WEBVTT 00:00:00.900 --> 00:00:01.076 align:middle line:82% position:46% size:100% het debat over de begroting Economische Zaken en Klimaat en het 00:00:01.197 --> 00:00:03.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Nationaal Groeifonds. Ik heet de minister van Economische 00:00:03.940 --> 00:00:06.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Zaken en Klimaat, de minister voor Klimaat en Energie, de 00:00:06.519 --> 00:00:07.559 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris, 00:00:10.470 --> 00:00:13.099 align:middle line:82% position:46% size:100% de woordvoerders en de mensen die het debat volgen van harte welkom in 00:00:13.220 --> 00:00:15.070 align:middle line:82% position:46% size:100% ons midden. Na dit debat hebben we ook nog een 00:00:15.189 --> 00:00:18.239 align:middle line:82% position:46% size:100% aansluitend debat, maar we gaan eerst dit in goede banen leiden. 00:00:19.449 --> 00:00:23.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil met de leden afspreken: acht vragen of opmerkingen in eerste 00:00:23.929 --> 00:00:26.600 align:middle line:82% position:46% size:100% termijn. De rest van het debat doen we morgen 00:00:26.719 --> 00:00:27.140 align:middle line:82% position:46% size:100% met elkaar. De algemene beraadslaging wordt 00:00:27.260 --> 00:00:28.167 align:middle line:82% position:46% size:100% geopend. Ik geef als eerst het woord aan de 00:00:28.286 --> 00:00:29.850 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Graus van de PVV. Dank u 00:00:37.719 --> 00:00:42.130 align:middle line:82% position:46% size:100% wel, mevrouw de voorzitter. Gezien de tijd begin ik maar snel. 00:00:42.280 --> 00:00:42.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Goedenavond allemaal. 00:00:44.679 --> 00:00:47.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Het was afgelopen vrijdag de Dag van de Ondernemer. 00:00:47.259 --> 00:00:49.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is heel mooi. Ze hebben de covidcrisis nog niet 00:00:49.939 --> 00:00:51.049 align:middle line:82% position:46% size:100% overleefd. Ik noem de energiecrisis, 00:00:51.170 --> 00:00:54.250 align:middle line:82% position:46% size:100% koopkrachtcrisis, overstromingsschade in Limburg, 00:00:54.520 --> 00:00:57.369 align:middle line:82% position:46% size:100% warme bakkers in de kou, boeren, tuinders en vissers op het schavot, 00:00:57.729 --> 00:01:00.799 align:middle line:82% position:46% size:100% exorbitante huurstijgingen, kapitaaltekorten, onwelwillende 00:01:00.920 --> 00:01:03.710 align:middle line:82% position:46% size:100% banken. Eén op de vijf mkb'ers wil stoppen, 00:01:03.829 --> 00:01:07.040 align:middle line:82% position:46% size:100% duizenden gaan failliet. De overheid behoort een veilige 00:01:07.159 --> 00:01:11.840 align:middle line:82% position:46% size:100% thuishaven te creëren en borgen voor die ondernemers, voor haar burgers. 00:01:11.959 --> 00:01:14.290 align:middle line:82% position:46% size:100% De overheid behoort een goede herder van de schapen te zijn. 00:01:15.159 --> 00:01:17.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Banken voldoen ook niet meer aan hun oorspronkelijke taken, 00:01:20.620 --> 00:01:22.519 align:middle line:82% position:46% size:100% zelfs niet nadat ze door de overheid gered zijn. 00:01:22.640 --> 00:01:25.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar moet vlug iets aan gebeuren. We vragen een actieplan tegen de 00:01:25.459 --> 00:01:28.629 align:middle line:82% position:46% size:100% exorbitante huurstijgingen. Er moet echt een prijsplafond komen. 00:01:29.040 --> 00:01:31.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geldt ook voor dieselprijzen, brandstofprijzen. 00:01:31.569 --> 00:01:34.689 align:middle line:82% position:46% size:100% De ondernemers, en ook burgers, kunnen dit niet meer betalen. 00:01:35.140 --> 00:01:41.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn collega en ambtsgenoot Kops zal daar verder op terugkomen. 00:01:42.019 --> 00:01:44.329 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn wel positief over het nieuwe regeldrukprogramma. 00:01:44.450 --> 00:01:47.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is natuurlijk allemaal onder grote druk van de PVV ontstaan. 00:01:47.890 --> 00:01:49.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij vroegen altijd om één regel erbij, twee ervanaf. 00:01:50.670 --> 00:01:52.879 align:middle line:82% position:46% size:100% We vragen de minister subiet in te grijpen in het geval van 00:01:53.000 --> 00:01:55.900 align:middle line:82% position:46% size:100% disproportionele nieuwe regelgeving en onnodige nationale koppen. 00:01:56.200 --> 00:01:58.810 align:middle line:82% position:46% size:100% We willen er ook een meldpunt voor. Graag een reactie. 00:01:59.349 --> 00:02:02.209 align:middle line:82% position:46% size:100% We willen ook dat de mkb toets blijft gelden: de aangenomen 00:02:02.329 --> 00:02:04.299 align:middle line:82% position:46% size:100% motie-Graus. Ja, dat is niet een motie van de VVD 00:02:04.540 --> 00:02:07.219 align:middle line:82% position:46% size:100% of van D66, maar van Graus van de PVV. 00:02:07.340 --> 00:02:10.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een historische doorbraak volgens MKB-Nederland. 00:02:10.189 --> 00:02:12.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is allemaal te danken aan de PVV. 00:02:14.199 --> 00:02:15.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Ten onrechte heeft die toets nu niet plaatsgevonden. 00:02:16.099 --> 00:02:18.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Het moet ook gelden voor bestaande regelgeving. 00:02:19.629 --> 00:02:21.717 align:middle line:82% position:46% size:100% Tijdens de crisis is de invorderingsrente op 00:02:21.836 --> 00:02:25.969 align:middle line:82% position:46% size:100% belastingschulden tijdelijk op 0,01% gezet, maar deze loopt in snelle 00:02:26.090 --> 00:02:29.650 align:middle line:82% position:46% size:100% stappen op tot 4%. We willen dat dat weer teruggaat 00:02:30.159 --> 00:02:32.710 align:middle line:82% position:46% size:100% naar 0,01% gedurende de hele looptijd. 00:02:33.020 --> 00:02:33.610 align:middle line:82% position:46% size:100% We willen ook dat 00:02:35.500 --> 00:02:38.469 align:middle line:82% position:46% size:100% er uitstel van betaling komt op die belastingschulden van tien jaar. 00:02:38.830 --> 00:02:43.039 align:middle line:82% position:46% size:100% De Grieken kregen 30 jaar en onze ondernemers, die zich de tering 00:02:43.159 --> 00:02:45.639 align:middle line:82% position:46% size:100% werken voor ons allemaal, krijgen niets. 00:02:45.789 --> 00:02:47.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Die moeten minimaal tien jaar krijgen. 00:02:47.330 --> 00:02:50.479 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb al eerder gevraagd om 20 of 30 jaar, maar 10 jaar is mogelijk 00:02:50.599 --> 00:02:52.780 align:middle line:82% position:46% size:100% haalbaar met steun van de Kamer, dus daar ga ik voor. 00:02:52.930 --> 00:02:54.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil ook af en toe iets aftikken, hè, mevrouw de voorzitter. 00:02:55.719 --> 00:02:57.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus dat gaan we allemaal vragen. Naar het prijsplafond heb ik ook 00:02:57.860 --> 00:03:00.229 align:middle line:82% position:46% size:100% gevraagd. We moeten onze ondernemers door deze 00:03:00.349 --> 00:03:02.500 align:middle line:82% position:46% size:100% recessie heen loodsen. De minister behoort een goed herder 00:03:03.340 --> 00:03:05.093 align:middle line:82% position:46% size:100% te zijn van de schapen, en niet alleen maar wolven erop los te laten 00:03:05.213 --> 00:03:07.479 align:middle line:82% position:46% size:100% — figuurlijk gezien. 00:03:09.129 --> 00:03:11.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Rondom het prijsplafond voor energiekosten bestaat 00:03:11.479 --> 00:03:13.909 align:middle line:82% position:46% size:100% onduidelijkheid. We vragen de minister om winkels die 00:03:14.030 --> 00:03:17.270 align:middle line:82% position:46% size:100% onderdeel zijn van een keten met één grotere vestiging onder deze 00:03:17.389 --> 00:03:20.800 align:middle line:82% position:46% size:100% regeling te laten vallen, evenals winkeliers die boven een zaak wonen. 00:03:21.129 --> 00:03:24.497 align:middle line:82% position:46% size:100% En we vragen om compensatie van alle ondernemers die buiten de boot zijn 00:03:24.616 --> 00:03:27.550 align:middle line:82% position:46% size:100% gevallen, ook bij het covidsteunpakket. 00:03:27.789 --> 00:03:30.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn heel veel ondernemers buiten de boot gevallen en we willen dat 00:03:30.469 --> 00:03:32.379 align:middle line:82% position:46% size:100% die alsnog gecompenseerd worden. Hierbij wordt ook de rest 00:03:32.560 --> 00:03:37.000 align:middle line:82% position:46% size:100% overgenomen door ambtsgenoot Kops, dus dat komt allemaal dadelijk nog 00:03:37.120 --> 00:03:38.870 align:middle line:82% position:46% size:100% even terug. Ik haal het hier enkel aan als 00:03:38.990 --> 00:03:42.620 align:middle line:82% position:46% size:100% woordvoerder mkb. Dat is om de bakkers, tuinders en 00:03:42.740 --> 00:03:45.550 align:middle line:82% position:46% size:100% vissers en iedereen te helpen. We wensen een haalbaarheidsstudie — 00:03:45.669 --> 00:03:50.629 align:middle line:82% position:46% size:100% dit is echt iets unieks — ten behoeve van een betaalbare, veilige, 00:03:50.750 --> 00:03:54.090 align:middle line:82% position:46% size:100% collectieve en volwaardige Nederlandse auto, mogelijk hét 00:03:54.210 --> 00:03:57.889 align:middle line:82% position:46% size:100% overheidsvoertuig van de toekomst, in samenwerking met Nederlandse 00:03:58.009 --> 00:04:00.250 align:middle line:82% position:46% size:100% ontwerpers die nu wereldwijd zijn uitgevlogen. 00:04:00.430 --> 00:04:03.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Haal ze terug naar ons land. Ik noem toeleveranciers, VDL Nedcar 00:04:04.099 --> 00:04:07.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Born, de Technische Universiteit Delft, de technische hogeschool 00:04:07.969 --> 00:04:12.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Apeldoorn, IVA in Driebergen — waar ik zelf ook nog op heb gezeten — en 00:04:12.310 --> 00:04:14.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Eindhoven University. Dat kan. 00:04:14.620 --> 00:04:17.589 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien moeten we zelfs ook nog die twee muppets van De Nationale 00:04:17.709 --> 00:04:20.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Autoshow van BNR erbij betrekken, want die weten altijd alles beter, 00:04:20.329 --> 00:04:22.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Waldorf en Statler. Ik luister daar altijd naar als ik 00:04:22.129 --> 00:04:24.410 align:middle line:82% position:46% size:100% op vrijdag naar huis rijd. Die moeten we misschien er ook bij 00:04:24.529 --> 00:04:25.720 align:middle line:82% position:46% size:100% betrekken. Born in Born. 00:04:25.839 --> 00:04:27.240 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen een auto gaan bouwen in 00:04:28.810 --> 00:04:33.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Born, in Limburg. Die fabriek zit verlegen om werk. 00:04:33.639 --> 00:04:37.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens BMW was het een van de beste fabrieken die ze ooit hebben gehad, 00:04:37.449 --> 00:04:41.649 align:middle line:82% position:46% size:100% dus laten we ze echt helpen. Graag een reactie op dat actieplan 00:04:41.800 --> 00:04:45.339 align:middle line:82% position:46% size:100% voor die Nederlandse automobiel, een betaalbare automobiel voor iedereen, 00:04:45.800 --> 00:04:48.629 align:middle line:82% position:46% size:100% zeker als overheidsvoertuig. Daar kunnen we heel veel geld mee 00:04:48.750 --> 00:04:52.000 align:middle line:82% position:46% size:100% verdienen, met onderdelen, maar ook met aftersales en onderhoud. 00:04:52.240 --> 00:04:55.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gaat een gouden business worden. Er moeten ook steun of ondersteuning 00:04:56.000 --> 00:04:58.470 align:middle line:82% position:46% size:100% en een regierol van de overheid komen. 00:04:59.019 --> 00:05:01.810 align:middle line:82% position:46% size:100% De vervanging en het onderhoud van 90 schepen van de Rijksrederij 00:05:03.040 --> 00:05:07.009 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten worden gegund aan Nederlandse scheepsbouwers; eigen scheepsbouwers 00:05:07.129 --> 00:05:09.939 align:middle line:82% position:46% size:100% eerst, zo gaat dat. Dat moet een voorwaarde zijn. 00:05:10.180 --> 00:05:13.089 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag een reactie daarop. We willen dat de maritieme 00:05:13.269 --> 00:05:16.779 align:middle line:82% position:46% size:100% maakindustrie wordt aangemerkt als sector van nationaal belang 00:05:18.399 --> 00:05:21.910 align:middle line:82% position:46% size:100% voor onze strategische autonomie en technologische soevereiniteit. 00:05:22.120 --> 00:05:25.160 align:middle line:82% position:46% size:100% We laten de Chinese economie evenals de macht ervan groeien als kool, 00:05:25.279 --> 00:05:27.980 align:middle line:82% position:46% size:100% maar we moeten deze valse concurrentie en zorgwekkende 00:05:28.100 --> 00:05:31.720 align:middle line:82% position:46% size:100% invloeden indammen en nu stoppen waar en indien mogelijk. 00:05:33.160 --> 00:05:35.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat om onze nationale economie. Daarvoor staan we hier. 00:05:35.720 --> 00:05:38.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar worden we ook voor betaald. Die moeten we bewaken en bewaren. 00:05:39.569 --> 00:05:42.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb ook altijd een vaste riedel over belastingverlaging, btw 00:05:42.680 --> 00:05:47.290 align:middle line:82% position:46% size:100% verlaging en accijnsverlaging. Ik vind dat als de accijnzen op 00:05:47.410 --> 00:05:51.470 align:middle line:82% position:46% size:100% brandstof daadwerkelijk hoger zijn dan de prijs ervan, dat gewoon van 00:05:51.589 --> 00:05:53.439 align:middle line:82% position:46% size:100% de gekke is. Daar moet iets aan gebeuren. 00:05:53.589 --> 00:05:56.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Een accijns zou nooit hoger moeten zijn dan de brandstofprijs. 00:05:56.560 --> 00:05:59.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag een reactie daarop. Daar kunnen we echt heel veel mensen 00:05:59.149 --> 00:06:02.473 align:middle line:82% position:46% size:100% mee helpen; ook burgers die af en toe naar hun moeder willen rijden, 00:06:02.593 --> 00:06:04.547 align:middle line:82% position:46% size:100% of naar hun opa of oma, naar familie, of die iedere keer op en 00:06:04.666 --> 00:06:06.896 align:middle line:82% position:46% size:100% neer moeten rijden naar een ziek kind dat in een ziekenhuis ligt dat 00:06:07.016 --> 00:06:08.899 align:middle line:82% position:46% size:100% ver weg is. Ik vind het gewoon schandelijk hoe 00:06:09.019 --> 00:06:11.959 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen en bedrijven worden gepakt. We zijn het duurste land van heel 00:06:12.089 --> 00:06:12.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa. Dat is toch belachelijk? 00:06:13.100 --> 00:06:13.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb al gezegd dat 00:06:15.579 --> 00:06:19.610 align:middle line:82% position:46% size:100% de invorderingsrente op belastingschulden op 0,01% moet 00:06:19.730 --> 00:06:22.750 align:middle line:82% position:46% size:100% worden gehouden. Daar had ik graag een toezegging op. 00:06:25.970 --> 00:06:29.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Verder vragen wij het kabinet het voortouw te nemen om de Retailagenda 00:06:30.050 --> 00:06:33.720 align:middle line:82% position:46% size:100% uit te breiden naar een agenda voor alle betrokken ondernemerspartijen 00:06:33.839 --> 00:06:37.529 align:middle line:82% position:46% size:100% en stads en dorpscentra. Dat is ook met name voor retail en 00:06:37.649 --> 00:06:38.300 align:middle line:82% position:46% size:100% horeca. 00:06:41.019 --> 00:06:42.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik verzoek de regering ook om mkb-ondersteuningsprogramma's om 00:06:42.269 --> 00:06:49.220 align:middle line:82% position:46% size:100% betere hulp te bieden bij digitalisering en 00:06:49.339 --> 00:06:52.670 align:middle line:82% position:46% size:100% financiering. Heel veel mensen hebben daar geen 00:06:52.790 --> 00:06:55.610 align:middle line:82% position:46% size:100% kaas van gegeten; ikzelf ook niet, moet ik eerlijk zeggen. 00:06:55.730 --> 00:06:59.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben nog net geen digibeet, maar je moet mkb'ers en zzp'ers en andere 00:06:59.829 --> 00:07:02.769 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen daar ook echt hulp bieden, dus graag hulp daarbij. 00:07:03.040 --> 00:07:06.310 align:middle line:82% position:46% size:100% We verzoeken de regering om een toekomstvisie voor de industrie. 00:07:08.230 --> 00:07:10.250 align:middle line:82% position:46% size:100% We verzoeken de regering om benutting van 00:07:10.370 --> 00:07:13.509 align:middle line:82% position:46% size:100% overheidsaanbestedingen ten behoeve van de vaderlandse maritieme 00:07:13.750 --> 00:07:16.430 align:middle line:82% position:46% size:100% maakindustrie, als sector van nationaal belang voor onze 00:07:16.550 --> 00:07:17.470 align:middle line:82% position:46% size:100% strategische autonomie. 00:07:19.420 --> 00:07:21.670 align:middle line:82% position:46% size:100% We verzoeken de regering ook om een versnelling van de regeling 00:07:21.790 --> 00:07:24.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Impulsaanpak winkelgebieden, om leegstand tegen te gaan en om het 00:07:24.560 --> 00:07:26.079 align:middle line:82% position:46% size:100% beschikbare budget naar voren te halen. 00:07:26.889 --> 00:07:29.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorts wil ik een actieplan tegen winkeldiefstallen — dat is een heel 00:07:30.139 --> 00:07:33.230 align:middle line:82% position:46% size:100% groot probleem — samen met de politie, verzekeringsmaatschappijen, 00:07:33.350 --> 00:07:35.740 align:middle line:82% position:46% size:100% sectorpartijen. En tot slot, mevrouw de voorzitter: 00:07:36.100 --> 00:07:39.610 align:middle line:82% position:46% size:100% compensatie voor de ondernemers in de watersnoodrampgebieden in Limburg 00:07:40.689 --> 00:07:45.560 align:middle line:82% position:46% size:100% die niet zelf last hebben gehad van de waterschade, maar wel in dat 00:07:45.680 --> 00:07:46.879 align:middle line:82% position:46% size:100% gebied lagen en niet open konden zijn. 00:07:47.000 --> 00:07:49.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is gister ook door meneer Van der Molen van het CDA aangehaald. 00:07:49.519 --> 00:07:52.297 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar moet ik echt een toezegging op hebben dat dat gebeurt. 00:07:52.416 --> 00:07:55.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank voor de bezoeken aan Limburg en voor alle inzet van u. 00:07:55.990 --> 00:07:58.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit was het vooralsnog, ook al heb ik nog veel meer. 00:08:00.129 --> 00:08:02.043 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Graus. De tijd loopt door, maar ik hoop wel 00:08:02.163 --> 00:08:04.339 align:middle line:82% position:46% size:100% dat die gestopt is bij zeven minuten, want ik heb echt drie 00:08:04.459 --> 00:08:04.470 align:middle line:82% position:46% size:100% minuten nodig voor de moties. We zetten hem stop. 00:08:04.589 --> 00:08:08.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Het was precies 0000. Dank u zeer. 00:08:08.259 --> 00:08:09.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Veel plezier allemaal, jongens, vanavond. 00:08:09.889 --> 00:08:12.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dan geef ik het woord aan collega 00:08:12.240 --> 00:08:13.589 align:middle line:82% position:46% size:100% Kops van de PVV. 00:08:20.769 --> 00:08:22.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De Nederlanders trekken het echt 00:08:23.110 --> 00:08:25.399 align:middle line:82% position:46% size:100% niet meer. De energierekening, de boodschappen, 00:08:25.519 --> 00:08:28.029 align:middle line:82% position:46% size:100% de huur: het is allemaal onbetaalbaar geworden. 00:08:28.480 --> 00:08:32.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Ondernemers die failliet gaan; bakkers, slagers, die het simpelweg 00:08:32.179 --> 00:08:34.879 align:middle line:82% position:46% size:100% niet meer redden. En terwijl die ondernemers failliet 00:08:35.000 --> 00:08:38.779 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan en huishoudens kou en honger lijden, terwijl ze nog geen cent 00:08:38.899 --> 00:08:42.529 align:middle line:82% position:46% size:100% compensatie hebben gezien en terwijl de temperatuur buiten het vriespunt 00:08:42.649 --> 00:08:46.360 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft bereikt, zegt de minister van Financiën vanuit haar ivoren toren: 00:08:47.409 --> 00:08:51.110 align:middle line:82% position:46% size:100% "Beleid tegen de hoge energieprijzen mag niet ten koste gaan van de 00:08:51.230 --> 00:08:54.230 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaattransitie". Oftewel: dat de Nederlanders er echt 00:08:54.350 --> 00:08:59.299 align:middle line:82% position:46% size:100% aan onderdoor gaan, dat is erg, maar het land volplempen met windturbines 00:08:59.419 --> 00:09:02.409 align:middle line:82% position:46% size:100% en andere klimaatonzin is nog veel belangrijker. 00:09:03.399 --> 00:09:05.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Afgelopen week was er weer een 00:09:05.350 --> 00:09:07.149 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaattop. Voordat u verdergaat, een 00:09:07.269 --> 00:09:09.120 align:middle line:82% position:46% size:100% interruptie van de heer Thijssen, PvdA. 00:09:10.960 --> 00:09:14.389 align:middle line:82% position:46% size:100% We horen weer het vertrouwde riedeltje van de PVV over dat mensen 00:09:14.509 --> 00:09:17.559 align:middle line:82% position:46% size:100% het zo zwaar hebben en dat we ons niet moeten laten leiden door 00:09:17.679 --> 00:09:20.500 align:middle line:82% position:46% size:100% verstandig klimaatbeleid dat onze planeet een beetje leefbaar houdt. 00:09:22.240 --> 00:09:25.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn fractie is van mening dat klimaatbeleid en iets doen voor de 00:09:25.460 --> 00:09:28.269 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen waar de PVV al die jaren al zo hard voor opkomt, samengaan. 00:09:28.620 --> 00:09:30.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom snap ik een aantal dingen niet die de PVV de afgelopen tijd 00:09:30.950 --> 00:09:33.480 align:middle line:82% position:46% size:100% gedaan heeft. Een motie van mij en het lid Kröger 00:09:33.600 --> 00:09:36.529 align:middle line:82% position:46% size:100% om duurzaamheidssubsidies toegankelijker te maken voor gewone 00:09:36.649 --> 00:09:40.009 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen: de PVV stemt tegen. Een andere motie, om alle gemeentes 00:09:40.129 --> 00:09:43.210 align:middle line:82% position:46% size:100% in staat te stellen Fix It-achtige teams op te tuigen: de PVV stemt 00:09:43.330 --> 00:09:45.799 align:middle line:82% position:46% size:100% tegen. Een motie van mijzelf en Bromet om 00:09:45.919 --> 00:09:48.230 align:middle line:82% position:46% size:100% ontzorgingsprogramma's in het leven te roepen die mensen actief 00:09:48.350 --> 00:09:52.820 align:middle line:82% position:46% size:100% benaderen om de mogelijkheden van rijkssteun te benutten: de PVV stemt 00:09:52.940 --> 00:09:55.580 align:middle line:82% position:46% size:100% tegen. Dit zijn allemaal verstandige 00:09:55.700 --> 00:09:58.610 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen voor het klimaat, die ook heel erg goed zijn voor de 00:09:58.730 --> 00:10:01.210 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen waar de PVV nu zo boos voor wordt. 00:10:01.580 --> 00:10:05.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Waarom steunt de PVV dan niet dit soort verstandig klimaatbeleid dat 00:10:05.149 --> 00:10:06.970 align:middle line:82% position:46% size:100% ook goed is voor de mensen? Ik kom daar dadelijk op terug 00:10:08.529 --> 00:10:10.309 align:middle line:82% position:46% size:100% in mijn betoog. U komt er straks op terug? 00:10:10.429 --> 00:10:12.070 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, ik ben net 30 seconden bezig. 00:10:13.659 --> 00:10:15.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Het woord is weer aan de heer 00:10:17.289 --> 00:10:19.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Kops. Ik wil trouwens ook nog even 00:10:19.639 --> 00:10:22.519 align:middle line:82% position:46% size:100% opmerken dat de heer Thijssen al soortgelijke vragen heeft gesteld in 00:10:22.639 --> 00:10:26.080 align:middle line:82% position:46% size:100% een ander debat, dat ging over de klimaattop in Sharm el-Sheikh. 00:10:26.559 --> 00:10:29.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen heb ik hem antwoord gegeven op die vraag. 00:10:30.700 --> 00:10:33.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan nu wel exact hetzelfde antwoord geven, maar de heer 00:10:33.860 --> 00:10:35.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Thijssen kan natuurlijk ook de Handelingen even teruglezen. 00:10:35.950 --> 00:10:37.813 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kom er later in mijn betoog op terug. 00:10:37.933 --> 00:10:39.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb volgens mij negen minuten. Ik 00:10:44.379 --> 00:10:47.820 align:middle line:82% position:46% size:100% snap niet waarom we moeten wachten. De PVV maakt wel vaker helemaal aan 00:10:47.940 --> 00:10:50.669 align:middle line:82% position:46% size:100% het begin van het debat een punt. Ik heb nu ook een punt. 00:10:50.789 --> 00:10:54.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor hier weer dat er geklaagd wordt over klimaatbeleid, terwijl de 00:10:54.710 --> 00:10:58.490 align:middle line:82% position:46% size:100% wereld in de fik staat. De secretaris generaal van de 00:10:58.610 --> 00:11:01.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Verenigde Naties zegt dat we op een klimaathel afrijden met onze voet op 00:11:02.059 --> 00:11:05.259 align:middle line:82% position:46% size:100% het gaspedaal en dat deze planeet onbewoonbaar kan worden. 00:11:06.450 --> 00:11:10.070 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Kops zegt: ik doe dit omdat mensen onnodig op kosten worden 00:11:10.190 --> 00:11:11.600 align:middle line:82% position:46% size:100% gejaagd. Maar als ik dan kom met moties om te 00:11:11.720 --> 00:11:14.899 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgen dat mensen het beter krijgen, dat er iets gedaan wordt aan hun 00:11:15.019 --> 00:11:17.320 align:middle line:82% position:46% size:100% hoge energielasten en dat tegelijkertijd klimaatverandering 00:11:18.009 --> 00:11:20.740 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt voorkomen, zegt hij: lees de Handelingen maar. 00:11:20.860 --> 00:11:23.879 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil gewoon antwoorden van de PVV. Waarom steunt hij mijn moties niet? 00:11:25.679 --> 00:11:28.169 align:middle line:82% position:46% size:100% Lekker, een beetje felheid van de heer Thijssen. 00:11:28.649 --> 00:11:30.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zou mooi zijn als hij die felheid ook eens zou inzetten voor 00:11:30.700 --> 00:11:35.980 align:middle line:82% position:46% size:100% de Nederlanders, want hij is in deze Kamer natuurlijk de grootste fan van 00:11:36.100 --> 00:11:38.070 align:middle line:82% position:46% size:100% het klimaatbeleid. De minister van Financiën heeft 00:11:38.190 --> 00:11:41.679 align:middle line:82% position:46% size:100% gezegd dat beleid tegen de hoge energieprijzen niet ten koste mag 00:11:41.799 --> 00:11:44.460 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan van de klimaattransitie. 00:11:46.440 --> 00:11:49.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik haal het voorbeeld van het prijsplafond aan, waarvan de heer 00:11:49.820 --> 00:11:53.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Thijssen ook een fan is. Als je de stukken goed leest, zie je 00:11:53.659 --> 00:11:57.889 align:middle line:82% position:46% size:100% dat die volstaan van klimaatgekte, vol van duurzaamheid. 00:11:58.009 --> 00:12:02.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent heel concreet dat die volumegrenzen niet te ruim worden 00:12:02.929 --> 00:12:06.179 align:middle line:82% position:46% size:100% gemaakt omdat mensen geprikkeld moeten worden om te gaan besparen en 00:12:06.429 --> 00:12:10.909 align:middle line:82% position:46% size:100% om te gaan verduurzamen. Conclusie: mensen worden niet 00:12:11.029 --> 00:12:14.179 align:middle line:82% position:46% size:100% simpelweg gecompenseerd voor die torenhoge energieprijzen, waaraan ze 00:12:14.299 --> 00:12:17.710 align:middle line:82% position:46% size:100% helemaal niets kunnen doen. Nee, ze moeten besparen en 00:12:18.039 --> 00:12:20.379 align:middle line:82% position:46% size:100% verduurzamen. Dat vinden wij fout. 00:12:21.610 --> 00:12:22.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is één voorbeeld. Daar kan ik 00:12:24.759 --> 00:12:29.029 align:middle line:82% position:46% size:100% een stuk in meegaan. Daarom kom ik samen met GroenLinks 00:12:29.149 --> 00:12:30.730 align:middle line:82% position:46% size:100% met moties waarin we voorstellen om ervoor te zorgen dat de subsidies 00:12:31.149 --> 00:12:34.950 align:middle line:82% position:46% size:100% van de regering beschikbaar worden gemaakt voor de mensen die het het 00:12:35.070 --> 00:12:37.659 align:middle line:82% position:46% size:100% minst breed hebben, die in slecht geïsoleerde huizen wonen en die dus 00:12:37.809 --> 00:12:40.529 align:middle line:82% position:46% size:100% op die manier kunnen zorgen dat ze er ook deze winter warmpjes bij 00:12:40.649 --> 00:12:43.220 align:middle line:82% position:46% size:100% zitten. Waarom steunt de PVV dat soort 00:12:43.340 --> 00:12:44.840 align:middle line:82% position:46% size:100% moties niet? Waarom laat u die mensen deze winter 00:12:44.960 --> 00:12:47.090 align:middle line:82% position:46% size:100% letterlijk in de kou zitten? Nee, absoluut niet. 00:12:48.740 --> 00:12:53.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Als de heer Thijssen niet zo'n klimaatfanaticus was geweest, dan 00:12:53.730 --> 00:12:56.220 align:middle line:82% position:46% size:100% hadden we heel veel ellende die de mensen nu hebben, helemaal niet 00:12:56.340 --> 00:12:58.549 align:middle line:82% position:46% size:100% gehad. Het klimaatbeleid van de heer 00:12:58.669 --> 00:13:02.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Thijssen heeft er namelijk voor gezorgd dat kolencentrales zijn 00:13:02.870 --> 00:13:07.070 align:middle line:82% position:46% size:100% gesloten, dat er geen kerncentrales zijn gebouwd en dat er heel veel is 00:13:07.190 --> 00:13:09.169 align:middle line:82% position:46% size:100% ingezet op zonne- en windenergie. Dat heeft allemaal niet gewerkt en 00:13:09.289 --> 00:13:12.860 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft veel te weinig opgebracht. Daardoor zijn we juist meer 00:13:12.980 --> 00:13:16.179 align:middle line:82% position:46% size:100% afhankelijk geworden van gas, dat dus peperduur is. 00:13:16.450 --> 00:13:20.090 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Thijssen moet het zichzelf dus mede aanrekenen dat mensen zo in 00:13:20.210 --> 00:13:23.720 align:middle line:82% position:46% size:100% de ellende zitten. De heer Thijssen haalt moties aan, 00:13:23.840 --> 00:13:27.679 align:middle line:82% position:46% size:100% maar we hebben voor het Nationaal Isolatieprogramma gestemd. 00:13:27.799 --> 00:13:30.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar waren wij gewoon voor, want isolatie is natuurlijk belangrijk. 00:13:31.269 --> 00:13:35.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar als de heer Thijssen dan met een motie komt over, hoe heten ze, 00:13:35.590 --> 00:13:42.740 align:middle line:82% position:46% size:100% fixteams, die langs de deuren gaan en die mensen gaan vertellen dat ze 00:13:42.860 --> 00:13:46.017 align:middle line:82% position:46% size:100% een tochtstrip moeten aanbrengen omdat het goed is voor hun 00:13:46.136 --> 00:13:50.200 align:middle line:82% position:46% size:100% energierekening, dan zeg ik: zo'n motie vind ik gewoon een beetje 00:13:50.320 --> 00:13:53.500 align:middle line:82% position:46% size:100% sneu. Die mensen zitten in diepe, diepe, 00:13:53.620 --> 00:13:56.389 align:middle line:82% position:46% size:100% diepe ellende. Als een tochtstrip had geholpen, dan 00:13:56.509 --> 00:13:59.029 align:middle line:82% position:46% size:100% hadden ze dat allang gedaan. Die mensen hebben dat dus allang 00:13:59.149 --> 00:14:00.470 align:middle line:82% position:46% size:100% gedaan. Maar ik kan het de heer Thijssen 00:14:00.590 --> 00:14:02.866 align:middle line:82% position:46% size:100% vertellen: als mensen letterlijk in de kou zitten en de energierekening 00:14:02.986 --> 00:14:07.659 align:middle line:82% position:46% size:100% letterlijk niet meer kunnen betalen, dan valt er niks meer te besparen. 00:14:07.929 --> 00:14:11.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus schei uit met die sneue moties voor de bühne. 00:14:12.120 --> 00:14:15.950 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben een heel koopkrachtpakket. Het energieplafond is daar een 00:14:16.070 --> 00:14:18.350 align:middle line:82% position:46% size:100% onderdeel van en er zitten nog een heleboel andere maatregelen in waar 00:14:18.470 --> 00:14:21.559 align:middle line:82% position:46% size:100% ik dit kabinet ook dit debat weer op zal bevragen, maar ik constateer dat 00:14:21.679 --> 00:14:24.679 align:middle line:82% position:46% size:100% de PVV met dit soort stemgedrag de mensen in Nederland in de kou laat 00:14:24.799 --> 00:14:26.129 align:middle line:82% position:46% size:100% staan. U luistert gewoon niet. 00:14:26.700 --> 00:14:29.820 align:middle line:82% position:46% size:100% U wilt het niet weten. U heeft deze interruptie voorbereid. 00:14:30.299 --> 00:14:32.580 align:middle line:82% position:46% size:100% U noemt een aantal moties op. Dat heeft u lekker op zitten zoeken 00:14:32.700 --> 00:14:35.049 align:middle line:82% position:46% size:100% op uw computer. U wilt mij daarmee confronteren maar 00:14:35.169 --> 00:14:36.830 align:middle line:82% position:46% size:100% het lukt u niet. Dat is de conclusie. 00:14:36.950 --> 00:14:39.919 align:middle line:82% position:46% size:100% En nu gaat u weer zitten. Graag ook via de voorzitter, meneer 00:14:40.039 --> 00:14:40.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Kops. 00:14:46.129 --> 00:14:46.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Naast het 00:15:12.549 --> 00:15:13.269 align:middle line:82% position:46% size:100% leegtrekken van 00:15:34.360 --> 00:15:34.450 align:middle line:82% position:46% size:100% de 00:16:27.820 --> 00:16:31.460 align:middle line:82% position:46% size:100% portemonnee van de mensen draait klimaatbeleid vooral om verbieden en 00:16:31.580 --> 00:16:34.600 align:middle line:82% position:46% size:100% verplichten, met klimaatpaus Timmermans voorop. 00:16:35.200 --> 00:16:38.289 align:middle line:82% position:46% size:100% benzine en dieselauto's worden in de hele EU verboden. 00:16:38.649 --> 00:16:42.669 align:middle line:82% position:46% size:100% Kolen, olie, gas: ook daar wil de EU vanaf. 00:16:43.179 --> 00:16:45.250 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten minder vliegen en minder douchen. 00:16:45.639 --> 00:16:49.679 align:middle line:82% position:46% size:100% En uitgerekend Frans Timmermans wil nou ook nog eens gaan bepalen wat we 00:16:49.799 --> 00:16:55.159 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten gaan eten, namelijk minder vlees en meer algen en insecten. 00:16:55.279 --> 00:16:58.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is echt waar, voorzitter. Het is maar wat je lekker vindt, 00:16:59.139 --> 00:17:03.710 align:middle line:82% position:46% size:100% maar de vraag is natuurlijk waarom. Diederik Samsom, de tassendrager van 00:17:03.830 --> 00:17:08.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Timmermans en partijgenoot van de heer Thijssen, heeft gezegd dat 00:17:08.420 --> 00:17:13.519 align:middle line:82% position:46% size:100% voedsel en energie al 40 jaar lang veel te goedkoop zijn, ten koste van 00:17:13.638 --> 00:17:17.230 align:middle line:82% position:46% size:100% de planeet, en dus veel duurder moeten worden. 00:17:17.349 --> 00:17:21.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Kijk, daar komt dan de aap uit de mouw: onbetaalbaarheid als middel om 00:17:21.829 --> 00:17:24.180 align:middle line:82% position:46% size:100% de mensen minder te laten consumeren. 00:17:24.299 --> 00:17:26.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil u iets vragen. "Tassendrager" en dat soort 00:17:27.029 --> 00:17:29.309 align:middle line:82% position:46% size:100% begrippen betreft mensen die hier niet aanwezig zijn. 00:17:29.430 --> 00:17:31.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Laten we dat nou niet doen. Laten we nou een mooi debat voeren 00:17:31.319 --> 00:17:32.969 align:middle line:82% position:46% size:100% op de inhoud. Ik heb het al gezegd, voorzitter. 00:17:33.088 --> 00:17:35.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar gaat u verder. Dat is gewoon niet fijn. 00:17:35.750 --> 00:17:39.299 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Thijssen. Wat natuurlijk ook bij dat verhaal 00:17:39.420 --> 00:17:42.089 align:middle line:82% position:46% size:100% hoort, is dat wij vinden dat als mensen 40 uur werken in dit land, ze 00:17:42.210 --> 00:17:45.200 align:middle line:82% position:46% size:100% dan een loon hebben waarvan ze rond kunnen komen, dat ze hun huur kunnen 00:17:45.319 --> 00:17:47.690 align:middle line:82% position:46% size:100% betalen zonder dat ze allerlei toeslagen nodig hebben of zich in de 00:17:47.809 --> 00:17:49.759 align:middle line:82% position:46% size:100% schulden werken. Dat is dus wel een belangrijke 00:17:49.880 --> 00:17:51.980 align:middle line:82% position:46% size:100% voorwaarde. Als we zorgen dat vervuiling een 00:17:52.099 --> 00:17:56.450 align:middle line:82% position:46% size:100% prijs krijgt en we echt een eerlijke prijs betalen voor de dingen die we 00:17:56.569 --> 00:17:59.358 align:middle line:82% position:46% size:100% consumeren, is wel een voorwaarde dat er een salaris is voor alle 00:17:59.479 --> 00:18:02.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlanders waarmee ze gewoon hun rekeningen kunnen voldoen en 00:18:02.180 --> 00:18:05.059 align:middle line:82% position:46% size:100% bestaanszekerheid hebben. Dat wilde ik nog wel even toevoegen 00:18:05.180 --> 00:18:06.630 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de woorden van de heer Kops van de PVV. 00:18:06.750 --> 00:18:08.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou, dan wil ik daar graag ook wat aan toevoegen. 00:18:09.269 --> 00:18:13.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Over lonen en salarissen gesproken, terwijl de mensen thuis in dikke 00:18:13.640 --> 00:18:16.136 align:middle line:82% position:46% size:100% armoede leven en ze hun boodschappen, energierekening en 00:18:16.257 --> 00:18:21.529 align:middle line:82% position:46% size:100% huur niet meer kunnen betalen: wie heeft er wel een fiks salaris? 00:18:21.650 --> 00:18:25.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is natuurlijk Eurocommissaris Timmermans van de PvdA zelf. 00:18:25.640 --> 00:18:29.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Die heeft namelijk voor zichzelf een salarisverhoging geritseld van, let 00:18:29.359 --> 00:18:34.630 align:middle line:82% position:46% size:100% op, €1.800 per maand extra. Er is hier vorige week een motie in 00:18:35.140 --> 00:18:39.650 align:middle line:82% position:46% size:100% stemming geweest om daar wat aan te doen, om dat tegen te houden of te 00:18:39.769 --> 00:18:41.079 align:middle line:82% position:46% size:100% versoberen. En wie stemde ertegen? 00:18:41.500 --> 00:18:45.788 align:middle line:82% position:46% size:100% De PvdA, de Partij van de Arbeid, van de arbeiders. 00:18:46.240 --> 00:18:49.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou, dat is de PvdA allang niet meer, het is de PvdA van de 00:18:49.940 --> 00:18:50.740 align:middle line:82% position:46% size:100% zakkenvullers 00:18:54.299 --> 00:18:56.808 align:middle line:82% position:46% size:100% … Nou, nou, nou. Meneer Kops, ik heb u net gevraagd 00:18:56.960 --> 00:18:57.710 align:middle line:82% position:46% size:100% om dat soort termen niet te gebruiken. 00:18:57.829 --> 00:18:59.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Laten we dat nou niet doen; echt niet. 00:18:59.309 --> 00:19:01.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is zonde van het debat. Graag gewoon op de inhoud. 00:19:01.818 --> 00:19:05.089 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is op de inhoud, voorzitter. Nee, dit soort termen is niet op de 00:19:05.240 --> 00:19:05.730 align:middle line:82% position:46% size:100% inhoud. Gaat u verder. 00:19:05.849 --> 00:19:05.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar 00:19:09.250 --> 00:19:09.609 align:middle line:82% position:46% size:100% goed, 00:19:11.140 --> 00:19:14.519 align:middle line:82% position:46% size:100% ik had het dus over de heer Samsom en over onbetaalbaarheid als middel 00:19:14.640 --> 00:19:16.599 align:middle line:82% position:46% size:100% om de mensen te dwingen minder te consumeren. 00:19:17.170 --> 00:19:19.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Waarom? Als je mensen niet vrijwillig 00:19:19.519 --> 00:19:22.359 align:middle line:82% position:46% size:100% meekrijgt, dan ga je ze dingen verplichten en ga je dingen 00:19:22.539 --> 00:19:25.309 align:middle line:82% position:46% size:100% verbieden. Je gaat ze vooral keihard raken in 00:19:25.430 --> 00:19:28.940 align:middle line:82% position:46% size:100% de portemonnee. Maar ik zei het al: ondertussen 00:19:29.059 --> 00:19:31.839 align:middle line:82% position:46% size:100% regelt Timmermans voor zichzelf een flinke salarisverhoging. 00:19:32.109 --> 00:19:36.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Conclusie: de heer Timmermans mag dan misschien 86 talen spreken, maar 00:19:36.170 --> 00:19:39.619 align:middle line:82% position:46% size:100% de taal van het volk spreekt hij in ieder geval niet, want het volk kan 00:19:39.740 --> 00:19:42.130 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen maar betalen en verder de boom in. 00:19:42.818 --> 00:19:44.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dat zien we hier in Nederland ook 00:19:44.900 --> 00:19:46.609 align:middle line:82% position:46% size:100% gebeuren. Alles is duurder geworden. 00:19:46.730 --> 00:19:49.329 align:middle line:82% position:46% size:100% De energierekening is door het dak gegaan. 00:19:49.900 --> 00:19:55.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gebeurde niet alleen in 2022. Vorig jaar al, in 2021, hebben de 00:19:55.759 --> 00:19:56.973 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlanders 14% meer energiebelasting betaald, om maar 00:19:57.094 --> 00:19:57.549 align:middle line:82% position:46% size:100% wat te noemen. 00:20:01.359 --> 00:20:04.376 align:middle line:82% position:46% size:100% Andere milieubelastingen, waaronder de vliegbelasting en de 00:20:04.497 --> 00:20:06.609 align:middle line:82% position:46% size:100% brandstofbelasting, stegen zelfs met 00:20:08.279 --> 00:20:10.309 align:middle line:82% position:46% size:100% 33%. Dat is dus niet het gevolg van de 00:20:10.430 --> 00:20:14.230 align:middle line:82% position:46% size:100% oorlog; dat is beleid. Dat is klimaatbeleid. 00:20:14.650 --> 00:20:18.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Want van minister Jetten moeten we allemaal aan de warmtepomp en 00:20:19.009 --> 00:20:21.710 align:middle line:82% position:46% size:100% elektrisch rijden. Overal worden windturbines 00:20:21.829 --> 00:20:25.009 align:middle line:82% position:46% size:100% neergeplempt. En zelfs de terrasverwarmer — jawel, 00:20:25.130 --> 00:20:28.420 align:middle line:82% position:46% size:100% de terrasverwarmer — ziet de heer Jetten het liefst verdwijnen, want 00:20:29.500 --> 00:20:32.140 align:middle line:82% position:46% size:100% "je neemt maar lekker een dekentje of een elektrisch kussentje". 00:20:32.380 --> 00:20:33.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is gewoon te triest 00:21:06.400 --> 00:21:06.549 align:middle line:82% position:46% size:100% voor 00:21:13.930 --> 00:21:14.329 align:middle line:82% position:46% size:100% woorden. Voorzitter. 00:21:14.450 --> 00:21:18.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Telkens zegt de minister: de klimaat en energietransitie maakt ons minder 00:21:19.069 --> 00:21:22.519 align:middle line:82% position:46% size:100% afhankelijk van het buitenland. Maar het tegendeel is natuurlijk 00:21:22.640 --> 00:21:25.059 align:middle line:82% position:46% size:100% waar. Kijk naar elektrisch rijden. 00:21:25.480 --> 00:21:30.109 align:middle line:82% position:46% size:100% 70% van alle kobalt, dat essentieel is voor accu's, is in handen van 00:21:30.230 --> 00:21:32.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Congo. Daar werken kleine kinderen onder 00:21:32.990 --> 00:21:35.089 align:middle line:82% position:46% size:100% vreselijke omstandigheden in de mijnen. 00:21:35.210 --> 00:21:39.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is dus voor die Tesla's van de elite in Amsterdam-Zuid. 00:21:39.910 --> 00:21:43.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Of kijk naar windenergie. In een windturbine zit zo'n 12.000 00:21:43.470 --> 00:21:46.538 align:middle line:82% position:46% size:100% kilo aan magneten. Die zijn vrijwel allemaal afkomstig 00:21:46.689 --> 00:21:49.900 align:middle line:82% position:46% size:100% uit China. Dus hoezo onafhankelijk? 00:21:51.160 --> 00:21:53.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan kort over olie. 00:21:53.140 --> 00:21:57.700 align:middle line:82% position:46% size:100% 5 december gaan de EU-sancties op ruwe aardolie uit Rusland in. 00:21:58.150 --> 00:22:01.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Vorig jaar kwam in Nederland 33% van de ruwe aardolie uit Rusland. 00:22:01.960 --> 00:22:03.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister vertellen hoeveel dat nu is? 00:22:04.390 --> 00:22:08.740 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister houdt een strategische olievoorraad aan die goed is voor 90 00:22:08.859 --> 00:22:10.509 align:middle line:82% position:46% size:100% dagen. Maar is dat genoeg? 00:22:11.439 --> 00:22:15.108 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat gebeurt daarna? Waar wil hij dan de olie vandaan 00:22:15.229 --> 00:22:17.950 align:middle line:82% position:46% size:100% halen? Wat zijn eigenlijk de gevolgen voor 00:22:18.130 --> 00:22:20.630 align:middle line:82% position:46% size:100% de dieselprijs? Hoe gaat hij voorkomen dat de 00:22:20.750 --> 00:22:24.548 align:middle line:82% position:46% size:100% transport en scheepvaartsector maar ook burgers en zakelijke rijders 00:22:24.818 --> 00:22:29.960 align:middle line:82% position:46% size:100% zonder diesel komen te zitten of met nog hogere prijzen worden 00:22:30.079 --> 00:22:33.410 align:middle line:82% position:46% size:100% geconfronteerd? Huishoudens zitten door de enorme 00:22:33.529 --> 00:22:37.128 align:middle line:82% position:46% size:100% gasprijzen nu al in de kou. Straks staat het hele land ook nog 00:22:37.249 --> 00:22:40.059 align:middle line:82% position:46% size:100% eens stil — letterlijk. Graag een reactie. 00:22:40.900 --> 00:22:43.317 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ondanks alle ondoordachtheid en 00:22:43.436 --> 00:22:47.690 align:middle line:82% position:46% size:100% ondanks alle hypocrisie is de klimaathysterie er in Nederland niet 00:22:47.809 --> 00:22:50.179 align:middle line:82% position:46% size:100% minder op. Het is een soort compensatiedrang: 00:22:50.720 --> 00:22:54.048 align:middle line:82% position:46% size:100% niet kunnen, wel willen, toch doen, en dat met heel veel geld. 00:22:54.700 --> 00:22:57.529 align:middle line:82% position:46% size:100% En van al die doorgeslagen klimaatgekte en bangmakerij gaan 00:22:57.650 --> 00:23:01.269 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen dan ook rare dingen doen. We zien dat steeds vaker. 00:23:01.869 --> 00:23:06.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Rijke verwende kinderen plakken zich in musea vast aan schilderijen en 00:23:06.400 --> 00:23:10.489 align:middle line:82% position:46% size:100% smijten met tomatensoep uit blik, in de wereldvreemde veronderstelling 00:23:10.608 --> 00:23:14.829 align:middle line:82% position:46% size:100% daarmee de planeet en de mensheid te redden, maar niet beseffende dat zij 00:23:14.950 --> 00:23:18.739 align:middle line:82% position:46% size:100% daarmee de geschiedenis besmeuren die hun eigen luxeleventje heeft 00:23:18.858 --> 00:23:21.579 align:middle line:82% position:46% size:100% ingeleid. Dat is geen klimaatactivisme 00:23:24.619 --> 00:23:25.460 align:middle line:82% position:46% size:100% maar klimaatvandalisme, klimaatterrorisme. 00:23:25.579 --> 00:23:28.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe dan ook, de PVV heeft een heel eenvoudige oplossing. 00:23:29.170 --> 00:23:34.058 align:middle line:82% position:46% size:100% Als activisten kunstwerken besmeuren of zich eraan vastplakken, verhaal 00:23:34.299 --> 00:23:36.789 align:middle line:82% position:46% size:100% de volledige waarde van het desbetreffende werk dan op hen. 00:23:37.269 --> 00:23:41.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik durf te wedden dat dit krankzinnige klimaatvandalisme dan 00:23:41.329 --> 00:23:44.410 align:middle line:82% position:46% size:100% snel klaar zal zijn. Voorzitter. 00:23:44.529 --> 00:23:49.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Terwijl gekkies hun prioriteiten leggen bij het besmeuren van kunst, 00:23:49.630 --> 00:23:54.710 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgen wij van de PVV dagelijks zo ontzettend veel mails van wanhopige 00:23:54.829 --> 00:23:56.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlanders die het echt niet meer redden. 00:23:57.529 --> 00:24:01.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij maken zich ontzettend grote zorgen, niet over overstromingen in 00:24:01.940 --> 00:24:05.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Pakistan, niet over terrasverwarmers, niet over het eten 00:24:05.779 --> 00:24:09.769 align:middle line:82% position:46% size:100% van insecten, maar over de vraag of ze deze winter überhaupt nog iets te 00:24:09.890 --> 00:24:13.150 align:middle line:82% position:46% size:100% eten hebben en of ze niet kapotgaan van de kou. 00:24:14.259 --> 00:24:18.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom dat prijsplafond. Verruim het met terugwerkende 00:24:18.440 --> 00:24:22.460 align:middle line:82% position:46% size:100% kracht, want het leed is dit jaar al geleden en dat moet gecompenseerd 00:24:22.579 --> 00:24:24.440 align:middle line:82% position:46% size:100% worden. En dan de ondernemers die het niet 00:24:24.559 --> 00:24:26.930 align:middle line:82% position:46% size:100% meer redden. Zorg dat de TEK-regeling nu al 00:24:27.049 --> 00:24:28.039 align:middle line:82% position:46% size:100% ingaat. Help ze. 00:24:28.160 --> 00:24:32.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze kunnen niet langer wachten. Al die bakkers en slagers gaan nu al 00:24:32.150 --> 00:24:37.190 align:middle line:82% position:46% size:100% failliet, elke dag opnieuw. Besef heel goed dat alles wat 00:24:37.309 --> 00:24:39.619 align:middle line:82% position:46% size:100% failliet is, kapot is, zeg ik tegen de minister. 00:24:39.740 --> 00:24:43.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat komt niet meer terug. Fruittelers in Gelderland laten 00:24:43.730 --> 00:24:46.848 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld appels en peren verrotten — gewoon verrotten! 00:24:46.969 --> 00:24:51.038 align:middle line:82% position:46% size:100% — want plukken en koelen is te duur. Dat is waanzin. 00:24:52.000 --> 00:24:56.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Die ondernemers moeten dus nu geholpen worden, niet zoals in de 00:24:56.289 --> 00:24:59.450 align:middle line:82% position:46% size:100% eerdere brief van de minister stond door ze door te verwijzen naar een 00:24:59.569 --> 00:25:02.839 align:middle line:82% position:46% size:100% bank voor een lening die ze niet krijgen, maar door hen te 00:25:02.960 --> 00:25:06.229 align:middle line:82% position:46% size:100% compenseren, en wel nu. De conclusie. 00:25:06.348 --> 00:25:09.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga afronden. Ga weg met die vreselijke 00:25:10.109 --> 00:25:12.019 align:middle line:82% position:46% size:100% windturbines. Ga weg met je warmtepompen, zeg ik 00:25:12.140 --> 00:25:15.130 align:middle line:82% position:46% size:100% tegen de minister. En vooral: ga weg met je 00:25:15.279 --> 00:25:19.509 align:middle line:82% position:46% size:100% miljardenklimaatfonds voor Afrika. Zorg eerst eens een keer voor je 00:25:19.630 --> 00:25:22.599 align:middle line:82% position:46% size:100% eigen mensen. Zorg dat zij te eten hebben. 00:25:22.900 --> 00:25:24.936 align:middle line:82% position:46% size:100% Zorg dat zij in een verwarmd huis wonen. 00:25:25.057 --> 00:25:28.098 align:middle line:82% position:46% size:100% Zorg ervoor dat ze überhaupt een dak boven hun hoofd hebben. 00:25:28.219 --> 00:25:32.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Zorg ervoor dat onze hardwerkende ondernemers niet failliet gaan. 00:25:32.829 --> 00:25:36.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Besteed die ruim 100 miljard euro voor klimaat en stikstof maar aan 00:25:37.119 --> 00:25:41.299 align:middle line:82% position:46% size:100% hen, niet aan Afrika of aan wie dan ook, maar aan hen, de Nederlanders. 00:25:41.420 --> 00:25:44.799 align:middle line:82% position:46% size:100% En dan, dan praten we verder. Dank u wel. 00:25:45.609 --> 00:25:47.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Kops. Dan geef ik het woord aan de heer 00:25:47.799 --> 00:25:49.089 align:middle line:82% position:46% size:100% Erkens van de VVD. 00:26:02.380 --> 00:26:04.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u, voorzitter. We leven in onzekere tijden. 00:26:05.859 --> 00:26:07.689 align:middle line:82% position:46% size:100% De energiecrisis treft ons land hard. 00:26:08.289 --> 00:26:11.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Huishoudens kunnen de eindjes niet aan elkaar knopen, ondernemers maken 00:26:11.839 --> 00:26:14.599 align:middle line:82% position:46% size:100% zich zorgen of ze de rekening wel kunnen betalen en de grote industrie 00:26:14.720 --> 00:26:16.659 align:middle line:82% position:46% size:100% schakelt zichzelf af door de hoge gasprijzen. 00:26:17.650 --> 00:26:22.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Ons land snakt naar zekerheid: zekerheid over de portemonnee de 00:26:22.160 --> 00:26:25.039 align:middle line:82% position:46% size:100% komende periode, maar ook de zekerheid dat we sterker uit deze 00:26:25.160 --> 00:26:29.029 align:middle line:82% position:46% size:100% crisis gaan komen. Zekerheid bieden moet de rode draad 00:26:29.150 --> 00:26:32.740 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn voor deze regering. Zekerheid vergt op de korte termijn 00:26:32.920 --> 00:26:35.299 align:middle line:82% position:46% size:100% een sterke overheid die onze huishoudens beschermt in deze 00:26:35.420 --> 00:26:38.480 align:middle line:82% position:46% size:100% moeilijke tijden. Zekerheid op de lange termijn vergt 00:26:38.599 --> 00:26:41.660 align:middle line:82% position:46% size:100% een visie op hoe onze energievoorziening en onze duurzame 00:26:41.779 --> 00:26:43.359 align:middle line:82% position:46% size:100% economie er in de toekomst uit moeten zien. 00:26:44.619 --> 00:26:46.900 align:middle line:82% position:46% size:100% In onze inbreng vandaag zullen we daar dan ook op focussen. 00:26:48.700 --> 00:26:50.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe helpen we onze huishoudens de winter door? 00:26:50.859 --> 00:26:53.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe komen we zo snel mogelijk uit deze energiecrisis? 00:26:53.380 --> 00:26:55.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe worden we energieonafhankelijk van onvrije landen? 00:26:56.470 --> 00:26:59.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe verduurzamen we Nederland? En hoe verdienen we in de toekomst 00:26:59.630 --> 00:27:01.400 align:middle line:82% position:46% size:100% onze boterham? Voorzitter. 00:27:01.519 --> 00:27:04.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Laten we beginnen met deze winter, waarin we zekerheid moeten bieden 00:27:04.430 --> 00:27:06.609 align:middle line:82% position:46% size:100% voor onze huishoudens tijdens deze energiecrisis. 00:27:07.329 --> 00:27:09.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Onze huishoudens moeten niet aan de grillen van de internationale 00:27:10.069 --> 00:27:13.400 align:middle line:82% position:46% size:100% energiemarkt blootgesteld worden. Daarom steunen we ook de invoering 00:27:13.519 --> 00:27:16.569 align:middle line:82% position:46% size:100% van een prijsplafond. We zullen daarbij kritisch waken 00:27:17.200 --> 00:27:19.029 align:middle line:82% position:46% size:100% voor overwinsten bij de energieleveranciers. 00:27:20.049 --> 00:27:22.880 align:middle line:82% position:46% size:100% De recente opstelling van de energieleveranciers is allesbehalve 00:27:23.000 --> 00:27:26.720 align:middle line:82% position:46% size:100% behulpzaam. Wat de VVD betreft mogen er niet de 00:27:26.839 --> 00:27:29.809 align:middle line:82% position:46% size:100% gebruikelijke winstmarges behaald worden via het door belastinggeld 00:27:29.930 --> 00:27:32.839 align:middle line:82% position:46% size:100% gefinancierde prijsplafond. We halen immers ook een groot deel 00:27:32.960 --> 00:27:35.440 align:middle line:82% position:46% size:100% van het marktrisico weg bij de energieleveranciers. 00:27:35.920 --> 00:27:38.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat de marges lager mogen liggen. 00:27:39.579 --> 00:27:42.880 align:middle line:82% position:46% size:100% De bijna unaniem aangenomen motie-Erkens c.s. 00:27:43.240 --> 00:27:46.549 align:middle line:82% position:46% size:100% is ook helder over de inzet van een margetoets om achteraf mogelijk 00:27:46.670 --> 00:27:50.359 align:middle line:82% position:46% size:100% overwinsten terug te vorderen. De regering heeft wat ons betreft 00:27:50.480 --> 00:27:52.460 align:middle line:82% position:46% size:100% dan ook het mandaat om voet bij stuk te houden richting de 00:27:52.579 --> 00:27:55.666 align:middle line:82% position:46% size:100% energieleveranciers, ook als dit betekent dat het niet per se in 00:27:55.787 --> 00:27:57.220 align:middle line:82% position:46% size:100% goede samenwerking tot stand hoeft te komen. 00:27:58.450 --> 00:28:00.710 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien daarnaast een breder probleem in de retailmarkt voor 00:28:00.829 --> 00:28:03.230 align:middle line:82% position:46% size:100% energie. De consumentenbescherming is niet 00:28:03.349 --> 00:28:05.896 align:middle line:82% position:46% size:100% goed geregeld. We zijn ook zeer kritisch op hoe het 00:28:06.017 --> 00:28:09.098 align:middle line:82% position:46% size:100% toezicht nu plaatsvindt. Consumenten kunnen niet meer 00:28:09.219 --> 00:28:10.930 align:middle line:82% position:46% size:100% overstappen tijdens deze energiecrisis. 00:28:11.200 --> 00:28:14.359 align:middle line:82% position:46% size:100% We horen dan ook het hele jaar al verhalen over de uitwassen van de 00:28:14.480 --> 00:28:16.630 align:middle line:82% position:46% size:100% gebrekkige consumentenbescherming in de retailmarkt. 00:28:17.500 --> 00:28:19.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Huishoudens komen in de knel te zitten, of het nou gaat om het 00:28:19.940 --> 00:28:22.190 align:middle line:82% position:46% size:100% plotse aanpassen van de terugleververgoedingen, het 00:28:22.309 --> 00:28:25.559 align:middle line:82% position:46% size:100% onredelijk snel verhogen van de tarieven voor huishoudens, de 00:28:26.049 --> 00:28:29.390 align:middle line:82% position:46% size:100% dubieuze verkooppraktijken van energiecowboys of de te vaak 00:28:29.509 --> 00:28:32.190 align:middle line:82% position:46% size:100% ondoorzichtige prijsvorming. Er is op de energiemarkt geen ruimte 00:28:32.309 --> 00:28:35.450 align:middle line:82% position:46% size:100% voor cowboys die het risico afwentelen op overheid en 00:28:35.569 --> 00:28:36.099 align:middle line:82% position:46% size:100% consumenten. 00:28:37.740 --> 00:28:40.430 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben ook niet per se 60 energieleveranciers nodig in 00:28:40.549 --> 00:28:43.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland. Wat de VVD betreft kan deze 00:28:43.339 --> 00:28:46.700 align:middle line:82% position:46% size:100% energiecrisis dan ook zorgen voor een consolidatie, waarbij er enkel 00:28:46.819 --> 00:28:49.480 align:middle line:82% position:46% size:100% nog leveranciers zijn die meerwaarde hebben voor de consumenten en die 00:28:49.599 --> 00:28:52.029 align:middle line:82% position:46% size:100% elk individueel een gezonde financiële boekhouding hebben. 00:28:52.960 --> 00:28:56.029 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten de energiecrisis dan ook aangrijpen om de komende maanden 00:28:56.150 --> 00:28:59.299 align:middle line:82% position:46% size:100% besluiten te nemen over hoe de marktordening en bijbehorende 00:28:59.420 --> 00:29:01.789 align:middle line:82% position:46% size:100% regulering eruit komen te zien in de toekomst. 00:29:01.910 --> 00:29:03.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is de visie van de minister hierop? 00:29:04.359 --> 00:29:07.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Is hij bereid om de vergunningseisen en de toetredingseisen verder te 00:29:07.519 --> 00:29:09.589 align:middle line:82% position:46% size:100% verhogen? Hoe zit het met periodieke 00:29:09.710 --> 00:29:13.069 align:middle line:82% position:46% size:100% stresstest en kapitaaleisen? Is de minister bereid om de 00:29:13.190 --> 00:29:16.354 align:middle line:82% position:46% size:100% Energiewet nog verder aan te passen met een nota van wijziging om dit te 00:29:16.473 --> 00:29:19.609 align:middle line:82% position:46% size:100% bewerkstelligen? Kan hij hieraan voorafgaand een 00:29:19.730 --> 00:29:21.098 align:middle line:82% position:46% size:100% brief naar de Kamer sturen waarin hij uiteenzet wat zijn visie op de 00:29:21.219 --> 00:29:25.900 align:middle line:82% position:46% size:100% retailmarkt is en hoe hij de wet dientengevolge wil aanpassen? 00:29:32.980 --> 00:29:38.358 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik de heer Erkens zo hoor, zou ik zeggen: sluit ook niet uit dat je 00:29:38.479 --> 00:29:42.430 align:middle line:82% position:46% size:100% kan nationaliseren om zo fouten uit het verleden goed te maken. 00:29:43.480 --> 00:29:46.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is stevige taal van de VVD aan het adres van de 00:29:47.000 --> 00:29:50.710 align:middle line:82% position:46% size:100% energieleveranciers: zij misbruiken op dit moment hun macht. 00:29:51.490 --> 00:29:54.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doen zij ook bij het afsluitbeleid dat ze hebben. 00:29:54.700 --> 00:30:00.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Netbeheerders waarschuwen daar ook voor: we maken miljarden over aan de 00:30:00.910 --> 00:30:03.849 align:middle line:82% position:46% size:100% energieleveranciers, maar zij kunnen mensen te makkelijk en te snel 00:30:04.660 --> 00:30:07.970 align:middle line:82% position:46% size:100% afsluiten. Dan vraag ik me toch af waarom de 00:30:08.089 --> 00:30:13.069 align:middle line:82% position:46% size:100% VVD kiest voor de kant van de energieleveranciers en niet voor de 00:30:13.190 --> 00:30:16.940 align:middle line:82% position:46% size:100% kant van mensen die door de hoge prijzen de energierekening niet 00:30:17.059 --> 00:30:18.430 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen betalen in de aankomende winter. 00:30:20.019 --> 00:30:22.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat klopt niet. Tijdens de Algemene Politieke 00:30:22.579 --> 00:30:24.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Beschouwingen hebben onze fractievoorzitters, mevrouw 00:30:24.829 --> 00:30:27.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Marijnissen en mevrouw Hermans, samen een motie ingediend om de 00:30:27.700 --> 00:30:30.429 align:middle line:82% position:46% size:100% bewijslast van fraude bij de energieleveranciers te leggen. 00:30:30.939 --> 00:30:34.229 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben gezegd dat mensen die de rekening niet kunnen betalen, niet 00:30:34.348 --> 00:30:35.960 align:middle line:82% position:46% size:100% afgesloten mogen worden. Het enige wat we daarbij gezegd 00:30:36.079 --> 00:30:36.579 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben, is dat 00:30:39.068 --> 00:30:40.759 align:middle line:82% position:46% size:100% je nog een klein gaatje moet bieden voor gevallen waarin iemand wel kán 00:30:40.880 --> 00:30:42.273 align:middle line:82% position:46% size:100% betalen, maar niet wíl betalen, om te voorkomen dat er fraude gepleegd 00:30:42.394 --> 00:30:44.059 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt. De bewijslast en de inspanning 00:30:44.180 --> 00:30:46.579 align:middle line:82% position:46% size:100% hiervoor moeten bij de energieleverancier en niet bij het 00:30:46.700 --> 00:30:49.619 align:middle line:82% position:46% size:100% huishouden komen te liggen. Dat verbaast me. 00:30:49.740 --> 00:30:52.089 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb hier een motie die precies dat zegt: 00:30:54.039 --> 00:30:59.457 align:middle line:82% position:46% size:100% dat je iemand niet mag afsluiten, tenzij het gaat om misbruik of 00:30:59.576 --> 00:31:02.210 align:middle line:82% position:46% size:100% fraude, of om veiligheidsredenen, en dat de bewijslast daarvoor bij de 00:31:02.329 --> 00:31:04.700 align:middle line:82% position:46% size:100% energieleverancier ligt. Weet u wat er vorige week met die 00:31:04.819 --> 00:31:09.319 align:middle line:82% position:46% size:100% motie gebeurde? Die is weggestemd, omdat er 77 00:31:09.440 --> 00:31:11.960 align:middle line:82% position:46% size:100% handjes omhooggingen van de coalitie, waarvan de VVD de grootste 00:31:12.079 --> 00:31:15.160 align:middle line:82% position:46% size:100% partij is. Heeft de VVD dan verkeerd gestemd? 00:31:15.980 --> 00:31:17.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, de VVD heeft niet verkeerd gestemd. 00:31:18.089 --> 00:31:20.069 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben een motie ingediend tijdens de Algemene Politieke 00:31:20.190 --> 00:31:21.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Beschouwingen. Die motie is uitgevoerd, met een 00:31:21.920 --> 00:31:25.019 align:middle line:82% position:46% size:100% aangescherpt beleid waarin de energieleverancier inderdaad een 00:31:25.140 --> 00:31:26.960 align:middle line:82% position:46% size:100% veel zwaardere verplichting krijgt opgelegd. 00:31:27.410 --> 00:31:29.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Als dezelfde motie dan opnieuw wordt ingediend, maar in net andere 00:31:29.779 --> 00:31:33.599 align:middle line:82% position:46% size:100% bewoordingen, omdat u het net een stukje strenger wilt doen, betekent 00:31:33.720 --> 00:31:36.420 align:middle line:82% position:46% size:100% dat niet per se dat ik daarin meega. Maar ik ben het wel met u eens dat 00:31:36.539 --> 00:31:38.809 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen die de rekening niet kunnen betalen, niet afgesloten moeten 00:31:40.609 --> 00:31:43.190 align:middle line:82% position:46% size:100% worden. Als de VVD het daarmee is, dan had 00:31:43.309 --> 00:31:46.818 align:middle line:82% position:46% size:100% ze voor deze motie moeten stemmen. Nu laat ze een schemergebied 00:31:47.619 --> 00:31:49.450 align:middle line:82% position:46% size:100% bestaan. Dat schemergebied wordt ingevuld 00:31:49.869 --> 00:31:53.210 align:middle line:82% position:46% size:100% door de haviken op de energiemarkt die de VVD net heeft beschreven. 00:31:53.329 --> 00:31:57.797 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarvan mogen er wel een beetje minder zijn, want zij maken misbruik 00:31:57.916 --> 00:32:00.170 align:middle line:82% position:46% size:100% van hun macht en laten mensen in de kou zitten. 00:32:00.289 --> 00:32:00.339 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij hebben 00:32:02.410 --> 00:32:02.559 align:middle line:82% position:46% size:100% de 00:32:04.089 --> 00:32:07.210 align:middle line:82% position:46% size:100% motie-Hermans/Marijnissen wegonderhandeld bij de minister. 00:32:07.689 --> 00:32:10.880 align:middle line:82% position:46% size:100% In plaats van de minister daarmee weg te laten komen, kan je als Kamer 00:32:11.000 --> 00:32:13.309 align:middle line:82% position:46% size:100% juist zeggen: nee, ho, ho, we hebben een motie aangenomen en daar blijven 00:32:13.430 --> 00:32:16.759 align:middle line:82% position:46% size:100% we bij. Ik was heel erg verbaasd dat de VVD, 00:32:16.880 --> 00:32:20.420 align:middle line:82% position:46% size:100% samen met de consorten van de coalitie, de mensen thuis laat 00:32:20.539 --> 00:32:24.329 align:middle line:82% position:46% size:100% vallen. Terwijl we 11, 23 of 40 miljard, 00:32:24.450 --> 00:32:27.619 align:middle line:82% position:46% size:100% potentieel, gaan overmaken naar energieleveranciers, gaan zíj er 00:32:27.740 --> 00:32:30.910 align:middle line:82% position:46% size:100% straks over of mensen wel of niet afgesloten kunnen worden. 00:32:31.329 --> 00:32:33.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is echt een verkeerde keuze. 00:32:35.049 --> 00:32:37.369 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien dat er in het Verenigd Koninkrijk een beweging is ontstaan 00:32:37.490 --> 00:32:39.440 align:middle line:82% position:46% size:100% waarin een groep mensen zich georganiseerd heeft om de rekening 00:32:39.559 --> 00:32:41.769 align:middle line:82% position:46% size:100% niet te betalen. Dat willen we in Nederland niet. 00:32:42.160 --> 00:32:45.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het huidige beleid van de regering niet streng genoeg is om te 00:32:45.380 --> 00:32:47.876 align:middle line:82% position:46% size:100% voorkomen dat mensen inderdaad afgesloten worden omdat ze de 00:32:47.997 --> 00:32:50.329 align:middle line:82% position:46% size:100% rekening niet kunnen betalen, ben ik bereid om samen met mevrouw Leijten 00:32:50.450 --> 00:32:53.690 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de regering te vragen welke aanscherpingen nog mogelijk zijn. 00:32:53.809 --> 00:32:55.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij willen we hierin hetzelfde en bestaat de 00:32:55.849 --> 00:32:57.019 align:middle line:82% position:46% size:100% tegenstelling die mevrouw Leijten nu schetst, niet. 00:32:57.140 --> 00:32:58.400 align:middle line:82% position:46% size:100% U vervolgt uw betoog. 00:33:00.130 --> 00:33:02.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Daarnaast lijkt de ACM onvoldoende 00:33:02.900 --> 00:33:05.539 align:middle line:82% position:46% size:100% in staat om scherp en goed toezicht te houden op de retailmarkt. 00:33:05.660 --> 00:33:09.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft meerdere oorzaken. De ACM moet haar mandaat uitgebreid 00:33:10.329 --> 00:33:13.359 align:middle line:82% position:46% size:100% zien worden, want dat is nu gebaseerd op een zogeheten licht 00:33:14.950 --> 00:33:16.640 align:middle line:82% position:46% size:100% toezichtregime. Daarnaast mag de ACM wat ons betreft 00:33:16.759 --> 00:33:18.519 align:middle line:82% position:46% size:100% ook assertiever en proactiever te werk gaan. 00:33:19.480 --> 00:33:22.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat de VVD betreft komt er een scherpe en stevige toezichthouder 00:33:22.660 --> 00:33:25.028 align:middle line:82% position:46% size:100% die onze consumenten als marktmeester goed beschermt. 00:33:25.930 --> 00:33:28.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de minister het hiermee eens? Hoe gaat de minister dat 00:33:28.700 --> 00:33:31.670 align:middle line:82% position:46% size:100% bewerkstelligen? Is het niet nodig om een externe 00:33:31.789 --> 00:33:35.358 align:middle line:82% position:46% size:100% evaluatie te laten uitvoeren, die komt met stevige aanbevelingen over 00:33:35.479 --> 00:33:37.849 align:middle line:82% position:46% size:100% hoe dat toezicht richting de toekomst geregeld moet worden en 00:33:37.970 --> 00:33:40.269 align:middle line:82% position:46% size:100% onderzoekt wat er niet goed geregeld was tijdens deze energiecrisis? 00:33:40.779 --> 00:33:41.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de minister daartoe bereid? 00:33:43.480 --> 00:33:44.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Als we kijken naar de komende 00:33:44.900 --> 00:33:47.930 align:middle line:82% position:46% size:100% maanden, dan zien we dat grote industriële bedrijven hun productie 00:33:48.049 --> 00:33:50.420 align:middle line:82% position:46% size:100% afschakelen. Heeft de minister helder welke 00:33:50.539 --> 00:33:53.660 align:middle line:82% position:46% size:100% sectoren zwaar getroffen worden? Zijn er cruciale bedrijven die we 00:33:53.779 --> 00:33:56.358 align:middle line:82% position:46% size:100% eigenlijk heel graag willen behouden, die mogelijk omvallen de 00:33:56.479 --> 00:33:58.339 align:middle line:82% position:46% size:100% komende periode? Hoe houdt de minister dat in de 00:33:58.460 --> 00:34:00.680 align:middle line:82% position:46% size:100% gaten? Waarom zien we dat buurlanden wel 00:34:00.799 --> 00:34:03.189 align:middle line:82% position:46% size:100% met oplossingen komen voor de industrie en Nederland nog niet? 00:34:03.970 --> 00:34:05.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Komt hiermee het gelijke speelveld niet in gevaar? 00:34:05.660 --> 00:34:09.429 align:middle line:82% position:46% size:100% We horen specifiek veel zorgen over het ontbreken van een zogeheten 00:34:09.969 --> 00:34:12.829 align:middle line:82% position:46% size:100% IKC-regeling in Nederland. Kan de minister toelichten welke 00:34:12.949 --> 00:34:14.469 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven hiermee geholpen zouden zijn? 00:34:15.159 --> 00:34:17.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister ook toelichten wat de status van die regeling in 00:34:17.509 --> 00:34:19.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland is? Is de minister bereid om nog voor 00:34:19.789 --> 00:34:22.699 align:middle line:82% position:46% size:100% het einde van het jaar een Kamerbrief te sturen over hoe de 00:34:22.820 --> 00:34:26.360 align:middle line:82% position:46% size:100% energiecrisis onze industrie raakt en welke oplossingsrichtingen ze in 00:34:26.480 --> 00:34:26.769 align:middle line:82% position:46% size:100% gedachten 00:34:29.500 --> 00:34:31.119 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft? Dat is een heel mooi woord dat de 00:34:31.239 --> 00:34:32.900 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Erkens in het begin van zijn betoog gebruikte. 00:34:33.019 --> 00:34:36.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was "energiesoevereiniteit", als ik het goed heb gehoord. 00:34:36.730 --> 00:34:38.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij waren natuurlijk een energiesoeverein land. 00:34:38.719 --> 00:34:43.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij produceerden onze eigen energie. Dat is door de achtereenvolgende 00:34:43.539 --> 00:34:47.739 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinetten waar de VVD deel van uitmaakte om zeep geholpen. 00:34:49.090 --> 00:34:51.219 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben het al vaker over het gasveld in Groningen gehad. 00:34:51.489 --> 00:34:56.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zijn nog steeds in staat om een energiesoeverein gasland te zijn. 00:34:57.280 --> 00:35:02.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is het moment dat de VVD besluit om het Groninger gasveld weer open 00:35:02.119 --> 00:35:05.313 align:middle line:82% position:46% size:100% te doen? Wij hebben altijd gezegd dat in 00:35:05.432 --> 00:35:07.739 align:middle line:82% position:46% size:100% geval van een crisis, wanneer mensen echt in de kou komen te zitten, 00:35:07.860 --> 00:35:09.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Groningen echt de aller, allerlaatste optie is. 00:35:09.608 --> 00:35:12.989 align:middle line:82% position:46% size:100% We sluiten het wat dat betreft niet volledig uit, maar de situatie is nu 00:35:13.110 --> 00:35:15.829 align:middle line:82% position:46% size:100% niet zo slecht. We hebben onze gasopslagen gevuld 00:35:15.949 --> 00:35:17.588 align:middle line:82% position:46% size:100% voor deze winter, dus daar is nu nog geen sprake van. 00:35:19.789 --> 00:35:22.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Het heeft niet zozeer met de beschikbaarheid van gas te maken, 00:35:22.559 --> 00:35:25.050 align:middle line:82% position:46% size:100% want die gasopslagen zitten vol. Het heeft meer met de prijs te 00:35:25.170 --> 00:35:27.188 align:middle line:82% position:46% size:100% maken. En die prijs wordt in grote mate 00:35:27.349 --> 00:35:29.719 align:middle line:82% position:46% size:100% beïnvloed door wat we zelf produceren. 00:35:29.898 --> 00:35:33.119 align:middle line:82% position:46% size:100% We produceren nu bijna niks meer en wat we produceren, verkopen we voor 00:35:33.239 --> 00:35:37.869 align:middle line:82% position:46% size:100% een habbekrats aan het buitenland. Het is technisch mogelijk om veilig 00:35:37.989 --> 00:35:40.809 align:middle line:82% position:46% size:100% te produceren in Groningen, maar dan moet je natuurlijk wel de druk in 00:35:40.929 --> 00:35:43.360 align:middle line:82% position:46% size:100% het veld op peil houden. Je moet dan bijvoorbeeld stikstof of 00:35:43.480 --> 00:35:46.869 align:middle line:82% position:46% size:100% waterinjecties toepassen. Wij hebben een stikstoffabriek die 00:35:47.460 --> 00:35:49.650 align:middle line:82% position:46% size:100% binnenkort klaar is. Daar komt 8 miljard kubieke meter 00:35:49.769 --> 00:35:54.068 align:middle line:82% position:46% size:100% uit. Is dat niet het moment om veilig gas 00:35:54.188 --> 00:35:56.440 align:middle line:82% position:46% size:100% te gaan winnen in Groningen, zodat de prijs omlaaggaat en mensen 00:35:56.559 --> 00:35:58.800 align:middle line:82% position:46% size:100% inderdaad niet in de kou zitten? Want mensen zitten niet in de kou 00:35:58.949 --> 00:36:01.630 align:middle line:82% position:46% size:100% omdat ze geen gas hebben. Ze zitten in de kou omdat ze het gas 00:36:01.750 --> 00:36:02.349 align:middle line:82% position:46% size:100% niet kunnen betalen. De 00:36:05.559 --> 00:36:07.298 align:middle line:82% position:46% size:100% prijs van energie is op dit moment een probleem. 00:36:07.418 --> 00:36:10.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent echter niet dat wij met de veiligheid van de Groningers gaan 00:36:10.219 --> 00:36:12.230 align:middle line:82% position:46% size:100% marchanderen. Heel veel experts zeggen dat het 00:36:12.349 --> 00:36:15.230 align:middle line:82% position:46% size:100% niet veilig kan. Er is een vertrouwensbreuk tussen de 00:36:15.349 --> 00:36:16.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Groningers in die regio en de overheid. 00:36:16.849 --> 00:36:18.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat we daar niet lichtvoetig over moeten praten. 00:36:19.269 --> 00:36:21.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd kom ik dadelijk ook met een aantal voorstellen om juist 00:36:22.039 --> 00:36:23.664 align:middle line:82% position:46% size:100% de prijs te drukken door het aanbod te vergroten. 00:36:23.784 --> 00:36:25.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent gaswinning op onze Noordzee. 00:36:25.688 --> 00:36:28.269 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent de uitbouw van de eigen energievoorziening in de toekomst. 00:36:28.449 --> 00:36:30.070 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik werk nu zelf ook aan een initiatiefwet 00:36:32.860 --> 00:36:36.170 align:middle line:82% position:46% size:100% om in de toekomst te borgen dat we soeverein blijven op energiegebied 00:36:36.289 --> 00:36:37.690 align:middle line:82% position:46% size:100% en dat we niet de fouten van het verleden 00:36:39.739 --> 00:36:41.487 align:middle line:82% position:46% size:100% herhalen. Dat is natuurlijk allemaal 00:36:41.606 --> 00:36:43.500 align:middle line:82% position:46% size:100% hartstikke mooi. Ik steun de heer Erkens in al die 00:36:43.619 --> 00:36:45.619 align:middle line:82% position:46% size:100% andere initiatieven. Maar die vertrouwensbreuk met de 00:36:45.739 --> 00:36:47.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Groningers wordt niet veroorzaakt doordat het niet mogelijk is om 00:36:48.090 --> 00:36:50.440 align:middle line:82% position:46% size:100% veilig gas te winnen. Die wordt veroorzaakt doordat we 00:36:50.559 --> 00:36:54.568 align:middle line:82% position:46% size:100% eerst in, volgens mij, 2013 gigantisch zijn gaan produceren. 00:36:54.688 --> 00:36:56.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was volgens mij 53 miljard kuub per jaar. 00:36:56.989 --> 00:36:59.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Daardoor kreeg je extra seismische activiteit. 00:36:59.840 --> 00:37:03.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is onder VVD-bewind gebeurd. Daarvan hebben we altijd ontkend dat 00:37:03.449 --> 00:37:05.480 align:middle line:82% position:46% size:100% het iets te maken zou hebben met die aardbevingen. 00:37:05.659 --> 00:37:07.668 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus dat was de eerste keer dat de Groningers verneukt werden. 00:37:07.878 --> 00:37:09.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarna hebben we hun huizen niet hersteld. 00:37:09.628 --> 00:37:11.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was de tweede keer dat ze belazerd werden. 00:37:11.710 --> 00:37:13.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Vervolgens hebben we gezegd: we gaan naar nul. 00:37:14.059 --> 00:37:17.559 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen heeft Eric Wiebes, als ik me goed herinner, gezegd: ja, maar 00:37:20.230 --> 00:37:22.309 align:middle line:82% position:46% size:100% dan hoeven we de huizen van de Groningers niet meer te verstevigen. 00:37:22.429 --> 00:37:22.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Die is er nu niet bij, maar die heeft zich hier vaak genoeg kunnen 00:37:22.940 --> 00:37:22.737 align:middle line:82% position:46% size:100% verdedigen. Uw vraag? 00:37:22.856 --> 00:37:25.190 align:middle line:82% position:46% size:100% En nu is het moment gekomen dat we weten dat we dat veilig kunnen doen. 00:37:25.309 --> 00:37:27.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Professor David Smeulders heeft dat ook al gezegd. 00:37:28.599 --> 00:37:32.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan staan de mensen niet in de kou. En in plaats van de Groningers voor 00:37:32.840 --> 00:37:35.530 align:middle line:82% position:46% size:100% de vierde keer te belazeren, kunnen we tegen de Groningers zeggen: 00:37:35.739 --> 00:37:38.719 align:middle line:82% position:46% size:100% luister jongens, we gaan jullie ruimhartig compenseren; iedereen 00:37:38.840 --> 00:37:41.769 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgt een paar ton, iedereen krijgt de WOZ-waarde van zijn huis cadeau, 00:37:41.889 --> 00:37:44.389 align:middle line:82% position:46% size:100% maar we gaan dit veilig doen, we gaan jullie niet laten zitten en we 00:37:44.510 --> 00:37:47.170 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan die 1.000 miljard die nu in de grond zit, eruit halen. 00:37:47.378 --> 00:37:49.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Daardoor gaat de gasprijs omlaag en kunnen jullie weer vrolijk gaan 00:37:49.820 --> 00:37:53.903 align:middle line:82% position:46% size:100% stoken, op aardgas. Dat was meer een bijdrage dan een 00:37:54.023 --> 00:37:54.989 align:middle line:82% position:46% size:100% interruptie. Ik 00:37:56.659 --> 00:37:58.789 align:middle line:82% position:46% size:100% wil aan de leden vragen om korte interrupties te plegen en geen hele 00:37:59.480 --> 00:38:01.646 align:middle line:82% position:46% size:100% betogen te houden. Volgens mij gaan de heer Van Haga en 00:38:01.766 --> 00:38:02.989 align:middle line:82% position:46% size:100% ik het niet eens worden op dit dossier. 00:38:03.168 --> 00:38:05.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou liever kijken hoe we de energievoorziening van de toekomst 00:38:05.849 --> 00:38:07.469 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan uitbouwen in Groningen. Er liggen bijvoorbeeld heel mooie 00:38:07.590 --> 00:38:10.128 align:middle line:82% position:46% size:100% plannen op het gebied van waterstof. Ik heb het liever daarover. 00:38:13.119 --> 00:38:14.780 align:middle line:82% position:46% size:100% U vervolgt uw betoog. Voorzitter. 00:38:14.900 --> 00:38:17.269 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan mijn tweede blok, zoals dat tegenwoordig heet. 00:38:17.389 --> 00:38:20.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betreft met zekerheid zo snel mogelijk uit de energiecrisis komen. 00:38:20.860 --> 00:38:23.989 align:middle line:82% position:46% size:100% De enige manier om permanente zekerheid te krijgen over lage 00:38:24.110 --> 00:38:27.679 align:middle line:82% position:46% size:100% energieprijzen is door vraag en aanbod de komende twee, drie jaar 00:38:27.800 --> 00:38:30.139 align:middle line:82% position:46% size:100% weer bij elkaar te brengen. De regering moet op dat vlak helder 00:38:30.260 --> 00:38:33.230 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan maken wat haar strategie is. We zijn te veel gefocust op de 00:38:33.349 --> 00:38:36.679 align:middle line:82% position:46% size:100% komende maanden. Dat betekent ten eerste ook inzetten 00:38:36.800 --> 00:38:39.380 align:middle line:82% position:46% size:100% op energiebesparing. Dit kabinet heeft met het 00:38:39.500 --> 00:38:41.889 align:middle line:82% position:46% size:100% coalitieakkoord een ambitieuze agenda op dit gebied. 00:38:42.519 --> 00:38:45.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd zien we dat huishoudens en ondernemers nóg 00:38:45.320 --> 00:38:46.599 align:middle line:82% position:46% size:100% sneller ermee aan de slag willen gaan. 00:38:47.260 --> 00:38:48.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit verlaagt immers de energierekening. 00:38:49.329 --> 00:38:51.260 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten het dan wel makkelijker maken voor huishoudens en 00:38:51.380 --> 00:38:53.690 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemers. Hoe gaat de minister de inzet van 00:38:53.809 --> 00:38:56.960 align:middle line:82% position:46% size:100% energiebesparing versnellen en vergemakkelijken op de korte 00:38:57.079 --> 00:38:58.969 align:middle line:82% position:46% size:100% termijn? Hoe voorkomt hij dat mensen 00:38:59.090 --> 00:39:01.179 align:middle line:82% position:46% size:100% verdwalen in het woud van regelingen en subsidies? 00:39:01.960 --> 00:39:05.376 align:middle line:82% position:46% size:100% Ziet hij een rol voor meer vrij inzetbare budgetten voor gemeentes, 00:39:05.496 --> 00:39:08.679 align:middle line:82% position:46% size:100% om zo de druk op huishoudens en de complexiteit te verlichten? 00:39:09.398 --> 00:39:11.358 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan hij verschillende programmalijnen meer bij elkaar gaan 00:39:11.478 --> 00:39:14.300 align:middle line:82% position:46% size:100% brengen, zodat deze vrij inzetbare budgetten al de komende periode 00:39:14.420 --> 00:39:16.150 align:middle line:82% position:46% size:100% worden gericht op de slechtst geïsoleerde woningen? 00:39:17.800 --> 00:39:20.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan budget naar voren worden gehaald om al eerder effect te 00:39:20.210 --> 00:39:22.730 align:middle line:82% position:46% size:100% bewerkstelligen? Welke versnellingsmogelijkheden ziet 00:39:22.849 --> 00:39:25.539 align:middle line:82% position:46% size:100% hij in de gebouwde omgeving en welke in de industrie? 00:39:26.110 --> 00:39:28.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan hij voorafgaand aan het kerstreces met een concreet plan 00:39:28.699 --> 00:39:31.210 align:middle line:82% position:46% size:100% komen op dit vlak en de Kamer hierover per brief informeren? 00:39:35.320 --> 00:39:39.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik merk dat de heer Erkens, net als het kabinet, tegenwoordig ook met 00:39:40.090 --> 00:39:41.159 align:middle line:82% position:46% size:100% blokjes werkt. 00:39:43.019 --> 00:39:46.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb een vraag over het blokje industrie. 00:39:46.250 --> 00:39:48.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij was dat zijn eerste blokje. 00:39:49.809 --> 00:39:54.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ken de VVD als een partij die voorstander is van een sterke 00:39:54.920 --> 00:39:58.128 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie. Eerder, een paar weken terug, hebben 00:39:58.248 --> 00:40:02.050 align:middle line:82% position:46% size:100% we uitgebreid gesproken over het verduurzamen van de industrie. 00:40:03.878 --> 00:40:06.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij is dit een onderwerp waarop de heer Erkens en ik elkaar 00:40:06.760 --> 00:40:10.849 align:middle line:82% position:46% size:100% zouden kunnen vinden. Mijn vraag aan de heer Erkens is of 00:40:10.969 --> 00:40:16.639 align:middle line:82% position:46% size:100% hij samen met mij wil pleiten voor een visie op de industrie die 00:40:16.760 --> 00:40:21.128 align:middle line:82% position:46% size:100% noodzakelijk is voor een duurzame economie, waarbij we niet kijken 00:40:21.248 --> 00:40:23.530 align:middle line:82% position:46% size:100% naar wat we niet meer willen maar juist naar wat we wel willen, maar 00:40:23.800 --> 00:40:27.369 align:middle line:82% position:46% size:100% dan wel op basis van een visie, zodat we die bedrijven — dat is mijn 00:40:27.489 --> 00:40:30.369 align:middle line:82% position:46% size:100% tweede vraag — als eerste kunnen ondersteunen. 00:40:30.840 --> 00:40:35.429 align:middle line:82% position:46% size:100% De komende paar jaar worden cruciaal voor de industrie in Nederland en 00:40:35.550 --> 00:40:37.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa. We gaan structureel hogere 00:40:37.170 --> 00:40:39.489 align:middle line:82% position:46% size:100% energieprijzen krijgen waarmee de concurrentie met China, het 00:40:39.610 --> 00:40:42.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Midden-Oosten en de VS heel slecht kan uitpakken voor de industrie. 00:40:42.199 --> 00:40:45.590 align:middle line:82% position:46% size:100% We zagen in Duitsland al dat chemieconcern BASF heeft 00:40:45.800 --> 00:40:48.050 align:middle line:82% position:46% size:100% aangekondigd een deel van de productie te verplaatsen. 00:40:48.559 --> 00:40:51.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dus dat het goed is als onze regering gaat werken aan zo'n visie. 00:40:51.989 --> 00:40:55.559 align:middle line:82% position:46% size:100% Welke industrie hebben wij nodig voor onze strategische autonomie in 00:40:55.679 --> 00:40:57.420 align:middle line:82% position:46% size:100% de toekomst? Hoe zorgen we er ook voor dat de 00:40:57.539 --> 00:41:00.088 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie kan blijven? Ik ben het met de heer Boucke eens, 00:41:00.208 --> 00:41:02.148 align:middle line:82% position:46% size:100% want daar vonden wij elkaar in het debat in het verleden niet. 00:41:02.418 --> 00:41:05.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind niet dat het aan de overheid is om bepaalde industrie hier weg te 00:41:05.340 --> 00:41:06.849 align:middle line:82% position:46% size:100% strepen en te zeggen dat er geen toekomst is. 00:41:06.969 --> 00:41:10.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind wel dat je als overheid de vraag moet kunnen beantwoorden welke 00:41:10.260 --> 00:41:13.260 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie nou echt cruciaal is, ook als we kijken naar het mondiale 00:41:13.380 --> 00:41:16.289 align:middle line:82% position:46% size:100% speelveld en misschien ook het Europese speelveld, en nodig is voor 00:41:16.409 --> 00:41:18.943 align:middle line:82% position:46% size:100% onze strategische autonomie, voor bepaalde kritieke functies, voor 00:41:19.063 --> 00:41:20.898 align:middle line:82% position:46% size:100% regionale werkgelegenheid en ga zo maar door. 00:41:21.139 --> 00:41:22.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Die vraag moeten we ook beantwoorden met elkaar. 00:41:25.059 --> 00:41:29.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Het korte antwoord is dus ja, als ik de heer Erkens tenminste goed heb 00:41:29.710 --> 00:41:31.150 align:middle line:82% position:46% size:100% beluisterd. Ik heb nog een vervolgvraag. 00:41:31.750 --> 00:41:36.309 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Erkens heeft het ook over strategische onafhankelijkheid. 00:41:37.030 --> 00:41:40.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij speelt de stap naar een circulaire economie en naar meer 00:41:41.059 --> 00:41:45.559 align:middle line:82% position:46% size:100% hergebruik een belangrijke rol. Ik ben benieuwd wat de plannen, de 00:41:45.679 --> 00:41:48.469 align:middle line:82% position:46% size:100% ideeën, van de VVD of de heer Erkens op dit punt zijn. 00:41:50.449 --> 00:41:54.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Een van de grote uitdagingen bij een schonere productie en bij circulaire 00:41:54.119 --> 00:41:57.989 align:middle line:82% position:46% size:100% productie gaat zijn dat de kostprijs hoger is dan in het productiemodel 00:41:58.110 --> 00:42:00.059 align:middle line:82% position:46% size:100% dat hiervoor is gebruikt, waarin je inderdaad gewoon grondstoffen 00:42:00.179 --> 00:42:03.260 align:middle line:82% position:46% size:100% verspilt en weggooit en waarin het wordt gemaakt op basis van fossiele 00:42:04.128 --> 00:42:05.550 align:middle line:82% position:46% size:100% energie. Ik zou graag naar het volgende 00:42:05.670 --> 00:42:08.099 align:middle line:82% position:46% size:100% willen kijken. Er kwam in ons commissiedebat laatst 00:42:08.219 --> 00:42:08.389 align:middle line:82% position:46% size:100% een mooi voorbeeld langs. 00:42:09.980 --> 00:42:12.260 align:middle line:82% position:46% size:100% De Duitse auto industrie gaat overstappen op groen staal. 00:42:12.380 --> 00:42:14.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Als wij ervoor kiezen om de staalindustrie in Nederland en in 00:42:14.639 --> 00:42:18.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Zweden versneld te verduurzamen, zou je afspraken kunnen maken met die 00:42:18.480 --> 00:42:21.269 align:middle line:82% position:46% size:100% andere landen om die duurzame producten dan ook af te nemen. 00:42:21.389 --> 00:42:24.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat dat vooral op het gebied van circulariteit een hele grote 00:42:24.599 --> 00:42:26.010 align:middle line:82% position:46% size:100% kans kan bieden. Veel bedrijven die we op 00:42:26.130 --> 00:42:29.353 align:middle line:82% position:46% size:100% werkbezoeken hebben gesproken, geven aan: wij willen wel, maar dan moet 00:42:29.472 --> 00:42:31.019 align:middle line:82% position:46% size:100% er wel iemand zijn die het product van ons koopt. 00:42:31.139 --> 00:42:33.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat dit soort afspraken hierin echt kunnen meehelpen. 00:42:38.648 --> 00:42:42.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is goed om te horen dat de VVD het energieplafond dat GroenLinks en 00:42:42.179 --> 00:42:44.219 align:middle line:82% position:46% size:100% PvdA hebben voorgesteld nu ook omarmt en vindt dat er geen 00:42:44.340 --> 00:42:46.664 align:middle line:82% position:46% size:100% overwinsten moeten komen. In het koopkrachtpakket dat wij rond 00:42:46.784 --> 00:42:49.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Prinsjesdag hebben gepresenteerd, stond ook nog een ander punt: een 00:42:49.710 --> 00:42:53.360 align:middle line:82% position:46% size:100% noodplan energiebesparing. Hoor ik nu goed in de bijdrage van 00:42:53.480 --> 00:42:56.260 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Erkens dat hij eigenlijk ook voor zo'n noodplan is en dat we dus 00:42:57.539 --> 00:43:01.599 align:middle line:82% position:46% size:100% binnen drie jaar al die slecht geïsoleerde huizen op die TNO-kaart 00:43:01.719 --> 00:43:03.500 align:middle line:82% position:46% size:100% langs moeten om ze goed te isoleren? 00:43:05.090 --> 00:43:07.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Het ligt eraan welke naam je erop plakt, maar 00:43:08.688 --> 00:43:10.119 align:middle line:82% position:46% size:100% om uit deze energiecrisis te komen vinden wij het inderdaad van belang 00:43:10.239 --> 00:43:13.119 align:middle line:82% position:46% size:100% dat energiebesparing wordt versneld. Dat betekent in de gebouwde omgeving 00:43:13.239 --> 00:43:15.570 align:middle line:82% position:46% size:100% de slechtst geïsoleerde woningen helpen isoleren, want dat verlaagt 00:43:15.690 --> 00:43:17.510 align:middle line:82% position:46% size:100% de energierekening voor veel mensen die in de knel zitten. 00:43:17.989 --> 00:43:21.036 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook bedrijven die nu met hoge kosten zitten, kunnen hiermee worden 00:43:21.157 --> 00:43:21.579 align:middle line:82% position:46% size:100% geholpen. Ik ben bereid om met een 00:43:21.699 --> 00:43:23.849 align:middle line:82% position:46% size:100% constructieve blik te kijken naar alles wat wij op de korte termijn 00:43:23.969 --> 00:43:25.920 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen doen om dat te versnellen, mét de beperkingen die er in de 00:43:26.039 --> 00:43:28.590 align:middle line:82% position:46% size:100% uitvoering zijn, te weten een tekort aan handjes en materiaal, waarover 00:43:28.710 --> 00:43:29.840 align:middle line:82% position:46% size:100% we ook realistisch moeten zijn. 00:43:35.599 --> 00:43:37.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is goed nieuws. Ik kom met een amendement langs die 00:43:37.550 --> 00:43:40.628 align:middle line:82% position:46% size:100% lijnen, dus ik hoop dat dit dan op de steun van de VVD kan rekenen. 00:43:40.929 --> 00:43:42.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit zijn hele mooie woorden, maar ik wil toch nog even iets checken. 00:43:42.889 --> 00:43:46.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is namelijk ook wel stemgedrag van de VVD waarvan ik denk: ja, dit 00:43:46.458 --> 00:43:48.619 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn weer mooie woorden, maar uit het stemgedrag blijkt wat anders. 00:43:48.739 --> 00:43:51.559 align:middle line:82% position:46% size:100% De VVD stemde tegen een motie van mij en GroenLinks om fixteams langs 00:43:51.679 --> 00:43:53.989 align:middle line:82% position:46% size:100% huizen te sturen. De motie is trouwens gelukkig wel 00:43:54.110 --> 00:43:55.849 align:middle line:82% position:46% size:100% aangenomen. De VVD stemde ook tegen een andere 00:43:55.969 --> 00:43:57.920 align:middle line:82% position:46% size:100% motie, namelijk die om mensen die enkelglas hebben een huurverlaging 00:43:58.039 --> 00:44:00.809 align:middle line:82% position:46% size:100% te geven om zo ook een prikkel te geven aan verhuurders om nou eens 00:44:00.929 --> 00:44:02.739 align:middle line:82% position:46% size:100% een keer dat enkelglas te vervangen. 00:44:05.168 --> 00:44:07.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Het klinkt dus mooi, maar waarom dan tegen deze motie stemmen? 00:44:07.458 --> 00:44:10.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een beetje hetzelfde als daarnet met de heer Kops. 00:44:10.460 --> 00:44:11.858 align:middle line:82% position:46% size:100% We stemmen over tientallen moties per week. 00:44:13.329 --> 00:44:15.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze specifieke moties kunnen we straks in de pauze even bespreken. 00:44:15.889 --> 00:44:18.798 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb de fixteams ook al een aantal keren in het debat met de heer 00:44:18.918 --> 00:44:20.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Thijssen omarmd. Volgens mij komen daar ook meerdere 00:44:21.159 --> 00:44:22.880 align:middle line:82% position:46% size:100% moties vandaan, dus die kan ik sowieso omarmen. 00:44:23.000 --> 00:44:25.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Die motie over enkelglas kunnen we, als hij dat wil, straks bekijken. 00:44:25.929 --> 00:44:27.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar er komen hier heel veel moties langs. 00:44:27.550 --> 00:44:30.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat ik van belang vind, is dat we de juiste instrumenten kiezen om mensen 00:44:30.739 --> 00:44:33.449 align:middle line:82% position:46% size:100% te helpen hun woning te isoleren. Soms kan je dat inderdaad doen door 00:44:33.789 --> 00:44:35.809 align:middle line:82% position:46% size:100% langs de deuren te gaan. Soms kan je dat doen door ervoor te 00:44:35.929 --> 00:44:39.146 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgen dat de uitvoeringskracht op een andere manier ingericht wordt. 00:44:39.266 --> 00:44:42.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Aan de hand van die pragmatische oplossingsgerichtheid kijken we 00:44:42.230 --> 00:44:43.858 align:middle line:82% position:46% size:100% gezamenlijk naar die voorstellen, zou ik zeggen. 00:44:43.978 --> 00:44:46.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is al uw laatste vraag, meneer Thijssen. 00:44:46.400 --> 00:44:47.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is natuurlijk aan u, maar ja … Ja, 00:44:50.469 --> 00:44:52.480 align:middle line:82% position:46% size:100% acht vragen. Dit is uw laatste vraag. 00:44:53.139 --> 00:44:55.059 align:middle line:82% position:46% size:100% U gaat zelf over wat u ermee doet. 00:44:58.179 --> 00:44:59.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, helaas, Henri, dan gaat een interruptie bij jou niet lukken. 00:45:02.438 --> 00:45:03.650 align:middle line:82% position:46% size:100% U mag de vraag bewaren voor de heer Bontenbal, als u dat wilt, meneer 00:45:03.769 --> 00:45:05.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Thijssen. Nee hoor, neenee, ik wil u nog wel 00:45:05.260 --> 00:45:07.179 align:middle line:82% position:46% size:100% even wat vragen. Kijk, hier heb ik namelijk last van 00:45:07.300 --> 00:45:11.559 align:middle line:82% position:46% size:100% bij de VVD en bij u, meneer Erkens. Ik vond ook uw maidenspeech over hoe 00:45:11.679 --> 00:45:13.889 align:middle line:82% position:46% size:100% we ervoor moeten zorgen dat er bestaanszekerheid is voor mensen 00:45:14.010 --> 00:45:16.000 align:middle line:82% position:46% size:100% prachtig. U zegt het nu ook weer. 00:45:16.119 --> 00:45:20.469 align:middle line:82% position:46% size:100% U lijkt ook nu weer een noodplan voor isolatie te omarmen, maar 00:45:21.280 --> 00:45:22.548 align:middle line:82% position:46% size:100% tegelijkertijd zegt u dat het klimaatbeleid wel een beetje 00:45:22.668 --> 00:45:23.409 align:middle line:82% position:46% size:100% gezellig moet blijven. 00:45:25.148 --> 00:45:27.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij constateren dat er niks gezelligs is en dat er heel veel 00:45:27.949 --> 00:45:29.260 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen deze winter in de kou zitten. 00:45:32.030 --> 00:45:33.960 align:middle line:82% position:46% size:100% U zegt dan nu: ja, die moties; er zijn zo veel moties. 00:45:34.079 --> 00:45:35.856 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dit komt heel precies. Er zijn heel veel mensen die in 00:45:35.976 --> 00:45:38.548 align:middle line:82% position:46% size:100% energiearmoede leven. We weten dat heel veel mensen deze 00:45:38.668 --> 00:45:42.519 align:middle line:82% position:46% size:100% winter in de problemen komen. Ik hoop dus echt dat u een noodplan 00:45:42.699 --> 00:45:45.750 align:middle line:82% position:46% size:100% voor isolatie gaat omarmen en dat we er echt op corona achtige wijze voor 00:45:45.869 --> 00:45:48.260 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan zorgen dat we deur aan deur gaan om ervoor te zorgen dat mensen 00:45:48.380 --> 00:45:51.969 align:middle line:82% position:46% size:100% deze winter warm doorkomen. Het verbaast me wel dat de heer 00:45:52.090 --> 00:45:54.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Thijssen de link legt tussen klimaatbeleid en mensen die een hoge 00:45:54.880 --> 00:45:56.349 align:middle line:82% position:46% size:100% energierekening hebben en in de kou zitten. 00:45:56.469 --> 00:46:01.358 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet of hij dat bewust deed. Maar in alle eerlijkheid: we gaan 00:46:01.478 --> 00:46:02.860 align:middle line:82% position:46% size:100% gewoon serieus naar die voorstellen kijken. 00:46:02.980 --> 00:46:06.458 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil ook wel duidelijk markeren dat er al ontzettend veel gebeurt. 00:46:06.579 --> 00:46:08.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Er wordt een Nationaal Isolatieprogramma opgetuigd. 00:46:08.760 --> 00:46:08.938 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn 00:46:10.628 --> 00:46:13.340 align:middle line:82% position:46% size:100% in het Klimaatfonds miljarden vrijgemaakt om die isolatie van de 00:46:13.460 --> 00:46:16.210 align:middle line:82% position:46% size:100% slechtst geïsoleerde woningen versneld voor elkaar te krijgen. 00:46:16.599 --> 00:46:19.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Als er nog andere goede toevoegingen zijn, dan kijk ik daar met een open 00:46:19.280 --> 00:46:21.199 align:middle line:82% position:46% size:100% vizier naar. U vervolgt uw betoog. 00:46:21.318 --> 00:46:25.179 align:middle line:82% position:46% size:100% We hadden het net over isolatie en energiebesparing, maar als we nou 00:46:25.300 --> 00:46:27.798 align:middle line:82% position:46% size:100% naar de aanbodzijde kijken, is het van belang dat we ook zo snel 00:46:27.918 --> 00:46:29.889 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijk de import van energie vergroten. 00:46:30.460 --> 00:46:33.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Met name in Duitsland en Nederland is er forse schaarste, die zich 00:46:34.099 --> 00:46:36.760 align:middle line:82% position:46% size:100% vertaalt in vraaguitval door hoge prijzen in de industrie. 00:46:37.480 --> 00:46:40.603 align:middle line:82% position:46% size:100% De import van lng wordt daarvoor als een oplossing op de korte termijn 00:46:40.722 --> 00:46:43.010 align:middle line:82% position:46% size:100% gezien. Hoe gaat de minister ervoor zorgen 00:46:43.130 --> 00:46:45.829 align:middle line:82% position:46% size:100% dat die import toeneemt? Met meer aanbod drukken we immers de 00:46:45.949 --> 00:46:48.010 align:middle line:82% position:46% size:100% prijzen. Is hij er bijvoorbeeld toe bereid om 00:46:48.579 --> 00:46:51.829 align:middle line:82% position:46% size:100% nogmaals te zorgen voor de versnelde aanleg van een extra drijvende lng 00:46:51.949 --> 00:46:54.099 align:middle line:82% position:46% size:100% terminal? Hoe gaat hij hierop toezien? 00:46:55.119 --> 00:46:57.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarnaast moet er de komende jaren ingezet worden op een 00:46:57.460 --> 00:46:59.918 align:middle line:82% position:46% size:100% gediversificeerde import van aardgas. 00:47:00.429 --> 00:47:03.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe gaat het kabinet hieraan werken? Welke bewindspersonen gaan zich 00:47:03.349 --> 00:47:05.619 align:middle line:82% position:46% size:100% daarvoor hardmaken bij buitenlandse reizen? 00:47:06.369 --> 00:47:08.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe staat het met die langetermijncontracten met 00:47:08.630 --> 00:47:11.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Noorwegen, die door de Noorse regering zijn aangeboden en waarmee 00:47:11.208 --> 00:47:13.750 align:middle line:82% position:46% size:100% we ook de leveringszekerheid voor de toekomst kunnen vastleggen? 00:47:15.280 --> 00:47:17.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarnaast moet onze nationale energieproductie verder vergroot 00:47:17.900 --> 00:47:20.809 align:middle line:82% position:46% size:100% worden door meer gaswinning op de Noordzee alsook het versnellen van 00:47:20.929 --> 00:47:22.809 align:middle line:82% position:46% size:100% andere energieprojecten, zoals wind op zee. 00:47:23.648 --> 00:47:25.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe wil de minister dit bewerkstelligen? 00:47:26.199 --> 00:47:28.778 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan hij daarbij specifiek ingaan op de gaswinning op de Noordzee? 00:47:29.619 --> 00:47:32.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze gaswinning is immers cruciaal in de transitieperiode naar een 00:47:32.570 --> 00:47:36.409 align:middle line:82% position:46% size:100% volledig duurzaam energiesysteem. Daarnaast is het van belang dat de 00:47:36.530 --> 00:47:38.559 align:middle line:82% position:46% size:100% overheid meer regie krijgt over onze gasopslagen. 00:47:39.250 --> 00:47:41.750 align:middle line:82% position:46% size:100% De gasopslagen worden nu met financiële ondersteuning van de 00:47:41.869 --> 00:47:43.880 align:middle line:82% position:46% size:100% overheid gevuld. Dat is gelukt; het is gelukkig zeer 00:47:44.000 --> 00:47:46.940 align:middle line:82% position:46% size:100% succesvol geweest. Bergermeer zit bijvoorbeeld voor 00:47:47.059 --> 00:47:49.789 align:middle line:82% position:46% size:100% bijna 100% vol. Ook complimenten aan de minister 00:47:49.909 --> 00:47:51.409 align:middle line:82% position:46% size:100% daarvoor. Ik heb hem daarover ook afgelopen 00:47:51.528 --> 00:47:54.710 align:middle line:82% position:46% size:100% zomer heel vaak lastiggevallen. Ik ben blij dat hij het voor elkaar 00:47:54.829 --> 00:47:58.039 align:middle line:82% position:46% size:100% gekregen heeft, maar nu wordt het wel tijd voor de vervolgstap, want 00:47:58.159 --> 00:48:00.849 align:middle line:82% position:46% size:100% we hebben geen grip op de inzet van het gas in een crisis. 00:48:01.389 --> 00:48:04.070 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij een mogelijk tekort zouden we het gas dus niet kunnen inzetten op 00:48:04.190 --> 00:48:06.920 align:middle line:82% position:46% size:100% een manier waarmee we de maatschappelijke schade zo veel 00:48:07.039 --> 00:48:11.420 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijk beperkt houden. De rol van de overheid, of in ieder 00:48:11.539 --> 00:48:12.820 align:middle line:82% position:46% size:100% geval de grip erop, moet daarom vergroot worden. 00:48:13.300 --> 00:48:16.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Staatsdeelneming EBN zou wat de VVD betreft die rol op zich kunnen 00:48:16.489 --> 00:48:19.579 align:middle line:82% position:46% size:100% nemen, waarmee we de gasopslagen meer als strategische reserves 00:48:19.699 --> 00:48:22.309 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen inzetten. Want willen we bijvoorbeeld wel dat 00:48:22.429 --> 00:48:24.610 align:middle line:82% position:46% size:100% de gasopslagen volledig leeg raken deze winter? 00:48:25.329 --> 00:48:27.798 align:middle line:82% position:46% size:100% Het lijkt me van niet, want de vulopgave voor volgende winter kan 00:48:27.918 --> 00:48:30.550 align:middle line:82% position:46% size:100% ook al ontzettend moeilijk worden. Hoe kijkt de minister hiernaar? 00:48:31.300 --> 00:48:34.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Is hij bereid om de rol van EBN hierbij te vergroten? 00:48:35.800 --> 00:48:38.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe ziet de regering de rol van de Staat bij de gasopslagen voor zich, 00:48:39.070 --> 00:48:41.960 align:middle line:82% position:46% size:100% de komende twee winters? Heeft de regering ook een 00:48:42.079 --> 00:48:46.010 align:middle line:82% position:46% size:100% langetermijnvisie op de inzet van onze gasopslagen, maar ook de rol 00:48:46.130 --> 00:48:47.679 align:middle line:82% position:46% size:100% van strategische reserves op dit vlak? 00:48:48.398 --> 00:48:50.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de minister bereid om deze uit te werken? 00:48:51.969 --> 00:48:53.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik ga door naar blok drie. 00:48:54.079 --> 00:48:57.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Net zoals de heer Boucke werk ik met blokken in zo'n lange inbreng. 00:48:57.579 --> 00:49:00.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe krijgen we de zekerheid dat we niet nogmaals in een energiecrisis 00:49:00.590 --> 00:49:04.230 align:middle line:82% position:46% size:100% terechtkomen? Want als we naar de ... 00:49:04.349 --> 00:49:06.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie dat mevrouw Kröger nog een vraag heeft over het vorige blok. 00:49:06.918 --> 00:49:09.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we naar dát blok gaan, dan grijp ik in. 00:49:10.309 --> 00:49:14.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, ik sloeg even aan op de woorden van de heer Erkens, die zei: bij een 00:49:14.159 --> 00:49:18.440 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijke crisis moeten we kunnen ingrijpen en regie kunnen pakken. 00:49:18.860 --> 00:49:22.456 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar we zitten al in een crisis. We zitten met z'n allen in een 00:49:22.577 --> 00:49:25.280 align:middle line:82% position:46% size:100% crisis; dat weten we. De volgende winter wordt 00:49:25.400 --> 00:49:26.469 align:middle line:82% position:46% size:100% waarschijnlijk nóg spannender. 00:49:28.148 --> 00:49:31.148 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben eindeloze discussies gehad met de minister. 00:49:31.840 --> 00:49:34.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Wanneer treedt het Bescherm- en Herstelplan Gas in werking? 00:49:34.159 --> 00:49:36.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Wanneer moet je een afschakelladder hebben? 00:49:36.159 --> 00:49:39.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Wanneer moet de overheid eigenlijk echt regie pakken en gaan sturen? 00:49:40.519 --> 00:49:43.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de heer Erkens het niet met mij eens dat we daar allang zijn en dat 00:49:43.719 --> 00:49:45.530 align:middle line:82% position:46% size:100% de overheid dus ook al meer regie moet pakken? 00:49:45.650 --> 00:49:48.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Is hij het ermee eens dat we niet moeten wachten tot het nóg erger 00:49:48.920 --> 00:49:51.190 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt? Ik ben het ten dele eens met mevrouw 00:49:51.309 --> 00:49:52.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Kröger. We zitten nog niet in een situatie 00:49:53.050 --> 00:49:54.670 align:middle line:82% position:46% size:100% van schaarste. We zitten in een situatie van heel 00:49:54.789 --> 00:49:57.610 align:middle line:82% position:46% size:100% hoge prijzen. Ik vind het van belang dat het 00:49:57.730 --> 00:50:01.096 align:middle line:82% position:46% size:100% instrumentarium wel beschikbaar komt, voor het moment dat we 00:50:01.215 --> 00:50:03.880 align:middle line:82% position:46% size:100% inderdaad overgaan tot de volgende fase in het bescherm en Herstelplan 00:50:04.000 --> 00:50:05.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Gas. Dat is ook mijn oproep aan de 00:50:05.570 --> 00:50:07.719 align:middle line:82% position:46% size:100% minister. Hoe zorgen we ervoor dat, als deze 00:50:07.840 --> 00:50:09.340 align:middle line:82% position:46% size:100% winter inderdaad ontzettend moeilijk wordt, als bijvoorbeeld de 00:50:09.460 --> 00:50:13.329 align:middle line:82% position:46% size:100% gasopslagen heel snel leeg raken en de import stokt, de minister wel kan 00:50:13.449 --> 00:50:14.949 align:middle line:82% position:46% size:100% ingrijpen? Hoe kan hij er dan voor zorgen dat 00:50:15.070 --> 00:50:18.088 align:middle line:82% position:46% size:100% het gas op die plekken terechtkomt waardoor we de maatschappelijke 00:50:18.208 --> 00:50:19.530 align:middle line:82% position:46% size:100% schade zo beperkt mogelijk kunnen houden? 00:50:21.230 --> 00:50:22.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dit gewoon een heel vreemd antwoord. 00:50:23.570 --> 00:50:26.849 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Erkens zegt: we zitten niet in een situatie van schaarste, maar 00:50:26.969 --> 00:50:29.849 align:middle line:82% position:46% size:100% in een situatie van hoge prijzen. Die hoge prijzen komen natuurlijk 00:50:29.969 --> 00:50:32.610 align:middle line:82% position:46% size:100% door schaarste. Zo hebben we het nu met z'n allen 00:50:32.730 --> 00:50:34.978 align:middle line:82% position:46% size:100% geregeld. Nu bepaalt de markt eigenlijk, door 00:50:35.099 --> 00:50:36.199 align:middle line:82% position:46% size:100% die hoge prijzen, 00:50:38.539 --> 00:50:39.739 align:middle line:82% position:46% size:100% wie er in de maatschappij wel of niet gas krijgt. 00:50:40.128 --> 00:50:42.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Met het prijsplafond voor huishoudens hebben we daarop 00:50:42.269 --> 00:50:45.469 align:middle line:82% position:46% size:100% ingegrepen, maar in alle andere sectoren doen we dat niet. 00:50:45.918 --> 00:50:49.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Is dit dus niet veel meer het moment om echt te zeggen: we gaan 00:50:49.429 --> 00:50:53.429 align:middle line:82% position:46% size:100% structureel heel erg veel besparen én we gaan ervoor zorgen dat we de 00:50:53.550 --> 00:50:57.329 align:middle line:82% position:46% size:100% energie naar de plekken krijgen waar ze de hoogste maatschappelijke 00:50:57.449 --> 00:50:58.099 align:middle line:82% position:46% size:100% meerwaarde heeft? Is het nu niet de tijd om er in 00:50:58.219 --> 00:51:01.050 align:middle line:82% position:46% size:100% ieder geval voor te zorgen dat de energie op bepaalde plekken goed 00:51:01.170 --> 00:51:04.427 align:middle line:82% position:46% size:100% terechtkomt? Ik ben het eens met de inzet op 00:51:04.547 --> 00:51:06.724 align:middle line:82% position:46% size:100% energiebesparing. Ik gaf ook al aan dat ik vind dat 00:51:06.844 --> 00:51:09.177 align:middle line:82% position:46% size:100% het aanbod vergroot moet worden. Als we meer importeren, is er 00:51:09.297 --> 00:51:11.659 align:middle line:82% position:46% size:100% inderdaad ook een lagere prijs omdat er dan gewoon meer aanbod 00:51:11.780 --> 00:51:14.420 align:middle line:82% position:46% size:100% beschikbaar komt. Dit sluit wel aan bij de discussie 00:51:14.539 --> 00:51:15.199 align:middle line:82% position:46% size:100% die ik net tijdens een interruptiedebatje had met de heer 00:51:15.320 --> 00:51:18.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Boucke. Ik zou dan wel willen weten wat nou 00:51:18.708 --> 00:51:21.019 align:middle line:82% position:46% size:100% die meest kritieke sectoren zijn die we gewoon koste wat het kost 00:51:21.139 --> 00:51:23.088 align:middle line:82% position:46% size:100% overeind moeten houden. Vandaar ook mijn vraag om daar voor 00:51:23.208 --> 00:51:24.800 align:middle line:82% position:46% size:100% het kerstreces duidelijkheid over te krijgen. 00:51:24.920 --> 00:51:27.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Welke industriële takken worden nu ontzettend zwaar geraakt, waarbij 00:51:27.989 --> 00:51:29.168 align:middle line:82% position:46% size:100% men het eigen bedrijf misschien afschakelt? 00:51:29.590 --> 00:51:32.369 align:middle line:82% position:46% size:100% En leidt dit ertoe dat we misschien begin volgend jaar met een nog 00:51:32.489 --> 00:51:34.150 align:middle line:82% position:46% size:100% groter probleem op een ander terrein zitten? 00:51:34.659 --> 00:51:35.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wil ik wel zichtbaar krijgen. 00:51:38.429 --> 00:51:40.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat u verder. Voorzitter. 00:51:40.269 --> 00:51:43.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe krijgen we de zekerheid dat we niet nogmaals in een energiecrisis 00:51:43.400 --> 00:51:46.670 align:middle line:82% position:46% size:100% terechtkomen? Voor de lange termijn moeten we in 00:51:46.789 --> 00:51:49.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland zekerheid creëren door niet meer afhankelijk te zijn van 00:51:50.090 --> 00:51:53.230 align:middle line:82% position:46% size:100% energie van onvrije landen. Dat betekent dat Nederland 00:51:53.378 --> 00:51:57.829 align:middle line:82% position:46% size:100% energieonafhankelijk moet worden waar nodig, en zelfs op sommige 00:51:57.949 --> 00:52:01.969 align:middle line:82% position:46% size:100% vlakken exporteur moet worden. De uitbouw van onze nationale 00:52:02.090 --> 00:52:02.949 align:middle line:82% position:46% size:100% energieproductie moet worden versneld. 00:52:03.340 --> 00:52:05.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zei net al dat ik nu werk aan een initiatiefwet op dit vlak. 00:52:06.250 --> 00:52:07.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Die initiatiefwet wil ik begin volgend jaar indienen. 00:52:07.610 --> 00:52:10.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat veel partijen in deze Kamer zich daarin kunnen vinden. 00:52:11.469 --> 00:52:13.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd moeten we ook nu al aan de slag met 00:52:13.789 --> 00:52:16.789 align:middle line:82% position:46% size:100% energieonafhankelijkheid. Zoals ik al vaker heb betoogd, moet 00:52:16.909 --> 00:52:18.878 align:middle line:82% position:46% size:100% ook de bouw van een kerncentrale versneld worden. 00:52:19.780 --> 00:52:22.070 align:middle line:82% position:46% size:100% De inzet van de rijkscoördinatieregeling kan de 00:52:22.190 --> 00:52:25.519 align:middle line:82% position:46% size:100% benodigde procedures fors versnellen zonder in te boeten op inspraak of 00:52:25.639 --> 00:52:28.309 align:middle line:82% position:46% size:100% nauwkeurigheid. Kernenergie zit nog niet in de 00:52:28.429 --> 00:52:31.920 align:middle line:82% position:46% size:100% rijkscoördinatieregeling. Is de minister bereid om kernenergie 00:52:32.039 --> 00:52:34.159 align:middle line:82% position:46% size:100% toe te voegen aan de lijst van projecten die vallen onder de 00:52:34.280 --> 00:52:37.789 align:middle line:82% position:46% size:100% rijkscoördinatieregeling? Verder heeft Nederland al 00:52:37.909 --> 00:52:39.849 align:middle line:82% position:46% size:100% decennialang geen nieuwe kerncentrales gebouwd. 00:52:40.360 --> 00:52:43.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Veel ervaring en kennis moeten opnieuw opgedaan worden. 00:52:43.869 --> 00:52:46.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Om de kans op vertraging later in het proces te beperken, kan de 00:52:46.760 --> 00:52:50.329 align:middle line:82% position:46% size:100% minister de boel versnellen door al officiële verkenningen te openen met 00:52:50.449 --> 00:52:53.822 align:middle line:82% position:46% size:100% de drie wereldwijde leveranciers van kerncentrales uit landen waarmee wij 00:52:53.943 --> 00:52:56.269 align:middle line:82% position:46% size:100% bevriend zijn, namelijk de VS, Frankrijk en Zuid-Korea. 00:52:56.389 --> 00:52:59.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou zelf zeggen: houd de Chinezen en de Russen er maar buiten. 00:53:00.340 --> 00:53:03.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister specifiek aan deze bedrijven vragen wat zij nodig 00:53:03.289 --> 00:53:06.739 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben om versneld en succesvol twee kerncentrales hier op locatie te 00:53:06.860 --> 00:53:09.650 align:middle line:82% position:46% size:100% bouwen? Hierbij kan er op locatie ook al 00:53:09.769 --> 00:53:13.099 align:middle line:82% position:46% size:100% onderzoek verricht worden. Daarnaast kan de minister ook al 00:53:13.219 --> 00:53:16.119 align:middle line:82% position:46% size:100% beginnen met de opzet van een programmaorganisatie voor de bouw. 00:53:16.960 --> 00:53:19.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Hier moeten tijdig goede mensen voor geworven worden uit binnen en 00:53:19.699 --> 00:53:20.199 align:middle line:82% position:46% size:100% buitenland. 00:53:22.019 --> 00:53:24.798 align:middle line:82% position:46% size:100% Het budget voor 2023 is tegelijkertijd te beperkt voor deze 00:53:24.918 --> 00:53:27.679 align:middle line:82% position:46% size:100% ambities. Er is slechts 24 miljoen euro op de 00:53:27.800 --> 00:53:29.929 align:middle line:82% position:46% size:100% begroting gereserveerd, in plaats van de 50 miljoen uit het 00:53:30.050 --> 00:53:32.860 align:middle line:82% position:46% size:100% coalitieakkoord. De minister moet de voet op het 00:53:33.010 --> 00:53:36.900 align:middle line:82% position:46% size:100% gaspedaal zetten en versnellen. Ik overweeg dan ook een amendement 00:53:37.019 --> 00:53:42.139 align:middle line:82% position:46% size:100% om het budget te verhogen richting die 50 miljoen, alsook om die eerste 00:53:42.260 --> 00:53:45.110 align:middle line:82% position:46% size:100% officiële verkenning te starten en de programmaorganisatie op te 00:53:45.230 --> 00:53:47.030 align:middle line:82% position:46% size:100% bouwen. Kan de minister hierop een eerste 00:53:47.150 --> 00:53:50.239 align:middle line:82% position:46% size:100% reactie geven? Ten tweede wil ik dat de productie 00:53:50.360 --> 00:53:52.809 align:middle line:82% position:46% size:100% van groene waterstof juist in Nederland gaat plaatsvinden. 00:53:53.469 --> 00:53:55.630 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten niet inzetten op grootschalige import uit het 00:53:55.809 --> 00:53:59.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Midden-Oosten, waarmee we een nieuwe afhankelijkheid creëren en daarmee 00:53:59.719 --> 00:54:01.628 align:middle line:82% position:46% size:100% ook de problemen van de toekomst naar ons toe halen. 00:54:02.679 --> 00:54:04.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Wanneer gaat de minister de doelstelling voor groene waterstof 00:54:04.880 --> 00:54:08.690 align:middle line:82% position:46% size:100% verhogen naar 8 gigawatt in 2030, zoals eerder is aangegeven in het 00:54:08.809 --> 00:54:12.940 align:middle line:82% position:46% size:100% gezamenlijke plan van de VVD en D66? Wanneer komt hier duidelijkheid 00:54:13.059 --> 00:54:15.619 align:middle line:82% position:46% size:100% over? Nederland moet een hub worden voor 00:54:15.739 --> 00:54:18.920 align:middle line:82% position:46% size:100% groene waterstof. Daarnaast moet de inzet op groen gas 00:54:19.039 --> 00:54:21.230 align:middle line:82% position:46% size:100% snel verstevigd worden. Wanneer komt de minister met 00:54:21.349 --> 00:54:24.840 align:middle line:82% position:46% size:100% duidelijkheid op dit vlak? Voorzitter, tot slot. 00:54:24.960 --> 00:54:27.559 align:middle line:82% position:46% size:100% Aardwarmte als techniek komt nog steeds niet van de grond in 00:54:27.679 --> 00:54:29.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland, ondanks de grote potentie. 00:54:30.369 --> 00:54:32.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat gaat de minister hieraan doen op de korte termijn? 00:54:33.250 --> 00:54:36.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Er staan immers veel projecten in de startblokken die maar niet tot 00:54:36.349 --> 00:54:38.929 align:middle line:82% position:46% size:100% wasdom willen komen. Is de minister bereid om een 00:54:39.050 --> 00:54:43.489 align:middle line:82% position:46% size:100% aanjaagteam samen te stellen dat de concrete knelpunten voor deze 00:54:43.610 --> 00:54:46.028 align:middle line:82% position:46% size:100% projecten gaat wegwerken? Kan de minister dit toezeggen? 00:54:47.349 --> 00:54:49.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik kom op mijn laatste en vierde 00:54:49.429 --> 00:54:52.269 align:middle line:82% position:46% size:100% blokje, voordat ik het stokje doorgeef aan collega Rahimi. 00:54:53.019 --> 00:54:56.030 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben ambitieuze klimaatdoelen voor 2030 om ons land schoon en 00:54:56.150 --> 00:54:58.298 align:middle line:82% position:46% size:100% veilig door te geven aan de volgende generaties. 00:54:59.168 --> 00:55:03.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we deze doelen met zekerheid willen halen, moet de focus radicaal 00:55:03.630 --> 00:55:05.349 align:middle line:82% position:46% size:100% komen te liggen op een versnelling van de uitvoering. 00:55:06.219 --> 00:55:09.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Door de tekorten op de arbeidsmarkt, de lange procedures en 00:55:09.230 --> 00:55:12.518 align:middle line:82% position:46% size:100% vergunningstrajecten en een niet altijd op tijd leverende overheid 00:55:13.360 --> 00:55:15.159 align:middle line:82% position:46% size:100% komen veel bestaande projecten niet tot uitvoering. 00:55:15.639 --> 00:55:19.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is eeuwig zonde, aangezien huishoudens en ondernemers juist nu 00:55:19.360 --> 00:55:23.318 align:middle line:82% position:46% size:100% willen verduurzamen. De focus moet weg van de obsessie 00:55:23.829 --> 00:55:26.000 align:middle line:82% position:46% size:100% voor nieuwe plannen en moet komen te liggen op het verbeteren van de 00:55:26.119 --> 00:55:29.269 align:middle line:82% position:46% size:100% uitvoering van de plannen die we al hebben, zodat we resultaten gaan 00:55:29.389 --> 00:55:29.650 align:middle line:82% position:46% size:100% behalen. 00:55:31.300 --> 00:55:34.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil het toch nog even hebben over het vorige blokje. 00:55:35.570 --> 00:55:38.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben het helemaal met de heer Erkens van de VVD eens dat we moeten 00:55:38.820 --> 00:55:40.199 align:middle line:82% position:46% size:100% inzetten op waterstof. Dat is goed. 00:55:40.320 --> 00:55:43.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar daarvoor heb je productie, transport en afname nodig. 00:55:43.938 --> 00:55:45.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland lijkt op dat vlak totaal de boot te missen. 00:55:46.489 --> 00:55:50.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zetten in op CCS, Carbon Capture and Storage. 00:55:50.849 --> 00:55:54.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn specifieke vraag aan de heer Erkens is: zou het niet mooi zijn 00:55:54.130 --> 00:55:59.108 align:middle line:82% position:46% size:100% als we bij Tata Steel niet inzetten op CCS, waar de VVD blijkbaar achter 00:55:59.228 --> 00:56:03.608 align:middle line:82% position:46% size:100% staat, maar meteen op waterstof, zodat we in ieder geval de afname en 00:56:03.728 --> 00:56:06.998 align:middle line:82% position:46% size:100% het transport hebben geregeld? Daarna kunnen we meteen de aanvoer 00:56:07.119 --> 00:56:09.659 align:middle line:82% position:46% size:100% en de productie regelen. Dan hebben we meteen een soort 00:56:09.929 --> 00:56:11.159 align:middle line:82% position:46% size:100% ruggengraat voor de hele 00:56:12.760 --> 00:56:14.440 align:middle line:82% position:46% size:100% waterstofeconomie. Mijn vraag is: waarom is de VVD, 00:56:14.559 --> 00:56:17.878 align:middle line:82% position:46% size:100% door het stimuleren van CCS, tot nu toe een beetje een obstakel in het 00:56:18.628 --> 00:56:19.108 align:middle line:82% position:46% size:100% overgaan 00:56:34.199 --> 00:56:34.289 align:middle line:82% position:46% size:100% op 00:56:37.800 --> 00:56:37.949 align:middle line:82% position:46% size:100% een 00:57:26.769 --> 00:57:27.550 align:middle line:82% position:46% size:100% waterstofeconomie? 00:57:31.230 --> 00:57:33.159 align:middle line:82% position:46% size:100% CCS is noodzakelijk om de klimaatdoelen te halen. 00:57:33.280 --> 00:57:35.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat blijkt ook uit alle internationale rapporten die op dit 00:57:35.289 --> 00:57:38.530 align:middle line:82% position:46% size:100% vlak gemaakt worden. Wat wij zeggen, is dat CCS een 00:57:38.650 --> 00:57:40.780 align:middle line:82% position:46% size:100% transitieoplossing is. We gaan nooit voldoende groene 00:57:40.900 --> 00:57:43.918 align:middle line:82% position:46% size:100% waterstof hebben om in 2030 alle industrie daarop over te laten 00:57:45.119 --> 00:57:46.960 align:middle line:82% position:46% size:100% stappen. We moeten kijken hoeveel groene 00:57:47.079 --> 00:57:49.487 align:middle line:82% position:46% size:100% waterstof er beschikbaar komt, wat we binnen kunnen halen en wat we 00:57:49.606 --> 00:57:51.650 align:middle line:82% position:46% size:100% zelf kunnen produceren. Vervolgens moeten we besluiten welke 00:57:51.769 --> 00:57:55.416 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie dat gaat afnemen — ik zal daar dadelijk nog op ingaan — want 00:57:55.536 --> 00:57:58.570 align:middle line:82% position:46% size:100% als er geen afname komt, worden die investeringen terecht niet gedaan, 00:57:58.690 --> 00:58:01.030 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals u net al aangaf. En dan blijft er nog een hele 00:58:01.329 --> 00:58:04.789 align:middle line:82% position:46% size:100% restcategorie over, waarbij CCS in de transitiefase een goede 00:58:04.909 --> 00:58:07.400 align:middle line:82% position:46% size:100% tussenoplossing kan zijn. In dat kader steunen we het dus wel. 00:58:07.519 --> 00:58:09.340 align:middle line:82% position:46% size:100% U vervolgt uw betoog. 00:58:11.110 --> 00:58:13.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Mijn grootste zorg zit bij de 00:58:14.090 --> 00:58:17.239 align:middle line:82% position:46% size:100% verduurzaming van onze industrie. Het is net alsof meneer Van Haga al 00:58:17.360 --> 00:58:18.519 align:middle line:82% position:46% size:100% wist dat ik dit bruggetje ging maken. 00:58:19.480 --> 00:58:21.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Er komt nu een nationaal programma verduurzaming industrie. 00:58:22.389 --> 00:58:25.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is mooi, maar tegelijkertijd hebben we al een heel alfabet aan 00:58:25.849 --> 00:58:28.088 align:middle line:82% position:46% size:100% programma's voor de verduurzaming van de industrie, zoals het PIDI, 00:58:28.570 --> 00:58:34.367 align:middle line:82% position:46% size:100% het CES, het MIEK, de provinciale MIEK's en nog veel meer andere 00:58:34.487 --> 00:58:37.639 align:middle line:82% position:46% size:100% programma's die lopen. Alleen procesoplossingen gaan niet 00:58:37.760 --> 00:58:40.369 align:middle line:82% position:46% size:100% leiden tot een versnelling. De overheid moet juist knopen 00:58:40.489 --> 00:58:43.329 align:middle line:82% position:46% size:100% doorhakken en prioriteit geven aan de verduurzaming van de industrie. 00:58:44.260 --> 00:58:46.400 align:middle line:82% position:46% size:100% De industrie heeft immers door de energiecrisis te maken met 00:58:46.519 --> 00:58:50.960 align:middle line:82% position:46% size:100% structureel hoge energieprijzen. Als we te lang wachten, hebben we op 00:58:51.079 --> 00:58:53.119 align:middle line:82% position:46% size:100% sommige vlakken misschien niet eens meer een noemenswaardige industrie 00:58:53.239 --> 00:58:56.480 align:middle line:82% position:46% size:100% over in de toekomst. De overheid moet dus zekerheid 00:58:56.599 --> 00:58:58.969 align:middle line:82% position:46% size:100% creëren, zodat de investeringen in verduurzaming van de grond gaan 00:58:59.090 --> 00:59:03.619 align:middle line:82% position:46% size:100% komen: concrete jaartallen met welk bedrijf wanneer op welke 00:59:03.739 --> 00:59:08.119 align:middle line:82% position:46% size:100% infrastructuur aangesloten wordt en concrete besluiten, zoals ik net ook 00:59:08.239 --> 00:59:12.050 align:middle line:82% position:46% size:100% al zei, over welk bedrijf in Nederland als eerste de 00:59:12.170 --> 00:59:14.809 align:middle line:82% position:46% size:100% geproduceerde of geïmporteerde groene waterstof gaat afnemen. 00:59:14.929 --> 00:59:14.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo 00:59:16.510 --> 00:59:19.250 align:middle line:82% position:46% size:100% weten we ook welk bedrijf tijdelijk misschien met blauwe waterstof aan 00:59:19.369 --> 00:59:22.309 align:middle line:82% position:46% size:100% de slag moet. Het doorhakken van knopen geeft 00:59:22.429 --> 00:59:25.652 align:middle line:82% position:46% size:100% zekerheid, zodat investeringen daadwerkelijk van de grond komen en 00:59:25.773 --> 00:59:29.780 align:middle line:82% position:46% size:100% we bewegen van praten naar doen. Daarnaast kunnen financiële 00:59:29.900 --> 00:59:33.170 align:middle line:82% position:46% size:100% garanties de onzekerheid over de tijdigheid van de aanleg van 00:59:33.289 --> 00:59:38.530 align:middle line:82% position:46% size:100% infrastructuur of duurzame energie weghalen of volop risico's afdekken. 00:59:39.730 --> 00:59:42.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom moeten die garanties ook een grotere rol spelen in het samenspel 00:59:42.730 --> 00:59:45.190 align:middle line:82% position:46% size:100% met het doorhakken van de zojuist genoemde knopen. 00:59:46.710 --> 00:59:49.239 align:middle line:82% position:46% size:100% We zetten nog vrij weinig in op financiële garanties en instrumenten 00:59:49.360 --> 00:59:51.019 align:middle line:82% position:46% size:100% in de transitie. Die garanties zijn in de meeste 00:59:51.139 --> 00:59:53.900 align:middle line:82% position:46% size:100% gevallen waarschijnlijk niet nodig, maar kunnen wel helpen om een 00:59:54.019 --> 00:59:55.510 align:middle line:82% position:46% size:100% investering eerder van de grond te krijgen. 00:59:56.349 --> 00:59:59.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister hierop reageren? Is ze bereid om in haar volgende 00:59:59.900 --> 01:00:03.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamerbrief over de verduurzaming van de industrie uitgebreid terug te 01:00:03.559 --> 01:00:07.429 align:middle line:82% position:46% size:100% komen op hoe ze financiële garanties als instrument wil gaan inzetten 01:00:07.550 --> 01:00:10.179 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de verduurzaming van de industrie, naast het al beschikbare 01:00:10.300 --> 01:00:12.429 align:middle line:82% position:46% size:100% instrumentarium? Er is een interruptie van de heer 01:00:12.550 --> 01:00:13.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Dassen, Volt. 01:00:16.628 --> 01:00:19.826 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoorde de heer Erkens net vragen aan de minister om de cruciale 01:00:19.945 --> 01:00:21.010 align:middle line:82% position:46% size:100% sectoren in kaart te brengen. 01:00:22.570 --> 01:00:25.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Een motie van mijn hand heeft daar ook om gevraagd. 01:00:26.260 --> 01:00:29.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Eind december zal de minister met een brief komen waarin dat wordt 01:00:29.239 --> 01:00:32.269 align:middle line:82% position:46% size:100% aangekaart. Mijn vraag aan de heer Erkens is: en 01:00:32.389 --> 01:00:35.326 align:middle line:82% position:46% size:100% wat dan? Ik hoorde hem namelijk net in een 01:00:35.445 --> 01:00:38.900 align:middle line:82% position:46% size:100% interruptiedebat met mevrouw Kröger zeggen dat hij niet echt regie wil 01:00:39.019 --> 01:00:43.068 align:middle line:82% position:46% size:100% nemen over het bijsturen op het moment dat je de cruciale sectoren 01:00:43.188 --> 01:00:46.099 align:middle line:82% position:46% size:100% in kaart brengt en er bijvoorbeeld een gastekort is. 01:00:46.219 --> 01:00:49.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Je zou daarop moeten kunnen acteren. Ik vraag me af wat de heer Erkens 01:00:49.969 --> 01:00:53.128 align:middle line:82% position:46% size:100% met de cruciale sectoren wil. Volgens mij twee dingen. 01:00:53.820 --> 01:00:57.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Ten eerste wil je kijken in de volgorde van verduurzamen welke 01:00:57.250 --> 01:01:00.219 align:middle line:82% position:46% size:100% sectoren het meest in de knel komen en van het grootste belang zijn om 01:01:00.340 --> 01:01:02.858 align:middle line:82% position:46% size:100% hier te behouden. Je zou kunnen zeggen: in het geval 01:01:02.978 --> 01:01:05.599 align:middle line:82% position:46% size:100% van een tekort aan handjes in de uitvoering wil je misschien de 01:01:05.719 --> 01:01:08.599 align:middle line:82% position:46% size:100% infrastructuur of schaarse groene waterstof eerst bij die clusters 01:01:08.719 --> 01:01:10.780 align:middle line:82% position:46% size:100% terecht laten komen. Dat kan een eerste keuze zijn. 01:01:11.349 --> 01:01:13.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Het tweede. Als je ziet dat een bepaalde 01:01:13.130 --> 01:01:16.670 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie die cruciaal is voor de toekomst van ons land, dreigt weg te 01:01:16.789 --> 01:01:19.010 align:middle line:82% position:46% size:100% vallen in de komende jaren, moet je ook kijken hoe je op de korte 01:01:19.130 --> 01:01:21.800 align:middle line:82% position:46% size:100% termijn tijd kan kopen om te voorkomen dat de industrie hierdoor 01:01:21.920 --> 01:01:22.268 align:middle line:82% position:46% size:100% verdwijnt. 01:01:25.418 --> 01:01:28.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Het eerste is niet voor de korte termijn en in het tweede hoor ik 01:01:28.849 --> 01:01:30.360 align:middle line:82% position:46% size:100% niet echt een antwoord van de heer Erkens. 01:01:30.480 --> 01:01:35.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Want wat is dat "kijken"? Wat stelt de heer Erkens voor om te 01:01:35.360 --> 01:01:37.809 align:middle line:82% position:46% size:100% doen? Op het moment dat er inderdaad 01:01:37.960 --> 01:01:41.389 align:middle line:82% position:46% size:100% cruciale sectoren in de problemen komen en dreigen te vertrekken, wat 01:01:41.510 --> 01:01:42.909 align:middle line:82% position:46% size:100% moet er dan volgens de VVD gebeuren? 01:01:44.429 --> 01:01:46.489 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben drie weken terug een debat gehad over de verduurzaming van de 01:01:46.610 --> 01:01:48.043 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie. Daar heb ik vijf minuten besteed aan 01:01:48.163 --> 01:01:50.760 align:middle line:82% position:46% size:100% dit onderwerp en uitgelegd wat op de korte termijn mogelijk is. 01:01:50.880 --> 01:01:53.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik noemde net de IKC-regeling als een optie. 01:01:53.489 --> 01:01:56.108 align:middle line:82% position:46% size:100% In Duitsland gebruikt men werktijdverkorting om tijd te kopen. 01:01:56.228 --> 01:01:57.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Je kunt kijken naar besparingstenders. 01:01:57.699 --> 01:01:59.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn verschillende instrumenten mogelijk. 01:01:59.668 --> 01:02:00.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk alleen dat generieke compensatie voor de industrie 01:02:01.000 --> 01:02:04.719 align:middle line:82% position:46% size:100% ontzettend moeilijk is, want de gasrekeningen zijn daar echt veel te 01:02:04.840 --> 01:02:06.250 align:middle line:82% position:46% size:100% hoog voor. Ik vind ook niet dat je dat met 01:02:06.369 --> 01:02:09.010 align:middle line:82% position:46% size:100% belastinggeld zou moeten doen. Maar er zijn heel veel andere zaken 01:02:09.130 --> 01:02:11.416 align:middle line:82% position:46% size:100% die wel mogelijk zijn op de korte termijn, misschien ook in 01:02:11.536 --> 01:02:13.409 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerking met onze buurlanden op dit vlak. 01:02:15.289 --> 01:02:16.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is natuurlijk ook interessant, hè. 01:02:16.559 --> 01:02:19.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Ons buurland Duitsland is nu heel erg aan het kijken naar precies die 01:02:20.070 --> 01:02:22.579 align:middle line:82% position:46% size:100% subsidies. Duitsland zegt dat Buy American 01:02:22.969 --> 01:02:26.250 align:middle line:82% position:46% size:100% First, de Inflation Reduction Act die ze in de Verenigde Staten 01:02:26.369 --> 01:02:29.219 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben, er juist voor zorgt dat Europese bedrijven actief aan het 01:02:29.340 --> 01:02:33.030 align:middle line:82% position:46% size:100% vertrekken zijn. We hoorden de minister op de COP 01:02:33.150 --> 01:02:35.630 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen dat hij zich daar eigenlijk niet zo'n zorgen over maakt. 01:02:36.099 --> 01:02:38.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar als ik kijk naar wat we daarover vanuit het veld horen, en 01:02:39.340 --> 01:02:42.519 align:middle line:82% position:46% size:100% ook vanuit andere landen, zit daar welzeker een hele hoge druk achter. 01:02:43.099 --> 01:02:46.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom kijken ze daar nu wel naar het subsidiëren van cruciale 01:02:46.159 --> 01:02:49.947 align:middle line:82% position:46% size:100% sectoren. Begrijp ik goed dat de VVD het daar 01:02:50.067 --> 01:02:52.119 align:middle line:82% position:46% size:100% niet mee eens is en dat dit niet moet gaan gebeuren? 01:02:53.960 --> 01:02:57.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan nu wel gaan speculeren over wat in de brief moet komen te staan, 01:02:57.269 --> 01:02:59.820 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ik geef aan dat generieke compensatie voor onze gehele 01:02:59.940 --> 01:03:01.889 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie onbetaalbaar is. Volgens mij moet je daar ook eerlijk 01:03:02.010 --> 01:03:04.585 align:middle line:82% position:46% size:100% over zijn. We moeten inzoomen op welke cruciale 01:03:04.706 --> 01:03:06.769 align:middle line:82% position:46% size:100% sectoren zijn en het meest onder druk staan. 01:03:06.889 --> 01:03:10.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ga je kijken naar wat er mogelijk is per sector die onder 01:03:10.349 --> 01:03:13.159 align:middle line:82% position:46% size:100% druk staat. Daarmee wil ik niet zeggen dat wat 01:03:13.280 --> 01:03:15.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Duitsland doet per se fout is, maar ik denk inderdaad wel dat zij een 01:03:16.110 --> 01:03:20.489 align:middle line:82% position:46% size:100% heel kostbare route kiezen. Daarom gaf ik ook aan of je in het 01:03:20.610 --> 01:03:22.920 align:middle line:82% position:46% size:100% pakket dat wij voor de verduurzaming van de industrie hebben, op het 01:03:23.039 --> 01:03:25.860 align:middle line:82% position:46% size:100% gebied van energiebesparing met maatwerkafspraken dingen naar voren 01:03:25.980 --> 01:03:28.800 align:middle line:82% position:46% size:100% kan halen en kan versnellen, zodat ze ook versneld niet meer 01:03:28.920 --> 01:03:30.949 align:middle line:82% position:46% size:100% afhankelijk zijn van duur aardgas dat ze nu importeren. 01:03:35.980 --> 01:03:40.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil me wel bij aansluiten van de vraag van collega Dassen, maar ik 01:03:40.400 --> 01:03:43.929 align:middle line:82% position:46% size:100% wil die iets anders focussen. Ik hoor de heer Erkens ook zeggen: 01:03:45.340 --> 01:03:50.260 align:middle line:82% position:46% size:100% ik wil graag de wereld beter doorgeven en die beter achterlaten. 01:03:50.800 --> 01:03:53.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou weten we dat dat op dit moment überhaupt niet aan de orde is. 01:03:53.809 --> 01:03:56.648 align:middle line:82% position:46% size:100% Op dit moment geven we die wereld helemaal niet beter door. 01:03:57.070 --> 01:04:02.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus wat telt er in de afweging die gaat komen over de industrie die we 01:04:02.958 --> 01:04:04.579 align:middle line:82% position:46% size:100% dan nodig hebben, nou zwaarder voor de heer Erkens? 01:04:04.699 --> 01:04:08.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Is het dan belangrijker om de wereld beter door te geven of om te voldoen 01:04:08.119 --> 01:04:13.730 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de industrie eisen, die nu, opgeteld, veel meer gaan vragen dan 01:04:13.849 --> 01:04:15.909 align:middle line:82% position:46% size:100% dat de wereld mooi doorgeven vereist? 01:04:17.389 --> 01:04:19.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij zit er op dit dossier tussen de Partij voor de Dieren en 01:04:20.010 --> 01:04:22.920 align:middle line:82% position:46% size:100% de VVD een filosofisch verschil. Wij geloven dat het verduurzamen van 01:04:23.039 --> 01:04:26.226 align:middle line:82% position:46% size:100% onze economie ervoor kan zorgen dat we ons land schoner en veiliger 01:04:26.347 --> 01:04:29.670 align:middle line:82% position:46% size:100% doorgeven aan volgende generaties en dat we onze toekomstige economische 01:04:29.789 --> 01:04:33.170 align:middle line:82% position:46% size:100% groei daarmee kunnen zeker stellen. Je land schoon en veilig doorgeven 01:04:33.289 --> 01:04:35.750 align:middle line:82% position:46% size:100% betekent ook zorgen voor goede gezondheidszorg in de toekomst, voor 01:04:35.869 --> 01:04:39.019 align:middle line:82% position:46% size:100% goed onderwijs, voor goede infrastructuur, voor mooie woningen, 01:04:39.139 --> 01:04:40.329 align:middle line:82% position:46% size:100% en ga zo maar door. Daar heb je ook geld voor nodig. 01:04:40.449 --> 01:04:42.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat moet je verdienen. Maar die industrie moet schoner en 01:04:42.650 --> 01:04:43.269 align:middle line:82% position:46% size:100% moet circulair 01:04:46.840 --> 01:04:50.300 align:middle line:82% position:46% size:100% worden. Dat zou allemaal kunnen, maar de 01:04:50.420 --> 01:04:52.659 align:middle line:82% position:46% size:100% afgelopen jaren gebeurde het gewoon niet. 01:04:52.960 --> 01:04:56.798 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus elke belofte die de VVD doet — en ik hoor het CDA het ook vaak 01:04:56.918 --> 01:05:00.550 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen: de wereld mooier doorgeven — is gewoon niet aan de orde. 01:05:00.670 --> 01:05:04.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gebeurt niet, omdat er veel te veel gekeken wordt naar de bestaande 01:05:05.030 --> 01:05:07.869 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie. Ik hoor de heer Erkens ook nu weer 01:05:09.128 --> 01:05:13.688 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgaan van de industrieën die nodig zijn, maar dat is een verkeerde 01:05:14.349 --> 01:05:16.369 align:middle line:82% position:46% size:100% opstelling. Je moet niet kijken welke 01:05:16.489 --> 01:05:18.880 align:middle line:82% position:46% size:100% industrieën er nodig zijn; je moet kijken wat er past. 01:05:19.539 --> 01:05:21.188 align:middle line:82% position:46% size:100% Is dat ons filosofische verschil? 01:05:23.648 --> 01:05:25.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat dit ten dele een filosofisch verschil kan zijn op dit 01:05:26.019 --> 01:05:27.650 align:middle line:82% position:46% size:100% vlak. Ik ben ook een groot voorstander van 01:05:27.769 --> 01:05:29.530 align:middle line:82% position:46% size:100% nieuwe industrieën, die in de toekomst opkomen. 01:05:29.889 --> 01:05:33.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Bedrijven die windmolens op zee maken, bedrijven die werken aan 01:05:33.610 --> 01:05:35.539 align:middle line:82% position:46% size:100% elektrolyse, en ga zo maar door: het is helemaal prima als die ook in 01:05:35.659 --> 01:05:37.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland komen. Ik vind alleen niet dat het de rol 01:05:37.340 --> 01:05:40.099 align:middle line:82% position:46% size:100% van de overheid is om te zeggen dat een bepaalde industrie hier niet 01:05:40.219 --> 01:05:42.858 align:middle line:82% position:46% size:100% meer welkom is. Ik vind het wel aan de overheid om 01:05:42.978 --> 01:05:44.389 align:middle line:82% position:46% size:100% te eisen dat die industrie gaat verduurzamen. 01:05:44.510 --> 01:05:46.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zijn we met dit kabinet ook ambitieus mee aan de slag gegaan. 01:05:48.878 --> 01:05:50.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie dat dat een reactie van mevrouw Kröger uitlokt. 01:05:50.849 --> 01:05:52.309 align:middle line:82% position:46% size:100% In ieder geval van mevrouw Kröger, GroenLinks. 01:05:52.460 --> 01:05:52.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat uw gang. 01:05:55.260 --> 01:05:57.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan denk ik toch — maar goed, dat zal ik zo ook aan de heer Bontenbal 01:05:57.889 --> 01:06:00.920 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen — dat het hele idee van groene industriepolitiek natuurlijk 01:06:01.039 --> 01:06:04.840 align:middle line:82% position:46% size:100% wel degelijk is dat er een beeld is van welke industrie je nodig hebt. 01:06:06.159 --> 01:06:09.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is opbouw, ombouw, maar ook afbouw, want niet alle industrie 01:06:09.469 --> 01:06:12.739 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan we nog nodig hebben in 2040, 01:06:12.860 --> 01:06:19.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat betreft dat beeld zou je kunnen beginnen met te zeggen: nou oké, we 01:06:19.289 --> 01:06:22.889 align:middle line:82% position:46% size:100% willen van elk bedrijf weten hoe het klimaatneutraal gaat worden. 01:06:23.010 --> 01:06:26.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is al een eerste stap, die je eigenlijk als harde eis neerlegt. 01:06:27.199 --> 01:06:30.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de heer Erkens het met mij eens dat je het zo hard moet stellen, 01:06:30.659 --> 01:06:34.608 align:middle line:82% position:46% size:100% zodat bedrijven zich wel degelijk aan die klimaateisen gaan houden? 01:06:35.820 --> 01:06:38.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Op dit moment worden er volgens mij ongeveer twintig maatwerkafspraken 01:06:38.760 --> 01:06:40.409 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgewerkt. Die draaien om investeringen op de 01:06:40.530 --> 01:06:43.619 align:middle line:82% position:46% size:100% korte en op de lange termijn voor hoe die industrie in een duurzaam 01:06:43.739 --> 01:06:46.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland zou passen in de toekomst. Ik snap het als je nog niet precies 01:06:46.510 --> 01:06:50.730 align:middle line:82% position:46% size:100% weet of je in 2045 of 2043 exact uitkomt op een bepaalde investering, 01:06:51.269 --> 01:06:53.588 align:middle line:82% position:46% size:100% dus laten we de focus leggen op de grote stappen die we nu kunnen 01:06:53.708 --> 01:06:55.269 align:middle line:82% position:46% size:100% zetten. Maar de industrie die past bij een 01:06:55.389 --> 01:06:58.960 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatneutraal Nederland in 2050, wat ons doel is, moet ook 01:06:59.079 --> 01:07:00.000 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatneutraal gaan zijn. 01:07:02.989 --> 01:07:06.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus voor die lijst ... Er was laatst een onderzoek waaruit 01:07:06.809 --> 01:07:10.170 align:middle line:82% position:46% size:100% bleek dat, ik geloof, 20% van de bedrijven überhaupt niet van plan 01:07:10.289 --> 01:07:12.059 align:middle line:82% position:46% size:100% was om zich aan milieuregels te houden. 01:07:12.179 --> 01:07:16.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar goed, is het voor die twintig grote bedrijven op die lijst een 01:07:16.230 --> 01:07:18.869 align:middle line:82% position:46% size:100% harde voorwaarde dat ze klimaatneutraal zijn? 01:07:18.989 --> 01:07:22.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Is dat een voorwaarde voordat je überhaupt begint aan allerlei 01:07:22.519 --> 01:07:23.659 align:middle line:82% position:46% size:100% financiële constructies? 01:07:26.628 --> 01:07:28.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Ten eerste. 20% gaf dat inderdaad aan. 01:07:28.829 --> 01:07:30.960 align:middle line:82% position:46% size:100% 80% gaf aan daar juist wel mee aan de slag te willen. 01:07:31.079 --> 01:07:32.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ook een hele grote groep; dat wil ik ook benoemen. 01:07:32.989 --> 01:07:35.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is wel de grote meerderheid. Maar ik vind het ook van belang dat 01:07:35.880 --> 01:07:37.920 align:middle line:82% position:46% size:100% we nu echt aan de slag gaan met die afspraken, want we zitten hier te 01:07:38.039 --> 01:07:40.634 align:middle line:82% position:46% size:100% lang met elkaar te discussiëren over welke techniek er gebruikt moet 01:07:40.753 --> 01:07:43.469 align:middle line:82% position:46% size:100% worden, welke industrie hier wel of niet past, en ga zo maar door. 01:07:43.590 --> 01:07:45.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd zien we dat er geen concrete projecten van de grond 01:07:46.050 --> 01:07:48.199 align:middle line:82% position:46% size:100% komen. Ik zou zeggen: leg daar nu de focus 01:07:48.320 --> 01:07:49.608 align:middle line:82% position:46% size:100% op. We hebben net ook een debat gehad 01:07:49.728 --> 01:07:52.059 align:middle line:82% position:46% size:100% over welke industrie cruciaal is voor onze toekomst. 01:07:52.449 --> 01:07:54.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Welke industrie hebben we nodig op het gebied van strategische 01:07:54.860 --> 01:07:56.920 align:middle line:82% position:46% size:100% autonomie, voor regionale werkgelegenheid? 01:07:57.460 --> 01:08:00.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het niet gek dat je ook een discussie met die bedrijven hebt 01:08:00.300 --> 01:08:02.269 align:middle line:82% position:46% size:100% over hoe ze in de verre toekomst hun rol zien in een klimaatneutraal 01:08:02.389 --> 01:08:05.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland, maar ik trek de lijn bij het juridisch vastleggen hiervan als 01:08:05.809 --> 01:08:09.530 align:middle line:82% position:46% size:100% een harde eis op dit moment, waarmee we bestaande verduurzamingstrajecten 01:08:09.650 --> 01:08:11.349 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien weer gaan vertragen. Vervolgt u 01:08:14.019 --> 01:08:16.329 align:middle line:82% position:46% size:100% uw betoog. Voorzitter. 01:08:16.600 --> 01:08:20.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd lopen veel projecten vast op een bureaucratische muur. 01:08:20.949 --> 01:08:24.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Eerder heb ik al gepleit voor inzet van de crisis en herstelwet om zaken 01:08:24.199 --> 01:08:27.259 align:middle line:82% position:46% size:100% te versnellen. Het coalitieakkoord refereert hier 01:08:27.378 --> 01:08:29.779 align:middle line:82% position:46% size:100% ook aan. In tijden van een crisis moet de 01:08:29.899 --> 01:08:31.329 align:middle line:82% position:46% size:100% regering echt doorpakken op dit vlak. 01:08:32.359 --> 01:08:35.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Het wordt dan ook tijd om de crisis en herstelwet te gaan toepassen. 01:08:36.430 --> 01:08:39.738 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de minister hiertoe bereid? Is ze bereid om in het eerste 01:08:39.859 --> 01:08:44.329 align:middle line:82% position:46% size:100% kwartaal van 2023 met een concrete lijst van projecten te komen die via 01:08:44.449 --> 01:08:46.210 align:middle line:82% position:46% size:100% de crisis en herstelwet versneld gaan worden? 01:08:47.020 --> 01:08:49.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Specifiek zou ik voorstellen om te kijken naar projecten in het MIEK 01:08:50.050 --> 01:08:52.270 align:middle line:82% position:46% size:100% die cruciaal zijn voor de verduurzaming van de industrie 01:08:52.720 --> 01:08:55.939 align:middle line:82% position:46% size:100% alsook voor de aanleg van cruciale energie infrastructuur, want zo 01:08:56.060 --> 01:08:59.889 align:middle line:82% position:46% size:100% maken we de grote klappers. Voorzitter, afrondend. 01:09:00.220 --> 01:09:02.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland behoeft zekerheid in onzekere tijden. 01:09:02.510 --> 01:09:06.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kabinet heeft nu een gouden kans om ons op energiegebied door deze 01:09:06.829 --> 01:09:09.439 align:middle line:82% position:46% size:100% crisis te helpen, maar ook om te voorkomen dat we in de toekomst weer 01:09:09.560 --> 01:09:11.619 align:middle line:82% position:46% size:100% geconfronteerd worden met deze hoge energieprijzen. 01:09:13.149 --> 01:09:15.738 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarnaast vergt de verduurzaming van Nederland een radicale versnelling 01:09:15.859 --> 01:09:18.500 align:middle line:82% position:46% size:100% van de uitvoering. Als de regering dit doet, krijgen we 01:09:18.619 --> 01:09:22.159 align:middle line:82% position:46% size:100% lage energieprijzen, halen we onze klimaatdoelen en leggen we de basis 01:09:22.279 --> 01:09:23.599 align:middle line:82% position:46% size:100% voor economische groei in de toekomst. 01:09:23.719 --> 01:09:25.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is tijd om te doen wat nodig is. Dank u, voorzitter. 01:09:30.039 --> 01:09:32.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat u helpt met antwoorden krijgen, want net was ik drie 01:09:32.869 --> 01:09:34.810 align:middle line:82% position:46% size:100% interrupties aan een hele simpele vraag kwijt. 01:09:35.949 --> 01:09:38.356 align:middle line:82% position:46% size:100% Met betrekking tot de versnelling van dat MIEK kan het wat de VVD 01:09:38.476 --> 01:09:43.119 align:middle line:82% position:46% size:100% betreft niet snel genoeg gaan met de flappentap die EZK is. 01:09:44.199 --> 01:09:47.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is duidelijk, maar we worden gewaarschuwd door de Algemene 01:09:47.420 --> 01:09:52.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Rekenkamer dat er eigenlijk geen deugdelijke plannen liggen onder het 01:09:53.060 --> 01:09:56.720 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatfonds en dat de middelen die nu al uit het klimaatfonds worden 01:09:56.840 --> 01:10:00.500 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgegeven zonder dat er een begrotingswet is, eigenlijk niet 01:10:00.619 --> 01:10:03.789 align:middle line:82% position:46% size:100% goed onafhankelijk getoetst zijn voordat dat geld wordt uitgegeven. 01:10:04.119 --> 01:10:06.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Vindt de VVD dit ergens nog een probleem? 01:10:06.609 --> 01:10:09.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Of zegt zij: zet de flappentap maar aan op het ministerie van 01:10:09.829 --> 01:10:12.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Economische Zaken? Hier wordt een heel zwart wit frame 01:10:13.050 --> 01:10:14.460 align:middle line:82% position:46% size:100% neergezet. Volgens mij zijn de projecten in het 01:10:14.579 --> 01:10:18.328 align:middle line:82% position:46% size:100% MIEK wel degelijk onderbouwd. Er zijn projecten die er al waren 01:10:18.448 --> 01:10:20.329 align:middle line:82% position:46% size:100% vóór het bestaan van het klimaatfonds. 01:10:21.418 --> 01:10:24.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geef aan: bekijk welke projecten daarin cruciaal zijn voor het 01:10:25.020 --> 01:10:26.279 align:middle line:82% position:46% size:100% versnellen van de verduurzaming van de industrie, die volgens mij ook 01:10:26.399 --> 01:10:29.520 align:middle line:82% position:46% size:100% mevrouw Leijten schoner wil. Kijk ook naar het stroomnet dat 01:10:29.640 --> 01:10:30.988 align:middle line:82% position:46% size:100% volloopt. Zijn er daar projecten die je kan 01:10:31.109 --> 01:10:32.909 align:middle line:82% position:46% size:100% versnellen? Dat elk project uiteindelijk een 01:10:33.029 --> 01:10:35.539 align:middle line:82% position:46% size:100% deugdelijke financiële onderbouwing nodig heeft, lijkt me logisch. 01:10:37.449 --> 01:10:39.516 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Erkens. Dan geef ik het woord aan uw 01:10:39.636 --> 01:10:42.399 align:middle line:82% position:46% size:100% collega, de heer Rahimi, ook van de VVD. 01:11:15.789 --> 01:11:18.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Voordat ik de politiek in ging, was 01:11:18.770 --> 01:11:22.529 align:middle line:82% position:46% size:100% ik ondernemer. Ik heb gevoeld, gezien en meegemaakt 01:11:22.649 --> 01:11:27.500 align:middle line:82% position:46% size:100% waar ondernemers allemaal tegenaan lopen: van urenlang formulieren 01:11:27.619 --> 01:11:31.059 align:middle line:82% position:46% size:100% invullen voor allerlei bureaucratische regeltjes 01:11:33.789 --> 01:11:35.969 align:middle line:82% position:46% size:100% tot de moeilijkheden om financiering te krijgen en 01:11:37.489 --> 01:11:40.909 align:middle line:82% position:46% size:100% die te vinden. Ook heb ik gemerkt dat het soms 01:11:41.029 --> 01:11:44.060 align:middle line:82% position:46% size:100% ingewikkeld is om te verduurzamen, terwijl verduurzamen ook kansen 01:11:44.180 --> 01:11:47.119 align:middle line:82% position:46% size:100% biedt. Ik sta hier dan ook niet alleen maar 01:11:47.239 --> 01:11:51.140 align:middle line:82% position:46% size:100% als VVD-Kamerlid. Ik sta hier ook als een van hen: een 01:11:51.260 --> 01:11:55.689 align:middle line:82% position:46% size:100% van die harde werkers die elke dag keihard aan het werk zijn voor ons, 01:11:56.859 --> 01:11:59.689 align:middle line:82% position:46% size:100% een van hen die er dag in, dag uit voor zorgen dat onze economie blijft 01:11:59.810 --> 01:12:03.899 align:middle line:82% position:46% size:100% draaien, een van hen die proberen het goede te doen, ook voor hun 01:12:04.020 --> 01:12:08.689 align:middle line:82% position:46% size:100% werknemers, een van hen die proberen elke dag weer mooie producten en 01:12:08.810 --> 01:12:11.539 align:middle line:82% position:46% size:100% diensten te leveren. Voorzitter. 01:12:11.659 --> 01:12:15.668 align:middle line:82% position:46% size:100% We willen allemaal een land waar ondernemers vrij kunnen ondernemen. 01:12:16.628 --> 01:12:20.509 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien alleen dat de ondernemers het de afgelopen jaren zwaar hebben 01:12:20.628 --> 01:12:20.829 align:middle line:82% position:46% size:100% gehad. 01:12:22.869 --> 01:12:26.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze werden geconfronteerd met het sluiten van hun winkels, zodat wij 01:12:26.270 --> 01:12:27.069 align:middle line:82% position:46% size:100% gezond bleven. 01:12:28.750 --> 01:12:32.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Er was onzekerheid over het voortbestaan van hun onderneming. 01:12:32.829 --> 01:12:38.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Hardwerkende ondernemers waren de coronacrisis nog niet voorbij en de 01:12:38.479 --> 01:12:42.679 align:middle line:82% position:46% size:100% volgende crisis diende zich al aan. De oorlog in Oekraïne raakt 01:12:42.798 --> 01:12:45.979 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemers hard. Door de oorlog hebben ondernemers te 01:12:46.100 --> 01:12:50.960 align:middle line:82% position:46% size:100% maken met energierekeningen die de pan uitrijzen, grondstoftekorten en 01:12:51.079 --> 01:12:53.989 align:middle line:82% position:46% size:100% personeelstekorten. Daar komt nog bij dat er ook 01:12:54.109 --> 01:12:57.698 align:middle line:82% position:46% size:100% problemen zijn waar ondernemers zich al heel lang zorgen over maken. 01:12:58.930 --> 01:13:01.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo zijn er constant veranderende regels. 01:13:02.229 --> 01:13:06.680 align:middle line:82% position:46% size:100% De financiering voor het mkb was al een probleem en is nu een nog groter 01:13:06.800 --> 01:13:11.000 align:middle line:82% position:46% size:100% probleem. Veel ondernemers kunnen daar niet of 01:13:11.119 --> 01:13:14.019 align:middle line:82% position:46% size:100% heel moeilijk aan komen. Ondernemers willen gewoon 01:13:14.139 --> 01:13:16.640 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemen. Zij willen hun bedrijf laten 01:13:16.760 --> 01:13:18.789 align:middle line:82% position:46% size:100% floreren. Zij willen verduurzamen. 01:13:19.319 --> 01:13:22.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij willen goed voor hun werknemers zorgen. 01:13:22.720 --> 01:13:27.627 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij willen hun hand niet hoeven ophouden bij de overheid, maar ze 01:13:27.747 --> 01:13:31.600 align:middle line:82% position:46% size:100% willen doen wat nodig is om hun bedrijf en de mensen die daar werken 01:13:31.960 --> 01:13:34.850 align:middle line:82% position:46% size:100% en de plek waar het bedrijf gevestigd is op een zo goed 01:13:34.970 --> 01:13:39.109 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijke manier verder te helpen. We hebben ondernemers hard nodig in 01:13:39.229 --> 01:13:43.250 align:middle line:82% position:46% size:100% de uitdagingen waar we voor staan. Denk alleen maar aan de 01:13:43.369 --> 01:13:46.279 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatverandering. Maar door alle problemen die ik net 01:13:46.399 --> 01:13:49.779 align:middle line:82% position:46% size:100% schets, wordt het voor ondernemers steeds moeilijker in Nederland. 01:13:50.168 --> 01:13:52.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Veel ondernemers hebben het gevoel dat ze klem zitten. 01:13:53.859 --> 01:13:57.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor grotere bedrijven staat ons vestigingsklimaat enorm onder druk. 01:13:58.479 --> 01:14:01.298 align:middle line:82% position:46% size:100% De signalen bereiken ons dat de bedrijven om zich heen kijken. 01:14:01.960 --> 01:14:04.628 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze kijken of ze zich niet beter elders kunnen vestigen. 01:14:05.319 --> 01:14:09.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Is het niet beter om in België of in Duitsland te gaan ondernemen? 01:14:10.088 --> 01:14:12.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gevaar bestaat dat met deze banen uiteindelijk ook de 01:14:12.500 --> 01:14:14.948 align:middle line:82% position:46% size:100% boterhammen uit Nederland verdwijnen. 01:14:15.850 --> 01:14:19.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn collega Erkens heeft het net gehad over het bieden van zekerheid. 01:14:20.060 --> 01:14:23.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil al die hardwerkende ondernemers de zekerheid bieden dat 01:14:23.329 --> 01:14:25.569 align:middle line:82% position:46% size:100% zij vrij kunnen ondernemen. Ik wil dat ze weer het gevoel hebben 01:14:25.810 --> 01:14:28.720 align:middle line:82% position:46% size:100% dat de overheid hen niet tegenwerkt, maar helpt daar waar kan. 01:14:33.100 --> 01:14:36.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Koren op mijn molen, zou ik zeggen. Ik had dit verhaal zelf kunnen 01:14:36.329 --> 01:14:38.725 align:middle line:82% position:46% size:100% houden. We zijn — samen met de heer De Jong, 01:14:38.845 --> 01:14:41.319 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk — hier ongeveer de enige ondernemers in de hele Kamer. 01:14:41.890 --> 01:14:43.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Hartstikke mooi. Het verbaast me dat er nog niemand 01:14:43.909 --> 01:14:46.149 align:middle line:82% position:46% size:100% van GroenLinks naar voren is gerend om te zeggen: 01:14:47.199 --> 01:14:48.619 align:middle line:82% position:46% size:100% "Belangenverstrengeling! U staat hier voor uw eigen achterban 01:14:48.739 --> 01:14:50.168 align:middle line:82% position:46% size:100% te pleiten." Ja, voorzitter, ik schiet op. 01:14:51.338 --> 01:14:54.859 align:middle line:82% position:46% size:100% De coronacrisis, energiecrisis, financiering, hogere lasten: meneer 01:14:54.979 --> 01:14:58.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Rahimi heeft het allemaal genoemd. Maar het is wel het resultaat van 01:14:58.458 --> 01:15:02.060 align:middle line:82% position:46% size:100% twaalf jaar VVD-beleid. Het vestigingsklimaat verslechtert 01:15:02.180 --> 01:15:04.460 align:middle line:82% position:46% size:100% met de dag. We dalen op alle lijstjes: 01:15:04.579 --> 01:15:08.317 align:middle line:82% position:46% size:100% infrastructuur van plek 4 naar plek 10, fiscaal beleid van 42 naar 59, 01:15:08.436 --> 01:15:12.140 align:middle line:82% position:46% size:100% binnenlandse economie van 14 naar 25; er lijkt geen einde aan te 01:15:12.260 --> 01:15:13.838 align:middle line:82% position:46% size:100% komen. Ik vind het een fantastisch verhaal, 01:15:14.199 --> 01:15:17.470 align:middle line:82% position:46% size:100% maar wat gaat de VVD nu daadwerkelijk doen om die 01:15:17.590 --> 01:15:19.930 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemer, die echt geen zuurstof meer krijgt, te helpen? 01:15:22.960 --> 01:15:26.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Een punt van orde: er zijn ondernemers die op u stemmen, op ons 01:15:26.930 --> 01:15:30.207 align:middle line:82% position:46% size:100% stemmen, op GroenLinks stemmen, op D66 stemmen, dus ik sta niet hier 01:15:30.327 --> 01:15:34.009 align:middle line:82% position:46% size:100% met een belang. Dat wil ik wel even benoemen, als 01:15:34.128 --> 01:15:36.500 align:middle line:82% position:46% size:100% correctie. Maar inderdaad, we zijn een van de 01:15:36.619 --> 01:15:41.119 align:middle line:82% position:46% size:100% weinige ondernemers. Wat de heer Van Haga aankaart, is 01:15:41.239 --> 01:15:43.907 align:middle line:82% position:46% size:100% heel goed. Daarom houd ik dit betoog ook om de 01:15:44.027 --> 01:15:46.759 align:middle line:82% position:46% size:100% juiste dingen te doen. Daarom ben ik ongelofelijk blij. 01:15:46.878 --> 01:15:50.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zit hier 309 dagen in de Kamer en we hebben samen heel veel moties 01:15:50.930 --> 01:15:53.000 align:middle line:82% position:46% size:100% ingediend, juist om dat te verbeteren. 01:15:53.119 --> 01:15:58.630 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van Haga heeft de VVD ontzettend gesteund om dat te doen. 01:15:59.289 --> 01:16:01.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Alles wat we in de afgelopen commissiedebatten samen hebben 01:16:01.789 --> 01:16:07.819 align:middle line:82% position:46% size:100% gedaan, voor bedrijfsfinanciering, de energierekening, de regeldruk — 01:16:08.560 --> 01:16:10.810 align:middle line:82% position:46% size:100% dat zijn de antwoorden die we samen hebben ingevuld. 01:16:11.239 --> 01:16:12.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Nog twee vragen, hè. De heer Van Haga. 01:16:12.750 --> 01:16:15.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit wordt een veel te vriendelijke interruptie, want we zijn het 01:16:15.640 --> 01:16:18.399 align:middle line:82% position:46% size:100% eigenlijk helemaal eens. Laat ik mijn een-na-laatste 01:16:18.520 --> 01:16:23.219 align:middle line:82% position:46% size:100% interruptie dan maar besluiten met de aanmoediging aan de heer Rahimi 01:16:23.460 --> 01:16:28.180 align:middle line:82% position:46% size:100% dat hij in de fractie de andere fractieleden van de VVD en de 01:16:28.300 --> 01:16:31.319 align:middle line:82% position:46% size:100% minister ervan kan overtuigen dat er echt iets moet veranderen, want 01:16:31.439 --> 01:16:33.667 align:middle line:82% position:46% size:100% anders is het vechten tegen de bierkaai. 01:16:33.787 --> 01:16:36.488 align:middle line:82% position:46% size:100% De afgelopen twaalf jaar waren echt heel slecht voor de ondernemer. 01:16:36.609 --> 01:16:37.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar we zijn het eens, dus gaat u door. 01:16:41.079 --> 01:16:44.000 align:middle line:82% position:46% size:100% U hoeft er niet op te reageren, want het was een aanmoediging, maar het 01:16:44.119 --> 01:16:47.048 align:middle line:82% position:46% size:100% mag wel. Ik wil daar toch even op reageren, 01:16:47.168 --> 01:16:49.659 align:middle line:82% position:46% size:100% want ik kan u verzekeren dat er ook in de afgelopen twaalf jaar 01:16:49.779 --> 01:16:52.630 align:middle line:82% position:46% size:100% ontzettend hard gewerkt is. Er zijn verschillende maatregelen 01:16:52.750 --> 01:16:57.220 align:middle line:82% position:46% size:100% genomen, zoals het Groeifonds en de tegemoetkoming voor corona, en noem 01:16:57.340 --> 01:17:01.229 align:middle line:82% position:46% size:100% maar op. De heer Van Haga weet dat ik vaak 01:17:01.350 --> 01:17:04.877 align:middle line:82% position:46% size:100% moties en amendementen deel, ook om samen na te denken over wat goed is 01:17:04.997 --> 01:17:08.920 align:middle line:82% position:46% size:100% voor het mkb, voor het vestigingsklimaat, voor onze 01:17:09.039 --> 01:17:12.300 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemers. Ik neem het ter harte om samen 01:17:12.509 --> 01:17:14.679 align:middle line:82% position:46% size:100% keihard door te knokken voor het bedrijfsleven. 01:17:14.798 --> 01:17:15.859 align:middle line:82% position:46% size:100% U vervolgt uw betoog. 01:17:18.338 --> 01:17:20.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Gelukkig is die zekerheid voor een 01:17:20.810 --> 01:17:25.779 align:middle line:82% position:46% size:100% deel door de overheid geboden. Met de Tegemoetkoming Energiekosten 01:17:26.289 --> 01:17:31.399 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft de overheid het goede gedaan om energie intensieve mkb bedrijven 01:17:31.520 --> 01:17:31.960 align:middle line:82% position:46% size:100% te helpen. 01:17:33.699 --> 01:17:38.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook is de VVD blij dat deze steun er al eerder is dan het eerste 01:17:38.119 --> 01:17:40.569 align:middle line:82% position:46% size:100% kwartaal, namelijk per 1 januari in plaats van 1 april. 01:17:41.048 --> 01:17:45.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de VVD is van mening dat er ook op andere terreinen zekerheid moet 01:17:45.289 --> 01:17:47.659 align:middle line:82% position:46% size:100% worden geboden. We moeten maatregelen nemen om de 01:17:47.779 --> 01:17:52.466 align:middle line:82% position:46% size:100% problemen die langer speelden aan te pakken, maar ook om een oplossing te 01:17:52.587 --> 01:17:55.479 align:middle line:82% position:46% size:100% bieden voor nieuwe problemen die zijn ontstaan door de oorlog. 01:17:55.930 --> 01:17:58.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Op korte termijn moeten we ondernemers zo veel mogelijk de 01:17:58.520 --> 01:18:02.149 align:middle line:82% position:46% size:100% winter door helpen. Zoals eerder aangegeven, heb ik ook 01:18:02.270 --> 01:18:05.829 align:middle line:82% position:46% size:100% meegemaakt wat het met je doet als je als ondernemer failliet gaat. 01:18:06.250 --> 01:18:08.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik schaamde me om dat zomaar hier te vertellen, maar ik dacht: dat is 01:18:08.989 --> 01:18:11.359 align:middle line:82% position:46% size:100% mijn taak. Vaak wordt onderschat wat voor 01:18:11.479 --> 01:18:14.929 align:middle line:82% position:46% size:100% persoonlijke drama's zich achter de voordeur bij de ondernemer thuis 01:18:15.048 --> 01:18:17.408 align:middle line:82% position:46% size:100% afspelen als zij failliet dreigen te gaan. 01:18:17.649 --> 01:18:21.488 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij gaan door tot de laatste snik. Ze gaan keihard door. 01:18:21.789 --> 01:18:25.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze blijven dapper voor hun mensen zorgen tot het einde, weet ik uit 01:18:25.310 --> 01:18:28.520 align:middle line:82% position:46% size:100% eigen persoonlijke ervaring. Toen ik failliet ging, probeerde ik 01:18:28.640 --> 01:18:31.789 align:middle line:82% position:46% size:100% mijn vijftien werknemers aan een baan te helpen, en zo niet, dan 01:18:31.909 --> 01:18:34.599 align:middle line:82% position:46% size:100% kwamen ze in de WW of werden ze op een ander vlak opgevangen. 01:18:35.079 --> 01:18:39.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Zelf kon ik nergens terecht. Ondernemers worden nu door de Wet 01:18:39.260 --> 01:18:43.418 align:middle line:82% position:46% size:100% homologatie onderhands akkoord, de WHOA, geholpen bij een doorstart. 01:18:43.810 --> 01:18:46.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Bedrijven kunnen door de WHOA een doorstart maken. 01:18:46.838 --> 01:18:50.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Veel ondernemers weten niets af van deze wet af en van de mogelijkheid 01:18:50.890 --> 01:18:55.390 align:middle line:82% position:46% size:100% die deze wet aan ondernemers biedt. Daarom wil ik de minister vragen 01:18:55.779 --> 01:18:58.069 align:middle line:82% position:46% size:100% deze regelingen meer onder de aandacht te brengen bij de 01:18:58.189 --> 01:19:00.789 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemers en hierover te communiceren. 01:19:00.939 --> 01:19:02.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Destijds wist ik er ook niet veel van af. 01:19:03.189 --> 01:19:07.899 align:middle line:82% position:46% size:100% De KVK en het Ondernemersklankbord, het OKB, geven op dit moment 01:19:08.020 --> 01:19:11.600 align:middle line:82% position:46% size:100% kosteloos advies bij schuldenproblematiek en andere 01:19:11.720 --> 01:19:16.449 align:middle line:82% position:46% size:100% problemen voor ondernemers. Voor het OKB geldt dat er vanaf 2023 01:19:16.569 --> 01:19:18.460 align:middle line:82% position:46% size:100% wel geld wordt gevraagd voor dit advies. 01:19:18.909 --> 01:19:21.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil de minister vragen hoeveel ondernemers gebruikmaken van het 01:19:21.949 --> 01:19:25.359 align:middle line:82% position:46% size:100% OKB. De VVD vindt het van belang dat dit 01:19:25.479 --> 01:19:29.838 align:middle line:82% position:46% size:100% loket ook in 2023 gratis blijft. We dienen hiervoor een amendement 01:19:29.958 --> 01:19:30.189 align:middle line:82% position:46% size:100% in. 01:19:32.140 --> 01:19:36.588 align:middle line:82% position:46% size:100% €150 tot €250 lijkt niet zo veel, maar uit eigen ervaring kan ik 01:19:36.708 --> 01:19:39.588 align:middle line:82% position:46% size:100% vertellen dat als je moet kiezen tussen de boodschappen halen voor je 01:19:39.708 --> 01:19:43.628 align:middle line:82% position:46% size:100% kinderen of dit advies betalen, die keuze heel makkelijk gemaakt is. 01:19:44.109 --> 01:19:46.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik ga verder met problemen die al 01:19:46.640 --> 01:19:49.460 align:middle line:82% position:46% size:100% jaren spelen. Zoals ik al aangaf, willen 01:19:49.579 --> 01:19:52.390 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemers niet te veel met de overheid te maken hebben. 01:19:52.810 --> 01:19:56.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Verdere vermindering en vereenvoudiging van de regels helpen 01:19:56.390 --> 01:19:59.359 align:middle line:82% position:46% size:100% hierbij. Regelgeving moet zo eenvoudig en 01:19:59.479 --> 01:20:02.770 align:middle line:82% position:46% size:100% concreet mogelijk zijn en mag niet verder gaan dan nodig is. 01:20:03.128 --> 01:20:07.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil de minister vragen of zij bereid is om bij alle wetgeving 01:20:07.539 --> 01:20:12.469 align:middle line:82% position:46% size:100% naast de mkb toets een vervaltermijn aan te houden, een "ten minste 01:20:12.588 --> 01:20:17.569 align:middle line:82% position:46% size:100% houdbaar tot", waarbij alle extra regels voor het mkb na een vaste 01:20:17.689 --> 01:20:20.510 align:middle line:82% position:46% size:100% tijd automatisch vervallen. Zo denken we bij verlenging steeds 01:20:20.630 --> 01:20:23.479 align:middle line:82% position:46% size:100% opnieuw na of ze wel nodig zijn. Voorzitter. 01:20:23.600 --> 01:20:25.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan het blijvende probleem van financiering. 01:20:26.439 --> 01:20:30.009 align:middle line:82% position:46% size:100% "Het spijt ons zeer, meneer Rahimi: gaat u maar naar bank X of bank Y". 01:20:30.128 --> 01:20:32.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook bank X of Y zei dan: "Meneer Rahimi, u kunt hier beter niet 01:20:32.890 --> 01:20:33.189 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn." Dat 01:20:34.779 --> 01:20:40.060 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn twee standaardzinnen die je vaak hoort als je bij banken terecht 01:20:40.180 --> 01:20:43.369 align:middle line:82% position:46% size:100% wilt voor een financiering. Om onze bedrijven weer te laten 01:20:43.489 --> 01:20:46.329 align:middle line:82% position:46% size:100% floreren moeten er meer financieringsmogelijkheden komen. 01:20:46.689 --> 01:20:48.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Tijdens het debat over bedrijfsfinanciering heb ik een 01:20:48.949 --> 01:20:52.698 align:middle line:82% position:46% size:100% motie ingediend die de minister vraagt om de 200 alternatieve 01:20:52.819 --> 01:20:56.619 align:middle line:82% position:46% size:100% financiers die we al hebben inzichtelijk te maken en te toetsen, 01:20:56.949 --> 01:20:59.289 align:middle line:82% position:46% size:100% zodat bakkers, slagers en ieder ander weet waar 01:21:01.119 --> 01:21:02.929 align:middle line:82% position:46% size:100% ze terechtkunnen. Hier is echter nog geen uitvoering 01:21:03.048 --> 01:21:05.000 align:middle line:82% position:46% size:100% aan gegeven. Daarom spoor ik de minister aan om 01:21:05.119 --> 01:21:09.649 align:middle line:82% position:46% size:100% dit zo snel mogelijk te doen. Zo kunnen mkb'ers zien bij wie zij 01:21:09.770 --> 01:21:13.670 align:middle line:82% position:46% size:100% terechtkunnen voor kleine kredieten, zodat zij bijvoorbeeld verder kunnen 01:21:13.789 --> 01:21:14.378 align:middle line:82% position:46% size:100% verduurzamen. 01:21:18.020 --> 01:21:21.136 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben al sinds november 2006 woordvoerder op het gebied van 01:21:21.256 --> 01:21:25.259 align:middle line:82% position:46% size:100% economische zaken en mkb. Ieder jaar gaat het over de 01:21:25.378 --> 01:21:26.659 align:middle line:82% position:46% size:100% financiering van 01:21:28.850 --> 01:21:29.720 align:middle line:82% position:46% size:100% mkb'ers. Voorheen heeft de 01:21:31.789 --> 01:21:35.850 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Öztürk van DENK er met mij voor geknokt, maar er gebeurt helemaal 01:21:35.970 --> 01:21:38.850 align:middle line:82% position:46% size:100% niets. Het keert altijd terug, maar er 01:21:38.970 --> 01:21:40.100 align:middle line:82% position:46% size:100% gebeurt niets. Wij hebben een oplossing. 01:21:40.220 --> 01:21:43.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil de heer Rahimi vragen of hij de oplossing van de grootste 01:21:43.199 --> 01:21:45.479 align:middle line:82% position:46% size:100% oppositiepartij wil steunen. Er moet gewoon een nationale 01:21:45.600 --> 01:21:49.948 align:middle line:82% position:46% size:100% spaarbank komen die geld pakt van burgers tegen een reële rente en dat 01:21:50.069 --> 01:21:54.329 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgeeft aan het mkb voor leningen. Een nationale spaarbank die ook mkb 01:21:54.449 --> 01:21:56.960 align:middle line:82% position:46% size:100% bank is, is gewoon de oplossing. Daar zijn we zo mee klaar. 01:21:58.210 --> 01:22:01.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Namens de grootste oppositiepartij vraag ik: wilt u dat alstublieft 01:22:02.378 --> 01:22:04.000 align:middle line:82% position:46% size:100% steunen? Volgens mij hebben we dit al 01:22:04.128 --> 01:22:07.238 align:middle line:82% position:46% size:100% ingediend. Meneer Amhaouch komt nu binnen. 01:22:10.270 --> 01:22:15.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik deel de zorgen die de heer Graus nu benoemt. 01:22:15.359 --> 01:22:16.509 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben ook heel veel samengewerkt. 01:22:17.529 --> 01:22:20.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wilde zeggen dat ik dit al merkte toen ik nog ondernemer was, toen u 01:22:20.770 --> 01:22:22.329 align:middle line:82% position:46% size:100% waarschijnlijk al in de politiek zat. 01:22:23.168 --> 01:22:25.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik had dit probleem dus al. Ik kan dus niet anders zeggen dan 01:22:25.739 --> 01:22:26.988 align:middle line:82% position:46% size:100% dat u daarvoor vocht. Maar tijdens het debat over 01:22:27.159 --> 01:22:31.960 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijfsfinanciering is ook een motie ingediend voor een mkb bank, 01:22:32.259 --> 01:22:33.229 align:middle line:82% position:46% size:100% net als de motie waarover ik net sprak. 01:22:33.350 --> 01:22:38.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom haal ik het opnieuw aan. Ik wil wel zeggen dat ik het steun. 01:22:38.579 --> 01:22:42.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vind ik altijd heel flauw. Het CDA heeft het nooit gesteund. 01:22:42.710 --> 01:22:44.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag het eigenlijk al sinds ik hier zit. 01:22:44.439 --> 01:22:48.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is dan heel flauw om er tien jaar later zelf mee te komen. 01:22:49.399 --> 01:22:53.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn duizenden ondernemers naar de knoppen gegaan omdat het er niet 01:22:53.550 --> 01:22:55.560 align:middle line:82% position:46% size:100% tijdig was. Het is nooit behandeld. 01:22:55.680 --> 01:22:57.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Bovendien is het niet zoals ik het bedoel. 01:22:57.319 --> 01:23:00.054 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik bedoel een nationale spaarbank gekoppeld aan een mkb bank. 01:23:00.173 --> 01:23:02.127 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is iets heel anders ingediend, hoor. 01:23:02.247 --> 01:23:03.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet zoals ik het heb bedoeld. 01:23:04.039 --> 01:23:06.078 align:middle line:82% position:46% size:100% Nogmaals, als u het steunt, is dat ook al heel wat. 01:23:07.069 --> 01:23:12.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik doe toch een oproep. Ik merk iedere keer dat ik moties 01:23:12.239 --> 01:23:16.119 align:middle line:82% position:46% size:100% indien die het nooit halen. Plotseling komen anderen er dan zelf 01:23:16.239 --> 01:23:18.079 align:middle line:82% position:46% size:100% mee. Het zijn een soort plagiaatmoties. 01:23:18.289 --> 01:23:20.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat begint me echt mateloos te irriteren. 01:23:21.140 --> 01:23:23.788 align:middle line:82% position:46% size:100% Daardoor handelen we als Tweede Kamer niet tijdig. 01:23:24.259 --> 01:23:26.886 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet goed. Er wordt dan partijpolitiek bedreven 01:23:27.006 --> 01:23:29.646 align:middle line:82% position:46% size:100% over de rug van mensen. Bij LNV gebeurt dat over de rug van 01:23:29.766 --> 01:23:31.235 align:middle line:82% position:46% size:100% dieren, hier over de rug van ondernemers. 01:23:31.355 --> 01:23:35.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik erger me daar mateloos aan. Ook al ben ik van de PVV: steun die 01:23:35.628 --> 01:23:37.250 align:middle line:82% position:46% size:100% motie gewoon meteen, einde oefening. 01:23:39.100 --> 01:23:42.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Excuses, ik heb een foutje gemaakt. De heer Amhaouch kwam binnen, maar 01:23:42.770 --> 01:23:45.220 align:middle line:82% position:46% size:100% ook de heer Graus had die motie destijds gesteund. 01:23:45.970 --> 01:23:46.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Het 01:23:49.149 --> 01:23:52.909 align:middle line:82% position:46% size:100% is wel belangrijk om dingen te beoordelen op basis van de inhoud. 01:23:53.029 --> 01:23:59.298 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou het dus graag willen zien om er later op terug te kunnen komen. 01:23:59.418 --> 01:24:02.738 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik herken de problemen met de financiering van mkb bedrijven. 01:24:04.180 --> 01:24:07.658 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe kleiner het bedrijf, hoe vaker de aanvraag wordt afgewezen. 01:24:10.479 --> 01:24:13.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is een gezegde dat een bank je pas het geld leent als je aantoont 01:24:13.729 --> 01:24:14.470 align:middle line:82% position:46% size:100% dat je het niet nodig hebt. 01:24:16.539 --> 01:24:17.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zit wel de kern van het verhaal. 01:24:17.890 --> 01:24:19.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben wel benieuwd: wil de heer Rahimi 01:24:23.859 --> 01:24:28.789 align:middle line:82% position:46% size:100% ervoor zorgen dat bankinstellingen die aan grote bedrijven lenen, en 01:24:28.909 --> 01:24:29.619 align:middle line:82% position:46% size:100% dat ook heel vaak doen, 01:24:31.279 --> 01:24:31.960 align:middle line:82% position:46% size:100% ook leningen 01:24:33.548 --> 01:24:36.380 align:middle line:82% position:46% size:100% toekennen aan kleinere bedrijven? Of zegt hij: daar moeten we een 01:24:36.500 --> 01:24:37.539 align:middle line:82% position:46% size:100% alternatief voor bedenken? 01:24:41.259 --> 01:24:42.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben in gesprek geweest met de banken. 01:24:43.899 --> 01:24:46.960 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben eerder het debat over de bedrijfsfinanciering gehad. 01:24:47.289 --> 01:24:51.649 align:middle line:82% position:46% size:100% U was daar niet bij; ik snap dat. Het punt is dat als we morgen iets 01:24:51.770 --> 01:24:52.149 align:middle line:82% position:46% size:100% veranderen, 01:24:54.009 --> 01:24:57.020 align:middle line:82% position:46% size:100% ik het niet zo snel zie gebeuren dat de banken dat ook zullen doen, 01:24:57.140 --> 01:24:58.539 align:middle line:82% position:46% size:100% hoewel ik wel denk dat het goed zou zijn. 01:24:59.649 --> 01:25:02.676 align:middle line:82% position:46% size:100% Alleen, wat moet je dan doen? Uiteindelijk kwamen we erachter dat 01:25:02.796 --> 01:25:07.720 align:middle line:82% position:46% size:100% er 200 alternatieve financiers zijn, juist om kleine bedragen te krijgen. 01:25:08.829 --> 01:25:12.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Alleen, bij elke ondernemersclub waar ik kom, kent niemand ze. 01:25:12.909 --> 01:25:17.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom hebben we ook die motie ingediend om de bedrijven 01:25:17.619 --> 01:25:20.378 align:middle line:82% position:46% size:100% inzichtelijk te maken die wel die financiering verlenen. 01:25:24.359 --> 01:25:27.908 align:middle line:82% position:46% size:100% Een paar van die 200 kunnen namelijk niet een goede financier zijn en dus 01:25:28.029 --> 01:25:29.300 align:middle line:82% position:46% size:100% is het belangrijk om ook dat inzichtelijk te maken. 01:25:29.420 --> 01:25:33.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Het enige wat ik vraag, is om uitvoering te geven aan die motie. 01:25:33.289 --> 01:25:36.738 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan dan later ook met u delen waarom het goed is om die kleine 01:25:36.859 --> 01:25:39.878 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemers die kleine kredieten nodig hebben, beter te helpen. 01:25:41.409 --> 01:25:44.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben in het verleden veel rondetafelgesprekken gevoerd, nog 01:25:44.750 --> 01:25:46.210 align:middle line:82% position:46% size:100% voordat de heer Rahimi hier in de Kamer zat. 01:25:46.359 --> 01:25:49.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Onder anderen met de heer Ephraim hebben we daar echt hele sessies aan 01:25:49.640 --> 01:25:52.640 align:middle line:82% position:46% size:100% gewijd. De conclusie is dat het voor grote 01:25:52.760 --> 01:25:57.409 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven, grote banken, net zo veel kost om een lening te verstrekken 01:25:57.529 --> 01:26:01.689 align:middle line:82% position:46% size:100% voor 10 miljoen euro als voor een half miljoen euro of voor twee ton. 01:26:03.119 --> 01:26:05.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat ze zich veelal zullen focussen op die grote 01:26:05.899 --> 01:26:07.628 align:middle line:82% position:46% size:100% leningen, want die gaan namelijk met gemak. 01:26:08.069 --> 01:26:12.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het eigenlijk onrechtvaardig dat onze mkb bedrijven niet gewoon 01:26:13.060 --> 01:26:14.500 align:middle line:82% position:46% size:100% leningen kunnen krijgen van onze banken en ik vind dan ook dat we 01:26:14.619 --> 01:26:17.349 align:middle line:82% position:46% size:100% daar iets voor moeten organiseren. We hebben ook een volksbank. 01:26:18.250 --> 01:26:21.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we het met elkaar belangrijk vinden dat een volksbank ook een 01:26:21.590 --> 01:26:24.909 align:middle line:82% position:46% size:100% maatschappelijke rol heeft in het steunen van mkb-bedrijven, die het 01:26:26.739 --> 01:26:28.789 align:middle line:82% position:46% size:100% al veel moeilijker hebben — dat onderschrijf ik volledig — dan is 01:26:28.909 --> 01:26:31.260 align:middle line:82% position:46% size:100% mijn vraag waarom we dan niet met elkaar kunnen regelen dat die banken 01:26:31.380 --> 01:26:32.029 align:middle line:82% position:46% size:100% dit wel gaan aanbieden. 01:26:34.329 --> 01:26:37.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zou ik bij wijze van spreken nu deze zaal met u uit willen lopen om 01:26:37.840 --> 01:26:43.029 align:middle line:82% position:46% size:100% dat samen te regelen. Ik zit hier ongeveer tien maanden. 01:26:44.259 --> 01:26:47.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat ene vragen waarbij het ook snel voor elkaar komt, zie ik niet zo 01:26:48.100 --> 01:26:51.710 align:middle line:82% position:46% size:100% snel gebeuren. Ik zou zeggen: laten we samen kijken 01:26:51.829 --> 01:26:52.810 align:middle line:82% position:46% size:100% wat mogelijk is. 01:26:54.399 --> 01:26:57.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou namelijk niets anders willen dan wat u nu zegt, zeker als 01:26:57.699 --> 01:26:59.889 align:middle line:82% position:46% size:100% oud-mkb'er die moeilijk aan een lening kwam. 01:27:02.319 --> 01:27:05.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik offer mijn derde interruptie hier toch voor op, voorzitter. 01:27:05.208 --> 01:27:08.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik was net misschien een beetje fel en emotioneel. 01:27:10.449 --> 01:27:13.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Meneer Rahimi en meneer Amhaouch zijn nou net twee Kamerleden waar ik 01:27:14.168 --> 01:27:17.359 align:middle line:82% position:46% size:100% graag en fijn mee samenwerk, maar ik moet het nu wel via hem doen, want 01:27:17.479 --> 01:27:19.838 align:middle line:82% position:46% size:100% hij staat hier als mkb woordvoerder namens de grootste coalitiepartner. 01:27:20.199 --> 01:27:24.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus het is heel rot dat ik het nou net bij hem moet doen met wie ik al 01:27:24.350 --> 01:27:27.439 align:middle line:82% position:46% size:100% zo fijn samenwerk, maar ja, als je hier in de politieke arena staat, 01:27:27.560 --> 01:27:30.260 align:middle line:82% position:46% size:100% moet je soms boksen en daarbuiten kun je dan gearmd een pilsje gaan 01:27:30.380 --> 01:27:32.086 align:middle line:82% position:46% size:100% pakken. We moeten hier dus wel heel eerlijk 01:27:32.206 --> 01:27:35.439 align:middle line:82% position:46% size:100% tegenover elkaar kunnen zijn, maar ik verwijt het meneer Rahimi niet 01:27:35.560 --> 01:27:39.539 align:middle line:82% position:46% size:100% persoonlijk, want hij is juist een van de weinige VVD'ers die wel 01:27:39.659 --> 01:27:41.390 align:middle line:82% position:46% size:100% altijd eerlijk proberen samen te werken. 01:27:41.510 --> 01:27:44.238 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus die angel wil ik er hier toch echt uithalen en daar wil ik dus ook 01:27:44.359 --> 01:27:48.588 align:middle line:82% position:46% size:100% wel een interruptie aan opofferen. Maar ik erger mij wel aan dat 01:27:48.708 --> 01:27:50.079 align:middle line:82% position:46% size:100% coalitiegebeuren, ook vanuit de bewindspersonen. 01:27:50.259 --> 01:27:52.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het misselijk dat altijd oppositiepartijen worden 01:27:52.729 --> 01:27:55.676 align:middle line:82% position:46% size:100% buitengesloten met hun goede ideeën voor dier, koning, vaderland en 01:27:55.796 --> 01:27:56.859 align:middle line:82% position:46% size:100% volk, en dat moet niet kunnen. 01:27:58.628 --> 01:28:00.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind deze woorden ontzettend sympathiek, 01:28:03.220 --> 01:28:06.560 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ik kan u verzekeren dat ook mijn collega's eerlijk zijn en dag 01:28:06.680 --> 01:28:07.960 align:middle line:82% position:46% size:100% in, dag uit keihard 01:28:09.789 --> 01:28:14.960 align:middle line:82% position:46% size:100% werken. Soms heb je emoties in deze zaal en 01:28:15.079 --> 01:28:17.289 align:middle line:82% position:46% size:100% dat mag. Maar toch bedankt voor deze woorden. 01:28:17.789 --> 01:28:18.000 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer 01:28:20.850 --> 01:28:23.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Graus was niet zo fel. Hij was gewoon emotioneel betrokken 01:28:23.409 --> 01:28:25.390 align:middle line:82% position:46% size:100% bij het onderwerp. Het is ook terecht dat we dat hier 01:28:25.510 --> 01:28:28.680 align:middle line:82% position:46% size:100% bespreken, ook met de heer Rahimi van de grootste partij. 01:28:29.548 --> 01:28:33.488 align:middle line:82% position:46% size:100% Als Kamer hebben we met meerdere partijen een motie ingediend om aan 01:28:33.609 --> 01:28:38.039 align:middle line:82% position:46% size:100% de minister te vragen het systeem dat ze in Engeland hebben van de 01:28:38.159 --> 01:28:41.369 align:middle line:82% position:46% size:100% British Business Bank, dus niet de triple 01:28:42.960 --> 01:28:46.149 align:middle line:82% position:46% size:100% B, uit te werken om bestaande financiers en nieuwe financiers bij 01:28:46.270 --> 01:28:46.890 align:middle line:82% position:46% size:100% elkaar te brengen. 01:28:49.239 --> 01:28:53.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het goed is — ik hoop ook dat de minister er morgen op gaat reageren 01:28:55.409 --> 01:28:56.738 align:middle line:82% position:46% size:100% — komt die uitwerking eind dit kwartaal. 01:28:56.859 --> 01:29:00.158 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de heer Rahimi het met mij eens dat die urgentie heel belangrijk is, 01:29:00.279 --> 01:29:02.759 align:middle line:82% position:46% size:100% in de zin dat we er niet meer heel lang op kunnen blijven wachten? 01:29:04.918 --> 01:29:06.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien zijn we wat cynisch geworden over de grote 01:29:06.609 --> 01:29:09.569 align:middle line:82% position:46% size:100% systeembanken, en het is ook terecht wat de heer Azarkan daarover zegt, 01:29:09.899 --> 01:29:13.479 align:middle line:82% position:46% size:100% maar het is echt zo dat we dat platform in Nederland nodig hebben. 01:29:17.229 --> 01:29:19.735 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zou heel gek zijn als ik nee zou zeggen, want we hebben dat voorstel 01:29:19.855 --> 01:29:25.960 align:middle line:82% position:46% size:100% destijds samen ingediend. Wat mij betreft ook graag snel, 01:29:27.729 --> 01:29:30.380 align:middle line:82% position:46% size:100% maar we moeten ook keuzes maken in wat er snel moet. 01:29:30.878 --> 01:29:34.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zoek gewoon voor beide verschillende plekken snelheid. 01:29:35.229 --> 01:29:38.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik moet daar ook bij zeggen dat we in de afgelopen tien jaar — ik zit 01:29:39.050 --> 01:29:42.020 align:middle line:82% position:46% size:100% hier tien maanden, dus even gedeeld door tien — ook ontzettend veel 01:29:42.140 --> 01:29:45.039 align:middle line:82% position:46% size:100% regels hebben bedacht, ook voor de banken en dingen en noem maar op. 01:29:46.449 --> 01:29:47.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik 01:29:51.168 --> 01:29:52.640 align:middle line:82% position:46% size:100% ben het daar 01:29:56.798 --> 01:29:59.350 align:middle line:82% position:46% size:100% dus mee eens. Gaat u verder. 01:30:00.189 --> 01:30:02.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Als laatste punt wil ik de lasten 01:30:02.628 --> 01:30:05.139 align:middle line:82% position:46% size:100% voor bedrijven beter in kaart brengen. 01:30:05.680 --> 01:30:10.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Regelmatig maken planbureaus, zoals het CPB, ramingen voor besluiten die 01:30:10.430 --> 01:30:12.479 align:middle line:82% position:46% size:100% wij als politiek van plan zijn te gaan nemen. 01:30:12.878 --> 01:30:15.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Al deze ramingen zijn vooral doorgerekend op wat het werkelijk 01:30:15.930 --> 01:30:20.539 align:middle line:82% position:46% size:100% betekent voor huishoudens en welke koopkrachteffecten het heeft voor 01:30:20.659 --> 01:30:23.090 align:middle line:82% position:46% size:100% thuis. Verbazingwekkend genoeg worden dit 01:30:23.210 --> 01:30:26.179 align:middle line:82% position:46% size:100% soort effecten nooit doorgetrokken naar het bedrijfsleven en 01:30:26.298 --> 01:30:28.698 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemers. Het zou goed zijn om de lasten voor 01:30:28.819 --> 01:30:31.088 align:middle line:82% position:46% size:100% het bedrijfsleven beter in kaart te brengen. 01:30:31.418 --> 01:30:36.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook het bedrijfsleven heeft direct te maken met alle maatregelen die 01:30:36.409 --> 01:30:40.130 align:middle line:82% position:46% size:100% wij elke dag nemen. Het is daarom van belang om bij de 01:30:40.250 --> 01:30:43.640 align:middle line:82% position:46% size:100% doorberekeningen en ramingen ook de gevolgen van besluiten op het 01:30:43.760 --> 01:30:48.079 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijfsleven inzichtelijk te maken. Daarom wil ik de minister vragen of 01:30:48.199 --> 01:30:50.988 align:middle line:82% position:46% size:100% zij kan onderzoeken of de lasten voor het bedrijfsleven in kaart 01:30:51.109 --> 01:30:52.899 align:middle line:82% position:46% size:100% gebracht kunnen worden. Voorzitter. 01:30:53.239 --> 01:30:57.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Ondernemerschap betreft natuurlijk het mkb en het grootbedrijf. 01:30:57.878 --> 01:31:02.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Er komt een groot debat aan waarin we over het vestigingsklimaat, 01:31:02.229 --> 01:31:04.628 align:middle line:82% position:46% size:100% innovatie en groeivermogen zullen spreken. 01:31:05.109 --> 01:31:09.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit debat is hard nodig, want diverse grote bedrijven zijn de 01:31:09.140 --> 01:31:10.729 align:middle line:82% position:46% size:100% afgelopen jaren uit Nederland vertrokken. 01:31:10.850 --> 01:31:14.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor nu heeft de VVD-fractie enkele prangende vragen. 01:31:14.529 --> 01:31:17.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe staat het met de laatste krachtige inspanning die de minister 01:31:17.659 --> 01:31:20.659 align:middle line:82% position:46% size:100% voor ESA zou doen? Hoe staat het met de eventuele 01:31:20.779 --> 01:31:24.770 align:middle line:82% position:46% size:100% overbrugging van de SDS? Hoe staat het met de participatie in 01:31:24.890 --> 01:31:26.948 align:middle line:82% position:46% size:100% de IPCEI Solar en de IPCEI Batteries? 01:31:27.220 --> 01:31:31.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Want mkb'ers profiteren uiteindelijk ook als de grote broers en zussen 01:31:31.520 --> 01:31:34.880 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen groeien. Minister, kijk daarom om naar die 01:31:35.000 --> 01:31:37.069 align:middle line:82% position:46% size:100% grote broers en zussen. Voorzitter. 01:31:37.189 --> 01:31:42.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik eindig mijn inbreng hoopvol. Als we samen blijven bouwen aan een 01:31:42.350 --> 01:31:46.270 align:middle line:82% position:46% size:100% goed klimaat en de voorbeelden die ik noemde gewoon gaan regelen, 01:31:46.509 --> 01:31:48.038 align:middle line:82% position:46% size:100% voelen de hardwerkende ondernemers 01:31:49.869 --> 01:31:51.759 align:middle line:82% position:46% size:100% dat we weer naast hen staan als overheid. 01:31:52.239 --> 01:31:55.609 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben ze namelijk hard nodig om onze steden en dorpen leefbaar te 01:31:55.729 --> 01:31:56.048 align:middle line:82% position:46% size:100% houden. 01:31:57.729 --> 01:32:01.359 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben ze hard nodig om de mensen thuis hun baan te laten behouden. 01:32:01.779 --> 01:32:05.199 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben ze hard nodig om onze economie vooruit te helpen. 01:32:06.609 --> 01:32:10.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Laten we dus doen wat nodig is: ondernemers zekerheid bieden en 01:32:10.750 --> 01:32:11.109 align:middle line:82% position:46% size:100% vooruithelpen. 01:32:12.909 --> 01:32:15.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Rahimi. Dan geef ik het woord aan mevrouw 01:32:15.560 --> 01:32:18.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Leijten van de SP. Ik stel voor dat we daarna schorsen 01:32:18.979 --> 01:32:19.779 align:middle line:82% position:46% size:100% voor het diner. 01:32:23.470 --> 01:32:24.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Is dat goed? 01:32:31.838 --> 01:32:34.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie dat twee heren nog heel graag voor de dinerschorsing willen. 01:32:34.720 --> 01:32:35.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Kunnen we dat nog volhouden? Ik begrijp van wel. 01:32:35.989 --> 01:32:37.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan doen we D66 nog voor de dinerschorsing. 01:32:40.239 --> 01:32:41.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Leijten, SP. 01:32:44.409 --> 01:32:46.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Hoe je je economie organiseert, is 01:32:47.000 --> 01:32:51.140 align:middle line:82% position:46% size:100% niet iets neutraals. Als je kiest voor een neoliberale 01:32:51.260 --> 01:32:55.649 align:middle line:82% position:46% size:100% wereldordening of economieordening, waarvoor we in de afgelopen 01:32:55.770 --> 01:33:00.979 align:middle line:82% position:46% size:100% tientallen jaren hebben gekozen, stapje bij stapje en beetje bij 01:33:01.100 --> 01:33:05.719 align:middle line:82% position:46% size:100% beetje, dan kom je waar we nu staan. Het neoliberalisme heeft in ieder 01:33:05.838 --> 01:33:09.770 align:middle line:82% position:46% size:100% geval een belangrijk mensbeeld. Dat is dat ieder individu op 01:33:09.890 --> 01:33:13.418 align:middle line:82% position:46% size:100% zichzelf aangewezen is, want er is niet zoiets als een samenleving. 01:33:15.189 --> 01:33:19.559 align:middle line:82% position:46% size:100% Daaronder zit ook dat als een individu niet succesvol is, je hem 01:33:19.679 --> 01:33:22.970 align:middle line:82% position:46% size:100% toch wel moet wantrouwen. Heeft iemand een toeslag of een 01:33:23.090 --> 01:33:26.470 align:middle line:82% position:46% size:100% uitkering nodig, dan moet je diegene extra controleren. 01:33:28.149 --> 01:33:29.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo worden mensen tegen elkaar opgezet. 01:33:30.020 --> 01:33:32.738 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze hebben bij het neoliberalisme ook een heel duidelijk politiek 01:33:34.838 --> 01:33:39.949 align:middle line:82% position:46% size:100% beeld, namelijk dat de overheid dingen niet kan organiseren en dat 01:33:40.069 --> 01:33:43.989 align:middle line:82% position:46% size:100% de markt dat altijd beter kan. En er is een belangrijk economisch 01:33:44.109 --> 01:33:47.048 align:middle line:82% position:46% size:100% beeld bij het neoliberalisme. Dat is de trickle down. 01:33:47.470 --> 01:33:50.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat er geloofd wordt dat als het goed gaat met de rijken, 01:33:52.298 --> 01:33:54.949 align:middle line:82% position:46% size:100% die rijkdom dan vanzelf neersijpelt in de samenleving en het dan goed 01:33:55.069 --> 01:33:58.760 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat met iedereen. We weten na 30 of 35 jaar 01:33:58.880 --> 01:34:01.029 align:middle line:82% position:46% size:100% neoliberalisme inmiddels dat dit niet klopt. 01:34:01.659 --> 01:34:04.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Die trickle down is juist een soort van opzuigen. 01:34:05.048 --> 01:34:07.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Eigenlijk wordt alles uit de samenleving weggetrokken. 01:34:08.168 --> 01:34:11.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Belastingen worden wel betaald door de gewone man, maar niet door de 01:34:11.689 --> 01:34:15.409 align:middle line:82% position:46% size:100% grote bedrijven. We weten ook dat het idee dat de 01:34:15.529 --> 01:34:18.579 align:middle line:82% position:46% size:100% markt alles beter kan dan de overheid, eigenlijk niet geldt. 01:34:18.970 --> 01:34:24.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Inmiddels zijn overheidsdiensten door dit mantra verkocht. 01:34:24.939 --> 01:34:28.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Heel veel wat van ons allemaal zou moeten zijn, is niet meer van ons 01:34:28.130 --> 01:34:30.163 align:middle line:82% position:46% size:100% allemaal. Heel veel overheidsdiensten zijn ook 01:34:30.283 --> 01:34:33.319 align:middle line:82% position:46% size:100% zo uitgehold dat we heel veel dingen niet meer kunnen uitvoeren. 01:34:33.439 --> 01:34:37.069 align:middle line:82% position:46% size:100% We gaan het straks hebben over de energietoeslag van €190. 01:34:37.270 --> 01:34:39.738 align:middle line:82% position:46% size:100% Die kan niet meer via de Belastingdienst lopen, dus huren we 01:34:39.859 --> 01:34:44.606 align:middle line:82% position:46% size:100% de energiebedrijven in en hopen we maar dat die de €190 in november of 01:34:44.726 --> 01:34:46.479 align:middle line:82% position:46% size:100% december gaan overmaken aan de mensen. 01:34:46.628 --> 01:34:49.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Eigenlijk hebben we daar helemaal geen regie meer over. 01:34:49.159 --> 01:34:52.029 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben ook helemaal geen kennis meer over de energiemarkt. 01:34:52.149 --> 01:34:55.119 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten helemaal niet meer hoe de prijs wordt samengesteld en hoe het 01:34:55.239 --> 01:34:58.630 align:middle line:82% position:46% size:100% inkoopproces gaat. We hebben dat allemaal weggeregeld, 01:34:58.869 --> 01:35:02.719 align:middle line:82% position:46% size:100% terwijl dat toch hele belangrijke elementen zijn om als kennis te 01:35:02.838 --> 01:35:06.140 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben bij de overheid. Waar dat mensbeeld toe leidt, hebben 01:35:06.260 --> 01:35:08.289 align:middle line:82% position:46% size:100% we allemaal gezien in het toeslagenschandaal. 01:35:08.829 --> 01:35:09.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Je ziet ook dat 01:35:11.168 --> 01:35:15.140 align:middle line:82% position:46% size:100% in de loop van de jaren van het neoliberalisme Economische Zaken als 01:35:15.260 --> 01:35:18.759 align:middle line:82% position:46% size:100% ministerie een soort buurthuis voor multinationals is geworden. 01:35:19.180 --> 01:35:21.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar kunnen ze echt supergoed terecht. 01:35:21.500 --> 01:35:25.939 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben de NFIA, de Netherlands Foreign Investment Agency, die samen 01:35:26.060 --> 01:35:31.069 align:middle line:82% position:46% size:100% met andere, zoals AmCham, gewoon de rode loper uitrolt voor het 01:35:31.189 --> 01:35:33.649 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijfsleven. We lazen nog in een artikel in de 01:35:33.770 --> 01:35:36.640 align:middle line:82% position:46% size:100% krant dat je als CEO altijd de minister kunt bellen. 01:35:37.418 --> 01:35:41.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is gewoon supermakkelijk om aan geld te komen als je een 01:35:41.208 --> 01:35:44.088 align:middle line:82% position:46% size:100% multinational bent. Doe dat overigens niet als je een 01:35:44.208 --> 01:35:46.180 align:middle line:82% position:46% size:100% toeslag nodig hebt en een foutje maakt. 01:35:48.699 --> 01:35:51.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Economische Zaken is eigenlijk de hangplek voor VNO-NCW. 01:35:53.560 --> 01:35:56.420 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien ook dat het een opstapje is voor VNO-NCW. 01:35:56.539 --> 01:36:02.180 align:middle line:82% position:46% size:100% De draaideur is groot aanwezig. Nu hebben we afgesproken met 01:36:02.300 --> 01:36:06.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Binnenlandse Zaken dat ze daar een weerbaarheidsscan gaan doen om te 01:36:06.800 --> 01:36:11.470 align:middle line:82% position:46% size:100% kijken of Binnenlandse Zaken vatbaar is voor netwerkcorruptie. 01:36:12.430 --> 01:36:16.158 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een dunne scheidslijn tussen vriendjespolitiek en corruptie. 01:36:16.279 --> 01:36:20.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een wetenschappelijk betoog en aangetoond in een proefschrift 01:36:21.109 --> 01:36:23.770 align:middle line:82% position:46% size:100% van een hele eloquente, 01:36:25.779 --> 01:36:29.599 align:middle line:82% position:46% size:100% goed gestudeerde dame uit Twente, van hogeschool Saxion. 01:36:29.719 --> 01:36:34.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is echt het aanraden waard om je in netwerkcorruptie te verdiepen. 01:36:34.970 --> 01:36:37.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou graag aan de minister van Economische Zaken willen vragen of 01:36:38.088 --> 01:36:41.020 align:middle line:82% position:46% size:100% zij zo'n weerbaarheidsscan voor haar ministerie ook zou willen doen, 01:36:41.229 --> 01:36:45.520 align:middle line:82% position:46% size:100% omdat haar ministerie namelijk gaat over gigantisch veel miljarden. 01:36:45.909 --> 01:36:50.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Niet alleen het Nationaal Groeifonds staat er als pinautomaat voor de 01:36:50.270 --> 01:36:52.750 align:middle line:82% position:46% size:100% economie van de toekomst. Hoe ziet die er dan uit? 01:36:52.989 --> 01:36:54.060 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten het niet. Wie maakt 01:36:55.838 --> 01:36:56.859 align:middle line:82% position:46% size:100% die economie? De lobbyisten. 01:36:57.100 --> 01:37:00.346 align:middle line:82% position:46% size:100% Niet de overheid, niet het ministerie, want die kennis is weg. 01:37:00.466 --> 01:37:02.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Die hebben we verkocht. We denken daar niet over na. 01:37:02.798 --> 01:37:07.323 align:middle line:82% position:46% size:100% Naast dat Nationaal Groeifonds hebben we nu een klimaatfonds van 35 01:37:07.443 --> 01:37:10.100 align:middle line:82% position:46% size:100% miljard. Een pinautomaat naast de andere 01:37:10.220 --> 01:37:12.819 align:middle line:82% position:46% size:100% pinautomaat. Wie gaan daar dan over? 01:37:13.390 --> 01:37:16.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Welke kaders zijn er gemaakt? Welke plannen zitten daaronder? 01:37:16.729 --> 01:37:21.488 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe kunnen wij die toetsen? Nou, ik zou willen dat ik het u kon 01:37:21.619 --> 01:37:23.149 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen. Ik zou willen dat ik een aantal 01:37:23.270 --> 01:37:25.750 align:middle line:82% position:46% size:100% interrupties daarop kon doen, meer dan acht. 01:37:26.500 --> 01:37:27.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar helaas, we hebben het niet. De Algemene Rekenkamer wijst ons 01:37:27.840 --> 01:37:28.039 align:middle line:82% position:46% size:100% erop: beste Kamer, u gaat er wel 01:37:31.720 --> 01:37:33.250 align:middle line:82% position:46% size:100% mee akkoord dat er twee pinautomaten staan op 01:37:34.869 --> 01:37:39.670 align:middle line:82% position:46% size:100% de hangplek van VNO-NCW, in het buurthuis van de multinationals, en 01:37:39.789 --> 01:37:40.180 align:middle line:82% position:46% size:100% dat eigenlijk niemand de regie heeft over die kaart. 01:37:43.378 --> 01:37:46.430 align:middle line:82% position:46% size:100% O ja, jawel! Dat zijn de CEO's, want die kunnen 01:37:46.550 --> 01:37:48.739 align:middle line:82% position:46% size:100% altijd de minister bellen. Voorzitter. 01:37:48.859 --> 01:37:53.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit lijkt grappig en dit lijkt leuk, maar het is bitter, bitter, hoe het 01:37:53.390 --> 01:37:56.079 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat met de miljarden van onze Staat. 01:37:56.319 --> 01:38:00.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Die miljarden worden dus opgebracht door de kleine ondernemers, zeg ik 01:38:00.140 --> 01:38:06.100 align:middle line:82% position:46% size:100% tegen de heer Rahimi, door de docent voor de klas, door allerlei mensen 01:38:06.399 --> 01:38:09.859 align:middle line:82% position:46% size:100% die in de veiligheid of in de thuiszorg werken, die onze economie 01:38:09.979 --> 01:38:11.470 align:middle line:82% position:46% size:100% ook draaiende houden. VNO-NCW doet alsof de economie 01:38:11.590 --> 01:38:11.739 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen maar draaiende 01:38:14.619 --> 01:38:18.009 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt gehouden door een aantal grote multinationals. 01:38:18.520 --> 01:38:21.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet waar. Iedereen die hier werkt in dit 01:38:21.739 --> 01:38:24.100 align:middle line:82% position:46% size:100% gebouw houdt onze economie draaiende. 01:38:24.430 --> 01:38:26.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Iedereen die werkt op scholen, in het ziekenhuis en op de tram houdt 01:38:26.630 --> 01:38:31.088 align:middle line:82% position:46% size:100% onze economie draaiende. Die kunnen geen minister bellen. 01:38:31.329 --> 01:38:33.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Die kunnen niet zeggen: hallo, ik zit in de shit; ik kan mijn 01:38:34.010 --> 01:38:37.219 align:middle line:82% position:46% size:100% energierekening niet betalen. Dan komt er een prijsplafond. 01:38:37.338 --> 01:38:41.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een revolutionair goed idee. Het is ook echt een trendbreuk met 01:38:41.270 --> 01:38:42.789 align:middle line:82% position:46% size:100% het verleden dat er een prijsplafond komt. 01:38:42.970 --> 01:38:45.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is alleen geen prijsplafond. Het is een max van de 01:38:45.649 --> 01:38:47.079 align:middle line:82% position:46% size:100% energierekening. Daarboven ga je 01:38:48.710 --> 01:38:51.260 align:middle line:82% position:46% size:100% gigantisch veel betalen. Daar zijn nou juist de mensen met 01:38:51.380 --> 01:38:55.159 align:middle line:82% position:46% size:100% een laag inkomen, mensen met een slecht huis, mensen met extra 01:38:55.279 --> 01:38:58.238 align:middle line:82% position:46% size:100% energiekosten vanwege ziekte niet tegen beschermd. 01:38:58.869 --> 01:39:02.606 align:middle line:82% position:46% size:100% Even terug naar dat ministerie. Er is geen kennis meer, want we 01:39:02.726 --> 01:39:04.179 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben alles overgelaten aan de markt. 01:39:04.479 --> 01:39:09.079 align:middle line:82% position:46% size:100% De lobby wijst de weg en de industrie houdt de pen vast als de 01:39:09.199 --> 01:39:10.600 align:middle line:82% position:46% size:100% wetten moeten worden geschreven. 01:39:12.609 --> 01:39:17.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu we weten dat alle voorspellingen en al het optimisme van het 01:39:18.079 --> 01:39:22.869 align:middle line:82% position:46% size:100% neoliberalisme niet kloppen en nu we weten dat het economische, niet 01:39:22.989 --> 01:39:25.819 align:middle line:82% position:46% size:100% neutrale wereldbeeld dat eronder zit, niet klopt, zou het goed zijn 01:39:25.939 --> 01:39:29.029 align:middle line:82% position:46% size:100% om iets anders te bouwen. Het zou goed zijn om, vanwege alle 01:39:29.149 --> 01:39:32.210 align:middle line:82% position:46% size:100% behoeften van de samenleving, met al dat geld iets anders te bouwen, een 01:39:32.329 --> 01:39:35.838 align:middle line:82% position:46% size:100% ander narratief. De creditcard moet niet in handen 01:39:35.958 --> 01:39:39.430 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn van de mensen die de weg naar de macht al hebben gevonden en die 01:39:39.609 --> 01:39:42.878 align:middle line:82% position:46% size:100% alle belasting kunnen ontwijken. Want daar worden we ook op gewezen: 01:39:43.449 --> 01:39:45.920 align:middle line:82% position:46% size:100% dat er ontzettend veel belastingontwijkingsconstructies 01:39:46.039 --> 01:39:48.408 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn. Staatssteun mogen we niet geven — 01:39:48.640 --> 01:39:51.470 align:middle line:82% position:46% size:100% dat is geld overmaken aan het bedrijfsleven zodat het daarmee kan 01:39:51.590 --> 01:39:54.100 align:middle line:82% position:46% size:100% doen wat het wil; dat is overigens wel wat er nu bij het klimaatfonds 01:39:54.430 --> 01:39:57.199 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat gebeuren — maar heel veel belastingkortingen kunnen we wel 01:39:57.319 --> 01:39:59.119 align:middle line:82% position:46% size:100% geven. En dan zie je iets interessants 01:39:59.239 --> 01:40:00.529 align:middle line:82% position:46% size:100% gebeuren. Dan komt er namelijk altijd ruzie 01:40:00.649 --> 01:40:04.579 align:middle line:82% position:46% size:100% tussen Financiën en Economische Zaken: Financiën vindt het niet zo'n 01:40:04.699 --> 01:40:07.328 align:middle line:82% position:46% size:100% goed idee en Economische Zaken wil het wel. 01:40:07.750 --> 01:40:11.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu hebben we over het prijsplafond heel veel informatie gekregen van 01:40:11.329 --> 01:40:14.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Financiën, namelijk wat ze eigenlijk niet zo fijn vinden aan dat 01:40:14.569 --> 01:40:17.838 align:middle line:82% position:46% size:100% prijsplafond en dat we de sleutels weggeven aan de energieleveranciers, 01:40:17.958 --> 01:40:19.569 align:middle line:82% position:46% size:100% maar informatie van Economische Zaken hebben we nog steeds niet 01:40:21.548 --> 01:40:23.630 align:middle line:82% position:46% size:100% gekregen. Ik doe een oproep aan u, voorzitter, 01:40:23.750 --> 01:40:26.420 align:middle line:82% position:46% size:100% om het debat morgen niet te laten beginnen voordat we die stukken 01:40:26.539 --> 01:40:29.798 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben, want ik heb daar twee maanden geleden al om gevraagd. 01:40:30.220 --> 01:40:31.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan ga ik naar het klimaat. 01:40:31.969 --> 01:40:32.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Superbelangrijk, en … 01:40:33.798 --> 01:40:36.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Voordat dit een verwachting wekt: dat zou morgen dan een punt van orde 01:40:36.798 --> 01:40:38.039 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn. Dan moet u dat morgen inbrengen. 01:40:38.159 --> 01:40:41.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou, voorzitter, ik ga ervan uit dat … Het kabinet is erbij, dus ik 01:40:41.189 --> 01:40:43.340 align:middle line:82% position:46% size:100% geleid het door naar het kabinet. Volgens mij heeft u dit ook bij de 01:40:45.259 --> 01:40:47.838 align:middle line:82% position:46% size:100% regeling aangegeven, maar als het een punt van orde is, kunt u dat 01:40:47.958 --> 01:40:50.899 align:middle line:82% position:46% size:100% morgen inbrengen. Nou, voorzitter, ik ga er gewoon van 01:40:51.020 --> 01:40:54.759 align:middle line:82% position:46% size:100% uit dat u daarop toeziet, want u bent voorzitter van de hele Kamer. 01:40:54.878 --> 01:40:57.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit gaat over een informatieverzoek dat al twee maanden geleden is 01:40:57.579 --> 01:41:01.479 align:middle line:82% position:46% size:100% gedaan en dat ik meerdere keren heb herhaald, maar die informatie hebben 01:41:01.600 --> 01:41:04.600 align:middle line:82% position:46% size:100% we nog steeds niet gekregen. Ik ga ervan uit dat we die morgen 01:41:04.720 --> 01:41:05.289 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben. Voorzitter. 01:41:05.409 --> 01:41:10.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga verder met het klimaat. Dat is superurgent en we zouden dat 01:41:10.899 --> 01:41:14.069 align:middle line:82% position:46% size:100% niet mogen vergeten bij deze begroting. 01:41:14.338 --> 01:41:18.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Het baart mij zorgen dat het klimaat is ondergebracht bij het ministerie 01:41:18.399 --> 01:41:20.479 align:middle line:82% position:46% size:100% dat een hangplek voor de multinationals is. 01:41:21.279 --> 01:41:23.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Want wat gaan we nou doen? Die multinationals zijn een groot 01:41:23.899 --> 01:41:25.779 align:middle line:82% position:46% size:100% probleem als het gaat om klimaatverandering. 01:41:26.140 --> 01:41:28.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we hun de creditcard geven en als we hun de pen voor de wetten 01:41:28.729 --> 01:41:30.698 align:middle line:82% position:46% size:100% geven, weten we dat we het niet gaan halen. 01:41:31.390 --> 01:41:34.939 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben gezien dat de laagste inkomens de afgelopen 30 jaar de 01:41:35.060 --> 01:41:38.859 align:middle line:82% position:46% size:100% meeste energie hebben bespaard en de meeste belasting hebben betaald, 01:41:39.100 --> 01:41:41.139 align:middle line:82% position:46% size:100% waarmee de infrastructuur voor duurzame energie wordt aangelegd. 01:41:41.529 --> 01:41:44.149 align:middle line:82% position:46% size:100% De hoogste inkomens profiteren daar het meest van. 01:41:44.270 --> 01:41:49.038 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat maakt dat het draagvlak voor klimaatbeleid ondermijnd wordt. 01:41:49.158 --> 01:41:53.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat gaat de minister daaraan doen? Een rapport van 2017 toonde het al 01:41:53.859 --> 01:41:57.798 align:middle line:82% position:46% size:100% aan en gister liet een rapport van Milieudefensie opnieuw zien dat het 01:41:57.918 --> 01:42:00.079 align:middle line:82% position:46% size:100% niet verbeterd is. Wat gaat de minister daaraan doen, 01:42:00.199 --> 01:42:03.729 align:middle line:82% position:46% size:100% zodat iedereen ervan profiteert? Vandaag was in het nieuws 01:42:05.890 --> 01:42:06.210 align:middle line:82% position:46% size:100% dat allerlei 01:42:08.289 --> 01:42:12.079 align:middle line:82% position:46% size:100% modellen laten zien dat wind op land wellicht niet nodig is; heel veel 01:42:12.199 --> 01:42:12.983 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen hebben namelijk last van wind op land. 01:42:13.103 --> 01:42:17.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar als je daarover begint, als je kritiek hebt op de groene industrie, 01:42:17.649 --> 01:42:20.363 align:middle line:82% position:46% size:100% ben je al snel een wappie: dat moet je niet doen, want dan ondermijn je 01:42:20.483 --> 01:42:21.250 align:middle line:82% position:46% size:100% het draagvlak. 01:42:22.989 --> 01:42:24.829 align:middle line:82% position:46% size:100% De SP zou het willen omdraaien: je ondermijnt het draagvlak als je niet 01:42:24.949 --> 01:42:30.770 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgt voor veilige, goede, duurzame, groene energie, waar mensen van 01:42:30.890 --> 01:42:32.649 align:middle line:82% position:46% size:100% profiteren in plaats van dat ze er last van hebben. 01:42:35.449 --> 01:42:39.238 align:middle line:82% position:46% size:100% We lezen vandaag dat de windlobby van de groene industrie blijft 01:42:39.359 --> 01:42:41.310 align:middle line:82% position:46% size:100% pushen voor wind op land, terwijl dat volgens de ramingen niet nodig 01:42:41.430 --> 01:42:46.069 align:middle line:82% position:46% size:100% is: het kan ook op zee. Kan de minister daarop reageren? 01:42:46.600 --> 01:42:49.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Wij zouden graag zien dat wat vóór 01:42:49.939 --> 01:42:54.189 align:middle line:82% position:46% size:100% ons allemaal is, ook ván ons allemaal is en ook dóór ons allemaal 01:42:54.310 --> 01:42:57.588 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt opgewekt, zoals energie. Die moet in de toekomst van ons 01:42:57.708 --> 01:43:00.140 align:middle line:82% position:46% size:100% allemaal worden. Het is een dwaling dat wij de 01:43:00.260 --> 01:43:02.109 align:middle line:82% position:46% size:100% energie hebben verpatst aan de markt. 01:43:02.770 --> 01:43:08.479 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet dat deze minister niet het lef heeft om te zeggen: nou wil ik 01:43:08.600 --> 01:43:11.630 align:middle line:82% position:46% size:100% de sleutels terug. Maar geef die sleutels dan terug aan 01:43:11.750 --> 01:43:15.948 align:middle line:82% position:46% size:100% de mensen of aan de netbeheerders. Hef het ijzeren hek op tussen het 01:43:16.069 --> 01:43:19.569 align:middle line:82% position:46% size:100% wel mogen transporteren van energie en het niet mogen produceren of 01:43:20.140 --> 01:43:22.298 align:middle line:82% position:46% size:100% leveren van energie. 01:43:24.100 --> 01:43:27.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Zorg ervoor dat we de energievoorziening weer lokaal 01:43:27.850 --> 01:43:32.140 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen opbouwen, niet aan de hand van Vattenfall en Essent, die gewoon 01:43:32.260 --> 01:43:35.798 align:middle line:82% position:46% size:100% de rekening verhogen, ook al krijgen ze straks miljarden van de Staat, 01:43:36.100 --> 01:43:40.270 align:middle line:82% position:46% size:100% maar van onderaf, waardoor we het weer in publieke handen kunnen 01:43:40.479 --> 01:43:43.390 align:middle line:82% position:46% size:100% organiseren. Dank u wel, mevrouw Leijten. 01:43:46.060 --> 01:43:51.033 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan het niet laten. Ik besteed mijn interrupties, of in 01:43:51.154 --> 01:43:53.100 align:middle line:82% position:46% size:100% ieder geval één interruptie, graag aan mevrouw Leijten. 01:43:53.220 --> 01:43:55.298 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze is streng, dus oppassen. Jaja. 01:43:57.009 --> 01:43:58.327 align:middle line:82% position:46% size:100% Uw betoog begon heel goed, mevrouw Leijten. 01:43:58.447 --> 01:44:00.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vond het daarna een beetje weglopen. 01:44:00.489 --> 01:44:03.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het begon heel goed met een beschouwing van het mens- en 01:44:04.100 --> 01:44:06.560 align:middle line:82% position:46% size:100% maatschappijbeeld. Het was kritisch over het 01:44:06.680 --> 01:44:09.850 align:middle line:82% position:46% size:100% liberalisme, waar ik blij mee ben. U noemde vervolgens de samenleving. 01:44:10.180 --> 01:44:13.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat ik steeds hoor terugkomen, is toch vooral dat heel veel dingen 01:44:13.949 --> 01:44:17.020 align:middle line:82% position:46% size:100% naar de overheid moeten, terwijl uw verhaal over de samenleving 01:44:17.199 --> 01:44:19.418 align:middle line:82% position:46% size:100% eigenlijk heel dun is. Kunt u daar nog wat op reflecteren? 01:44:23.949 --> 01:44:26.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil daar best op reflecteren, maar ik vind het eigenlijk een 01:44:26.569 --> 01:44:27.548 align:middle line:82% position:46% size:100% beetje jammer dat 01:44:29.829 --> 01:44:33.909 align:middle line:82% position:46% size:100% het complimentje dat de heer Bontenbal geeft over mijn begin zo 01:44:34.029 --> 01:44:35.350 align:middle line:82% position:46% size:100% denigrerend overkomt. 01:44:37.088 --> 01:44:39.668 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar goed, ik zal het incasseren als een complimentje. 01:44:41.199 --> 01:44:43.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geloof dat wij heel veel kracht in de samenleving hebben. 01:44:43.909 --> 01:44:50.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Sterker nog: ik geloof bijvoorbeeld dat samen energie opwekken, samen de 01:44:50.298 --> 01:44:56.359 align:middle line:82% position:46% size:100% regie hebben op hoe je die inzet en kunt bewaren, en samen de eventuele 01:44:56.479 --> 01:45:01.010 align:middle line:82% position:46% size:100% winst delen, de toekomst is. Ik denk alleen niet dat dat kan met 01:45:01.130 --> 01:45:03.970 align:middle line:82% position:46% size:100% een grote commerciële top daaroverheen die bepaalt wat de maat 01:45:04.090 --> 01:45:06.949 align:middle line:82% position:46% size:100% der dingen is. Ik geloof niet dat wanneer je geen 01:45:07.069 --> 01:45:10.338 align:middle line:82% position:46% size:100% kennis hebt als overheid, dus wanneer je als ministerie 01:45:10.458 --> 01:45:14.350 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld niet weet wat de inkoopprijs van energie is, je dan 01:45:15.310 --> 01:45:17.289 align:middle line:82% position:46% size:100% een goede hoeder van de samenleving kunt zijn. 01:45:17.409 --> 01:45:18.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geloof niet dat je dan het goede kunt doen. 01:45:19.359 --> 01:45:22.130 align:middle line:82% position:46% size:100% De SP heeft helemaal niet het idee dat alles aan de overheid 01:45:22.250 --> 01:45:25.609 align:middle line:82% position:46% size:100% overgelaten moet worden. Ik zou zeggen — dat is dan toch een 01:45:25.729 --> 01:45:30.829 align:middle line:82% position:46% size:100% beetje een sneer terug — dat de heer Bontenbal de SP echt wel beter kent. 01:45:31.449 --> 01:45:34.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij geloven niet dat de overheid voor alles de oplossing is, 01:45:34.479 --> 01:45:36.619 align:middle line:82% position:46% size:100% integendeel. Maar de overheid kan wel voorwaarden 01:45:36.739 --> 01:45:38.270 align:middle line:82% position:46% size:100% scheppen. Als de overheid geen kennis meer 01:45:38.390 --> 01:45:41.238 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft, omdat we alles verpatst hebben aan de markt, kan zij ook 01:45:41.359 --> 01:45:44.329 align:middle line:82% position:46% size:100% geen voorwaarden scheppen voor de samenleving om juist dat goede te 01:45:44.449 --> 01:45:46.729 align:middle line:82% position:46% size:100% doen. Dat zou juist een CDA'er te denken 01:45:46.850 --> 01:45:49.319 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten geven. Kijk, het is weer 1-1. 01:45:50.220 --> 01:45:53.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, mevrouw Leijten. Dan geef ik het woord aan de heer 01:45:53.560 --> 01:45:54.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Boucke van D66. 01:46:07.479 --> 01:46:08.378 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. 01:46:10.659 --> 01:46:15.548 align:middle line:82% position:46% size:100% Sommigen blokkeren privéjets, anderen lijmen zich vast aan 01:46:15.850 --> 01:46:20.180 align:middle line:82% position:46% size:100% talkshowtafels. Ik zie en ik hoor de frustratie, de 01:46:20.300 --> 01:46:23.390 align:middle line:82% position:46% size:100% machteloosheid. Ik hoor de terechte zorgen over een 01:46:23.510 --> 01:46:25.689 align:middle line:82% position:46% size:100% wereld die in een klimaatcrisis verkeert. 01:46:26.259 --> 01:46:29.029 align:middle line:82% position:46% size:100% De boodschap is helder. Voorzitter. 01:46:29.149 --> 01:46:29.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik 01:47:54.489 --> 01:47:55.449 align:middle line:82% position:46% size:100% begin bij 01:47:58.279 --> 01:47:58.569 align:middle line:82% position:46% size:100% de 01:48:03.369 --> 01:48:06.470 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie. Onze industrie heeft ons grote 01:48:06.590 --> 01:48:10.850 align:middle line:82% position:46% size:100% welvaart gebracht, maar onze industrie behoort niet tot de 01:48:10.970 --> 01:48:16.090 align:middle line:82% position:46% size:100% schoonste van Europa. D66 staat voor een sterke, schone 01:48:16.298 --> 01:48:18.878 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie. Het moet dus beter. 01:48:19.600 --> 01:48:23.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Het begint bij besparing. Uit antwoorden op mijn schriftelijke 01:48:23.180 --> 01:48:27.250 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen blijkt dat bijna een derde van de bedrijven niet rapporteert 01:48:27.369 --> 01:48:30.399 align:middle line:82% position:46% size:100% over energiebesparing, terwijl dit wel verplicht is. 01:48:31.060 --> 01:48:34.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Van de bedrijven die wel rapporteren, voldoet slechts 15% aan 01:48:35.088 --> 01:48:37.060 align:middle line:82% position:46% size:100% de wettelijke energiebesparingsplicht. 01:48:37.659 --> 01:48:39.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag aan de minister hoe dit kan. 01:48:39.289 --> 01:48:42.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor graag een uitgebreide toelichting hierop. 01:48:43.539 --> 01:48:48.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Welke acties onderneemt de minister om ervoor te zorgen dat 100% van de 01:48:48.229 --> 01:48:52.969 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven gaat rapporteren en 100% gaat voldoen aan de wettelijke 01:48:53.088 --> 01:48:57.619 align:middle line:82% position:46% size:100% besparingsplicht? Wat D66 betreft is er een landelijke 01:48:57.739 --> 01:49:02.649 align:middle line:82% position:46% size:100% monitor nodig om centraal inzicht te krijgen in de energiebesparing onder 01:49:03.060 --> 01:49:06.170 align:middle line:82% position:46% size:100% de wettelijke plicht. Kan de minister toezeggen om de 01:49:06.289 --> 01:49:10.579 align:middle line:82% position:46% size:100% energiebesparingsplicht landelijk te gaan monitoren en de Kamer hier elk 01:49:10.699 --> 01:49:15.680 align:middle line:82% position:46% size:100% halfjaar over te informeren? Is de minister het met mij eens dat 01:49:15.800 --> 01:49:19.609 align:middle line:82% position:46% size:100% een verplicht energiebesparingsdoel onderdeel zou moeten zijn van de 01:49:19.729 --> 01:49:23.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Routekaart Verduurzaming Industrie? Voorzitter. 01:50:04.600 --> 01:50:07.658 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten allemaal dat netcongestie een groot probleem is. 01:50:07.838 --> 01:50:12.128 align:middle line:82% position:46% size:100% Meer flexibel gebruik van het net is een onderdeel van de oplossing. 01:50:12.520 --> 01:50:16.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben daarom blij met de toezegging van de minister van EZK dat 01:50:16.279 --> 01:50:19.159 align:middle line:82% position:46% size:100% flexibele productie industrie wordt meegenomen in de 01:50:19.279 --> 01:50:23.238 align:middle line:82% position:46% size:100% verduurzamingsafspraken. Ook is het goed nieuws dat TenneT 01:50:23.359 --> 01:50:28.338 align:middle line:82% position:46% size:100% slimme en flexibele benutting van het net gaat onderzoeken, maar naast 01:50:28.458 --> 01:50:31.390 align:middle line:82% position:46% size:100% flexibel gebruik is ook netuitbreiding nodig. 01:50:31.810 --> 01:50:34.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Tijdige vergunningverlening is daarbij cruciaal. 01:50:35.529 --> 01:50:38.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe gaat de minister de komende maanden en jaren ervoor zorgen dat 01:50:38.960 --> 01:50:41.479 align:middle line:82% position:46% size:100% procedures voor vergunningverlening worden versneld? 01:50:41.600 --> 01:50:41.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Kunnen 01:50:43.449 --> 01:50:47.238 align:middle line:82% position:46% size:100% de Europese noodverordening over de versnelde inzet van hernieuwbare 01:50:47.359 --> 01:50:52.029 align:middle line:82% position:46% size:100% energie of versnellingsvoorstellen uit het REPowerEU-programma helpen? 01:50:53.949 --> 01:50:55.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De rechterlijke uitspraak over de 01:50:56.090 --> 01:51:00.488 align:middle line:82% position:46% size:100% bouwvrijstelling is ook een heel groot risico voor de netuitbreiding, 01:51:00.819 --> 01:51:04.539 align:middle line:82% position:46% size:100% maar hier lees ik niets over in de recente brief van de minister. 01:51:05.109 --> 01:51:09.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag dan ook aan de minister welke projecten door deze uitspraak 01:51:09.529 --> 01:51:09.819 align:middle line:82% position:46% size:100% vertraging oplopen en wat 01:51:11.350 --> 01:51:14.659 align:middle line:82% position:46% size:100% dat betekent voor de elektrificatie en daarmee voor het halen van het 01:51:14.779 --> 01:51:16.960 align:middle line:82% position:46% size:100% doel van 60% reductie in 01:51:18.489 --> 01:51:20.439 align:middle line:82% position:46% size:100% 01:51:20.560 --> 01:51:25.060 align:middle line:82% position:46% size:100% tegenvaller mee te nemen bij de plannen voor het voorjaarspakket? 01:51:25.838 --> 01:51:28.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dan de circulaire economie. 01:51:29.470 --> 01:51:33.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga door over de energietransitie in relatie tot deze circulaire 01:51:33.649 --> 01:51:36.229 align:middle line:82% position:46% size:100% economie. De energietransitie loopt namelijk 01:51:36.350 --> 01:51:40.789 align:middle line:82% position:46% size:100% grote risico's als we niet nu nadenken over grondstoffen en 01:51:40.909 --> 01:51:45.849 align:middle line:82% position:46% size:100% circulair gebruik van materialen. Een actueel aanbod is lithium, een 01:51:46.029 --> 01:51:47.829 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijke grondstof voor batterijen. 01:51:48.279 --> 01:51:52.810 align:middle line:82% position:46% size:100% De prijs van lithium is de afgelopen maanden verzesvoudigd en China heeft 01:51:53.229 --> 01:51:57.470 align:middle line:82% position:46% size:100% 60% van de markt in handen. Wat D66 betreft is dat een zeer 01:51:57.590 --> 01:52:00.229 align:middle line:82% position:46% size:100% onwenselijke situatie. We moeten zorgen voor de 01:52:00.350 --> 01:52:02.989 align:middle line:82% position:46% size:100% beschikbaarheid van grondstoffen voor de energietransitie in 01:52:03.109 --> 01:52:06.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland en in Europa. Ook moeten we ervoor zorgen dat ons 01:52:07.100 --> 01:52:11.529 align:middle line:82% position:46% size:100% energiesysteem zo wordt opgebouwd dat de grondstoffen weer 01:52:12.759 --> 01:52:14.679 align:middle line:82% position:46% size:100% teruggewonnen en hergebruikt kunnen worden. 01:52:15.369 --> 01:52:18.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom heb ik een aantal vragen aan de minister over de energietransitie 01:52:18.560 --> 01:52:22.520 align:middle line:82% position:46% size:100% in de circulaire economie. Wat doen we nu met oude windmolens 01:52:22.640 --> 01:52:25.310 align:middle line:82% position:46% size:100% die worden weggehaald? Zorgen we voor hergebruik van die 01:52:25.430 --> 01:52:28.250 align:middle line:82% position:46% size:100% materialen? Is er een soort milieustraat voor de 01:52:28.369 --> 01:52:32.000 align:middle line:82% position:46% size:100% windmolens en zonnepanelen? Hoe zorgt de minister ervoor dat 01:52:32.119 --> 01:52:35.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland voldoende grondstoffen en halffabrikaten heeft voor de 01:52:35.479 --> 01:52:39.259 align:middle line:82% position:46% size:100% energietransitie? Is er beleid om windmolens, 01:52:39.378 --> 01:52:43.439 align:middle line:82% position:46% size:100% zonnepanelen en batterijen nu zo te produceren dat het terugwinnen en 01:52:43.960 --> 01:52:47.409 align:middle line:82% position:46% size:100% hergebruiken van de grondstoffen goed mogelijk is? 01:52:47.979 --> 01:52:51.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland circulair in 2050 begint nu. 01:52:53.350 --> 01:52:56.378 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat D66 betreft wordt circulair de standaard. 01:52:57.310 --> 01:53:00.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dan bijvoorbeeld aan generieke normen voor productie en 01:53:00.560 --> 01:53:03.909 align:middle line:82% position:46% size:100% grondstoffenverbruik en aan een materialenpaspoort. 01:53:04.449 --> 01:53:08.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister toezeggen om te onderzoeken welke beleidsmaatregelen 01:53:08.260 --> 01:53:12.369 align:middle line:82% position:46% size:100% nodig zijn om ervoor te zorgen dat circulariteit en goede verwerking 01:53:12.489 --> 01:53:16.399 align:middle line:82% position:46% size:100% van grondstoffen dé standaarden worden bij energieprojecten, zodat 01:53:16.520 --> 01:53:21.259 align:middle line:82% position:46% size:100% bijkomende kosten ook door de SDE++ kunnen worden gedekt? 01:53:21.378 --> 01:53:24.668 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister toezeggen om op korte termijn een brief te versturen 01:53:24.878 --> 01:53:28.909 align:middle line:82% position:46% size:100% over zijn beleid voor circulariteit in de energietransitie en de 01:53:29.029 --> 01:53:30.789 align:middle line:82% position:46% size:100% uitdagingen die daar nog liggen? 01:53:34.810 --> 01:53:39.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor een heleboel dingen opgenoemd worden: we moeten hiernaar 01:53:39.140 --> 01:53:41.630 align:middle line:82% position:46% size:100% kijken, we moeten daarnaar kijken; kan de minister dit toezeggen en kan 01:53:41.750 --> 01:53:44.359 align:middle line:82% position:46% size:100% de minister dat toezeggen? Ik zit nu zelf anderhalf jaar in de 01:53:44.479 --> 01:53:46.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer, maar ik vraag me eigenlijk het volgende af. 01:53:46.509 --> 01:53:50.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Over wat nu beleid is, zoals de energietransitie, is jaren hiervoor 01:53:50.989 --> 01:53:51.729 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk al gesproken in de Kamer. 01:53:53.409 --> 01:53:55.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben eigenlijk wel benieuwd 01:53:56.979 --> 01:54:00.618 align:middle line:82% position:46% size:100% wat toen het verhaal was van D66. Is daar toen niet voor gewaarschuwd? 01:54:00.738 --> 01:54:05.127 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik noem alleen het energienet al, dat totaal niet aankan wat we nu 01:54:05.247 --> 01:54:06.369 align:middle line:82% position:46% size:100% allemaal aan het doen zijn. 01:54:08.289 --> 01:54:10.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is er toen eigenlijk over gezegd? 01:54:11.319 --> 01:54:13.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Is dat allemaal niet van tevoren voorzien? 01:54:13.509 --> 01:54:16.488 align:middle line:82% position:46% size:100% We krijgen nu bij een heleboel dingen een beetje het lid op de 01:54:16.609 --> 01:54:19.250 align:middle line:82% position:46% size:100% neus. Nu moeten er achteraf allemaal 01:54:19.369 --> 01:54:22.238 align:middle line:82% position:46% size:100% dingen worden geregeld. Daar was ik wel even benieuwd naar. 01:54:23.539 --> 01:54:27.168 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank aan mevrouw Van der Plas voor deze vraag. 01:54:27.289 --> 01:54:29.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Het geeft mij de gelegenheid om te vertellen dat 01:54:31.789 --> 01:54:37.100 align:middle line:82% position:46% size:100% D66 het afgelopen decennium al pleit voor meer ambitie op klimaatbeleid. 01:54:37.668 --> 01:54:43.048 align:middle line:82% position:46% size:100% In 2017 zijn we toegetreden tot het vorige kabinet en hebben we ervoor 01:54:43.168 --> 01:54:46.279 align:middle line:82% position:46% size:100% gezorgd dat er ambitieuze klimaatdoelen kwamen. 01:54:46.878 --> 01:54:49.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat we in de vorige periode verzuimd hebben 01:54:52.899 --> 01:54:55.149 align:middle line:82% position:46% size:100% om acties met elkaar te formuleren 01:54:57.369 --> 01:55:00.948 align:middle line:82% position:46% size:100% en er voldoende financiële middelen voor vrij te maken. 01:55:01.069 --> 01:55:03.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben dan ook blij dat dit kabinet niet alleen 01:55:05.439 --> 01:55:09.279 align:middle line:82% position:46% size:100% een doel van 60% voor 2030 heeft gesteld, maar daarnaast heeft 01:55:09.430 --> 01:55:12.698 align:middle line:82% position:46% size:100% aangegeven welke acties ondernomen moeten worden. 01:55:13.539 --> 01:55:16.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik snap dus dat mevrouw Van der Plas zegt dat we het afgelopen decennium 01:55:16.340 --> 01:55:20.198 align:middle line:82% position:46% size:100% meer hadden moeten doen. Dat ben ik helemaal met u eens. 01:55:20.500 --> 01:55:24.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar als u terugkijkt naar het trackrecord van D66, ziet u dat wij 01:55:24.819 --> 01:55:28.960 align:middle line:82% position:46% size:100% samen met een paar andere partijen in deze Kamer de eersten waren die 01:55:29.588 --> 01:55:31.930 align:middle line:82% position:46% size:100% opriepen om sneller actie te ondernemen. 01:55:33.020 --> 01:55:33.588 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft het 01:55:35.168 --> 01:55:40.689 align:middle line:82% position:46% size:100% over "sneller actie ondernemen". Ik zie dat D66 inderdaad wel 01:55:40.899 --> 01:55:44.979 align:middle line:82% position:46% size:100% ambitieuze klimaatdoelen heeft gesteld, maar, zoals hier heel vaak 01:55:45.159 --> 01:55:50.408 align:middle line:82% position:46% size:100% gebeurt, totaal niet nadenkt over de effecten en de gevolgen daarvan en 01:55:50.529 --> 01:55:54.579 align:middle line:82% position:46% size:100% over of we het allemaal aankunnen. Ik hoor eigenlijk ook een soort 01:55:56.619 --> 01:55:59.500 align:middle line:82% position:46% size:100% "boetedoening" in de zin van: ja, dat hebben we eigenlijk allemaal 01:55:59.649 --> 01:56:01.880 align:middle line:82% position:46% size:100% niet zo goed gezien en dat hadden we moeten doen. 01:56:02.000 --> 01:56:04.548 align:middle line:82% position:46% size:100% Eigenlijk wordt hier dus gezegd dat het eigen D66-beleid de afgelopen 01:56:04.668 --> 01:56:08.930 align:middle line:82% position:46% size:100% vier jaar gewoon een beetje gefaald heeft en dat er nu eigenlijk van 01:56:09.050 --> 01:56:11.869 align:middle line:82% position:46% size:100% alles rechtgetrokken moet worden, wat natuurlijk ook weer allemaal 01:56:11.989 --> 01:56:13.689 align:middle line:82% position:46% size:100% extra geld gaat kosten. 01:56:15.369 --> 01:56:21.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de heer Boucke het daarmee eens? Bent u het daarmee eens? 01:56:21.640 --> 01:56:23.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, ik mag geen "u" zeggen. Via de voorzitter 01:56:24.640 --> 01:56:27.369 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag ik: bent u het daarmee eens? Ik sta hier, en ik luister naar het 01:56:27.489 --> 01:56:30.368 align:middle line:82% position:46% size:100% frame over D66 dat mevrouw Van der Plas probeert neer te zetten. 01:56:32.229 --> 01:56:37.377 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk: ja, dat kunt u doen, hoor, mevrouw Van der Plas, maar D66 heeft 01:56:37.497 --> 01:56:44.328 align:middle line:82% position:46% size:100% de afgelopen jaren — dat is al lang voor 2017 — niet alleen gepleit voor 01:56:44.448 --> 01:56:47.750 align:middle line:82% position:46% size:100% een ambitieus klimaatbeleid, maar is ook keer op keer met voorstellen 01:56:47.869 --> 01:56:50.329 align:middle line:82% position:46% size:100% gekomen. We hebben ook Europees beleid 01:56:50.449 --> 01:56:52.310 align:middle line:82% position:46% size:100% ondersteund. Ik moet misschien toch even 01:56:52.430 --> 01:56:56.340 align:middle line:82% position:46% size:100% vertellen dat de beleidsvoornemens, ook in Europa, altijd worden 01:56:56.460 --> 01:56:59.649 align:middle line:82% position:46% size:100% onderbouwd met wat een "impactassessment" genoemd wordt. 01:56:59.770 --> 01:57:04.418 align:middle line:82% position:46% size:100% De impact op de economie en de impact op de sociale situatie van 01:57:04.600 --> 01:57:07.579 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen wordt daarin meegenomen. Daar staan we achter. 01:57:07.699 --> 01:57:10.300 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn dé Europese partij van deze Kamer. 01:57:10.600 --> 01:57:13.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat hebben we altijd ondersteund. Dus ik snap dat u dat frame probeert 01:57:13.579 --> 01:57:14.079 align:middle line:82% position:46% size:100% neer te zetten, 01:57:17.409 --> 01:57:21.140 align:middle line:82% position:46% size:100% maar dat frame klopt gewoon niet. Dat klopt echt niet. 01:57:22.418 --> 01:57:24.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Kijk, u zegt: het impactassessment 01:57:25.810 --> 01:57:29.659 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben we altijd meegenomen. Maar is er dan in zo'n 01:57:29.779 --> 01:57:34.220 align:middle line:82% position:46% size:100% impactassessment — even voor de mensen die gewone taal spreken: dat 01:57:34.340 --> 01:57:36.329 align:middle line:82% position:46% size:100% betekent dat bekeken wordt wat de gevolgen ergens van zijn — 01:57:37.989 --> 01:57:41.890 align:middle line:82% position:46% size:100% wel meegenomen wat het effect is als we al die zonnepanelen neerleggen, 01:57:42.010 --> 01:57:43.310 align:middle line:82% position:46% size:100% nooit meer gaan maaien, alle kolencentrales sluiten en noem maar 01:57:43.430 --> 01:57:43.659 align:middle line:82% position:46% size:100% op? 01:57:46.689 --> 01:57:49.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Is daarbij ook de overweging meegenomen dat we dit allemaal wel 01:57:49.759 --> 01:57:52.100 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen willen, maar dat we eigenlijk helemaal niet weten of het 01:57:52.220 --> 01:57:55.710 align:middle line:82% position:46% size:100% energienet dat wel aankan? Wat gaat er straks gebeuren als dat 01:57:55.829 --> 01:57:58.929 align:middle line:82% position:46% size:100% net te vol raakt en er grote stroomstoringen komen? 01:57:59.739 --> 01:58:03.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Is dat uitgezocht? Zo ja, wat was daar dan de conclusie 01:58:03.170 --> 01:58:05.890 align:middle line:82% position:46% size:100% van? En wat heeft D66 daar dan mee 01:58:06.010 --> 01:58:06.479 align:middle line:82% position:46% size:100% gedaan? 01:58:09.699 --> 01:58:13.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben heel blij dat heel veel mensen nu zonnepanelen nemen. 01:58:14.109 --> 01:58:18.729 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien dat het enorm helpt om de energierekening omlaag te brengen. 01:58:18.850 --> 01:58:23.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben dus heel blij dat D66 daar jaren terug voor gepleit heeft en 01:58:23.890 --> 01:58:26.680 align:middle line:82% position:46% size:100% dat steeds meer mensen dat ook doen. Daar hebben we heel slimme 01:58:27.220 --> 01:58:31.039 align:middle line:82% position:46% size:100% regelingen voor getroffen. Daar moeten we vooral mee doorgaan. 01:58:31.159 --> 01:58:34.909 align:middle line:82% position:46% size:100% De volgende stap is ervoor zorgen dat het elektriciteitsnet wordt 01:58:35.029 --> 01:58:36.878 align:middle line:82% position:46% size:100% versterkt. Daar gaan we nu ook mee aan de slag. 01:58:37.270 --> 01:58:39.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is volgens mij de route die we moeten nemen. 01:58:39.369 --> 01:58:42.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou mevrouw Van der Plas willen oproepen om daaraan mee te doen. 01:58:43.899 --> 01:58:47.060 align:middle line:82% position:46% size:100% De afgelopen jaren hebben we inderdaad veel tijd verloren, maar 01:58:47.180 --> 01:58:48.500 align:middle line:82% position:46% size:100% we hebben alle Kamerleden, van links tot rechts, nodig — dat heb ik vaak 01:58:48.619 --> 01:58:49.989 align:middle line:82% position:46% size:100% in commissiedebatten gezegd 01:58:52.149 --> 01:58:56.270 align:middle line:82% position:46% size:100% — om met goede plannen te komen en elkaar niet de tent uit te vechten. 01:58:56.390 --> 01:58:58.988 align:middle line:82% position:46% size:100% Want daar hebben we simpelweg de tijd niet meer voor. 01:59:01.140 --> 01:59:02.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Ten eerste is dit geen antwoord op mijn vraag. 01:59:03.009 --> 01:59:05.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou de vraag dus graag willen herhalen. 01:59:05.270 --> 01:59:08.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is er bij dat impactassessment geconcludeerd, waarbij bekeken is 01:59:08.628 --> 01:59:10.930 align:middle line:82% position:46% size:100% wat de gevolgen en de effecten zijn? 01:59:12.548 --> 01:59:17.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Is er toen geconcludeerd dat het net het misschien weleens niet zou 01:59:17.840 --> 01:59:19.829 align:middle line:82% position:46% size:100% aankunnen? Of is er toen geconcludeerd: ach 01:59:19.949 --> 01:59:23.649 align:middle line:82% position:46% size:100% joh, dat redden we best? En wat is er met die informatie 01:59:23.890 --> 01:59:25.039 align:middle line:82% position:46% size:100% gedaan? Voor mijn gevoel zijn we namelijk 01:59:25.159 --> 01:59:26.770 align:middle line:82% position:46% size:100% gewoon doorgedenderd. 01:59:28.418 --> 01:59:34.460 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien al dat er stroomstoringen komen, dus ik wil graag antwoord op 01:59:34.579 --> 01:59:37.539 align:middle line:82% position:46% size:100% de vraag wat er toen mee is gedaan. Of heeft men een en ander naast zich 01:59:37.659 --> 01:59:38.500 align:middle line:82% position:46% size:100% neergelegd? Dat kan ook. 01:59:39.369 --> 01:59:43.069 align:middle line:82% position:46% size:100% En het tweede punt dat ik wil maken, is dat ik hier helemaal niemand de 01:59:43.189 --> 01:59:44.569 align:middle line:82% position:46% size:100% tent uit vecht. Helemaal niemand. 01:59:44.689 --> 01:59:47.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wil ik wel even duidelijk zeggen. 01:59:47.628 --> 01:59:48.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vecht helemaal niemand de tent uit. 01:59:48.989 --> 01:59:52.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik voer gewoon een politiek debat, soms op het scherp van de snede. 01:59:52.220 --> 01:59:54.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan, maar ik vecht met helemaal niemand. 01:59:54.699 --> 01:59:58.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik sta open voor alles wat er gebeurt, maar we moeten wel goed 01:59:58.609 --> 02:00:02.048 align:middle line:82% position:46% size:100% weten wat de gevolgen daarvan zijn. En als blijkt dat die gevolgen heel 02:00:02.229 --> 02:00:05.750 align:middle line:82% position:46% size:100% ernstig zijn, waarbij de maatschappij op slot gaat, dan zeg 02:00:05.869 --> 02:00:07.909 align:middle line:82% position:46% size:100% ik nee tegen beleid. Dat klopt. 02:00:08.729 --> 02:00:11.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Helder. Het siert u ook, mevrouw Van der 02:00:11.800 --> 02:00:13.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Plas, dat u niemand de tent uit vecht. 02:00:13.958 --> 02:00:17.738 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet bij iedereen in deze Kamer het geval, maar dat zei ik ook 02:00:17.859 --> 02:00:18.060 align:middle line:82% position:46% size:100% niet. 02:00:20.159 --> 02:00:22.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie dat we enorm aan het versnellen zijn. 02:00:22.720 --> 02:00:26.158 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn kampioen zon op dak. Daar ben ik heel blij om. 02:00:26.548 --> 02:00:29.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Vervolgens hebben we gezien dat er inderdaad op het elektriciteitsnet 02:00:29.970 --> 02:00:34.189 align:middle line:82% position:46% size:100% problemen ontstonden. Mij valt op dat het kabinet, maar 02:00:34.310 --> 02:00:35.460 align:middle line:82% position:46% size:100% ook de 02:00:38.069 --> 02:00:41.649 align:middle line:82% position:46% size:100% netwerkbedrijven heel snel gehandeld hebben. 02:00:41.770 --> 02:00:44.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Die inhaalrace zijn we aan het maken. 02:00:44.579 --> 02:00:48.417 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ja, het had wat mij betreft sneller gekund, maar we maken nu een 02:00:48.537 --> 02:00:50.939 align:middle line:82% position:46% size:100% enorme inhaalrace. Daar ben ik heel blij om. 02:00:53.399 --> 02:00:57.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga de vraag herhalen. De heer Boucke heeft het zelf over 02:00:57.829 --> 02:01:01.009 align:middle line:82% position:46% size:100% de vorige kabinetsperiode en misschien ook nog wel over de 02:01:01.128 --> 02:01:01.969 align:middle line:82% position:46% size:100% periode daarvoor. Hij zegt: "Toen hebben we gewoon 02:01:02.088 --> 02:01:04.960 align:middle line:82% position:46% size:100% gekeken naar wat we wilden. We willen een energietransitie, we 02:01:05.079 --> 02:01:07.289 align:middle line:82% position:46% size:100% willen heel veel zonnepanelen, we willen heel veel windmolens, we 02:01:07.720 --> 02:01:11.390 align:middle line:82% position:46% size:100% willen groene energie." De heer Boucke zegt zelf: "Toen hebben we 02:01:11.510 --> 02:01:17.529 align:middle line:82% position:46% size:100% gekeken naar de gevolgen die dat zou hebben." Het antwoord op die vraag 02:01:17.649 --> 02:01:19.119 align:middle line:82% position:46% size:100% heb ik nog steeds niet. Want 02:01:20.798 --> 02:01:23.350 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft dat impactassessment dan opgeleverd? 02:01:23.710 --> 02:01:26.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Is daarin geconcludeerd: joh, dat kunnen we prima aan? 02:01:26.918 --> 02:01:30.909 align:middle line:82% position:46% size:100% En blijkt nu: o, sorry, dat was eigenlijk niet zo heel handig? 02:01:31.390 --> 02:01:34.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Of is er in het impactassessment geconcludeerd dat het nog weleens 02:01:34.729 --> 02:01:37.539 align:middle line:82% position:46% size:100% een probleem kan zijn in de komende jaren? 02:01:37.779 --> 02:01:41.369 align:middle line:82% position:46% size:100% En zo ja, waarom is er dan niet toen al de rem op gezet? 02:01:41.489 --> 02:01:43.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Waarom is toen niet gezegd: we moeten eerst ons net versterken 02:01:43.960 --> 02:01:46.810 align:middle line:82% position:46% size:100% voordat we dit allemaal gaan doen? Dat is mijn concrete vraag. 02:01:47.470 --> 02:01:50.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, dat laatste ben ik zeker niet met mevrouw Van der Plas eens. 02:01:51.279 --> 02:01:53.829 align:middle line:82% position:46% size:100% We zetten nergens de rem op. We gaan juist door. 02:01:54.128 --> 02:01:57.069 align:middle line:82% position:46% size:100% De problemen die we gaandeweg tegenkomen, lossen we op. 02:01:57.369 --> 02:01:59.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Nogmaals, we hebben geen tijd te verliezen. 02:01:59.770 --> 02:02:02.930 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn in een situatie waarin er inderdaad knelpunten op het net 02:02:03.050 --> 02:02:05.960 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn, maar dat wil niet zeggen dat we het tempo moeten verslappen. 02:02:06.079 --> 02:02:07.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat mij betreft moeten we sneller door. 02:02:07.989 --> 02:02:12.738 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten er met een slimmere aanpak voor zorgen dat het net verzwaard 02:02:12.859 --> 02:02:14.420 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt. We moeten er ook slimmer mee omgaan 02:02:14.539 --> 02:02:20.029 align:middle line:82% position:46% size:100% — ik noemde dat eerder al in een interruptie — door het opwekken en 02:02:20.149 --> 02:02:23.079 align:middle line:82% position:46% size:100% het gebruiken van energie beter op elkaar af te stemmen. 02:02:23.560 --> 02:02:25.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het het kabinet zou zijn geweest, had ik u geholpen. 02:02:30.039 --> 02:02:33.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Het mag misschien ook straks. Nee, hier, nu. 02:02:33.659 --> 02:02:36.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Gewoon nu. Ik herhaal de vraag en ik stel hem 02:02:36.329 --> 02:02:37.880 align:middle line:82% position:46% size:100% gewoon heel kort. Wat stond er in het 02:02:38.000 --> 02:02:38.859 align:middle line:82% position:46% size:100% impactassessment? 02:02:41.439 --> 02:02:44.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Van der Plas, wat er in het impactassessment stond over 02:02:45.399 --> 02:02:47.619 align:middle line:82% position:46% size:100% netverzwaring kan ik u nu niet vertellen. 02:02:48.668 --> 02:02:51.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet echter wel, en dat heb ik u ook gezegd ... 02:02:51.319 --> 02:02:53.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet waar u naar op zoek bent. 02:02:54.189 --> 02:02:57.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb aangegeven dat wij geconstateerd hebben dat het net 02:02:57.750 --> 02:02:58.418 align:middle line:82% position:46% size:100% inderdaad 02:03:00.100 --> 02:03:03.460 align:middle line:82% position:46% size:100% niet voldoende capaciteit heeft. Dat moeten we oplossen. 02:03:04.088 --> 02:03:07.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben echter wel blij dat we in een situatie zitten waarin heel veel 02:03:07.640 --> 02:03:12.798 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen meer aan duurzame opwek doen. Ik neem aan dat u dat met mij eens 02:03:12.918 --> 02:03:14.750 align:middle line:82% position:46% size:100% bent. Of zegt u: nee, we hadden iets 02:03:14.869 --> 02:03:18.880 align:middle line:82% position:46% size:100% minder aan duurzame opwek moeten doen omdat het net het niet aankon? 02:03:19.000 --> 02:03:22.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Van der Plas gaat haar bijdrage zo nog leveren. 02:03:22.270 --> 02:03:24.539 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van Raan van de Partij voor de Dieren wil ook interrumperen. 02:03:24.659 --> 02:03:28.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil mevrouw Van der Plas graag bijvallen, want we weten natuurlijk 02:03:28.539 --> 02:03:29.926 align:middle line:82% position:46% size:100% hoeveel moties er in de vorige periode werden tegengehouden door 02:03:30.046 --> 02:03:34.349 align:middle line:82% position:46% size:100% D66, moties die dit inderdaad de goede kant op hadden kunnen duwen. 02:03:35.970 --> 02:03:39.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat ik wel 66 voorbeelden daarvan kan noemen. 02:03:39.539 --> 02:03:44.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar laten we vooruitkijken. Het CDA heeft een plan gepresenteerd 02:03:44.289 --> 02:03:46.529 align:middle line:82% position:46% size:100% om mestfabrieken, mestvergisters te stimuleren. 02:03:47.279 --> 02:03:48.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Die mestvergisting is 02:03:52.588 --> 02:03:55.779 align:middle line:82% position:46% size:100% niet duurzaam, want je houdt daarmee eigenlijk het verdienmodel rond mest 02:03:55.899 --> 02:03:59.390 align:middle line:82% position:46% size:100% in stand. Er gaat iets van 360 miljoen euro 02:03:59.510 --> 02:04:01.868 align:middle line:82% position:46% size:100% subsidie naartoe. D66 is daartegen. 02:04:02.079 --> 02:04:06.909 align:middle line:82% position:46% size:100% De vraag is eigenlijk heel simpel: blijft D66 inderdaad die 02:04:08.470 --> 02:04:10.850 align:middle line:82% position:46% size:100% niet-duurzame vergisters niet steunen? 02:04:14.689 --> 02:04:19.760 align:middle line:82% position:46% size:100% In de zoektocht om onze ambitieuze klimaatdoelen te halen, 02:04:21.470 --> 02:04:24.500 align:middle line:82% position:46% size:100% sluit ik geen enkele oplossing op voorhand uit. 02:04:25.279 --> 02:04:30.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie dat groen gas een van de oplossingen is. 02:04:31.180 --> 02:04:34.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben het met de heer Van Raan eens dat we niet in een situatie moeten 02:04:34.699 --> 02:04:40.298 align:middle line:82% position:46% size:100% komen waarin we de landbouw en de agrarische sector zoals we die nu in 02:04:40.418 --> 02:04:44.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland hebben, overeind gaan houden om groen gas te produceren. 02:04:44.289 --> 02:04:48.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat moet niet het geval zijn. Als we echter een slimme, nuttige 02:04:49.010 --> 02:04:52.060 align:middle line:82% position:46% size:100% toepassing hebben voor mest, laten we die dan vooral wel 02:04:54.250 --> 02:04:55.628 align:middle line:82% position:46% size:100% toepassen. Daar zit het 'm natuurlijk niet in. 02:04:55.779 --> 02:04:58.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is geen slimme, duurzame oplossing. 02:04:58.250 --> 02:04:59.319 align:middle line:82% position:46% size:100% We praten over 02:05:01.119 --> 02:05:03.128 align:middle line:82% position:46% size:100% 4.200 liter mest voor elke Nederlander. 02:05:03.520 --> 02:05:08.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat om 75 miljard kilo in 2019. Dat heeft niks met een duurzame, 02:05:08.119 --> 02:05:11.445 align:middle line:82% position:46% size:100% slimme oplossing te maken. Gaan we de instandhouding van dat 02:05:11.565 --> 02:05:13.439 align:middle line:82% position:46% size:100% model subsidiëren? D66 heeft daar altijd tegen gestemd. 02:05:13.560 --> 02:05:14.918 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vind ik heel goed. 02:05:18.189 --> 02:05:20.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Complimenten. De vraag is: blijft D66 dat doen? 02:05:22.069 --> 02:05:26.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Nogmaals, ik zie het punt dat de heer Van Raan probeert te maken. 02:05:26.250 --> 02:05:29.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga mezelf een beetje herhalen. Ik denk dat we moeten voorkomen dat 02:05:29.659 --> 02:05:35.020 align:middle line:82% position:46% size:100% we de agrarische sector zoals die nu is — die is veel te groot; daar 02:05:35.350 --> 02:05:41.569 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft mijn collega De Groot het vaak over gehad — in stand houden met een 02:05:41.689 --> 02:05:45.418 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregel die als doel heeft om onze energievoorziening te verduurzamen. 02:05:45.668 --> 02:05:50.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik zie wel dat er nog steeds toekomst is voor een agrarische 02:05:50.779 --> 02:05:54.649 align:middle line:82% position:46% size:100% sector in Nederland. De mest die daarbij vrijkomt, moeten 02:05:54.770 --> 02:05:59.670 align:middle line:82% position:46% size:100% we slim en nuttig toepassen. Daar ben ik een voorstander van. 02:05:59.789 --> 02:06:02.283 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar nu komen we een beetje in een moeilijke situatie terecht. 02:06:02.403 --> 02:06:03.488 align:middle line:82% position:46% size:100% Met het 02:06:07.180 --> 02:06:14.289 align:middle line:82% position:46% size:100% gedeelte van de mest dat overblijft met de veestapel die D66 02:06:14.739 --> 02:06:18.128 align:middle line:82% position:46% size:100% wil, is er helemaal geen verdienmodel voor de mestvergisters. 02:06:18.369 --> 02:06:21.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft D66 al een aantal keer laten zien 02:06:23.529 --> 02:06:25.869 align:middle line:82% position:46% size:100% in haar stemgedrag en haar redeneringen. 02:06:26.918 --> 02:06:31.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is heel raar dat je voor de 5% mest die je dan nog hebt, een 02:06:31.550 --> 02:06:33.819 align:middle line:82% position:46% size:100% verdienmodel in stand wilt houden dat helemaal niet haalbaar is. 02:06:34.298 --> 02:06:37.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik erop kan vertrouwen dat de heer Boucke diezelfde rationaliteit 02:06:37.909 --> 02:06:39.859 align:middle line:82% position:46% size:100% in stand houdt, dan ben ik gerustgesteld. 02:06:39.979 --> 02:06:42.603 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar als je nu een beetje gaat schuiven en zegt dat je niks wilt 02:06:42.722 --> 02:06:45.048 align:middle line:82% position:46% size:100% uitsluiten, dan zit je op de verkeerde weg. 02:06:45.168 --> 02:06:49.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Ziet de heer Boucke dat? Volgens mij moeten we dan echt in de 02:06:49.878 --> 02:06:50.619 align:middle line:82% position:46% size:100% cijfers duiken. 02:06:52.180 --> 02:06:55.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Als er een nuttige toepassing is voor een overschot aan mest, dan 02:06:56.090 --> 02:06:59.270 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben we niet de luxe om die uit te sluiten, want er moet ontzettend 02:06:59.390 --> 02:07:02.203 align:middle line:82% position:46% size:100% veel gebeuren om tot die 60% te komen. 02:07:02.323 --> 02:07:04.868 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen het, maar ik wil het niet uitsluiten. 02:07:08.470 --> 02:07:12.469 align:middle line:82% position:46% size:100% D66 zegt altijd: we moeten van de kolen af, we moeten van het gas af 02:07:12.588 --> 02:07:16.298 align:middle line:82% position:46% size:100% en we moeten van de olie af. In plaats daarvan moeten er 02:07:16.509 --> 02:07:19.720 align:middle line:82% position:46% size:100% windturbines, zonnepanelen en noem het allemaal maar op komen. 02:07:19.840 --> 02:07:20.890 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten ook elektrisch gaan rijden. 02:07:22.479 --> 02:07:25.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Heel vaak is het argument daarbij dat het niet alleen goed is voor het 02:07:25.819 --> 02:07:29.960 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaat, maar dat we daarmee ook minder afhankelijk worden van het 02:07:30.079 --> 02:07:33.000 align:middle line:82% position:46% size:100% buitenland. De heer Boucke knikt ja, maar het 02:07:33.119 --> 02:07:37.369 align:middle line:82% position:46% size:100% tegendeel is natuurlijk waar. Kijk bijvoorbeeld naar windenergie. 02:07:37.819 --> 02:07:41.810 align:middle line:82% position:46% size:100% In een moderne windturbine zit zo'n 12.000 kilo aan magneten. 02:07:42.399 --> 02:07:45.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Die zijn vrijwel allemaal afkomstig uit China. 02:07:46.039 --> 02:07:49.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Kijk naar elektrische auto's. 70% van alle kobalt, dat essentieel 02:07:49.909 --> 02:07:52.819 align:middle line:82% position:46% size:100% is voor de batterijen, is in handen van Congo. 02:07:52.939 --> 02:07:56.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet of de heer Boucke weleens heeft gezien hoe het eraan 02:07:56.159 --> 02:07:58.989 align:middle line:82% position:46% size:100% toegaat in Congo. De BBC heeft daar weleens een 02:07:59.378 --> 02:08:02.168 align:middle line:82% position:46% size:100% reportage over gemaakt. Dat zijn echt vreselijke beelden. 02:08:02.918 --> 02:08:08.929 align:middle line:82% position:46% size:100% De kleinste kinderen winnen kobalt in die mijnen, zodat D66 elektrisch 02:08:09.048 --> 02:08:10.390 align:middle line:82% position:46% size:100% kan blijven rijden. De vraag is: 02:08:13.600 --> 02:08:17.470 align:middle line:82% position:46% size:100% waarom vindt de heer Boucke het een goed idee om de ene afhankelijkheid 02:08:18.100 --> 02:08:20.770 align:middle line:82% position:46% size:100% in te ruilen voor de andere afhankelijkheid? 02:08:22.909 --> 02:08:23.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik 02:08:25.060 --> 02:08:28.719 align:middle line:82% position:46% size:100% neem de trein. Ik rijd niet elektrisch. 02:08:30.430 --> 02:08:31.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat ten eerste. 02:08:35.319 --> 02:08:39.313 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zijn de energietransitie begonnen omdat het klimaat 02:08:39.432 --> 02:08:42.189 align:middle line:82% position:46% size:100% verandert. Dat gaat nu heel hard. 02:08:42.699 --> 02:08:46.588 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten alle zeilen bijzetten om onze energievoorziening schoon en 02:08:46.930 --> 02:08:50.600 align:middle line:82% position:46% size:100% duurzaam te maken. Daar hebben we heel veel wind op 02:08:50.720 --> 02:08:51.488 align:middle line:82% position:46% size:100% land en op zee 02:08:53.500 --> 02:08:58.250 align:middle line:82% position:46% size:100% en andere energiebronnen voor nodig. Tegelijkertijd pleiten wij ook voor 02:08:58.369 --> 02:09:00.920 align:middle line:82% position:46% size:100% een circulaire economie. We willen ervoor zorgen dat het 02:09:01.039 --> 02:09:06.369 align:middle line:82% position:46% size:100% productieproces van de producten die we maken, bijvoorbeeld windturbines, 02:09:06.609 --> 02:09:07.179 align:middle line:82% position:46% size:100% zo 02:09:08.770 --> 02:09:11.800 align:middle line:82% position:46% size:100% in elkaar zit dat we hergebruik kunnen stimuleren. 02:09:12.430 --> 02:09:15.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Als de windmolens aan het einde van hun levensduur zijn, willen we ze 02:09:15.680 --> 02:09:18.760 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen hergebruiken, zodat we minder grondstoffen nodig hebben. 02:09:19.180 --> 02:09:22.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het ook belangrijk dat we kijken waar we onze grondstoffen 02:09:22.149 --> 02:09:25.210 align:middle line:82% position:46% size:100% vandaan halen. Ik denk dat het in de komende 02:09:25.449 --> 02:09:28.899 align:middle line:82% position:46% size:100% decennia heel belangrijk wordt dat we binnen Europa met een 02:09:29.680 --> 02:09:34.239 align:middle line:82% position:46% size:100% grondstoffenpolitiek gaan werken. Dat kan betekenen dat we sommige 02:09:36.520 --> 02:09:39.039 align:middle line:82% position:46% size:100% producten binnen Europa moeten gaan winnen. 02:09:39.699 --> 02:09:43.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik pleit dus heel sterk voor een strategie die zich niet alleen maar 02:09:44.000 --> 02:09:47.470 align:middle line:82% position:46% size:100% richt op het klimaat, maar ook op een circulaire economie. 02:09:47.739 --> 02:09:51.627 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien mag ik de vraag van de heer Kops zo interpreteren dat hij 02:09:51.747 --> 02:09:53.838 align:middle line:82% position:46% size:100% daaraan mee wil doen. Misschien gelooft hij niet in 02:09:53.958 --> 02:09:56.659 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatverandering, maar gelooft hij er wel in dat we met een slimme 02:09:56.779 --> 02:10:00.109 align:middle line:82% position:46% size:100% grondstoffenpolitiek moeten gaan werken, zodat we kunnen bouwen aan 02:10:00.229 --> 02:10:03.399 align:middle line:82% position:46% size:100% een circulaire economie. Dat zou de winst van dit debat 02:10:04.729 --> 02:10:07.170 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen zijn. Een slimme grondstoffenpolitiek en 02:10:07.289 --> 02:10:10.100 align:middle line:82% position:46% size:100% circulariteit, daar zit nu juist ook de hypocrisie. 02:10:10.489 --> 02:10:14.090 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Boucke begon met te zeggen dat hij met de trein reist. 02:10:14.270 --> 02:10:17.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou, oké. Maar als een trein op elektriciteit 02:10:17.819 --> 02:10:18.960 align:middle line:82% position:46% size:100% rijdt, moet die elektriciteit wel ergens vandaan komen. 02:10:19.079 --> 02:10:21.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja. De kolencentrales worden gesloten 02:10:21.179 --> 02:10:25.289 align:middle line:82% position:46% size:100% door D66, waardoor de gascentrales harder zijn gaan draaien, waardoor 02:10:25.409 --> 02:10:28.878 align:middle line:82% position:46% size:100% we juist meer afhankelijk zijn geworden van gas uit het buitenland. 02:10:29.149 --> 02:10:32.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is nou juist het hypocriete. Daarom krijg ik geen antwoord op de 02:10:32.279 --> 02:10:38.300 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag waarom D66 de afhankelijkheid van de ene grondstof wil inruilen 02:10:38.420 --> 02:10:39.798 align:middle line:82% position:46% size:100% voor afhankelijkheid van de andere. Dank u wel. 02:10:40.250 --> 02:10:44.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Sorry, voorzitter, kort. Ik had het al over Congo, waar 70% 02:10:45.140 --> 02:10:49.020 align:middle line:82% position:46% size:100% van alle kobalt zich bevindt. Onlangs heeft een Chinees bedrijf 02:10:49.140 --> 02:10:53.219 align:middle line:82% position:46% size:100% twee van de grootste mijnen in Congo gekocht. 02:10:53.338 --> 02:10:58.194 align:middle line:82% position:46% size:100% 74% van alle grondstoffen voor die batterijen van de elektrische auto's 02:10:58.314 --> 02:11:02.378 align:middle line:82% position:46% size:100% is dan in Chinese handen. Nogmaals de vraag: waarom vindt D66 02:11:02.720 --> 02:11:06.270 align:middle line:82% position:46% size:100% het dan een goed idee dat we voor de energietransitie zo afhankelijk 02:11:06.390 --> 02:11:07.932 align:middle line:82% position:46% size:100% worden van China? Want dat gebeurt er. 02:11:08.052 --> 02:11:15.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan het pleidooi dat de heer Kops verwerkte in een vraag niet beter 02:11:15.149 --> 02:11:17.550 align:middle line:82% position:46% size:100% verwoorden. Wij pleiten voor minder 02:11:17.670 --> 02:11:19.639 align:middle line:82% position:46% size:100% afhankelijkheid van landen zoals China. 02:11:19.909 --> 02:11:23.548 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik kan alleen maar blij zijn met zijn oproep. 02:11:23.668 --> 02:11:27.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gebeurt niet vaak. Ik heb eerder gepleit voor 02:11:27.149 --> 02:11:30.029 align:middle line:82% position:46% size:100% circulariteit. Andere partijen uit de coalitie 02:11:30.149 --> 02:11:31.948 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben dat ook gedaan. Ik denk dat we daar echt mee aan de 02:11:32.069 --> 02:11:35.329 align:middle line:82% position:46% size:100% slag moeten, naast het bestrijden van klimaatverandering. 02:11:41.199 --> 02:11:44.298 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu het toch gaat over de evaluatie van het klimaatbeleid van de 02:11:44.418 --> 02:11:48.189 align:middle line:82% position:46% size:100% afgelopen jaren, dat D66 ontzettend aan zichzelf aan het toerekenen is, 02:11:49.088 --> 02:11:53.238 align:middle line:82% position:46% size:100% zou ik graag willen vragen wat D66 ervan vindt dat de mensen met de 02:11:53.359 --> 02:11:57.939 align:middle line:82% position:46% size:100% laagste inkomens het meest hebben bespaard, het meest hebben betaald 02:11:58.180 --> 02:12:02.378 align:middle line:82% position:46% size:100% aan klimaatsubsidies, maar het minst profiteren van klimaatbeleid. 02:12:03.640 --> 02:12:07.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Vindt D66 dat de keuzes die in het verleden zijn gemaakt, de juiste 02:12:07.720 --> 02:12:08.630 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn? Vindt D66 die een voorbode voor de 02:12:08.750 --> 02:12:12.048 align:middle line:82% position:46% size:100% keuzes die we nu moeten maken met het draagvlak dat nodig is in onze 02:12:12.168 --> 02:12:12.789 align:middle line:82% position:46% size:100% samenleving? 02:12:15.369 --> 02:12:22.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Als wij deze energietransitie willen laten slagen, dan moet iedereen mee 02:12:22.970 --> 02:12:25.069 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen komen. Iedereen moet die ook mee kunnen 02:12:25.189 --> 02:12:25.628 align:middle line:82% position:46% size:100% maken. 02:12:27.399 --> 02:12:32.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het ook echt belangrijk dat wij nu maatregelen nemen die ook 02:12:32.649 --> 02:12:36.849 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen in de sociale huur gaan helpen aan een goed geïsoleerde 02:12:37.029 --> 02:12:42.699 align:middle line:82% position:46% size:100% woning, dat we ervoor zorgen dat niet alleen maar de hogere inkomens, 02:12:43.000 --> 02:12:47.420 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ook de middeninkomens en de lage inkomens gebruik kunnen maken 02:12:47.539 --> 02:12:50.770 align:middle line:82% position:46% size:100% van regelingen. Ik durf dit wel te zeggen. 02:12:51.699 --> 02:12:55.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Er werd gezegd dat dit een evaluatie is van het klimaatbeleid. 02:12:56.949 --> 02:13:00.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, in het verleden hadden we het misschien anders kunnen doen. 02:13:01.539 --> 02:13:05.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb ook aan het begin, toen deze coalitie startte, gezegd dat we ook 02:13:05.899 --> 02:13:08.838 align:middle line:82% position:46% size:100% fouten zullen maken. Volgens mij moeten we dat ook van 02:13:08.958 --> 02:13:11.199 align:middle line:82% position:46% size:100% tevoren naar elkaar durven uit te spreken. 02:13:11.588 --> 02:13:15.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is zo'n gigantische transitie dat dit gaat gebeuren. 02:13:15.399 --> 02:13:20.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het doel staat voorop: iedereen moet deze transitie kunnen meemaken. 02:13:21.189 --> 02:13:24.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Er moet inderdaad — ik denk dat mevrouw Leijten en ik elkaar daar 02:13:24.588 --> 02:13:27.328 align:middle line:82% position:46% size:100% wel vinden — meer aandacht uitgaan naar de lagere inkomensgroepen. 02:13:27.448 --> 02:13:33.128 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook moet er meer geld vrijgemaakt worden voor die groepen, want daar 02:13:33.579 --> 02:13:34.719 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn de klappen het hardst. 02:13:37.119 --> 02:13:40.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Als de lagere inkomensgroepen iets krijgen, dan heet dat een 02:13:40.939 --> 02:13:41.469 align:middle line:82% position:46% size:100% "energietoeslag". Een toeslag. 02:13:41.588 --> 02:13:45.908 align:middle line:82% position:46% size:100% Weet je wel, die stumperds die iets krijgen omdat die zelf niet ergens 02:13:46.149 --> 02:13:49.279 align:middle line:82% position:46% size:100% komen en niet meekomen. Weet je wel, dat neoliberale 02:13:49.399 --> 02:13:52.149 align:middle line:82% position:46% size:100% denkbeeld van de mensen die niet zelf succesvol kunnen zijn. 02:13:52.930 --> 02:13:56.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het gaat over een vliegbelasting moet iedereen die vooral betalen, 02:13:56.869 --> 02:14:00.948 align:middle line:82% position:46% size:100% behalve de veelvliegers en behalve de privéjets, want die hoeven we 02:14:01.069 --> 02:14:03.859 align:middle line:82% position:46% size:100% niet te belasten. Het zijn nog steeds de keuzes die op 02:14:03.979 --> 02:14:08.988 align:middle line:82% position:46% size:100% dit moment worden gemaakt in dit Belastingplan, waar D66 voor heeft 02:14:09.109 --> 02:14:12.159 align:middle line:82% position:46% size:100% gestemd en waar D66 mede de architect van is. 02:14:12.819 --> 02:14:18.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Als D66 zegt "we kunnen nu fouten maken", zou ik D66 willen uitdagen 02:14:19.010 --> 02:14:23.750 align:middle line:82% position:46% size:100% om te zien dat we op een fout spoor zitten, dat het niet terecht is dat 02:14:23.869 --> 02:14:27.979 align:middle line:82% position:46% size:100% de laagste inkomens het meest besparen en het meest betalen, maar 02:14:28.100 --> 02:14:29.720 align:middle line:82% position:46% size:100% het minst profiteren. Ik daag D66 uit om te zien dat je 02:14:29.840 --> 02:14:31.899 align:middle line:82% position:46% size:100% daarmee eigenlijk het draagvlak voor de 02:14:33.609 --> 02:14:38.090 align:middle line:82% position:46% size:100% energie-/klimaattransitie, die nodig is voor ons allemaal, ondermijnt en 02:14:38.210 --> 02:14:41.869 align:middle line:82% position:46% size:100% dat je daarmee niet een energie economie opbouwt of een gewone 02:14:41.989 --> 02:14:44.439 align:middle line:82% position:46% size:100% economie hebt die werkt voor ons allemaal. 02:14:45.039 --> 02:14:49.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Is D66 bereid om bijvoorbeeld een jaar lang alle subsidies om te 02:14:49.130 --> 02:14:53.149 align:middle line:82% position:46% size:100% draaien, dus dat alles wat naar de Teslarijders gaat, eens in het ov 02:14:53.270 --> 02:14:55.105 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt gestopt? Of is D66 bereid om alles wat naar 02:14:55.225 --> 02:14:59.810 align:middle line:82% position:46% size:100% de verduurzaming van koophuizen gaat allemaal in de huurwoningen te 02:14:59.930 --> 02:15:01.789 align:middle line:82% position:46% size:100% stoppen? Want als we dat eens een keer zouden 02:15:01.909 --> 02:15:04.789 align:middle line:82% position:46% size:100% omdraaien — en dan niet één jaar, maar laten we zeggen vijf jaar — dan 02:15:04.909 --> 02:15:06.670 align:middle line:82% position:46% size:100% maken we meters. Dan kunnen we niet alleen tegen de 02:15:06.789 --> 02:15:09.969 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen zeggen dat deze energie en klimaattransitie goed voor ze is en 02:15:10.600 --> 02:15:12.896 align:middle line:82% position:46% size:100% dat ze meer belasting moeten betalen, maar dan gaan de mensen er 02:15:13.016 --> 02:15:15.920 align:middle line:82% position:46% size:100% ook van meeprofiteren. Dat zou uiteindelijk ook de inzet 02:15:16.039 --> 02:15:20.810 align:middle line:82% position:46% size:100% van D66 moeten zijn. Nee, ik ga niet mee in dit voorstel 02:15:20.930 --> 02:15:23.029 align:middle line:82% position:46% size:100% van mevrouw Leijten, want dit kabinet doet 02:15:24.609 --> 02:15:29.420 align:middle line:82% position:46% size:100% juist veel aan de isolatie van sociale huurwoningen. 02:15:29.539 --> 02:15:32.378 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarvoor is een miljardenprogramma opgezet. 02:15:32.529 --> 02:15:35.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij volgen het kabinet kritisch in de uitvoering daarvan. 02:15:36.220 --> 02:15:39.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat het heel belangrijk is dat we daar de grote stappen gaan 02:15:40.100 --> 02:15:43.789 align:middle line:82% position:46% size:100% zetten en dat we tegelijkertijd ook voor de andere inkomensgroepen 02:15:43.909 --> 02:15:47.929 align:middle line:82% position:46% size:100% voldoende stimulering gaan inbouwen. En ja, dat zijn inderdaad ook mensen 02:15:48.048 --> 02:15:52.250 align:middle line:82% position:46% size:100% die gebruikmaken van de auto. Dat zijn heus niet alleen maar de 02:15:52.369 --> 02:15:55.899 align:middle line:82% position:46% size:100% hoge inkomensgroepen; dat zijn zeker ook de middeninkomensgroepen. 02:15:56.199 --> 02:15:59.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het is belangrijk dat dit kabinet voor alle Nederlanders 02:15:59.869 --> 02:16:02.359 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatbeleid gaat maken, zodat iedereen het kan meemaken. 02:16:02.479 --> 02:16:05.630 align:middle line:82% position:46% size:100% U vervolgt uw betoog weer. Even kijken waar ik gebleven was, 02:16:05.750 --> 02:16:06.159 align:middle line:82% position:46% size:100% voorzitter. 02:16:08.048 --> 02:16:10.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kabinet heeft een dikke vinger in de pap bij de vele nieuwe 02:16:11.060 --> 02:16:14.880 align:middle line:82% position:46% size:100% energieprojecten, namelijk bij wind op zee en het programma Opwek 02:16:15.000 --> 02:16:18.798 align:middle line:82% position:46% size:100% Energie op Rijksvastgoed. Ik roep de minister op om in de 02:16:18.918 --> 02:16:19.509 align:middle line:82% position:46% size:100% tenders 02:16:22.989 --> 02:16:25.628 align:middle line:82% position:46% size:100% ook eisen op te stellen ten aanzien van circulariteit. 02:16:25.838 --> 02:16:28.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat ik de heer Kops hiermee op zijn wenken bedien. 02:16:29.109 --> 02:16:31.548 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik heb ook nog een aantal financiële 02:16:31.668 --> 02:16:34.088 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen, te beginnen bij het klimaatfonds. 02:16:34.360 --> 02:16:36.218 align:middle line:82% position:46% size:100% De belastingbetaler moet erop kunnen 02:16:38.168 --> 02:16:42.649 align:middle line:82% position:46% size:100% rekenen dat deze pot met geld goed wordt ingezet, maar wie kan dit geld 02:16:42.770 --> 02:16:48.760 align:middle line:82% position:46% size:100% aanvragen en voor welke projecten? Nog zo'n grote pot is de SDE++. 02:16:49.088 --> 02:16:52.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Vanwege de hoge energieprijs hoeven veel van de beschikkingen dit jaar 02:16:52.719 --> 02:16:55.450 align:middle line:82% position:46% size:100% en de komende jaren niet uitgekeerd te worden. 02:16:56.530 --> 02:16:59.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister toezeggen dat de reserveringen voor de lopende 02:16:59.739 --> 02:17:02.549 align:middle line:82% position:46% size:100% SDE-beschikkingen die niet uitgekeerd hoeven te worden, 02:17:02.670 --> 02:17:06.248 align:middle line:82% position:46% size:100% beschikbaar blijven voor de energietransitie en niet naar de 02:17:06.369 --> 02:17:09.709 align:middle line:82% position:46% size:100% algemene middelen zullen vloeien? Er is een interruptie van mevrouw 02:17:09.829 --> 02:17:12.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Teunissen, Partij voor de Dieren. Ik heb nog even iets op het vorige 02:17:13.110 --> 02:17:15.269 align:middle line:82% position:46% size:100% punt van de heer Boucke. Hij heeft heel veel gesproken over 02:17:15.388 --> 02:17:16.860 align:middle line:82% position:46% size:100% circulariteit en grondstoffenstrategieën. 02:17:16.979 --> 02:17:21.559 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar hoor ik D66 de laatste tijd meer over; dat is alleen maar aan te 02:17:21.950 --> 02:17:25.049 align:middle line:82% position:46% size:100% moedigen. Maar aan de andere kant zie ik D66 02:17:25.170 --> 02:17:29.370 align:middle line:82% position:46% size:100% continu vrijhandel stimuleren. Als het gaat om CETA — dat is een 02:17:29.489 --> 02:17:35.430 align:middle line:82% position:46% size:100% heel mooi voorbeeld — of Mercosur, dan verzet D66 zich niet tegen 02:17:35.549 --> 02:17:37.940 align:middle line:82% position:46% size:100% ongebreidelde vrijhandel, maar dan gaat D66 juist verder. 02:17:38.599 --> 02:17:44.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is dan hoe de heer Boucke die vrijhandelsvisie verenigt met de 02:17:44.520 --> 02:17:47.675 align:middle line:82% position:46% size:100% visie die hij net bezigde over een grondstoffenstrategie en 02:17:47.796 --> 02:17:48.588 align:middle line:82% position:46% size:100% circulariteit. 02:17:55.229 --> 02:17:55.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat 02:17:59.519 --> 02:18:02.040 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn allemaal hele mooie woorden van de 02:18:06.459 --> 02:18:07.148 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Boucke: we 02:18:37.418 --> 02:18:38.440 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten toe naar 02:18:42.459 --> 02:18:43.209 align:middle line:82% position:46% size:100% prijsafspraken, circulariteit en 02:18:49.299 --> 02:18:49.450 align:middle line:82% position:46% size:100% meer 02:18:55.509 --> 02:18:57.939 align:middle line:82% position:46% size:100% lokaal produceren in Europa. 02:19:16.269 --> 02:19:16.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar 02:19:41.679 --> 02:19:46.040 align:middle line:82% position:46% size:100% als we die kleine stapjes doen, is dat alsnog niet voldoende, want als 02:19:46.159 --> 02:19:49.102 align:middle line:82% position:46% size:100% we aan de andere kant tariefsverlaging gaan bereiken — 02:19:49.222 --> 02:19:52.238 align:middle line:82% position:46% size:100% want dat doe je met vrijhandel: je gaat naar tariefsverlaging — ga je 02:19:53.739 --> 02:19:57.280 align:middle line:82% position:46% size:100% over de hele wereld alleen maar meer spullen produceren en consumeren en 02:19:57.399 --> 02:20:02.105 align:middle line:82% position:46% size:100% over de wereld slepen. Mijn vraag aan de heer Boucke is dus 02:20:02.226 --> 02:20:05.209 align:middle line:82% position:46% size:100% hoe hij gaat voorkomen dat de stappen die we nu zetten richting 02:20:05.329 --> 02:20:11.010 align:middle line:82% position:46% size:100% circulariteit, volledig een doekje voor het bloeden zijn als we die 02:20:11.129 --> 02:20:12.759 align:middle line:82% position:46% size:100% tariefsverlaging en die vrijhandel 02:20:14.558 --> 02:20:16.029 align:middle line:82% position:46% size:100% blijven doorzetten. Door 02:20:17.530 --> 02:20:20.859 align:middle line:82% position:46% size:100% in Europees verband een koploperspositie hierop te pakken. 02:20:22.000 --> 02:20:25.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik treed ook nu weer in herhaling: je kunt dit alleen maar in Europees 02:20:25.819 --> 02:20:29.498 align:middle line:82% position:46% size:100% verband regelen. Ik wil dat Nederland hier 02:20:29.619 --> 02:20:33.340 align:middle line:82% position:46% size:100% pleitbezorger van is in Europa. Ik haal weer het voorbeeld van CBAM 02:20:33.459 --> 02:20:37.148 align:middle line:82% position:46% size:100% aan. Daar is jaren, bijna vijftien jaar, 02:20:37.329 --> 02:20:40.338 align:middle line:82% position:46% size:100% aan gewerkt. Keer op keer werd in Europees 02:20:40.459 --> 02:20:44.239 align:middle line:82% position:46% size:100% verband gezegd: dit kan niet; dit is veel te riskant voor onze 02:20:44.360 --> 02:20:46.989 align:middle line:82% position:46% size:100% handelspositie in de wereld. En nu gaan we het doen. 02:20:47.259 --> 02:20:51.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu komt er zo'n grensheffing en nu gaan we het doen. 02:20:51.879 --> 02:20:55.316 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben dus misschien veel hoopvoller dan mevrouw Teunissen dat het ons 02:20:55.436 --> 02:21:00.019 align:middle line:82% position:46% size:100% wél gaat lukken om op die mondiale markt eisen te stellen aan producten 02:21:00.138 --> 02:21:02.328 align:middle line:82% position:46% size:100% die op onze markt komen. Dank u wel. 02:21:02.449 --> 02:21:03.338 align:middle line:82% position:46% size:100% U vervolgt uw betoog weer. 02:21:05.769 --> 02:21:08.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook heb ik vragen over het kwaliteitsbudget. 02:21:08.739 --> 02:21:12.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Anderhalf jaar geleden diende ik hierover een motie in, die ruim werd 02:21:12.979 --> 02:21:16.780 align:middle line:82% position:46% size:100% gesteund. Toch hoor ik daar heel weinig over, 02:21:16.989 --> 02:21:20.000 align:middle line:82% position:46% size:100% terwijl het draagvlak voor energieprojecten op land onder druk 02:21:20.120 --> 02:21:22.759 align:middle line:82% position:46% size:100% staat. Voor D66 is het daarom van groot 02:21:22.879 --> 02:21:24.940 align:middle line:82% position:46% size:100% belang dat er een kwaliteitsbudget komt. 02:21:25.509 --> 02:21:29.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister toezeggen dat het kwaliteitsbudget er komt om zo de 02:21:29.659 --> 02:21:33.500 align:middle line:82% position:46% size:100% energietransitie op land de broodnodige impuls te geven, en de 02:21:33.620 --> 02:21:37.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer voor het einde van het jaar te informeren over de vervolgstappen 02:21:37.479 --> 02:21:38.840 align:middle line:82% position:46% size:100% rondom dit budget? Voorzitter. 02:21:39.879 --> 02:21:44.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn laatste vraag gaat over het Caribisch deel van ons Koninkrijk. 02:21:44.860 --> 02:21:48.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij de klimaattop is de eerste stap gezet in de richting van een fonds 02:21:48.668 --> 02:21:52.909 align:middle line:82% position:46% size:100% voor schade en verlies. De eilanden binnen ons Koninkrijk 02:21:53.030 --> 02:21:57.259 align:middle line:82% position:46% size:100% zullen als een van de eerste last krijgen van onomkeerbare schade en 02:21:57.379 --> 02:22:02.679 align:middle line:82% position:46% size:100% verlies door klimaatverandering. D66 zet zich in voor compensatie. 02:22:03.370 --> 02:22:08.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het ook belangrijk dat wij de wereld laten zien dat een 02:22:09.040 --> 02:22:13.159 align:middle line:82% position:46% size:100% mondiaal klimaatproces misschien heel lang duurt, maar wij daar niet 02:22:13.280 --> 02:22:18.019 align:middle line:82% position:46% size:100% op wachten en hier in Nederland binnen ons Koninkrijk al wel stappen 02:22:18.138 --> 02:22:20.799 align:middle line:82% position:46% size:100% zetten. Denk bijvoorbeeld aan pilots. 02:22:21.610 --> 02:22:23.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Pak twee eilanden en begin met pilots. 02:22:24.079 --> 02:22:25.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat we nu moeten beginnen met de definitie van wat schade en 02:22:25.729 --> 02:22:29.049 align:middle line:82% position:46% size:100% verlies zijn, hoe je dat kunt aanpakken, hoe je adequaat daarop 02:22:29.170 --> 02:22:33.370 align:middle line:82% position:46% size:100% kunt reageren en hoeveel financiële middelen daarmee gemoeid zijn. 02:22:33.790 --> 02:22:34.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik 02:22:36.790 --> 02:22:40.718 align:middle line:82% position:46% size:100% roep het kabinet op om dat te doen. Voorzitter, ik sluit af. 02:22:41.379 --> 02:22:45.489 align:middle line:82% position:46% size:100% De uitdagingen zijn immens. Maar grote uitdagingen zijn er om 02:22:45.610 --> 02:22:48.069 align:middle line:82% position:46% size:100% aan te gaan, en niet om uit de weg te gaan. 02:22:48.979 --> 02:22:53.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Met zo veel mensen, activisten, vrijwilligers en duurzame doeners, 02:22:54.009 --> 02:22:58.540 align:middle line:82% position:46% size:100% die allemaal bijdragen aan deze transitie, gaat het ons lukken. 02:22:58.808 --> 02:23:02.149 align:middle line:82% position:46% size:100% In 2050 zijn we klimaatneutraal. We kunnen dit. 02:23:02.270 --> 02:23:03.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dank u wel. 02:23:03.950 --> 02:23:05.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Een vraag van de heer Erkens, VVD. 02:23:07.360 --> 02:23:09.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik was sowieso blij met het interruptiedebatje van de heren 02:23:09.620 --> 02:23:11.296 align:middle line:82% position:46% size:100% Boucke en Kops net. Dat ging over 02:23:11.415 --> 02:23:13.799 align:middle line:82% position:46% size:100% energieonafhankelijkheid en grondstoffenonafhankelijkheid. 02:23:13.920 --> 02:23:16.308 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat de heer Boucke constructief zal staan tegenover het 02:23:16.429 --> 02:23:17.709 align:middle line:82% position:46% size:100% wetsvoorstel dat ik daarover ga indienen. 02:23:18.668 --> 02:23:21.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is de volgende. Wat vindt de heer Boucke van de 02:23:21.610 --> 02:23:23.920 align:middle line:82% position:46% size:100% volgende quote? "We worden in rap tempo 02:23:24.040 --> 02:23:26.129 align:middle line:82% position:46% size:100% onafhankelijker door wind, zon en kernenergie. 02:23:26.248 --> 02:23:28.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland is hiermee de beste leerling van de klas." Ha, ja, 02:23:32.409 --> 02:23:38.088 align:middle line:82% position:46% size:100% dat is een hartstikke goede quote. Die komt van mijn partijleider. 02:23:38.209 --> 02:23:39.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik sta achter die quote. 02:23:42.519 --> 02:23:43.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ga 02:23:45.610 --> 02:23:47.739 align:middle line:82% position:46% size:100% ik het kort houden. Ik ga niet nog een vraag stellen. 02:23:47.860 --> 02:23:49.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik vind het wel een mooi moment om te markeren. 02:23:49.940 --> 02:23:52.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat de heer Boucke, die ik ken als een versneller van de 02:23:52.360 --> 02:23:55.500 align:middle line:82% position:46% size:100% energietransitie, constructief meekijkt naar de moties die ik op 02:23:55.620 --> 02:23:57.099 align:middle line:82% position:46% size:100% dit vlak zal indienen bij deze begroting. 02:23:57.218 --> 02:24:00.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Mag ik daar nog op reageren? Ja. 02:24:03.168 --> 02:24:04.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil hierover zeggen 02:24:05.679 --> 02:24:09.649 align:middle line:82% position:46% size:100% dat mijn handtekening onder het coalitieakkoord staat. 02:24:09.770 --> 02:24:12.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geldt niet voor een deel voor dat akkoord; dat geldt voor dat hele 02:24:12.200 --> 02:24:14.409 align:middle line:82% position:46% size:100% akkoord. Dat is een zwaar bevochten akkoord. 02:24:14.829 --> 02:24:15.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat weet ik. 02:24:17.168 --> 02:24:20.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij, en ook ik, hebben niet alles gekregen wat we wilden, maar dat 02:24:20.209 --> 02:24:23.166 align:middle line:82% position:46% size:100% geldt ook voor de heer Erkens. Maar mijn handtekening staat onder 02:24:23.287 --> 02:24:25.418 align:middle line:82% position:46% size:100% dat akkoord. Dus mocht u daaraan twijfelen: bij 02:24:29.829 --> 02:24:31.969 align:middle line:82% position:46% size:100% dezen. Ik heb het hele betoog van de heer 02:24:32.090 --> 02:24:33.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Boucke afgewacht. 02:24:35.709 --> 02:24:39.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoopte zo dat hij uiteindelijk nog aan de minister zou vragen wat 02:24:39.918 --> 02:24:42.099 align:middle line:82% position:46% size:100% ik hoopte dat hij ging vragen, maar het kwam niet. 02:24:43.899 --> 02:24:46.519 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Boucke schetst aan de ene kant het beeld dat we geen tijd te 02:24:46.638 --> 02:24:50.695 align:middle line:82% position:46% size:100% verliezen hebben, we alles op alles moeten zetten en het gierend en 02:24:50.816 --> 02:24:52.750 align:middle line:82% position:46% size:100% laaiend misgaat met klimaatverandering. 02:24:53.168 --> 02:24:56.838 align:middle line:82% position:46% size:100% En dan schetst hij allemaal dingen die kunnen, allemaal mooie 02:24:56.959 --> 02:24:59.049 align:middle line:82% position:46% size:100% oplossingen, allemaal heel concrete punten. 02:24:59.709 --> 02:25:05.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan blijft toch de vraag: waarom gaat deze minister die besluiten 02:25:05.229 --> 02:25:09.199 align:middle line:82% position:46% size:100% niet nu nemen, maar worden we als Kamer wéér met een kluitje het riet 02:25:09.318 --> 02:25:13.120 align:middle line:82% position:46% size:100% in gestuurd, voor de derde keer, met weer een onderzoek en besluitvorming 02:25:13.239 --> 02:25:16.569 align:middle line:82% position:46% size:100% die pas bij de Voorjaarsnota komt? We kunnen nu die besluiten nemen. 02:25:17.079 --> 02:25:19.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Waarom vraagt de heer Boucke dat niet aan z'n minister? 02:25:23.200 --> 02:25:30.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank voor de vraag, maar ik weet niet waar mevrouw Kröger specifiek 02:25:30.200 --> 02:25:33.759 align:middle line:82% position:46% size:100% op doelt. Wat mij betreft moet er veel meer 02:25:34.030 --> 02:25:37.539 align:middle line:82% position:46% size:100% actie zijn. Maar ik zie ook een minister en een 02:25:37.658 --> 02:25:43.030 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet die dag en nacht — dat durf ik wel te zeggen — bezig zijn. 02:25:43.299 --> 02:25:46.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zijn we kritisch op. We volgen het kabinet heel kritisch. 02:25:46.239 --> 02:25:50.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik zie niet een kabinet dat bij de pakken neerzit, integendeel. 02:25:51.099 --> 02:25:53.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet of het mag, maar ik zou de vraag even terug willen stellen 02:25:53.360 --> 02:25:54.699 align:middle line:82% position:46% size:100% aan mevrouw Kröger. Ja, dat kan. 02:25:54.818 --> 02:25:56.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Kröger, kunt u het specificeren? 02:25:58.370 --> 02:26:00.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is niet de eerste keer dat de heer Boucke en ik dit wisselen. 02:26:00.979 --> 02:26:05.159 align:middle line:82% position:46% size:100% De hoeveelheid uren die de minister werkt, zegt niet iets over hoeveel 02:26:05.280 --> 02:26:10.879 align:middle line:82% position:46% size:100% knopen hij doorhakt. De realiteit is dat we zien dat er 02:26:11.000 --> 02:26:14.569 align:middle line:82% position:46% size:100% net een klimaat en energieplan is gepresenteerd dat aan de onderkant 02:26:14.690 --> 02:26:17.319 align:middle line:82% position:46% size:100% van de bandbreedte hakt: op 39%. 02:26:18.979 --> 02:26:22.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het onbegrijpelijk dat de minister voor Klimaat dat naar de 02:26:22.888 --> 02:26:25.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer durft te sturen en dat hij er dan niet een lijst maatregelen bij 02:26:25.540 --> 02:26:30.829 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft, zoals hij beloofd had aan de Kamer, om te zeggen: oké, plan B, ik 02:26:30.950 --> 02:26:33.530 align:middle line:82% position:46% size:100% ga al deze dingen doen. De heer Boucke vraagt allemaal hele 02:26:33.649 --> 02:26:37.569 align:middle line:82% position:46% size:100% concrete dingen aan de minister. Dan denk ik: dat kunnen we toch nu 02:26:37.690 --> 02:26:39.860 align:middle line:82% position:46% size:100% aan hem vragen? Volgende week is het debat over de 02:26:39.979 --> 02:26:41.838 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatnota. Dit moet gefikst. 02:26:41.959 --> 02:26:45.219 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben niet nog een halfjaar. We hebben niet al die tijd. 02:26:46.218 --> 02:26:48.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit moet ook gefikst worden. Dat ben ik met u eens. 02:26:49.040 --> 02:26:51.248 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik terugkijk, dan zie ik dat de Klimaat- en Energieverkenning, de 02:26:51.369 --> 02:26:54.888 align:middle line:82% position:46% size:100% KEV, twee jaar terug zat op een reductie van tussen 30% en 02:26:57.049 --> 02:26:57.649 align:middle line:82% position:46% size:100% 40% in 02:27:00.500 --> 02:27:03.049 align:middle line:82% position:46% size:100% 02:27:03.799 --> 02:27:06.190 align:middle line:82% position:46% size:100% 50% zit. Dat is niet genoeg, want 02:27:07.899 --> 02:27:12.519 align:middle line:82% position:46% size:100% we gaan voor 60%. Maar ik zie wel die beweging. 02:27:12.700 --> 02:27:17.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Die komt door het vorige kabinet en die zal ook door dit kabinet komen. 02:27:19.269 --> 02:27:25.197 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het heeft wel een paar weken en een paar maanden nodig, mevrouw 02:27:25.316 --> 02:27:27.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Kröger. Ik gun dit kabinet wel die weken — 02:27:27.590 --> 02:27:29.379 align:middle line:82% position:46% size:100% maar misschien verschillen we daarover van mening 02:27:32.049 --> 02:27:35.769 align:middle line:82% position:46% size:100% — om ervoor te zorgen dat er een stevig pakket 02:27:37.929 --> 02:27:42.138 align:middle line:82% position:46% size:100% van maatregelen komt, waar we ook nog een politiek debat over kunnen 02:27:42.259 --> 02:27:44.308 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben, waar we ook nog keuzes uit kunnen maken. 02:27:44.440 --> 02:27:50.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat mij betreft liever een pakket dat wat ruimer is dan 60%, zodat we 02:27:50.270 --> 02:27:52.659 align:middle line:82% position:46% size:100% met elkaar slimme keuzes kunnen maken. 02:27:53.049 --> 02:27:55.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik gun het kabinet die extra weken wel. 02:27:56.588 --> 02:27:59.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, maar dat is het pijnlijke. Toen het coalitieakkoord 02:28:00.110 --> 02:28:01.088 align:middle line:82% position:46% size:100% gepresenteerd werd, 02:28:02.918 --> 02:28:06.379 align:middle line:82% position:46% size:100% zei D66: ah, 60%. Toen was al duidelijk dat wat er in 02:28:06.500 --> 02:28:08.739 align:middle line:82% position:46% size:100% het akkoord stond, niet genoeg was voor 60%. 02:28:09.009 --> 02:28:12.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen werd gezegd dat alle vakministers voor 1 mei extra 02:28:12.168 --> 02:28:14.440 align:middle line:82% position:46% size:100% plannen moesten aanleveren. Dat kwam niet. 02:28:14.679 --> 02:28:18.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Vervolgens is gezegd dat de extra plannen bij Prinsjesdag zouden 02:28:18.709 --> 02:28:20.509 align:middle line:82% position:46% size:100% komen. Die lagen er niet en nu wordt het 02:28:20.629 --> 02:28:24.679 align:middle line:82% position:46% size:100% weer vooruitgeschoven. Die vooruitschuiftechniek kost ons 02:28:24.799 --> 02:28:26.860 align:middle line:82% position:46% size:100% tijd en die tijd hebben we niet, zegt de heer Boucke zelf. 02:28:28.269 --> 02:28:32.703 align:middle line:82% position:46% size:100% Waarom vragen we de minister niet om de dingen te doen die de heer Boucke 02:28:32.824 --> 02:28:35.149 align:middle line:82% position:46% size:100% noemt? Dat zijn ook de dingen die komen in 02:28:35.270 --> 02:28:38.440 align:middle line:82% position:46% size:100% die extra studie. We weten wat er gedaan kan worden. 02:28:38.739 --> 02:28:41.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Waarom gaan we het niet doen? Dat politieke debat kunnen we nu 02:28:41.540 --> 02:28:41.950 align:middle line:82% position:46% size:100% hier hebben. 02:28:45.519 --> 02:28:50.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit laat ik me niet doen. We hebben een ambitieus 02:28:50.569 --> 02:28:52.728 align:middle line:82% position:46% size:100% coalitieakkoord met elkaar afgesproken. 02:28:53.979 --> 02:28:59.450 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben ervoor gezorgd dat wij een grove doorrekening daarvan hadden. 02:28:59.569 --> 02:29:03.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Het was niet mogelijk om het tot achter de komma door te rekenen, 02:29:03.759 --> 02:29:08.200 align:middle line:82% position:46% size:100% maar het was een pakket waarvan we zeiden dat het min of meer optelde 02:29:08.319 --> 02:29:08.649 align:middle line:82% position:46% size:100% tot 02:29:10.450 --> 02:29:14.229 align:middle line:82% position:46% size:100% tussen 55% en 60%. Nu blijkt dat er meer moet gebeuren. 02:29:16.418 --> 02:29:19.159 align:middle line:82% position:46% size:100% U geeft aan dat dit niet waar is, maar u kunt het teruglezen. 02:29:19.280 --> 02:29:22.313 align:middle line:82% position:46% size:100% U hoeft het er niet mee eens te zijn, maar die benadering hebben we 02:29:22.433 --> 02:29:25.909 align:middle line:82% position:46% size:100% wel gekozen. De ambitie was om met een pakket te 02:29:26.030 --> 02:29:30.290 align:middle line:82% position:46% size:100% komen dat optelde tot 60%. We hebben ook met elkaar afgesproken 02:29:30.409 --> 02:29:31.838 align:middle line:82% position:46% size:100% dat er extra maatregelen moeten komen als dat niet zo is. 02:29:34.239 --> 02:29:38.823 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is het kabinet nu mee bezig. Nogmaals, ik gun het kabinet een 02:29:38.942 --> 02:29:40.549 align:middle line:82% position:46% size:100% paar weken, meer ook niet. Dank u wel. 02:29:40.670 --> 02:29:41.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft u gezegd. 02:29:46.120 --> 02:29:50.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan wil ik de heer Boucke danken voor de beantwoording en dan geef ik 02:29:50.329 --> 02:29:53.918 align:middle line:82% position:46% size:100% het woord aan zijn collega De Jong, ook van D66. 02:30:05.229 --> 02:30:08.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dank u wel. Mijn collega Boucke zei het al: het 02:30:08.840 --> 02:30:11.979 align:middle line:82% position:46% size:100% moet sneller. Laat ik me daar maar gelijk aan 02:30:12.100 --> 02:30:14.950 align:middle line:82% position:46% size:100% houden. Voor ik begin, wil ik toch nog heel 02:30:15.069 --> 02:30:17.600 align:middle line:82% position:46% size:100% even terugkomen op het betoog van de heer Rahimi, die hier openhartig 02:30:17.719 --> 02:30:21.709 align:middle line:82% position:46% size:100% vertelde hoe hij als ondernemer failliet ging en wat dat met hem 02:30:21.829 --> 02:30:23.450 align:middle line:82% position:46% size:100% doet. Ik wil hem ervoor prijzen dat hij 02:30:23.569 --> 02:30:26.058 align:middle line:82% position:46% size:100% dat deelt, want veel ondernemers hebben die zorg. 02:30:26.179 --> 02:30:29.478 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal daar zo op ingaan en ik waardeer het dat hij dat hier in de 02:30:29.599 --> 02:30:31.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer uitspreekt. Voorzitter. 02:30:32.168 --> 02:30:33.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben ondernemer en ik zit in de Kamer. 02:30:34.540 --> 02:30:37.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doe ik al meer dan twintig jaar. Ik was 16 toen ik begon met 02:30:37.729 --> 02:30:41.540 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemen, met ijsjes. Mijn ouders en mijn grootouders 02:30:41.659 --> 02:30:44.929 align:middle line:82% position:46% size:100% waren ondernemers en ik woonde ook boven het restaurant dat mijn ouders 02:30:45.049 --> 02:30:45.969 align:middle line:82% position:46% size:100% samen bestierden. 02:30:47.769 --> 02:30:50.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Ondernemen is spannend en het geeft energie. 02:30:51.569 --> 02:30:56.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Het geeft soms ook zorgen, zoals nu, als het gaat over inflatie, over de 02:30:57.129 --> 02:31:02.020 align:middle line:82% position:46% size:100% stijgende kosten voor inkoop en over de snel gestegen energierekening. 02:31:02.620 --> 02:31:05.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom is het belangrijk om ook hier vandaag te werken aan het 02:31:05.780 --> 02:31:10.180 align:middle line:82% position:46% size:100% toekomstperspectief voor ondernemers, zodat ondernemers 02:31:10.418 --> 02:31:14.918 align:middle line:82% position:46% size:100% minder afhankelijk zijn van de hoge energieprijzen en hun energiekosten 02:31:15.069 --> 02:31:16.488 align:middle line:82% position:46% size:100% blijvend naar beneden kunnen brengen. 02:31:16.609 --> 02:31:19.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo kunnen het mkb en het bedrijfsleven ook hun steentje 02:31:19.750 --> 02:31:23.770 align:middle line:82% position:46% size:100% bijdragen aan het behalen van de doelen en tegelijkertijd aan hun 02:31:23.889 --> 02:31:27.510 align:middle line:82% position:46% size:100% eigen verdienmodel werken. Dat doen we wat D66 betreft door met 02:31:27.629 --> 02:31:29.620 align:middle line:82% position:46% size:100% volle kracht in te zetten op verduurzaming. 02:31:30.459 --> 02:31:33.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil graag beginnen met een compliment aan het kabinet voor deze 02:31:33.739 --> 02:31:38.349 align:middle line:82% position:46% size:100% begroting en de extra investering in verduurzaming om het mkb te helpen 02:31:38.558 --> 02:31:43.329 align:middle line:82% position:46% size:100% kosten te besparen, zoals de 150 miljoen extra voor de EIA en de MIA. 02:31:43.870 --> 02:31:46.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ook voor de door ons voorgestelde groene leningen, die 02:31:46.218 --> 02:31:49.610 align:middle line:82% position:46% size:100% ondertussen BMKB-Groen heten en in de TEK-regeling verwerkt zijn. 02:31:49.729 --> 02:31:52.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze zorgen voor echt goedkopere leningen. 02:31:53.500 --> 02:31:57.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb vandaag meer plannen om de ondernemer te helpen om de 02:31:57.739 --> 02:32:02.388 align:middle line:82% position:46% size:100% verduurzamingsslag te maken. Plannen maken is wat ondernemers 02:32:02.509 --> 02:32:05.329 align:middle line:82% position:46% size:100% doen, om ze de volgende dag ook uit te voeren. 02:32:05.450 --> 02:32:07.478 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar kunnen we hier soms nog wel iets van leren. 02:32:07.899 --> 02:32:10.659 align:middle line:82% position:46% size:100% De komende minuten ga ik u dan ook meenemen in die plannen. 02:32:11.739 --> 02:32:12.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. 02:32:20.500 --> 02:32:22.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil door naar het volgende plan, het 02:32:27.668 --> 02:32:30.699 align:middle line:82% position:46% size:100% vergroenen van productieprocessen. Er bestaan al regelingen voor de 02:32:52.179 --> 02:32:52.899 align:middle line:82% position:46% size:100% aankoop van 02:33:01.629 --> 02:33:02.290 align:middle line:82% position:46% size:100% machines die 02:33:17.019 --> 02:33:20.229 align:middle line:82% position:46% size:100% bijdragen aan verduurzaming, maar om 02:33:29.620 --> 02:33:29.769 align:middle line:82% position:46% size:100% vervolgens het 02:33:51.250 --> 02:33:54.430 align:middle line:82% position:46% size:100% hele proces te verduurzamen zijn meerdere machines en engineering 02:33:54.549 --> 02:33:55.750 align:middle line:82% position:46% size:100% nodig. Je kunt een 02:33:59.558 --> 02:34:01.612 align:middle line:82% position:46% size:100% duurzame installatie kopen voor je bedrijf, maar het vraagt gewoon meer 02:34:01.733 --> 02:34:04.750 align:middle line:82% position:46% size:100% om daarna je hele procestechniek daarmee te verduurzamen. 02:34:05.229 --> 02:34:07.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Het vraagt om engineering. De heer Amhaouch heeft daar vaker 02:34:07.909 --> 02:34:10.599 align:middle line:82% position:46% size:100% aandacht voor gevraagd. Dat doe ik hier vandaag weer. 02:34:12.280 --> 02:34:14.168 align:middle line:82% position:46% size:100% We zoeken naar de niche voor bedrijven die het wiel nog moeten 02:34:14.289 --> 02:34:17.889 align:middle line:82% position:46% size:100% uitvinden voor het verduurzamen van hun productieproces en naar waar de 02:34:18.010 --> 02:34:21.309 align:middle line:82% position:46% size:100% EIA, de MIA en de BMKB-Groen nog tekortschieten. 02:34:22.269 --> 02:34:26.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Herkent de minister deze geluiden? Deelt de minister dat het 02:34:26.209 --> 02:34:29.718 align:middle line:82% position:46% size:100% noodzakelijk is dat ondernemers juist het gehele productieproces 02:34:29.838 --> 02:34:32.829 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten kunnen verduurzamen, de zogenaamde integrale aanpak? 02:34:33.569 --> 02:34:37.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Erkent de minister dat dit voor ieder bedrijf een eigen proces is, 02:34:37.700 --> 02:34:40.838 align:middle line:82% position:46% size:100% waar de ondernemer onderzoek naar moet kunnen doen, zelf of extern? 02:34:42.459 --> 02:34:44.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan de garantstelling voor 02:34:44.329 --> 02:34:49.209 align:middle line:82% position:46% size:100% zonnepanelen op bedrijfsdaken. Ik bezoek een hele hoop ondernemers 02:34:49.328 --> 02:34:52.206 align:middle line:82% position:46% size:100% en zie dan: verduurzamen gaat niet alleen over inzicht in uitstoot en 02:34:52.325 --> 02:34:54.019 align:middle line:82% position:46% size:100% het verduurzamen van een product of proces. 02:34:54.138 --> 02:34:56.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat ook over het verduurzamen van bedrijfspanden. 02:34:57.968 --> 02:35:01.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Ondernemers die willen verduurzamen, moeten natuurlijk aangemoedigd 02:35:01.190 --> 02:35:03.309 align:middle line:82% position:46% size:100% worden. Zaken die deze verduurzaming 02:35:03.430 --> 02:35:06.489 align:middle line:82% position:46% size:100% bemoeilijken, moeten we oplossen. U denkt misschien: waar gaat het nou 02:35:06.610 --> 02:35:09.459 align:middle line:82% position:46% size:100% heen met dit groene verhaal? Ik zie de VVD ook druk in gesprek. 02:35:09.759 --> 02:35:12.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat brengt mij bij de zonnepanelen op bedrijfsdaken. 02:35:13.718 --> 02:35:16.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar willen we kampioen in zijn en blijven, zoals collega Boucke net 02:35:17.090 --> 02:35:20.420 align:middle line:82% position:46% size:100% ook zei. Verzekeraars lijken terughoudender 02:35:20.540 --> 02:35:23.959 align:middle line:82% position:46% size:100% in het verzekeren van zonnepanelen op bedrijfsdaken, terwijl die 02:35:24.079 --> 02:35:26.079 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijfsdaken zich daar juist heel goed voor lenen. 02:35:26.979 --> 02:35:29.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is ook te realiseren met een overzichtelijk risico. 02:35:30.049 --> 02:35:32.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb hierbij de volgende vragen. Wat is de voortgang van de 02:35:32.780 --> 02:35:34.899 align:middle line:82% position:46% size:100% onderzoeken die de minister noemt in de zonnebrief? 02:35:35.500 --> 02:35:39.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Waar loopt het nou specifiek spaak bij het verzekeren van zonnepanelen 02:35:39.129 --> 02:35:43.059 align:middle line:82% position:46% size:100% op bedrijfsdaken? Voorzitter. 02:35:43.180 --> 02:35:47.450 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Graus noemde het al, maar ook de VVD: de inzet op alternatieve 02:35:47.569 --> 02:35:48.190 align:middle line:82% position:46% size:100% financiering. 02:35:50.259 --> 02:35:53.290 align:middle line:82% position:46% size:100% De toegang tot kapitaal is essentieel voor ons bedrijfsleven, 02:35:53.409 --> 02:35:56.259 align:middle line:82% position:46% size:100% voor het mkb, maar ook voor de start ups en scale-ups. 02:35:56.620 --> 02:35:59.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat D66 betreft moeten er gewoon meer mogelijkheden komen voor 02:36:00.040 --> 02:36:03.049 align:middle line:82% position:46% size:100% alternatieve financiering. Het moet ook duidelijker zijn waar 02:36:03.170 --> 02:36:05.440 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemers die alternatieve financiering kunnen vinden. 02:36:06.179 --> 02:36:08.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat leidt tot twee vragen. Welke plekken bestaan er voor 02:36:08.540 --> 02:36:11.978 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemers om hulp te vragen met het opstellen van hun bedrijfsplan, 02:36:12.308 --> 02:36:14.620 align:middle line:82% position:46% size:100% hun risicoanalyse, hun liquiditeitsbegroting? 02:36:14.979 --> 02:36:17.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Want banken vragen gewoon steeds meer om digitale input. 02:36:18.049 --> 02:36:21.520 align:middle line:82% position:46% size:100% De accountmanager van weleer komt niet meer vijf keer per jaar langs. 02:36:22.120 --> 02:36:23.388 align:middle line:82% position:46% size:100% Twee. Hoe waardeert de minister een 02:36:23.509 --> 02:36:27.190 align:middle line:82% position:46% size:100% regeling waarbij particuliere verliezen na risicovolle 02:36:27.489 --> 02:36:31.100 align:middle line:82% position:46% size:100% investeringen in jonge bedrijven van hun belasting afgetrokken kunnen 02:36:31.219 --> 02:36:32.779 align:middle line:82% position:46% size:100% worden zodat het aantrekkelijker wordt? 02:36:32.898 --> 02:36:36.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik noem dan met name de Belgische win-winregeling. 02:36:37.610 --> 02:36:40.629 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan naar de regionale ontwikkelingsmaatschappijen. 02:36:41.058 --> 02:36:44.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Die ROM's spelen een enorm belangrijke rol in nog niet 02:36:44.120 --> 02:36:47.079 align:middle line:82% position:46% size:100% winstgevende start ups zodat ze daarna ook de markt op kunnen. 02:36:47.588 --> 02:36:51.379 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten die ROM's ook maximaal faciliteren om bij te dragen aan het 02:36:51.500 --> 02:36:53.168 align:middle line:82% position:46% size:100% toekomstig verdienvermogen van Nederland. 02:37:02.509 --> 02:37:04.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is dan ook: wat betekent dit concreet? 02:37:04.870 --> 02:37:06.978 align:middle line:82% position:46% size:100% Waar werkt de minister aan en wanneer kunnen we dit plan 02:37:07.099 --> 02:37:09.558 align:middle line:82% position:46% size:100% verwachten? Wat is hierbij de rol van de 02:37:09.679 --> 02:37:12.190 align:middle line:82% position:46% size:100% regiodeals? Want deze investeringen zijn nu 02:37:12.309 --> 02:37:16.209 align:middle line:82% position:46% size:100% incidenteel. Welke rol spelen ROM's en regiodeals 02:37:16.629 --> 02:37:19.120 align:middle line:82% position:46% size:100% bij het ondersteunen van die innovatieve ecosystemen? 02:37:20.290 --> 02:37:22.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, ik ga richting een afronding. 02:37:23.229 --> 02:37:26.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Ondernemen is zo veel meer dan een stapel stenen waarbij je je vak 02:37:26.979 --> 02:37:30.190 align:middle line:82% position:46% size:100% uitoefent. Ondernemen is zo veel meer dan een 02:37:30.399 --> 02:37:35.159 align:middle line:82% position:46% size:100% rij cijfers in je Excelsheet. Ondernemers ondernemen namelijk uit 02:37:35.280 --> 02:37:39.049 align:middle line:82% position:46% size:100% passie en ze staan ermee op en ze gaan ermee naar bed, met hun 02:37:39.168 --> 02:37:41.270 align:middle line:82% position:46% size:100% fantastische plannen en ook hun zorgen. 02:37:41.389 --> 02:37:44.468 align:middle line:82% position:46% size:100% En, voorzitter, ik heb het allemaal meegemaakt. 02:37:45.218 --> 02:37:48.888 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom weet ik ook hoe belangrijk het is als de overheid ondernemers 02:37:49.009 --> 02:37:51.495 align:middle line:82% position:46% size:100% faciliteert. Dat doet ze al en hopelijk kunnen we 02:37:51.615 --> 02:37:54.639 align:middle line:82% position:46% size:100% met onze ideeën nog een extra steentje bijdragen. 02:37:55.209 --> 02:37:57.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Want ondernemers zorgen voor het toekomstige verdienvermogen van 02:37:57.709 --> 02:38:00.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland en als ondernemer ben ik ook ongelofelijk trots op ze. 02:38:01.120 --> 02:38:03.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dank u wel, meneer De Jong. 02:38:03.520 --> 02:38:06.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee zijn we nog niet gekomen aan het einde van de eerste termijn, 02:38:06.409 --> 02:38:09.110 align:middle line:82% position:46% size:100% maar wel starten we nu met een dinerschorsing. 02:38:09.229 --> 02:38:11.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik schors de vergadering tot 20.35 uur. 02:38:11.690 --> 02:38:13.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor iedereen: eet smakelijk. 03:30:24.558 --> 03:30:26.069 align:middle line:82% position:46% size:100% De vergadering wordt van 19.46 uur tot 20.38 uur geschorst. 03:30:26.929 --> 03:30:30.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Aan de orde is het vervolg van het debat over de begroting Economische 03:30:30.360 --> 03:30:32.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Zaken en Klimaat en over het Nationaal Groeifonds. 03:30:33.079 --> 03:30:35.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geef het woord aan de heer Thijssen van de Partij van de 03:30:35.790 --> 03:30:36.138 align:middle line:82% position:46% size:100% Arbeid. 03:30:48.418 --> 03:30:53.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dank. Bestaanszekerheid, gewoon een huis, 03:30:53.780 --> 03:30:58.280 align:middle line:82% position:46% size:100% een huis dat warm is, voor niet al te veel geld, goed geïsoleerd, 03:30:58.399 --> 03:31:01.829 align:middle line:82% position:46% size:100% lekker warm. Openbaar vervoer dat je gemakkelijk 03:31:01.950 --> 03:31:03.978 align:middle line:82% position:46% size:100% van A naar B brengt, een beetje betaalbaar. 03:31:04.218 --> 03:31:07.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Af en toe een elektrische deelauto, niks geen verbrandingsmotoren meer. 03:31:08.209 --> 03:31:11.819 align:middle line:82% position:46% size:100% En werk dat bijdraagt aan een mooie, groenere wereld zodat je kinderen 03:31:11.940 --> 03:31:14.540 align:middle line:82% position:46% size:100% ook nog een mooie planeet hebben om op te wonen. 03:31:15.110 --> 03:31:17.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Lekker en gezond eten, zonder dat de natuur daarvoor wordt kapotgemaakt 03:31:17.968 --> 03:31:21.290 align:middle line:82% position:46% size:100% of het klimaat daarvoor verandert, want we boeren natuurinclusief. 03:31:22.280 --> 03:31:27.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Bestaanszekerheid, warm, betaalbaar. Dat is een wereld die heel goed 03:31:27.760 --> 03:31:29.829 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijk is. Dat is ook precies de wereld die we 03:31:29.950 --> 03:31:32.850 align:middle line:82% position:46% size:100% nodig hebben als we over vijftien jaar klimaatneutraal moeten zijn. 03:31:33.808 --> 03:31:36.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Want volgens de secretaris generaal van de VN zijn we nog steeds op weg 03:31:36.520 --> 03:31:39.239 align:middle line:82% position:46% size:100% naar een klimaathel met onze voet op het gaspedaal. 03:31:42.290 --> 03:31:45.929 align:middle line:82% position:46% size:100% De secretaris generaal heeft gelijk, want onze huizen zijn niet warm en 03:31:46.049 --> 03:31:48.780 align:middle line:82% position:46% size:100% niet goed geïsoleerd. Dat wordt nu, met die enorm hoge 03:31:48.899 --> 03:31:51.978 align:middle line:82% position:46% size:100% energieprijzen, pijnlijk duidelijk. Eerder hadden we het in dit 03:31:52.099 --> 03:31:55.670 align:middle line:82% position:46% size:100% parlement over een jongen die flauwviel op school omdat hij het 03:31:55.790 --> 03:31:58.549 align:middle line:82% position:46% size:100% hele weekend niet te eten had gehad. Zijn ouders konden het simpelweg 03:31:58.668 --> 03:32:01.159 align:middle line:82% position:46% size:100% niet betalen. Er zijn heel veel gezinnen die 03:32:01.280 --> 03:32:03.068 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten kiezen tussen stoken of koken. 03:32:03.579 --> 03:32:05.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Heel veel kinderen gaan met honger naar school. 03:32:06.909 --> 03:32:11.338 align:middle line:82% position:46% size:100% De PvdA vindt dat een grof schandaal in een rijk land als Nederland. 03:32:13.138 --> 03:32:16.789 align:middle line:82% position:46% size:100% En het stopt niet bij de mensen thuis, want ook sportclubs, musea en 03:32:16.979 --> 03:32:20.709 align:middle line:82% position:46% size:100% onze buurthuizen staan op omvallen vanwege die bizar hoge 03:32:20.829 --> 03:32:22.770 align:middle line:82% position:46% size:100% energieprijzen. Daar moet wat aan gebeuren. 03:32:24.229 --> 03:32:26.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Na lang aandringen is het prijsplafond er gekomen. 03:32:26.959 --> 03:32:31.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is goed, maar het is ook dood en doodzonde, want miljarden euro's 03:32:31.959 --> 03:32:34.888 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan uitgegeven worden aan mensen die het eigenlijk helemaal niet 03:32:35.009 --> 03:32:36.000 align:middle line:82% position:46% size:100% nodig hebben. Die mensen hebben gewoon een hoog 03:32:36.120 --> 03:32:40.338 align:middle line:82% position:46% size:100% inkomen en kunnen dat prima dragen. Dat gebeurt alleen maar omdat dit 03:32:40.459 --> 03:32:44.209 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet maandenlang doof was voor de signalen uit de samenleving en uit 03:32:44.329 --> 03:32:47.569 align:middle line:82% position:46% size:100% de oppositie dat er iets moest gebeuren, dat het misging in deze 03:32:47.690 --> 03:32:50.629 align:middle line:82% position:46% size:100% samenleving, dat deze energieprijzen voor heel veel mensen niet te dragen 03:32:50.750 --> 03:32:53.350 align:middle line:82% position:46% size:100% waren. We weten ook al dat dit 03:32:53.469 --> 03:32:57.888 align:middle line:82% position:46% size:100% energieplafond niet genoeg is. Voor de oorlog in Oekraïne hadden we 03:32:58.009 --> 03:33:00.920 align:middle line:82% position:46% size:100% al een kaart gekregen van TNO waaruit bleek dat 600.000 03:33:01.040 --> 03:33:04.569 align:middle line:82% position:46% size:100% huishoudens in energiearmoede leven. Met de huidige prijzen zijn de 03:33:04.690 --> 03:33:09.459 align:middle line:82% position:46% size:100% waarschuwingen weer groot en hevig. Ik citeer het Nibud: "Een derde van 03:33:09.579 --> 03:33:12.909 align:middle line:82% position:46% size:100% de huishoudens ontvangt betalingsherinneringen, 21% heeft 03:33:13.030 --> 03:33:16.120 align:middle line:82% position:46% size:100% een betalingsregeling getroffen en 10% van de huishoudens heeft een 03:33:16.239 --> 03:33:20.009 align:middle line:82% position:46% size:100% voorschot op het salaris gevraagd. We zitten echt in een uitgavencrisis 03:33:20.250 --> 03:33:23.588 align:middle line:82% position:46% size:100% en mensen doen hun best om alle rekeningen te betalen." De Woonbond 03:33:23.709 --> 03:33:26.379 align:middle line:82% position:46% size:100% stelt: "Veel huurders staat het water aan de lippen en dreigen kopje 03:33:26.500 --> 03:33:29.040 align:middle line:82% position:46% size:100% onder te gaan. Er is zo snel mogelijk actie nodig. 03:33:29.370 --> 03:33:33.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom wil de Woonbond al in 2023 huurverlaging voor deze groep." En 03:33:33.729 --> 03:33:37.200 align:middle line:82% position:46% size:100% onze Nationale ombudsman zegt: "De overheid moet zorgen dat mensen niet 03:33:37.319 --> 03:33:41.229 align:middle line:82% position:46% size:100% door de ondergrens van het sociaal minimum zakken, maar dat gebeurt nu 03:33:41.350 --> 03:33:41.668 align:middle line:82% position:46% size:100% wel 03:33:43.308 --> 03:33:47.819 align:middle line:82% position:46% size:100% door de energiearmoede en stijgende prijzen." Waarom doet deze minister 03:33:47.940 --> 03:33:49.668 align:middle line:82% position:46% size:100% niet meer? Waarom doet dit kabinet niet meer? 03:33:50.679 --> 03:33:53.888 align:middle line:82% position:46% size:100% In het voorjaar was het kabinet doof voor de signalen die er toen waren. 03:33:54.250 --> 03:33:56.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteindelijk moesten we genoegen nemen met een groot en ongericht 03:33:57.049 --> 03:34:00.450 align:middle line:82% position:46% size:100% energieplafond. Waarom is dit kabinet nu weer doof 03:34:00.569 --> 03:34:02.450 align:middle line:82% position:46% size:100% voor deze kristalheldere signalen? 03:34:04.058 --> 03:34:05.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Begrijp me niet verkeerd, de Partij van de Arbeid is blij dat 03:34:05.989 --> 03:34:08.889 align:middle line:82% position:46% size:100% uiteindelijk toch het voorstel van het energieplafond is overgenomen, 03:34:09.540 --> 03:34:11.739 align:middle line:82% position:46% size:100% maar waarom voert de minister dan niet ook de andere helft van het 03:34:11.860 --> 03:34:14.759 align:middle line:82% position:46% size:100% koopkrachtpakket uit dat de PvdA en GroenLinks hebben gepresenteerd op 03:34:14.879 --> 03:34:18.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Prinsjesdag? Het minimumloon naar €14, zodat 03:34:18.308 --> 03:34:21.479 align:middle line:82% position:46% size:100% uitkeringen en AOW ook meestijgen. Dat helpt 2 miljoen mensen. 03:34:22.079 --> 03:34:24.190 align:middle line:82% position:46% size:100% De zorgtoeslag omhoog, voor de duurdere boodschappen. 03:34:24.309 --> 03:34:26.728 align:middle line:82% position:46% size:100% Huurverlaging voor de mensen in slecht geïsoleerde huizen. 03:34:26.940 --> 03:34:30.218 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan help je precies de mensen die het de komende winter zo 03:34:30.338 --> 03:34:32.588 align:middle line:82% position:46% size:100% verschrikkelijk zwaar gaan hebben en die waarschijnlijk in de kou gaan 03:34:32.709 --> 03:34:32.849 align:middle line:82% position:46% size:100% zitten. 03:34:35.659 --> 03:34:38.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Laat u niet wijsmaken dat daar geen geld voor zou zijn in dit land. 03:34:38.450 --> 03:34:41.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit land is hartstikke rijk. En als er een eerlijke bijdrage 03:34:41.850 --> 03:34:44.879 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt gevraagd van de rijken, van de vermogenden en van de bedrijven, dan 03:34:45.000 --> 03:34:48.639 align:middle line:82% position:46% size:100% is dit hartstikke goed te betalen. Ik waarschuw dit kabinet en deze 03:34:48.760 --> 03:34:51.569 align:middle line:82% position:46% size:100% minister dus: dit gaat mis. Dit gaat heel hard mis. 03:34:51.929 --> 03:34:53.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Er wordt gepraat over een inkomenscrisis. 03:34:54.530 --> 03:34:56.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is echt meer actie nodig van dit kabinet. 03:34:57.540 --> 03:35:00.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik roep iedereen die hiernaar kijkt ook op om zaterdag naar de 03:35:00.599 --> 03:35:03.360 align:middle line:82% position:46% size:100% FNV-manifestatie te komen. Die heet: NL verdient beter. 03:35:03.750 --> 03:35:06.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Want we hebben echt meer druk nodig om te zorgen dat dit kabinet verder 03:35:06.399 --> 03:35:06.899 align:middle line:82% position:46% size:100% in actie komt. 03:35:08.629 --> 03:35:12.200 align:middle line:82% position:46% size:100% In ons koopkrachtpakket zat ook een noodplan voor isoleren. 03:35:13.009 --> 03:35:16.829 align:middle line:82% position:46% size:100% We leven nu al een jaar met hogere energieprijzen, en dus wil de PvdA 03:35:16.950 --> 03:35:20.040 align:middle line:82% position:46% size:100% dat er een noodplan komt om die huizen te isoleren, zodat mensen er 03:35:20.159 --> 03:35:23.959 align:middle line:82% position:46% size:100% warm bij kunnen zitten. De kaart van TNO die een jaar 03:35:24.079 --> 03:35:26.659 align:middle line:82% position:46% size:100% geleden werd gepubliceerd en die rood kleurt bij mensen met 03:35:26.780 --> 03:35:28.509 align:middle line:82% position:46% size:100% energiearmoede, moet zo snel mogelijk groen worden. 03:35:28.918 --> 03:35:29.648 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij willen daarom dat de 03:35:32.019 --> 03:35:35.649 align:middle line:82% position:46% size:100% regering met een noodplan komt om binnen een aantal jaren te zorgen 03:35:35.770 --> 03:35:38.360 align:middle line:82% position:46% size:100% dat die mensen uit de energiearmoede komen en dat die huizen geïsoleerd 03:35:38.479 --> 03:35:40.120 align:middle line:82% position:46% size:100% worden. Het eerste wat dat betekent, is 03:35:40.239 --> 03:35:41.680 align:middle line:82% position:46% size:100% geld. Er is gewoon geld nodig. 03:35:41.799 --> 03:35:45.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Gemeentes hebben geld nodig om plannen te maken, om het uit te 03:35:45.968 --> 03:35:48.399 align:middle line:82% position:46% size:100% voeren, om achter de voordeur te komen en om mensen mee te nemen. 03:35:48.520 --> 03:35:50.738 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is geld nodig om onrendabele kosten weg te nemen. 03:35:50.859 --> 03:35:52.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is geld nodig om het nog aantrekkelijker te maken om die stap 03:35:52.989 --> 03:35:55.568 align:middle line:82% position:46% size:100% te zetten. Er is ook bouwcapaciteit nodig. 03:35:56.138 --> 03:35:59.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Aedes, de koepelorganisatie van wooncorporaties, zegt dat het 03:35:59.709 --> 03:36:03.838 align:middle line:82% position:46% size:100% grootste struikelblok nu is: de mensen en het materiaal om het te 03:36:04.940 --> 03:36:06.989 align:middle line:82% position:46% size:100% doen. Mijn serieuze vraag aan deze 03:36:07.110 --> 03:36:09.129 align:middle line:82% position:46% size:100% minister is dus: waarom koopt het kabinet de komende vijftien jaar 03:36:09.248 --> 03:36:11.779 align:middle line:82% position:46% size:100% niet gewoon een fiks deel van de bouwcapaciteit in Nederland op? 03:36:13.769 --> 03:36:16.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat hebben we keihard nodig om huizen te isoleren en keihard nodig 03:36:16.270 --> 03:36:17.189 align:middle line:82% position:46% size:100% om nieuwe huizen te bouwen. 03:36:18.989 --> 03:36:20.192 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kunnen we ervoor zorgen dat er bouwcapaciteit is voor de mensen die 03:36:20.313 --> 03:36:21.338 align:middle line:82% position:46% size:100% het het hardst nodig hebben, 03:36:22.959 --> 03:36:24.790 align:middle line:82% position:46% size:100% zodat die huizen inderdaad geïsoleerd worden. 03:36:25.599 --> 03:36:27.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft nog een voordeel, want als die bouwbedrijven de komende 03:36:28.040 --> 03:36:30.649 align:middle line:82% position:46% size:100% vijftien jaar zekerheid hebben, kunnen ze vaste contracten geven in 03:36:30.770 --> 03:36:32.689 align:middle line:82% position:46% size:100% de bouw. Dan kunnen ze gewoon €15 per uur 03:36:32.808 --> 03:36:34.930 align:middle line:82% position:46% size:100% betalen, waarvan FNV Bouwen zegt dat het nodig is. 03:36:37.829 --> 03:36:41.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil graag een reactie op geld beschikbaar stellen om sneller te 03:36:42.020 --> 03:36:44.509 align:middle line:82% position:46% size:100% isoleren en die bouwcapaciteit te reserveren voor deze 03:36:44.629 --> 03:36:47.190 align:middle line:82% position:46% size:100% energietransitie. Ik heb nog een idee voor dit 03:36:47.309 --> 03:36:51.889 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet. Waarom geeft deze samenleving, deze 03:36:52.010 --> 03:36:53.559 align:middle line:82% position:46% size:100% regering, niet zes zonnepanelen aan de mensen in slecht geïsoleerde 03:36:53.680 --> 03:36:55.058 align:middle line:82% position:46% size:100% huizen? Dan 03:36:56.579 --> 03:36:58.658 align:middle line:82% position:46% size:100% produceren we meer duurzame energie, het is belangrijk voor het klimaat 03:36:58.779 --> 03:37:00.838 align:middle line:82% position:46% size:100% en het zorgt ook dat precies die huishoudens 03:37:02.399 --> 03:37:03.870 align:middle line:82% position:46% size:100% die dat het hardst nodig hebben, een lagere energierekening hebben. 03:37:03.989 --> 03:37:04.898 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag een reactie. Voorzitter. 03:37:05.829 --> 03:37:06.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Heel concreet 03:37:08.239 --> 03:37:11.189 align:middle line:82% position:46% size:100% dien ik samen met GroenLinks een amendement in om 300 miljoen euro 03:37:11.308 --> 03:37:15.179 align:middle line:82% position:46% size:100% vrij te maken uit de gelden die bestemd waren voor kernenergie om 03:37:15.299 --> 03:37:17.819 align:middle line:82% position:46% size:100% hier meters op te maken. De VNG zegt: we hebben eigenlijk 1 03:37:17.940 --> 03:37:20.519 align:middle line:82% position:46% size:100% miljard nodig de komende jaren en komend jaar 300 miljoen. 03:37:20.638 --> 03:37:24.058 align:middle line:82% position:46% size:100% We maken 300 miljoen euro vrij om echt te zorgen dat dat noodplan 03:37:24.179 --> 03:37:25.250 align:middle line:82% position:46% size:100% energiebesparing er komt. 03:37:27.530 --> 03:37:30.478 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is wel altijd de vraag: hoe dan? Hoe komen we achter de deuren van 03:37:30.599 --> 03:37:32.218 align:middle line:82% position:46% size:100% die mensen? Er is zo veel wantrouwen in deze 03:37:32.338 --> 03:37:37.840 align:middle line:82% position:46% size:100% samenleving, zeker bij de mensen met lagere inkomens, jegens de overheid. 03:37:37.959 --> 03:37:41.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe komen we achter die voordeur om te zorgen dat ze hun huis laten 03:37:41.520 --> 03:37:43.308 align:middle line:82% position:46% size:100% isoleren en dat ze in beweging komen? 03:37:44.780 --> 03:37:48.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu kom ik weer met de Fix It-teams. Ik heb ze al veel vaker genoemd in 03:37:49.269 --> 03:37:52.088 align:middle line:82% position:46% size:100% deze Kamer. De Fix It-teams zorgen ervoor dat 03:37:52.629 --> 03:37:56.529 align:middle line:82% position:46% size:100% energiebesparing kan zorgen voor een 10% à 15% lagere energierekening, 03:37:57.409 --> 03:38:00.600 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ze kunnen ook zorgen voor vertrouwen, voor een beetje herstel 03:38:00.719 --> 03:38:03.559 align:middle line:82% position:46% size:100% van dat wantrouwen tussen de overheid en die mensen. 03:38:04.370 --> 03:38:07.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik was afgelopen weken nog op bezoek in Kerkrade. 03:38:09.718 --> 03:38:12.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is daar prachtig, meneer Erkens. Ik was op bezoek bij een mevrouw. 03:38:12.129 --> 03:38:15.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij had een brief gekregen van de gemeente en zij heeft daar gebruik 03:38:15.668 --> 03:38:17.468 align:middle line:82% position:46% size:100% van gemaakt. Zij heeft gezegd: goh, ik krijg een 03:38:17.588 --> 03:38:20.549 align:middle line:82% position:46% size:100% aanbod om €250 te besteden bij de Karwei om de hoek. 03:38:21.610 --> 03:38:23.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Een energiecoach, Mustapha, kwam langs. 03:38:23.469 --> 03:38:26.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Die heeft met haar gezegd: u kunt ledlampen gebruiken, tochtstrips, 03:38:26.718 --> 03:38:28.659 align:middle line:82% position:46% size:100% radiatorfolie en nog een aantal zaken. 03:38:29.629 --> 03:38:32.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Een paar dagen later kwam Mustapha weer langs om die maatregelen ook te 03:38:32.629 --> 03:38:34.568 align:middle line:82% position:46% size:100% nemen. Je zag bij haar het kwartje vallen: 03:38:34.750 --> 03:38:39.019 align:middle line:82% position:46% size:100% hé, ik heb hier een overheid die iets voor me doet; ik heb hier een 03:38:39.138 --> 03:38:42.540 align:middle line:82% position:46% size:100% overheid die niet alleen praat, maar ook daadwerkelijk in beweging komt 03:38:42.659 --> 03:38:45.218 align:middle line:82% position:46% size:100% en mij helpt om er wat warmer bij te zitten deze winter. 03:38:46.200 --> 03:38:48.906 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we dat stukje vertrouwen nou weer krijgen, kunnen we daarna 03:38:49.025 --> 03:38:52.180 align:middle line:82% position:46% size:100% doorpakken en die mevrouw een aanbod doen en zeggen: we kunnen nog veel 03:38:52.299 --> 03:38:55.000 align:middle line:82% position:46% size:100% verder gaan; we kunnen je vloer isoleren, je ramen vervangen en je 03:38:55.120 --> 03:38:56.860 align:middle line:82% position:46% size:100% muren isoleren. Dan kunnen we zorgen dat ook die 03:38:56.979 --> 03:38:59.729 align:middle line:82% position:46% size:100% woning klimaatneutraal wordt. Er is een interruptie van de heer 03:38:59.850 --> 03:39:00.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Rahimi, VVD. 03:39:04.269 --> 03:39:05.736 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik had een vraag. De heer Thijssen gaf in het vorige 03:39:05.855 --> 03:39:09.729 align:middle line:82% position:46% size:100% stuk aan om de lonen nog meer te verhogen. 03:39:12.308 --> 03:39:15.649 align:middle line:82% position:46% size:100% De lonen zijn al verhoogd. Wij vinden ook dat iedereen heel 03:39:15.770 --> 03:39:18.638 align:middle line:82% position:46% size:100% veel moet verdienen, maar het moet wel ergens van betaald worden. 03:39:18.759 --> 03:39:21.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is: wie moet dat betalen? 03:39:24.058 --> 03:39:26.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat het een combinatie moet zijn en dat bedrijven gewoon een 03:39:26.138 --> 03:39:29.200 align:middle line:82% position:46% size:100% beter loon gaan geven. Het is toch onbestaanbaar dat er in 03:39:29.319 --> 03:39:31.690 align:middle line:82% position:46% size:100% dit land mensen zijn die 40 uur werken en nog steeds niet de eindjes 03:39:31.809 --> 03:39:33.898 align:middle line:82% position:46% size:100% aan elkaar kunnen knopen? De lonen moeten dus omhoog. 03:39:34.409 --> 03:39:37.718 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat mensen met een lager loon ook minder belasting moeten 03:39:37.838 --> 03:39:41.739 align:middle line:82% position:46% size:100% betalen, zodat ze op die manier van wat ze verdienen meer overhouden en 03:39:41.860 --> 03:39:44.379 align:middle line:82% position:46% size:100% gewoon kunnen zorgen dat ze hun huur betalen, eten kunnen kopen voor hun 03:39:44.500 --> 03:39:47.530 align:middle line:82% position:46% size:100% kinderen en een prettig leven kunnen hebben in dit land. 03:39:47.649 --> 03:39:47.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Heeft u een 03:39:49.500 --> 03:39:50.319 align:middle line:82% position:46% size:100% vervolgvraag, meneer Rahimi? Nee? 03:39:50.440 --> 03:39:50.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Meneer Thijssen, 03:39:54.610 --> 03:39:56.000 align:middle line:82% position:46% size:100% u vervolgt uw betoog. Dat was makkelijk. 03:39:56.120 --> 03:39:58.668 align:middle line:82% position:46% size:100% De VVD is het dus eens? Dat zou mooi zijn. 03:39:59.899 --> 03:40:01.468 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik vertelde over de Fix It-teams. 03:40:01.588 --> 03:40:04.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vertelde over Mustapha, die bij die mevrouw in Kerkrade langsging. 03:40:04.549 --> 03:40:08.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zag aan haar dat zij dacht: hé, dit werkt voor mij. 03:40:08.149 --> 03:40:10.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is dus ook een manier om dit soort mensen te bereiken en die 03:40:10.829 --> 03:40:13.280 align:middle line:82% position:46% size:100% huizen helemaal te gaan isoleren en klimaatneutraal te maken. 03:40:17.360 --> 03:40:20.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom ga ik ook een motie indienen die het kabinet oproept om te zorgen 03:40:20.579 --> 03:40:20.659 align:middle line:82% position:46% size:100% dat 03:40:23.450 --> 03:40:25.290 align:middle line:82% position:46% size:100% al die mensen in een slecht geïsoleerd huis voor het volgende 03:40:25.409 --> 03:40:26.280 align:middle line:82% position:46% size:100% stookseizoen een bezoek krijgen van zo'n Fix It-team. 03:40:26.399 --> 03:40:28.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar hebben we het al vaker over gehad. 03:40:28.638 --> 03:40:30.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Minister Jetten is het al met mij eens en minister De Jonge ook. 03:40:31.280 --> 03:40:33.228 align:middle line:82% position:46% size:100% Ondertussen zijn er nog heel veel plekken waar het niet gebeurt. 03:40:33.638 --> 03:40:36.058 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga vragen om een plan zodat dat wel gebeurt voor het volgende 03:40:36.179 --> 03:40:36.620 align:middle line:82% position:46% size:100% stookseizoen. 03:40:38.409 --> 03:40:42.345 align:middle line:82% position:46% size:100% De wethouder in Heerlen zei: ik heb maar één ambtenaar op wonen; dan is 03:40:42.466 --> 03:40:44.679 align:middle line:82% position:46% size:100% het heel moeilijk om überhaupt de woonopgave te doen, laat staan dat 03:40:44.799 --> 03:40:46.620 align:middle line:82% position:46% size:100% ik ook nog overal Fix It-teams langs kan sturen. 03:40:46.739 --> 03:40:49.787 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vermoed dat gemeentes dan wel wat capaciteit nodig hebben om daarmee 03:40:49.906 --> 03:40:52.269 align:middle line:82% position:46% size:100% door te gaan. Het is aan de minister om dat uit te 03:40:52.388 --> 03:40:54.399 align:middle line:82% position:46% size:100% zoeken en op een rijtje te zetten. Laten we dan zorgen dat die middelen 03:40:54.520 --> 03:40:55.289 align:middle line:82% position:46% size:100% ook beschikbaar komen. 03:40:57.218 --> 03:41:00.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga nog een klein amendement indienen, omdat me bij al die Fix 03:41:00.329 --> 03:41:02.719 align:middle line:82% position:46% size:100% It-teams duidelijk is geworden dat er een aantal organisaties zijn die 03:41:02.870 --> 03:41:05.899 align:middle line:82% position:46% size:100% het wiel hebben uitgevonden. Het zou zonde zijn als dat meer dan 03:41:06.049 --> 03:41:06.569 align:middle line:82% position:46% size:100% 300 keer moet worden gedaan door gemeentes. 03:41:06.690 --> 03:41:09.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn een aantal dingen die we met elkaar kunnen doen voor 3,5 miljoen, 03:41:10.429 --> 03:41:13.049 align:middle line:82% position:46% size:100% zodat niet iedere gemeente opnieuw het wiel hoeft uit te vinden, maar 03:41:13.168 --> 03:41:15.879 align:middle line:82% position:46% size:100% we veel sneller meters kunnen maken met die Fix It-teams. 03:41:16.000 --> 03:41:17.879 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarvoor zal ik een amendement indienen. 03:41:18.000 --> 03:41:19.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zei het al: ook de maatschappelijke voorzieningen en 03:41:19.739 --> 03:41:21.588 align:middle line:82% position:46% size:100% verenigingen hebben last van de hoge energieprijzen. 03:41:22.069 --> 03:41:24.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Gelukkig komt het kabinet nu met een steunpakket voor zwembaden en 03:41:24.629 --> 03:41:27.579 align:middle line:82% position:46% size:100% schaatsbanen. Ook is er nu iets voor 03:41:29.829 --> 03:41:31.838 align:middle line:82% position:46% size:100% de sportclubs, maar het is me niet helemaal duidelijk hoeveel. 03:41:32.379 --> 03:41:34.046 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb eerder een berekening van het kabinet gezien waaruit bleek dat er 03:41:34.165 --> 03:41:36.649 align:middle line:82% position:46% size:100% 100 miljoen nodig zou zijn. Er is nu 6 miljoen beschikbaar 03:41:36.770 --> 03:41:39.319 align:middle line:82% position:46% size:100% gesteld. Er wordt iets gezegd over energie 03:41:39.440 --> 03:41:42.489 align:middle line:82% position:46% size:100% intensieve sportclubs. Geldt daar dan de TEK-regeling voor? 03:41:43.149 --> 03:41:46.297 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is mij niet duidelijk hoe een berekening die laat zien dat er 100 03:41:46.416 --> 03:41:47.750 align:middle line:82% position:46% size:100% miljoen nodig is, erin kan resulteren dat er nu 6 miljoen 03:41:47.870 --> 03:41:50.750 align:middle line:82% position:46% size:100% beschikbaar is en we niet hoeven te vrezen dat er heel veel sportclubs 03:41:50.870 --> 03:41:52.418 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan omvallen. Want verenigingen zijn toch echt wel 03:41:52.659 --> 03:41:56.649 align:middle line:82% position:46% size:100% de ruggengraat van de samenleving en zorgen voor de samenhang van onze 03:41:56.979 --> 03:41:58.808 align:middle line:82% position:46% size:100% gemeenschappen. Dus graag een reactie 03:42:02.259 --> 03:42:03.819 align:middle line:82% position:46% size:100% hierop. Ik zal proberen mijn interruptie 03:42:03.940 --> 03:42:05.959 align:middle line:82% position:46% size:100% kort te houden. De heer Thijssen en ik hebben een 03:42:06.079 --> 03:42:08.058 align:middle line:82% position:46% size:100% interruptiedebatje gehad tijdens mijn inbreng. 03:42:08.179 --> 03:42:11.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat ging over energiebesparing. Ik zei dat ik met een open blik zou 03:42:11.209 --> 03:42:12.679 align:middle line:82% position:46% size:100% kijken naar de voorstellen die hij zou doen. 03:42:12.799 --> 03:42:15.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het jammer om te horen dat hij een amendement gaat indienen 03:42:15.780 --> 03:42:17.338 align:middle line:82% position:46% size:100% voor 300 miljoen, gedekt uit kernenergie. 03:42:17.459 --> 03:42:19.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is meer om een politiek punt te maken en iets minder om met een 03:42:19.950 --> 03:42:22.920 align:middle line:82% position:46% size:100% concrete oplossing te komen. Maar ik wil graag iets van hem weten 03:42:23.040 --> 03:42:25.888 align:middle line:82% position:46% size:100% over de andere voorstellen die hij doet, de Fit It-teams en de 03:42:26.009 --> 03:42:29.260 align:middle line:82% position:46% size:100% gemeentes met weinig capaciteit. Hoe wil hij dat gaan oplossen? 03:42:29.379 --> 03:42:32.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat stelt hij voor in de motie die hij voornemens is morgen in te 03:42:32.129 --> 03:42:32.269 align:middle line:82% position:46% size:100% dienen? 03:43:04.829 --> 03:43:04.918 align:middle line:82% position:46% size:100% De 03:43:13.549 --> 03:43:14.629 align:middle line:82% position:46% size:100% tweede vraag ging over 03:43:16.759 --> 03:43:19.219 align:middle line:82% position:46% size:100% de motie. We zien dat de Fix 03:43:22.040 --> 03:43:24.049 align:middle line:82% position:46% size:100% It-teams de energierekening met 10% tot 20% kunnen verlagen. 03:43:24.259 --> 03:43:25.818 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is keihard nodig bij heel veel mensen. 03:43:26.540 --> 03:43:30.289 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien ook — dat heb ik met eigen ogen gezien — dat mensen zien: hé, 03:43:30.408 --> 03:43:34.610 align:middle line:82% position:46% size:100% de overheid doet iets voor me; het zijn niet alleen woorden, maar ze 03:43:34.729 --> 03:43:39.069 align:middle line:82% position:46% size:100% komen bij me langs en er komen ledlampen in mijn huis te hangen; ze 03:43:39.190 --> 03:43:41.680 align:middle line:82% position:46% size:100% doen iets voor me. Ik denk dat die poging om het 03:43:42.838 --> 03:43:46.989 align:middle line:82% position:46% size:100% vertrouwen te herstellen, tegen al het gezeik en het populisme in, ook 03:43:47.110 --> 03:43:47.700 align:middle line:82% position:46% size:100% in deze Kamer, 03:43:49.799 --> 03:43:52.420 align:middle line:82% position:46% size:100% heel belangrijk is. Want dat vertrouwen hebben we heel 03:43:52.540 --> 03:43:54.270 align:middle line:82% position:46% size:100% hard nodig voor de klimaattransitie die nog komt. 03:43:55.019 --> 03:43:58.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Vandaar mijn motie, waarin ik het kabinet verzoek om te zorgen dat al 03:43:58.540 --> 03:44:00.759 align:middle line:82% position:46% size:100% die mensen in slecht geïsoleerde woningen voor het volgende 03:44:00.879 --> 03:44:03.838 align:middle line:82% position:46% size:100% stookseizoen een bezoekje krijgen. U vervolgt uw betoog weer. 03:44:07.500 --> 03:44:09.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank, voorzitter. U hoort dat ik een groot deel van 03:44:09.850 --> 03:44:13.030 align:middle line:82% position:46% size:100% mijn inbreng gebruik om te praten over de hoge energierekening en de 03:44:13.149 --> 03:44:15.729 align:middle line:82% position:46% size:100% huizen van mensen. Dat doe ik omdat het klimaatbeleid 03:44:15.850 --> 03:44:19.600 align:middle line:82% position:46% size:100% hier neerslaat. Dit is de sleutel tot succesvol 03:44:19.719 --> 03:44:21.909 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatbeleid, ook voor deze klimaatminister. 03:44:22.360 --> 03:44:25.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Als de mensen op dit punt merken dat klimaatbeleid hun leven beter maakt, 03:44:25.808 --> 03:44:28.000 align:middle line:82% position:46% size:100% zal er ook meer draagvlak zijn voor de rest van het klimaatbeleid. 03:44:28.450 --> 03:44:31.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het hiermee misgaat, gaan de hakken in het zand en gaat die hele 03:44:31.819 --> 03:44:33.450 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaattransitie niet gebeuren. 03:44:35.709 --> 03:44:38.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom is er echt meer werk aan de winkel, want het beleid dat er nu 03:44:38.649 --> 03:44:41.609 align:middle line:82% position:46% size:100% is, is niet eerlijk genoeg. Het is niet rood genoeg. 03:44:42.239 --> 03:44:44.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Minister Jetten zei hierover eerder: Nederland gaat voor groen en 03:44:44.879 --> 03:44:48.496 align:middle line:82% position:46% size:100% iedereen moet kunnen meekomen. Minister De Jonge zei hierover 03:44:48.617 --> 03:44:51.270 align:middle line:82% position:46% size:100% eerder: iedereen moet een duurzaam huis kunnen betalen. 03:44:53.388 --> 03:44:55.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik roep de ministers ertoe op om deze woorden dan wel recht te doen 03:44:55.850 --> 03:44:58.379 align:middle line:82% position:46% size:100% en heel goed te kijken naar mijn moties en amendementen, want ik denk 03:44:58.500 --> 03:45:00.870 align:middle line:82% position:46% size:100% dat die keihard nodig zijn om te zorgen voor draagvlak voor de 03:45:00.989 --> 03:45:01.700 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaattransitie. 03:45:03.769 --> 03:45:05.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De bestaanszekerheid die mensen 03:45:05.459 --> 03:45:09.360 align:middle line:82% position:46% size:100% graag willen, in een warm huis, geldt ook voor de medewerkers in de 03:45:09.479 --> 03:45:12.588 align:middle line:82% position:46% size:100% fossiele industrie. We weten dat de fossiele industrie, 03:45:12.709 --> 03:45:15.588 align:middle line:82% position:46% size:100% waar honderdduizenden mensen in werken, drastisch moet gaan 03:45:15.709 --> 03:45:17.558 align:middle line:82% position:46% size:100% veranderen, van fossiel naar groen. 03:45:19.159 --> 03:45:20.956 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is een visie voor nodig. Daarover zijn al eerder vragen 03:45:21.075 --> 03:45:22.959 align:middle line:82% position:46% size:100% gesteld aan minister Adriaansens en ik stel ze ook. 03:45:23.079 --> 03:45:26.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Welke industrie willen we nou in 2040, als we klimaatneutraal moeten 03:45:26.610 --> 03:45:28.170 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn? Hoe gaan we daar komen? 03:45:28.290 --> 03:45:30.950 align:middle line:82% position:46% size:100% En welke industrie willen we dan niet? 03:45:31.979 --> 03:45:35.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook wil ik heel graag weten hoe we zorgen voor wederkerigheid: hoe 03:45:35.379 --> 03:45:36.690 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgen we ervoor dat de bedrijven het echt gaan doen? 03:45:37.440 --> 03:45:39.898 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar komt nog één vraag bij. We zien nu bij het energieplafond 03:45:40.200 --> 03:45:43.179 align:middle line:82% position:46% size:100% hoe moeilijk het is om met de energiebedrijven af te spreken dat 03:45:43.299 --> 03:45:45.879 align:middle line:82% position:46% size:100% ze alleen een vergoeding krijgen voor wat ze nodig hebben, zonder dat 03:45:46.000 --> 03:45:49.129 align:middle line:82% position:46% size:100% ze overwinsten maken. Wij willen dadelijk met miljarden 03:45:49.250 --> 03:45:52.280 align:middle line:82% position:46% size:100% ook de Tata's, de Shells en de Dow Chemicals van deze wereld gaan 03:45:52.399 --> 03:45:55.280 align:middle line:82% position:46% size:100% helpen met de verduurzaming, maar hoe weet de minister nou dat daar 03:45:55.399 --> 03:45:57.218 align:middle line:82% position:46% size:100% dan niet ook enorm veel aan de strijkstok blijft hangen? 03:45:57.668 --> 03:46:01.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe gaat ze daar grip op krijgen en ervoor zorgen dat ook niet daar 03:46:01.370 --> 03:46:03.308 align:middle line:82% position:46% size:100% miljarden over de balk worden gegooid? 03:46:03.610 --> 03:46:04.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag een reactie. 03:46:06.379 --> 03:46:09.058 align:middle line:82% position:46% size:100% Omdat we weten dat er zo'n enorme transitie aankomt, omdat we weten 03:46:09.179 --> 03:46:11.700 align:middle line:82% position:46% size:100% dat zo veel medewerkers met een fossiele baan een groene baan moeten 03:46:11.819 --> 03:46:14.668 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben, moet er ook echt een werkgarantiefonds komen. 03:46:15.000 --> 03:46:19.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze mensen moeten weten dat zij met behoud van inkomen van werk naar 03:46:19.479 --> 03:46:21.450 align:middle line:82% position:46% size:100% werk kunnen, dus van een fossiele baan naar een groene baan. 03:46:22.138 --> 03:46:25.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat dat fonds niet heel erg veel gebruikt zal worden, want er is 03:46:25.360 --> 03:46:28.270 align:middle line:82% position:46% size:100% een schreeuwend tekort aan technisch personeel, maar het zou gewoon rust 03:46:28.389 --> 03:46:31.689 align:middle line:82% position:46% size:100% brengen in de transitie als we deze zekerheid bieden, voor de 03:46:31.808 --> 03:46:35.009 align:middle line:82% position:46% size:100% werknemers, voor de FNV en voor de samenleving. 03:46:35.579 --> 03:46:38.218 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook daarom zal ik een amendement indienen over het werkgarantiefonds, 03:46:39.110 --> 03:46:41.968 align:middle line:82% position:46% size:100% geput uit het klimaatfonds. Maar dat doe ik niet hier, want de 03:46:42.088 --> 03:46:44.338 align:middle line:82% position:46% size:100% plek daarvoor is bij SZW. Dat gaat mijn collega dus doen bij 03:46:44.459 --> 03:46:46.909 align:middle line:82% position:46% size:100% de SZW-begroting, maar dan heb ik dat hier wel vast aangekondigd. 03:46:48.989 --> 03:46:50.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Er is dus nog best wat mis met het 03:46:50.860 --> 03:46:52.659 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatbeleid. Het is nog verreweg niet eerlijk 03:46:52.780 --> 03:46:56.079 align:middle line:82% position:46% size:100% genoeg en het is niet rood genoeg. Het is niet knalrood, maar het is 03:46:56.200 --> 03:46:59.489 align:middle line:82% position:46% size:100% ook niet knalgroen. Ik heb deze ministers aan het begin 03:46:59.610 --> 03:47:02.280 align:middle line:82% position:46% size:100% van hun termijn complimenten gegeven over een heel ambitieus 03:47:02.399 --> 03:47:04.949 align:middle line:82% position:46% size:100% coalitieakkoord. In februari hebben we gedebatteerd 03:47:05.068 --> 03:47:07.940 align:middle line:82% position:46% size:100% en toen zei de minister: in mei liggen de plannen er, die optellen 03:47:08.059 --> 03:47:10.406 align:middle line:82% position:46% size:100% tot 60%. We hebben het rapportcijfer nu 03:47:10.527 --> 03:47:13.459 align:middle line:82% position:46% size:100% gezien en het is één miezerig procentpuntje geweest dat deze 03:47:13.579 --> 03:47:16.429 align:middle line:82% position:46% size:100% minister voor elkaar heeft gekregen. Het is niet alleen niet knalrood, 03:47:16.549 --> 03:47:19.789 align:middle line:82% position:46% size:100% het is ook niet felgroen. Dat is niet de eerste keer. 03:47:20.409 --> 03:47:24.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is de vijfde keer op rij dat deze coalitie dat doet: grote 03:47:24.200 --> 03:47:26.870 align:middle line:82% position:46% size:100% woorden, maar als de klimaat en Energieverkenningen er zijn, wordt 03:47:26.989 --> 03:47:30.649 align:middle line:82% position:46% size:100% er gewoon niet geleverd. Ook nu komt de minister niet met de 03:47:30.770 --> 03:47:33.429 align:middle line:82% position:46% size:100% extra maatregelen die nodig zijn om het gat dicht te lopen. 03:47:34.149 --> 03:47:37.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Om die reden wil de Partij van de Arbeid tegen de EZK-begroting 03:47:37.879 --> 03:47:39.668 align:middle line:82% position:46% size:100% stemmen. Zo gaat het niet. 03:47:39.790 --> 03:47:43.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Het moet groen genoeg, het moet rood genoeg, want anders gaat het gewoon 03:47:43.190 --> 03:47:45.049 align:middle line:82% position:46% size:100% niet werken. We kunnen niet weer een jaar 03:47:45.168 --> 03:47:48.120 align:middle line:82% position:46% size:100% vertraging hebben. Maar dat tegenstemmen kan niet, want 03:47:48.239 --> 03:47:49.968 align:middle line:82% position:46% size:100% het energieprijsplafond staat ook in de begroting. 03:47:51.110 --> 03:47:53.780 align:middle line:82% position:46% size:100% En ik wil wel dat dat doorgaat, want dat is echt het minimale. 03:47:53.899 --> 03:47:56.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is iets wat echt moet gebeuren voor de mensen die dat kei en 03:47:56.459 --> 03:47:59.349 align:middle line:82% position:46% size:100% keihard nodig hebben. Ik wil dus eigenlijk een gele kaart 03:47:59.468 --> 03:48:02.010 align:middle line:82% position:46% size:100% trekken en zeggen: minister, het moet nu echt gaan gebeuren. 03:48:02.308 --> 03:48:04.620 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen niet weer een jaar eroverheen laten gaan. 03:48:04.899 --> 03:48:07.599 align:middle line:82% position:46% size:100% We gaan volgende week met elkaar in debat over de klimaatnota. 03:48:07.808 --> 03:48:10.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is eigenlijk de plek waar de extra maatregelen genomen moeten 03:48:10.540 --> 03:48:13.009 align:middle line:82% position:46% size:100% worden. We hebben een rapport van Laura van 03:48:13.129 --> 03:48:14.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Geest dat we gewoon kunnen uitvoeren. 03:48:14.500 --> 03:48:16.479 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn collega van GroenLinks gaat morgen een motie indienen 03:48:18.159 --> 03:48:20.599 align:middle line:82% position:46% size:100% in deze lijn, waarin dus staat dat er volgende week maatregelen moeten 03:48:20.718 --> 03:48:23.088 align:middle line:82% position:46% size:100% liggen die het gat dichtlopen. Ik hoop echt dat de minister dat 03:48:23.209 --> 03:48:23.478 align:middle line:82% position:46% size:100% doet. Voorzitter, 03:48:25.979 --> 03:48:26.308 align:middle line:82% position:46% size:100% tot slot. 03:48:28.290 --> 03:48:30.849 align:middle line:82% position:46% size:100% De kern van het klimaatprobleem is uiteindelijk dat wij een economie 03:48:30.968 --> 03:48:32.488 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben die gebaseerd is op consumentisme. 03:48:34.440 --> 03:48:37.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is dan ook onbegrijpelijk dat deze minister niet fossiele reclames 03:48:37.120 --> 03:48:40.520 align:middle line:82% position:46% size:100% wil aanpakken. Dat consumentisme wordt aangewakkerd 03:48:40.639 --> 03:48:43.329 align:middle line:82% position:46% size:100% door het kapitaal en in stand gehouden door de politiek, met als 03:48:43.450 --> 03:48:47.838 align:middle line:82% position:46% size:100% gevolg een economie waarin wij elkaar gek draaien en waar 03:48:47.959 --> 03:48:49.418 align:middle line:82% position:46% size:100% uiteindelijk alleen het kapitaal wint. 03:48:49.718 --> 03:48:53.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vertaalt zich niet alleen in klimaatverandering, maar ook in de 03:48:53.270 --> 03:48:56.260 align:middle line:82% position:46% size:100% uitbuiting van werknemers. Platforms worden opgericht om de 03:48:56.379 --> 03:48:59.579 align:middle line:82% position:46% size:100% ideale omstandigheden voor moordende concurrentie te creëren, over de rug 03:48:59.700 --> 03:49:03.069 align:middle line:82% position:46% size:100% van werknemers. Vrijdag aanstaande is het weer Black 03:49:03.190 --> 03:49:05.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Friday. Voor pakketbezorgers is het 03:49:05.418 --> 03:49:09.049 align:middle line:82% position:46% size:100% inderdaad een zwarte dag. Tegen haast onmogelijke targets 03:49:09.168 --> 03:49:12.759 align:middle line:82% position:46% size:100% werken zij voor een laag inkomen en genieten nauwelijks bescherming, 03:49:12.940 --> 03:49:16.728 align:middle line:82% position:46% size:100% terwijl PostNL, DHL en een platform als bol.com enorme winsten 03:49:16.849 --> 03:49:19.329 align:middle line:82% position:46% size:100% opstrijken. Pakketbezorgers verdienen een 03:49:19.450 --> 03:49:22.019 align:middle line:82% position:46% size:100% fatsoenlijk loon en een normale arbeidsomstandigheden. 03:49:22.509 --> 03:49:25.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarvoor moet de pakketbezorgmarkt worden gereguleerd. 03:49:25.739 --> 03:49:28.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Er moet door middel van een kwaliteitskeurmerk voor 03:49:28.808 --> 03:49:30.009 align:middle line:82% position:46% size:100% bezorgbedrijven een hogere kwaliteit komen, ook ten behoeve van 03:49:30.129 --> 03:49:32.370 align:middle line:82% position:46% size:100% consumenten. Schijnzelfstandigheid door 03:49:32.489 --> 03:49:33.838 align:middle line:82% position:46% size:100% uitbesteding moet worden uitgebannen. 03:49:34.319 --> 03:49:35.879 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook daar zal ik morgen een motie voor indienen. 03:49:37.229 --> 03:49:38.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u, voorzitter. Dank u wel. 03:49:38.700 --> 03:49:40.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is nog een interruptie van de heer Amhaouch van het CDA. 03:49:43.299 --> 03:49:46.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor op een aantal punten een mooi betoog van de heer … 03:49:47.709 --> 03:49:48.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Thijssen. Thijssen. 03:49:49.200 --> 03:49:51.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wilde de voornaam noemen. Ik ken hem als Joris. 03:49:51.489 --> 03:49:53.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar inderdaad: de heer Thijsen. Hij had het in het begin van zijn 03:49:53.988 --> 03:49:56.228 align:middle line:82% position:46% size:100% betoog over werk voor onze kinderen en over de wederkerigheid ten 03:49:56.349 --> 03:49:59.389 align:middle line:82% position:46% size:100% opzichte van het bedrijfsleven. Hij had het heel veel over het 03:49:59.510 --> 03:50:01.658 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatbeleid, maar ik wil het ook over industriebeleid hebben. 03:50:01.779 --> 03:50:04.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Natuurlijk, wij moeten vergroenen en verduurzamen, maar we moeten 03:50:04.918 --> 03:50:06.350 align:middle line:82% position:46% size:100% inderdaad ook werk, werk, werk realiseren. 03:50:06.469 --> 03:50:08.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat staat ook in het verkiezingsprogramma van de PvdA. 03:50:10.588 --> 03:50:14.468 align:middle line:82% position:46% size:100% Terugkomend op die wederkerigheid: wat betekent het voor de PvdA om een 03:50:14.588 --> 03:50:18.968 align:middle line:82% position:46% size:100% Shell of een Tata Steel, om groen staal, groene kunststof of weet ik 03:50:19.088 --> 03:50:22.149 align:middle line:82% position:46% size:100% wat, in Nederland te behouden? Hoe ziet de PvdA dat? 03:50:22.270 --> 03:50:25.478 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan hij daar eens op reflecteren? Wat zou de overheid kunnen doen en 03:50:25.599 --> 03:50:28.360 align:middle line:82% position:46% size:100% wat zouden de bedrijven moeten doen om juist die banen voor de toekomst 03:50:28.479 --> 03:50:29.418 align:middle line:82% position:46% size:100% hier in Nederland 03:51:05.099 --> 03:51:05.168 align:middle line:82% position:46% size:100% te 03:51:28.218 --> 03:51:28.879 align:middle line:82% position:46% size:100% behouden? Dank 03:51:34.429 --> 03:51:37.620 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de heer Thijssen voor zijn betoog, ook voor zijn vlammende 03:51:37.739 --> 03:51:40.950 align:middle line:82% position:46% size:100% betoog over Black Friday die aanstaande is en zijn grote zorgen 03:51:41.069 --> 03:51:43.049 align:middle line:82% position:46% size:100% over de pakketmarkt. Ik zal daar zo meteen in mijn 03:51:43.168 --> 03:51:49.228 align:middle line:82% position:46% size:100% bijdrage ook bij stilstaan. Ik hoorde de heer Thijssen pleiten 03:51:49.349 --> 03:51:54.478 align:middle line:82% position:46% size:100% voor een regulering van deze markt. Is de heer Thijssen het met mij eens 03:51:54.599 --> 03:51:55.739 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het goed zou zijn om in Nederland te werken aan een 03:51:55.860 --> 03:51:57.299 align:middle line:82% position:46% size:100% pakketwet om de pakketmarkt te reguleren, net zoals we de postmarkt 03:51:57.418 --> 03:52:02.218 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben gereguleerd met de Postwet, die we binnenkort ook zullen 03:52:02.338 --> 03:52:02.929 align:middle line:82% position:46% size:100% bespreken? 03:52:11.399 --> 03:52:14.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, mijn fractie denkt dat dat heel verstandig is. 03:52:14.729 --> 03:52:16.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Er moet worden ingegrepen op deze markt. 03:52:16.360 --> 03:52:18.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu is het gewoon een losgeslagen kapitalistisch systeem. 03:52:18.819 --> 03:52:22.828 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zei het net ook in mijn bijdrage. Er wordt ontzettend gedrukt op 03:52:22.949 --> 03:52:25.299 align:middle line:82% position:46% size:100% marges om maar de winsten te maximaliseren. 03:52:25.418 --> 03:52:28.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gaat vaak ten koste van de punctualiteit, maar in dit geval 03:52:28.540 --> 03:52:31.816 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat het ook heel erg ten koste van de medewerkers en de 03:52:31.936 --> 03:52:33.403 align:middle line:82% position:46% size:100% pakketbezorgers. Daar staan we pal voor. 03:52:33.522 --> 03:52:38.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat moet echt stoppen. Wat voor elementen zou de heer 03:52:38.270 --> 03:52:41.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Thijssen graag in die wet geregeld zien? 03:52:41.229 --> 03:52:44.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een hele goede vraag, maar het is wel een vraag die collega 03:52:44.520 --> 03:52:45.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Kathmann eigenlijk moet beantwoorden. 03:52:45.700 --> 03:52:49.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij zit vandaag op de hei vanwege de Groningenenquête en kan daarom niet 03:52:50.110 --> 03:52:52.019 align:middle line:82% position:46% size:100% bij dit debat zijn. Maar ik denk dat het heel goed is 03:52:52.138 --> 03:52:54.959 align:middle line:82% position:46% size:100% als mevrouw Van der Graaf en mijn collega Kathmann daar even de degens 03:52:55.079 --> 03:52:58.468 align:middle line:82% position:46% size:100% over kruisen zodat we samen optrekken om ervoor te zorgen dat de 03:52:58.588 --> 03:53:00.439 align:middle line:82% position:46% size:100% pakketbezorgers het een stuk beter krijgen. 03:53:02.610 --> 03:53:04.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Thijssen. Dan geef ik het woord aan de heer 03:53:04.659 --> 03:53:05.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Amhaouch, CDA. 03:53:25.509 --> 03:53:28.638 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Het recente AIV-advies over slimme 03:53:28.759 --> 03:53:31.879 align:middle line:82% position:46% size:100% industriepolitiek en de omslag naar verticaal industriebeleid is bij mij 03:53:32.000 --> 03:53:35.659 align:middle line:82% position:46% size:100% blijven hangen, want de huidige energiecrisis, waarin steeds meer de 03:53:35.780 --> 03:53:38.270 align:middle line:82% position:46% size:100% noodklok wordt geluid voor de industrie, legt de noodzaak voor 03:53:38.389 --> 03:53:40.299 align:middle line:82% position:46% size:100% zulk verticaal beleid steeds meer bloot. 03:53:40.629 --> 03:53:43.718 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar kan de minister van EZK een belangrijke rol in spelen. 03:53:44.759 --> 03:53:47.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Afgelopen week mocht ik bij de Brainport Eindhoven mijn notitie 03:53:47.620 --> 03:53:49.574 align:middle line:82% position:46% size:100% over de maakindustrie in Nederland presenteren. 03:53:49.693 --> 03:53:52.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb ook een exemplaar bij me voor de minister. 03:53:53.519 --> 03:53:56.860 align:middle line:82% position:46% size:100% In deze notitie beschrijf ik hoe de afgelopen decennia het begrip 03:53:56.979 --> 03:54:01.308 align:middle line:82% position:46% size:100% "industriepolitiek" voor Nederlandse kabinetten een vies woord was, dat 03:54:01.429 --> 03:54:03.860 align:middle line:82% position:46% size:100% werd geassocieerd met protectionisme en ons terugtrekken achter de 03:54:03.979 --> 03:54:06.679 align:middle line:82% position:46% size:100% dijken. Het zou niet passen bij een open 03:54:06.799 --> 03:54:11.100 align:middle line:82% position:46% size:100% economie als die van Nederland. Maar anno 2022 is de wereld 03:54:11.219 --> 03:54:15.149 align:middle line:82% position:46% size:100% ingrijpend veranderd. Er woedt een verwoestende oorlog in 03:54:15.270 --> 03:54:18.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa, die mede heeft gezorgd voor een ongekende energiecrisis. 03:54:19.319 --> 03:54:22.349 align:middle line:82% position:46% size:100% De rivaliteit tussen de Verenigde Staten met hun "America first" en 03:54:22.468 --> 03:54:24.859 align:middle line:82% position:46% size:100% China met zijn "made in China" loopt steeds hoger op. 03:54:26.579 --> 03:54:29.379 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn notitie is daarom een pleidooi voor een stevige herwaardering van 03:54:29.500 --> 03:54:31.769 align:middle line:82% position:46% size:100% onze maakindustrie en voor een nieuwe industriepolitiek. 03:54:32.370 --> 03:54:34.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik bedoel daarmee een regionale 03:54:34.690 --> 03:54:37.838 align:middle line:82% position:46% size:100% industriepolitiek die waardegedreven is en in dienst staat van de 03:54:37.959 --> 03:54:40.838 align:middle line:82% position:46% size:100% samenleving, gericht op een goed vestigingsklimaat en op het 03:54:40.959 --> 03:54:43.750 align:middle line:82% position:46% size:100% verminderen van strategische kwetsbaarheden, om de juiste 03:54:43.870 --> 03:54:48.190 align:middle line:82% position:46% size:100% voorwaarden te creëren voor een volgende generatie maakbedrijven: de 03:54:48.309 --> 03:54:51.308 align:middle line:82% position:46% size:100% ASML's, de Damens, de Philipsen, de VDL's van de toekomst. 03:54:51.429 --> 03:54:51.408 align:middle line:82% position:46% size:100% En 03:54:53.838 --> 03:54:58.459 align:middle line:82% position:46% size:100% niet te vergeten: alle essentiële toeleveranciers uit het mkb. 03:54:58.879 --> 03:55:01.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze bedrijven en familiebedrijven, groot en klein, zullen in de 03:55:01.799 --> 03:55:03.649 align:middle line:82% position:46% size:100% toekomst voor Nederland het verschil moeten gaan maken. 03:55:04.409 --> 03:55:06.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik wil deze begrotingsbehandeling 03:55:06.790 --> 03:55:10.769 align:middle line:82% position:46% size:100% aangrijpen om vier thema's uit deze notitie te beschrijven en verder uit 03:55:10.888 --> 03:55:12.569 align:middle line:82% position:46% size:100% te diepen. Dit zijn ten eerste de moderne 03:55:12.690 --> 03:55:16.500 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie voor nu en in de toekomst, ten tweede de talenten in beeld, ten 03:55:16.620 --> 03:55:19.729 align:middle line:82% position:46% size:100% derde aandacht voor de regio en ten vierde de verbinding met Europa. 03:55:20.509 --> 03:55:22.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begin met de moderne industrie. Voorzitter. 03:55:22.989 --> 03:55:25.750 align:middle line:82% position:46% size:100% In de visie van het CDA werken we in Nederland aan een eerlijke economie, 03:55:25.870 --> 03:55:28.489 align:middle line:82% position:46% size:100% waarin het belang van het mkb de norm is maar waarin we de 03:55:28.610 --> 03:55:31.549 align:middle line:82% position:46% size:100% afhankelijkheden en waarden van grote bedrijven niet uit het oog 03:55:31.668 --> 03:55:34.849 align:middle line:82% position:46% size:100% verliezen. Een economie ook met ondernemerschap 03:55:34.968 --> 03:55:38.590 align:middle line:82% position:46% size:100% als dienst aan de samenleving, waar de menselijke maat centraal staat en 03:55:38.709 --> 03:55:42.409 align:middle line:82% position:46% size:100% waar ondernemerschap, groei en innovatie worden gestimuleerd, met 03:55:42.530 --> 03:55:45.849 align:middle line:82% position:46% size:100% een betrokken oog voor werknemers: een bijdrage aan Nederland als 03:55:46.030 --> 03:55:48.898 align:middle line:82% position:46% size:100% geheel. We moeten familiebedrijven koesteren 03:55:49.019 --> 03:55:51.110 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de continuïteit door de generaties heen. 03:55:51.888 --> 03:55:55.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Niet te vergeten: het belang van rust en voorspelbaarheid in het 03:55:55.430 --> 03:55:58.549 align:middle line:82% position:46% size:100% overheidsbeleid is voor ondernemers ontzettend belangrijk. 03:55:59.479 --> 03:56:02.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Om onze industrie te moderniseren moeten we verschillende uitdagingen 03:56:02.668 --> 03:56:04.406 align:middle line:82% position:46% size:100% aanpakken. Over de energiecrisis hebben we het 03:56:04.527 --> 03:56:09.069 align:middle line:82% position:46% size:100% in het vorige debat al gehad. Dat blijft ook onverminderd urgent, 03:56:09.790 --> 03:56:12.530 align:middle line:82% position:46% size:100% net als verduurzaming. Vandaag wil ik ook graag aandacht 03:56:12.649 --> 03:56:15.579 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen voor die andere grote transitie: de digitalisering. 03:56:16.149 --> 03:56:20.058 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister is voortvarend bezig met Smart Industry; een compliment 03:56:20.179 --> 03:56:22.639 align:middle line:82% position:46% size:100% daarvoor. In dat kader heb ik een amendement 03:56:22.760 --> 03:56:25.879 align:middle line:82% position:46% size:100% ingediend om de subsidie Mijn Digitale Zaak in 2023 door te 03:56:26.000 --> 03:56:28.909 align:middle line:82% position:46% size:100% trekken, want ik vind het belangrijk dat ook het kleine mkb met de 03:56:29.030 --> 03:56:32.329 align:middle line:82% position:46% size:100% koplopers mee digitaliseert. Dan bespreek ik een ander punt over 03:56:32.450 --> 03:56:34.940 align:middle line:82% position:46% size:100% de Smart Industry. In Singapore kennen ze een smart 03:56:35.059 --> 03:56:39.019 align:middle line:82% position:46% size:100% industry index om te toetsen hoe het bedrijfsleven in dat land presteert 03:56:39.138 --> 03:56:42.680 align:middle line:82% position:46% size:100% op een aantal digitale indicatoren. Wat vindt de minister ervan om dit 03:56:42.799 --> 03:56:46.059 align:middle line:82% position:46% size:100% ook in Nederland te ontwikkelen, zodat we samen die weg naar boven 03:56:47.239 --> 03:56:48.120 align:middle line:82% position:46% size:100% inslaan? Als laatste wil ik zeggen dat ik van 03:56:48.239 --> 03:56:51.838 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemers vaak hoor dat het heel belangrijk is om in Europa veel meer 03:56:51.959 --> 03:56:56.129 align:middle line:82% position:46% size:100% in te zetten op standaardisering om ook digitalisering makkelijker te 03:56:56.250 --> 03:56:57.780 align:middle line:82% position:46% size:100% maken. Denk bijvoorbeeld aan 03:56:57.899 --> 03:56:59.808 align:middle line:82% position:46% size:100% administratieve processen als facturatie. 03:57:00.168 --> 03:57:02.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je die meer standaardiseert, maak je het bijvoorbeeld 03:57:02.250 --> 03:57:05.000 align:middle line:82% position:46% size:100% internationale ondernemers veel makkelijker om hun eigen processen 03:57:05.269 --> 03:57:08.915 align:middle line:82% position:46% size:100% in die hele keten te digitaliseren. Herkent de minister dit signaal en 03:57:09.036 --> 03:57:11.648 align:middle line:82% position:46% size:100% wil ze dit ook oppakken? Voorzitter. 03:57:11.950 --> 03:57:15.110 align:middle line:82% position:46% size:100% De stagnerende arbeidsproductiviteit is een ander probleem dat 03:57:15.229 --> 03:57:15.940 align:middle line:82% position:46% size:100% moderniseren lastiger maakt. 03:57:17.870 --> 03:57:19.750 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben het in het afgelopen debat al gehad over de Wbso. 03:57:19.870 --> 03:57:23.269 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil hiervoor nogmaals aandacht vragen. 03:57:23.629 --> 03:57:26.498 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is voor mij duidelijk dat we eerder meer budget voor de Wbso 03:57:26.619 --> 03:57:27.959 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten krijgen dan dat we deze kunnen gaan korten. 03:57:28.079 --> 03:57:30.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag aan de minister: lost de indexatie van de Wbso het 03:57:30.829 --> 03:57:33.649 align:middle line:82% position:46% size:100% budgettaire probleem van 2024 op? Graag ontvang ik 03:57:36.168 --> 03:57:38.200 align:middle line:82% position:46% size:100% een reactie. Maar ik vind eigenlijk ook dat we 03:57:38.468 --> 03:57:41.668 align:middle line:82% position:46% size:100% het instrumentarium moeten uitbreiden met een broertje voor die 03:57:42.620 --> 03:57:44.218 align:middle line:82% position:46% size:100% Wbso. Ons voorstel is om met een wet 03:57:44.338 --> 03:57:46.020 align:middle line:82% position:46% size:100% bevordering industriële ontwikkeling te komen. 03:57:46.610 --> 03:57:50.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Met deze nieuwe wet kunnen mkb'ers deskundigheid inhuren om ten aanzien 03:57:50.200 --> 03:57:52.549 align:middle line:82% position:46% size:100% van hun productieprocessen te innoveren. 03:57:52.700 --> 03:57:54.500 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer De Jong had het daar ook over. 03:57:54.918 --> 03:57:58.850 align:middle line:82% position:46% size:100% De productieprocessen van ons brede peloton moeten omhoog. 03:57:58.969 --> 03:58:01.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarvoor moet structureel beleid komen in Nederland. 03:58:01.468 --> 03:58:04.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is iets wat nu vaak in de Wbso niet kan. 03:58:05.329 --> 03:58:09.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Juist in deze tijd moeten we innovatie blijven aanjagen. 03:58:10.299 --> 03:58:11.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan kom ik op de regio. 03:58:13.120 --> 03:58:15.019 align:middle line:82% position:46% size:100% We willen het verdienvermogen van heel Nederland optillen. 03:58:15.138 --> 03:58:16.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarvoor hebben we de kracht van alle regio's nodig. 03:58:17.010 --> 03:58:20.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij moeten we rekening houden met het unieke DNA van elke regio. 03:58:20.379 --> 03:58:22.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Kansen en uitdagingen zijn niet overal hetzelfde. 03:58:22.959 --> 03:58:24.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Denk bijvoorbeeld aan de grensregio's. 03:58:24.709 --> 03:58:28.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zeg altijd: zeven van de twaalf Nederlandse provincies grenzen aan 03:58:28.610 --> 03:58:31.520 align:middle line:82% position:46% size:100% België of Duitsland. Is de minister het met ons eens dat 03:58:31.639 --> 03:58:34.790 align:middle line:82% position:46% size:100% we veel meer moeten investeren in de samenwerking met deze landen om de 03:58:34.909 --> 03:58:37.058 align:middle line:82% position:46% size:100% waardeketens in grensregio's te verbeteren? 03:58:37.750 --> 03:58:40.536 align:middle line:82% position:46% size:100% Een goed voorbeeld is de samenwerking tussen LIOF, de 03:58:40.656 --> 03:58:44.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Limburgse investeringsmaatschappij, en z'n Belgische evenknie, die samen 03:58:44.309 --> 03:58:47.489 align:middle line:82% position:46% size:100% geïnvesteerd hebben in Aerial Precision, een mooi bedrijf. 03:58:47.610 --> 03:58:50.790 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten dus over grenzen heen kijken, want fysieke grenzen bestaan 03:58:50.909 --> 03:58:53.319 align:middle line:82% position:46% size:100% niet in die regio's. Dan kom ik op de positie van de 03:58:53.440 --> 03:58:55.500 align:middle line:82% position:46% size:100% regionale ontwikkelingsmaatschappijen. 03:58:55.709 --> 03:58:58.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook dit is eerder genoemd door collega De Jong. 03:58:59.149 --> 03:59:02.163 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn blij dat er inmiddels een landelijk dekkend stelsel van ROM's 03:59:02.282 --> 03:59:04.120 align:middle line:82% position:46% size:100% is. Tegelijkertijd kunnen we de potentie 03:59:04.239 --> 03:59:05.728 align:middle line:82% position:46% size:100% van de ROM's nog veel beter benutten. 03:59:06.329 --> 03:59:09.600 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien namelijk dat de ROM's nu veel investeren in de koplopers, de 03:59:09.838 --> 03:59:12.338 align:middle line:82% position:46% size:100% hooginnovatieve bedrijven. Maar hoe kunnen we ervoor zorgen dat 03:59:12.459 --> 03:59:15.940 align:middle line:82% position:46% size:100% het brede mkb ook meedoet? Is de minister bereid om samen met 03:59:16.059 --> 03:59:19.360 align:middle line:82% position:46% size:100% de provincies een meerjarenplan voor de ROM's op te stellen met aandacht 03:59:19.479 --> 03:59:21.519 align:middle line:82% position:46% size:100% voor dit punt en ook voor bijvoorbeeld bovenregionale 03:59:21.638 --> 03:59:25.179 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerking onder de voorwaarde van een passende publiek private 03:59:25.299 --> 03:59:25.950 align:middle line:82% position:46% size:100% financiering? 03:59:27.679 --> 03:59:29.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan kom ik op Talent in beeld. 03:59:30.138 --> 03:59:32.959 align:middle line:82% position:46% size:100% De beste ideeën ontstaan als mensen met verschillende eigenschappen en 03:59:33.079 --> 03:59:35.600 align:middle line:82% position:46% size:100% kwaliteiten samenwerken. De mens moet dus ook in ons 03:59:35.719 --> 03:59:38.209 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijfsleven centraal staan. Het is duidelijk dat we in een groot 03:59:38.329 --> 03:59:41.058 align:middle line:82% position:46% size:100% gedeelte van Nederland en in veel sectoren te maken hebben met een 03:59:41.179 --> 03:59:44.459 align:middle line:82% position:46% size:100% groot personeelstekort. De kernvraag is hoe Economische 03:59:44.579 --> 03:59:47.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Zaken het beste kan bijdragen aan een oplossing hiervoor. 03:59:47.838 --> 03:59:50.610 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister is hier al eerder op ingegaan, maar in de begroting wordt 03:59:50.729 --> 03:59:52.909 align:middle line:82% position:46% size:100% niet duidelijk wat nu de concrete vervolgstappen zijn. 03:59:53.750 --> 03:59:56.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Mede naar aanleiding van mijn motie ligt er nu een brief over het 03:59:57.110 --> 04:00:00.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Actieplan Groene en Digitale Banen. Daar komt nog een vervolg op, maar 04:00:01.218 --> 04:00:05.069 align:middle line:82% position:46% size:100% er ligt nu ook een plan vanuit het bedrijfsleven: techniek, bouw en 04:00:05.190 --> 04:00:07.439 align:middle line:82% position:46% size:100% energie. We doen een dringend beroep op het 04:00:07.558 --> 04:00:10.019 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet om het plan van het bedrijfsleven te omarmen en dit 04:00:10.138 --> 04:00:12.859 align:middle line:82% position:46% size:100% samen te brengen met de actieagenda waar de minister mee komt. 04:00:13.280 --> 04:00:15.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is tijd om te gaan polderen. 04:00:19.479 --> 04:00:22.879 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik reageer op het verzoek aan het kabinet om nog eens goed te kijken 04:00:23.000 --> 04:00:24.709 align:middle line:82% position:46% size:100% naar de regionale ontwikkelingsmaatschappijen, de 04:00:24.829 --> 04:00:27.870 align:middle line:82% position:46% size:100% ROM's. Maar nou hebben we een Nationaal 04:00:27.989 --> 04:00:31.818 align:middle line:82% position:46% size:100% Groeifonds van 20 miljard. Ik ga ervan uit dat de heer Amhaouch 04:00:31.939 --> 04:00:33.379 align:middle line:82% position:46% size:100% daar nog iets over zegt; dat hoop ik tenminste. 04:00:33.500 --> 04:00:34.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb er nog weinig mensen over gehoord. 04:00:37.138 --> 04:00:41.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de keuze is gemaakt om via dat Nationaal Groeifonds nou net die 04:00:41.159 --> 04:00:44.139 align:middle line:82% position:46% size:100% dingen te doen waar de heer Amhaouch om vraagt. 04:00:44.530 --> 04:00:46.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Het was ook een afweging geweest om dat via de regionale 04:00:47.218 --> 04:00:48.870 align:middle line:82% position:46% size:100% ontwikkelingsmaatschappijen te doen, maar daar is niet voor gekozen. 04:00:53.168 --> 04:00:56.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Vraagt de heer Amhaouch nou iets wat via het Nationaal Groeifonds al kan 04:00:56.558 --> 04:00:59.899 align:middle line:82% position:46% size:100% of wil hij geld in die regionale ontwikkelingsmaatschappijen stoppen? 04:01:00.020 --> 04:01:02.668 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat wil hij precies? Ik begrijp de vraag van de heer 04:01:02.849 --> 04:01:04.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Azarkan. We hebben het Nationaal Groeifonds 04:01:05.040 --> 04:01:06.989 align:middle line:82% position:46% size:100% opgezet voor het toekomstig verdienvermogen. 04:01:10.588 --> 04:01:13.433 align:middle line:82% position:46% size:100% Bedrijven, publieke organisaties en kennisinstellingen werken daarbij 04:01:13.552 --> 04:01:16.500 align:middle line:82% position:46% size:100% samen om innovatieve ideeën op te schalen. 04:01:17.079 --> 04:01:18.978 align:middle line:82% position:46% size:100% Ons pleidooi is juist om die regionale 04:01:19.099 --> 04:01:21.829 align:middle line:82% position:46% size:100% ontwikkelingsmaatschappijen mee te nemen, die dicht bij de bedrijven 04:01:21.950 --> 04:01:25.569 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn, maar voornamelijk ook het brede mkb, dus niet alleen het hoog 04:01:25.690 --> 04:01:27.439 align:middle line:82% position:46% size:100% innovatieve. Het hoog innovatieve krijgt 04:01:27.558 --> 04:01:29.413 align:middle line:82% position:46% size:100% aandacht, ook vandaag de dag, van die ROM's. 04:01:29.532 --> 04:01:32.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij komen ook met heel mooie projecten. 04:01:32.379 --> 04:01:38.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Het Nationaal Groeifonds gaat over heel veel grote middelen, ook 04:01:38.799 --> 04:01:39.549 align:middle line:82% position:46% size:100% meerjarig. 04:01:41.168 --> 04:01:42.968 align:middle line:82% position:46% size:100% Helaas gaat het op dit moment nog wel om incidentele middelen. 04:01:43.209 --> 04:01:46.638 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben er dus van overtuigd dat een en ander naast elkaar kan bestaan. 04:01:46.759 --> 04:01:49.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Het Nationaal Groeifonds is dan voor mooie projecten voor 04:01:49.520 --> 04:01:51.643 align:middle line:82% position:46% size:100% sleuteltechnologieën voor onze toekomst, maar het gaat ook om 04:01:51.763 --> 04:01:54.259 align:middle line:82% position:46% size:100% structureel investeren in die regionale 04:01:54.379 --> 04:01:57.500 align:middle line:82% position:46% size:100% ontwikkelingsmaatschappijen, om het brede peloton om mkb bedrijven in 04:01:57.620 --> 04:01:58.659 align:middle line:82% position:46% size:100% die regio's mee te krijgen. 04:02:00.450 --> 04:02:04.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit zijn echt hele mooie woorden. Als je ze achter elkaar zet, klinkt 04:02:04.418 --> 04:02:07.787 align:middle line:82% position:46% size:100% het indrukwekkend, maar ik heb geen idee wat de heer Amhaouch nou 04:02:07.906 --> 04:02:08.399 align:middle line:82% position:46% size:100% precies wil. 04:02:09.989 --> 04:02:14.729 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben het Nationaal Groeifonds. Daar is al een aantal projecten uit 04:02:14.850 --> 04:02:17.189 align:middle line:82% position:46% size:100% gefinancierd. Het is maar de vraag hoe dat 04:02:17.308 --> 04:02:18.239 align:middle line:82% position:46% size:100% uitpakt. Dat weten we niet. 04:02:18.360 --> 04:02:20.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat weten we pas over een paar jaar. Ik heb daar moeite mee. 04:02:21.759 --> 04:02:24.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de regionale ontwikkelingsmaatschappijen hebben 04:02:24.888 --> 04:02:26.110 align:middle line:82% position:46% size:100% een iets andere opgave. 04:02:28.239 --> 04:02:29.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat wil de heer Amhaouch daar nou precies mee? 04:02:29.479 --> 04:02:30.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Wil hij dat daar meer geld naartoe gaat? 04:02:30.690 --> 04:02:32.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Moeten er andere projecten komen? 04:02:35.009 --> 04:02:38.649 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Azarkan heeft zijn twijfels bij het Nationaal Groeifonds. 04:02:38.770 --> 04:02:40.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat fonds een geweldig idee, moet ik zeggen. 04:02:41.179 --> 04:02:42.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Gelukkig investeren we 04:02:44.209 --> 04:02:47.579 align:middle line:82% position:46% size:100% in juist de nieuwe banen van de toekomst, de banen van onze 04:02:47.700 --> 04:02:49.568 align:middle line:82% position:46% size:100% kinderen, en zetten we daar geld voor opzij. 04:02:49.689 --> 04:02:52.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is dat geld ook voor bestemd. Als de heer Azarkan goed gekeken 04:02:52.709 --> 04:02:55.219 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft naar de projecten die daaruit gefinancierd worden, dan heeft hij 04:02:55.340 --> 04:02:58.088 align:middle line:82% position:46% size:100% gezien dat het echt hoogtechnologische projecten zijn, 04:02:58.209 --> 04:03:01.978 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld in de medische zorg, in de hightech en ga zo maar door. 04:03:02.099 --> 04:03:03.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor de opschaling van deze projecten is veel geld nodig. 04:03:05.718 --> 04:03:08.692 align:middle line:82% position:46% size:100% De huidige regionale ontwikkelingsmaatschappijen helpen 04:03:08.813 --> 04:03:12.379 align:middle line:82% position:46% size:100% ook kleine, innovatieve mkb bedrijven, individuele bedrijven. 04:03:12.979 --> 04:03:15.988 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zeg echter nogmaals dat het brede mkb nog achterblijft. 04:03:16.109 --> 04:03:17.263 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat moeten we ook een stap voorwaarts laten zetten en laten 04:03:17.382 --> 04:03:20.509 align:middle line:82% position:46% size:100% aansluiten, zodat de afstand tussen de koplopers en het brede peloton 04:03:20.690 --> 04:03:21.440 align:middle line:82% position:46% size:100% niet te groot wordt. 04:03:23.700 --> 04:03:26.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit kan naast elkaar gebeuren, want dit zijn echt twee verschillende 04:03:26.260 --> 04:03:29.009 align:middle line:82% position:46% size:100% dingen. Dit zijn echt ronkende woorden. 04:03:29.338 --> 04:03:34.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zijn echt heel mooie ambities. Alleen captains of industry spreken 04:03:34.889 --> 04:03:36.790 align:middle line:82% position:46% size:100% op die manier. Ik denk dat de heer Amhaouch daar 04:03:36.909 --> 04:03:40.409 align:middle line:82% position:46% size:100% echt een treffend voorbeeld is. Ik zou bijna zeggen dat hij zelf de 04:03:40.530 --> 04:03:42.129 align:middle line:82% position:46% size:100% pen vasthoudt, of zo, om dat precies op te schrijven. 04:03:42.250 --> 04:03:43.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou, nou. De praktijk is echt anders. 04:03:44.610 --> 04:03:51.579 align:middle line:82% position:46% size:100% De praktijk is dat het niet alleen gaat om hele mooie pitches 04:03:51.700 --> 04:03:53.923 align:middle line:82% position:46% size:100% die gemaakt worden, en om een club die afwegingen maakt bij de vraag 04:03:54.042 --> 04:03:56.360 align:middle line:82% position:46% size:100% wat een goed project is. Ik herinner de heer Amhaouch eraan 04:03:56.479 --> 04:04:01.148 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het zijn taak is om vanuit dit vehikel, vanuit de Kamer, toezicht 04:04:01.269 --> 04:04:02.520 align:middle line:82% position:46% size:100% te houden op de keuzes die daar gemaakt worden. 04:04:02.668 --> 04:04:05.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kunnen wij vrij lastig. De heer Amhaouch doet hier allerlei 04:04:05.979 --> 04:04:07.388 align:middle line:82% position:46% size:100% aannames. Het is maar de vraag of ze uitkomen. 04:04:07.509 --> 04:04:09.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat weten we helemaal niet. Ik zeg nogmaals: we weten pas over 04:04:09.549 --> 04:04:14.759 align:middle line:82% position:46% size:100% een paar jaar of wat daar bedoeld is ... 04:04:14.879 --> 04:04:15.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is 04:04:18.679 --> 04:04:21.790 align:middle line:82% position:46% size:100% een begrotingswet, dus het gaat hierbij ook om artikel 3.1 van de 04:04:21.909 --> 04:04:24.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Comptabiliteitswet. We weten helemaal niet of we dat 04:04:24.989 --> 04:04:26.950 align:middle line:82% position:46% size:100% geld doelmatig uitgeven. We kunnen het niet eens meten! 04:04:27.069 --> 04:04:31.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus wat is dat nou wat de heer Amhaouch hier staat te vertellen? 04:04:31.659 --> 04:04:34.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Eerlijk gezegd is het een beetje slap wat de heer Azarkan hier staat 04:04:34.639 --> 04:04:37.989 align:middle line:82% position:46% size:100% te vertellen over de captains of industry en andere mooie buzzwords. 04:04:38.319 --> 04:04:40.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet of de heer Azarkan weleens praat met regionale 04:04:40.850 --> 04:04:43.700 align:middle line:82% position:46% size:100% ontwikkelingsmaatschappijen in het land over wat ze doen, wat ze nodig 04:04:43.819 --> 04:04:46.120 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben en hoe ze samenwerken met het lokale mkb. 04:04:46.659 --> 04:04:50.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik praat heel regelmatig met ze. En nogmaals, de heer Azarkan zet 04:04:50.299 --> 04:04:51.968 align:middle line:82% position:46% size:100% veel vraagtekens bij het Nationaal Groeifonds. 04:04:52.120 --> 04:04:54.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zeg hier nog een keer: ik vind dat fonds een geweldig idee. 04:04:55.468 --> 04:04:58.388 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je gelooft in een stuk innovatie, als je gelooft in de 04:04:58.569 --> 04:05:02.058 align:middle line:82% position:46% size:100% kracht van ons bedrijfsleven, ons mkb, onze kennisinstellingen, ons 04:05:02.179 --> 04:05:05.148 align:middle line:82% position:46% size:100% grootbedrijf, dan moet je ook geloven in die kracht. 04:05:05.620 --> 04:05:08.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Niet alle projecten zullen slagen. Zeker niet alle projecten zullen 04:05:08.579 --> 04:05:09.829 align:middle line:82% position:46% size:100% slagen. Dat durf ik nu al te zeggen. 04:05:10.379 --> 04:05:13.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Er staan hier dus over een paar jaar een paar mensen aan de microfoons om 04:05:13.968 --> 04:05:15.918 align:middle line:82% position:46% size:100% dat te zeggen. Het is juist de bedoeling dat we 04:05:16.039 --> 04:05:18.952 align:middle line:82% position:46% size:100% investeren in innovaties. Een aantal mooie parels daarvan 04:05:19.073 --> 04:05:20.569 align:middle line:82% position:46% size:100% zullen slagen en er zullen er ook zijn die niet slagen. 04:05:21.440 --> 04:05:23.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Blijkbaar gelooft de heer Azarkan daar echter niet in. 04:05:23.280 --> 04:05:26.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet wat zijn ideeën en alternatieven zijn. 04:05:27.168 --> 04:05:30.588 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Azarkan komt straks nog aan het woord. 04:05:30.979 --> 04:05:33.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb nog één interruptie, voorzitter. 04:05:33.280 --> 04:05:36.819 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Amhaouch mag mij van alles verwijten, hoor, maar dit is nou 04:05:36.940 --> 04:05:38.350 align:middle line:82% position:46% size:100% precies waar het verkeerd gaat. De heer Amhaouch zegt: we zullen 04:05:38.469 --> 04:05:40.420 align:middle line:82% position:46% size:100% over een paar jaar merken dat een aantal projecten gewoon niet goed 04:05:40.540 --> 04:05:42.359 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn gelopen en dat dat weggegooid geld is. 04:05:43.468 --> 04:05:46.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is waar het verkeerd gaat. Mijn partij vindt dat we op voorhand 04:05:46.479 --> 04:05:51.360 align:middle line:82% position:46% size:100% goed moeten kijken en dat we onze taak van toezichthouder op het 04:05:51.479 --> 04:05:53.120 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet goed moeten invullen. Ik heb al een aantal keren gezegd 04:05:53.450 --> 04:05:57.588 align:middle line:82% position:46% size:100% waarom ik tegen dat groeifonds ben. Ik ben daartegen omdat we daarmee 04:05:57.918 --> 04:06:02.489 align:middle line:82% position:46% size:100% een deel van onze parlementaire bevoegdheden eigenlijk aan een club 04:06:02.610 --> 04:06:04.818 align:middle line:82% position:46% size:100% buiten de Kamer geven. Ik vind het belangrijk 04:06:06.440 --> 04:06:09.088 align:middle line:82% position:46% size:100% dat je als partij zegt: we gaan hier met elkaar heel goed naar kijken en 04:06:09.209 --> 04:06:12.689 align:middle line:82% position:46% size:100% we gaan heel goed afwegen wat we volgens de wet moeten doen. 04:06:12.808 --> 04:06:15.659 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten volgens de wet afwegen waar het geld naartoe gaat en hoe 04:06:15.780 --> 04:06:18.929 align:middle line:82% position:46% size:100% het doelmatig wordt besteed. De heer Amhaouch zegt echter: over 04:06:19.049 --> 04:06:20.728 align:middle line:82% position:46% size:100% een paar jaar gaan we hier staan en dan weten we dat we miljarden 04:06:20.849 --> 04:06:24.270 align:middle line:82% position:46% size:100% weggegooid hebben. Dat hebben we met het FES ook 04:06:24.389 --> 04:06:26.069 align:middle line:82% position:46% size:100% gedaan. Daarna zeggen we dan met elkaar dat 04:06:26.190 --> 04:06:28.009 align:middle line:82% position:46% size:100% we een enquête gaan houden om te zien waar het verkeerd is gegaan. 04:06:28.280 --> 04:06:32.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar tekent mijn partij niet voor. Ik ben blij dat het geld, heel veel 04:06:32.959 --> 04:06:36.106 align:middle line:82% position:46% size:100% geld, 20 miljard, van het Nationaal Groeifonds niet in handen is van de 04:06:36.227 --> 04:06:37.483 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Azarkan. Ik ben blij dat hij van hieruit niet 04:06:37.602 --> 04:06:40.000 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat beoordelen, dat de politiek niet gaat beoordelen welke projecten 04:06:40.569 --> 04:06:43.129 align:middle line:82% position:46% size:100% zouden moeten slagen. Ik ben blij dat de politiek zich 04:06:43.250 --> 04:06:47.049 align:middle line:82% position:46% size:100% daarmee niet bezig gaat houden. Ik merk ook op dat de heer Azarkan 04:06:47.170 --> 04:06:49.719 align:middle line:82% position:46% size:100% volgens mij weinig kaas heeft gegeten van echte innovaties. 04:06:49.989 --> 04:06:53.808 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook als een project niet slaagt, is de spin-off, is de kennis die we 04:06:53.929 --> 04:06:57.000 align:middle line:82% position:46% size:100% daarmee ontwikkelen op een sleuteltechniek nog steeds heel 04:06:57.120 --> 04:06:59.469 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijk voor de bv Nederland of voor Nederland. 04:07:00.338 --> 04:07:03.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is geen weggegooid geld. Investeren in kennis en opschalen is 04:07:03.739 --> 04:07:05.500 align:middle line:82% position:46% size:100% geen weggegooid geld. Maar blijkbaar geldt voor de heer 04:07:05.620 --> 04:07:07.629 align:middle line:82% position:46% size:100% Azarkan dat hij het niet accepteert als een project niet lukt. 04:07:07.899 --> 04:07:12.418 align:middle line:82% position:46% size:100% Als wij in twintig projecten investeren en er één niet lukt, dan 04:07:13.179 --> 04:07:15.658 align:middle line:82% position:46% size:100% zal de heer Azarkan, als hij dan nog in de Kamer zit, de eerste zijn die 04:07:15.779 --> 04:07:18.379 align:middle line:82% position:46% size:100% hier bij de microfoon staat om te zeggen dat het weggegooid geld 04:07:21.649 --> 04:07:23.940 align:middle line:82% position:46% size:100% is. Ik maak hier echt bezwaar tegen. 04:07:25.009 --> 04:07:27.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik maak hier écht bezwaar tegen. Ik begrijp niet waarom de heer 04:07:27.659 --> 04:07:29.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Amhaouch dit doet. Ik probeer mijn taken als 04:07:29.250 --> 04:07:32.338 align:middle line:82% position:46% size:100% parlementariër goed in te vullen door van tevoren aan te geven waar 04:07:32.459 --> 04:07:35.899 align:middle line:82% position:46% size:100% het geld aan besteed wordt. Ik moet daar namens mijn kiezers 04:07:36.020 --> 04:07:39.250 align:middle line:82% position:46% size:100% toezicht op houden volgens artikel 3.1 van de Comptabiliteitswet. 04:07:39.819 --> 04:07:41.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu krijg ik te horen dat 04:07:42.849 --> 04:07:44.709 align:middle line:82% position:46% size:100% ik zou willen kiezen naar welke projecten het toe gaat. 04:07:46.979 --> 04:07:49.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kabinet, de regering, doet voorstellen voor de besteding en die 04:07:49.540 --> 04:07:50.728 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben wij hier met elkaar goed te keuren. 04:07:51.450 --> 04:07:53.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je dat geld wegzet in een fonds en een club daar vervolgens over 04:07:53.979 --> 04:07:56.280 align:middle line:82% position:46% size:100% laat beslissen, dan is dat per saldo een uitholling. 04:07:56.909 --> 04:07:59.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is later lastiger te controleren. 04:08:00.599 --> 04:08:03.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik sta hier liever aan de kant om te zeggen: laten we dat nou goed met 04:08:03.370 --> 04:08:05.819 align:middle line:82% position:46% size:100% elkaar beoordelen. We weten het gewoon niet. 04:08:05.940 --> 04:08:09.218 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen niet goed aantonen wat de opbrengst en de doelmatigheid van 04:08:09.338 --> 04:08:10.809 align:middle line:82% position:46% size:100% die besteding is. Ik vind dit gebluf. 04:08:10.930 --> 04:08:14.213 align:middle line:82% position:46% size:100% Er worden een beetje moeilijke woorden gebruikt en er wordt gezegd: 04:08:14.334 --> 04:08:16.799 align:middle line:82% position:46% size:100% als het misgaat, hebben we in ieder geval wat. 04:08:17.370 --> 04:08:19.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is echt geen porem. Ik zou graag zien dat de heer 04:08:20.610 --> 04:08:22.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Amhaouch zich op dat punt corrigeert. 04:08:24.200 --> 04:08:27.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet wat voor indruk de heer Azarkan hier achterlaat. 04:08:27.709 --> 04:08:30.420 align:middle line:82% position:46% size:100% De discussie over het instellen van het Nationaal Groeifonds is een wet 04:08:30.540 --> 04:08:32.299 align:middle line:82% position:46% size:100% op zich. Die hebben we hier twee jaar geleden 04:08:32.599 --> 04:08:35.009 align:middle line:82% position:46% size:100% in de Kamer behandeld. Daar hebben we over gediscussieerd 04:08:35.129 --> 04:08:37.558 align:middle line:82% position:46% size:100% en daar is de Kamer mee akkoord gegaan. 04:08:37.679 --> 04:08:40.379 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu zegt de heer Azarkan dat het Nationaal Groeifonds een slecht idee 04:08:40.500 --> 04:08:41.849 align:middle line:82% position:46% size:100% is. Dat kan, maar dat is zijn 04:08:41.968 --> 04:08:45.030 align:middle line:82% position:46% size:100% persoonlijke mening. De Kamer is akkoord gegaan met de 04:08:45.149 --> 04:08:48.799 align:middle line:82% position:46% size:100% wet die de minister van Economische Zaken en de minister van Financiën 04:08:49.040 --> 04:08:51.899 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben voorgelegd. Wij doen hier niet aan handjeklap of 04:08:52.020 --> 04:08:54.739 align:middle line:82% position:46% size:100% aan uitruilen. De heer Azarkan legt mij allerlei 04:08:55.009 --> 04:08:58.399 align:middle line:82% position:46% size:100% woorden in de mond. Nee, wij voeren die wet juist uit. 04:08:59.808 --> 04:09:03.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Een meerderheid van de Kamer heeft ervoor gekozen om de keuze voor de 04:09:03.588 --> 04:09:06.099 align:middle line:82% position:46% size:100% projecten in het Nationaal Groeifonds op afstand te zetten. 04:09:06.218 --> 04:09:08.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doen we: niet meer en niets minder. 04:09:09.069 --> 04:09:11.578 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Kröger was iets eerder, maar laat mevrouw Leijten voorgaan. 04:09:13.149 --> 04:09:16.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil een opmerking maken over de orde van het debat, want het is nu 04:09:16.190 --> 04:09:20.020 align:middle line:82% position:46% size:100% een beetje onduidelijk. U zei " nou, nou" toen de heer 04:09:20.139 --> 04:09:23.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Azarkan iets over de captains of industry zei, maar toen de heer 04:09:23.360 --> 04:09:26.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Amhaouch uithaalde naar de heer Azarkan, had ik ook een "nou, nou" 04:09:26.479 --> 04:09:29.750 align:middle line:82% position:46% size:100% verwacht. Het gaat vandaag ook over de 04:09:29.870 --> 04:09:31.360 align:middle line:82% position:46% size:100% begroting van het Nationaal Groeifonds. 04:09:31.838 --> 04:09:35.168 align:middle line:82% position:46% size:100% Er staan twee dingen op de agenda: de begroting van Economische Zaken 04:09:35.409 --> 04:09:36.579 align:middle line:82% position:46% size:100% en de begroting van het Nationaal 04:09:41.040 --> 04:09:42.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Groeifonds. Ik intervenieerde omdat het om de 04:09:42.940 --> 04:09:45.129 align:middle line:82% position:46% size:100% persoon ging. Het andere ging meer om de inhoud. 04:09:45.250 --> 04:09:48.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was mijn afweging. Mevrouw Kröger van GroenLinks, gaat 04:09:48.459 --> 04:09:48.659 align:middle line:82% position:46% size:100% uw gang. 04:09:50.700 --> 04:09:52.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat over het Groeifonds. 04:09:53.668 --> 04:09:57.909 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Amhaouch haalt aan dat de Kamer daar twee jaar geleden mee 04:09:58.030 --> 04:10:00.728 align:middle line:82% position:46% size:100% ingestemd heeft. Ik citeer uit de Kamerbrief: "De 04:10:00.849 --> 04:10:04.420 align:middle line:82% position:46% size:100% verleiding om uitgaven van het fonds voor beleidsmatige wensen die niet 04:10:04.540 --> 04:10:07.469 align:middle line:82% position:46% size:100% bijdragen aan het doel van het fonds te gebruiken zal er altijd zijn, 04:10:07.679 --> 04:10:11.319 align:middle line:82% position:46% size:100% maar kan door een stevige positie aan een onafhankelijke commissie te 04:10:11.440 --> 04:10:13.648 align:middle line:82% position:46% size:100% geven worden beperkt." Ik 04:10:16.229 --> 04:10:20.649 align:middle line:82% position:46% size:100% weet dat de partijleider van het CDA een warm voorvechter van het 04:10:20.770 --> 04:10:22.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Groeifonds is geweest. Ik ben heel benieuwd hoe het CDA 04:10:22.389 --> 04:10:28.509 align:middle line:82% position:46% size:100% kijkt naar de recente trend. Er liggen twee moties: een over de 04:10:28.629 --> 04:10:32.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Westerscheldetunnel en een van de heer Wilders over de 04:10:32.690 --> 04:10:36.308 align:middle line:82% position:46% size:100% werkkostenregeling. Daarvoor wordt — pats, klats! 04:10:36.429 --> 04:10:39.819 align:middle line:82% position:46% size:100% — uit het Groeifonds geput. Dat was toch nooit de bedoeling? 04:10:39.940 --> 04:10:42.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is toch een hele vreemde gang van zaken? 04:10:44.450 --> 04:10:46.728 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik moet zeggen dat mevrouw Kröger hier een punt heeft. 04:10:46.849 --> 04:10:49.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ook gecorrigeerd. De infrastructuurgelden zijn uit het 04:10:50.069 --> 04:10:53.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Nationaal Groeifonds gehaald. Die horen daar inderdaad niet thuis. 04:10:53.190 --> 04:10:57.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Het Nationaal Groeifonds bestaat vandaag de dag uit gelden voor 04:10:57.450 --> 04:11:00.808 align:middle line:82% position:46% size:100% innovatie en kennisontwikkeling; dat klopt. 04:11:01.879 --> 04:11:03.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Kröger, dit is uw laatste vraag. 04:11:03.180 --> 04:11:07.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ga ik hier mijn laatste vraag aan besteden. 04:11:08.259 --> 04:11:11.540 align:middle line:82% position:46% size:100% De gelden voor de Westerscheldetunnel en de 04:11:15.968 --> 04:11:18.809 align:middle line:82% position:46% size:100% werkkostenregeling lijken mij allebei niet te gaan over het 04:11:18.930 --> 04:11:21.978 align:middle line:82% position:46% size:100% aanjagen van het innovatief verdienvermogen van Nederland in de 04:11:22.099 --> 04:11:25.338 align:middle line:82% position:46% size:100% toekomst. Het is een beetje absurd om een 04:11:25.459 --> 04:11:26.259 align:middle line:82% position:46% size:100% fonds ... Je kunt van mening verschillen over 04:11:26.530 --> 04:11:29.870 align:middle line:82% position:46% size:100% de vraag of je het wel of niet moet hebben, maar het was heel duidelijk 04:11:29.989 --> 04:11:34.180 align:middle line:82% position:46% size:100% waarvoor we het gingen gebruiken. Nu is het gewoon een snoeppot van 04:11:34.299 --> 04:11:37.829 align:middle line:82% position:46% size:100% het kabinet om moties van de Kamer mee te financieren. 04:11:38.129 --> 04:11:39.638 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan toch nooit de bedoeling zijn? 04:11:39.759 --> 04:11:42.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop echt dat de heer Amhaouch dat met mij eens is vanuit zijn 04:11:42.430 --> 04:11:45.149 align:middle line:82% position:46% size:100% controlerende taak als CDA-Kamerlid, dat zo 04:11:47.159 --> 04:11:48.838 align:middle line:82% position:46% size:100% positief kritisch is over het Groeifonds. 04:11:49.959 --> 04:11:52.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben het niet heel vaak eens met mevrouw Kröger over een aantal zaken 04:11:53.090 --> 04:11:55.569 align:middle line:82% position:46% size:100% — we hebben altijd scherpe debatten — maar hier ben ik het wel mee eens. 04:11:55.838 --> 04:11:58.299 align:middle line:82% position:46% size:100% De Westerscheldetunnel is een infrastructuurproject. 04:11:58.718 --> 04:12:02.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Het geld van de eerste tranche is inderdaad uit het Nationaal 04:12:02.120 --> 04:12:04.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Groeifonds gehaald, maar dat is gecorrigeerd. 04:12:04.590 --> 04:12:06.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Met het nieuwe regeerakkoord hebben we de infrastructuurmiddelen eruit 04:12:06.950 --> 04:12:09.558 align:middle line:82% position:46% size:100% gehaald. Dat was volgens mij ongeveer een 04:12:09.679 --> 04:12:11.739 align:middle line:82% position:46% size:100% derde. Die zijn naar het 04:12:12.459 --> 04:12:15.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Infrastructuurfonds gegaan. Het Nationaal Groeifonds is nu 04:12:15.709 --> 04:12:17.629 align:middle line:82% position:46% size:100% bedoeld voor innovatie en kennisontwikkeling. 04:12:17.750 --> 04:12:21.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is het voor. Dat eerste punt had eigenlijk niet 04:12:21.558 --> 04:12:23.009 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten gebeuren; dat ben ik met u eens. 04:12:32.569 --> 04:12:37.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb een paar voorstellen gedaan als het gaat om de redding van VDL. 04:12:37.918 --> 04:12:40.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat moet u als Limburger erg aangaan. 04:12:40.168 --> 04:12:41.629 align:middle line:82% position:46% size:100% U hebt me ook gesteund in het verleden. 04:12:42.319 --> 04:12:46.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil u wel een voorstel doen. U doet heel brede voorstellen. 04:12:46.700 --> 04:12:49.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Gedeeltelijk is het natuurlijk al uitvoering van beleid. 04:12:49.138 --> 04:12:51.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar nu kunnen we echt de VDL-fabriek redden. 04:12:52.280 --> 04:12:54.450 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen ook een eigen auto ontwikkelen de komende jaren. 04:12:54.569 --> 04:12:57.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zijn banen mee gemoeid. Als we die auto ontwikkelen, kan het 04:12:57.728 --> 04:12:59.939 align:middle line:82% position:46% size:100% een overheidsauto worden. Dat wordt een Nederlands product, 04:13:00.058 --> 04:13:03.110 align:middle line:82% position:46% size:100% waardoor het aantal banen flink kan groeien. 04:13:03.558 --> 04:13:06.420 align:middle line:82% position:46% size:100% De fabriek kan zomaar groeien tot 10.000, 11.000 arbeidsplaatsen in 04:13:06.540 --> 04:13:09.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Limburg, een economisch krimpgebied. Daar wil ik graag uw steun voor. 04:13:09.899 --> 04:13:11.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot slot, mevrouw de voorzitter. Dit is helaas mijn laatste 04:13:11.940 --> 04:13:17.429 align:middle line:82% position:46% size:100% interruptie vanavond. Ik heb ook een verzoek gedaan om 04:13:17.549 --> 04:13:20.429 align:middle line:82% position:46% size:100% strategische benutting van overheidsaanbestedingen ten behoeve 04:13:20.549 --> 04:13:23.459 align:middle line:82% position:46% size:100% van de vaderlandse maritieme maakindustrie als sector van 04:13:23.579 --> 04:13:24.899 align:middle line:82% position:46% size:100% nationaal belang. Dat is de scheepsindustrie. 04:13:25.020 --> 04:13:27.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar heb ik ook uw steun voor nodig, als coalitiepartner. 04:13:27.888 --> 04:13:31.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil dat dus nu graag weten. Morgenvroeg gaan de coalitiepartijen 04:13:32.040 --> 04:13:34.010 align:middle line:82% position:46% size:100% weer allemaal samen zitten en moties uitwisselen. 04:13:34.218 --> 04:13:36.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze sluiten daarbij de grootste oppositiepartij meestal uit. 04:13:37.299 --> 04:13:39.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Waarom kunnen we niet samenwerken met de plannen die u heeft? 04:13:40.079 --> 04:13:43.146 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kunnen we nu toch gewoon samenwerken en misschien ook samen 04:13:43.265 --> 04:13:46.799 align:middle line:82% position:46% size:100% moties indienen en zo VDL en de maritieme sector helpen? 04:13:46.918 --> 04:13:50.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zijn allemaal sectoren van nationaal belang, en ook van 04:13:50.819 --> 04:13:52.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Limburgs belang. Als we elkaar kunnen helpen, moeten 04:13:52.760 --> 04:13:54.530 align:middle line:82% position:46% size:100% we dat doen. Wat betreft het eerste punt, VDL, 04:13:54.860 --> 04:13:59.180 align:middle line:82% position:46% size:100% weet de heer Graus dat ik daar herhaaldelijk aandacht voor heb 04:13:59.299 --> 04:13:59.729 align:middle line:82% position:46% size:100% gevraagd. Ik heb zelf gevraagd om het 04:13:59.850 --> 04:14:03.909 align:middle line:82% position:46% size:100% chefsache te verklaren. Ik moet zeggen dat we daar we geen 04:14:04.030 --> 04:14:06.799 align:middle line:82% position:46% size:100% extra moties voor nodig hebben. Ik zie hoe het kabinet dit oppakt en 04:14:06.929 --> 04:14:11.700 align:middle line:82% position:46% size:100% hoe het kabinet zelf intensief betrokken is bij de plannen van VDL. 04:14:12.058 --> 04:14:14.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Niet alle plannen zijn overigens openbaar. 04:14:15.030 --> 04:14:18.968 align:middle line:82% position:46% size:100% Er wordt zeker serieus gekeken naar de bereikbaarheid van VDL, maar ook 04:14:19.088 --> 04:14:22.777 align:middle line:82% position:46% size:100% naar de toekomstplannen van VDL, om juist die duizenden banen te 04:14:22.897 --> 04:14:24.790 align:middle line:82% position:46% size:100% behouden, maar ook, nog veel belangrijker, om te zorgen dat we in 04:14:24.909 --> 04:14:28.388 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland een stuk duurzame mobiliteit hebben. 04:14:28.509 --> 04:14:32.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij VDL maken ze auto's. Die mobiliteit willen wij in de 04:14:32.530 --> 04:14:34.690 align:middle line:82% position:46% size:100% toekomst ook hebben. Als je daar nog iets extra's bij 04:14:34.809 --> 04:14:37.259 align:middle line:82% position:46% size:100% kunt doen in de toekomst, bijvoorbeeld het ontwikkelen van 04:14:37.468 --> 04:14:38.218 align:middle line:82% position:46% size:100% batterijtechnologie, zou dat mooi zijn. 04:14:39.009 --> 04:14:43.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarin trekken we samen op. Maar ik heb nu niet het idee dat de 04:14:44.110 --> 04:14:46.139 align:middle line:82% position:46% size:100% minister of het kabinet daar te weinig doet. 04:14:46.260 --> 04:14:49.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geef het kabinet zelfs complimenten voor hoe het dat in de 04:14:49.450 --> 04:14:52.629 align:middle line:82% position:46% size:100% laatste brief heeft neergezet. U vervolgt uw betoog. 04:14:53.558 --> 04:14:57.700 align:middle line:82% position:46% size:100% En de maritieme sector? Over de maritieme sector ligt er een 04:14:57.819 --> 04:15:00.909 align:middle line:82% position:46% size:100% brief die ondertekend is door de minister van Economische Zaken en 04:15:01.030 --> 04:15:04.599 align:middle line:82% position:46% size:100% die van Buitenlandse Zaken. Die gaat er inderdaad over om de 04:15:04.718 --> 04:15:08.429 align:middle line:82% position:46% size:100% maritieme sector als een strategische autonomie te bekijken. 04:15:08.940 --> 04:15:11.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik verwacht in de tweede termijn een antwoord van de minister op de vraag 04:15:11.469 --> 04:15:14.530 align:middle line:82% position:46% size:100% hoe zij daarmee wil omgaan, want die is wel belangrijk. 04:15:14.649 --> 04:15:19.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil toch even het bruggetje slaan naar iets waar de heer Graus ook 04:15:19.209 --> 04:15:21.009 align:middle line:82% position:46% size:100% naar had kunnen vragen in een interruptie, namelijk naar de 04:15:21.129 --> 04:15:22.738 align:middle line:82% position:46% size:100% maritieme sector in de defensie industrie. 04:15:23.668 --> 04:15:28.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Kijk hoeveel miljarden Europa gaat pompen in de defensie industrie om 04:15:28.770 --> 04:15:32.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa veilig te maken. Nederland is sterk in het bouwen van 04:15:33.069 --> 04:15:34.450 align:middle line:82% position:46% size:100% fregatten. We moeten de maritieme sector een 04:15:34.569 --> 04:15:37.469 align:middle line:82% position:46% size:100% sterke plek geven. Daarin trek ik samen op met de heer 04:15:38.129 --> 04:15:40.629 align:middle line:82% position:46% size:100% Graus. Als hij een serieuze motie heeft die 04:15:40.750 --> 04:15:43.599 align:middle line:82% position:46% size:100% deze versterkt en waarvan de minister zegt dat het een goed idee 04:15:43.718 --> 04:15:45.058 align:middle line:82% position:46% size:100% is, gaan we dat samen omarmen. 04:15:46.808 --> 04:15:48.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik was gebleven bij de verbinding 04:15:48.559 --> 04:15:50.979 align:middle line:82% position:46% size:100% met Europa. Talent in beeld had ik net afgerond. 04:15:51.100 --> 04:15:53.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor essentiële producten en technologieën voor onze samenleving 04:15:53.510 --> 04:15:56.109 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen we het ons niet veroorloven om afhankelijk te zijn van enkele 04:15:56.319 --> 04:15:58.969 align:middle line:82% position:46% size:100% niet-Europese landen. In belangrijke waardeketens moet 04:15:59.090 --> 04:16:02.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland actief bijdragen aan een sterke Europese positie. 04:16:02.530 --> 04:16:04.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat maakt ons land sterker in tijden van crisis. 04:16:05.769 --> 04:16:09.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Het Nederlandse maakindustriebeleid moet aansluiten bij het Europese 04:16:09.290 --> 04:16:11.600 align:middle line:82% position:46% size:100% industriebeleid. Zie bijvoorbeeld de recente 04:16:11.719 --> 04:16:15.680 align:middle line:82% position:46% size:100% discussie over de zeehavens. We hebben samen met onze Europese 04:16:15.799 --> 04:16:18.250 align:middle line:82% position:46% size:100% CDA-collega's opgeroepen tot een Europese havenstrategie. 04:16:18.729 --> 04:16:21.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de minister het hiermee eens? Zo ja, hoe gaat zij zich hiervoor 04:16:21.440 --> 04:16:22.790 align:middle line:82% position:46% size:100% inzetten? Voorzitter. 04:16:22.909 --> 04:16:27.185 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben ook benieuwd naar de Wet vifo in de praktijk als een concrete 04:16:27.306 --> 04:16:29.838 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregel om strategische autonomie te bevorderen. 04:16:30.200 --> 04:16:33.318 align:middle line:82% position:46% size:100% Het CDA heeft deze wet geamendeerd om campussen te beschermen, zoals de 04:16:33.829 --> 04:16:37.068 align:middle line:82% position:46% size:100% HTC-campus in Eindhoven. Maar hoe is het hiermee? 04:16:37.429 --> 04:16:39.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe wordt hiermee omgegaan, bijvoorbeeld richting de High Tech 04:16:39.799 --> 04:16:41.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Campus? Die wet gaat namelijk met 04:16:41.190 --> 04:16:45.409 align:middle line:82% position:46% size:100% terugwerkende kracht vanaf 2020 in. Is de minister daarmee bezig? 04:16:46.190 --> 04:16:49.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de Wet vifo ook toegepast op de overname van 04:16:51.409 --> 04:16:52.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Nowi, de Delftse start up, door Nexperia? 04:16:52.978 --> 04:16:53.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Heeft die toets 04:16:55.099 --> 04:16:57.389 align:middle line:82% position:46% size:100% daarbij plaatsgevonden? Voorzitter. 04:16:57.510 --> 04:17:00.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Er liggen grote kansen in de samenwerking met Europa en 04:17:00.190 --> 04:17:02.649 align:middle line:82% position:46% size:100% daarbuiten. Binnen Europa zal dit bijvoorbeeld 04:17:02.770 --> 04:17:05.049 align:middle line:82% position:46% size:100% in de IPCEI-programma's zijn. Graag vraag ik nogmaals naar de 04:17:05.168 --> 04:17:08.370 align:middle line:82% position:46% size:100% status van de uitvoering van mijn motie over de batterijtechnologie. 04:17:09.129 --> 04:17:12.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Binnen Europa en de NAVO gaan we fors investeren in defensie. 04:17:12.668 --> 04:17:15.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Het CDA is van mening dat het Nederlandse bedrijfsleven en mkb 04:17:15.440 --> 04:17:18.728 align:middle line:82% position:46% size:100% hiervan moeten profiteren. Maar Nederland is een klein land. 04:17:18.879 --> 04:17:21.620 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten samenwerken in Europa, zodat iedereen doet waar hij goed in 04:17:21.739 --> 04:17:23.610 align:middle line:82% position:46% size:100% is. We vinden het ook belangrijk dat de 04:17:23.729 --> 04:17:27.420 align:middle line:82% position:46% size:100% minister een oproep doet aan banken en pensioenfondsen om anders te 04:17:27.540 --> 04:17:29.989 align:middle line:82% position:46% size:100% kijken naar investeren in de defensie industrie. 04:17:30.769 --> 04:17:33.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat moet er volgens deze minister in samenwerking met andere landen en 04:17:33.299 --> 04:17:36.829 align:middle line:82% position:46% size:100% financiers gebeuren om het meest uit deze nieuwe investeringen te halen? 04:17:37.218 --> 04:17:40.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, ten slotte. Ik sluit af met een aantal vragen 04:17:40.530 --> 04:17:43.870 align:middle line:82% position:46% size:100% over de mobiele connectiviteit. Het CDA heeft al vaker aandacht 04:17:43.989 --> 04:17:46.170 align:middle line:82% position:46% size:100% gevraagd voor de witte vlekken in Nederland als het gaat om de mobiele 04:17:46.290 --> 04:17:49.709 align:middle line:82% position:46% size:100% bereikbaarheid en de aansluiting op snel en vast internet in de 04:17:49.829 --> 04:17:52.290 align:middle line:82% position:46% size:100% buitengebieden. Er ligt nu een brief waarin staat 04:17:52.409 --> 04:17:56.129 align:middle line:82% position:46% size:100% dat de kloof met 19.000 adressen in het buitengebied die dreigen achter 04:17:56.250 --> 04:17:59.040 align:middle line:82% position:46% size:100% te blijven, moet worden gedicht en dat daarvoor interventie van de 04:17:59.159 --> 04:18:01.558 align:middle line:82% position:46% size:100% overheid nodig is. Het is goed dat het kabinet dit 04:18:01.679 --> 04:18:04.829 align:middle line:82% position:46% size:100% inziet, maar betekent dit nu concreet dat het voor deze 19.000 04:18:04.950 --> 04:18:07.520 align:middle line:82% position:46% size:100% adressen geregeld gaat worden? Door wie dan? 04:18:07.819 --> 04:18:09.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Is dit de nationale overheid of de gemeente? 04:18:09.870 --> 04:18:11.509 align:middle line:82% position:46% size:100% En wanneer wordt dit geregeld? Graag een reactie hierop. 04:18:13.409 --> 04:18:15.084 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Amhaouch. Dan geef ik het woord ... 04:18:15.203 --> 04:18:17.500 align:middle line:82% position:46% size:100% O, excuus, de heer Stoffer van de SGP heeft een vraag. 04:18:17.620 --> 04:18:18.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat 04:18:19.540 --> 04:18:19.899 align:middle line:82% position:46% size:100% uw 04:18:22.319 --> 04:18:23.476 align:middle line:82% position:46% size:100% gang. Dit debat kan niet voorbijgaan 04:18:23.595 --> 04:18:25.559 align:middle line:82% position:46% size:100% zonder dat ik de heer Amhaouch een vraag heb gesteld, vind ik 04:18:25.680 --> 04:18:26.953 align:middle line:82% position:46% size:100% eigenlijk. Maar dat vindt hij zelf volgens mij 04:18:27.074 --> 04:18:28.809 align:middle line:82% position:46% size:100% ook. Ik vond het mooi dat de heer 04:18:28.930 --> 04:18:32.398 align:middle line:82% position:46% size:100% Amhaouch mooie woorden sprak over de maritieme industrie en dat hij 04:18:32.519 --> 04:18:36.009 align:middle line:82% position:46% size:100% overweegt om met de PVV samen te werken — dat is ook een beetje 04:18:36.129 --> 04:18:37.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Limburgs — op het gebied van de fregatten. 04:18:37.838 --> 04:18:41.149 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Amhaouch en ik horen natuurlijk beiden vrij veel van de 04:18:41.270 --> 04:18:42.286 align:middle line:82% position:46% size:100% maritieme industrie. Heeft de heer Amhaouch ook het idee 04:18:42.406 --> 04:18:44.058 align:middle line:82% position:46% size:100% dat er misschien nog meer zou kunnen, bijvoorbeeld om vanuit de 04:18:44.179 --> 04:18:47.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Rijksrederij snelle projecten te laten komen? 04:18:47.129 --> 04:18:48.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik probeer dat altijd 04:18:50.079 --> 04:18:52.099 align:middle line:82% position:46% size:100% bij IenW, Infrastructuur en Waterstaat, maar dat gaat altijd een 04:18:52.218 --> 04:18:55.819 align:middle line:82% position:46% size:100% beetje lastig. Dan wordt er "misschien wel" gezegd, 04:18:55.940 --> 04:18:58.040 align:middle line:82% position:46% size:100% maar dan komt het nooit. Ziet de heer Amhaouch misschien 04:18:58.159 --> 04:19:00.950 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijkheden om hier bij de commissie EZK met elkaar nog een 04:19:01.069 --> 04:19:03.668 align:middle line:82% position:46% size:100% beetje een vuist voor te kunnen maken? 04:19:04.690 --> 04:19:08.468 align:middle line:82% position:46% size:100% Of zegt hij: de heer Stoffer heeft het eigenlijk helemaal mis; dat kan 04:19:09.308 --> 04:19:10.639 align:middle line:82% position:46% size:100% eigenlijk niet meer, of dat hoeft niet meer? 04:19:10.760 --> 04:19:13.638 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, ik denk dat de heer Stoffer een goed punt heeft. 04:19:13.909 --> 04:19:17.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Zoals ik net ook tegen de heer Graus zei: die maritieme sector is heel 04:19:17.129 --> 04:19:19.174 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijk. Je ziet die naar Azië verschuiven, 04:19:19.293 --> 04:19:21.679 align:middle line:82% position:46% size:100% naar Zuid-Korea en China; die doen daar heel veel aan. 04:19:22.040 --> 04:19:25.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar Nederland blijft nog wel sterk in het bouwen van fregatten. 04:19:25.379 --> 04:19:28.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Juist door investeringen in defensie in Europa biedt dat extra kansen, 04:19:28.860 --> 04:19:33.058 align:middle line:82% position:46% size:100% dus mijn houvast is de tekst van de minister van Economische Zaken met 04:19:33.179 --> 04:19:35.430 align:middle line:82% position:46% size:100% de minister voor Buitenlandse Handel en de minister van Buitenlandse 04:19:35.549 --> 04:19:37.228 align:middle line:82% position:46% size:100% Zaken. Deze drie ministers hebben de 04:19:37.349 --> 04:19:38.620 align:middle line:82% position:46% size:100% strategische autonomiebrief ondertekend. 04:19:38.739 --> 04:19:41.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarin hebben ze het inderdaad over de strategische positie van de 04:19:41.280 --> 04:19:43.769 align:middle line:82% position:46% size:100% maritieme sector. Ik hoop dat ze ingaan op de 04:19:43.888 --> 04:19:45.559 align:middle line:82% position:46% size:100% maritieme sector in z'n algemeenheid, maar ook op de rol van 04:19:45.680 --> 04:19:49.620 align:middle line:82% position:46% size:100% de maritieme sector in de defensie industrie, want die is heel 04:19:49.739 --> 04:19:52.069 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijk en die geeft volgens mij juist een springplank. 04:19:52.638 --> 04:19:56.777 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een mooi antwoord. Ik zag de ogen van de minister al 04:19:56.897 --> 04:19:59.000 align:middle line:82% position:46% size:100% een beetje oplichten, dus volgens mij zit er nog heel wat aan te 04:19:59.120 --> 04:20:00.888 align:middle line:82% position:46% size:100% komen. Ik had het ook nog heel specifiek 04:20:01.009 --> 04:20:02.838 align:middle line:82% position:46% size:100% over de Rijksrederij. Die valt natuurlijk onder de 04:20:02.959 --> 04:20:04.540 align:middle line:82% position:46% size:100% minister van Infrastructuur en Waterstaat. 04:20:05.049 --> 04:20:07.718 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar gebeurt ook veel. Ziet de heer Amhaouch daar ook nog 04:20:07.838 --> 04:20:10.638 align:middle line:82% position:46% size:100% kansen? Want mijn indruk is dat er heel veel 04:20:10.759 --> 04:20:13.689 align:middle line:82% position:46% size:100% kansen liggen, maar dat er vrij weinig werk loskomt. 04:20:14.138 --> 04:20:16.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het te laat komt, dan ben ik bang dat de maritieme industrie — 04:20:16.290 --> 04:20:19.439 align:middle line:82% position:46% size:100% dat is in ieder geval mijn informatie — dadelijk misschien al 04:20:20.468 --> 04:20:23.629 align:middle line:82% position:46% size:100% failliet is, zoals daarstraks ook al over andere gebieden werd gezegd 04:20:23.750 --> 04:20:24.250 align:middle line:82% position:46% size:100% door de PVV, 04:20:25.808 --> 04:20:28.000 align:middle line:82% position:46% size:100% voordat we het werk richting hen op de markt kunnen brengen. 04:20:29.500 --> 04:20:32.209 align:middle line:82% position:46% size:100% In het industriebeleid waarvoor we pleiten, is juist een belangrijke 04:20:32.329 --> 04:20:36.739 align:middle line:82% position:46% size:100% rol weggelegd voor de overheid als launching customer en voor het maken 04:20:36.860 --> 04:20:38.000 align:middle line:82% position:46% size:100% van meerjarenafspraken. Het lijkt me ook verstandig om met 04:20:38.120 --> 04:20:40.870 align:middle line:82% position:46% size:100% de Rijksrederij te kijken wat daar voor vervangingsopdrachten 04:20:40.989 --> 04:20:42.700 align:middle line:82% position:46% size:100% binnenkomen op het gebied van verduurzaming van schepen. 04:20:43.679 --> 04:20:46.733 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we die techniek hebben en we daar goed in zijn, dan moeten we 04:20:46.852 --> 04:20:49.909 align:middle line:82% position:46% size:100% daar zeker afspraken over maken. We moeten namelijk stoppen met naïef 04:20:50.030 --> 04:20:53.468 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn door elke keer te zeggen dat het aanbestedingsbeleid niet mag 04:20:53.709 --> 04:20:58.280 align:middle line:82% position:46% size:100% omdat Brussel dit of dat roept. Als ik zie wat er in Frankrijk 04:20:58.429 --> 04:21:03.209 align:middle line:82% position:46% size:100% allemaal aan de hand is en waar de Amerikanen nu mee bezig zijn met hun 04:21:03.329 --> 04:21:04.370 align:middle line:82% position:46% size:100% inflatiepakket, vind 04:21:05.899 --> 04:21:10.236 align:middle line:82% position:46% size:100% ik dat wij heel goed moeten kijken wat belangrijk is voor Nederland en 04:21:10.355 --> 04:21:12.509 align:middle line:82% position:46% size:100% ook voor Europa. We moeten niet alleen maar naïef 04:21:12.629 --> 04:21:15.168 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn in de zin van: het kan niet. Waar een wil is, is een weg. 04:21:15.349 --> 04:21:19.362 align:middle line:82% position:46% size:100% Die moeten we goed bewandelen. Er lijkt mij niks mis mee als een 04:21:19.483 --> 04:21:22.200 align:middle line:82% position:46% size:100% overheid een launching customer is voor nieuwe initiatieven. 04:21:22.319 --> 04:21:24.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geldt zeker voor de Rijksrederij als we daar groene schepen kunnen 04:21:24.659 --> 04:21:28.218 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan bouwen voor die taken. Ik hoop dat we daarin samen kunnen 04:21:28.338 --> 04:21:30.079 align:middle line:82% position:46% size:100% optrekken. Als er goede ideeën zijn, doen we 04:21:30.200 --> 04:21:33.040 align:middle line:82% position:46% size:100% dat graag. "Win-win" noemen we dat. 04:21:33.399 --> 04:21:35.918 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Amhaouch. Dan geef ik het woord aan uw collega 04:21:36.159 --> 04:21:37.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Bontenbal, ook CDA. 04:21:46.269 --> 04:21:46.568 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. 04:21:49.929 --> 04:21:53.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Bijna een jaar geleden presenteerde deze coalitie haar coalitieakkoord. 04:21:53.349 --> 04:21:56.058 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is dus de eerste begrotingsbehandeling waarin we 04:21:56.179 --> 04:21:59.420 align:middle line:82% position:46% size:100% terug kunnen kijken op het afgelopen jaar: welke stappen zijn gezet, 04:21:59.540 --> 04:22:01.329 align:middle line:82% position:46% size:100% liggen we op koers en wat moet beter? 04:22:02.370 --> 04:22:05.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Regeren is vooruitzien, maar dat we een jaar na het coalitieakkoord in 04:22:05.889 --> 04:22:08.319 align:middle line:82% position:46% size:100% de huidige energiecrisis zouden zitten, hadden we ons toen niet goed 04:22:08.440 --> 04:22:11.269 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen voorstellen. De huidige energiecrisis heeft het 04:22:11.388 --> 04:22:14.388 align:middle line:82% position:46% size:100% speelveld waarin het kabinet moet opereren op z'n kop gezet. 04:22:14.509 --> 04:22:18.019 align:middle line:82% position:46% size:100% We geven miljarden extra uit om de pijn van de torenhoge 04:22:18.138 --> 04:22:21.079 align:middle line:82% position:46% size:100% energierekening voor huishoudens en bedrijven enigszins te verzachten. 04:22:21.200 --> 04:22:24.799 align:middle line:82% position:46% size:100% We laten schepen met vloeibaar aardgas naar Nederland varen om 04:22:24.918 --> 04:22:28.450 align:middle line:82% position:46% size:100% voldoende gas te hebben. Kolencentrales maken meer draaiuren 04:22:28.838 --> 04:22:31.879 align:middle line:82% position:46% size:100% en door de hoge gasprijs is het verbruik van aardgas met tientallen 04:22:32.000 --> 04:22:35.450 align:middle line:82% position:46% size:100% procenten gedaald: huishoudens doen zuinig aan en bedrijven schalen hun 04:22:35.569 --> 04:22:36.308 align:middle line:82% position:46% size:100% productie af. 04:22:37.819 --> 04:22:40.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd is het klimaatprobleem niet minder urgent, 04:22:40.129 --> 04:22:42.649 align:middle line:82% position:46% size:100% integendeel. Oktober was in Europa de warmste 04:22:42.770 --> 04:22:46.659 align:middle line:82% position:46% size:100% oktobermaand ooit gemeten. De belangrijkste vraag waar we met 04:22:46.780 --> 04:22:50.799 align:middle line:82% position:46% size:100% elkaar voor staan, is deze: hoe kunnen we deze crisis zo goed 04:22:50.918 --> 04:22:53.679 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijk doorstaan en deze crisis tegelijkertijd gebruiken om ook die 04:22:53.799 --> 04:22:57.700 align:middle line:82% position:46% size:100% andere crisis aan te pakken? Met "zo goed mogelijk" bedoel ik dat 04:22:57.819 --> 04:23:00.700 align:middle line:82% position:46% size:100% kwetsbare huishoudens overeind blijven en dat ook het bedrijfsleven 04:23:00.819 --> 04:23:04.229 align:middle line:82% position:46% size:100% deze barre tijd zonder al te grote kleerscheuren doorkomt. 04:23:05.030 --> 04:23:08.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat de CDA-fractie betreft is de noodzaak om over te stappen op een 04:23:08.218 --> 04:23:10.370 align:middle line:82% position:46% size:100% nieuwe, schone energievoorziening urgenter dan ooit. 04:23:11.000 --> 04:23:13.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Het klimaatbeleid, zoals we dat hebben geformuleerd in ons 04:23:13.209 --> 04:23:16.610 align:middle line:82% position:46% size:100% coalitieakkoord, heeft absoluut niet aan waarde ingeboet, integendeel: we 04:23:16.729 --> 04:23:18.648 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen en moeten meer snelheid maken. 04:23:19.418 --> 04:23:21.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is gelukkig ook brede steun voor in het parlement. 04:23:21.860 --> 04:23:24.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Wel zullen we opnieuw moeten bekijken wat de energiecrisis 04:23:24.270 --> 04:23:26.180 align:middle line:82% position:46% size:100% betekent voor de uitwerking van al die plannen. 04:23:28.030 --> 04:23:29.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De komende jaren zullen we tempo 04:23:29.450 --> 04:23:31.879 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten maken, maar dat lukt niet zonder een cultuurverandering bij de 04:23:32.000 --> 04:23:34.149 align:middle line:82% position:46% size:100% overheid. De afgelopen tien jaar is het 04:23:34.270 --> 04:23:37.440 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatbeleid in Nederland sterk vormgegeven vanuit het idee van 04:23:37.559 --> 04:23:40.360 align:middle line:82% position:46% size:100% doelmatigheid. We moesten zo kostenefficiënt 04:23:40.479 --> 04:23:42.818 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijk te werk gaan. We zouden op tonnenjacht gaan. 04:23:43.200 --> 04:23:45.280 align:middle line:82% position:46% size:100% De belangrijkste motor achter de verduurzaming was de 04:23:45.399 --> 04:23:49.750 align:middle line:82% position:46% size:100% stimuleringsregeling SDE++, waarin subsidies worden gerangschikt en 04:23:49.870 --> 04:23:51.989 align:middle line:82% position:46% size:100% gegund op basis van kosteneffectiviteit. 04:23:52.588 --> 04:23:55.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo veel mogelijk duurzame energie voor zo weinig mogelijk geld, zo was 04:23:55.450 --> 04:23:59.189 align:middle line:82% position:46% size:100% de gedachte. Doelmatigheid is een woord dat goed 04:23:59.308 --> 04:24:02.000 align:middle line:82% position:46% size:100% past bij een overheid die als een bedrijf bestuurd wordt. 04:24:02.269 --> 04:24:05.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de overheid is geen bedrijf en doelmatigheid is in de praktijk vaak 04:24:06.308 --> 04:24:08.079 align:middle line:82% position:46% size:100% meer een excuus om niet te hoeven kiezen. 04:24:08.909 --> 04:24:12.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Op basis van het uitgangspunt van doelmatigheid zijn zonnevelden 04:24:12.399 --> 04:24:15.099 align:middle line:82% position:46% size:100% gebouwd die, als je echt naar alle kosten kijkt, zoals bijvoorbeeld de 04:24:15.218 --> 04:24:18.299 align:middle line:82% position:46% size:100% kosten van de netwerken, niet het meest doelmatig waren. 04:24:19.019 --> 04:24:21.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Het uitgangspunt van doelmatigheid heeft er ook niet toe geleid dat 04:24:22.079 --> 04:24:24.899 align:middle line:82% position:46% size:100% woningen massaal geïsoleerd zijn en dat energiebesparing die voor het 04:24:25.020 --> 04:24:28.629 align:middle line:82% position:46% size:100% oprapen lag bij bedrijven is geoogst, terwijl dat vanuit het 04:24:28.899 --> 04:24:31.329 align:middle line:82% position:46% size:100% perspectief van nu heel doelmatig was geweest. 04:24:32.468 --> 04:24:35.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is ook niet doelmatig als bedrijven door te veel onzekerheid 04:24:35.149 --> 04:24:37.849 align:middle line:82% position:46% size:100% over de subsidies voor duurzame energie niet weten waar ze de 04:24:37.968 --> 04:24:40.700 align:middle line:82% position:46% size:100% komende jaren aan toe zijn. Daarmee kunnen sectoren niet worden 04:24:40.819 --> 04:24:43.659 align:middle line:82% position:46% size:100% opgebouwd en ook onderzoek en innovatie komen dan niet voldoende 04:24:43.929 --> 04:24:46.450 align:middle line:82% position:46% size:100% van de grond. Het is ook niet doelmatig om 04:24:46.569 --> 04:24:49.486 align:middle line:82% position:46% size:100% ruimtegebruik en het verdienvermogen van Nederland niet mee te nemen in 04:24:49.605 --> 04:24:52.439 align:middle line:82% position:46% size:100% de afweging. Kortom, doelmatigheid was vaak een 04:24:52.558 --> 04:24:54.860 align:middle line:82% position:46% size:100% excuus voor het ontbreken van een visie en 04:24:56.540 --> 04:24:58.049 align:middle line:82% position:46% size:100% voor een kortetermijnkruideniersmentaliteit. 04:24:58.168 --> 04:25:00.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee kom ik op het belangrijkste punt van mijn betoog. 04:25:00.370 --> 04:25:03.918 align:middle line:82% position:46% size:100% We zullen de omslag moeten maken van doelmatigheid naar voorspelbaarheid. 04:25:04.799 --> 04:25:08.445 align:middle line:82% position:46% size:100% Want als we bijvoorbeeld aardwarmte in Nederland willen versnellen en 04:25:08.566 --> 04:25:11.319 align:middle line:82% position:46% size:100% groot willen maken — en dat willen we — dan moeten we een stabiele 04:25:11.440 --> 04:25:15.388 align:middle line:82% position:46% size:100% marsroute voor aardwarmte scheppen. Want het succes van aardwarmte komt 04:25:15.509 --> 04:25:19.398 align:middle line:82% position:46% size:100% er alleen als we in staat zijn een duidelijke groeistrategie te maken. 04:25:19.899 --> 04:25:23.200 align:middle line:82% position:46% size:100% De boortoren moet van de ene naar de andere locatie gaan. 04:25:23.759 --> 04:25:25.629 align:middle line:82% position:46% size:100% Onzekerheid maakt bedrijven kopschuw. 04:25:26.299 --> 04:25:29.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor groen gas, kernenergie, zon en wind, batterijen, elektrolysers, 04:25:30.030 --> 04:25:33.290 align:middle line:82% position:46% size:100% groene waterstof enzovoorts, zou ik hetzelfde punt kunnen maken. 04:25:34.280 --> 04:25:36.918 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom zou het volgende mijn voorstel zijn aan de minister. 04:25:37.338 --> 04:25:40.879 align:middle line:82% position:46% size:100% Het plan energiesysteem 2050 geeft straks aan welke technologieën 04:25:40.998 --> 04:25:42.860 align:middle line:82% position:46% size:100% cruciaal zijn voor de verduurzaming van Nederland. 04:25:44.138 --> 04:25:48.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Maak voor deze, zeg, tien technologieën per technologie een 04:25:48.360 --> 04:25:51.959 align:middle line:82% position:46% size:100% uitrolstrategie en geef daarin aan op welke manier deze technologieën 04:25:52.079 --> 04:25:54.750 align:middle line:82% position:46% size:100% de komende jaren met subsidies, normering, onderzoek en innovatie 04:25:54.870 --> 04:25:58.429 align:middle line:82% position:46% size:100% opgeschaald gaan worden. Dat vraagt per technologie om een 04:25:58.549 --> 04:26:01.759 align:middle line:82% position:46% size:100% specifieke aanpak, want niet elke technologie zit in dezelfde 04:26:01.879 --> 04:26:04.539 align:middle line:82% position:46% size:100% ontwikkelingsfase. Willen we een snelle 04:26:04.658 --> 04:26:06.950 align:middle line:82% position:46% size:100% energietransitie voor elkaar krijgen, dan moeten we een hoge 04:26:07.069 --> 04:26:09.829 align:middle line:82% position:46% size:100% voorspelbaarheid creëren. Dan kunnen ondernemers en 04:26:09.950 --> 04:26:11.888 align:middle line:82% position:46% size:100% huishoudens investeren in verduurzaming. 04:26:12.009 --> 04:26:15.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zal achteraf — daar ben ik van overtuigd — op de lange duur veel 04:26:15.158 --> 04:26:18.388 align:middle line:82% position:46% size:100% doelmatiger blijken te zijn. Het succes van wind en energie op 04:26:18.509 --> 04:26:22.360 align:middle line:82% position:46% size:100% zee laat dat ook zien. Voorspelbaarheid betekent, naast 04:26:22.479 --> 04:26:25.713 align:middle line:82% position:46% size:100% deze uitrolstrategie, dat we onze horizon niet vastleggen op 2030, en 04:26:25.834 --> 04:26:29.290 align:middle line:82% position:46% size:100% dus geen kortetermijndenken. Ik zou graag willen dat we in alle 04:26:29.409 --> 04:26:32.265 align:middle line:82% position:46% size:100% plannen niet alleen naar 2030 kijken, maar ook een indicatie geven 04:26:32.386 --> 04:26:33.870 align:middle line:82% position:46% size:100% voor 2040 en een soort best 04:26:44.838 --> 04:26:45.200 align:middle line:82% position:46% size:100% guess hebben 04:27:03.579 --> 04:27:03.700 align:middle line:82% position:46% size:100% voor 04:27:06.218 --> 04:27:08.968 align:middle line:82% position:46% size:100% 04:27:09.659 --> 04:27:11.610 align:middle line:82% position:46% size:100% SDE++. Zoals gezegd moeten we meer naar 04:27:11.729 --> 04:27:15.920 align:middle line:82% position:46% size:100% uitrolstrategieën kijken en naar de bijpassende instrumenten waarmee we 04:27:16.040 --> 04:27:18.739 align:middle line:82% position:46% size:100% de uitrol stimuleren van technieken zoals waterstof, groen gas, 04:27:18.860 --> 04:27:22.599 align:middle line:82% position:46% size:100% geothermie, kernenergie et cetera, waarvan we weten dat we ze richting 04:27:23.558 --> 04:27:27.649 align:middle line:82% position:46% size:100% 2030, 2040, 2050 nodig hebben. Met het invoeren van hekjes hebben 04:27:27.770 --> 04:27:30.009 align:middle line:82% position:46% size:100% we daar een begin mee gemaakt, maar volgens het CDA moeten we nog een 04:27:30.129 --> 04:27:33.450 align:middle line:82% position:46% size:100% stap verder gaan. Kunnen we de SDE++ niet nog verder 04:27:33.569 --> 04:27:35.920 align:middle line:82% position:46% size:100% hervormen op dit punt? Kunnen we voorspelbaarheid het 04:27:36.040 --> 04:27:38.280 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgangspunt maken in plaats van doelmatigheid? 04:27:40.009 --> 04:27:41.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Nog iets over het langetermijnbeleid. 04:27:41.479 --> 04:27:44.318 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien … Voordat u verdergaat op dit punt, is er nog een laatste 04:27:44.439 --> 04:27:45.889 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag van de heer Van Raan, Partij voor de Dieren. 04:27:46.610 --> 04:27:49.676 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien hier weer een klassiek CDA-sprookje de wereld in geholpen 04:27:49.797 --> 04:27:52.229 align:middle line:82% position:46% size:100% worden. Het zijn schijnoplossingen, ditmaal 04:27:52.350 --> 04:27:57.260 align:middle line:82% position:46% size:100% in de vorm van biovergisters. Daar is de afgelopen tien jaar 4 04:27:57.379 --> 04:28:01.209 align:middle line:82% position:46% size:100% miljard in gestopt. Zelfs voormalig CDA-voorman Cees 04:28:01.329 --> 04:28:03.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Veerman zegt: dit moet je niet doen. Het heeft een energetische waarde 04:28:04.059 --> 04:28:07.049 align:middle line:82% position:46% size:100% van 10%. Het is het verdienmodel van de bio 04:28:07.168 --> 04:28:11.790 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie in stand houden. Ik vraag me echt oprecht af waarom 04:28:11.909 --> 04:28:16.879 align:middle line:82% position:46% size:100% het CDA hier weer valse hoop voor de boeren voortovert. 04:29:04.239 --> 04:29:05.139 align:middle line:82% position:46% size:100% U vervolgt uw betoog. 04:29:08.808 --> 04:29:10.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Meneer Van Raan is overtuigd, denk ik. 04:29:12.679 --> 04:29:15.379 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik probeerde hem uit te lokken, maar dat lukt niet. 04:29:15.500 --> 04:29:16.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, dat gaat niet lukken. De heer Erkens, VVD. 04:29:18.379 --> 04:29:20.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Niet over de mestvergisters; geen zorgen van de heer Bontenbal over 04:29:21.030 --> 04:29:23.638 align:middle line:82% position:46% size:100% deze vraag. Hij had het over de energiecrisis, 04:29:23.759 --> 04:29:27.468 align:middle line:82% position:46% size:100% stabiliteit en voorspelbaarheid. Een van de zaken die we zien, is dat 04:29:27.888 --> 04:29:30.809 align:middle line:82% position:46% size:100% de IKC-regeling in Nederland niet ingezet wordt, terwijl die in onze 04:29:30.930 --> 04:29:33.659 align:middle line:82% position:46% size:100% buurlanden wel ingezet wordt. Dat raakt meestal al 04:29:33.780 --> 04:29:36.450 align:middle line:82% position:46% size:100% geëlektrificeerde bedrijfsprocessen bij bedrijven die we willen helpen. 04:29:36.569 --> 04:29:39.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zien we in dit model ook als het eindstation van de verduurzaming. 04:29:40.909 --> 04:29:43.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de heer Bontenbal misschien zeggen hoe hij en het CDA tegenover 04:29:43.918 --> 04:29:46.138 align:middle line:82% position:46% size:100% de IKC-regeling staan, wat hij denkt dat ermee moet gebeuren? 04:29:46.259 --> 04:29:48.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een vrij specifieke vraag. 04:29:50.549 --> 04:29:51.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Een goed voorbeeld is dat ik 04:29:53.819 --> 04:29:56.860 align:middle line:82% position:46% size:100% twee weken geleden sprak met Nyrstar uit Budel. 04:29:56.979 --> 04:30:01.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij maken zink. Dat hele bedrijf is al 04:30:01.149 --> 04:30:04.469 align:middle line:82% position:46% size:100% geëlektrificeerd, dus dat is een bedrijf zoals wij willen dat het is. 04:30:04.799 --> 04:30:08.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze hebben in de jaren zeventig al de overstap gemaakt op elektriciteit. 04:30:08.838 --> 04:30:10.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Hun proces is gebaseerd op elektriciteit. 04:30:11.418 --> 04:30:13.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat bedrijf heeft ook allerlei plannen voor verduurzaming. 04:30:14.040 --> 04:30:16.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze zijn bezig met wind en zon en allerlei andere dingen. 04:30:17.129 --> 04:30:20.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat bedrijf wordt nu heel erg gepakt door die hoge elektriciteitsprijs, 04:30:20.649 --> 04:30:23.110 align:middle line:82% position:46% size:100% ook omdat er een enorm concurrentienadeel is ten opzichte 04:30:23.229 --> 04:30:25.838 align:middle line:82% position:46% size:100% van andere lidstaten. Dat is bijvoorbeeld omdat Nederland 04:30:26.168 --> 04:30:30.349 align:middle line:82% position:46% size:100% de IKC niet op die manier uitvoert. Als wij een industriebrief gaan 04:30:30.468 --> 04:30:35.988 align:middle line:82% position:46% size:100% maken, over of de industrie het in Europa en in Nederland goed 04:30:36.109 --> 04:30:38.367 align:middle line:82% position:46% size:100% volhoudt, dan vind ik dat we in ieder geval moeten zorgen dat we de 04:30:38.486 --> 04:30:41.540 align:middle line:82% position:46% size:100% IKC goed regelen. Ik snap dat we niet hele bakken geld 04:30:41.659 --> 04:30:44.859 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen klaarzetten om de industrie overeind te houden, maar de IKC 04:30:45.250 --> 04:30:49.450 align:middle line:82% position:46% size:100% gewoon netjes uitvoeren zoals we eigenlijk hadden afgesproken, lijkt 04:30:49.569 --> 04:30:51.579 align:middle line:82% position:46% size:100% me wel het minste. U vervolgt uw betoog. 04:30:51.700 --> 04:30:53.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan iets over het langeretermijnbeleid. 04:30:53.879 --> 04:30:57.329 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien nu al een aantal jaren een cyclus waarin het klimaatbeleid naar 04:30:57.450 --> 04:30:59.959 align:middle line:82% position:46% size:100% aanleiding van tegenvallende ramingen in de KEV steeds met ad 04:31:00.078 --> 04:31:03.729 align:middle line:82% position:46% size:100% hocmaatregelen wordt aangevuld om op korte termijn die doelen te halen. 04:31:03.850 --> 04:31:07.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gevaar daarbij is dat we ons steeds weer blindstaren op het doel 04:31:07.149 --> 04:31:12.000 align:middle line:82% position:46% size:100% van 2030, daar de maatregelen op instellen, maar dat de nog grotere 04:31:12.120 --> 04:31:15.679 align:middle line:82% position:46% size:100% opgave voor de jaren daarna, 2040, 2050, vergeten wordt. 04:31:16.459 --> 04:31:19.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit voorjaar zullen er weer aanvullende maatregelen volgen uit 04:31:19.250 --> 04:31:20.809 align:middle line:82% position:46% size:100% het ibo. Ik zou graag zien dat daarbij ook al 04:31:22.159 --> 04:31:23.727 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt gekeken naar 2040 en naar 04:31:23.846 --> 04:31:27.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Kunnen we ook de klimaat en Energieverkenning niet verder laten 04:31:27.270 --> 04:31:28.978 align:middle line:82% position:46% size:100% kijken dan naar 2030? Want dan wordt er wel naar een hele 04:31:29.099 --> 04:31:33.540 align:middle line:82% position:46% size:100% korte tijdspanne gekeken. Dan iets over energiebesparing. 04:31:33.659 --> 04:31:37.888 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb samen met collega Grinwis een paar maanden geleden een plannetje 04:31:38.009 --> 04:31:40.750 align:middle line:82% position:46% size:100% ingeleverd met allerlei suggesties voor energiebesparing. 04:31:40.870 --> 04:31:42.379 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben wel benieuwd wat daarmee gebeurd is. 04:31:43.079 --> 04:31:46.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Uit de schatting van TNO blijkt dat er op jaarbasis een miljard 04:31:46.479 --> 04:31:48.879 align:middle line:82% position:46% size:100% kilowattuur aan elektriciteit bespaard kan worden als de lichten 04:31:49.000 --> 04:31:51.399 align:middle line:82% position:46% size:100% van kantoren en andere grote panden 's nachts worden uitgezet. 04:31:51.520 --> 04:31:54.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Een paar weken geleden was er een soort Nacht van de Nacht. 04:31:54.819 --> 04:31:57.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is leuk, één nacht, maar volgens mij moeten we dat heel veel nachten 04:31:57.370 --> 04:31:59.319 align:middle line:82% position:46% size:100% doen. Welke mogelijkheden ziet de minister 04:31:59.440 --> 04:32:00.719 align:middle line:82% position:46% size:100% om dat het jaar rond te gaan doen? 04:32:31.769 --> 04:32:33.558 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie een interruptie. Ja, zeker weten. 04:32:33.739 --> 04:32:34.370 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Boucke, 04:32:36.229 --> 04:32:38.338 align:middle line:82% position:46% size:100% D66. Ik wil nog heel graag even 04:32:38.459 --> 04:32:43.100 align:middle line:82% position:46% size:100% terugkomen op het punt van IKC, dat staat voor indirecte 04:32:43.219 --> 04:32:48.689 align:middle line:82% position:46% size:100% kostencompensatie, en daar zit nog een afkorting achter: EU ETS. 04:32:48.808 --> 04:32:53.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat om een indirecte kostencompensatie voor bedrijven die 04:32:53.209 --> 04:32:59.259 align:middle line:82% position:46% size:100% als gevolg van het EU ETS hoge kosten maken, waardoor ze een 04:32:59.829 --> 04:33:04.269 align:middle line:82% position:46% size:100% slechte concurrentiepositie hebben. Begrijp ik de heer Bontenbal goed 04:33:04.598 --> 04:33:10.338 align:middle line:82% position:46% size:100% dat hij deze maatregel zou willen gebruiken om bedrijven te helpen die 04:33:10.458 --> 04:33:13.569 align:middle line:82% position:46% size:100% door de hoge energieprijzen in de problemen komen? 04:33:14.838 --> 04:33:17.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee. De IKC is voor mij niet een regeling 04:33:18.110 --> 04:33:20.028 align:middle line:82% position:46% size:100% om de pijn van het bedrijfsleven 04:33:23.299 --> 04:33:27.319 align:middle line:82% position:46% size:100% te verzachten. De IKC gaat echt over het stukje 04:33:27.439 --> 04:33:31.289 align:middle line:82% position:46% size:100% kostencompensatie dat volgt uit het nadeel dat je hebt ten opzichte van 04:33:31.408 --> 04:33:36.449 align:middle line:82% position:46% size:100% concurrenten door EU ETS. Ik ga dus geen truc gebruiken om het 04:33:36.568 --> 04:33:40.010 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijfsleven overeind te houden via de IKC, maar er is natuurlijk 04:33:40.459 --> 04:33:43.008 align:middle line:82% position:46% size:100% berekend wat zij nodig hebben en wat voor schade zij lijden. 04:33:43.490 --> 04:33:45.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het wel enorm zuur dat bijvoorbeeld de bedrijven die 04:33:46.098 --> 04:33:50.618 align:middle line:82% position:46% size:100% volledig geëlektrificeerd zijn — dat is het type bedrijven waarvan wij 04:33:50.739 --> 04:33:54.065 align:middle line:82% position:46% size:100% vinden dat ze in Nederland moeten blijven en dat heel hard bezig is 04:33:54.186 --> 04:33:54.979 align:middle line:82% position:46% size:100% met verduurzaming 04:33:57.109 --> 04:33:59.449 align:middle line:82% position:46% size:100% — hier hard door geraakt worden. Laten we ze dus helpen. 04:34:00.830 --> 04:34:04.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben enigszins gerustgesteld door het antwoord van de heer Bontenbal, 04:34:05.060 --> 04:34:05.929 align:middle line:82% position:46% size:100% maar niet helemaal. 04:34:07.699 --> 04:34:11.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het dan heel gek dat juist nu, in de discussie over de heel 04:34:11.779 --> 04:34:13.190 align:middle line:82% position:46% size:100% hoge energieprijzen, 04:34:15.900 --> 04:34:21.647 align:middle line:82% position:46% size:100% de IKC-EU ETS naar voren komt, want dat heeft er verder niks mee te 04:34:21.766 --> 04:34:23.389 align:middle line:82% position:46% size:100% maken. Nee, maar het is heel simpel: 04:34:23.509 --> 04:34:25.712 align:middle line:82% position:46% size:100% collega Erkens vroeg daarnaar. Ik had het helemaal niet in mijn 04:34:25.832 --> 04:34:29.179 align:middle line:82% position:46% size:100% betoog staan. Als collega Erkens aan mij vraagt 04:34:29.298 --> 04:34:31.240 align:middle line:82% position:46% size:100% wat ik wil met de IKC, dan krijgt hij een antwoord. 04:34:33.338 --> 04:34:34.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo simpel is het. Oké. 04:34:34.158 --> 04:34:34.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus 04:34:36.278 --> 04:34:39.348 align:middle line:82% position:46% size:100% in het kader van de hoge energieprijzen is het CDA niet van 04:34:39.469 --> 04:34:42.109 align:middle line:82% position:46% size:100% plan om iets met de IKC-EU ETS te doen? 04:34:42.228 --> 04:34:47.598 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, de IKC is bedoeld voor het stukje concurrentienadeel vanwege 04:34:47.719 --> 04:34:52.188 align:middle line:82% position:46% size:100% een hogere energieprijs voor bedrijven die onder EU ETS vallen 04:34:52.309 --> 04:34:55.585 align:middle line:82% position:46% size:100% ten opzichte andere bedrijven in dezelfde sector, die bijvoorbeeld 04:34:55.705 --> 04:34:56.949 align:middle line:82% position:46% size:100% ook zink produceren. 04:35:02.380 --> 04:35:05.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor specifiek alleen dat stukje is de IKC. 04:35:07.868 --> 04:35:13.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zeg: als we een brief krijgen met hoe we de industrie in Nederland en 04:35:13.158 --> 04:35:17.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa willen behouden, begin dan minstens uit te voeren wat we een 04:35:17.568 --> 04:35:20.199 align:middle line:82% position:46% size:100% soort van al hadden afgesproken, namelijk gewoon de IKC. 04:35:20.560 --> 04:35:22.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Duitsland doet het. Heel veel andere landen doen het. 04:35:22.458 --> 04:35:24.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij doen het ook vrij genereus. Nederland doet het niet. 04:35:24.708 --> 04:35:26.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vind ik vreemd. Ik ben 04:35:27.778 --> 04:35:30.279 align:middle line:82% position:46% size:100% heel blij dat de heer Bontenbal toegeeft dat het in ieder geval 04:35:30.400 --> 04:35:32.290 align:middle line:82% position:46% size:100% niets te maken heeft met de hoge energieprijs. 04:35:32.409 --> 04:35:35.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is ook fijn dat dit nu naar de heer Erkens toe duidelijk is. 04:35:36.090 --> 04:35:39.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. In die zin moet dit dus de kosten 04:35:39.680 --> 04:35:43.270 align:middle line:82% position:46% size:100% van EU ETS reflecteren, en niet allerlei opslagen omdat de 04:35:43.389 --> 04:35:44.150 align:middle line:82% position:46% size:100% energierekening is gestegen. 04:35:46.479 --> 04:35:48.188 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan iets over windenergie op zee. 04:35:49.088 --> 04:35:51.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Kunnen we windenergie op zee nog versnellen door gebieden ver weg aan 04:35:51.860 --> 04:35:54.729 align:middle line:82% position:46% size:100% te wijzen als kavels waar alleen waterstofproductie plaatsvindt? 04:35:55.310 --> 04:35:57.919 align:middle line:82% position:46% size:100% In de huidige routekaart voor windenergie op zee is er tot 2030 04:35:58.130 --> 04:36:00.139 align:middle line:82% position:46% size:100% nog geen waterstof uit windenergie voorzien. 04:36:00.919 --> 04:36:03.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan dit niet een parallel spoor worden? 04:36:03.119 --> 04:36:06.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Het ligt namelijk voor de hand om op plekken die ver weg liggen en waar 04:36:06.659 --> 04:36:10.769 align:middle line:82% position:46% size:100% de elektriciteitsaansluiting te duur wordt, met waterstofproductie aan de 04:36:10.888 --> 04:36:13.041 align:middle line:82% position:46% size:100% slag te gaan. En ja, ook het belang van vissers 04:36:13.758 --> 04:36:17.049 align:middle line:82% position:46% size:100% moet daarin worden meegewogen. Is de minister bereid dat parallelle 04:36:17.169 --> 04:36:20.150 align:middle line:82% position:46% size:100% spoor te verkennen? Je zou een klein kavel kunnen 04:36:20.270 --> 04:36:26.938 align:middle line:82% position:46% size:100% tenderen dat windmolens op waterstof neerzet in combinatie met het gasnet 04:36:27.059 --> 04:36:28.370 align:middle line:82% position:46% size:100% dat daar al ligt. 04:36:29.909 --> 04:36:32.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Iets over elektrolyse. Als we op tijd voldoende groene 04:36:32.318 --> 04:36:34.750 align:middle line:82% position:46% size:100% waterstof willen hebben, moeten we ook op tijd elektrolysers gaan 04:36:34.869 --> 04:36:36.549 align:middle line:82% position:46% size:100% bouwen. Deze gaan een forse impact hebben op 04:36:36.669 --> 04:36:39.179 align:middle line:82% position:46% size:100% de elektriciteitsnetten. Een verstandige inpassing in het 04:36:39.298 --> 04:36:41.860 align:middle line:82% position:46% size:100% energiesysteem is cruciaal. Hoe gaat de minister dat doen? 04:36:41.979 --> 04:36:45.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaan TenneT en Gasunie plekken aanwijzen en tenders uitschrijven, 04:36:45.709 --> 04:36:49.438 align:middle line:82% position:46% size:100% of laat de minister marktpartijen bepalen waar en wanneer er gebouwd 04:36:49.559 --> 04:36:52.098 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt? Deze keuze moet wel snel gemaakt 04:36:52.219 --> 04:36:54.919 align:middle line:82% position:46% size:100% worden. Als we snel willen opschalen, moet 04:36:55.040 --> 04:36:57.968 align:middle line:82% position:46% size:100% je zo'n type marktordeningsvraag wel snel gaan beantwoorden. 04:36:59.778 --> 04:37:02.338 align:middle line:82% position:46% size:100% We zitten nu in de paradoxale situatie dat we in Nederland extra 04:37:02.458 --> 04:37:04.540 align:middle line:82% position:46% size:100% gas moeten winnen om de energiecrisis door te komen. 04:37:04.659 --> 04:37:07.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd weten we ook dat we de winning van fossiele brandstoffen 04:37:07.888 --> 04:37:09.919 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten afbouwen. We zouden aan nieuwe 04:37:10.040 --> 04:37:12.459 align:middle line:82% position:46% size:100% gaswinningsprojecten een extra voorwaarde kunnen toevoegen, 04:37:12.580 --> 04:37:15.560 align:middle line:82% position:46% size:100% namelijk de verplichting om de extra uitstoot die deze gaswinning met 04:37:15.680 --> 04:37:18.890 align:middle line:82% position:46% size:100% zich meebrengt te compenseren, de zogenaamde Carbon Takeback 04:37:19.010 --> 04:37:21.688 align:middle line:82% position:46% size:100% Obligation. Ook de gassector kijkt wel 04:37:21.809 --> 04:37:24.990 align:middle line:82% position:46% size:100% geïnteresseerd naar dat idee. Ik heb daar ook schriftelijke vragen 04:37:25.110 --> 04:37:27.539 align:middle line:82% position:46% size:100% over gesteld. Is de minister bereid dit idee 04:37:27.658 --> 04:37:29.898 align:middle line:82% position:46% size:100% serieus te omarmen en uit te gaan werken? 04:37:31.810 --> 04:37:35.508 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kom terug op iets waarover ik al vaker ben begonnen: de toekomst van 04:37:35.629 --> 04:37:39.560 align:middle line:82% position:46% size:100% de vier kolencentrales. Wat is het plan voor de toekomst van 04:37:39.680 --> 04:37:42.500 align:middle line:82% position:46% size:100% die vier kolencentrales? Ik vind dat we daar een plan voor 04:37:42.619 --> 04:37:44.359 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten maken. Desnoods zijn dat vier 04:37:44.478 --> 04:37:47.669 align:middle line:82% position:46% size:100% maatwerkafspraken. De cap op de kolenproductie is er nu 04:37:47.790 --> 04:37:49.770 align:middle line:82% position:46% size:100% af. De centrales moeten wel in 2030 04:37:49.889 --> 04:37:51.479 align:middle line:82% position:46% size:100% dicht. Er ligt nog niets van een 04:37:51.599 --> 04:37:54.019 align:middle line:82% position:46% size:100% nadeelcompensatie op de plank. En dat wringt allemaal. 04:37:54.618 --> 04:37:58.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaan de kolencentrales volop stoken de komende jaren tot 2030 — dat mag 04:37:58.529 --> 04:38:01.519 align:middle line:82% position:46% size:100% dan — of gaan we eindelijk een slim plan verzinnen? 04:38:01.669 --> 04:38:04.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben voor dat laatste en ik hoop dat de minister dat ook is, dus dat 04:38:04.770 --> 04:38:07.758 align:middle line:82% position:46% size:100% we met de vier partijen samen gaan zitten en iets gaan verzinnen 04:38:09.438 --> 04:38:14.278 align:middle line:82% position:46% size:100% om dat goed voor elkaar te krijgen. Ik ga mijn laatste seconden bewaren 04:38:14.399 --> 04:38:16.280 align:middle line:82% position:46% size:100% voor mijn tweede termijn, voorzitter. 04:38:16.401 --> 04:38:18.898 align:middle line:82% position:46% size:100% Kijk eens aan, maar liefst negentien seconden. 04:38:19.018 --> 04:38:22.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, alle beetjes helpen. Er is nog een interruptie van 04:38:22.139 --> 04:38:23.079 align:middle line:82% position:46% size:100% mevrouw Leijten, SP. Ik heb 04:38:26.359 --> 04:38:28.580 align:middle line:82% position:46% size:100% helemaal niks over de samenleving gehoord. 04:38:36.338 --> 04:38:39.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Het klimaatbeleid is een hoop techniek en een hoop geld en omvat 04:38:39.200 --> 04:38:43.431 align:middle line:82% position:46% size:100% een hoop plannen, maar staat of valt ook met draagvlak. 04:38:43.970 --> 04:38:48.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat de heer Bontenbal dat in ieder geval wel als basisvoorwaarde 04:38:48.509 --> 04:38:50.539 align:middle line:82% position:46% size:100% met de SP eens is. In meerdere onderzoeken hebben we 04:38:50.658 --> 04:38:55.639 align:middle line:82% position:46% size:100% gezien dat de mensen met het minste inkomen in Nederland het meest 04:38:55.759 --> 04:38:59.791 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben bespaard, het meest aan belasting hebben betaald voor 04:39:01.368 --> 04:39:02.250 align:middle line:82% position:46% size:100% ODE, dus die 04:39:04.088 --> 04:39:07.838 align:middle line:82% position:46% size:100% plannen voor duurzame energie en de aanleg daarvan, maar het minste 04:39:07.958 --> 04:39:08.639 align:middle line:82% position:46% size:100% profiteren. 04:39:10.139 --> 04:39:14.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Heeft het CDA er ook nog plannen voor om dat eerlijker te maken in de 04:39:14.200 --> 04:39:16.338 align:middle line:82% position:46% size:100% toekomst? Jazeker. 04:39:16.609 --> 04:39:20.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Vanaf het begin dat ik Kamerlid ben, heb ik gezegd dat de 04:39:21.068 --> 04:39:23.830 align:middle line:82% position:46% size:100% energietransitie socialer moest dan dat die was. 04:39:24.429 --> 04:39:27.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus hebben we in de onderhandelingen bijvoorbeeld heel scherp de focus 04:39:27.229 --> 04:39:29.771 align:middle line:82% position:46% size:100% gelegd op de verduurzaming van de gebouwde omgeving, ook met 04:39:30.220 --> 04:39:31.939 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld normering. Dus ik vind het ontzettend 04:39:32.060 --> 04:39:36.040 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijk dat mensen in een sociale huurwoning in de komende jaren heel 04:39:36.159 --> 04:39:39.139 align:middle line:82% position:46% size:100% snel geholpen worden. Ik heb zelf een motie ingediend om 04:39:39.259 --> 04:39:45.049 align:middle line:82% position:46% size:100% de woningen met de energielabels E, F en G uit te faseren. 04:39:45.169 --> 04:39:47.060 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer heeft die motie ook overgenomen. 04:39:47.180 --> 04:39:51.701 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb samen met collega Grinwis nog voordat we het coalitieakkoord 04:39:52.118 --> 04:39:55.580 align:middle line:82% position:46% size:100% hadden gesloten en met GroenLinks een nationaal isolatieprogramma 04:39:55.700 --> 04:39:58.040 align:middle line:82% position:46% size:100% gemaakt. Dat is allemaal bedoeld om de mensen 04:39:58.159 --> 04:40:01.400 align:middle line:82% position:46% size:100% die in tochtige huurwoningen zitten als eerste te helpen. 04:40:01.520 --> 04:40:04.278 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik denk dat we echt juist die switch hebben gemaakt naar mensen 04:40:04.399 --> 04:40:06.998 align:middle line:82% position:46% size:100% met een laag inkomen. Op dat rapportje wil ik ook nog wel 04:40:07.118 --> 04:40:09.439 align:middle line:82% position:46% size:100% even ingaan. Als je alleen kijkt naar subsidies, 04:40:09.560 --> 04:40:11.849 align:middle line:82% position:46% size:100% dan is dat vertekend. Je kunt bijvoorbeeld ook door middel 04:40:11.970 --> 04:40:16.008 align:middle line:82% position:46% size:100% van normering woningcorporaties dwingen om hun woningen te 04:40:16.129 --> 04:40:19.130 align:middle line:82% position:46% size:100% verduurzamen. Dan gaat er geen subsidie naar dat 04:40:19.250 --> 04:40:23.080 align:middle line:82% position:46% size:100% huishouden maar de woning is wel geïsoleerd, wat leidt tot lagere 04:40:23.289 --> 04:40:25.580 align:middle line:82% position:46% size:100% energiekosten. Dus de focus van dat rapport om 04:40:25.700 --> 04:40:28.808 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen naar directe subsidies te kijken, vind ik heel eenzijdig. 04:40:32.008 --> 04:40:34.778 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dit zo treurig. Ik kreeg net ook dat antwoord van 04:40:34.899 --> 04:40:37.598 align:middle line:82% position:46% size:100% D66, namelijk dat er meteen wordt gezegd: we doen wel iets voor 04:40:37.719 --> 04:40:40.508 align:middle line:82% position:46% size:100% huurwoningen. Je kan die huurwoningen met de 04:40:40.629 --> 04:40:43.838 align:middle line:82% position:46% size:100% slechtste energielabels wel uitfaseren, maar ik voorspel hier 04:40:43.958 --> 04:40:46.866 align:middle line:82% position:46% size:100% wat er gaat gebeuren. Die worden gesloopt en die mensen 04:40:46.986 --> 04:40:49.419 align:middle line:82% position:46% size:100% worden uit elkaar gehaald. Die gemeenschappen worden daarmee 04:40:49.540 --> 04:40:52.060 align:middle line:82% position:46% size:100% ook gesloopt. Daarmee heb je met de beste 04:40:52.180 --> 04:40:54.819 align:middle line:82% position:46% size:100% bedoelingen een soort van nieuwe Rotterdamwet gemaakt. 04:40:54.939 --> 04:40:58.810 align:middle line:82% position:46% size:100% We willen die woningen niet meer, dus we gaan slopen en we bouwen er 04:40:58.930 --> 04:41:00.387 align:middle line:82% position:46% size:100% duur voor terug. Dat gaat er gebeuren. 04:41:01.159 --> 04:41:04.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor die tijd hebben woningbouwcorporaties een 04:41:04.139 --> 04:41:07.458 align:middle line:82% position:46% size:100% onvoldoende stok achter de deur om ze bijvoorbeeld echt te verbeteren. 04:41:08.169 --> 04:41:11.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan heeft u straks voor mekaar dat die woningen niet meer bestaan, maar 04:41:11.650 --> 04:41:14.400 align:middle line:82% position:46% size:100% dan zijn de gemeenschappen waar de mensen wonen en huren op dat moment 04:41:14.520 --> 04:41:16.569 align:middle line:82% position:46% size:100% ook weg. Ik ga u op een briefje geven dat dit 04:41:16.689 --> 04:41:18.750 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat gebeuren. Ik hoop het natuurlijk niet. 04:41:18.990 --> 04:41:20.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dan gaat het over die lagere inkomens. 04:41:20.950 --> 04:41:23.098 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan gaan we meer betalen voor de 04:41:25.008 --> 04:41:27.419 align:middle line:82% position:46% size:100% vliegtickets. Consumentengedrag. 04:41:27.750 --> 04:41:33.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Ga maar meer betalen voor je energierekening, wat het hardste 04:41:33.458 --> 04:41:35.218 align:middle line:82% position:46% size:100% neerslaat bij de mensen met de laagste inkomens. 04:41:35.580 --> 04:41:38.650 align:middle line:82% position:46% size:100% En ga zo maar door. Je ziet uiteindelijk dat alle 04:41:38.770 --> 04:41:42.369 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen die nu genomen worden, zeker als dat via de lijn van 04:41:42.490 --> 04:41:45.879 align:middle line:82% position:46% size:100% consumenten loopt, het hardst neerslaan bij de mensen die gewoon 04:41:45.998 --> 04:41:48.480 align:middle line:82% position:46% size:100% het minste hebben of niet veel hebben. 04:41:48.600 --> 04:41:52.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou zo graag willen dat het CDA daar eens een keer mee zou breken en 04:41:52.689 --> 04:41:55.560 align:middle line:82% position:46% size:100% niet alleen maar zegt "we doen iets voor huurwoningen", want daar doet u 04:41:55.680 --> 04:41:58.449 align:middle line:82% position:46% size:100% ook echt heel weinig voor. Geen huurverlaging. 04:41:58.568 --> 04:42:01.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Niks. Dat zit er allemaal niet in. 04:42:01.221 --> 04:42:03.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben het echt heel erg met u oneens. 04:42:03.298 --> 04:42:07.758 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geldt sowieso voor de dingen die u zegt over het neerslaan van die 04:42:07.879 --> 04:42:10.609 align:middle line:82% position:46% size:100% kosten. Ik denk dat dit anders zit. 04:42:11.060 --> 04:42:15.598 align:middle line:82% position:46% size:100% Uit de cijfers blijkt dat lagere inkomens vaak minder energie 04:42:15.719 --> 04:42:18.810 align:middle line:82% position:46% size:100% gebruiken. Door met een prijsplafond en met 04:42:18.930 --> 04:42:22.250 align:middle line:82% position:46% size:100% vaste bedragen te werken, komt dat relatief meer terecht bij die 04:42:22.699 --> 04:42:25.049 align:middle line:82% position:46% size:100% huishoudens. We hebben vandaag nog gestemd over 04:42:25.169 --> 04:42:28.470 align:middle line:82% position:46% size:100% een motie van de ChristenUnie en het CDA over het uitfaseren van 04:42:28.590 --> 04:42:32.526 align:middle line:82% position:46% size:100% enkelglas. Dus het idee en het beeld dat wij nu 04:42:32.647 --> 04:42:34.528 align:middle line:82% position:46% size:100% niks doen ... Wij kiezen niet altijd voor dezelfde 04:42:34.649 --> 04:42:39.349 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen als waar u graag voor zou kiezen, maar ik ben al anderhalf 04:42:39.470 --> 04:42:44.737 align:middle line:82% position:46% size:100% jaar met heel veel partijen bezig om gewoon allerlei maatregelen te 04:42:44.856 --> 04:42:47.150 align:middle line:82% position:46% size:100% nemen, juist om mensen met een laag inkomen te helpen. 04:42:47.659 --> 04:42:49.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gaat ook zichtbaar worden. Minister De Jonge heeft een vrij 04:42:49.889 --> 04:42:53.179 align:middle line:82% position:46% size:100% ambitieus plan voor de verduurzaming van onder andere de sociale 04:42:53.479 --> 04:42:56.479 align:middle line:82% position:46% size:100% huursector. Dat vind ik een mooi plan. 04:42:56.799 --> 04:42:57.880 align:middle line:82% position:46% size:100% De laatste vraag van mevrouw Leijten. 04:42:59.229 --> 04:43:03.258 align:middle line:82% position:46% size:100% Met een motie om enkelglas uit te faseren ga je mensen echt niet 04:43:03.379 --> 04:43:05.319 align:middle line:82% position:46% size:100% helpen. Het gaat hier om draagvlak. 04:43:05.560 --> 04:43:09.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat hier over miljarden. Ik heb gezegd dat het ministerie van 04:43:09.408 --> 04:43:12.794 align:middle line:82% position:46% size:100% EZK de pinautomaat is voor het grote bedrijfsleven. 04:43:12.914 --> 04:43:16.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou heel graag willen dat we veel meer zouden doen en het veel 04:43:16.650 --> 04:43:19.938 align:middle line:82% position:46% size:100% eerlijker zouden doen voor mensen die heel graag duurzamer willen 04:43:20.059 --> 04:43:22.429 align:middle line:82% position:46% size:100% leven maar bijvoorbeeld niet die dure Tesla kunnen kopen. 04:43:22.548 --> 04:43:24.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij zien al hun buslijnen wegbezuinigd worden. 04:43:25.060 --> 04:43:27.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij kunnen dus niet op een andere manier naar hun werk dan met die 04:43:27.770 --> 04:43:31.069 align:middle line:82% position:46% size:100% benzineauto. Daar doen dit ministerie en deze 04:43:31.189 --> 04:43:32.951 align:middle line:82% position:46% size:100% coalitie helemaal niks voor. 04:43:34.560 --> 04:43:38.028 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat ben ik ook absoluut niet met u eens. 04:43:38.149 --> 04:43:40.400 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben vandaag volgens mij nog aangekondigd dat het budget voor de 04:43:40.520 --> 04:43:44.438 align:middle line:82% position:46% size:100% regeling voor sociale energiecoöperaties wordt verhoogd. 04:43:45.188 --> 04:43:47.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij gaat er weer meer geld naar het isolatieprogramma. 04:43:47.750 --> 04:43:50.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn moties aangenomen om dat beter te richten op de huishoudens 04:43:51.020 --> 04:43:54.560 align:middle line:82% position:46% size:100% met lage inkomens. U kunt zo'n motie afdoen, maar het 04:43:54.680 --> 04:43:57.439 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn voor mij steeds pogingen om het beleid verder te brengen. 04:43:57.560 --> 04:44:00.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb zelf voor de zomervakantie een actieplan ingediend voor 04:44:00.439 --> 04:44:04.319 align:middle line:82% position:46% size:100% energiebesparing. Dus het verwijt dat ik niks doe en 04:44:04.439 --> 04:44:08.130 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het geld alleen maar naar de grote bedrijven gaat, werp ik verre 04:44:08.250 --> 04:44:09.929 align:middle line:82% position:46% size:100% van mij. Ik denk dat het nodig is dat we ook 04:44:10.048 --> 04:44:12.258 align:middle line:82% position:46% size:100% het bedrijfsleven helpen om die overstap te maken. 04:44:12.919 --> 04:44:15.868 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar werken namelijk gewoon heel veel mensen met prachtige banen. 04:44:15.989 --> 04:44:20.565 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij gaan elke dag met de auto of het ov of op de fiets naar dat bedrijf. 04:44:20.686 --> 04:44:23.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij willen in de toekomst ook een mooi bedrijf hebben, dus wij staan 04:44:23.548 --> 04:44:25.519 align:middle line:82% position:46% size:100% ook gewoon voor het bedrijfsleven. 04:44:27.479 --> 04:44:30.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Een hele korte vraag, voorzitter. De heer Bontenbal is natuurlijk vaak 04:44:30.349 --> 04:44:34.810 align:middle line:82% position:46% size:100% bezig met de industrie. We zien dat er wordt gekeken naar 04:44:34.930 --> 04:44:37.109 align:middle line:82% position:46% size:100% een bijmengverplichting voor groene waterstof. 04:44:37.618 --> 04:44:40.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Zouden we zoiets niet ook voor bijvoorbeeld staal kunnen doen? 04:44:40.789 --> 04:44:44.240 align:middle line:82% position:46% size:100% We hoorden dat eerder ook bij een rondetafelgesprek. 04:44:44.479 --> 04:44:46.889 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen kijken naar een bijmengverplichting voor groen 04:44:47.009 --> 04:44:49.450 align:middle line:82% position:46% size:100% staal. Dat vind ik een interessante 04:44:49.569 --> 04:44:52.000 align:middle line:82% position:46% size:100% gedachte, maar ik zou het misschien ook willen uitbreiden naar nog een 04:44:52.119 --> 04:44:55.159 align:middle line:82% position:46% size:100% aantal andere zaken. Je kunt bijvoorbeeld ook nadenken 04:44:55.279 --> 04:44:59.887 align:middle line:82% position:46% size:100% over wat je met plastics wilt of met virgin plastics of met recyclaat. 04:45:02.319 --> 04:45:06.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze minister is met zijn collega van IenW bezig om de thema's 04:45:06.860 --> 04:45:08.958 align:middle line:82% position:46% size:100% circulaire economie en energietransitie dichter tegen 04:45:09.079 --> 04:45:11.508 align:middle line:82% position:46% size:100% elkaar aan te zetten. Daar is mijn partij een groot 04:45:11.629 --> 04:45:13.970 align:middle line:82% position:46% size:100% voorstander van. Dit soort gedachtes vind ik 04:45:14.090 --> 04:45:17.000 align:middle line:82% position:46% size:100% interessant, dus als die kunnen helpen, mogen ze wat mij betreft in 04:45:17.119 --> 04:45:21.526 align:middle line:82% position:46% size:100% het pakket dat we gaan uitdenken. Ik ga daar zeker ook nog wat vragen 04:45:21.646 --> 04:45:25.449 align:middle line:82% position:46% size:100% over stellen aan de minister. Wellicht kunnen we de antwoorden 04:45:25.568 --> 04:45:28.000 align:middle line:82% position:46% size:100% even afwachten, en anders kunnen de heer Bontenbal en ik nog eens kijken 04:45:28.119 --> 04:45:30.549 align:middle line:82% position:46% size:100% of we daarover wat ideeën kunnen aandragen om te zorgen dat de 04:45:30.669 --> 04:45:34.984 align:middle line:82% position:46% size:100% minister daar verder mee aan de gang gaat. 04:45:35.103 --> 04:45:37.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik had hier natuurlijk geen spreektijd meer voor, dus ik ben 04:45:37.509 --> 04:45:39.549 align:middle line:82% position:46% size:100% heel blij met uw interruptie. Ik denk namelijk inderdaad dat een 04:45:39.669 --> 04:45:43.419 align:middle line:82% position:46% size:100% andere grote uitdaging is om het blok circulaire economie, oftewel de 04:45:43.540 --> 04:45:50.729 align:middle line:82% position:46% size:100% hele grondstoffenkant en recycling, veel dichter naast het blok 04:45:50.909 --> 04:45:53.872 align:middle line:82% position:46% size:100% energietransitie te zetten. We moeten ze dus in beleid dichter 04:45:53.992 --> 04:45:55.720 align:middle line:82% position:46% size:100% tegen elkaar zetten. We moeten dus niet alleen naar scope 04:45:55.840 --> 04:45:58.569 align:middle line:82% position:46% size:100% 1- of scope 2-emissies kijken, dus niet alleen naar de emissies die 04:45:58.689 --> 04:46:01.718 align:middle line:82% position:46% size:100% direct plaatsvinden, maar ook naar alle emissies in de keten. 04:46:01.837 --> 04:46:04.688 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat we het klimaatbeleid nog veel intelligenter kunnen maken. 04:46:04.809 --> 04:46:08.348 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee gaan we volgens mij ook echt verder dan het navelstaren, het 04:46:08.469 --> 04:46:09.701 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen maar kijken naar wat er in Nederland gebeurt. 04:46:09.820 --> 04:46:12.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan gaan we namelijk ook echt internationaal op het klimaatgebied 04:46:12.380 --> 04:46:14.569 align:middle line:82% position:46% size:100% een flinke deuk in een pakje boter slaan. 04:46:14.720 --> 04:46:17.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Bontenbal. Dan geef ik het woord aan mevrouw 04:46:17.930 --> 04:46:19.028 align:middle line:82% position:46% size:100% Kröger, GroenLinks. 04:46:45.979 --> 04:46:46.069 align:middle line:82% position:46% size:100% De 04:46:47.929 --> 04:46:49.130 align:middle line:82% position:46% size:100% conclusie van 04:47:09.868 --> 04:47:10.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Egypte 04:47:23.598 --> 04:47:27.808 align:middle line:82% position:46% size:100% kan er maar één zijn: we moeten zelf aan de bak, hier in dit huis. 04:47:27.927 --> 04:47:32.540 align:middle line:82% position:46% size:100% We rijden namelijk plankgas af op de klimaathel, om de secretaris 04:47:32.659 --> 04:47:35.470 align:middle line:82% position:46% size:100% generaal van de Verenigde Naties te citeren. 04:47:35.919 --> 04:47:39.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Alleen met radicale actie kunnen we de 1,5 graad behouden. 04:47:40.729 --> 04:47:44.088 align:middle line:82% position:46% size:100% We consumeren ons kapot. Ik hoorde het net ook iemand zeggen. 04:47:44.508 --> 04:47:47.030 align:middle line:82% position:46% size:100% We overschrijden alle planetaire grenzen. 04:47:47.508 --> 04:47:52.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus simpelweg onze huidige economie zoals we 'm nu hebben opgroenen, is 04:47:52.590 --> 04:47:57.887 align:middle line:82% position:46% size:100% gewoon niet de oplossing. De eenzijdige focus op bnp en groei 04:47:58.159 --> 04:48:01.380 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft ons flink in de problemen gebracht, de problemen waar we nu in 04:48:01.500 --> 04:48:04.398 align:middle line:82% position:46% size:100% zitten. We moeten onze economie weer binnen 04:48:04.549 --> 04:48:06.708 align:middle line:82% position:46% size:100% de grenzen van de planeet krijgen. 04:48:08.240 --> 04:48:10.669 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan gaat het over klimaat, maar ook over natuur en gezondheid. 04:48:11.118 --> 04:48:16.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn harde grenzen. Als we de economie dan vormgeven 04:48:16.139 --> 04:48:19.859 align:middle line:82% position:46% size:100% binnen die grenzen, is het cruciaal dat we dit op een eerlijke manier 04:48:19.978 --> 04:48:22.348 align:middle line:82% position:46% size:100% doen. Ook daar hebben diverse Kamerleden 04:48:22.469 --> 04:48:26.598 align:middle line:82% position:46% size:100% al aandacht voor gevraagd. Iedereen moet mee kunnen doen, groen 04:48:27.019 --> 04:48:29.869 align:middle line:82% position:46% size:100% en rood. Daarom zetten we wat GroenLinks 04:48:29.990 --> 04:48:33.318 align:middle line:82% position:46% size:100% betreft vol in op goede collectieve voorzieningen om te zorgen dat 04:48:33.438 --> 04:48:36.519 align:middle line:82% position:46% size:100% iedereen in een goed geïsoleerd en betaalbaar huis kan wonen, dat 04:48:37.000 --> 04:48:40.250 align:middle line:82% position:46% size:100% iedereen met betaalbaar openbaar vervoer kan en dat iedereen in de 04:48:40.369 --> 04:48:43.208 align:middle line:82% position:46% size:100% wijk of zelf op zijn eigen dak energie kan opwekken. 04:48:43.688 --> 04:48:46.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn de systeemveranderingen die nodig zijn. 04:48:46.430 --> 04:48:49.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn de systeemveranderingen die ik zo mis in de plannen van het 04:48:49.340 --> 04:48:52.400 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet. Het kabinet heeft 35 miljard 04:48:52.520 --> 04:48:57.508 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgetrokken voor het klimaatbeleid. Hoeveel van dat geld komt nou echt 04:48:57.629 --> 04:49:00.291 align:middle line:82% position:46% size:100% terecht bij de mensen die buiten de boot dreigen te vallen? 04:49:01.069 --> 04:49:03.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de minister bereid om bij subsidieregelingen voor 04:49:03.689 --> 04:49:08.580 align:middle line:82% position:46% size:100% verduurzaming altijd te toetsen of die 25% laagste inkomens eigenlijk 04:49:08.700 --> 04:49:11.130 align:middle line:82% position:46% size:100% wel bereikt worden? Dat gebeurt namelijk structureel 04:49:11.250 --> 04:49:13.449 align:middle line:82% position:46% size:100% niet. Voorzitter. 04:49:13.568 --> 04:49:17.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Nog steeds worden er miljarden winst gemaakt door fossiele en vervuilende 04:49:17.590 --> 04:49:21.330 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven. De werkelijke kosten van vervuiling 04:49:21.688 --> 04:49:25.169 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan over de rug van natuur, gezondheid en klimaat. 04:49:25.959 --> 04:49:28.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Die worden op ons, met z'n allen, afgewenteld. 04:49:28.269 --> 04:49:31.060 align:middle line:82% position:46% size:100% De verduurzaming van de industrie is dus cruciaal. 04:49:31.269 --> 04:49:33.098 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij zijn we dat allemaal met elkaar eens. 04:49:33.699 --> 04:49:37.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent wel keuzes maken. Die keuzes maak ik het liefst samen 04:49:38.029 --> 04:49:42.500 align:middle line:82% position:46% size:100% met buurlanden en Europees. Dat zijn keuzes over welke industrie 04:49:42.619 --> 04:49:47.659 align:middle line:82% position:46% size:100% cruciaal is, waar we op in moeten zetten en welke economie we nodig 04:49:47.779 --> 04:49:50.438 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben in 2040 in een klimaatneutrale samenleving. 04:49:51.118 --> 04:49:55.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik mis die keuzes van de minister van Economische Zaken in haar visie 04:49:55.169 --> 04:49:58.039 align:middle line:82% position:46% size:100% op de industrie. Er worden geen keuzes gemaakt. 04:49:58.310 --> 04:50:03.938 align:middle line:82% position:46% size:100% Er worden vergezichten, wortels, voorgehouden en dan kijken wie er 04:50:04.059 --> 04:50:06.580 align:middle line:82% position:46% size:100% overblijft. Dat is wat mij betreft geen groene 04:50:06.700 --> 04:50:10.359 align:middle line:82% position:46% size:100% industriepolitiek. Daarom wil ik de minister vragen of 04:50:10.478 --> 04:50:13.900 align:middle line:82% position:46% size:100% ze toch echt bereid is om een juridisch bindende klimaatplicht in 04:50:14.020 --> 04:50:17.979 align:middle line:82% position:46% size:100% te stellen, waarbij we zeggen dat de bedrijven in Nederland moeten 04:50:18.099 --> 04:50:19.979 align:middle line:82% position:46% size:100% voldoen aan het klimaatakkoord van Parijs. 04:50:20.099 --> 04:50:24.066 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een keiharde randvoorwaarde om hier je licence to operate te 04:50:24.187 --> 04:50:27.720 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben, laat staan om aanspraak te kunnen maken op subsidiegelden. 04:50:30.438 --> 04:50:30.528 align:middle line:82% position:46% size:100% We 04:50:46.169 --> 04:50:47.758 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen als Kamer nu niet 04:50:56.819 --> 04:50:58.019 align:middle line:82% position:46% size:100% weer opgezadeld worden met 04:51:00.060 --> 04:51:00.120 align:middle line:82% position:46% size:100% de 04:51:02.400 --> 04:51:03.240 align:middle line:82% position:46% size:100% volgende studie met 04:51:05.319 --> 04:51:07.400 align:middle line:82% position:46% size:100% nieuwe maatregelen, terwijl de 04:51:11.060 --> 04:51:11.958 align:middle line:82% position:46% size:100% minister al in de 04:51:14.959 --> 04:51:17.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer heeft aangegeven dat 04:51:32.438 --> 04:51:32.588 align:middle line:82% position:46% size:100% hij 04:51:36.729 --> 04:51:39.640 align:middle line:82% position:46% size:100% helemaal geen nieuwe maatregelen verwacht in die studie. 04:51:39.760 --> 04:51:42.938 align:middle line:82% position:46% size:100% Waar zitten we dan met z'n allen op 04:51:44.500 --> 04:51:44.650 align:middle line:82% position:46% size:100% te 04:51:56.729 --> 04:51:57.240 align:middle line:82% position:46% size:100% wachten? Aan de 04:52:02.150 --> 04:52:06.049 align:middle line:82% position:46% size:100% ene kant zeggen we dat we nu alles op 04:52:08.900 --> 04:52:10.278 align:middle line:82% position:46% size:100% alles moeten zetten voor het klimaat, 04:52:19.848 --> 04:52:20.000 align:middle line:82% position:46% size:100% dat 04:52:22.310 --> 04:52:22.791 align:middle line:82% position:46% size:100% dat echt 04:52:24.409 --> 04:52:25.008 align:middle line:82% position:46% size:100% cruciaal is, 04:52:32.639 --> 04:52:32.791 align:middle line:82% position:46% size:100% omdat het 04:52:55.830 --> 04:52:56.338 align:middle line:82% position:46% size:100% uur U 04:52:58.438 --> 04:53:00.239 align:middle line:82% position:46% size:100% is. Dat heb ik de minister zelf horen 04:53:00.359 --> 04:53:03.705 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen tijdens de klimaattop. Aan de andere kant zegt hij: ik doe 04:53:03.826 --> 04:53:06.278 align:middle line:82% position:46% size:100% nog een studie, maar eigenlijk weet ik al dat daar geen nieuwe 04:53:06.399 --> 04:53:09.389 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen in zullen staan. Dat klopt niet met elkaar. 04:53:10.019 --> 04:53:13.150 align:middle line:82% position:46% size:100% De klimaatnota, die wij volgende week bespreken, kan gewoon die 04:53:13.270 --> 04:53:16.119 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen bevatten. Het zijn politieke keuzes en die 04:53:16.240 --> 04:53:19.019 align:middle line:82% position:46% size:100% politieke keuzes kunnen we hier, in deze zaal, met elkaar maken. 04:53:19.650 --> 04:53:22.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik verwacht van de minister dat hij die keuzes gaat maken en dat hij 04:53:23.159 --> 04:53:27.338 align:middle line:82% position:46% size:100% ervoor zorgt dat de klimaatnota gewoon bijplust, want dat kan en hij 04:53:27.458 --> 04:53:31.360 align:middle line:82% position:46% size:100% weet dat dat kan. Ik hoef de minister voor Klimaat, de 04:53:31.479 --> 04:53:35.470 align:middle line:82% position:46% size:100% zogenaamde klimaatdrammer, de zelfbenoemde klimaatdrammer, echt 04:53:35.590 --> 04:53:38.650 align:middle line:82% position:46% size:100% niet uit te leggen dat het niet nodig is om op een volgende studie 04:53:38.770 --> 04:53:39.269 align:middle line:82% position:46% size:100% te wachten. 04:53:40.778 --> 04:53:42.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De klimaatplannen van het kabinet 04:53:42.740 --> 04:53:45.830 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn wat mij betreft onvoldoende. Wij kunnen dan ook niet akkoord gaan 04:53:45.950 --> 04:53:47.769 align:middle line:82% position:46% size:100% met de klimaatnota zoals die er nu ligt. 04:53:48.188 --> 04:53:50.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik verwacht echt dat er volgende week meer ligt. 04:53:54.618 --> 04:53:56.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dit wel een beetje ingewikkeld. 04:53:57.868 --> 04:54:01.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb niet snel de neiging om een bewindspersoon van D66 te 04:54:01.500 --> 04:54:04.100 align:middle line:82% position:46% size:100% verdedigen, maar ik wil het nu toch wel doen. 04:54:06.740 --> 04:54:12.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Stel dat er een minister van GroenLinks of van de PvdA zou 04:54:12.569 --> 04:54:14.588 align:middle line:82% position:46% size:100% zitten. Was het met die minister dan sneller 04:54:14.708 --> 04:54:17.919 align:middle line:82% position:46% size:100% gegaan dan met Rob Jetten? Had die minister meer ambitie gehad 04:54:18.040 --> 04:54:21.451 align:middle line:82% position:46% size:100% dan deze minister? Was hij met meer in zijn koffer naar 04:54:21.750 --> 04:54:25.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Egypte gegaan? De reden waarom het nu vaak niet 04:54:25.360 --> 04:54:26.878 align:middle line:82% position:46% size:100% lukt, is dat het ingewikkeld is in de uitvoering. 04:54:28.299 --> 04:54:31.909 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben ambitie en het geld is klaargezet, maar het zit 'm in de 04:54:32.029 --> 04:54:34.368 align:middle line:82% position:46% size:100% uitvoering. Er wordt steeds gezegd dat het 04:54:34.489 --> 04:54:37.179 align:middle line:82% position:46% size:100% makkelijk is en dat we er wel komen als je de doelen maar omhooggooit, 04:54:37.810 --> 04:54:40.818 align:middle line:82% position:46% size:100% maar het is veel complexer dan u het voorstelt. 04:54:40.938 --> 04:54:44.669 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het ook niet fair om naar een minister die keihard werkt om 04:54:44.790 --> 04:54:48.319 align:middle line:82% position:46% size:100% het klimaatbeleid zo ver te brengen, te zeggen: als wij er hadden 04:54:48.439 --> 04:54:50.900 align:middle line:82% position:46% size:100% gezeten, was het allemaal wel gelukt; u kunt morgen besluiten 04:54:51.020 --> 04:54:53.750 align:middle line:82% position:46% size:100% nemen. Zo simpel is het gewoon niet. 04:54:54.380 --> 04:55:00.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Op het moment dat je claimt dat je een akkoord sluit dat zich richt op 04:55:00.729 --> 04:55:04.804 align:middle line:82% position:46% size:100% 60%, terwijl je weet dat wat je in dat akkoord zet, niet optelt tot 60% 04:55:04.923 --> 04:55:10.650 align:middle line:82% position:46% size:100% — daar waarschuwt PBL voor — en de Kamer vervolgens vertelt dat je alle 04:55:10.770 --> 04:55:14.676 align:middle line:82% position:46% size:100% vakministers gaat uitnodigen om met additioneel beleid te komen, in te 04:55:14.796 --> 04:55:17.118 align:middle line:82% position:46% size:100% leveren voor 1 mei, dan zitten wij daarop te wachten. 04:55:17.240 --> 04:55:22.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan komt de voorlopige klimaatstudie van juni; daar staan geen extra 04:55:22.799 --> 04:55:25.799 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen in die optellen tot 60%. Vervolgens wordt er gezegd: nee, 04:55:25.919 --> 04:55:29.519 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ik zorg echt dat er bij de Miljoenennota een additioneel pakket 04:55:29.638 --> 04:55:30.900 align:middle line:82% position:46% size:100% ligt. Maar dat ligt er niet. 04:55:32.000 --> 04:55:35.610 align:middle line:82% position:46% size:100% En we weten allemaal dat er wel pakketten liggen; we krijgen die 04:55:35.729 --> 04:55:38.880 align:middle line:82% position:46% size:100% studies allemaal opgestuurd, of het nou gaat om studies van 04:55:39.000 --> 04:55:42.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Natuur&Milieu, NVDE en Urgenda of om het rapport-Van Geest. 04:55:42.799 --> 04:55:45.139 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben de studies; we hebben de lijstjes. 04:55:45.500 --> 04:55:48.291 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zijn politieke knopen die moeten worden doorgehakt. 04:55:48.679 --> 04:55:51.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat lees ik ook in het advies van de Raad van State. 04:55:51.560 --> 04:55:54.348 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben het helemaal met de heer Bontenbal eens dat het, 04:55:56.449 --> 04:56:00.508 align:middle line:82% position:46% size:100% ook als we die politieke knopen doorhakken, nog een ongelofelijke 04:56:00.629 --> 04:56:02.573 align:middle line:82% position:46% size:100% toer is om het allemaal voor elkaar te krijgen. 04:56:02.692 --> 04:56:05.278 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar moet deze minister keihard voor werken en ik ben er ook van 04:56:05.399 --> 04:56:09.039 align:middle line:82% position:46% size:100% overtuigd dat hij dat doet, maar die politieke knopen moeten we wel 04:56:09.158 --> 04:56:09.648 align:middle line:82% position:46% size:100% doorhakken. 04:56:11.368 --> 04:56:13.380 align:middle line:82% position:46% size:100% In de beschouwing van de Raad van State over de klimaatnota staat 04:56:13.500 --> 04:56:16.769 align:middle line:82% position:46% size:100% juist dat het kabinet eens moet beginnen met het uitvoeren van de 04:56:16.888 --> 04:56:19.889 align:middle line:82% position:46% size:100% plannen die het heeft. Er staat niet in: gooi er nog maar 04:56:20.009 --> 04:56:23.769 align:middle line:82% position:46% size:100% een berg bovenop. Ik lees het advies van de Raad van 04:56:23.888 --> 04:56:26.440 align:middle line:82% position:46% size:100% State toch echt zo dat het kabinet maatregelen moet gaan implementeren. 04:56:26.561 --> 04:56:30.490 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen wel weer hele nieuwe pakketten klaarzetten, maar … Neem 04:56:30.610 --> 04:56:32.679 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld het verduurzamen van de industrie; daar hebben we een debat 04:56:32.798 --> 04:56:35.977 align:middle line:82% position:46% size:100% over gehad. We zijn allemaal voor 04:56:36.098 --> 04:56:37.269 align:middle line:82% position:46% size:100% maatwerkafspraken. Maar dan moet het ministerie eerst 04:56:37.388 --> 04:56:39.759 align:middle line:82% position:46% size:100% een team opbouwen. Die mensen moeten aangenomen worden. 04:56:39.880 --> 04:56:43.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij gaan die bedrijven langs. Die maatwerkafspraken zijn er niet 04:56:43.298 --> 04:56:45.758 align:middle line:82% position:46% size:100% zomaar. Dan moeten er investeringen gedaan 04:56:45.879 --> 04:56:47.250 align:middle line:82% position:46% size:100% worden. Het is dus gewoon niet zo simpel. 04:56:47.369 --> 04:56:50.293 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we met elkaar een tabelletje met megatonnen maken, op basis van door 04:56:50.413 --> 04:56:53.970 align:middle line:82% position:46% size:100% PBL aangeleverde gegevens, en dan zeggen wat het beleid 04:56:57.508 --> 04:56:57.628 align:middle line:82% position:46% size:100% is, 04:57:38.598 --> 04:57:39.008 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn we 04:57:53.630 --> 04:57:53.990 align:middle line:82% position:46% size:100% er nog 04:58:08.979 --> 04:58:10.848 align:middle line:82% position:46% size:100% niet. Mijn laatste interruptie. 04:58:11.409 --> 04:58:14.208 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het heel verstandig dat je er even over nadenkt als je weet dat 04:58:14.329 --> 04:58:18.109 align:middle line:82% position:46% size:100% je aanvullend beleid moet maken. Ik vind het verstandig dat je dan 04:58:18.228 --> 04:58:21.169 align:middle line:82% position:46% size:100% bedenkt wat de meest effectieve maatregelen zijn en uitrekent wat 04:58:21.290 --> 04:58:23.779 align:middle line:82% position:46% size:100% daarvoor nodig is. Neem bijvoorbeeld het 04:58:23.900 --> 04:58:28.150 align:middle line:82% position:46% size:100% elektrificeren. Wij zien TenneT nu oranje en rode 04:58:28.270 --> 04:58:30.979 align:middle line:82% position:46% size:100% kaarten afgeven van netvlakken die vol zitten. 04:58:31.099 --> 04:58:34.278 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is toch heel logisch dat je niet even binnen een week een tabel 04:58:34.399 --> 04:58:37.639 align:middle line:82% position:46% size:100% oplevert, maar dat je inderdaad netjes een ibo onderzoek doet, dat 04:58:37.759 --> 04:58:41.708 align:middle line:82% position:46% size:100% je maatregelen naast elkaar zet, dat je kijkt wat haalbaar is en dat je 04:58:41.859 --> 04:58:45.139 align:middle line:82% position:46% size:100% vervolgens politieke besluiten neemt om dat te implementeren. 04:58:45.259 --> 04:58:46.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat niet heel gek. Dat is toch eigenlijk gewoon een 04:58:47.338 --> 04:58:50.319 align:middle line:82% position:46% size:100% nette manier van regeren? Ik vind dat ook niet gek als het een 04:58:50.439 --> 04:58:53.506 align:middle line:82% position:46% size:100% jaar geleden was geweest. Maar een jaar geleden lag er een 04:58:53.626 --> 04:58:57.880 align:middle line:82% position:46% size:100% coalitieakkoord met 60%, lag er een analyse van het PBL dat het niet 04:58:58.000 --> 04:59:02.130 align:middle line:82% position:46% size:100% genoeg maatregelen waren om die 60% aan te tikken en lag er een ibo. 04:59:02.669 --> 04:59:06.541 align:middle line:82% position:46% size:100% Het feit dat je nu een jaar later dat hele riedeltje opnieuw doet, 04:59:06.868 --> 04:59:09.027 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ook de reactie van de heer Bontenbal nu, spreekt voor mij 04:59:09.148 --> 04:59:10.060 align:middle line:82% position:46% size:100% boekdelen. Want de heer Bontenbal zegt maar wat 04:59:10.180 --> 04:59:13.040 align:middle line:82% position:46% size:100% graag: de Raad van State wil helemaal geen extra pakketten met 04:59:13.159 --> 04:59:15.699 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen; nee, je moet nu helemaal geen extra maatregelen gaan 04:59:15.818 --> 04:59:16.317 align:middle line:82% position:46% size:100% neerzetten. 04:59:18.240 --> 04:59:21.400 align:middle line:82% position:46% size:100% En het spreekt voor mij boekdelen dat deze minister een politieke 04:59:21.520 --> 04:59:24.758 align:middle line:82% position:46% size:100% strijd te voeren heeft met de vakministers, zodat er op 04:59:24.879 --> 04:59:28.938 align:middle line:82% position:46% size:100% mobiliteit, op industrie en op landbouw geleverd gaat worden. 04:59:29.069 --> 04:59:30.118 align:middle line:82% position:46% size:100% Want dat wordt er nu niet. 04:59:33.109 --> 04:59:38.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit vind ik echt jammer. Wij zijn als coalitie anderhalf jaar 04:59:38.459 --> 04:59:41.889 align:middle line:82% position:46% size:100% constant bezig om gewoon ambitieus klimaatbeleid uit te voeren. 04:59:42.009 --> 04:59:45.098 align:middle line:82% position:46% size:100% U weet van mij dat ik zes weken in de Kamer zat toen ik met een 04:59:45.219 --> 04:59:47.679 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatvisie kwam. Ik ben met zes, zeven plannen 04:59:47.798 --> 04:59:49.588 align:middle line:82% position:46% size:100% gekomen om steeds dingen te versnellen. 04:59:50.188 --> 04:59:52.438 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Kröger zegt nu: het is allemaal onwil en 04:59:54.419 --> 04:59:57.369 align:middle line:82% position:46% size:100% u komt er niet uit met dat pakket, omdat het CDA, of misschien de VVD, 04:59:57.490 --> 04:59:59.740 align:middle line:82% position:46% size:100% dat niet wil. Volgens mij had u dat tien jaar 04:59:59.860 --> 05:00:03.508 align:middle line:82% position:46% size:100% geleden kunnen zeggen, maar nu laten wij als coalitie keer op keer zien 05:00:03.838 --> 05:00:06.699 align:middle line:82% position:46% size:100% dat wij er hartstikke hard aan werken en dat we constant met 05:00:06.818 --> 05:00:10.449 align:middle line:82% position:46% size:100% concrete plannen komen. Wij vragen niet om noodplannen, wij 05:00:10.568 --> 05:00:13.208 align:middle line:82% position:46% size:100% maken ze zelf. Volgens mij is dat de manier waarop 05:00:13.329 --> 05:00:15.338 align:middle line:82% position:46% size:100% we te werk gaan. Ik vind echt dat u geen recht doet 05:00:15.458 --> 05:00:17.669 align:middle line:82% position:46% size:100% aan het werk dat wij hier al die maanden hebben gedaan. 05:00:19.598 --> 05:00:23.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp dat de heer Bontenbal zich persoonlijk aangevallen voelt. 05:00:23.679 --> 05:00:24.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar 05:00:26.338 --> 05:00:32.889 align:middle line:82% position:46% size:100% in reactie op mijn oproep om niet het ibo af te wachten, omdat we alle 05:00:33.009 --> 05:00:37.779 align:middle line:82% position:46% size:100% plannen en lijstjes al hebben, zegt hij: er hoeven geen hele grote 05:00:37.900 --> 05:00:39.359 align:middle line:82% position:46% size:100% pakketten met nieuwe plannen te komen. 05:00:39.778 --> 05:00:42.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Als hij nu zegt "nee, dat is niet zo; er moet inderdaad een hoop bij 05:00:42.908 --> 05:00:45.569 align:middle line:82% position:46% size:100% om die 60% te halen", dan ben ik dat met hem eens. 05:00:45.689 --> 05:00:50.616 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan hoop ik dat hij ook mijn oproep aan deze minister steunt om alles 05:00:50.736 --> 05:00:55.229 align:middle line:82% position:46% size:100% uit de kast te halen om politieke knopen nu nog door te hakken, zodat 05:00:55.349 --> 05:00:57.728 align:middle line:82% position:46% size:100% we niet weer een jaar kwijt zijn. Dat is mijn oproep. 05:00:57.848 --> 05:01:00.588 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van Haga, laatste 05:01:45.959 --> 05:01:46.201 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag. 05:01:56.929 --> 05:02:01.199 align:middle line:82% position:46% size:100% De enige manier waarop we echt collectief verarmen, is wanneer we 05:02:01.318 --> 05:02:03.380 align:middle line:82% position:46% size:100% die anderhalve graad uit onze handen laten glippen. 05:02:04.278 --> 05:02:08.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zeg ik niet alleen, dat zegt ook de minister overigens niet alleen, 05:02:08.240 --> 05:02:11.868 align:middle line:82% position:46% size:100% maar dat blijkt ook gewoon uit een heleboel studies naar wat 05:02:12.169 --> 05:02:15.259 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatschade en klimaatverandering wereldwijd economisch teweeg zullen 05:02:15.380 --> 05:02:18.118 align:middle line:82% position:46% size:100% brengen. En dan gaat het zowel over hele 05:02:18.239 --> 05:02:22.229 align:middle line:82% position:46% size:100% gebieden die niet meer bewoonbaar zijn — een heleboel mensen zullen 05:02:22.349 --> 05:02:24.169 align:middle line:82% position:46% size:100% zich moeten verplaatsen en zullen op andere plekken 05:02:25.819 --> 05:02:29.269 align:middle line:82% position:46% size:100% terechtkomen — als over het verlies van een heleboel landbouwgrond. 05:02:31.970 --> 05:02:34.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb dus een andere blik op wat die collectieve verarming echt 05:02:35.068 --> 05:02:37.650 align:middle line:82% position:46% size:100% betekent. Ik hoop eigenlijk dat we inmiddels 05:02:37.770 --> 05:02:40.769 align:middle line:82% position:46% size:100% met elkaar zo ver zijn dat we ons met z'n allen realiseren dat 05:02:40.888 --> 05:02:44.152 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatverandering de grootste bedreiging is die ook onze economie 05:02:44.273 --> 05:02:46.179 align:middle line:82% position:46% size:100% te wachten staat. U vervolgt uw betoog. 05:02:47.098 --> 05:02:49.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De drie pijlers van het 05:02:50.080 --> 05:02:53.830 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatbeleid zouden wat GroenLinks betreft moeten zijn: de afbouw van 05:02:53.950 --> 05:02:58.598 align:middle line:82% position:46% size:100% fossiel, de opbouw van duurzame energie en heel, heel stevig energie 05:02:58.719 --> 05:03:01.348 align:middle line:82% position:46% size:100% besparen. Ik begin met de afbouw. 05:03:01.740 --> 05:03:05.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Een van de heftigste gewaarwordingen op de klimaattop was toch wel de 05:03:05.720 --> 05:03:09.449 align:middle line:82% position:46% size:100% ongegeneerde fossiele lobby, waardoor het uitfaseren van fossiel 05:03:09.568 --> 05:03:11.970 align:middle line:82% position:46% size:100% nog steeds niet in de eindtekst staat. 05:03:12.630 --> 05:03:16.330 align:middle line:82% position:46% size:100% De wetenschap is duidelijk: nieuwe olie, gas en kolenwinning betekent 05:03:16.450 --> 05:03:18.330 align:middle line:82% position:46% size:100% dat we die anderhalve graad loslaten. 05:03:18.699 --> 05:03:21.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben blij dat staatssecretaris Van Rij dit scherp heeft in de 05:03:21.700 --> 05:03:23.701 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamerbrief over de Glasgowverklaring. 05:03:24.060 --> 05:03:27.848 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij schrijft dat er nu al sprake is van overcapaciteit ten aanzien van 05:03:27.969 --> 05:03:31.080 align:middle line:82% position:46% size:100% het anderhalvegradenpad. Het is dan ook onacceptabel 05:03:34.740 --> 05:03:37.640 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het kabinet nog gewoon een jaartje extra fossiele investering 05:03:37.760 --> 05:03:42.130 align:middle line:82% position:46% size:100% erbij smokkelt bij de ekv. Daar gaan we een ander debat over 05:03:42.250 --> 05:03:46.109 align:middle line:82% position:46% size:100% voeren, maar kan de minister voor Klimaat hier wel op reageren? 05:03:46.438 --> 05:03:49.389 align:middle line:82% position:46% size:100% En hoe verhoudt die uitspraak van Van Rij zich tot de plannen van 05:03:49.509 --> 05:03:52.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland om zelf nieuwe fossiele bronnen te gaan opsporen? 05:03:52.830 --> 05:03:56.650 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten uit de fossiele reflex. Dit is het moment voor actie. 05:03:56.770 --> 05:04:00.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Kom, naast de plannen die we hebben voor het verhogen van het aandeel 05:04:00.549 --> 05:04:04.840 align:middle line:82% position:46% size:100% duurzame energie, vooral ook met een afbouwplan voor fossiele energie — 05:04:05.130 --> 05:04:08.740 align:middle line:82% position:46% size:100% productie, consumptie, financiering — waarbij in de jaarlijkse 05:04:08.860 --> 05:04:13.201 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatnota wordt gerapporteerd over de afbouw van fossiele energie. 05:04:13.799 --> 05:04:17.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Onderdeel van die fossiele afbouw is ook dat de reclames die fossiele 05:04:17.978 --> 05:04:21.250 align:middle line:82% position:46% size:100% consumptie aanjagen, aan banden worden gelegd. 05:04:21.369 --> 05:04:24.340 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister schrijft aan de Kamer dat experts zich erover hebben 05:04:24.459 --> 05:04:25.838 align:middle line:82% position:46% size:100% gebogen. Ik zie graag het verslag van die 05:04:25.958 --> 05:04:28.750 align:middle line:82% position:46% size:100% sessie. Ik vraag de minister of hij fossiele 05:04:28.869 --> 05:04:32.290 align:middle line:82% position:46% size:100% reclames als maatregel kan meenemen in de verkenning van extra 05:04:32.409 --> 05:04:36.188 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatmaatregelen die hij doet. Voorzitter, dan besparing. 05:04:36.709 --> 05:04:39.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Terwijl burgers wordt gevraagd korter te douchen of de verwarming 05:04:39.298 --> 05:04:41.758 align:middle line:82% position:46% size:100% laag te draaien, wordt de energiebesparingsverplichting van 05:04:41.879 --> 05:04:45.169 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven, een verplichting die al decennia bestaat, nog steeds niet 05:04:45.289 --> 05:04:48.359 align:middle line:82% position:46% size:100% adequaat gehandhaafd. Wat een waanzin. 05:04:48.478 --> 05:04:52.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Er ligt een amendement van onze kant om, in lijn met de eerder aangenomen 05:04:52.430 --> 05:04:55.159 align:middle line:82% position:46% size:100% motie van mijn collega's Van der Lee en Erkens, een landelijk 05:04:55.279 --> 05:04:57.258 align:middle line:82% position:46% size:100% handhavingsteam in te richten voor ETS-bedrijven. 05:04:57.500 --> 05:05:02.848 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb een paar concrete vragen. Waarom is de minister, als bedrijven 05:05:02.969 --> 05:05:06.258 align:middle line:82% position:46% size:100% steun aanvragen via de TEK, niet bereid om ook te controleren of deze 05:05:06.618 --> 05:05:08.750 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven voldoen aan de energiebesparingsverplichting? 05:05:09.049 --> 05:05:11.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is natuurlijk zot dat wij de energierekening gaan betalen van 05:05:11.400 --> 05:05:15.919 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven die niet alles op alles hebben gezet om die energierekening 05:05:16.040 --> 05:05:19.269 align:middle line:82% position:46% size:100% zo laag mogelijk te houden. Voorzitter. 05:05:20.049 --> 05:05:24.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Wanneer krijgen we eindelijk het nationaal besparingsdoel en het 05:05:24.240 --> 05:05:26.569 align:middle line:82% position:46% size:100% noodplan? Voorzitter. 05:05:26.689 --> 05:05:29.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan een paar punten over de versnelling uitrol duurzame energie. 05:05:29.958 --> 05:05:31.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil de minister drie dingen vragen. 05:05:31.450 --> 05:05:33.769 align:middle line:82% position:46% size:100% In de eerste plaats vraag ik hem om ruim baan te geven aan alle 05:05:33.888 --> 05:05:37.909 align:middle line:82% position:46% size:100% initiatieven en dus duidelijkheid te geven dat het plafond van 35 05:05:38.029 --> 05:05:39.922 align:middle line:82% position:46% size:100% terawattuur op land wordt losgelaten. 05:05:40.043 --> 05:05:43.199 align:middle line:82% position:46% size:100% In de tweede plaats begrijp ik dat er meer geld komt voor 05:05:43.318 --> 05:05:45.930 align:middle line:82% position:46% size:100% energiecoöperaties. Daar ben ik blij mee, want ik denk 05:05:46.049 --> 05:05:49.348 align:middle line:82% position:46% size:100% dat in de huidige discussies over de energiemarkt het inzetten op 05:05:49.469 --> 05:05:55.588 align:middle line:82% position:46% size:100% energiecoöperaties cruciaal is. Maar ik begrijp ook dat de regeling 05:05:55.708 --> 05:05:58.560 align:middle line:82% position:46% size:100% nu zo is dat alleen grote coöperaties de wind mee krijgen, 05:05:58.680 --> 05:06:00.479 align:middle line:82% position:46% size:100% terwijl we er juist voor willen zorgen dat ook kleine coöperaties 05:06:00.599 --> 05:06:02.970 align:middle line:82% position:46% size:100% worden gesteund. Kan de minister daarop reageren? 05:06:03.090 --> 05:06:06.060 align:middle line:82% position:46% size:100% In de derde plaats: welke stappen gaat de minister zetten om 05:06:06.180 --> 05:06:08.889 align:middle line:82% position:46% size:100% vergunningen te versnellen? Tot slot, voorzitter. 05:06:10.278 --> 05:06:12.810 align:middle line:82% position:46% size:100% We zitten niet alleen in een klimaatcrisis, maar we zitten ook 05:06:12.930 --> 05:06:15.830 align:middle line:82% position:46% size:100% echt in een natuurcrisis, een biodiversiteitscrisis. 05:06:16.278 --> 05:06:20.848 align:middle line:82% position:46% size:100% Waar blijft dat kwaliteitsbudget voor wind op land, voor energie op 05:06:20.969 --> 05:06:22.950 align:middle line:82% position:46% size:100% land? Dat had ik bij deze begroting 05:06:23.069 --> 05:06:24.528 align:middle line:82% position:46% size:100% verwacht. Het ligt er niet. 05:06:25.188 --> 05:06:28.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil echt een aansporing doen dat het er zo snel mogelijk ligt. 05:06:29.060 --> 05:06:32.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot slot, voorzitter. Als ik één ding heb gemerkt tijdens 05:06:33.000 --> 05:06:35.942 align:middle line:82% position:46% size:100% de klimaattop van Sharm el-Sheikh, waar we met een aantal collega's 05:06:36.062 --> 05:06:41.400 align:middle line:82% position:46% size:100% waren, dan is het dat het aan ons is — aan ons als parlementen en aan ons 05:06:41.520 --> 05:06:45.540 align:middle line:82% position:46% size:100% als gekozen volksvertegenwoordigers — om onze leiders te houden aan al 05:06:45.659 --> 05:06:48.150 align:middle line:82% position:46% size:100% die mooie klimaatambities die ze hebben. 05:06:48.270 --> 05:06:52.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is aan ons om ervoor te zorgen dat het blablabla dat soms klinkt op 05:06:52.228 --> 05:06:56.699 align:middle line:82% position:46% size:100% een klimaattop, echt de actie-actie-actie is die wij met z'n 05:06:56.818 --> 05:06:58.150 align:middle line:82% position:46% size:100% allen verdienen. Dank u wel. 05:06:58.400 --> 05:07:00.419 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, mevrouw Kröger. Dan geef ik het woord aan de heer 05:07:00.540 --> 05:07:01.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Grinwis, ChristenUnie. 05:07:28.199 --> 05:07:29.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik neem aan dat er 05:07:52.310 --> 05:07:53.389 align:middle line:82% position:46% size:100% geen bezwaar tegen bestaat dat 05:07:56.179 --> 05:07:57.470 align:middle line:82% position:46% size:100% dit stuk ter inzage wordt 05:08:09.769 --> 05:08:10.458 align:middle line:82% position:46% size:100% gelegd bij het 05:08:14.720 --> 05:08:16.008 align:middle line:82% position:46% size:100% Centraal Informatiepunt van 05:08:22.889 --> 05:08:23.008 align:middle line:82% position:46% size:100% de 05:08:39.019 --> 05:08:40.348 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer. (Ter inzage gelegd bij het Centraal 05:08:40.469 --> 05:08:40.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Informatiepunt van 05:08:55.220 --> 05:08:55.338 align:middle line:82% position:46% size:100% de 05:08:56.959 --> 05:08:58.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Tweede Kamer der Staten-Generaal.) Mijn vraag 05:09:00.470 --> 05:09:04.500 align:middle line:82% position:46% size:100% is of hij deze kans niet wil laten lopen, zeker gezien het feit dat we 05:09:04.619 --> 05:09:05.238 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten versnellen. 05:09:11.598 --> 05:09:14.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ons rijk rekenen met innovaties kan 05:09:14.158 --> 05:09:18.008 align:middle line:82% position:46% size:100% riskant zijn, maar sommige kansrijke innovaties krijgen naar mijn smaak 05:09:18.129 --> 05:09:21.158 align:middle line:82% position:46% size:100% geen faire kans, zoals bijvoorbeeld Dynamic Tidal Power, DTP, 05:09:21.278 --> 05:09:24.270 align:middle line:82% position:46% size:100% energiedammen in zee. Na een motie en schriftelijke vragen 05:09:24.389 --> 05:09:27.479 align:middle line:82% position:46% size:100% heb ik samen met collega Stoffer het amendement op stuk nr. 05:09:27.599 --> 05:09:29.740 align:middle line:82% position:46% size:100% 11 ingediend met een beetje geld voor vervolgonderzoek naar 05:09:29.860 --> 05:09:32.109 align:middle line:82% position:46% size:100% economische haalbaarheid. Voorzitter. 05:09:32.228 --> 05:09:34.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Veel mensen en bedrijven zitten in zwaar weer. 05:09:34.750 --> 05:09:36.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij de ChristenUniefractievergadering 05:09:36.169 --> 05:09:39.069 align:middle line:82% position:46% size:100% genoten we laatst van koek van Bakkerij Stijnman uit Oudewater. 05:09:39.639 --> 05:09:41.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Aanstaande zaterdag sluit zij 05:09:43.419 --> 05:09:46.420 align:middle line:82% position:46% size:100% vanwege de vertienvoudiging van haar energiekosten na 98 jaar de deuren. 05:09:46.541 --> 05:09:49.479 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister heeft toegezegd om naast de TEK met iets te komen, 05:09:49.599 --> 05:09:52.838 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld een soort KKE, maar ondertussen stranden zeewaardige 05:09:52.958 --> 05:09:55.929 align:middle line:82% position:46% size:100% schepen in het zicht van de haven. Het moet sneller. 05:09:56.199 --> 05:09:58.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Wanneer gaat de minister leveren op dit punt? 05:09:58.299 --> 05:10:00.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Waar blijft toch de door de Kamer op 05:10:01.048 --> 05:10:04.019 align:middle line:82% position:46% size:100% initiatief van collega Erkens en mij gevraagde correctieregeling duurzame 05:10:04.138 --> 05:10:07.258 align:middle line:82% position:46% size:100% warmte, die nu nodig is? Waar blijft de verruiming van de 05:10:07.379 --> 05:10:09.539 align:middle line:82% position:46% size:100% realisatietermijn voor bestaande beschikkingen als het gaat om 05:10:09.658 --> 05:10:13.438 align:middle line:82% position:46% size:100% geothermie, die ook nu nodig is? Waarom pakt de minister nog niet 05:10:13.559 --> 05:10:16.080 align:middle line:82% position:46% size:100% elke kans om de warmtetransitie in bijvoorbeeld onze tuinbouw en 05:10:16.200 --> 05:10:19.470 align:middle line:82% position:46% size:100% gebouwde omgeving te versnellen? Deze vraag stel ik dus ook mede 05:10:19.590 --> 05:10:23.449 align:middle line:82% position:46% size:100% namens collega Erkens. Veel gemeenten zijn onnodig en 05:10:23.568 --> 05:10:26.519 align:middle line:82% position:46% size:100% onterecht door het kabinet op miljoenenkosten gejaagd met de 05:10:26.638 --> 05:10:29.758 align:middle line:82% position:46% size:100% verplichting om hun nog doorlopende contract bij Gazprom, inmiddels 05:10:29.879 --> 05:10:33.359 align:middle line:82% position:46% size:100% SEFE, op te zeggen. Dat geld kan niet naar een bieb, een 05:10:33.478 --> 05:10:36.929 align:middle line:82% position:46% size:100% buurthuis of een zwembad. Ik roep de minister op om snel met 05:10:37.048 --> 05:10:40.319 align:middle line:82% position:46% size:100% volledige compensatie over de brug te komen, ook voor 2023. 05:10:40.439 --> 05:10:42.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan kom ik op Pallas. 05:10:42.528 --> 05:10:46.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb hier vaker bij stilgestaan. En nu doorpakken, zou ik tegen het 05:10:46.708 --> 05:10:49.169 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet willen zeggen. Rond de besluitvorming komend 05:10:49.290 --> 05:10:51.970 align:middle line:82% position:46% size:100% voorjaar af. Voorzitter. 05:10:52.090 --> 05:10:55.900 align:middle line:82% position:46% size:100% De klimaat en energietransitie gaat veel van ons aanpassingsvermogen 05:10:56.020 --> 05:10:58.179 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen. Zoals in het boekje Blauw wit rood 05:10:58.298 --> 05:11:02.470 align:middle line:82% position:46% size:100% waarschuwend staat geschreven: "Straks leven we wel duurzaam, maar 05:11:02.590 --> 05:11:05.739 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn we niet langer een samenleving." Laten we elkaar daarom 05:11:05.859 --> 05:11:07.380 align:middle line:82% position:46% size:100% alsjeblieft niet uit het oog verliezen. 05:11:07.500 --> 05:11:10.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot zover. Dank u wel, meneer Grinwis. 05:11:10.340 --> 05:11:12.266 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zou ik het woord aan uw collega mevrouw Van der Graaf van de 05:11:12.386 --> 05:11:12.949 align:middle line:82% position:46% size:100% ChristenUnie 05:11:22.929 --> 05:11:23.708 align:middle line:82% position:46% size:100% willen 05:11:45.199 --> 05:11:45.528 align:middle line:82% position:46% size:100% geven, maar 05:11:56.650 --> 05:11:59.150 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien is dit wel een mooi moment om even een paar minuten te schorsen 05:11:59.270 --> 05:12:00.530 align:middle line:82% position:46% size:100% om de benen te strekken. Ja? 05:12:00.651 --> 05:12:01.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan doen we dat. 05:20:26.688 --> 05:20:28.280 align:middle line:82% position:46% size:100% De vergadering wordt enkele ogenblikken geschorst. 05:20:28.401 --> 05:20:30.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geef het woord aan mevrouw Van der Graaf van de ChristenUnie. 05:20:32.069 --> 05:20:33.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, mevrouw de voorzitter, voor het woord. 05:20:34.740 --> 05:20:37.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben bezorgd. De ChristenUnie is bezorgd. 05:20:37.930 --> 05:20:41.431 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zijn heel erg bezorgd over de pakketmarkt. 05:20:41.758 --> 05:20:44.984 align:middle line:82% position:46% size:100% Met Black Friday in aantocht — collega's spraken er al over — 05:20:45.103 --> 05:20:46.778 align:middle line:82% position:46% size:100% worden we verleid om via het internet weer zo veel mogelijk 05:20:46.899 --> 05:20:48.449 align:middle line:82% position:46% size:100% bestellingen te doen. 05:20:50.758 --> 05:20:54.387 align:middle line:82% position:46% size:100% De impact van de bezorgeconomie op onze leefomgeving is echter groot. 05:20:54.868 --> 05:20:58.419 align:middle line:82% position:46% size:100% Dagelijks zijn 90.000 tot 130.000 bezorgers onderweg voor 05:20:58.540 --> 05:21:03.110 align:middle line:82% position:46% size:100% onlinebestellingen. In 2021 werden er in Nederland 654 05:21:03.229 --> 05:21:05.338 align:middle line:82% position:46% size:100% miljoen pakketbestellingen bij webwinkels gedaan. 05:21:06.630 --> 05:21:08.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan hebben we het nog niet over de 57,5 miljoen pakketten die vorig 05:21:09.060 --> 05:21:11.190 align:middle line:82% position:46% size:100% jaar geretourneerd werden door consumenten. 05:21:13.560 --> 05:21:16.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Van alle retourpakketten is ongeveer de helft een pakket van een 05:21:16.658 --> 05:21:17.488 align:middle line:82% position:46% size:100% kledingbedrijf. 05:21:42.990 --> 05:21:43.919 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dit zijn 05:22:03.929 --> 05:22:07.479 align:middle line:82% position:46% size:100% serieuze bezorgzorgen, waar wij een aantal voorstellen voor presenteren. 05:22:07.599 --> 05:22:12.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze voorstellen zouden op onderdelen een aanpak moeten kunnen 05:22:12.330 --> 05:22:15.366 align:middle line:82% position:46% size:100% vormen voor deze vraagstukken. Ik overhandig een exemplaar van de 05:22:15.486 --> 05:22:17.929 align:middle line:82% position:46% size:100% voorstellen heel graag aan de bewindslieden. 05:22:19.250 --> 05:22:23.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook voor de leden van de Kamer heb ik een exemplaar beschikbaar. 05:22:23.750 --> 05:22:25.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij willen dit vraagstuk namelijk agenderen. 05:22:25.381 --> 05:22:25.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik neem aan dat er geen bezwaar tegen bestaat dat dit stuk ter 05:22:25.881 --> 05:22:26.311 align:middle line:82% position:46% size:100% inzage wordt gelegd bij het Centraal Informatiepunt van de Kamer. 05:22:26.431 --> 05:22:26.911 align:middle line:82% position:46% size:100% (Ter inzage gelegd bij het Centraal Informatiepunt van de Tweede Kamer 05:22:27.030 --> 05:22:27.810 align:middle line:82% position:46% size:100% der Staten-Generaal.) In het kort noem ik de voorstellen die wij in 05:22:27.930 --> 05:22:31.429 align:middle line:82% position:46% size:100% dit plan presenteren. Laat zien wat de bestelkosten zijn, 05:22:31.880 --> 05:22:34.299 align:middle line:82% position:46% size:100% want gratis thuisbezorgd bestaat niet. 05:22:34.419 --> 05:22:39.098 align:middle line:82% position:46% size:100% Gratis retourneren bestaat ook niet. Als een op de tien mensen nu iets 05:22:39.219 --> 05:22:41.500 align:middle line:82% position:46% size:100% retourneert, dan betaalt iedereen voor een tiende mee aan de 05:22:41.619 --> 05:22:45.019 align:middle line:82% position:46% size:100% retourkosten. De retourkosten en de verzendkosten 05:22:45.138 --> 05:22:48.705 align:middle line:82% position:46% size:100% zullen inzichtelijk moeten worden gemaakt, en de retourkosten zullen 05:22:48.826 --> 05:22:50.979 align:middle line:82% position:46% size:100% daadwerkelijk alleen betaald moeten worden door de mensen die 05:22:51.099 --> 05:22:54.380 align:middle line:82% position:46% size:100% retourneren. Dan betaalt de consument een 05:22:54.500 --> 05:22:58.990 align:middle line:82% position:46% size:100% eerlijker prijs, kan de consument bewuster kiezen of ze een aankoop 05:22:59.110 --> 05:23:03.979 align:middle line:82% position:46% size:100% wel of niet doet, en hoeft de consument ook niet meer te bestellen 05:23:04.099 --> 05:23:06.088 align:middle line:82% position:46% size:100% dan nodig. Voorzitter. 05:23:06.208 --> 05:23:09.598 align:middle line:82% position:46% size:100% Stop de schulden en maak kopen op afbetaling niet meer mogelijk. 05:23:09.719 --> 05:23:12.348 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een voorstel dat wij eerder hebben gedaan bij de schuldenaanpak. 05:23:13.139 --> 05:23:16.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit leidt er ook toe dat mensen niet langer laagdrempelig nog meer maten 05:23:17.110 --> 05:23:20.769 align:middle line:82% position:46% size:100% bestellen dan ze nodig hebben. Dat je de aankoop direct in je 05:23:20.888 --> 05:23:23.708 align:middle line:82% position:46% size:100% portemonnee gaat voelen, zorgt ervoor dat het minder aantrekkelijk 05:23:23.829 --> 05:23:27.690 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt om vier paar schoenen te kopen en er drie terug te sturen. 05:23:28.049 --> 05:23:32.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Introduceer een wijkbezorger, één pakketpunt in de wijk, om 05:23:32.318 --> 05:23:33.900 align:middle line:82% position:46% size:100% daarvandaan de pakketten te bezorgen. 05:23:34.500 --> 05:23:37.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Onze postmarkt is tot de laatste 05:23:38.080 --> 05:23:42.598 align:middle line:82% position:46% size:100% brief gereguleerd, maar onze pakketmarkt is dat niet. 05:23:42.959 --> 05:23:46.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom stellen wij voor dat er ook een pakketwet komt. 05:23:47.188 --> 05:23:50.618 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag de minister om een schriftelijke reactie op onze 05:23:50.739 --> 05:23:53.409 align:middle line:82% position:46% size:100% voorstellen. Ik hoor haar ook heel graag haar 05:23:53.529 --> 05:23:54.970 align:middle line:82% position:46% size:100% visie delen over de pakketmarkt, vooruitlopend op het debat over de 05:23:55.090 --> 05:23:55.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Postwet. 05:23:59.539 --> 05:24:02.169 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik vraag aandacht voor sociale 05:24:02.290 --> 05:24:06.810 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemers. Sociale ondernemers leveren een heel 05:24:06.930 --> 05:24:09.451 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijke bijdrage aan maatschappelijke vraagstukken. 05:24:09.570 --> 05:24:10.647 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij helpen vluchtelingen aan het werk. 05:24:10.766 --> 05:24:13.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij helpen mensen die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt aan het 05:24:13.938 --> 05:24:15.950 align:middle line:82% position:46% size:100% werk. Zij dragen ook bij aan het 05:24:16.069 --> 05:24:18.650 align:middle line:82% position:46% size:100% realiseren van klimaatdoelen. Deze zomer was ik samen met de 05:24:18.770 --> 05:24:22.220 align:middle line:82% position:46% size:100% minister op werkbezoek bij Roetz-Bikes, een fietsenbedrijf in 05:24:22.340 --> 05:24:24.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Amsterdam dat gelooft in tweede kansen. 05:24:24.340 --> 05:24:27.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze leiden mensen met een rugzak op tot ervaren fietsenmakers van 05:24:27.169 --> 05:24:29.648 align:middle line:82% position:46% size:100% fietsen gemaakt van hergebruikte onderdelen. 05:24:30.039 --> 05:24:32.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze hebben de eerste circulaire e bike gemaakt. 05:24:33.438 --> 05:24:37.169 align:middle line:82% position:46% size:100% En zij, en alle andere sociale ondernemingen, kijken heel erg uit 05:24:37.290 --> 05:24:40.739 align:middle line:82% position:46% size:100% naar het wetsvoorstel dat de minister in de maak heeft om hun 05:24:40.859 --> 05:24:43.669 align:middle line:82% position:46% size:100% maatschappelijke status duidelijker kenbaar te maken. 05:24:43.790 --> 05:24:46.727 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag de minister een duidelijk tijdpad te schetsen. 05:24:52.209 --> 05:24:55.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoorde iets over centrale punten voor pakketdiensten. 05:24:56.028 --> 05:24:57.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe moet dat dan werken in de praktijk? 05:24:57.740 --> 05:24:58.868 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe gaat dat? Wie doet dat? 05:26:14.419 --> 05:26:19.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Oké, interessante gedachte, hoor. Eigenlijk is dit het heroprichten 05:26:19.519 --> 05:26:23.387 align:middle line:82% position:46% size:100% van de PTT of iets dergelijks. Of zie ik dat verkeerd? 05:26:25.118 --> 05:26:29.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat u goed heeft geproefd aan dit voorstel, is dat het iets anders is 05:26:29.958 --> 05:26:34.848 align:middle line:82% position:46% size:100% dan wat we nu hebben. Deze markt kent op dit moment weinig 05:26:34.969 --> 05:26:35.797 align:middle line:82% position:46% size:100% tot geen regulering. 05:26:38.618 --> 05:26:41.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij vinden dat de problemen met name zitten in de laatste kilometers tot 05:26:41.869 --> 05:26:45.919 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de voordeur, de last mile. Dat zegt ook de ACM. 05:26:46.040 --> 05:26:49.900 align:middle line:82% position:46% size:100% We doen een aantal voorstellen om daaraan tegemoet te komen. 05:26:50.049 --> 05:26:53.588 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien dat thuisbezorging tegemoetkomt aan een behoefte, 05:26:55.938 --> 05:26:59.299 align:middle line:82% position:46% size:100% maar wij vinden dat het beter gereguleerd zou moeten worden, want 05:27:00.720 --> 05:27:04.060 align:middle line:82% position:46% size:100% het loopt de spuigaten uit. 05:27:05.859 --> 05:27:09.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het zelf niet zo'n probleem. Ik gebruik ook weleens 05:27:09.549 --> 05:27:10.240 align:middle line:82% position:46% size:100% bezorgdiensten. 05:27:12.338 --> 05:27:15.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ook. Ik vind het oprichten van dit soort 05:27:15.840 --> 05:27:19.959 align:middle line:82% position:46% size:100% centrale punten eigenlijk veel ingrijpender dan nodig zou zijn. 05:27:22.220 --> 05:27:26.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Is dit niet veel te vergaand? Is dit niet veel te veel 05:27:26.430 --> 05:27:28.580 align:middle line:82% position:46% size:100% overregulering voor iets wat niet echt een heel groot probleem is? 05:27:30.639 --> 05:27:33.508 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou, dat denk 05:27:35.008 --> 05:27:38.438 align:middle line:82% position:46% size:100% ik niet. Er zijn ook wetenschappers die dit 05:27:38.559 --> 05:27:39.058 align:middle line:82% position:46% size:100% ondersteunen. 05:27:41.338 --> 05:27:42.628 align:middle line:82% position:46% size:100% Veel mkb bedrijven 05:27:44.368 --> 05:27:51.088 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen hier ook aandacht voor. Je kunt via lokale distributiecentra 05:27:51.449 --> 05:27:54.690 align:middle line:82% position:46% size:100% aan wijkbezorging doen. Dat zorgt ervoor dat er minder 05:27:55.859 --> 05:28:00.490 align:middle line:82% position:46% size:100% busjes de straat in komen rijden en dat er minder verschillende 05:28:00.610 --> 05:28:03.688 align:middle line:82% position:46% size:100% vervoerders zijn. Het zorgt er ook voor dat je de 05:28:04.650 --> 05:28:08.878 align:middle line:82% position:46% size:100% arbeidsomstandigheden van de chauffeurs beter kunt regelen. 05:28:11.528 --> 05:28:13.118 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie eigenlijk alleen maar voordelen. 05:28:13.389 --> 05:28:16.319 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer De Jong van D66. Dit zijn uw laatste twee vragen. 05:28:17.659 --> 05:28:20.848 align:middle line:82% position:46% size:100% Laat ik even beginnen met een compliment te geven voor dit plan. 05:28:20.969 --> 05:28:23.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vergt veel. We hebben de heer Grinwis daar ook 05:28:23.250 --> 05:28:25.470 align:middle line:82% position:46% size:100% eerder over horen spreken in een debat. 05:28:25.590 --> 05:28:26.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Het werd vrij snel 05:28:28.848 --> 05:28:30.000 align:middle line:82% position:46% size:100% afgeschoten. Ik ben dan ook heel blij dat mevrouw 05:28:30.119 --> 05:28:33.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Van der Graaf dit oppakt en er een daadwerkelijk plan van maakt. 05:28:33.689 --> 05:28:38.279 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Grinwis is dan niet meer Pieter Proefballon, maar Pieter Post 05:28:38.400 --> 05:28:41.549 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de last mile. Het lijkt me heel leuk om daarmee 05:28:41.669 --> 05:28:44.669 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de slag te gaan. Maar mijn echte vraag gaat over 05:28:44.789 --> 05:28:47.939 align:middle line:82% position:46% size:100% sociaal ondernemen. Daarmee snijdt de ChristenUnie een 05:28:48.060 --> 05:28:50.030 align:middle line:82% position:46% size:100% heel gevoelig punt aan. Ik weet dat mevrouw Van der Graaf 05:28:50.299 --> 05:28:53.909 align:middle line:82% position:46% size:100% een warm voorstander is van sociaal ondernemen, dat ook echt een plek 05:28:54.029 --> 05:28:57.596 align:middle line:82% position:46% size:100% verdient in onze economie. Ik heb samen met mevrouw Van der 05:28:57.716 --> 05:28:59.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Graaf een motie ingediend 05:29:00.560 --> 05:29:04.139 align:middle line:82% position:46% size:100% over sociaal ondernemerschap. Mijn vraag is: vindt u dat die 05:29:04.259 --> 05:29:05.359 align:middle line:82% position:46% size:100% voldoende is afgedaan? 05:29:07.000 --> 05:29:09.669 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel voor uw vraag, meneer De Jong. 05:29:11.438 --> 05:29:15.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Eerlijk gezegd is mijn antwoord nee. We hebben de motie ingediend 05:29:18.699 --> 05:29:21.919 align:middle line:82% position:46% size:100% naar aanleiding van een onderzoek dat het Rathenau Instituut heeft 05:29:22.040 --> 05:29:25.848 align:middle line:82% position:46% size:100% gedaan. Dat constateerde dat er meer inzicht 05:29:25.969 --> 05:29:29.659 align:middle line:82% position:46% size:100% nodig is in de vraag welke maatregelen wel en niet effectief 05:29:29.779 --> 05:29:34.088 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn om de barrières weg te nemen die sociale ondernemingen ervaren om 05:29:34.720 --> 05:29:37.359 align:middle line:82% position:46% size:100% toegang te hebben tot het innovatiebeleid van het Rijk. 05:29:38.838 --> 05:29:42.508 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister heeft onze motie nu afgedaan door te verwijzen naar 05:29:42.629 --> 05:29:45.900 align:middle line:82% position:46% size:100% hetzelfde onderzoek waar wij ook al naar hebben verwezen, maar dat is 05:29:46.020 --> 05:29:50.188 align:middle line:82% position:46% size:100% niet waar wij om hadden gevraagd. Als u het mij toestaat, voorzitter, 05:29:50.309 --> 05:29:53.569 align:middle line:82% position:46% size:100% zou ik deze vraag willen doorgeleiden naar de minister. 05:29:54.348 --> 05:29:59.188 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de minister alsnog bereid om een onderzoek te doen in lijn met waar 05:29:59.309 --> 05:30:02.830 align:middle line:82% position:46% size:100% de Kamer in de motie om heeft gevraagd? 05:30:04.338 --> 05:30:08.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Een mooi initiatief, want de problematiek herkennen we zeker. 05:30:08.939 --> 05:30:10.919 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat het ook terecht is. Denk aan verkeersveiligheid, 05:30:11.040 --> 05:30:13.008 align:middle line:82% position:46% size:100% vervuiling, overlast en ga zo maar door. 05:30:14.609 --> 05:30:17.137 align:middle line:82% position:46% size:100% De uitwerking is nog best een lastige, schat ik in. 05:30:17.258 --> 05:30:18.280 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben er weleens onderzoek naar gedaan. 05:30:18.401 --> 05:30:20.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Daaruit bleek dat vooral Europese regelgeving in de weg kan staan om 05:30:20.978 --> 05:30:22.591 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen bijvoorbeeld te laten betalen voor retourneren. 05:30:22.949 --> 05:30:25.208 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar goed, dat is niet mijn vraag. Je moet uitdagingen nooit uit de weg 05:30:25.329 --> 05:30:26.169 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan. Ik ben eigenlijk gewoon heel 05:30:26.290 --> 05:30:28.389 align:middle line:82% position:46% size:100% benieuwd wat er in die pakketwet komt te zitten. 05:30:28.509 --> 05:30:30.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Zou mevrouw Van der Graaf daar iets meer over kunnen zeggen? 05:30:37.028 --> 05:30:40.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Zoals ik al aangaf, hebben we in Nederland een Postwet. 05:30:40.580 --> 05:30:42.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Die gaan we binnenkort ook bespreken. 05:30:42.798 --> 05:30:45.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Die wet reguleert de postmarkt bijna tot op de laatste brief, 05:30:48.069 --> 05:30:49.870 align:middle line:82% position:46% size:100% maar voor de pakketmarkt hebben we zoiets niet. 05:30:50.229 --> 05:30:53.902 align:middle line:82% position:46% size:100% We vinden het belangrijk dat we dat wel gaan regelen. 05:30:54.023 --> 05:30:57.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo hebben we een Postwet die regels stelt over het netwerk van 05:30:57.318 --> 05:31:01.479 align:middle line:82% position:46% size:100% brievenbussen en postkantoren, maar voor pakketbezorging gelden die 05:31:01.599 --> 05:31:04.720 align:middle line:82% position:46% size:100% regels niet, waardoor er nu geen afspraken gemaakt kunnen worden over 05:31:04.840 --> 05:31:09.169 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld pakketautomaten of servicepunten voor pakketbezorging. 05:31:09.289 --> 05:31:12.368 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook zien we dat er in de Postwet eisen worden gesteld aan 05:31:12.489 --> 05:31:15.150 align:middle line:82% position:46% size:100% tariefregulering, de toekenning van kosten. 05:31:16.080 --> 05:31:19.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is ook veel inzichtelijker hoe verzendkosten tot stand komen. 05:31:20.039 --> 05:31:23.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zouden dat ook graag zien voor de pakketmarkt. 05:31:23.729 --> 05:31:26.008 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarnaast regelt de Postwet ook 05:31:27.569 --> 05:31:31.838 align:middle line:82% position:46% size:100% regels voor arbeidsovereenkomsten. Ook dat zou heel welkom zijn. 05:31:31.958 --> 05:31:35.439 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Thijssen heeft net een gloedvol betoog gehouden voor de 05:31:35.560 --> 05:31:39.250 align:middle line:82% position:46% size:100% arbeidsomstandigheden van de bezorgers en de postsorteerders in 05:31:39.369 --> 05:31:44.099 align:middle line:82% position:46% size:100% deze pakketmarkt. Het is nodig dat we hier bescherming 05:31:44.220 --> 05:31:44.609 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan bieden. 05:31:46.250 --> 05:31:50.118 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, mevrouw Van der Graaf. Dank u wel. 05:31:50.239 --> 05:31:54.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is het woord aan mevrouw Teunissen, Partij voor de Dieren. 05:32:00.900 --> 05:32:04.958 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dank u wel. De afspraak om de opwarming van de 05:32:05.079 --> 05:32:08.799 align:middle line:82% position:46% size:100% aarde te beperken tot 1,5 graden is weinig waard als je niks doet om 05:32:08.919 --> 05:32:13.028 align:middle line:82% position:46% size:100% daar ook echt toe te komen. Helaas is dat wel de uitkomst van de 05:32:13.149 --> 05:32:16.750 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaattop in Egypte. Als alle afspraken van nu door alle 05:32:16.869 --> 05:32:20.099 align:middle line:82% position:46% size:100% landen worden nagekomen, overschrijden we nog steeds de 2,5 05:32:20.220 --> 05:32:23.950 align:middle line:82% position:46% size:100% graden. Dat heeft enorme gevolgen, ook in 05:32:24.069 --> 05:32:28.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland, want dan stijgt de zeespiegel deze eeuw maximaal met 2 05:32:28.360 --> 05:32:30.868 align:middle line:82% position:46% size:100% meter door het smelten van de ijskappen. 05:32:31.709 --> 05:32:37.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Droge en hete zomers nemen toe. Oogsten, wereldwijd, mislukken. 05:32:37.618 --> 05:32:41.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Veel mensen moeten hun huis verlaten door wateroverlast of juist extreme 05:32:41.798 --> 05:32:44.409 align:middle line:82% position:46% size:100% droogte. Dat leidt weer tot een voedingsbodem 05:32:44.529 --> 05:32:48.359 align:middle line:82% position:46% size:100% voor conflicten waarvan de effecten ook merkbaar zijn in Nederland. 05:32:48.478 --> 05:32:51.789 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen dat nu al bij één conflict merken, en dat gaat dus toenemen in 05:32:51.908 --> 05:32:55.021 align:middle line:82% position:46% size:100% de toekomst. Het is dan ook onbegrijpelijk dat 05:32:55.169 --> 05:32:59.799 align:middle line:82% position:46% size:100% hier partijen in de Kamer zijn die halsstarrig vasthouden aan het 05:32:59.919 --> 05:33:03.880 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatontkennen en het zaaien van twijfel, terwijl het in het eigen 05:33:04.000 --> 05:33:11.290 align:middle line:82% position:46% size:100% belang van Nederland is en ook in het belang van migratie is om de 05:33:11.409 --> 05:33:13.650 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatcrisis nu echt serieus te nemen. 05:33:14.159 --> 05:33:16.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor de Partij voor de Dieren is dan ook de hoofdvraag bij deze 05:33:17.020 --> 05:33:20.799 align:middle line:82% position:46% size:100% begrotingsbehandeling of de begroting in lijn is met maximaal 05:33:20.919 --> 05:33:25.810 align:middle line:82% position:46% size:100% 1,5 graden. Dat is al jaren altijd onze eis 05:33:25.930 --> 05:33:26.498 align:middle line:82% position:46% size:100% geweest. Voorzitter. 05:33:26.618 --> 05:33:31.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is helaas geen verrassing dat de begroting ook dit jaar de planetaire 05:33:32.080 --> 05:33:33.088 align:middle line:82% position:46% size:100% grenzen overschrijdt. 05:33:34.679 --> 05:33:39.271 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland ligt voor het vierde jaar op rij niet op koers om de 05:33:39.449 --> 05:33:41.547 align:middle line:82% position:46% size:100% ontoereikende klimaatdoelen te halen. 05:33:42.209 --> 05:33:45.669 align:middle line:82% position:46% size:100% Voldoen aan het Urgendavonnis wordt nog altijd aan het toeval 05:33:45.790 --> 05:33:49.179 align:middle line:82% position:46% size:100% overgelaten. Daarbij komt dat uitstoot die aan 05:33:49.298 --> 05:33:52.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland toe te schrijven is, buiten de boeken wordt gehouden, 05:33:52.779 --> 05:33:56.679 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals de uitstoot van de luchtvaart en de internationale scheepvaart, de 05:33:56.798 --> 05:33:59.129 align:middle line:82% position:46% size:100% uitstoot als gevolg van exportkredietverzekeringen, de 05:33:59.248 --> 05:34:02.380 align:middle line:82% position:46% size:100% uitstoot van fossiele projecten en ook de werkelijke uitstoot van 05:34:02.500 --> 05:34:03.181 align:middle line:82% position:46% size:100% biomassa. 05:34:19.880 --> 05:34:20.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook 05:34:24.380 --> 05:34:28.580 align:middle line:82% position:46% size:100% het vervallen van de bouwvrijstelling voor 05:34:45.028 --> 05:34:48.179 align:middle line:82% position:46% size:100% het CCS-project Porthos lijkt ons een uitstekend moment om daar nu 05:34:50.278 --> 05:34:51.598 align:middle line:82% position:46% size:100% een streep door 05:35:03.438 --> 05:35:05.778 align:middle line:82% position:46% size:100% te gaan halen en volop in 05:35:23.019 --> 05:35:26.019 align:middle line:82% position:46% size:100% te zetten op energiebesparing. Ik vraag de minister 05:35:41.289 --> 05:35:41.468 align:middle line:82% position:46% size:100% voor 05:35:50.949 --> 05:35:54.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Klimaat hoe hij nu omgaat met dat Porthosproject. 05:35:54.880 --> 05:35:57.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan de klimaattop in Egypte. 05:36:00.970 --> 05:36:03.830 align:middle line:82% position:46% size:100% In het debat dat we daarover hebben gehad, heb ik gevraagd hoe de 05:36:03.950 --> 05:36:08.810 align:middle line:82% position:46% size:100% minister denkt te voldoen aan de Glasgowbelofte om in 2030 30% minder 05:36:08.930 --> 05:36:12.588 align:middle line:82% position:46% size:100% methaan uit te stoten. Bij de klimaattop is er geen groter 05:36:12.708 --> 05:36:17.389 align:middle line:82% position:46% size:100% taboe dan het uitfaseren van de bio industrie, wereldwijd 05:36:17.509 --> 05:36:20.620 align:middle line:82% position:46% size:100% verantwoordelijk voor een vijfde tot een kwart van de mondiale uitstoot, 05:36:20.830 --> 05:36:24.310 align:middle line:82% position:46% size:100% massale kap van het oerwoud en een gigantische verspilling. 05:36:25.000 --> 05:36:29.688 align:middle line:82% position:46% size:100% De methaanstrategie blijkt een kladpapiertje met vage 05:36:29.809 --> 05:36:33.008 align:middle line:82% position:46% size:100% beleidsvoornemens die toch al in de pijplijn zaten. 05:36:33.549 --> 05:36:37.429 align:middle line:82% position:46% size:100% De boodschap van het PBL is dat die plannen te vaag en te vrijblijvend 05:36:37.548 --> 05:36:39.470 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn. Waarom accepteert de minister voor 05:36:39.590 --> 05:36:43.118 align:middle line:82% position:46% size:100% Klimaat deze plannen en hoe ziet hij zijn regierol? 05:36:43.240 --> 05:36:46.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Is hij nu bereid om, ook gezien de plannen die bij LNV worden gemaakt, 05:36:47.169 --> 05:36:50.359 align:middle line:82% position:46% size:100% echt te gaan sturen op dat klimaatdoel van die -30%? 05:36:51.368 --> 05:36:53.602 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dank u wel. Dank u wel. 05:36:53.723 --> 05:36:55.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan geef ik het woord aan de heer Van Raan, Partij voor de Dieren. 05:37:04.229 --> 05:37:05.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik ga door waar mijn collega 05:37:06.330 --> 05:37:06.959 align:middle line:82% position:46% size:100% ophield. 05:37:09.139 --> 05:37:13.470 align:middle line:82% position:46% size:100% De begroting van Economische Zaken en Klimaat staat nog veel te veel in 05:37:13.590 --> 05:37:17.740 align:middle line:82% position:46% size:100% het teken van de palliatieve zorg voor terminale vervuilers. 05:37:19.179 --> 05:37:22.310 align:middle line:82% position:46% size:100% De SDE++, de bekende subsidiepot voor verduurzaming, functioneert te 05:37:22.430 --> 05:37:26.078 align:middle line:82% position:46% size:100% veel als een wasmachine voor het greenwashen van fossiele subsidies. 05:37:26.560 --> 05:37:31.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is jammer dat D66 in dit debat lijkt terug te komen van zijn wijze 05:37:31.728 --> 05:37:34.488 align:middle line:82% position:46% size:100% besluit om mestvergisters niet te steunen. 05:37:34.608 --> 05:37:39.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegen de wil van het parlement in stopt het kabinet helemaal niet met 05:37:39.189 --> 05:37:40.900 align:middle line:82% position:46% size:100% het subsidiëren van houtige biomassa. 05:37:41.199 --> 05:37:44.528 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat lijkt zo, maar dat is niet zo. De komende tien jaar kan er nog 05:37:45.409 --> 05:37:49.630 align:middle line:82% position:46% size:100% maximaal 9,5 miljard worden verstrekt voor het verbranden van 05:37:49.750 --> 05:37:52.900 align:middle line:82% position:46% size:100% bomen voor energie. In de klimaat en Energieverkenning 05:37:53.020 --> 05:37:56.409 align:middle line:82% position:46% size:100% staat dat er ook nog eens een opschaling wordt verwacht van de 05:37:56.529 --> 05:37:58.498 align:middle line:82% position:46% size:100% industriële toepassing van bomen. Klopt dat? 05:37:58.618 --> 05:38:01.500 align:middle line:82% position:46% size:100% En klopt het dus dat het kabinet juist meer bomen wil kappen? 05:38:02.799 --> 05:38:03.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. 05:38:30.118 --> 05:38:33.938 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geloof echt dat de minister voor Klimaat en Energie klimaat goed wil 05:38:34.059 --> 05:38:36.245 align:middle line:82% position:46% size:100% neerzetten. Ik kijk hem ook even aan. 05:38:36.366 --> 05:38:38.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geloof dat en ik wil dat ook geloven. 05:38:39.229 --> 05:38:41.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot nu toe blijft hij ook onverzettelijk onderdeel van de 05:38:41.580 --> 05:38:45.519 align:middle line:82% position:46% size:100% blokkerende minderheid in de EU-landen die tegen modernisering 05:38:45.638 --> 05:38:48.008 align:middle line:82% position:46% size:100% van het Energy Charter Treaty zijn. Heel goed! 05:38:49.278 --> 05:38:54.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het punt is dat hij in wezen helaas wordt ondermijnd door zijn 05:38:55.580 --> 05:38:58.560 align:middle line:82% position:46% size:100% collega, de staatssecretaris van Financiën, want ondanks de afspraak 05:38:58.680 --> 05:39:02.950 align:middle line:82% position:46% size:100% op de vorige klimaattop blijven er subsidies gegeven worden voor 05:39:03.069 --> 05:39:05.128 align:middle line:82% position:46% size:100% fossiele projecten in het buitenland. 05:39:05.938 --> 05:39:08.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat vindt de minister voor Klimaat en Energie ervan dat hij met 05:39:08.939 --> 05:39:12.028 align:middle line:82% position:46% size:100% exportkredietverzekeringen eigenlijk ondermijnd wordt? 05:39:12.149 --> 05:39:13.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Heeft hij dat wel door? 05:39:15.130 --> 05:39:18.958 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat gaat hij daaraan doen? En denkt hij soms ook niet: als het 05:39:19.319 --> 05:39:22.109 align:middle line:82% position:46% size:100% na ettelijke pogingen kennelijk nog steeds zo ondoenlijk is om het ekv 05:39:22.228 --> 05:39:25.960 align:middle line:82% position:46% size:100% instrument te vergroenen, zijn we dan misschien niet beter af zonder 05:39:26.080 --> 05:39:27.709 align:middle line:82% position:46% size:100% dat instrument? Voorzitter. 05:39:27.889 --> 05:39:30.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kabinet heeft eindelijk een tijdelijke solidariteitsbijdrage 05:39:30.658 --> 05:39:33.119 align:middle line:82% position:46% size:100% verplicht gemaakt voor energiebedrijven, maar die naam doet 05:39:33.240 --> 05:39:35.330 align:middle line:82% position:46% size:100% grote vervuilers echt te veel eer aan. 05:39:35.838 --> 05:39:38.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze moeten hiertoe gedwongen worden via wetgeving en de opbrengst van 05:39:38.868 --> 05:39:42.720 align:middle line:82% position:46% size:100% 3,2 miljard weegt helemaal niet op tegen de minimaal 17,5 miljard aan 05:39:42.840 --> 05:39:45.880 align:middle line:82% position:46% size:100% fossiele subsidies. Het wordt zelfs waarschijnlijk 05:39:46.000 --> 05:39:49.269 align:middle line:82% position:46% size:100% geacht dat de olie en gasbedrijven naar de rechter stappen om het aan 05:39:49.388 --> 05:39:51.479 align:middle line:82% position:46% size:100% te vechten. Tot zover die solidariteit. 05:39:52.109 --> 05:39:56.409 align:middle line:82% position:46% size:100% De zogenaamde hartenkreten waarmee grote vervuilers de VVD en het CDA 05:39:56.529 --> 05:39:59.799 align:middle line:82% position:46% size:100% proberen te mobiliseren voor een nog hogere investeringsaftrek en 05:39:59.919 --> 05:40:02.429 align:middle line:82% position:46% size:100% stikstofuitzonderingen, doen mij helemaal niks. 05:40:02.669 --> 05:40:05.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dat is niet zo belangrijk. De vraag is: wat doet het met de 05:40:06.099 --> 05:40:07.319 align:middle line:82% position:46% size:100% minister voor Klimaat en Energie? 05:40:09.080 --> 05:40:12.419 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, ik sluit af. Het kunstmatig in leven houden van 05:40:12.540 --> 05:40:16.119 align:middle line:82% position:46% size:100% een systeem dat na een lang ziekbed nu echt op sterven na dood is, 05:40:16.240 --> 05:40:18.409 align:middle line:82% position:46% size:100% vraagt heel veel van de belastingbetaler. 05:40:18.889 --> 05:40:22.880 align:middle line:82% position:46% size:100% In augustus keurde de Europese Commissie een extra fossiele 05:40:23.299 --> 05:40:28.348 align:middle line:82% position:46% size:100% subsidie van 835 miljoen goed — de heer Boucke had het er al over — 05:40:28.469 --> 05:40:29.939 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de indirecte kostencompensatie ETS. 05:40:30.060 --> 05:40:36.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Het punt is: in de begroting is hier nu geen geld voor gereserveerd, maar 05:40:36.869 --> 05:40:39.080 align:middle line:82% position:46% size:100% de regeling is ook nog steeds niet afgeschaft. 05:40:39.200 --> 05:40:42.479 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben een motie op verzoek van de minister aangehouden, op belofte 05:40:42.599 --> 05:40:45.000 align:middle line:82% position:46% size:100% van een brief. Die brief is nog niet aangekomen. 05:40:45.119 --> 05:40:47.690 align:middle line:82% position:46% size:100% De belofte is niet nagekomen. Kan die brief alsnog komen? 05:40:48.639 --> 05:40:51.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Systeemverandering blijft uit; 05:40:52.019 --> 05:40:54.659 align:middle line:82% position:46% size:100% zoveel is duidelijk. Zo is het in de energietransitie ook 05:40:54.779 --> 05:40:58.220 align:middle line:82% position:46% size:100% nog steeds zo dat de goedkoopste oplossingen de prioriteit krijgen 05:40:58.459 --> 05:41:03.560 align:middle line:82% position:46% size:100% boven natuurinclusieve oplossingen. Zoals we geleerd hebben, kan natuur 05:41:03.680 --> 05:41:06.810 align:middle line:82% position:46% size:100% niet langer genegeerd worden. Zo oordeelt ook de rechterlijke 05:41:06.930 --> 05:41:08.676 align:middle line:82% position:46% size:100% macht. Is de minister voor Klimaat en 05:41:08.796 --> 05:41:11.008 align:middle line:82% position:46% size:100% Energie in ieder geval bereid om in de verdere uitrol van de 05:41:11.129 --> 05:41:13.919 align:middle line:82% position:46% size:100% energietransitie, bijvoorbeeld bij veilingen voor kavels voor 05:41:14.040 --> 05:41:17.069 align:middle line:82% position:46% size:100% windparken, aan ontwikkelaars te vragen de meest natuurinclusieve 05:41:17.189 --> 05:41:19.729 align:middle line:82% position:46% size:100% oplossingen doorslaggevend te maken, in plaats van de meest 05:41:20.269 --> 05:41:22.258 align:middle line:82% position:46% size:100% kostenefficiënte methode? Voorzitter, dank u wel. 05:41:22.810 --> 05:41:25.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Van Raan. Dan geef ik het woord aan de heer 05:41:25.409 --> 05:41:26.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Jansen, Forum voor Democratie. 05:41:48.979 --> 05:41:52.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. Twee weken geleden vlogen alle 05:41:52.159 --> 05:41:55.429 align:middle line:82% position:46% size:100% wereldleiders naar Egypte voor de jaarlijkse klimaatconferentie. 05:41:56.139 --> 05:41:59.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Ruim 400 privéjets landden in de zonovergoten badplaats Sharm 05:42:00.250 --> 05:42:03.470 align:middle line:82% position:46% size:100% el-Sheikh, waar politici en bewindslieden een week lang zouden 05:42:03.590 --> 05:42:06.338 align:middle line:82% position:46% size:100% spreken over de vermeende gevaren van klimaatverandering. 05:42:06.848 --> 05:42:10.188 align:middle line:82% position:46% size:100% Biden, Trudeau en Xi Jinping waren aanwezig, maar ook Nederland was 05:42:10.309 --> 05:42:12.709 align:middle line:82% position:46% size:100% goed vertegenwoordigd, in de vorm van vijf bewindslieden, hun 05:42:12.830 --> 05:42:16.389 align:middle line:82% position:46% size:100% ambtelijke staf en zes Kamerleden. Allemaal namen ze het vliegtuig. 05:42:16.539 --> 05:42:19.688 align:middle line:82% position:46% size:100% Allemaal pleiten ze voor steeds verder gaande, steeds duurdere 05:42:19.959 --> 05:42:23.240 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatmaatregelen. Dit kenmerkt al jaren het hele 05:42:23.360 --> 05:42:25.549 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatdebat. De grootste voorstanders van 05:42:25.669 --> 05:42:28.900 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatmaatregelen lijken zichzelf er altijd aan te onttrekken. 05:42:29.409 --> 05:42:32.868 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze pleiten tegen vliegverkeer, introduceren allerlei klimaat en 05:42:32.989 --> 05:42:35.990 align:middle line:82% position:46% size:100% milieubelastingen, stellen een vliegtaks in, maar moeten zelf 05:42:36.110 --> 05:42:38.778 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk wél vliegen. Het verraadt hoe ze daadwerkelijk 05:42:38.899 --> 05:42:42.500 align:middle line:82% position:46% size:100% denken over klimaatverandering. Als ze echt zouden geloven dat 05:42:42.619 --> 05:42:45.380 align:middle line:82% position:46% size:100% vliegen schadelijk is voor het klimaat, dan zouden ze ook een 05:42:45.500 --> 05:42:49.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Zoomcall hebben kunnen plannen. Deze politici lijken één van twee 05:42:49.638 --> 05:42:53.688 align:middle line:82% position:46% size:100% dingen te geloven: óf ze geloven er zelf ook helemaal niets van, óf ze 05:42:53.809 --> 05:42:56.688 align:middle line:82% position:46% size:100% geloven dat zij een geprivilegieerde positie moeten hebben ten opzichte 05:42:56.809 --> 05:42:59.869 align:middle line:82% position:46% size:100% van de normale bevolking. Erger nog, waarschijnlijk zijn beide 05:42:59.990 --> 05:43:04.047 align:middle line:82% position:46% size:100% opties in meer of mindere mate waar. Luxe is iets wat alleen hun toekomt, 05:43:04.479 --> 05:43:07.929 align:middle line:82% position:46% size:100% omdat zij zogenaamd zulk belangrijk werk doen, net als de top van de 05:43:08.319 --> 05:43:10.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Sovjet-Unie: hun belangrijke werk voor de revolutie moest toch worden 05:43:11.000 --> 05:43:13.929 align:middle line:82% position:46% size:100% beloond? Het normale volk moet betalen. 05:43:14.139 --> 05:43:16.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij vangen de klappen, niet de politici die hun het beleid 05:43:16.638 --> 05:43:17.080 align:middle line:82% position:46% size:100% opleggen. 05:44:14.150 --> 05:44:14.269 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat 05:44:18.709 --> 05:44:19.979 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben wereldwijde weersverwachtingen überhaupt met 05:44:20.099 --> 05:44:21.019 align:middle line:82% position:46% size:100% economie te maken? Op 05:44:25.880 --> 05:44:27.080 align:middle line:82% position:46% size:100% zichzelf helemaal niets. Het 05:44:46.490 --> 05:44:46.669 align:middle line:82% position:46% size:100% is 05:44:51.549 --> 05:44:51.611 align:middle line:82% position:46% size:100% een 05:45:02.359 --> 05:45:06.389 align:middle line:82% position:46% size:100% middel tot economische verandering. Het is een oude droom in een nieuw 05:45:06.509 --> 05:45:09.109 align:middle line:82% position:46% size:100% jasje. Het is communisme in de 21ste eeuw. 05:45:09.528 --> 05:45:12.348 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom zijn alle linkse partijen hier zo mee bezig. 05:45:12.889 --> 05:45:15.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Hun economische verhaal is in de twintigste eeuw verslagen. 05:45:16.098 --> 05:45:19.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit hele klimaatgebeuren is een herpakking, een heruitvinding van 05:45:19.680 --> 05:45:22.758 align:middle line:82% position:46% size:100% datzelfde verhaal, met een soort natuurgebeuren eromheen. 05:45:23.179 --> 05:45:26.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een watermeloen. Het is groen van buiten en rood van 05:45:26.610 --> 05:45:29.130 align:middle line:82% position:46% size:100% binnen. De heer Thijssen van de PvdA sprak 05:45:29.250 --> 05:45:32.278 align:middle line:82% position:46% size:100% zojuist over de noodzaak om het wantrouwen van burgers met een laag 05:45:32.399 --> 05:45:35.549 align:middle line:82% position:46% size:100% inkomen in de overheid weg te nemen. De overheid zou hen kunnen helpen om 05:45:35.669 --> 05:45:38.609 align:middle line:82% position:46% size:100% hun huis te "verduurzamen". Met andere woorden: I'm from the 05:45:38.728 --> 05:45:42.659 align:middle line:82% position:46% size:100% government and I'm here to help. De overheid lost je problemen op. 05:45:42.779 --> 05:45:44.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is de mindset van alle mensen hier. 05:45:45.109 --> 05:45:49.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Niet alleen de linkse partijen, maar ook VVD en CDA hebben deze filosofie 05:45:49.349 --> 05:45:50.934 align:middle line:82% position:46% size:100% overgenomen. Oorspronkelijk zijn dat 05:45:51.054 --> 05:45:53.028 align:middle line:82% position:46% size:100% centrumrechtse partijen en hun kiezers geloven waarschijnlijk nog 05:45:53.419 --> 05:45:55.294 align:middle line:82% position:46% size:100% dat dat zo is, maar zij geloven hier ook in. 05:45:55.414 --> 05:45:59.060 align:middle line:82% position:46% size:100% De hele begroting van het ministerie van Economische Zaken ademt de wens 05:45:59.269 --> 05:46:01.039 align:middle line:82% position:46% size:100% van een door de overheid geleide economie. 05:46:01.598 --> 05:46:05.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Met 2,6 miljard voor een Nationaal Groeifonds, waarvan de centrale 05:46:05.479 --> 05:46:09.319 align:middle line:82% position:46% size:100% gedachte is "dat de overheid investeert in projecten die zorgen 05:46:09.439 --> 05:46:11.468 align:middle line:82% position:46% size:100% voor economische groei op de lange termijn". 05:46:11.919 --> 05:46:15.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Een andere post is Bedrijvenbeleid: innovatie en ondernemerschap voor 05:46:15.228 --> 05:46:18.529 align:middle line:82% position:46% size:100% duurzame welvaartsgroei. Er staat een wirwar van subsidies en 05:46:18.650 --> 05:46:21.258 align:middle line:82% position:46% size:100% regelingen, waarmee het ministerie poogt om allerlei dingen te 05:46:21.379 --> 05:46:25.069 align:middle line:82% position:46% size:100% stimuleren in de economie: e-health, quantumcomputing, circulaire 05:46:25.189 --> 05:46:28.449 align:middle line:82% position:46% size:100% plastics, herstructurering van winkelgebieden — allemaal dingen 05:46:28.659 --> 05:46:31.588 align:middle line:82% position:46% size:100% waarvan de overheid zou moeten bepalen dat dat moet gebeuren in de 05:46:31.708 --> 05:46:32.817 align:middle line:82% position:46% size:100% economie. Wij geloven daar niet in. 05:46:33.250 --> 05:46:36.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij geloven dat mensen zelf juiste keuzes maken met hun geld. 05:46:36.439 --> 05:46:39.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij geloven niet dat een anonieme ambtenarij dat beter kan. 05:46:39.429 --> 05:46:41.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij geloven niet dat politici dat beter kunnen. 05:46:42.098 --> 05:46:44.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Forum voor Democratie stelt voor om in ieder geval alle 05:46:44.568 --> 05:46:47.319 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatgerelateerde posten te schrappen uit de begroting van 05:46:48.338 --> 05:46:51.758 align:middle line:82% position:46% size:100% Economische Zaken. Dat zijn nogal wat dingen. 05:46:58.159 --> 05:47:02.066 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat dan om de cofinanciering EFRO, de verduurzaming industrie, de 05:47:02.187 --> 05:47:05.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Urgendamaatregelen industrie, infrastructuur duurzame industrie, 05:47:05.720 --> 05:47:09.569 align:middle line:82% position:46% size:100% R&D mobiliteitssectoren, NGF-project groenvermogen, NGF-project 05:47:09.689 --> 05:47:12.139 align:middle line:82% position:46% size:100% circulaire plastics, investeringen verduurzaming industrie, 05:47:12.348 --> 05:47:13.098 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatfonds, 05:47:14.598 --> 05:47:17.419 align:middle line:82% position:46% size:100% BMKB-Groen en natuurlijk de hele paragraaf klimaat. 05:47:18.080 --> 05:47:19.919 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee kunnen we heel veel geld besparen. 05:47:20.040 --> 05:47:24.364 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee besparen we zo al eenvoudig 6,5 miljard euro op de begroting 05:47:24.484 --> 05:47:28.019 align:middle line:82% position:46% size:100% voor 2023 en die kunnen we direct ten goede laten komen aan de 05:47:28.138 --> 05:47:30.319 align:middle line:82% position:46% size:100% koopkracht van Nederlanders. Met het bespaarde geld kunnen we 05:47:30.439 --> 05:47:33.118 align:middle line:82% position:46% size:100% alle belastingen op een milieugrondslag afschaffen: de 05:47:33.239 --> 05:47:36.179 align:middle line:82% position:46% size:100% belasting op stroom, de belasting op gas, de belasting opslag duurzame 05:47:36.298 --> 05:47:38.628 align:middle line:82% position:46% size:100% energie, de kolenbelasting en de vliegbelasting. 05:47:38.838 --> 05:47:41.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Hardwerkende Nederlanders gaan er onmiddellijk honderden euro's op 05:47:41.610 --> 05:47:44.750 align:middle line:82% position:46% size:100% vooruit en de energierekening gaat eindelijk weer omlaag. 05:47:44.929 --> 05:47:47.028 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zullen een voorstel indienen om dit te realiseren. 05:47:47.709 --> 05:47:51.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Forum voor Democratie wil stoppen met het peperdure en zinloze 05:47:51.409 --> 05:47:53.419 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatbeleid. Wij willen de kolencentrales weer 05:47:53.540 --> 05:47:55.598 align:middle line:82% position:46% size:100% openen, zodat de stroomprijs significant daalt. 05:47:55.868 --> 05:47:59.208 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij willen de Groningers ruimhartig compenseren en weer verdergaan met 05:47:59.329 --> 05:48:02.380 align:middle line:82% position:46% size:100% de gaswinning, zodat ook de gasprijs weer naar een normaal niveau daalt. 05:48:02.618 --> 05:48:06.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Kortom, wij willen het geld dat nu nodeloos wordt weggegooid, in naam 05:48:06.319 --> 05:48:09.458 align:middle line:82% position:46% size:100% van allerlei klimaatonzin, teruggeven aan de Nederlanders. 05:48:09.580 --> 05:48:13.188 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is hun geld, waar zij voor hebben gewerkt, niet de overheid, en 05:48:13.309 --> 05:48:16.088 align:middle line:82% position:46% size:100% al helemaal niet een stel hypocriete politici. 05:48:16.269 --> 05:48:18.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dat laatste is weer jammer. 05:48:18.189 --> 05:48:22.137 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zijn wel uw collega's, meneer Jansen. 05:48:22.679 --> 05:48:23.431 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan geef ik het woord 05:48:25.229 --> 05:48:27.389 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de heer Eerdmans van JA21. 05:48:42.150 --> 05:48:43.861 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De minister zegt: kernenergie. 05:48:44.508 --> 05:48:48.201 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zit er inderdaad wel in, ja, dat klopt. 05:48:50.199 --> 05:48:51.791 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, collega's, ministers 05:48:53.639 --> 05:48:56.250 align:middle line:82% position:46% size:100% en staatssecretaris. Welkom terug aan minister Jetten, 05:48:56.490 --> 05:48:59.199 align:middle line:82% position:46% size:100% terug na twee weken onderhandelen in Egypte. 05:48:59.318 --> 05:49:03.529 align:middle line:82% position:46% size:100% O, u was er één week. Het klimaatgroen staat u goed, moet 05:49:03.650 --> 05:49:08.598 align:middle line:82% position:46% size:100% ik zeggen. Dank voor uw bijdrage vanochtend bij 05:49:08.719 --> 05:49:12.049 align:middle line:82% position:46% size:100% het kinderdebat. Dat was goed om te zien. 05:49:12.528 --> 05:49:16.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Van veel andere vrolijkheid is er niet zo veel sprake, vinden wij, 05:49:17.060 --> 05:49:19.968 align:middle line:82% position:46% size:100% gelet op die klimaattop in Sharm el-Sheikh. 05:49:20.330 --> 05:49:23.150 align:middle line:82% position:46% size:100% De grote winnaar van het klimaatakkoord 05:49:25.278 --> 05:49:27.049 align:middle line:82% position:46% size:100% en al het beleid dat daaruit voortvloeit, is dan toch China 05:49:27.169 --> 05:49:30.000 align:middle line:82% position:46% size:100% geworden. Xi Jinping was ook zeer positief 05:49:30.119 --> 05:49:31.939 align:middle line:82% position:46% size:100% over de uitkomst, zo konden we horen. 05:49:32.060 --> 05:49:34.729 align:middle line:82% position:46% size:100% China hoeft namelijk geen geld te storten in het afgesproken "loss and 05:49:35.179 --> 05:49:37.380 align:middle line:82% position:46% size:100% damage"-fonds. China geeft aan dat het misschien op 05:49:37.500 --> 05:49:39.810 align:middle line:82% position:46% size:100% vrijwillige basis zou kunnen bijdragen. 05:49:39.930 --> 05:49:43.758 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zou ik niet op gokken, zeg ik maar tegen het kabinet. 05:49:44.088 --> 05:49:47.938 align:middle line:82% position:46% size:100% Wel vindt China uiteraard dat de middelen uit het fonds beschikbaar 05:49:48.059 --> 05:49:50.819 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten zijn voor alle ontwikkelingslanden, waar China door 05:49:50.939 --> 05:49:53.859 align:middle line:82% position:46% size:100% de intussen achterhaalde definitie nog altijd zelf toe behoort. 05:49:54.319 --> 05:49:58.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Ergo, het Westen zet zichzelf in een oneerlijke concurrentieslag met 05:49:58.349 --> 05:50:01.549 align:middle line:82% position:46% size:100% China nog verder op achterstand. Terwijl wij 05:50:03.258 --> 05:50:05.453 align:middle line:82% position:46% size:100% onze manier van leven in Nederland, onze economie, onze industrie, onze 05:50:05.573 --> 05:50:09.750 align:middle line:82% position:46% size:100% logistiek en onze energiehuishouding tegen astronomische kosten op z'n 05:50:09.869 --> 05:50:13.008 align:middle line:82% position:46% size:100% kop moeten zetten, kan China zijn gang blijven gaan. 05:50:13.549 --> 05:50:15.258 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dat doet China dan ook. 05:50:15.560 --> 05:50:18.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Terwijl in Nederland de vliegtaks wordt verdrievoudigd, is China druk 05:50:18.958 --> 05:50:21.750 align:middle line:82% position:46% size:100% bezig met het uit de grond stampen van meer dan 30 nieuwe luchthavens 05:50:21.869 --> 05:50:25.338 align:middle line:82% position:46% size:100% in de komende drie jaar, goed voor een extra capaciteit van 2 miljard 05:50:25.458 --> 05:50:27.979 align:middle line:82% position:46% size:100% passagiers. Terwijl wij onze kolencentrales in 05:50:28.169 --> 05:50:31.122 align:middle line:82% position:46% size:100% 2030 gesloten moeten hebben, heeft China aangekondigd versneld in te 05:50:31.242 --> 05:50:34.549 align:middle line:82% position:46% size:100% zetten op de forse uitbreiding van het aantal kolencentrales. 05:50:35.118 --> 05:50:37.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Het land werkt de komende jaren toe naar een capaciteit aan 05:50:37.950 --> 05:50:42.229 align:middle line:82% position:46% size:100% kolencentrales die zes keer zo groot wordt als die van de VS. 05:50:42.740 --> 05:50:47.508 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe rijmt de minister al onze investeringen versus die van China, 05:50:47.750 --> 05:50:51.508 align:middle line:82% position:46% size:100% die feitelijk al onze activiteiten zo marginaal maken als een sprietje 05:50:51.629 --> 05:50:55.549 align:middle line:82% position:46% size:100% in het gras? Het implementatieplan van de 05:50:55.669 --> 05:50:58.028 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaattop in Sharm el-Sheikh is heel helder. 05:50:58.150 --> 05:51:01.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik citeer maar even vertaald uit het Engels: "Om in 2050 05:51:01.979 --> 05:51:06.380 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatneutraliteit te bereiken is tot 2030 een jaarlijkse investering 05:51:06.500 --> 05:51:11.519 align:middle line:82% position:46% size:100% van 4.000 miljard dollar nodig." Verder is er voor een mondiale 05:51:11.638 --> 05:51:15.179 align:middle line:82% position:46% size:100% transformatie naar een koolfstofarme economie naar verwachting een 05:51:15.298 --> 05:51:19.019 align:middle line:82% position:46% size:100% investering tot ten minste 6.000 miljard dollar per jaar nodig. 05:51:19.138 --> 05:51:23.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Een vraag aan minister Jetten: onderschrijft u deze bedragen? 05:51:24.380 --> 05:51:27.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe vertaalt dit kostenpakket zich naar Nederland? 05:51:27.580 --> 05:51:31.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar wordt tot nu toe vrij ontwijkend en vaag op gereageerd, 05:51:31.680 --> 05:51:36.179 align:middle line:82% position:46% size:100% dus graag geen onduidelijke reactie van de minister maar een duidelijk 05:51:36.298 --> 05:51:38.310 align:middle line:82% position:46% size:100% antwoord: wat betekent dit voor Nederland? 05:51:38.430 --> 05:51:41.266 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Kortom, ook de klimaattop in Sharm 05:51:41.386 --> 05:51:44.699 align:middle line:82% position:46% size:100% el-Sheikh bevestigt het beeld dat er een doemscenario is voor de 05:51:44.818 --> 05:51:48.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse belastingbetaler, namelijk een onbetaalbaar en voor 05:51:49.080 --> 05:51:52.619 align:middle line:82% position:46% size:100% onze concurrentiepositie funest klimaatbeleid ten opzichte van de 05:51:52.740 --> 05:51:55.049 align:middle line:82% position:46% size:100% rest van de wereld. Ja, er komt een einde aan de 05:51:55.169 --> 05:51:58.139 align:middle line:82% position:46% size:100% beschikbaarheid van fossiele energie, van gas en kolen. 05:51:58.259 --> 05:52:01.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zien wij ook. Maar ze kunstmatig duur maken en 05:52:01.169 --> 05:52:05.060 align:middle line:82% position:46% size:100% treuzelen met kernenergie — daar is ie — zal ons afhankelijk maken van 05:52:05.180 --> 05:52:08.639 align:middle line:82% position:46% size:100% instabiele landen en instabiele energiebronnen, zoals de zon en de 05:52:08.759 --> 05:52:10.588 align:middle line:82% position:46% size:100% wind. Voorzitter. 05:52:10.708 --> 05:52:13.549 align:middle line:82% position:46% size:100% JA21 maakt andere keuzes, te beginnen met het loskoppelen van 05:52:13.669 --> 05:52:17.970 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatbeleid en energiebeleid. Wij vinden dat we de prioriteit 05:52:18.090 --> 05:52:21.299 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten leggen bij aanpassing aan het klimaat, in plaats van te proberen 05:52:21.419 --> 05:52:26.240 align:middle line:82% position:46% size:100% het klimaat aan te passen, dus klimaatadaptatie als uitgangspunt. 05:52:26.720 --> 05:52:29.968 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarnaast moet in ons energiebeleid het gezond verstand terugkeren. 05:52:30.087 --> 05:52:33.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Een belangrijke stap daarin is een forse inzet op kernenergie. 05:52:34.250 --> 05:52:37.479 align:middle line:82% position:46% size:100% Binnen enkele weken zal de minister bekendmaken welke twee locaties er 05:52:37.699 --> 05:52:40.338 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn gevonden voor de nieuwe kerncentrale. 05:52:41.088 --> 05:52:43.727 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor JA21 is dat geen sluitstuk maar slechts het begin. 05:52:44.028 --> 05:52:49.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zien een snelle uitrol van kleinere SMR-centrales voor ons in 05:52:50.118 --> 05:52:52.680 align:middle line:82% position:46% size:100% de rest van ons land, zoals ook in het buitenland. 05:52:52.799 --> 05:52:55.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Die zijn namelijk niet gebonden aan schaarse locaties, omdat ze naast 05:52:55.680 --> 05:52:58.669 align:middle line:82% position:46% size:100% water ook lucht en gas kunnen gebruiken om te koelen. 05:52:58.790 --> 05:53:01.150 align:middle line:82% position:46% size:100% En ze kunnen er binnen zeven jaar staan, zo hebben we ook in de 05:53:01.270 --> 05:53:04.439 align:middle line:82% position:46% size:100% briefing kunnen meemaken. Daarmee zou zelfs de deadline van de 05:53:04.560 --> 05:53:08.278 align:middle line:82% position:46% size:100% Regionale Energiestrategieën, de RES'en, kunnen worden gehaald. 05:53:08.609 --> 05:53:11.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een oplossing waar heel veel Nederlanders naar snakken, getuige 05:53:11.680 --> 05:53:15.338 align:middle line:82% position:46% size:100% het verzet tegen de horizon vervuilende, huizenprijzen 05:53:15.458 --> 05:53:19.359 align:middle line:82% position:46% size:100% verlagende en ongezonde uitrol van windparken en zonnevlaktes in het 05:53:19.478 --> 05:53:21.919 align:middle line:82% position:46% size:100% hele land. Het is een oplossing waarvoor wij 05:53:22.039 --> 05:53:26.258 align:middle line:82% position:46% size:100% ons voor en na 15 maart in alle Provinciale Staten zullen gaan 05:53:26.379 --> 05:53:27.630 align:middle line:82% position:46% size:100% inzetten. Voorzitter. 05:53:27.750 --> 05:53:31.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Het juiste antwoord is kiezen voor een rationeel energiebeleid. 05:53:32.338 --> 05:53:36.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet van het gas af, maar wel de gaswinning in Groningen en de 05:53:36.340 --> 05:53:40.088 align:middle line:82% position:46% size:100% gaswinning op zee intensiveren. Stop met de warmtepompdrang en 05:53:40.208 --> 05:53:43.291 align:middle line:82% position:46% size:100% -dwang, om ons elektriciteitsnet te ontzien. 05:53:43.588 --> 05:53:47.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Zie af van de productiebeperking en voorgenomen sluiting van onze 05:53:47.409 --> 05:53:50.250 align:middle line:82% position:46% size:100% kolencentrales. Zet inderdaad ook per direct in op 05:53:50.400 --> 05:53:52.838 align:middle line:82% position:46% size:100% kernenergie voor onze stroomvoorziening, en dan niet voor 05:53:52.958 --> 05:53:57.118 align:middle line:82% position:46% size:100% die schamele 4% van vandaag maar echt op het gros ervan voor morgen. 05:53:57.740 --> 05:54:01.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Twee vragen aan de minister. Vanwaar toch die terughoudendheid op 05:54:01.590 --> 05:54:02.060 align:middle line:82% position:46% size:100% het gebied van de 05:54:03.880 --> 05:54:05.380 align:middle line:82% position:46% size:100% SMR-centrales? We snappen dat niet. 05:54:05.528 --> 05:54:08.210 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft inmiddels hopelijk kennis kunnen nemen van het onderzoek dat 05:54:08.330 --> 05:54:10.539 align:middle line:82% position:46% size:100% ik u heb overhandigd in de commissie, het Amerikaanse onderzoek 05:54:11.109 --> 05:54:15.080 align:middle line:82% position:46% size:100% over de vele voordelen van het ombouwen van gesloten kolencentrales 05:54:15.200 --> 05:54:17.330 align:middle line:82% position:46% size:100% tot kerncentrales. Heel interessant. 05:54:17.450 --> 05:54:20.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heb ik u vorige maand gegeven. Graag een reactie. 05:54:20.919 --> 05:54:23.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan de elektrificatie van het wagenpark. 05:54:23.949 --> 05:54:26.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Afgelopen week hebben we gezien dat de lidstaten instemden met het 05:54:27.048 --> 05:54:30.488 align:middle line:82% position:46% size:100% verbod op verbrandingsmotoren per 05:54:31.639 --> 05:54:36.208 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus vanaf dat moment moet elke nieuwe auto in Europa elektrisch 05:54:36.329 --> 05:54:38.740 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn. Dat is een onhaalbare maatregel. 05:54:38.860 --> 05:54:42.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Onze EP-fractie, ons JA21-fractielid Rob Roos, heeft zich daar heel 05:54:42.849 --> 05:54:46.528 align:middle line:82% position:46% size:100% terecht tegen verzet in een mooi artikel daarover in de krant. 05:54:46.949 --> 05:54:50.848 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was om een aantal redenen. Volgens Eurocommissaris Breton gaat 05:54:50.969 --> 05:54:55.128 align:middle line:82% position:46% size:100% het om 600.000 banen die we verliezen als we dit plan uitrollen. 05:54:56.688 --> 05:54:59.148 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat komt door het uitbannen van die verbrandingsmotoren. 05:54:59.720 --> 05:55:02.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is niet alleen voor de elektrificatie van het Europese 05:55:02.610 --> 05:55:06.209 align:middle line:82% position:46% size:100% wagenpark, maar ook voor de hele elektriciteitsproductie een 05:55:06.330 --> 05:55:09.258 align:middle line:82% position:46% size:100% verdubbeling van de huidige capaciteit aan zon en wind. 05:55:10.130 --> 05:55:12.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Kortom, het is feitelijk onmogelijk. Om nog maar te zwijgen over de 05:55:13.080 --> 05:55:16.528 align:middle line:82% position:46% size:100% onhoudbare grote druk die deze operatie op het al overbelaste 05:55:16.649 --> 05:55:18.620 align:middle line:82% position:46% size:100% elektriciteitsnet zal gaan leggen. 05:55:20.778 --> 05:55:23.848 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is de opstelling van Nederland geweest in dit dossier? 05:55:23.969 --> 05:55:25.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag een reactie van het kabinet. Dan de economie. 05:55:27.769 --> 05:55:31.289 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben in het notaoverleg bijna een hele dag gesproken over het 05:55:31.408 --> 05:55:31.609 align:middle line:82% position:46% size:100% prijsplafond. De 05:55:34.220 --> 05:55:37.370 align:middle line:82% position:46% size:100% ACM gaf aan dat ze geen redelijke marge kunnen berekenen. 05:55:38.179 --> 05:55:42.919 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus tot 1 maart lonkt de goudkust voor de energieleveranciers. 05:55:43.459 --> 05:55:46.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Vorige week kondigde Vattenfall al een forse tariefsverhoging aan en 05:55:47.080 --> 05:55:50.477 align:middle line:82% position:46% size:100% gister was dat Essent. Greenchoice en Eneco zullen volgen. 05:55:51.049 --> 05:55:54.209 align:middle line:82% position:46% size:100% De ACM noemde die tariefsverhoging van Vattenfall fors. 05:55:54.909 --> 05:55:58.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar er dreigt dus precies te gebeuren waarvoor collega's ter 05:55:58.458 --> 05:56:01.269 align:middle line:82% position:46% size:100% linker en ter rechter zijde al hebben gewaarschuwd. 05:56:01.569 --> 05:56:04.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag een reactie van de minister. Hoe gaan we nou voorkomen dat die 05:56:04.930 --> 05:56:08.659 align:middle line:82% position:46% size:100% energieboeren hun zakken gaan vullen op kosten van de belastingbetaler, 05:56:08.779 --> 05:56:11.699 align:middle line:82% position:46% size:100% en zeker in de maanden januari en februari? 05:56:11.889 --> 05:56:14.028 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot slot. Een belangrijk onderwerp voor ons is 05:56:14.149 --> 05:56:17.359 align:middle line:82% position:46% size:100% het mkb. Het mkb wordt met forse problemen 05:56:17.478 --> 05:56:18.930 align:middle line:82% position:46% size:100% geconfronteerd. Dat is bekend. 05:56:19.049 --> 05:56:22.598 align:middle line:82% position:46% size:100% Grondstofprijzen stijgen soms met wel 75% tot 100% en de 05:56:23.500 --> 05:56:25.560 align:middle line:82% position:46% size:100% energieprijzen met 300%, 400% en ik heb zelfs gehoord tot 800%. 05:56:25.680 --> 05:56:30.848 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik noem verder de huurprijzen die de lucht in schieten, soms met 15%. 05:56:31.060 --> 05:56:32.708 align:middle line:82% position:46% size:100% En zo kunnen we nog wel eventjes doorgaan. 05:56:33.130 --> 05:56:34.688 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoeveel kun je dan nog dragen als 05:56:36.250 --> 05:56:38.348 align:middle line:82% position:46% size:100% mkb'er voordat de boel gaat instorten? 05:56:39.368 --> 05:56:42.319 align:middle line:82% position:46% size:100% De uitbreiding van de TEK-regeling is een mooie stap, maar daarmee zijn 05:56:42.439 --> 05:56:45.439 align:middle line:82% position:46% size:100% we er nog niet. Kan de minister voor mij reflecteren 05:56:45.560 --> 05:56:47.979 align:middle line:82% position:46% size:100% op alles wat nu op die middenstand afkomt? 05:56:48.400 --> 05:56:52.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Gelooft zij nu echt dat wij genoeg voor hen doen? 05:56:52.778 --> 05:56:56.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, tot zover mijn betoog in eerste termijn. 05:56:56.459 --> 05:56:59.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Er is nog een interruptie van de 05:56:59.708 --> 05:57:00.929 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Erkens, VVD. 05:57:03.080 --> 05:57:05.880 align:middle line:82% position:46% size:100% In debatten in het verleden met de heer Eerdmans heeft hij zich vaak 05:57:06.000 --> 05:57:10.348 align:middle line:82% position:46% size:100% gekeerd tegen het klimaatfonds van dit kabinet, de 35 miljard voor de 05:57:10.469 --> 05:57:13.065 align:middle line:82% position:46% size:100% verduurzaming van onze economie. Tegelijkertijd hoor ik hem in zijn 05:57:13.186 --> 05:57:16.560 align:middle line:82% position:46% size:100% betoog een heleboel zaken noemen die daar onderdeel van zijn, zoals de 05:57:16.680 --> 05:57:19.470 align:middle line:82% position:46% size:100% uitbouw van onze eigen energiemix, kernenergie, het stroomnet dat een 05:57:19.590 --> 05:57:21.889 align:middle line:82% position:46% size:100% probleem is waar miljarden heen gaan, de isolatie van woningen, de 05:57:27.258 --> 05:57:27.708 align:middle line:82% position:46% size:100% verduurzaming van 05:57:46.000 --> 05:57:48.338 align:middle line:82% position:46% size:100% de industrie en 05:57:53.650 --> 05:57:53.769 align:middle line:82% position:46% size:100% het 05:58:01.150 --> 05:58:02.049 align:middle line:82% position:46% size:100% omlaag brengen van de 05:58:13.838 --> 05:58:14.830 align:middle line:82% position:46% size:100% kosten. Is hij het 05:58:18.699 --> 05:58:20.470 align:middle line:82% position:46% size:100% dan dus eigenlijk niet grotendeel eens met de 05:58:23.199 --> 05:58:23.799 align:middle line:82% position:46% size:100% invulling van het 05:58:40.990 --> 05:58:43.729 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatfonds? Dank u wel, meneer Eerdmans. 05:58:43.849 --> 05:58:45.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan geef ik het woord aan de heer Stoffer, SGP. 05:59:14.269 --> 05:59:16.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. "Mensen ervaren een groeiend 05:59:16.919 --> 05:59:21.069 align:middle line:82% position:46% size:100% verschil tussen de stad en het platteland, niet alleen in culturele 05:59:21.189 --> 05:59:25.299 align:middle line:82% position:46% size:100% waarde maar ook in economische positie en kansen." Dat zei de 05:59:25.419 --> 05:59:28.419 align:middle line:82% position:46% size:100% nationale probleemoplosser Johan Remkes bij de presentatie van zijn 05:59:28.540 --> 05:59:31.680 align:middle line:82% position:46% size:100% rapport. Ik denk dat hij de vinger feilloos 05:59:31.799 --> 05:59:34.500 align:middle line:82% position:46% size:100% op de zere plek legt. Die laatste bushalte en de 05:59:34.619 --> 05:59:38.609 align:middle line:82% position:46% size:100% pinautomaat verdwijnen, terwijl de regio ons juist zo veel gebracht 05:59:38.728 --> 05:59:41.139 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft. De SGP maakt zich dan ook grote 05:59:41.259 --> 05:59:43.740 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgen over de toenemende economische ongelijkheid tussen 05:59:44.188 --> 05:59:45.909 align:middle line:82% position:46% size:100% regio's. Want wie naar de economische plaat 05:59:46.029 --> 05:59:48.458 align:middle line:82% position:46% size:100% van Nederland kijkt, ziet dat regiobedrijven met een gunstig 05:59:48.579 --> 05:59:51.970 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemerschapsklimaat beter presteren dan hun soortgenoten 05:59:52.090 --> 05:59:54.909 align:middle line:82% position:46% size:100% elders. Daarom zeg ik tegen de minister: kom 05:59:55.029 --> 05:59:58.047 align:middle line:82% position:46% size:100% met een uitgewerkte visie om die regionale economie te versterken. 05:59:58.528 --> 06:00:02.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag aan de minister is of ze die handschoen zou willen oppakken. 06:00:02.830 --> 06:00:05.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijk heb ik daar de vraag bij hoe het geld uit het Groeifonds 06:00:05.619 --> 06:00:08.860 align:middle line:82% position:46% size:100% gerichter ingezet kan worden voor die regionale economie van de 06:00:08.979 --> 06:00:10.650 align:middle line:82% position:46% size:100% toekomst. Voorzitter. 06:00:10.770 --> 06:00:13.659 align:middle line:82% position:46% size:100% "Beloftes maken schuld." De titel van het rapport dat de Nationale 06:00:13.779 --> 06:00:17.588 align:middle line:82% position:46% size:100% ombudsman vandaag uitbracht, legt ook meteen de vinger op de zere 06:00:17.708 --> 06:00:20.159 align:middle line:82% position:46% size:100% plek. Het kabinet heeft mooie voornemens 06:00:20.279 --> 06:00:23.250 align:middle line:82% position:46% size:100% om Groningers te helpen met de versteviging van hun huizen en het 06:00:23.369 --> 06:00:27.080 align:middle line:82% position:46% size:100% afwikkelen van de schade, maar het komt keer op keer beloftes niet na, 06:00:27.200 --> 06:00:29.549 align:middle line:82% position:46% size:100% aldus de Ombudsman. Inmiddels raken Groningers steeds 06:00:29.669 --> 06:00:31.159 align:middle line:82% position:46% size:100% meer het vertrouwen in de overheid kwijt. 06:00:31.778 --> 06:00:34.473 align:middle line:82% position:46% size:100% De Nationale ombudsman constateert dat er in het afgelopen halfjaar al 06:00:34.594 --> 06:00:37.659 align:middle line:82% position:46% size:100% meer klachten binnenkwamen dan in het gehele vorige jaar. 06:00:37.959 --> 06:00:41.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij wijt dat onder andere aan stroeve communicatie en onduidelijke 06:00:41.180 --> 06:00:43.569 align:middle line:82% position:46% size:100% regelgeving. Mijn vraag aan de staatssecretaris 06:00:43.720 --> 06:00:46.549 align:middle line:82% position:46% size:100% is of hij bereid is om de aanbevelingen van de Nationale 06:00:46.669 --> 06:00:49.547 align:middle line:82% position:46% size:100% ombudsman op te pakken. Voorzitter. 06:00:49.758 --> 06:00:51.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is tijd om grote schoonmaak te houden. 06:00:51.970 --> 06:00:53.938 align:middle line:82% position:46% size:100% Meestal doen we dat in het voorjaar, maar ik denk dat we er nu al mee 06:00:54.059 --> 06:00:56.240 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen beginnen als we het hebben over de regels. 06:00:56.598 --> 06:00:59.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Overbodige regels mogen naar de kliko. 06:00:59.569 --> 06:01:01.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorheen had de minister van Economische Zaken de bevoegdheid om 06:01:02.090 --> 06:01:05.709 align:middle line:82% position:46% size:100% in te grijpen als het Adviescollege toetsing regeldruk met het advies 06:01:05.830 --> 06:01:09.080 align:middle line:82% position:46% size:100% "intrekken" kwam op een wetsvoorstel van een collega bewindspersoon. 06:01:09.959 --> 06:01:12.729 align:middle line:82% position:46% size:100% De SGP pleit voor het opnieuw invoeren van deze procedure. 06:01:13.169 --> 06:01:15.669 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag aan de minister is of zij dat ook een goed plan vindt. 06:01:16.508 --> 06:01:18.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar niet alleen nieuwe regels moeten tegen het licht worden 06:01:18.470 --> 06:01:21.199 align:middle line:82% position:46% size:100% gehouden, ook door de huidige wetgeving moet de bezem worden 06:01:21.318 --> 06:01:23.778 align:middle line:82% position:46% size:100% gehaald. Mijn vraag is welke rol de minister 06:01:23.899 --> 06:01:26.679 align:middle line:82% position:46% size:100% daar ziet voor de ATR. En hoe wil zij regels gaan snoeien, 06:01:26.919 --> 06:01:29.648 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals de motie-Van der Staaij/Hermans vraagt? 06:01:30.539 --> 06:01:33.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Vorig jaar vroeg ik aandacