:06.939 --> 01:58:11.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Zoals bekend — dat is ook in het coalitieakkoord opgenomen — is het 01:58:11.208 --> 01:58:14.750 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet voorstander van een actief handelsbeleid, waar bilaterale 01:58:14.869 --> 01:58:17.020 align:middle line:82% position:46% size:100% handelsakkoorden een belangrijk onderdeel van zijn. 01:58:17.628 --> 01:58:20.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Tijdens de lunch zal ik dus ook het belang van een actief handelsbeleid 01:58:20.270 --> 01:58:21.310 align:middle line:82% position:46% size:100% opnieuw onderstrepen. 01:58:26.168 --> 01:58:30.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Teunissen vroeg naar het EU-Mercosur-verdrag: hoe staat het 01:58:32.048 --> 01:58:34.460 align:middle line:82% position:46% size:100% daar nu mee? Ik heb uw Kamer in een brief van 20 01:58:34.579 --> 01:58:37.378 align:middle line:82% position:46% size:100% oktober geïnformeerd over de stand van zaken van het Mercosur-verdrag. 01:58:37.498 --> 01:58:39.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij de begroting hebben we er uitgebreid over gesproken dat er nog 01:58:39.430 --> 01:58:44.750 align:middle line:82% position:46% size:100% aan dit verdrag wordt gewerkt en dat de EU inzet op aanvullende afspraken 01:58:44.869 --> 01:58:46.750 align:middle line:82% position:46% size:100% over duurzaamheid. Er is gevraagd naar de 01:58:50.439 --> 01:58:52.219 align:middle line:82% position:46% size:100% vorm: één akkoord of meerdere akkoorden? 01:58:52.338 --> 01:58:52.328 align:middle line:82% position:46% size:100% Als 01:58:54.250 --> 01:58:57.109 align:middle line:82% position:46% size:100% dit verdrag uiteindelijk wordt voorgelegd, geldt dat het in eerste 01:58:57.229 --> 01:58:59.619 align:middle line:82% position:46% size:100% instantie aan de Commissie is om hiervoor een voorstel te doen. 01:59:01.449 --> 01:59:04.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Binnen de Commissie zijn hierover, voor zover ik weet, nog geen knopen 01:59:04.789 --> 01:59:07.750 align:middle line:82% position:46% size:100% doorgehakt. Op het moment dat er een akkoord 01:59:07.869 --> 01:59:10.310 align:middle line:82% position:46% size:100% naar de Raad gaat voor besluitvorming, zijn de lidstaten 01:59:10.430 --> 01:59:12.338 align:middle line:82% position:46% size:100% aan zet, maar zover is het dus nog niet. 01:59:12.759 --> 01:59:15.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kabinet zal nu dus ook geen standpunt innemen. 01:59:15.279 --> 01:59:19.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heb ik gezegd bij de begroting en bij het BHOS-notaoverleg en dat 01:59:19.720 --> 01:59:22.819 align:middle line:82% position:46% size:100% zeg ik nu nog een keer. Pas als het akkoord onze kant op 01:59:22.939 --> 01:59:26.918 align:middle line:82% position:46% size:100% komt, gaan wij ons er een oordeel over vormen. 01:59:27.159 --> 01:59:29.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is op dit moment nog niet het geval. 01:59:30.789 --> 01:59:34.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het toch wel belangrijk om nog een keer op te merken dat 01:59:36.159 --> 01:59:39.069 align:middle line:82% position:46% size:100% de handelsakkoorden die alleen EU-competenties betreffen, dus 01:59:39.850 --> 01:59:43.270 align:middle line:82% position:46% size:100% EU-only-akkoorden, niet ongrondwettelijk zijn. 01:59:44.079 --> 01:59:46.119 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer staat daarbij niet buitenspel. 01:59:47.829 --> 01:59:51.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn recent drie grote EU-only-handelsakkoorden gesloten, 01:59:51.470 --> 01:59:54.979 align:middle line:82% position:46% size:100% met Japan, Vietnam en Singapore. Die akkoorden zijn uitgebreid 01:59:55.100 --> 01:59:57.890 align:middle line:82% position:46% size:100% besproken in de Tweede Kamer. De Kamer kan het kabinet ter 01:59:58.010 --> 02:00:00.880 align:middle line:82% position:46% size:100% verantwoording roepen over de ingenomen positie in de Raad van de 02:00:01.000 --> 02:00:01.180 align:middle line:82% position:46% size:100% EU. 02:00:04.449 --> 02:00:06.462 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet of u aan het einde van uw blok bent, maar er is in ieder 02:00:06.582 --> 02:00:08.170 align:middle line:82% position:46% size:100% geval een vraag van mevrouw Teunissen. 02:00:10.899 --> 02:00:14.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik had aan het eind van mijn betoog een iets specifiekere vraag gesteld. 02:00:15.220 --> 02:00:18.619 align:middle line:82% position:46% size:100% De vraag was: maakt het splitsen van het verdrag onderdeel uit van de 02:00:18.739 --> 02:00:21.279 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhandelingen met de Mercosur-landen op dit moment? 02:00:22.899 --> 02:00:25.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Een vervolgvraag op wat de minister net zei in haar antwoord is: 02:00:27.789 --> 02:00:33.380 align:middle line:82% position:46% size:100% is de splitsing momenteel onderdeel van de inzet van de Europese 02:00:33.500 --> 02:00:36.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Commissie? Daarbij wil ik wel gezegd hebben dat 02:00:36.529 --> 02:00:40.838 align:middle line:82% position:46% size:100% het voor ons als Kamerleden een vrij ondoorzichtig proces is. 02:00:41.770 --> 02:00:46.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is eigenlijk de enige manier om meer informatie te krijgen over de 02:00:46.310 --> 02:00:48.310 align:middle line:82% position:46% size:100% stand van zaken. We hebben 02:00:50.350 --> 02:00:55.670 align:middle line:82% position:46% size:100% in de media geluiden gehoord dat splitsing aan de orde is, terwijl er 02:00:55.789 --> 02:01:01.090 align:middle line:82% position:46% size:100% in een Raadsconclusie uit 2018 heel duidelijk staat dat het verdrag met 02:01:01.210 --> 02:01:07.699 align:middle line:82% position:46% size:100% de Mercosur een mixed agreement, een gemixt verdrag, blijft, wat wil 02:01:07.819 --> 02:01:10.186 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen dat het ook aan de nationale parlementen wordt voorgelegd. 02:01:10.306 --> 02:01:11.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een duidelijke Raadsconclusie. 02:01:12.789 --> 02:01:18.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Als er nu dus een onderhandeling zou zijn waarin er sprake is van een 02:01:18.399 --> 02:01:22.289 align:middle line:82% position:46% size:100% splitsing van het verdrag, zou dat betekenen dat er wordt afgeweken van 02:01:22.409 --> 02:01:27.470 align:middle line:82% position:46% size:100% de Raadconclusie. Mijn vraag is of dat zo is en of dat 02:01:27.590 --> 02:01:29.469 align:middle line:82% position:46% size:100% nu in de onderhandelingen aan de orde is. 02:01:34.509 --> 02:01:36.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is op dit moment geen sprake van. 02:01:39.460 --> 02:01:40.819 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben hier al eerder van gedachten over gewisseld tijdens de 02:01:40.939 --> 02:01:42.800 align:middle line:82% position:46% size:100% begroting. Meer kan ik daar nu ook niet over 02:01:42.920 --> 02:01:45.140 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen. Wij hebben niks vernomen over een 02:01:45.260 --> 02:01:46.210 align:middle line:82% position:46% size:100% splitsing in het 02:01:47.739 --> 02:01:49.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Mercosur-verdrag. Ik ken het artikel van Acta Politica 02:01:49.300 --> 02:01:54.239 align:middle line:82% position:46% size:100% waar u aan refereert ook, maar meer informatie is daar gewoon niet over. 02:01:54.359 --> 02:01:58.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet dus ook niet of de Commissie daarop inzet bij Mercosur. 02:02:00.548 --> 02:02:03.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is op dit moment geen sprake van, voor zover wij weten of na 02:02:03.619 --> 02:02:04.060 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen gaan. 02:02:05.770 --> 02:02:08.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Een tweede vraag, mevrouw Teunissen? Ja, voorzitter. 02:02:09.159 --> 02:02:12.378 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn tweede vraag gaat erover dat ik al eerder aan de minister heb 02:02:12.498 --> 02:02:17.560 align:middle line:82% position:46% size:100% gevraagd of zij het wenselijk vindt als het verdrag ... 02:02:17.770 --> 02:02:21.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, ik moet het nu andersom zeggen. De minister zegt dat er geen sprake 02:02:22.119 --> 02:02:24.668 align:middle line:82% position:46% size:100% van is dat het verdrag gesplitst wordt. 02:02:25.060 --> 02:02:29.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan ze dan bevestigen dat Nederland bij die Raadsconclusie blijft? 02:02:29.300 --> 02:02:33.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Want we weten niet wat destijds de inzet van Nederland was. 02:02:33.399 --> 02:02:37.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Blijft Nederland bij de Raadconclusie dat het verdrag gemixt 02:02:37.810 --> 02:02:39.908 align:middle line:82% position:46% size:100% blijft, dus dat het een gemengd verdrag 02:02:46.239 --> 02:02:48.500 align:middle line:82% position:46% size:100% blijft? Op dit moment heeft het kabinet daar 02:02:48.619 --> 02:02:50.168 align:middle line:82% position:46% size:100% nog geen standpunt over ingenomen. 02:02:52.069 --> 02:02:55.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik val een beetje in herhaling. We doen dat pas, als het verdrag 02:02:55.340 --> 02:02:58.369 align:middle line:82% position:46% size:100% onze kant op komt. Er is nu geen discussie binnen de 02:02:58.489 --> 02:02:58.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Raad 02:03:00.520 --> 02:03:04.520 align:middle line:82% position:46% size:100% over splitsen of niet. Het kabinet heeft hier nu geen 02:03:04.640 --> 02:03:06.948 align:middle line:82% position:46% size:100% standpunt over. We wachten af waar de Commissie mee 02:03:07.069 --> 02:03:09.069 align:middle line:82% position:46% size:100% komt en dan gaan we ons standpunt vormen, ook over die splitsing. 02:03:09.199 --> 02:03:09.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Een 02:03:13.060 --> 02:03:15.369 align:middle line:82% position:46% size:100% derde vraag, mevrouw Teunissen? Ja, voorzitter, tot slot. 02:03:15.489 --> 02:03:19.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag me toch af hoe het dan kan dat het kabinet in antwoord op onze 02:03:19.659 --> 02:03:24.770 align:middle line:82% position:46% size:100% schriftelijke vragen van anderhalf jaar geleden al heeft gezegd dat het 02:03:24.890 --> 02:03:29.140 align:middle line:82% position:46% size:100% voornemen is dat het wat Nederland betreft een gemengd verdrag blijft 02:03:29.859 --> 02:03:33.639 align:middle line:82% position:46% size:100% en dat er daarnaast een Raadsconclusie uit 2018 ligt waarin 02:03:33.850 --> 02:03:37.930 align:middle line:82% position:46% size:100% staat dat Mercosur ook wat de Raad betreft een gemengd verdrag blijft. 02:03:38.470 --> 02:03:40.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is daar toch ergens een positie ingenomen? 02:03:42.668 --> 02:03:46.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is de vraag toch of het echt zo is dat Nederland nog geen standpunt 02:03:46.479 --> 02:03:48.460 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft ingekomen als die twee zaken er wel liggen. 02:03:49.569 --> 02:03:52.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot slot de minister in reactie op deze vraag. 02:04:01.119 --> 02:04:03.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik blijf bij het antwoord dat ik al eerder heb gegeven. 02:04:03.810 --> 02:04:07.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij wachten tot de onderhandelingen, ook de nieuwe onderhandelingen, zijn 02:04:07.189 --> 02:04:07.810 align:middle line:82% position:46% size:100% afgerond. 02:04:09.850 --> 02:04:13.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Op basis daarvan nemen we een standpunt in, ook over de splitsing. 02:04:14.048 --> 02:04:15.939 align:middle line:82% position:46% size:100% En anders kom ik daar in de tweede termijn nog op terug. 02:04:17.949 --> 02:04:19.367 align:middle line:82% position:46% size:100% U vervolgt. Ja. 02:04:19.487 --> 02:04:22.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Teunissen vroeg ook nog naar de negatieve effecten van Mercosur 02:04:23.588 --> 02:04:25.460 align:middle line:82% position:46% size:100% ten aanzien van gewasbestrijdingsmiddelen. 02:04:25.579 --> 02:04:25.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik het goed begrijp, vroeg 02:04:27.430 --> 02:04:28.810 align:middle line:82% position:46% size:100% zij of die 02:04:30.878 --> 02:04:33.460 align:middle line:82% position:46% size:100% worden geïmporteerd naar Europa. 02:04:39.180 --> 02:04:43.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Die vraag gaat over bestrijdingsmiddelen die in de EU 02:04:43.289 --> 02:04:45.210 align:middle line:82% position:46% size:100% verboden zijn. Die worden nu wel geëxporteerd door 02:04:45.329 --> 02:04:47.479 align:middle line:82% position:46% size:100% Brazilië en met het 02:04:49.369 --> 02:04:52.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Mercosur-akkoord zoals het er nu ligt, wordt dat makkelijker gemaakt. 02:04:52.579 --> 02:04:56.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is dus of de minister dat onwenselijk vindt, net als de Partij 02:04:56.689 --> 02:05:00.100 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de Dieren. Zo ja, wil zij zich inzetten voor 02:05:00.220 --> 02:05:03.109 align:middle line:82% position:46% size:100% een productieverbod in Europa? Want het is natuurlijk heel gek dat 02:05:03.229 --> 02:05:07.579 align:middle line:82% position:46% size:100% wij hier gif oftewel bestrijdingsmiddelen produceren die 02:05:07.699 --> 02:05:10.399 align:middle line:82% position:46% size:100% hier verboden zijn, maar die wel naar elders geëxporteerd kunnen 02:05:10.520 --> 02:05:12.609 align:middle line:82% position:46% size:100% worden, waardoor mensen daar daaraan blootgesteld worden. 02:05:12.729 --> 02:05:15.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is dus of zij zich wil inzetten voor een productieverbod. 02:05:15.819 --> 02:05:16.988 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was de verduidelijking van mevrouw Teunissen. 02:05:17.909 --> 02:05:21.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank voor die verduidelijking. Het Mercosur-verdrag maakt het 02:05:21.640 --> 02:05:25.989 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk niet makkelijker om bestrijdingsmiddelen te exporteren 02:05:26.109 --> 02:05:29.878 align:middle line:82% position:46% size:100% naar de EU of gewassen die met bepaalde middelen zijn 02:05:32.439 --> 02:05:35.930 align:middle line:82% position:46% size:100% behandeld. Mercosur en de EU bepalen natuurlijk 02:05:36.050 --> 02:05:40.159 align:middle line:82% position:46% size:100% zelf hun regels. Wij willen niet dat Mercosur-landen 02:05:40.279 --> 02:05:43.418 align:middle line:82% position:46% size:100% ons hun regels opleggen ten aanzien van gewasbestrijdingsmiddelen. 02:05:44.168 --> 02:05:49.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan de EU dus ook niet doen in het geval van Mercosur-landen. 02:05:49.329 --> 02:05:52.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is natuurlijk wel zo dat de EU-eisen op het gebied van 02:05:52.310 --> 02:05:54.520 align:middle line:82% position:46% size:100% voedselveiligheid gewoon blijven gelden. 02:05:59.739 --> 02:06:01.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Teunissen had ook nog een vraag gesteld over de mensenrechten. 02:06:01.939 --> 02:06:02.618 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij vroeg of het 02:06:05.048 --> 02:06:07.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Mercosur-verdrag slecht is voor de mensenrechten in de Amazone. 02:06:19.989 --> 02:06:22.029 align:middle line:82% position:46% size:100% De vraag ging met name om de 02:06:24.009 --> 02:06:25.630 align:middle line:82% position:46% size:100% duurzaamheidsstandaarden en 02:06:27.668 --> 02:06:29.140 align:middle line:82% position:46% size:100% de duurzaamheidsafspraken. 02:06:31.930 --> 02:06:36.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Teunissen gaf ook aan dat we voor duurzaamheidsafspraken vooral 02:06:36.199 --> 02:06:39.198 align:middle line:82% position:46% size:100% naar internationale afspraken moeten kijken en niet naar bilaterale 02:06:39.319 --> 02:06:41.750 align:middle line:82% position:46% size:100% handelsakkoorden. Het is natuurlijk wel zo dat een 02:06:41.869 --> 02:06:45.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Parijsakkoord geen handhavingsmechanisme heeft. 02:06:45.850 --> 02:06:51.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Een verdrag zoals het CETA-verdrag of het Mercosur-verdrag heeft wel 02:06:51.439 --> 02:06:56.088 align:middle line:82% position:46% size:100% een handhavingsmechanisme. Dat helpt ook bij het handhaven van 02:06:56.208 --> 02:06:58.939 align:middle line:82% position:46% size:100% het Parijsakkoord. Wat dat betreft helpt een 02:06:59.060 --> 02:07:04.869 align:middle line:82% position:46% size:100% handelsverdrag daadwerkelijk wel bij de implementatie en het zich houden 02:07:04.989 --> 02:07:10.239 align:middle line:82% position:46% size:100% aan internationale afspraken op het gebied van biodiversiteit of 02:07:10.779 --> 02:07:11.408 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaat. 02:07:13.479 --> 02:07:15.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot zover het Mercosur-verdrag. Gaat u verder. 02:07:19.899 --> 02:07:24.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kom ik bij het vierde blokje over imvo en dwangarbeid. 02:07:28.569 --> 02:07:31.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Meerdere leden vroegen naar de actuele ontwikkelingen op het gebied 02:07:31.909 --> 02:07:37.338 align:middle line:82% position:46% size:100% van de imvo wetgeving binnen de EU. Het Tsjechisch voorzitterschap is 02:07:37.458 --> 02:07:40.418 align:middle line:82% position:46% size:100% voornemens om op 1 december tot een Raadspositie te komen. 02:07:40.539 --> 02:07:43.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Daardoor zijn de onderhandelingen in een stroomversnelling gekomen. 02:07:44.259 --> 02:07:47.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb u daar gisteren ook een brief over gestuurd. 02:07:49.479 --> 02:07:52.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Hier kan ik me wel beperken tot enkele hoofdpunten daaruit. 02:07:52.140 --> 02:07:55.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland heeft gedurende het onderhandelingstraject ingezet op de 02:07:55.128 --> 02:07:58.298 align:middle line:82% position:46% size:100% elementen zoals omschreven in het BNC-fiche over de richtlijn. 02:07:59.560 --> 02:08:01.592 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland heeft het voortouw genomen in het pleiten voor een 02:08:01.712 --> 02:08:04.850 align:middle line:82% position:46% size:100% risicogerichte benadering in overeenstemming met internationale 02:08:04.970 --> 02:08:08.630 align:middle line:82% position:46% size:100% normen en heeft daar bijval voor gekregen van een groep van tien 02:08:08.750 --> 02:08:12.399 align:middle line:82% position:46% size:100% andere lidstaten. Ook de inzet op de verankering van 02:08:12.520 --> 02:08:14.859 align:middle line:82% position:46% size:100% de stakeholdersconsultatie kan op steun rekenen. 02:08:15.409 --> 02:08:18.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor het verbreden van de reikwijdte van de richtlijn en het zoeken van 02:08:18.859 --> 02:08:21.020 align:middle line:82% position:46% size:100% aansluiting bij de reikwijdte van de richtlijn met betrekking tot 02:08:21.140 --> 02:08:26.270 align:middle line:82% position:46% size:100% rapportagevereisten, de CSRD, is op dit moment in ieder geval nog 02:08:26.390 --> 02:08:29.770 align:middle line:82% position:46% size:100% onvoldoende draagvlak in de Raad. De discussie 02:08:31.838 --> 02:08:34.520 align:middle line:82% position:46% size:100% rondom de afbakening van de waardeketen is volop gaande. 02:08:34.640 --> 02:08:38.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Een aantal lidstaten is voorstander van inperking of zelfs volledige 02:08:38.750 --> 02:08:41.238 align:middle line:82% position:46% size:100% uitsluiting van het zogenaamde downstreamgedeelte van de 02:08:41.359 --> 02:08:44.020 align:middle line:82% position:46% size:100% waardeketen. Hiermee wordt gedoeld op het deel 02:08:45.039 --> 02:08:47.899 align:middle line:82% position:46% size:100% van de waardeketen nadat een bedrijf zijn producten of diensten heeft 02:08:48.020 --> 02:08:51.159 align:middle line:82% position:46% size:100% afgezet. Nederland verzet zich tegen 02:08:53.890 --> 02:08:55.599 align:middle line:82% position:46% size:100% het inperken van downstream. 02:09:00.100 --> 02:09:04.448 align:middle line:82% position:46% size:100% Er wordt ook nog gevraagd naar het Europees Parlement. 02:09:04.659 --> 02:09:06.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is nu actief de positie aan het bepalen. 02:09:08.199 --> 02:09:11.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is een conceptverslag van mevrouw Wolters. 02:09:13.000 --> 02:09:16.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zijn dat verslag nog aan het bestuderen. 02:09:16.199 --> 02:09:18.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Het lijkt ambitieus. Het is sowieso ambitieuzer dan het 02:09:18.699 --> 02:09:22.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Europese voorstel, bijvoorbeeld op het gebied van de reikwijdte. 02:09:25.239 --> 02:09:28.488 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zal waarschijnlijk ook wel ambitieuzer zijn dan het 02:09:28.609 --> 02:09:32.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Raadsvoorstel, als ik daar alvast een voorzet voor mag doen. 02:09:32.619 --> 02:09:36.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar goed, ook over dat conceptverslag wordt nog volop 02:09:36.250 --> 02:09:37.939 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhandeld in het Europees Parlement. 02:09:38.060 --> 02:09:39.189 align:middle line:82% position:46% size:100% In juni wil het Europees Parlement 02:09:41.140 --> 02:09:45.140 align:middle line:82% position:46% size:100% tot een positie komen. Als de Raad er dan al met een 02:09:45.260 --> 02:09:49.579 align:middle line:82% position:46% size:100% positie is, wat ik natuurlijk hoop, kunnen we met de triloog voor de 02:09:49.699 --> 02:09:50.140 align:middle line:82% position:46% size:100% richtlijn 02:09:53.529 --> 02:09:55.819 align:middle line:82% position:46% size:100% starten. De heer Van der Lee vroeg nog of 02:09:55.939 --> 02:09:58.548 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland het verzet van Denemarken tegen het uitsluiten van de 02:09:58.668 --> 02:10:01.979 align:middle line:82% position:46% size:100% financiële sector uit de imvo richtlijn steunt. 02:10:02.100 --> 02:10:04.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, dat steunen wij. Wij pleiten samen met Denemarken 02:10:04.699 --> 02:10:08.869 align:middle line:82% position:46% size:100% voor een stevige rol voor de financiële sector in het Europese 02:10:08.989 --> 02:10:11.420 align:middle line:82% position:46% size:100% voorstel. Er lijkt zich wel echt een 02:10:11.539 --> 02:10:14.979 align:middle line:82% position:46% size:100% meerderheid af te tekenen van landen die juist een uitzonderingspositie 02:10:15.399 --> 02:10:16.819 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de financiële sector willen zien. 02:10:17.949 --> 02:10:21.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar goed, we blijven ons daar samen met Denemarken hard voor maken. 02:10:22.539 --> 02:10:24.878 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heb ik gisteren ook in de brief geschreven. 02:10:25.359 --> 02:10:29.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland heeft wel al een aantal andere mooie dingen binnengehaald, 02:10:29.989 --> 02:10:31.270 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals conformiteit met de 02:10:32.829 --> 02:10:38.270 align:middle line:82% position:46% size:100% OESO-richtlijnen, de risicogerichte benadering en het niet overmatig 02:10:38.390 --> 02:10:41.630 align:middle line:82% position:46% size:100% leunen op contractuele garanties in plaats van de gevestigde 02:10:41.750 --> 02:10:45.710 align:middle line:82% position:46% size:100% zakenrelaties. Ook is de stakeholderconsultatie 02:10:45.829 --> 02:10:49.579 align:middle line:82% position:46% size:100% beter verankerd evenals het verzet tegen persoonlijke civielrechtelijke 02:10:49.699 --> 02:10:50.710 align:middle line:82% position:46% size:100% aansprakelijkheid. Dan het vijfde 02:10:58.329 --> 02:10:58.779 align:middle line:82% position:46% size:100% blokje. 02:11:00.520 --> 02:11:02.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Geen vragen, dus de minister vervolgt. 02:11:02.439 --> 02:11:02.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil de leden 02:11:09.918 --> 02:11:12.220 align:middle line:82% position:46% size:100% niet per se aanmoedigen, maar natuurlijk ... 02:11:12.340 --> 02:11:14.890 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van der Lee. Volgens mij hadden de heer 02:11:15.010 --> 02:11:20.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg en ikzelf het punt van herstel in relatie tot dwangarbeid 02:11:21.569 --> 02:11:26.539 align:middle line:82% position:46% size:100% juist gekoppeld aan de bredere duediligencewet, terwijl we nu 02:11:26.659 --> 02:11:28.630 align:middle line:82% position:46% size:100% eigenlijk vooral horen dat het risico bestaat dat het alleen nog 02:11:28.750 --> 02:11:29.350 align:middle line:82% position:46% size:100% maar slapper wordt. 02:11:31.180 --> 02:11:32.479 align:middle line:82% position:46% size:100% Zou de minister daar nog op kunnen ingaan? 02:11:32.600 --> 02:11:32.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Bedoelt u 02:11:35.529 --> 02:11:39.279 align:middle line:82% position:46% size:100% het opnemen van herstel in de 02:11:44.810 --> 02:11:46.750 align:middle line:82% position:46% size:100% dwangarbeidverordening? De 02:11:48.338 --> 02:11:50.770 align:middle line:82% position:46% size:100% verordening is met name gericht op producten. 02:11:52.810 --> 02:11:58.130 align:middle line:82% position:46% size:100% In de imvo richtlijn gaat het meer om wat een bedrijf kan en moet doen 02:11:58.250 --> 02:12:03.890 align:middle line:82% position:46% size:100% in zijn waardeketen. De verordening geeft dus eigenlijk 02:12:04.010 --> 02:12:10.529 align:middle line:82% position:46% size:100% geen grond voor herstel. Daarom zien wij niet hoe het herstel 02:12:10.649 --> 02:12:15.158 align:middle line:82% position:46% size:100% binnen die verordening zou passen. Dat is eigenlijk het antwoord. 02:12:15.430 --> 02:12:18.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom is het volgens mij des te meer van belang dat we met het imvo 02:12:19.239 --> 02:12:22.640 align:middle line:82% position:46% size:100% voort maken om ook daar de OESO-richtlijnen verplicht te maken 02:12:22.760 --> 02:12:24.279 align:middle line:82% position:46% size:100% en dat we die zesde stap ook opnemen. 02:12:24.399 --> 02:12:29.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is dus niet zozeer onwil, maar omdat die verordening ziet op 02:12:30.039 --> 02:12:32.988 align:middle line:82% position:46% size:100% producten, zou dat gewoon geen grond voor herstel kunnen zijn. 02:12:33.109 --> 02:12:33.128 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer 02:12:34.949 --> 02:12:36.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Van der Lee. Het is uw laatste interruptie, 02:12:36.739 --> 02:12:39.079 align:middle line:82% position:46% size:100% geloof ik. Ja, die gooi ik er toch maar in dan. 02:12:41.529 --> 02:12:44.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je een heel strikte juridische kijk op dingen hebt, dan kan ik daar 02:12:44.720 --> 02:12:46.250 align:middle line:82% position:46% size:100% op een bepaalde manier nog wel in meegaan. 02:12:46.369 --> 02:12:49.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de basis van de verordening is natuurlijk dat je geen 02:12:50.859 --> 02:12:54.259 align:middle line:82% position:46% size:100% producten die met dwangarbeid geproduceerd zijn, Europa in wilt 02:12:54.378 --> 02:12:56.658 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben. Dat is de belangrijkste invalshoek. 02:12:56.779 --> 02:13:00.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat snap ik. Maar als je wilt constateren dat er 02:13:00.800 --> 02:13:04.720 align:middle line:82% position:46% size:100% dwangarbeid in het geding is, dan heb je dat moeten vaststellen. 02:13:06.100 --> 02:13:09.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zijn mensen bij betrokken. Dan is het, denk ik, juridisch ook 02:13:09.199 --> 02:13:14.859 align:middle line:82% position:46% size:100% gewoon mogelijk om daar waar sprake is van dwangarbeid, 02:13:18.430 --> 02:13:23.689 align:middle line:82% position:46% size:100% op te nemen dat er op de een of andere manier, bijvoorbeeld in de 02:13:23.810 --> 02:13:28.628 align:middle line:82% position:46% size:100% vorm van een boeteoplegging, iets van herstel plaatsvindt door de 02:13:30.220 --> 02:13:30.699 align:middle line:82% position:46% size:100% betrokken 02:13:32.470 --> 02:13:36.020 align:middle line:82% position:46% size:100% partij in de richting van de mensen die de dwangarbeid hebben moeten 02:13:36.140 --> 02:13:36.759 align:middle line:82% position:46% size:100% verrichten. Je weet immers welke partij 02:13:36.878 --> 02:13:37.136 align:middle line:82% position:46% size:100% verantwoordelijk is, want je verbiedt het invoeren van hun 02:13:37.256 --> 02:13:40.599 align:middle line:82% position:46% size:100% producten in Europa. Het lijkt mij dus dat het gewoon 02:13:40.960 --> 02:13:43.579 align:middle line:82% position:46% size:100% kan. Ik zou de minister daarom willen 02:13:43.699 --> 02:13:45.069 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen het nog een keer 02:13:48.409 --> 02:13:49.298 align:middle line:82% position:46% size:100% te proberen. Baat het niet, 02:13:53.020 --> 02:13:53.829 align:middle line:82% position:46% size:100% dan schaadt het 02:13:56.168 --> 02:13:58.088 align:middle line:82% position:46% size:100% niet, zou ik zeggen. Onder die verordening 02:14:00.039 --> 02:14:04.850 align:middle line:82% position:46% size:100% is het voor bedrijven verboden om producten te importeren die gemaakt 02:14:04.970 --> 02:14:10.069 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn met dwangarbeid. In het imvo gaat het om de 02:14:10.189 --> 02:14:13.569 align:middle line:82% position:46% size:100% verplichtingen van bedrijven. De heer Van der Lee stelt 02:14:13.689 --> 02:14:16.038 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld een boete voor, maar een boete is geen herstel. 02:14:16.158 --> 02:14:18.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Een boete is een bestuursrechtelijke instrument. 02:14:19.298 --> 02:14:25.988 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil graag kijken hoe we herstel hierin kunnen opnemen, alleen zie ik 02:14:26.199 --> 02:14:27.909 align:middle line:82% position:46% size:100% daar nu de 02:14:30.250 --> 02:14:33.220 align:middle line:82% position:46% size:100% juridische handvatten niet voor, omdat het daar gewoon niet op ziet. 02:14:33.668 --> 02:14:37.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik kom graag in tweede termijn even op terug hoe we dat 02:14:39.759 --> 02:14:42.859 align:middle line:82% position:46% size:100% eventueel zouden kunnen doen. De minister komt er in de tweede 02:14:42.979 --> 02:14:47.050 align:middle line:82% position:46% size:100% termijn op terug en vervolgt. Gaat uw gang. 02:14:54.009 --> 02:14:56.139 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Klink vroeg hoe de 02:14:59.649 --> 02:15:00.369 align:middle line:82% position:46% size:100% GSP-onderhandelingen nu lopen. 02:15:01.869 --> 02:15:07.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Die onderhandelingen zijn op dit moment nog gaande en staan op het 02:15:07.250 --> 02:15:10.418 align:middle line:82% position:46% size:100% punt van de vrijwaringsmaatregelen en terugkeersamenwerking. 02:15:11.079 --> 02:15:14.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kabinet is voorstander van een integrale benadering wanneer het 02:15:14.239 --> 02:15:17.359 align:middle line:82% position:46% size:100% aankomt op het versterken van migratiesamenwerking, waarbij een 02:15:17.479 --> 02:15:19.720 align:middle line:82% position:46% size:100% gezamenlijke inzet op EU-niveau van belang is. 02:15:20.259 --> 02:15:23.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij moeten we echt alle relevante instrumenten betrekken. 02:15:23.739 --> 02:15:26.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is op EU-niveau het geval en dat is natuurlijk ook bilateraal het 02:15:26.958 --> 02:15:28.548 align:middle line:82% position:46% size:100% geval. Daar zullen wij in de 02:15:28.668 --> 02:15:32.930 align:middle line:82% position:46% size:100% migratiestrategie op terugkomen. De heer Klink vroeg ook hoe het met 02:15:33.050 --> 02:15:34.628 align:middle line:82% position:46% size:100% de internationale migratiestrategie staat. 02:15:35.109 --> 02:15:38.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Die is in de maak. Voor het einde van het jaar komt die 02:15:38.739 --> 02:15:39.520 align:middle line:82% position:46% size:100% naar uw Kamer. 02:15:44.529 --> 02:15:46.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Een vraag van de heer Klink. Gaat uw gang. 02:15:46.489 --> 02:15:51.126 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is mooi dat er twee vragen in één beantwoord worden, maar ik heb 02:15:51.246 --> 02:15:54.979 align:middle line:82% position:46% size:100% nog even vraag over de GSP. Het is heel goed om te horen wat de 02:15:55.100 --> 02:15:58.250 align:middle line:82% position:46% size:100% inzet van de minister is. Dat wisten we natuurlijk al wel min 02:15:58.369 --> 02:16:00.500 align:middle line:82% position:46% size:100% of meer. Mij ging het vooral om de vraag of 02:16:00.619 --> 02:16:06.659 align:middle line:82% position:46% size:100% de minister de Commissie wil aanmanen om echt spoed te maken. 02:16:06.878 --> 02:16:09.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat er eigenlijk om dat daar nu stappen gezet gaan worden. 02:16:13.479 --> 02:16:19.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn andere vraag ging specifiek daarover, namelijk of de Kamer per 02:16:19.430 --> 02:16:22.520 align:middle line:82% position:46% size:100% brief geïnformeerd kan worden over de stappen die in de Commissie gezet 02:16:22.640 --> 02:16:22.810 align:middle line:82% position:46% size:100% worden. 02:16:25.060 --> 02:16:29.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een openlijke vraag om een toezegging, minister. 02:16:31.930 --> 02:16:36.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, we kunnen de Kamer zeker informeren over de vorderingen 02:16:36.860 --> 02:16:37.568 align:middle line:82% position:46% size:100% daarvan. Ik 02:16:41.190 --> 02:16:44.549 align:middle line:82% position:46% size:100% hoor buiten de microfoon: wanneer? Wanneer kunnen we dat doen? 02:16:44.668 --> 02:16:45.918 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kunnen we binnen twee weken doen. 02:16:49.209 --> 02:16:52.629 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister vervolgt. En ik heb er ook 02:16:55.718 --> 02:16:59.459 align:middle line:82% position:46% size:100% bij onze vertegenwoordiging in Brussel op aangedrongen om dit punt 02:16:59.968 --> 02:17:00.629 align:middle line:82% position:46% size:100% te blijven maken. 02:17:04.540 --> 02:17:08.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan vervolg ik mijn beantwoording met blokje zes. 02:17:09.338 --> 02:17:11.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gaat over EU-Afrika. 02:17:13.838 --> 02:17:16.299 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Amhaouch had daar een aantal vragen over. 02:17:17.679 --> 02:17:19.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij vroeg hoe het staat met de 02:17:22.450 --> 02:17:24.668 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse Afrikastrategie. Wij 02:17:26.218 --> 02:17:29.477 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben natuurlijk al bij de top vastgesteld dat nauwe samenwerking 02:17:29.596 --> 02:17:35.088 align:middle line:82% position:46% size:100% tussen de EU en de Afrikaanse Unie, tussen onze continenten, echt van 02:17:35.209 --> 02:17:36.129 align:middle line:82% position:46% size:100% heel groot belang is. 02:17:40.750 --> 02:17:44.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Als EU vinden wij ook dat wij als grootste handelspartner, 02:17:44.430 --> 02:17:47.750 align:middle line:82% position:46% size:100% investeerder en donor van ontwikkelingshulp goed 02:17:47.870 --> 02:17:52.700 align:middle line:82% position:46% size:100% gepositioneerd zijn om de bilaterale handelsbetrekkingen en de relaties 02:17:52.819 --> 02:17:57.759 align:middle line:82% position:46% size:100% met Afrika aan te trekken en extra kracht bij te zetten. 02:17:58.479 --> 02:18:00.979 align:middle line:82% position:46% size:100% De EU kan bijvoorbeeld met Afrika samenwerken aan het verminderen van 02:18:01.100 --> 02:18:04.459 align:middle line:82% position:46% size:100% strategische afhankelijkheden, zoals voedsel en energie import en de 02:18:04.579 --> 02:18:08.509 align:middle line:82% position:46% size:100% toegang tot kostbare grondstoffen. Daar vroeg de heer Amhaouch ook 02:18:08.629 --> 02:18:11.838 align:middle line:82% position:46% size:100% naar. Ik ben dat helemaal met hem eens. 02:18:11.959 --> 02:18:12.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zal 02:18:14.799 --> 02:18:20.239 align:middle line:82% position:46% size:100% een substantieel deel uitmaken van de grondstoffenstrategie en 02:18:20.360 --> 02:18:22.509 align:middle line:82% position:46% size:100% vanzelfsprekend ook van de Afrikastrategie. 02:18:25.239 --> 02:18:28.280 align:middle line:82% position:46% size:100% De EU kan zich via het partnerschap nadrukkelijker opwerpen als 02:18:28.399 --> 02:18:31.659 align:middle line:82% position:46% size:100% democratisch alternatief voor China en Rusland in Afrika. 02:18:31.899 --> 02:18:35.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Samenwerking kan de uitbreiding van de invloed van een land als Rusland 02:18:35.629 --> 02:18:37.299 align:middle line:82% position:46% size:100% of China tegengaan. 02:18:39.729 --> 02:18:41.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zetten ons natuurlijk echt in voor een gelijkwaardige en 02:18:42.049 --> 02:18:43.659 align:middle line:82% position:46% size:100% wederkerige relatie. 02:18:46.780 --> 02:18:53.569 align:middle line:82% position:46% size:100% De Afrikastrategie komt zo snel mogelijk, doch uiterlijk aan het 02:18:53.690 --> 02:18:56.569 align:middle line:82% position:46% size:100% begin van het eerste kwartaal van 2023 naar de Kamer. 02:18:56.690 --> 02:19:02.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben het daar eerder over gehad en ik weet dat uw Kamer die 02:19:02.500 --> 02:19:03.859 align:middle line:82% position:46% size:100% strategie zo snel mogelijk wil ontvangen. 02:19:03.978 --> 02:19:06.228 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat begrijp ik ook. Voor ons is die strategie ook 02:19:06.349 --> 02:19:06.968 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijk. Wij 02:19:08.558 --> 02:19:11.659 align:middle line:82% position:46% size:100% baseren daar weer beleid op. Maar het is wel belangrijk om de 02:19:11.780 --> 02:19:18.250 align:middle line:82% position:46% size:100% tijd te nemen om ook met Afrikaanse ambassadeurs te spreken en juist ook 02:19:18.968 --> 02:19:22.309 align:middle line:82% position:46% size:100% dat perspectief van de Afrikaanse landen mee te kunnen nemen in onze 02:19:22.430 --> 02:19:26.059 align:middle line:82% position:46% size:100% strategie. De strategie komt dus uiterlijk 02:19:26.180 --> 02:19:28.209 align:middle line:82% position:46% size:100% begin 2023 naar uw Kamer. 02:19:30.879 --> 02:19:33.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Een vraag van de heer Amhaouch die op dit onderwerp natuurlijk altijd 02:19:33.840 --> 02:19:35.588 align:middle line:82% position:46% size:100% gezond ongeduldig is. 02:19:37.870 --> 02:19:41.003 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister weet dat ik van zorgvuldig en zorgvuldig ben en dat 02:19:41.122 --> 02:19:43.299 align:middle line:82% position:46% size:100% de minister er heel veel tijd uittrekt. 02:19:43.899 --> 02:19:48.123 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar die tijd heeft ze volgens mij ruim gekregen, dus het zou fijn zijn 02:19:48.244 --> 02:19:52.799 align:middle line:82% position:46% size:100% als we die inderdaad aan het begin van het eerste kwartaal krijgen. 02:19:53.468 --> 02:19:58.149 align:middle line:82% position:46% size:100% In de begrotingsbehandeling kreeg ik een beetje het idee dat we de 02:19:58.270 --> 02:19:59.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Afrikastrategie heel groot gaan maken. 02:19:59.409 --> 02:20:02.685 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zou zonde zijn, want we hebben die juist zo ingestoken vanuit het 02:20:02.806 --> 02:20:04.478 align:middle line:82% position:46% size:100% regeerakkoord met het oog op de economische 02:20:06.729 --> 02:20:08.500 align:middle line:82% position:46% size:100% ontwikkelingen en het creëren van banen. 02:20:11.229 --> 02:20:14.037 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat dat terug zal komen. Kan de minister, los van de 02:20:14.156 --> 02:20:14.799 align:middle line:82% position:46% size:100% grondstoffen, ook 02:20:17.049 --> 02:20:19.670 align:middle line:82% position:46% size:100% een tipje van de sluier oplichten met betrekking tot de waardeketens? 02:20:19.790 --> 02:20:21.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Komt dat ook terug in die Afrikastrategie? 02:20:22.540 --> 02:20:23.408 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was onderdeel van uw eerdere vraag. 02:20:23.529 --> 02:20:24.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Neem bijvoorbeeld die combinatielanden. 02:20:24.668 --> 02:20:27.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben de nota. Daarin komen die combinatielanden 02:20:27.129 --> 02:20:29.239 align:middle line:82% position:46% size:100% voor. We hebben het vaker gehad over die 02:20:29.360 --> 02:20:31.370 align:middle line:82% position:46% size:100% waardeketens en het opzetten daarvan, want het is een lang 02:20:31.489 --> 02:20:32.110 align:middle line:82% position:46% size:100% traject dat je moet 02:20:34.280 --> 02:20:35.000 align:middle line:82% position:46% size:100% doorlopen. Goed punt. 02:20:35.120 --> 02:20:36.689 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft het daar al eerder over gehad in uw inbreng. 02:20:36.808 --> 02:20:38.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Het woord is 02:20:40.659 --> 02:20:44.680 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de minister. Die waardeketen zal inderdaad 02:20:47.799 --> 02:20:50.079 align:middle line:82% position:46% size:100% worden neergelegd in de Afrikastrategie. 02:20:50.888 --> 02:20:53.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp de wens om de strategie economisch gezien wat nauwer te 02:20:53.239 --> 02:20:55.610 align:middle line:82% position:46% size:100% houden. Maar het is natuurlijk wel zo dat 02:20:55.729 --> 02:20:59.420 align:middle line:82% position:46% size:100% wij met het kabinet momenteel ook kijken wat we precies in de Sahel 02:20:59.540 --> 02:21:02.780 align:middle line:82% position:46% size:100% willen op het gebied van bijvoorbeeld militaire missies. 02:21:02.899 --> 02:21:05.718 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is voor ons toch wel heel belangrijk om dat integraal te 02:21:05.838 --> 02:21:08.659 align:middle line:82% position:46% size:100% bezien. Als je een OS-project doet, moet je 02:21:08.780 --> 02:21:12.149 align:middle line:82% position:46% size:100% er wel voor zorgen dat de veiligheid gegarandeerd kan worden. 02:21:12.270 --> 02:21:18.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Zijn daar de juiste missies? Zijn de juiste randvoorwaarden er? 02:21:18.229 --> 02:21:20.588 align:middle line:82% position:46% size:100% We willen kijken welke rol wij daarin als kabinet te spelen hebben, 02:21:21.159 --> 02:21:25.030 align:middle line:82% position:46% size:100% dus dat zal ook in die Afrikastrategie terugkomen. 02:21:25.299 --> 02:21:27.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Die strategie zal dus breder zijn dan alleen economisch. 02:21:27.649 --> 02:21:30.158 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar volgens mij is dat alleen maar goed, omdat we er ook geopolitiek en 02:21:30.279 --> 02:21:30.819 align:middle line:82% position:46% size:100% militair naar kijken. 02:21:33.759 --> 02:21:36.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar we kijken natuurlijk met name hoe we met die landen omgaan in het 02:21:36.409 --> 02:21:39.500 align:middle line:82% position:46% size:100% kader van OS en handel en de combinatie van die twee. 02:21:39.620 --> 02:21:43.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarin zal de waardeketen een rol spelen. 02:21:46.000 --> 02:21:49.399 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister vervolgt. Dan vroeg de heer Klink nog naar de 02:21:49.520 --> 02:21:51.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Global Gateway en Orange Corners. Ik 02:21:53.138 --> 02:21:58.338 align:middle line:82% position:46% size:100% heb Orange Corners zelf bezocht in onder andere Irak. 02:21:58.459 --> 02:22:00.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is echt een goedlopend programma. 02:22:00.200 --> 02:22:02.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is echt gericht op lokale ondernemers, 02:22:04.929 --> 02:22:08.468 align:middle line:82% position:46% size:100% dus start ups en mkb. Die profiteren daarvan. 02:22:08.979 --> 02:22:10.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zou mooi zijn als 02:22:12.069 --> 02:22:15.468 align:middle line:82% position:46% size:100% hier investeringen uit voortkomen die op den duur gaan bijdragen aan 02:22:15.588 --> 02:22:20.478 align:middle line:82% position:46% size:100% de Global Gateway, maar het is nu niet een programma dat echt is 02:22:20.599 --> 02:22:26.689 align:middle line:82% position:46% size:100% ingericht voor de Global Gateway. Het zou mooi zijn als die kleine 02:22:26.808 --> 02:22:29.659 align:middle line:82% position:46% size:100% projectjes uitgroeien tot mooie dingen die daar ook weer een deel 02:22:29.780 --> 02:22:33.259 align:middle line:82% position:46% size:100% van kunnen uitmaken. We zijn op dit moment nog in gesprek 02:22:33.379 --> 02:22:37.399 align:middle line:82% position:46% size:100% met RVO over een nieuwe vorm van Orange Corners om te kijken hoe we 02:22:37.520 --> 02:22:38.799 align:middle line:82% position:46% size:100% daar vanaf 2024 invulling aan kunnen geven. 02:22:40.750 --> 02:22:43.299 align:middle line:82% position:46% size:100% We zouden kunnen kijken of het dan 02:22:45.620 --> 02:22:46.808 align:middle line:82% position:46% size:100% eventueel wel in een Global 02:22:50.138 --> 02:22:51.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Gateway-narratief zou passen. 02:22:54.879 --> 02:22:57.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn punt was eigenlijk dat het 02:22:59.168 --> 02:23:01.790 align:middle line:82% position:46% size:100% mooi is dat er ontwikkelingen zijn op het gebied van voedselzekerheid 02:23:01.909 --> 02:23:03.649 align:middle line:82% position:46% size:100% en de Global Gateway. Dat was echt mijn punt. 02:23:03.770 --> 02:23:10.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag over de Orange Corners ging juist over Nederlandse start 02:23:10.520 --> 02:23:14.558 align:middle line:82% position:46% size:100% ups en scale ups in Afrikaanse landen, maar ook in andere landen. 02:23:14.709 --> 02:23:17.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Het hoeft niet per se gekoppeld te zijn aan de Global Gateway. 02:23:18.399 --> 02:23:21.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik gaf wat voorbeelden daarvan, bijvoorbeeld de FMNR-methode. 02:23:21.829 --> 02:23:23.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is eigenlijk een soort bos 02:23:25.509 --> 02:23:28.638 align:middle line:82% position:46% size:100% dat onder de grond zit. De stammen zitten nog onder de 02:23:28.759 --> 02:23:30.040 align:middle line:82% position:46% size:100% grond. Als je daarop slimme technieken 02:23:30.159 --> 02:23:33.700 align:middle line:82% position:46% size:100% toepast, kun je vanuit de stam weer een boom optuigen. 02:23:34.179 --> 02:23:36.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zou je dus heel goed kunnen koppelen aan een ander Nederlands 02:23:36.770 --> 02:23:40.058 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijf, Groasis, dat snelle productielandbouw heeft. 02:23:40.299 --> 02:23:43.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kun je dus op het gebied van klimaat en voedsel echt goede 02:23:43.690 --> 02:23:46.780 align:middle line:82% position:46% size:100% stappen zetten. Mijn punt is eigenlijk: in hoeverre 02:23:46.899 --> 02:23:50.239 align:middle line:82% position:46% size:100% kan de minister dat meer omarmen? Het gaat dus niet zozeer alleen over 02:23:50.360 --> 02:23:53.599 align:middle line:82% position:46% size:100% de Global Gateway. Het is ook specifiek iets tussen het 02:23:53.718 --> 02:23:58.309 align:middle line:82% position:46% size:100% ministerie van BZ, RVO, internationale financieringsstromen 02:23:58.430 --> 02:24:01.579 align:middle line:82% position:46% size:100% en delegated cooperations — die heb ik weleens eerder genoemd — maar ook 02:24:01.700 --> 02:24:02.200 align:middle line:82% position:46% size:100% zeker 02:24:06.610 --> 02:24:10.566 align:middle line:82% position:46% size:100% tussen EZK en RVO. Dit is een hele mooie suggestie om 02:24:10.685 --> 02:24:11.978 align:middle line:82% position:46% size:100% mee te nemen in de 02:24:14.290 --> 02:24:17.049 align:middle line:82% position:46% size:100% nieuwe vorm of in de manier waarop we Orange Corners 02:24:18.819 --> 02:24:23.120 align:middle line:82% position:46% size:100% weer gaan vormgeven vanaf 2024. Ik neem dat graag mee. 02:24:23.239 --> 02:24:23.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Goed. Tekenen we dat op als een 02:24:23.479 --> 02:24:23.540 align:middle line:82% position:46% size:100% toezegging? 02:24:30.370 --> 02:24:30.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee hè? Nee. 02:24:30.700 --> 02:24:36.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan nu Oekraïne. O, er is toch nog een vervolgvraag 02:24:36.409 --> 02:24:38.109 align:middle line:82% position:46% size:100% van de heer Klink. Die gaat niet hierover. 02:24:38.228 --> 02:24:40.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik had een andere vraag hierover gesteld en daar heb ik nu dus geen 02:24:40.718 --> 02:24:44.158 align:middle line:82% position:46% size:100% antwoord op gekregen. Die ging over de meststoffen die 02:24:44.700 --> 02:24:47.819 align:middle line:82% position:46% size:100% naar Afrikaanse landen gaan, bijvoorbeeld naar Malawi. 02:24:48.329 --> 02:24:53.459 align:middle line:82% position:46% size:100% In Nederland is er wel wat te doen over mest en verdienmodellen van 02:24:53.819 --> 02:24:56.500 align:middle line:82% position:46% size:100% boeren. In hoeverre profiteren Nederlandse 02:24:56.620 --> 02:24:58.809 align:middle line:82% position:46% size:100% boeren er dan daadwerkelijk van dat die meststoffen naar Afrikaanse 02:24:58.930 --> 02:25:01.770 align:middle line:82% position:46% size:100% landen gaan? Dat was de laatste vraag van de heer 02:25:01.889 --> 02:25:02.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Klink. 02:25:05.519 --> 02:25:05.699 align:middle line:82% position:46% size:100% De 02:25:11.259 --> 02:25:16.399 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag ging inderdaad over de export van meststoffen naar Afrika in het 02:25:16.520 --> 02:25:17.769 align:middle line:82% position:46% size:100% kader van voedselzekerheid en 02:25:21.940 --> 02:25:24.069 align:middle line:82% position:46% size:100% de consequenties daarvan voor Nederlandse boeren. 02:25:26.769 --> 02:25:31.629 align:middle line:82% position:46% size:100% Zoals ik begrijp van LNV, zijn er positieve noch negatieve effecten 02:25:31.750 --> 02:25:35.889 align:middle line:82% position:46% size:100% voor Nederlandse boerenexport van meststoffen naar Afrika. 02:25:37.929 --> 02:25:43.269 align:middle line:82% position:46% size:100% Even los daarvan, wat betreft voedselzekerheid zet Nederland zich 02:25:43.569 --> 02:25:47.290 align:middle line:82% position:46% size:100% conform de BHOS-nota in voor versterkte voedselzekerheid. 02:25:47.409 --> 02:25:53.978 align:middle line:82% position:46% size:100% Het budget is door dit kabinet verhoogd met 450 miljoen extra 02:25:55.329 --> 02:25:59.049 align:middle line:82% position:46% size:100% tussen nu en 2027. Ook de EU zet zich in om 02:25:59.349 --> 02:26:01.549 align:middle line:82% position:46% size:100% voedselzekerheid wereldwijd te bevorderen. 02:26:01.668 --> 02:26:01.648 align:middle line:82% position:46% size:100% De 02:26:03.259 --> 02:26:07.750 align:middle line:82% position:46% size:100% minister vervolgt met het laatste blokje, over Oekraïne. 02:26:13.030 --> 02:26:17.629 align:middle line:82% position:46% size:100% Verschillende leden hebben gevraagd hoe het staat met de middelen die we 02:26:17.750 --> 02:26:23.600 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben vrijgemaakt voor de winterization van Oekraïne, dus de 02:26:23.719 --> 02:26:27.148 align:middle line:82% position:46% size:100% manier waarop we Oekraïne de winter door gaan helpen met energie en 02:26:28.479 --> 02:26:31.119 align:middle line:82% position:46% size:100% herstel van kritieke infrastructuur. 02:26:32.649 --> 02:26:37.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Op vrijdag 11 november heb ik bekendgemaakt dat we in totaal 180 02:26:37.360 --> 02:26:39.040 align:middle line:82% position:46% size:100% miljoen euro daaraan gaan bijdragen. 02:26:43.058 --> 02:26:47.370 align:middle line:82% position:46% size:100% 90 miljoen loopt via de Wereldbank. 72 miljoen loopt via de IBRD. 02:26:48.968 --> 02:26:52.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Het resterende loopt via EZK, dus 02:26:54.579 --> 02:26:56.200 align:middle line:82% position:46% size:100% bilateraal. Dat is voor generatoren. 02:26:56.319 --> 02:26:59.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is door Oekraïne zelf om gevraagd. 02:26:59.979 --> 02:27:05.478 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is dus meer bilaterale hulp. Ik begrijp het ongeduld van de heer 02:27:05.599 --> 02:27:06.218 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg. 02:27:08.319 --> 02:27:10.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat voel ik zelf ook zo. Het sneeuwt daar nu. 02:27:11.769 --> 02:27:16.478 align:middle line:82% position:46% size:100% Mensen moeten gewoon de winter door geholpen worden. 02:27:18.159 --> 02:27:18.668 align:middle line:82% position:46% size:100% Waarom het 02:27:21.790 --> 02:27:24.888 align:middle line:82% position:46% size:100% geld nog niet is overgemaakt vanuit Nederland naar de Wereldbank en de 02:27:25.009 --> 02:27:31.429 align:middle line:82% position:46% size:100% IBRD, komt met name doordat wij het eerst via de Najaarsnota naar de 02:27:31.549 --> 02:27:34.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Tweede Kamer moesten sturen. Die is natuurlijk pas afgelopen 02:27:34.549 --> 02:27:40.790 align:middle line:82% position:46% size:100% maandag bij u op de mat gevallen. Wij zijn dus pas op dit moment in de 02:27:40.909 --> 02:27:44.110 align:middle line:82% position:46% size:100% gelegenheid om dat geld over te maken. 02:27:44.679 --> 02:27:46.808 align:middle line:82% position:46% size:100% De Wereldbank en de IBRD 02:27:48.759 --> 02:27:52.729 align:middle line:82% position:46% size:100% waren ervan op de hoogte dat het geld hoogstwaarschijnlijk hun kant 02:27:52.850 --> 02:27:55.870 align:middle line:82% position:46% size:100% op zou komen, dus zij hebben projecten 02:27:58.120 --> 02:28:03.239 align:middle line:82% position:46% size:100% nog niet in gang gezet, maar al wel klaargezet om te starten zodra dat 02:28:03.360 --> 02:28:05.949 align:middle line:82% position:46% size:100% geld er is. Natuurlijk zijn zij ook niet 02:28:07.599 --> 02:28:12.588 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen afhankelijk van Nederlands hulpgeld, dus sommige dingen zijn al 02:28:12.709 --> 02:28:14.588 align:middle line:82% position:46% size:100% wel begonnen. Denk bijvoorbeeld aan zorg. 02:28:23.168 --> 02:28:24.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu kunnen ook andere projecten beginnen. 02:28:30.549 --> 02:28:32.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Tussentijds is er een vraag van de heer Hammelburg. 02:28:34.569 --> 02:28:40.418 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan moet ik helaas toch constateren dat de geluiden die mij, ook vanuit 02:28:40.539 --> 02:28:41.138 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne, 02:28:42.909 --> 02:28:44.780 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben bereikt, kloppen en dat de Nederlandse hulp nog niet 02:28:44.899 --> 02:28:46.779 align:middle line:82% position:46% size:100% materialiseert nu de winter is begonnen. 02:28:49.099 --> 02:28:51.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Balen is een understatement, laat ik dat zo zeggen. 02:28:51.909 --> 02:28:55.099 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn hier al vanaf het prille voorjaar, sinds de inval op 24 02:28:55.218 --> 02:28:58.879 align:middle line:82% position:46% size:100% februari, over gaan nadenken, wetend dat die oorlog misschien weleens 02:28:59.000 --> 02:29:01.638 align:middle line:82% position:46% size:100% heel lang zou kunnen duren. We weten hoe winters in Oekraïne 02:29:01.759 --> 02:29:03.430 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn en hoe verschrikkelijk koud het kan worden. 02:29:04.120 --> 02:29:07.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Het had mensenlevens kunnen schelen als wij de hulp wel op tijd klaar 02:29:07.190 --> 02:29:09.739 align:middle line:82% position:46% size:100% hadden staan, in plaats van dat we het nu niet naar Oekraïne kunnen 02:29:09.860 --> 02:29:12.159 align:middle line:82% position:46% size:100% laten gaan, terwijl de winter dus al is begonnen. 02:29:15.338 --> 02:29:18.218 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten — ik neem aan dat het kabinet dat ook weet — hoe de 02:29:18.819 --> 02:29:22.790 align:middle line:82% position:46% size:100% P&C-cyclus er in Nederland uitziet, hoe we werken met een 02:29:22.909 --> 02:29:26.058 align:middle line:82% position:46% size:100% augustusbesluitvorming, hoe we werken met een begroting, hoe we 02:29:26.179 --> 02:29:31.519 align:middle line:82% position:46% size:100% werken met een najaarsnota. Op het moment dat je de beslissing 02:29:31.638 --> 02:29:32.620 align:middle line:82% position:46% size:100% neemt om 02:29:35.049 --> 02:29:37.159 align:middle line:82% position:46% size:100% iets te doen met de winterization, weet je dus ook dat je daar van 02:29:37.280 --> 02:29:40.728 align:middle line:82% position:46% size:100% tevoren geld voor moet vrijmaken. Dit toont voor mij alleen maar aan 02:29:40.849 --> 02:29:45.679 align:middle line:82% position:46% size:100% dat er pas ergens in het najaar is nagedacht over het geld in plaats 02:29:45.799 --> 02:29:48.049 align:middle line:82% position:46% size:100% van dat er van tevoren is gezegd: "We weten dat we het willen. 02:29:48.168 --> 02:29:51.009 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten dat het geld gaat kosten. We wachten nog op de needs 02:29:51.129 --> 02:29:52.870 align:middle line:82% position:46% size:100% assessment die in september naar buiten komt. 02:29:53.259 --> 02:29:55.638 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kunnen we op dat moment gaan kijken hoe we dat precies gaan 02:29:55.759 --> 02:29:59.690 align:middle line:82% position:46% size:100% invullen." Maar er is van tevoren dus niet nagedacht over welk bedrag 02:29:59.809 --> 02:30:03.170 align:middle line:82% position:46% size:100% nodig zou zijn om ervoor te zorgen dat de hulp op tijd, voordat de 02:30:03.290 --> 02:30:05.049 align:middle line:82% position:46% size:100% winter zou beginnen, Oekraïne zou bereiken. 02:30:05.440 --> 02:30:07.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat echt heel ernstig. Ik wil dat de minister daarop 02:30:08.058 --> 02:30:09.789 align:middle line:82% position:46% size:100% reflecteert, want dit kan gewoon niet. 02:30:22.509 --> 02:30:25.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is niet zo dat wij als Nederland nog niks hebben gedaan. 02:30:27.190 --> 02:30:31.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik deel de frustratie van de heer Hammelburg over het feit dat wij dat 02:30:31.129 --> 02:30:32.648 align:middle line:82% position:46% size:100% geld zo snel mogelijk daar willen hebben. 02:30:33.069 --> 02:30:37.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik heb deze zomer aangekondigd dat we ook meer geld voor ontmijning 02:30:37.929 --> 02:30:42.159 align:middle line:82% position:46% size:100% zouden vrijmaken. Ik heb al eerder een bedrag van 70 02:30:42.280 --> 02:30:45.750 align:middle line:82% position:46% size:100% miljoen aangekondigd. De reden waarom het uiteindelijk 02:30:45.870 --> 02:30:49.090 align:middle line:82% position:46% size:100% meer is geworden, is omdat wij onze fair share wilden doen. 02:30:49.659 --> 02:30:52.670 align:middle line:82% position:46% size:100% De VS zouden eerst meedoen, maar hebben toen gezegd: nee, we gaan 02:30:52.790 --> 02:30:55.670 align:middle line:82% position:46% size:100% begrotingssteun geven. Op basis daarvan heeft Nederland 02:30:55.790 --> 02:30:59.030 align:middle line:82% position:46% size:100% gezegd: oké, dan gaan we meer doen. Dit is ook niet de laatste keer dat 02:30:59.149 --> 02:31:01.399 align:middle line:82% position:46% size:100% we geld aan Oekraïne gaan geven, want er komt nog een hele grote 02:31:01.520 --> 02:31:05.989 align:middle line:82% position:46% size:100% opgave bij de reconstructie. Ik begrijp de frustratie van de heer 02:31:06.110 --> 02:31:07.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg, maar wij, 02:31:09.519 --> 02:31:11.663 align:middle line:82% position:46% size:100% ook alle mensen van Buitenlandse Zaken, doen echt ontzettend ons best 02:31:11.782 --> 02:31:16.280 align:middle line:82% position:46% size:100% om ervoor te zorgen dat we Oekraïne zo goed mogelijk kunnen helpen, of 02:31:16.399 --> 02:31:21.218 align:middle line:82% position:46% size:100% het nou diplomatiek, humanitair of militair is. 02:31:21.338 --> 02:31:23.006 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar doen we gewoon ontzettend ons best voor. 02:31:23.127 --> 02:31:27.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil toch hier wel even opmerken dat wij niet hebben zitten slapen, 02:31:27.250 --> 02:31:31.119 align:middle line:82% position:46% size:100% maar dat er verschillende stadia in dit proces zijn geweest. 02:31:32.319 --> 02:31:35.299 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben uiteindelijk nog een conferentie georganiseerd met 02:31:35.418 --> 02:31:37.849 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven. We zijn met bedrijven in gesprek hoe 02:31:37.968 --> 02:31:39.968 align:middle line:82% position:46% size:100% we hen kunnen helpen om Oekraïne te helpen. 02:31:40.450 --> 02:31:42.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij nemen echt onze verantwoordelijkheid. 02:31:42.530 --> 02:31:44.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wil ik toch een keer opgemerkt hebben. 02:31:44.418 --> 02:31:44.398 align:middle line:82% position:46% size:100% De 02:31:46.229 --> 02:31:48.338 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Hammelburg met een vervolgvraag, de vierde. 02:31:49.759 --> 02:31:53.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb hier helemaal niets over persoonlijke intenties gezegd, maar 02:31:54.030 --> 02:31:57.209 align:middle line:82% position:46% size:100% ik heb het hier wel over toch echt een fout die is gemaakt in het 02:31:57.329 --> 02:32:00.510 align:middle line:82% position:46% size:100% vooruitdenken en het organiseren van deze hulp, zodat die op tijd 02:32:00.629 --> 02:32:02.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne bereikt. Op het moment dat je zegt "we kunnen 02:32:02.968 --> 02:32:05.549 align:middle line:82% position:46% size:100% die hulp nog niet geven, want we moeten eerst nog wachten tot de 02:32:05.668 --> 02:32:10.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Najaarsnota is vastgesteld door de Kamer in december" is straks de 02:32:10.250 --> 02:32:13.049 align:middle line:82% position:46% size:100% winter alweer voorbij als het geld, de goederen en het materieel voor 02:32:13.168 --> 02:32:16.950 align:middle line:82% position:46% size:100% die winter, voor die kou, Oekraïne bereiken. 02:32:17.069 --> 02:32:19.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan hebben mensen dus een winter in de kou moeten leven en zijn er 02:32:19.379 --> 02:32:21.690 align:middle line:82% position:46% size:100% gewoon mensen doodgegaan. Met alle respect, maar op het moment 02:32:21.809 --> 02:32:25.020 align:middle line:82% position:46% size:100% dat je dit op deze manier organiseert … Als Oekraïne dit zo 02:32:25.139 --> 02:32:26.959 align:middle line:82% position:46% size:100% zou organiseren, zouden ze de oorlog verliezen. 02:32:27.200 --> 02:32:29.968 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, Nederland doet heel veel. Ja, Nederland heeft heel veel 02:32:30.088 --> 02:32:32.209 align:middle line:82% position:46% size:100% toegezegd voor de wederopbouw als de oorlog voorbij is. 02:32:32.450 --> 02:32:37.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, goddank leveren wij periodiek de wapens die de Oekraïners nodig 02:32:37.319 --> 02:32:40.559 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben om hun vrijheid en hun veiligheid te bewerkstelligen, om 02:32:40.680 --> 02:32:42.808 align:middle line:82% position:46% size:100% tegen Rusland te vechten. Maar het is dus gewoon niet gelukt 02:32:42.929 --> 02:32:49.340 align:middle line:82% position:46% size:100% om de noodhulp die deze winter nodig was op tijd in Oekraïne te krijgen. 02:32:51.500 --> 02:32:54.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat frustrerend en ik vind dat heel ernstig. 02:32:54.200 --> 02:32:56.000 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben de minister hier aan het begin van het voorjaar 02:32:58.819 --> 02:33:02.790 align:middle line:82% position:46% size:100% al toe aangemoedigd. De minister zei: herstel is 02:33:02.909 --> 02:33:05.280 align:middle line:82% position:46% size:100% ingewikkeld, want het is nog niet veilig en we kunnen niet zomaar naar 02:33:05.399 --> 02:33:06.899 align:middle line:82% position:46% size:100% binnen. We hebben een motie in de Kamer 02:33:07.020 --> 02:33:08.659 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten indienen, en vervolgens nog een motie. 02:33:10.009 --> 02:33:12.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen zei de minister niet geheel onterecht: ik wil wel een needs 02:33:13.110 --> 02:33:15.478 align:middle line:82% position:46% size:100% assessment afwachten van de Wereldbank, want dan kunnen we met 02:33:15.599 --> 02:33:17.909 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn allen zien wat precies de behoefte is van de Oekraïners, in 02:33:18.030 --> 02:33:19.700 align:middle line:82% position:46% size:100% plaats van dat we bilateraal aan de slag gaan. 02:33:20.030 --> 02:33:23.968 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zijn we mee akkoord gegaan. Op het moment dat duidelijk is wat 02:33:24.088 --> 02:33:26.519 align:middle line:82% position:46% size:100% wij moeten leveren, verwacht je toch dat het geld al klaarstaat en dat we 02:33:26.638 --> 02:33:30.600 align:middle line:82% position:46% size:100% niet nog op een bureaucratisch en democratisch besluitvormingsproces 02:33:30.719 --> 02:33:32.838 align:middle line:82% position:46% size:100% in de Kamer moeten wachten voordat die hulp er komt. 02:33:33.079 --> 02:33:35.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is toch de wereld op zijn kop? Dan komt de hulp van Nederland dus 02:33:35.579 --> 02:33:38.540 align:middle line:82% position:46% size:100% pas in maart in Oekraïne terecht. Dat is te laat! 02:33:44.379 --> 02:33:49.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Die hulp komt niet pas in maart in Oekraïne terecht, want de EBRD, de 02:33:49.729 --> 02:33:53.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Wereldbank, heeft, zoals ik al zei, die programma's klaarstaan. 02:33:54.059 --> 02:34:00.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik noem het budgetrecht van uw Kamer geen bureaucratische rompslomp. 02:34:00.190 --> 02:34:02.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat een heel belangrijk recht. 02:34:02.709 --> 02:34:07.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik probeer daar juist zo veel mogelijk rekening mee te houden en 02:34:07.209 --> 02:34:10.250 align:middle line:82% position:46% size:100% dat te eerbiedigen. Dat doe ik door te wachten op de 02:34:10.370 --> 02:34:14.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Najaarsnota. Uiteindelijk hebben wij de afgelopen 02:34:14.780 --> 02:34:18.079 align:middle line:82% position:46% size:100% tijd ook veel gedaan. De programma's staan nu klaar. 02:34:18.200 --> 02:34:21.588 align:middle line:82% position:46% size:100% De Wereldbank is ook al sinds begin oktober bezig met het versterken van 02:34:21.709 --> 02:34:25.338 align:middle line:82% position:46% size:100% de gezondheidszorg en begonnen met de uitrol in andere sectoren, onder 02:34:25.459 --> 02:34:27.969 align:middle line:82% position:46% size:100% andere met steun van Noorwegen. Daar wordt Nederlands geld aan 02:34:28.090 --> 02:34:30.679 align:middle line:82% position:46% size:100% toegevoegd. Dus er zijn al programma's en nu 02:34:30.799 --> 02:34:32.318 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt het Nederlandse geld daaraan toegevoegd. 02:34:32.679 --> 02:34:35.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze wisten al dat het er hoogstwaarschijnlijk ging komen, dus 02:34:35.270 --> 02:34:40.558 align:middle line:82% position:46% size:100% ze konden ook al dingen klaarzetten. Een laatste interruptie, vraag van 02:34:40.679 --> 02:34:42.229 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Hammelburg. Nee, voorzitter. 02:34:42.350 --> 02:34:45.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan komt de Nederlandse steun voor de winter in Oekraïne dus gewoon 02:34:45.700 --> 02:34:47.629 align:middle line:82% position:46% size:100% veel te laat. Dat is wat we hier kunnen 02:34:47.750 --> 02:34:50.110 align:middle line:82% position:46% size:100% constateren. Dat had kunnen worden voorkomen. 02:34:50.409 --> 02:34:52.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik bedoel, met de militaire leveringen hebben we het ook 02:34:52.530 --> 02:34:55.280 align:middle line:82% position:46% size:100% geregeld budgettair. Ja, het budgetrecht van de Kamer is 02:34:55.399 --> 02:34:58.190 align:middle line:82% position:46% size:100% heilig. Ja, er zijn methoden om erop vooruit 02:34:58.309 --> 02:35:01.370 align:middle line:82% position:46% size:100% te zien en dat te organiseren. Ik constateer dat dat hier dus niet 02:35:01.489 --> 02:35:03.068 align:middle line:82% position:46% size:100% is gebeurd. Dat is ontzettend ernstig. 02:35:05.739 --> 02:35:07.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een punt. Dat is geen vraag. 02:35:09.129 --> 02:35:13.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Soms kan het emotioneel zijn. De minister kan ervoor kiezen om 02:35:13.780 --> 02:35:16.088 align:middle line:82% position:46% size:100% haar verhaal te vervolgen of om te reageren. 02:35:16.899 --> 02:35:18.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is aan de minister. 02:35:29.138 --> 02:35:32.030 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van der Lee had nog een vraag over de graandeal, over het 02:35:32.250 --> 02:35:35.020 align:middle line:82% position:46% size:100% probleem van het volume dat klein blijft. 02:35:36.968 --> 02:35:40.638 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij vroeg of wij de oproep willen doen aan de EU en lidstaten om 02:35:40.759 --> 02:35:42.920 align:middle line:82% position:46% size:100% gezamenlijk te kijken waar we meer kunnen doen om lokale 02:35:43.040 --> 02:35:46.338 align:middle line:82% position:46% size:100% voedselsystemen in de armste landen te bevorderen en of dit niet het 02:35:46.459 --> 02:35:48.069 align:middle line:82% position:46% size:100% moment is om daar aandacht voor te vragen. 02:35:48.849 --> 02:35:52.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben gaarne bereid om in de komende Raad een oproep te doen om 02:35:52.430 --> 02:35:55.059 align:middle line:82% position:46% size:100% naast de graandeal ook naar voorbeeld van Nederland meer te doen 02:35:55.269 --> 02:35:57.610 align:middle line:82% position:46% size:100% om lokale voedselsystemen te verbeteren. 02:35:58.569 --> 02:36:01.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Over de extra Nederlandse inzet en een stappenplan om bij te dragen aan 02:36:02.059 --> 02:36:05.509 align:middle line:82% position:46% size:100% de mondiale voedselzekerheid, ontvangt u van mij en de minister 02:36:05.629 --> 02:36:08.088 align:middle line:82% position:46% size:100% van LNV een brief in lijn met de motie van de leden Thijssen, Bromet 02:36:08.209 --> 02:36:08.189 align:middle line:82% position:46% size:100% en 02:36:12.370 --> 02:36:13.449 align:middle line:82% position:46% size:100% De Groot. De heer Klink vroeg nog 02:36:15.159 --> 02:36:18.218 align:middle line:82% position:46% size:100% hoe het zit met de Oekraïnegezant. Het is natuurlijk van groot belang 02:36:18.860 --> 02:36:23.030 align:middle line:82% position:46% size:100% dat Nederlandse bedrijven goed van informatie worden voorzien over de 02:36:23.149 --> 02:36:25.930 align:middle line:82% position:46% size:100% situatie in Oekraïne, net als over de mogelijkheden en de risico's. 02:36:26.500 --> 02:36:29.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb bij de begrotingsbehandeling ook toegezegd dat ik hierop terug ga 02:36:29.209 --> 02:36:31.939 align:middle line:82% position:46% size:100% komen. In aanvulling op de drie publiek 02:36:32.058 --> 02:36:35.088 align:middle line:82% position:46% size:100% private platforms voor de wederopbouw in Oekraïne, de 02:36:35.209 --> 02:36:40.308 align:middle line:82% position:46% size:100% opgerichte Oekraïnedesk bij RVO en de extra personele capaciteit is 02:36:40.429 --> 02:36:45.409 align:middle line:82% position:46% size:100% inderdaad besloten door het kabinet tot het aanstellen van de gezant om 02:36:45.530 --> 02:36:49.100 align:middle line:82% position:46% size:100% kennis en kunde van het Nederlands bedrijfsleven samen te brengen voor 02:36:49.219 --> 02:36:52.308 align:middle line:82% position:46% size:100% de wederopbouw van Oekraïne. Wij zijn nu op zoek naar een juiste 02:36:52.429 --> 02:36:58.370 align:middle line:82% position:46% size:100% kandidaat, want zo iemand moet goed ingevoerd zijn in de regio en het 02:36:58.489 --> 02:37:00.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlands bedrijfsleven. Ook moet diegene natuurlijk 02:37:00.700 --> 02:37:05.929 align:middle line:82% position:46% size:100% internationale en nationale publieke besluitvormingsstructuren begrijpen 02:37:06.049 --> 02:37:10.338 align:middle line:82% position:46% size:100% en kunnen doorgronden en zijn of haar ingangen hebben in de 02:37:10.459 --> 02:37:12.309 align:middle line:82% position:46% size:100% multilaterale financiële instellingen. 02:37:12.489 --> 02:37:16.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal u zo snel mogelijk ook schriftelijk informeren over die 02:37:16.350 --> 02:37:16.870 align:middle line:82% position:46% size:100% gezant. 02:37:23.030 --> 02:37:26.120 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van der Lee vroeg naar Cherson. 02:37:26.239 --> 02:37:31.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Kunnen we een stad adopteren, ook in het licht van de maritieme 02:37:31.549 --> 02:37:32.168 align:middle line:82% position:46% size:100% connectie? 02:37:34.239 --> 02:37:37.179 align:middle line:82% position:46% size:100% De ambassadeur is afgelopen maandag in Cherson geweest. 02:37:38.530 --> 02:37:40.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij liet mij weten dat het echt afschuwelijk 02:37:42.489 --> 02:37:46.989 align:middle line:82% position:46% size:100% was om te zien wat daar allemaal is gebeurd en is voorgevallen. 02:37:48.729 --> 02:37:53.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Op dit moment is het primair van belang dat de stad en het omliggende 02:37:53.290 --> 02:37:58.849 align:middle line:82% position:46% size:100% gebied ontmijnd worden, voordat er met reconstructie begonnen kan 02:37:58.968 --> 02:38:01.280 align:middle line:82% position:46% size:100% worden. Ik heb met uw Kamer eerder ook 02:38:01.399 --> 02:38:04.639 align:middle line:82% position:46% size:100% gecommuniceerd dat wij 10 miljoen beschikbaar stellen voor ontmijning 02:38:04.760 --> 02:38:07.510 align:middle line:82% position:46% size:100% voor Oekraïne. Ik zal kijken of deze financiering 02:38:07.629 --> 02:38:09.969 align:middle line:82% position:46% size:100% ook in het bijzonder voor Cherson ingezet kan worden. 02:38:10.808 --> 02:38:13.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook zijn we via de Vereniging van Nederlandse Gemeenten bezig met deze 02:38:13.968 --> 02:38:16.010 align:middle line:82% position:46% size:100% stedenband. Ik heb 1 miljoen euro beschikbaar 02:38:16.129 --> 02:38:20.979 align:middle line:82% position:46% size:100% gesteld aan de VNG, specifiek voor onder andere Cherson. 02:38:21.459 --> 02:38:24.579 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn nog steeds in contact met Zweden en Denemarken om gezamenlijk 02:38:24.700 --> 02:38:28.549 align:middle line:82% position:46% size:100% op te trekken omdat zij ook steden in deze regio toegewezen hebben 02:38:28.668 --> 02:38:32.209 align:middle line:82% position:46% size:100% gekregen. Het gaat nu vooral eigenlijk eerst 02:38:32.329 --> 02:38:36.069 align:middle line:82% position:46% size:100% om de noodhulp, het herstel van energiefaciliteiten en onderdak. 02:38:36.190 --> 02:38:37.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zijn we natuurlijk met 02:38:38.558 --> 02:38:40.489 align:middle line:82% position:46% size:100% de gezamenlijke hulporganisaties mee bezig. 02:38:40.610 --> 02:38:45.668 align:middle line:82% position:46% size:100% Die 180 miljoen waar we eerder over spraken, moeten daar ook een 02:38:45.789 --> 02:38:46.840 align:middle line:82% position:46% size:100% bijdrage aan leveren. 02:38:49.088 --> 02:38:51.709 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van der Lee vroeg ook nog naar de effectiviteit van de 02:38:51.829 --> 02:38:57.920 align:middle line:82% position:46% size:100% sancties en dan met name naar de sancties tegen diamanten, en of we 02:38:58.040 --> 02:38:59.680 align:middle line:82% position:46% size:100% daar contact over hebben met België. 02:39:02.679 --> 02:39:06.200 align:middle line:82% position:46% size:100% U weet — volgens mij hebben we dat eerder gewisseld — dat voor 02:39:06.319 --> 02:39:08.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland alle opties op tafel liggen, maar dat we geen uitspraken 02:39:08.459 --> 02:39:15.439 align:middle line:82% position:46% size:100% doen over specifieke producten of diensten, juist om ervoor te zorgen 02:39:15.558 --> 02:39:15.939 align:middle line:82% position:46% size:100% dat 02:39:17.620 --> 02:39:20.659 align:middle line:82% position:46% size:100% de effectiviteit van de maatregelen en het verrassingseffect van de 02:39:20.780 --> 02:39:25.579 align:middle line:82% position:46% size:100% sancties zo goed mogelijk gewaarborgd blijven. 02:39:25.700 --> 02:39:29.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is nu vooral belangrijk dat we binnen de EU eenheid en 02:39:29.418 --> 02:39:30.549 align:middle line:82% position:46% size:100% leveringszekerheid 02:39:32.049 --> 02:39:35.149 align:middle line:82% position:46% size:100% op één hebben staan als het gaat om de besluitvorming over nieuwe 02:39:35.270 --> 02:39:35.920 align:middle line:82% position:46% size:100% sancties. 02:39:37.659 --> 02:39:40.299 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister-president en de minister van Buitenlandse Zaken hebben eerder 02:39:40.479 --> 02:39:43.728 align:middle line:82% position:46% size:100% in een brief al gemeld dat de sancties de Russische economie hard 02:39:43.849 --> 02:39:45.549 align:middle line:82% position:46% size:100% raken. Dat stelde u ook nog ter 02:39:47.058 --> 02:39:47.738 align:middle line:82% position:46% size:100% discussie. 02:39:49.239 --> 02:39:53.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat wij nu zien, op basis van de beschikbare gegevens, wijst op een 02:39:53.209 --> 02:39:55.700 align:middle line:82% position:46% size:100% sterke daling van de consumentenuitgaven, oplopende 02:39:55.819 --> 02:39:58.718 align:middle line:82% position:46% size:100% inflatie en teruglopende productie in de maakindustrie. 02:40:00.549 --> 02:40:03.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was de beantwoording van mijn zijde. 02:40:05.168 --> 02:40:08.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank aan de minister. Daarmee zijn we aan het einde van de 02:40:08.629 --> 02:40:10.819 align:middle line:82% position:46% size:100% eerste termijn gekomen. De minister zelf heeft al aangegeven 02:40:10.940 --> 02:40:13.750 align:middle line:82% position:46% size:100% dat ze op een aantal zaken graag terugkomt in de tweede termijn. 02:40:14.500 --> 02:40:18.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is bevestigd. Ik hoorde ook al de aankondiging dat 02:40:18.559 --> 02:40:19.478 align:middle line:82% position:46% size:100% er behoefte is aan een tweeminutendebat. 02:40:19.599 --> 02:40:25.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kijk even of we meteen door kunnen gaan naar de tweede termijn. 02:40:26.110 --> 02:40:27.218 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie instemmende 02:40:34.418 --> 02:40:36.519 align:middle line:82% position:46% size:100% blikken. De heer Hammelburg heeft als eerste 02:40:36.700 --> 02:40:38.769 align:middle line:82% position:46% size:100% de gelegenheid. Gaat uw gang. 02:40:38.888 --> 02:40:41.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. U bespeurde bij mij wellicht wat 02:40:41.770 --> 02:40:44.549 align:middle line:82% position:46% size:100% emotie net in de interruptie. Die is er niet voor niets. 02:40:46.019 --> 02:40:51.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het ontzettend kwalijk dat de hulp, die zo nodig is deze winter 02:40:51.860 --> 02:40:56.988 align:middle line:82% position:46% size:100% en waar we al een halfjaar naar vragen, door een P&C-cyclus-iets, 02:40:57.109 --> 02:41:00.860 align:middle line:82% position:46% size:100% door het budgetrecht van de Kamer, zegt de minister, te laat is 02:41:00.979 --> 02:41:04.030 align:middle line:82% position:46% size:100% georganiseerd. Het geld is er niet op het moment 02:41:04.149 --> 02:41:06.280 align:middle line:82% position:46% size:100% dat we weten wat er nodig is vanuit Oekraïne. 02:41:06.790 --> 02:41:11.509 align:middle line:82% position:46% size:100% We accepteerden al wat vertraging. We moesten de minister al voor de 02:41:11.629 --> 02:41:13.459 align:middle line:82% position:46% size:100% zomer een aantal keer aanmoedigen met een motie. 02:41:13.579 --> 02:41:18.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet vanzelf gegaan. Maar als die motie, een bijna 02:41:18.168 --> 02:41:21.379 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamerbrede uitspraak, er ligt, dan verwacht ik ook dat het geld wordt 02:41:21.500 --> 02:41:24.829 align:middle line:82% position:46% size:100% geregeld om ervoor te zorgen dat die hulp op tijd Oekraïne bereikt, 02:41:24.950 --> 02:41:26.739 align:middle line:82% position:46% size:100% voordat het gaat vriezen en voordat het sneeuwt. 02:41:26.918 --> 02:41:28.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Het vriest nu. Het sneeuwt nu. 02:41:28.809 --> 02:41:31.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Mensen zitten in de kou. Dan mag je toch van een land als 02:41:31.969 --> 02:41:33.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland verwachten dat wij dit op tijd kunnen organiseren? 02:41:33.620 --> 02:41:36.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan moeten we toch niet zeggen: we moeten nog even op besluitvorming in 02:41:36.739 --> 02:41:38.950 align:middle line:82% position:46% size:100% de Najaarsnota wachten. Me dunkt. 02:41:39.489 --> 02:41:41.379 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat echt heel ernstig. 02:41:43.030 --> 02:41:45.049 align:middle line:82% position:46% size:100% In alle eerlijkheid: ik neem dat de minister gewoon kwalijk. 02:41:45.168 --> 02:41:48.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat dit echt niet kan. Daar laat ik het maar even bij. 02:41:48.530 --> 02:41:49.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik houd het bij deze emotie. 02:41:52.299 --> 02:41:54.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan vervolgen we met de heer Van der Lee. 02:41:55.218 --> 02:41:57.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank, voorzitter. Dank aan de minister voor de 02:41:57.540 --> 02:42:00.030 align:middle line:82% position:46% size:100% beantwoording. Allereerst wil ik de 02:42:00.149 --> 02:42:03.279 align:middle line:82% position:46% size:100% vooraankondiging die mevrouw Teunissen heeft gedaan namens haar 02:42:03.398 --> 02:42:05.780 align:middle line:82% position:46% size:100% omzetten in een definitief tweeminutendebat. 02:42:06.399 --> 02:42:08.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat mij betreft mag zij ook als eerste spreken. 02:42:08.860 --> 02:42:12.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb zelf ook behoefte om een motie in te dienen. 02:42:13.000 --> 02:42:16.638 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zal ik straks doen. Ik kan me de emotie van de heer 02:42:16.759 --> 02:42:20.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg heel goed voorstellen en ik deel die ook. 02:42:21.040 --> 02:42:25.338 align:middle line:82% position:46% size:100% De suppletoire begrotingen hebben ons de afgelopen twee jaar om de 02:42:25.459 --> 02:42:26.978 align:middle line:82% position:46% size:100% oren gevlogen. Dat was het geval in de 02:42:27.099 --> 02:42:33.888 align:middle line:82% position:46% size:100% coronaperiode, maar ook voor de compensatie voor Nederlanders van de 02:42:34.009 --> 02:42:36.920 align:middle line:82% position:46% size:100% hoge energieprijs. Ook bedrijven hebben daarmee te 02:42:37.040 --> 02:42:39.860 align:middle line:82% position:46% size:100% maken trouwens. De vraag is even waarom dat in dit 02:42:39.979 --> 02:42:45.860 align:middle line:82% position:46% size:100% geval niet gebeurd is. Waarom is het tot aan de Najaarsnota 02:42:45.979 --> 02:42:48.968 align:middle line:82% position:46% size:100% opgehouden? Die vraag houdt mij bezig. 02:42:49.509 --> 02:42:55.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Op het punt van dwangarbeid noemde ik een boete, maar er is volgens mij 02:42:55.909 --> 02:42:58.328 align:middle line:82% position:46% size:100% een heel scala aan mogelijkheden, bijvoorbeeld het oprichten van een 02:42:58.449 --> 02:43:01.939 align:middle line:82% position:46% size:100% fonds waar gedupeerden een beroep op kunnen doen. 02:43:02.058 --> 02:43:03.578 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat er best veel mogelijkheden zijn. 02:43:03.699 --> 02:43:05.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je echt iets aan herstel wilt doen, 02:43:07.750 --> 02:43:11.349 align:middle line:82% position:46% size:100% is daar wel iets op te bedenken. Dat zou nog wel kunnen. 02:43:11.888 --> 02:43:13.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben benieuwd of de minister in tweede termijn 02:43:15.819 --> 02:43:20.388 align:middle line:82% position:46% size:100% daar nog iets meer over kan zeggen, dan wel wil toezeggen om toch nog 02:43:20.509 --> 02:43:23.418 align:middle line:82% position:46% size:100% een keer in Brussel te verkennen of het gaat lukken. 02:43:23.558 --> 02:43:25.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Verder zal ik in het tweeminutendebat nog even terugkomen 02:43:25.909 --> 02:43:29.350 align:middle line:82% position:46% size:100% op het punt van de eigen afweging. 02:43:31.009 --> 02:43:33.879 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn plan is om een motie te maken waarin ik gewoon een datum ga 02:43:35.049 --> 02:43:37.478 align:middle line:82% position:46% size:100% opnemen. Ik wil graag voor een bepaalde datum 02:43:38.558 --> 02:43:41.509 align:middle line:82% position:46% size:100% de uitkomst van die afweging hebben. Dit is dus de vooraankondiging van 02:43:41.629 --> 02:43:45.609 align:middle line:82% position:46% size:100% de motie die ik zo ga indienen. Hartelijk dank, meneer Van der Lee. 02:43:46.269 --> 02:43:47.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Het tweeminutendebat staat nu wel op uw naam. 02:43:48.489 --> 02:43:51.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe het vervolgens met de volgorde gaat, is een tweede, neem ik aan. 02:43:52.929 --> 02:43:55.159 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft het tweeminutendebat aangevraagd. 02:43:55.280 --> 02:44:01.292 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan gaan we door naar de heer Klink. Dank, voorzitter. 02:44:01.413 --> 02:44:03.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook dank aan de minister voor de beantwoording. 02:44:03.308 --> 02:44:08.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben blij met de toezegging over GSP en Orange Corners. 02:44:09.759 --> 02:44:13.218 align:middle line:82% position:46% size:100% Om dat iets meer in te kleuren ga ik misschien, omdat er nu toch een 02:44:13.338 --> 02:44:17.739 align:middle line:82% position:46% size:100% tweeminutendebat komt, op dat vlak een motie indienen. 02:44:17.888 --> 02:44:19.808 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat moet ik nog even goed bezien. 02:44:21.579 --> 02:44:22.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Positief om te horen 02:44:25.690 --> 02:44:28.929 align:middle line:82% position:46% size:100% dat 2024 nog haalbaar is volgens de minister wat betreft de WTO en de 02:44:29.168 --> 02:44:31.179 align:middle line:82% position:46% size:100% geschillenbeslechting. Dat zijn mooie, positieve stappen. 02:44:36.519 --> 02:44:40.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet wat een logisch moment zou zijn, maar misschien is het goed 02:44:40.340 --> 02:44:43.940 align:middle line:82% position:46% size:100% om wat betreft de meststoffenexport de ministeries van LNV en 02:44:44.059 --> 02:44:47.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Buitenlandse Zaken de exportkansen te laten bekijken voor de 02:44:47.360 --> 02:44:52.148 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse landbouw en naar hoe zij daar positief aan kunnen bijdragen. 02:44:52.450 --> 02:44:54.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij zit daar heel veel potentieel. 02:44:55.418 --> 02:45:00.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot slot, Oekraïne. Tijdens dit debat hoorden we weer 02:45:00.559 --> 02:45:02.558 align:middle line:82% position:46% size:100% over verschrikkelijke aanslagen daar. 02:45:02.709 --> 02:45:05.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat maar door. Ik snap de emotie van collega 02:45:05.360 --> 02:45:10.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg heel goed, maar ik hoor ook van de minister dat er echt 02:45:10.360 --> 02:45:12.620 align:middle line:82% position:46% size:100% stappen gezet worden. Ik kan alleen maar benadrukken dat 02:45:12.739 --> 02:45:15.439 align:middle line:82% position:46% size:100% ik het heel belangrijk vind dat die stappen gezet worden en dat we onze 02:45:15.558 --> 02:45:16.569 align:middle line:82% position:46% size:100% verantwoordelijkheid nemen. 02:45:19.088 --> 02:45:21.623 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben blij om te horen — het was natuurlijk al eerder aangegeven — 02:45:21.744 --> 02:45:24.250 align:middle line:82% position:46% size:100% dat die gezant er werkelijk komt en dat daarnaar gezocht wordt. 02:45:24.370 --> 02:45:27.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook daarin zou ik adviseren om snelheid te maken. 02:45:32.530 --> 02:45:35.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Iedereen vindt het belangrijk dat die hulp naar Oekraïne gaat, maar 02:45:35.270 --> 02:45:38.929 align:middle line:82% position:46% size:100% het punt is hier dat die hulp dus gewoon te laat komt voor de winter. 02:45:39.049 --> 02:45:42.229 align:middle line:82% position:46% size:100% De winter is al begonnen. Doordat dit niet van tevoren is 02:45:42.350 --> 02:45:45.349 align:middle line:82% position:46% size:100% doordacht, komt het te laat. De heer Van der Lee heeft al 02:45:45.468 --> 02:45:48.309 align:middle line:82% position:46% size:100% aangegeven dat de suppletoire begrotingen ons om de oren vlogen. 02:45:48.430 --> 02:45:49.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit had allang geregeld kunnen worden. 02:45:49.929 --> 02:45:52.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil daar ook van de VVD-fractie wel een reflectie op. 02:45:53.229 --> 02:45:53.440 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer 02:45:58.808 --> 02:46:05.629 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg zegt heel stellig — ik heb het ergens opgeschreven — dat de 02:46:05.750 --> 02:46:09.558 align:middle line:82% position:46% size:100% hulp pas in maart komt. Ik hoor van de minister dat dit niet 02:46:09.679 --> 02:46:13.190 align:middle line:82% position:46% size:100% het geval is en dat er vandaag de dag ook al echt ontwikkelingen zijn. 02:46:13.309 --> 02:46:18.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Net liet collega Amhaouch een berichtje zien dat er vandaag juist 02:46:18.409 --> 02:46:20.479 align:middle line:82% position:46% size:100% steun naar Oekraïne gaat. Misschien gaat hij er zo zelf ook 02:46:20.600 --> 02:46:21.459 align:middle line:82% position:46% size:100% nog op in. Dat ging ook weer over vele 02:46:22.000 --> 02:46:24.896 align:middle line:82% position:46% size:100% miljoenen. Ik kan niet helemaal delen met de 02:46:25.015 --> 02:46:26.920 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Hammelburg dat er nu niks gebeurt. 02:46:29.409 --> 02:46:31.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geloof dus wel dat er daadwerkelijk iets gebeurt. 02:46:31.940 --> 02:46:35.388 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar snelheid is altijd wenselijk, want de winter komt eraan. 02:46:35.509 --> 02:46:38.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou ook willen kijken naar wat lokale partners kunnen doen als dat 02:46:38.870 --> 02:46:40.690 align:middle line:82% position:46% size:100% sneller werkt dan bijvoorbeeld het Rode Kruis. 02:46:42.030 --> 02:46:43.500 align:middle line:82% position:46% size:100% U was al aan het einde van uw inbreng, hè? 02:46:43.620 --> 02:46:46.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja. De heer Hammelburg heeft geen 02:46:46.969 --> 02:46:49.638 align:middle line:82% position:46% size:100% behoefte aan een tweede reactie. Dan ga ik graag door naar meneer 02:46:49.759 --> 02:46:50.379 align:middle line:82% position:46% size:100% Amhaouch. Gaat uw gang. 02:46:50.899 --> 02:46:53.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dank. Dank ook aan de minister voor de 02:46:54.090 --> 02:46:57.959 align:middle line:82% position:46% size:100% beantwoording en aan de collega's voor een aantal leuke debatjes, die 02:46:58.079 --> 02:47:00.670 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijk zijn. Zorgvuldigheid en snelheid. 02:47:00.790 --> 02:47:05.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Zorgvuldigheid op de imvo wetgeving Europees — liefst zo breed mogelijk 02:47:05.559 --> 02:47:08.189 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen meenemen — maar ook zorgvuldigheid ten aanzien van het 02:47:08.308 --> 02:47:13.138 align:middle line:82% position:46% size:100% debat dat we hadden met de heer Van der Lee over de positie die die 02:47:13.259 --> 02:47:14.918 align:middle line:82% position:46% size:100% handelsoorlog. Dat is heel complex. 02:47:15.379 --> 02:47:18.595 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn wederzijds afhankelijk en toch moeten we op een gegeven moment 02:47:18.716 --> 02:47:20.769 align:middle line:82% position:46% size:100% wel een eigen standpunt innemen. Daar ben ik het mee eens. 02:47:20.918 --> 02:47:25.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Liefst ook daar weer Europees, want als Nederland alleen ten opzichte 02:47:25.129 --> 02:47:28.409 align:middle line:82% position:46% size:100% van Amerika en China? Wij boksen wel boven ons gewicht, 02:47:28.530 --> 02:47:31.700 align:middle line:82% position:46% size:100% maar zo veel? Dus vandaar die zorgvuldigheid. 02:47:31.819 --> 02:47:33.559 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben het eens met tempo richting Oekraïne. 02:47:33.680 --> 02:47:36.852 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo snel als het kan. Ik las net de bijdrage van de ERBD 02:47:36.972 --> 02:47:39.139 align:middle line:82% position:46% size:100% en Nederland over de elektriciteitsvoorziening. 02:47:39.260 --> 02:47:41.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Heel goed. Complimenten daarvoor, maar ik 02:47:41.808 --> 02:47:45.079 align:middle line:82% position:46% size:100% begrijp dat er ook soms frustraties kunnen zijn als het niet snel genoeg 02:47:45.200 --> 02:47:47.629 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat. Laten we er gewoon constructief op 02:47:47.750 --> 02:47:54.889 align:middle line:82% position:46% size:100% inzetten dat dat wel kan. Natuurlijk ook tempo begin 02:47:55.099 --> 02:47:58.138 align:middle line:82% position:46% size:100% Q1 over die Afrikastrategie. De zorgvuldigheid zijn we wel 02:47:58.259 --> 02:48:00.179 align:middle line:82% position:46% size:100% voorbij nu. Ik geloof het wel dat die heel 02:48:00.299 --> 02:48:02.898 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgvuldig is opgesteld, maar nu willen we ook iets lezen. 02:48:03.769 --> 02:48:06.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik mag er natuurlijk als voorzitter niks over zeggen, maar ik zou bijna 02:48:06.270 --> 02:48:10.379 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen "die twee horen natuurlijk bij elkaar", gelet op het ongeduld 02:48:10.500 --> 02:48:13.019 align:middle line:82% position:46% size:100% op het andere onderwerp. Hartelijk dank, meneer Amhaouch. 02:48:13.138 --> 02:48:17.398 align:middle line:82% position:46% size:100% We schorsen vijf minuten voor de reactie van de minister. 02:48:17.519 --> 02:48:17.738 align:middle line:82% position:46% size:100% De vergadering wordt van 16.20 02:54:36.040 --> 02:54:41.829 align:middle line:82% position:46% size:100% uur tot 16.26 uur geschorst. Ik geef graag het woord aan de 02:54:41.950 --> 02:54:42.838 align:middle line:82% position:46% size:100% minister voor de tweede termijn. 02:54:44.379 --> 02:54:48.388 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. Dank nog voor de nader gestelde 02:54:48.509 --> 02:54:48.978 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen. 02:54:51.780 --> 02:54:55.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Allereerst over Oekraïne. Ik vind het vervelend dat 02:54:57.269 --> 02:55:01.750 align:middle line:82% position:46% size:100% even de indruk ontstond alsof wij tegenover elkaar staan als het gaat 02:55:01.870 --> 02:55:03.870 align:middle line:82% position:46% size:100% om Oekraïne en dat is natuurlijk niet zo. 02:55:04.799 --> 02:55:10.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij willen allemaal Oekraïne en de Oekraïners zo veel mogelijk helpen 02:55:10.520 --> 02:55:14.079 align:middle line:82% position:46% size:100% om zo goed mogelijk deze winter door te komen, zodat zij ook daarna 02:55:15.069 --> 02:55:18.829 align:middle line:82% position:46% size:100% verder kunnen gaan of, in sommige gevallen, kunnen beginnen aan de 02:55:18.950 --> 02:55:24.879 align:middle line:82% position:46% size:100% wederopbouw en de reconstructie van Oekraïne, nog naast het voortzetten 02:55:25.000 --> 02:55:30.549 align:middle line:82% position:46% size:100% van het verdedigen van Oekraïne en ook het verdedigen van al onze 02:55:30.729 --> 02:55:31.180 align:middle line:82% position:46% size:100% waarden. 02:55:34.540 --> 02:55:37.058 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp heel goed de frustratie. 02:55:39.429 --> 02:55:40.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat 02:55:41.860 --> 02:55:47.259 align:middle line:82% position:46% size:100% wij echt ons best doen om dat geld zo snel mogelijk daar te krijgen. 02:55:49.179 --> 02:55:55.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat betreft de EBRD is het inderdaad net rond wat zij gaan doen met het 02:55:55.149 --> 02:55:56.558 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïense energiebedrijf. 02:55:59.959 --> 02:56:05.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook de Wereldbank gaat zo snel mogelijk verder aan de slag met waar 02:56:05.309 --> 02:56:08.870 align:middle line:82% position:46% size:100% ze mee bezig waren zodra ze over het Nederlandse geld kunnen beschikken 02:56:09.739 --> 02:56:13.799 align:middle line:82% position:46% size:100% voor een scala aan projecten, waar ze dus gedeeltelijk al mee begonnen 02:56:13.918 --> 02:56:18.079 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn, zoals het herstel van huizen en het opbouwen van noodhuisvesting, 02:56:18.349 --> 02:56:20.579 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ook voedselvoorziening en het herstel van de kritieke 02:56:20.700 --> 02:56:23.540 align:middle line:82% position:46% size:100% infrastructuur, zoals ziekenhuizen en het energienetwerk. 02:56:24.799 --> 02:56:27.808 align:middle line:82% position:46% size:100% EZK is, zoals al eerder werd gememoreerd, bezig met de 02:56:27.929 --> 02:56:30.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse netbeheerders om zo spoedig mogelijk het door Oekraïne 02:56:30.629 --> 02:56:34.769 align:middle line:82% position:46% size:100% gevraagde materiaal te vergaren. Hierbij is ook contact met andere 02:56:34.888 --> 02:56:38.280 align:middle line:82% position:46% size:100% lidstaten en de Europese Commissie, die een coördinerende rol neemt in 02:56:38.399 --> 02:56:41.909 align:middle line:82% position:46% size:100% dit proces. Humanitaire hulp deden we natuurlijk 02:56:42.030 --> 02:56:47.549 align:middle line:82% position:46% size:100% al, tot een bedrag van 60 miljoen voor onder andere voedsel, medische 02:56:47.670 --> 02:56:50.449 align:middle line:82% position:46% size:100% voorzieningen en ontmijning. Dat noemde ik eerder al. 02:56:53.329 --> 02:56:53.569 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer 02:56:57.879 --> 02:57:00.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg voor een vraag. Ja, voorzitter, nogmaals. 02:57:00.290 --> 02:57:01.968 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik doe niet alsof we tegenover elkaar staan. 02:57:02.088 --> 02:57:04.218 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben ervan overtuigd dat we allemaal hetzelfde willen en 02:57:04.338 --> 02:57:06.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïners willen helpen. Daar heb ik ook niks over gezegd. 02:57:07.149 --> 02:57:10.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Waar ik wel wat over heb gezegd, is de wijze waarop en de snelheid 02:57:11.299 --> 02:57:14.869 align:middle line:82% position:46% size:100% waarmee die hulp Oekraïne bereikt wanneer het nodig is. 02:57:15.290 --> 02:57:17.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is gewoon een fout gemaakt. Dit had eerder gekund en dit had 02:57:17.879 --> 02:57:20.519 align:middle line:82% position:46% size:100% anders gekund. Ik wil dan ook gewoon eigenlijk 02:57:20.638 --> 02:57:23.638 align:middle line:82% position:46% size:100% binnen een week van de minister horen welke hulp van dat geld 02:57:23.759 --> 02:57:27.388 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne heeft bereikt en op welke manier, welk bedrag nog niet en 02:57:27.509 --> 02:57:30.718 align:middle line:82% position:46% size:100% wanneer dat er wel terechtkomt. De vraag daarbij is of de minister 02:57:30.838 --> 02:57:33.989 align:middle line:82% position:46% size:100% kan kijken naar budgettaire mogelijkheden om alsnog — ik weet 02:57:34.110 --> 02:57:36.750 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het nu laat is — een versnelde manier te vinden, zodat de 02:57:36.870 --> 02:57:39.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Wereldbank dat geld krijgt om te zorgen dat die hulp nu naar Oekraïne 02:57:40.079 --> 02:57:43.649 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat en niet pas in april, in maart of in februari. 02:57:44.099 --> 02:57:46.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is echt te laat. Ik heb echt helderheid nodig van de 02:57:47.020 --> 02:57:50.818 align:middle line:82% position:46% size:100% minister, want dit kan zo niet. Als wij nu wachten tot het kerst is, 02:57:51.349 --> 02:57:55.888 align:middle line:82% position:46% size:100% tot de Kamer de Najaarsnota heeft goedgekeurd, dan zijn we gewoon te 02:57:56.009 --> 02:57:57.600 align:middle line:82% position:46% size:100% laat. Dat is niet hoe ik het wil. 02:57:57.719 --> 02:57:59.263 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik wil duidelijkheid van de minister, het liefst binnen een 02:57:59.382 --> 02:58:00.450 align:middle line:82% position:46% size:100% week. Als de minister dat kan toezeggen, 02:58:00.569 --> 02:58:01.250 align:middle line:82% position:46% size:100% dien ik geen motie 02:58:05.200 --> 02:58:08.030 align:middle line:82% position:46% size:100% in. Ik wil de Kamer en de heer 02:58:08.149 --> 02:58:10.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg graag duidelijkheid geven. 02:58:13.338 --> 02:58:17.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Het geld gaat waarschijnlijk begin volgende week naar de Wereldbank en 02:58:17.940 --> 02:58:17.989 align:middle line:82% position:46% size:100% de 02:58:19.668 --> 02:58:23.233 align:middle line:82% position:46% size:100% EBRD. Ik zou nog een week respijt willen 02:58:23.352 --> 02:58:25.789 align:middle line:82% position:46% size:100% en binnen twee weken de Kamer willen 02:58:27.338 --> 02:58:29.829 align:middle line:82% position:46% size:100% informeren over wat er met dat geld is gebeurd. 02:58:30.099 --> 02:58:34.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor zover we dat op dat moment concreet kunnen maken, maar zo 02:58:34.579 --> 02:58:37.478 align:middle line:82% position:46% size:100% concreet mogelijk. Dat is een toezegging van de 02:58:37.599 --> 02:58:40.299 align:middle line:82% position:46% size:100% minister. Zij zegt toe om binnen twee weken 02:58:40.418 --> 02:58:45.968 align:middle line:82% position:46% size:100% een overzicht te geven van geld dat inmiddels al die kant op gaat en wat 02:58:46.088 --> 02:58:48.496 align:middle line:82% position:46% size:100% de verwachtingen zijn ten aanzien van de aanvullende middelen die 02:58:48.617 --> 02:58:48.988 align:middle line:82% position:46% size:100% beschikbaar worden 02:58:52.129 --> 02:58:53.898 align:middle line:82% position:46% size:100% gesteld. Is dat akkoord, meneer Hammelburg? 02:58:55.069 --> 02:58:56.738 align:middle line:82% position:46% size:100% En hoe het zich precies materialiseert. 02:58:56.859 --> 02:58:59.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat hoeft echt niet op postcodeniveau, maar ik wil gewoon 02:58:59.409 --> 02:59:01.860 align:middle line:82% position:46% size:100% nu echt duidelijkheid over hoe ons geld wordt besteed, hoe het bij 02:59:01.979 --> 02:59:04.498 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïners terechtkomt en hoe het bijdraagt aan de overlevingskans van 02:59:04.619 --> 02:59:11.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïners die in de kou zitten. Ja, dat zullen we daarbij meenemen. 02:59:11.709 --> 02:59:13.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Prima. De heer Van der Lee vroeg nog naar 02:59:14.940 --> 02:59:16.859 align:middle line:82% position:46% size:100% dwangarbeid en hoeverre we 02:59:21.088 --> 02:59:23.709 align:middle line:82% position:46% size:100% herstel kunnen toevoegen aan die verordening. 02:59:23.829 --> 02:59:25.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zien, zoals gezegd, 02:59:29.120 --> 02:59:33.340 align:middle line:82% position:46% size:100% meer dat het op producten ziet en niet op de keten, maar ik begrijp 02:59:33.459 --> 02:59:36.138 align:middle line:82% position:46% size:100% het doel dat de heer Van der Lee nastreeft. 02:59:37.218 --> 02:59:39.468 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien kijken wij er te legalistisch naar. 02:59:40.190 --> 02:59:44.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben van harte bereid om dat nog eens bij de Commissie na te vragen 02:59:45.418 --> 02:59:45.808 align:middle line:82% position:46% size:100% en 02:59:47.540 --> 02:59:49.679 align:middle line:82% position:46% size:100% die aan te moedigen om herstel op te nemen. 02:59:51.319 --> 02:59:51.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot zover. 02:59:54.168 --> 02:59:57.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kijk ook naar links. Ik zie geen behoefte aan verdere 02:59:57.670 --> 02:59:58.976 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen. Hartelijk dank, minister. 02:59:59.095 --> 03:00:01.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee zijn we aan het einde gekomen van dit commissiedebat. 03:00:01.229 --> 03:00:06.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn naar ik begrijp drie toezeggingen van de minister, die ik 03:00:06.399 --> 03:00:09.190 align:middle line:82% position:46% size:100% graag voorlees. Dank aan de griffier. 03:00:10.000 --> 03:00:10.360 align:middle line:82% position:46% size:100% De 03:00:11.888 --> 03:00:15.468 align:middle line:82% position:46% size:100% minister informeert de Kamer binnen twee weken over de voortgang van de 03:00:15.588 --> 03:00:19.270 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhandelingen over het GSP. Dat is een toezegging aan de heer 03:00:22.929 --> 03:00:23.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Klink.De minister 03:00:25.269 --> 03:00:29.540 align:middle line:82% position:46% size:100% zal in de brief over de uitvoering van de motie-Thijssen/Bromet over 03:00:29.659 --> 03:00:33.979 align:middle line:82% position:46% size:100% voedselzekerheid de Kamer nader informeren over haar inzet bij de 03:00:34.100 --> 03:00:38.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Raad voor meer inzet van Nederland en de EU voor het ontwikkelen van 03:00:38.540 --> 03:00:41.659 align:middle line:82% position:46% size:100% lokale voedselproductiesystemen in de armste landen. 03:00:41.780 --> 03:00:44.408 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit naar aanleiding van de vraag van de heer Van der 03:00:48.790 --> 03:00:52.016 align:middle line:82% position:46% size:100% Lee.De minister informeert de Kamer binnen twee weken over welk geld al 03:00:52.137 --> 03:00:56.899 align:middle line:82% position:46% size:100% naar Oekraïne is gegaan, hoe dat is besteed en welke additionele 03:00:57.020 --> 03:01:01.338 align:middle line:82% position:46% size:100% middelen er nog aankomen. Dit naar aanleiding van de urgente 03:01:01.459 --> 03:01:04.600 align:middle line:82% position:46% size:100% oproep van de heer Hammelburg. Daarnaast is er natuurlijk ook een 03:01:04.719 --> 03:01:10.100 align:middle line:82% position:46% size:100% tweeminutendebat aangevraagd, met als eerste spreker hetzij mevrouw 03:01:10.219 --> 03:01:11.888 align:middle line:82% position:46% size:100% Teunissen hetzij de heer Van der Lee. 03:01:12.250 --> 03:01:14.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zal nader worden uitgemaakt. Ik zie ook dat er nog een vraag of 03:01:15.020 --> 03:01:16.579 align:middle line:82% position:46% size:100% een punt van orde is van de heer Klink. 03:01:17.239 --> 03:01:18.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja. Ik had volgens mij nog een 03:01:18.360 --> 03:01:22.049 align:middle line:82% position:46% size:100% toezegging over die Orange Corners, dat de minister de Kamer daar ook 03:01:22.168 --> 03:01:24.120 align:middle line:82% position:46% size:100% over zou informeren per brief. De 03:01:27.450 --> 03:01:33.088 align:middle line:82% position:46% size:100% toezegging was dat we in 2024, in het programma, meenemen hoe we de 03:01:33.209 --> 03:01:35.879 align:middle line:82% position:46% size:100% Orange Corners verder vorm gaan geven vanaf dat moment. 03:01:37.079 --> 03:01:39.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Het heeft niet zo veel zin om u daar over een maand over te informeren. 03:01:40.020 --> 03:01:45.058 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn daar gewoon mee bezig en het komt pas ergens in de loop van 2023. 03:01:45.879 --> 03:01:49.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan informeer ik u daar natuurlijk graag over, maar ik kan u daar niet 03:01:49.870 --> 03:01:53.739 align:middle line:82% position:46% size:100% op korte termijn iets over meedelen. 03:01:56.120 --> 03:01:57.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Helder punt. Een punt van orde, dus. 03:01:57.968 --> 03:01:58.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Oké. We moeten er dus iets mee doen in 03:01:58.479 --> 03:01:59.019 align:middle line:82% position:46% size:100% 03:01:59.138 --> 03:02:01.530 align:middle line:82% position:46% size:100% over. Vraagt u dat? 03:02:02.879 --> 03:02:03.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is wat ik hoor uit de beantwoording van de minister. 03:02:03.929 --> 03:02:08.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Het wordt meegenomen in de reactie. Het is dus geen toezegging. 03:02:08.709 --> 03:02:12.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Het wordt meegenomen in de voorbereidingen en dan kan de heer 03:02:12.379 --> 03:02:13.418 align:middle line:82% position:46% size:100% Klink verwachten dat hij dat 03:02:15.819 --> 03:02:17.360 align:middle line:82% position:46% size:100% terugziet. Daarmee zijn we denk ik aan het 03:02:17.479 --> 03:02:22.420 align:middle line:82% position:46% size:100% einde van dit debat, met dank aan de minister voor haar aanwezigheid en 03:02:22.540 --> 03:02:25.929 align:middle line:82% position:46% size:100% ook aan haar gehele team en staf, maar natuurlijk ook aan de 03:02:26.440 --> 03:02:30.338 align:middle line:82% position:46% size:100% DVR-medewerker, de bode en onze gewaardeerde griffier. 03:02:31.690 --> 03:02:34.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Fijn dat er toch ook mensen op de tribune hebben gezeten. 03:02:34.219 --> 03:02:38.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wens u allen een hele prettige avond en tot ziens. 03:02:39.159 --> 03:02:39.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank.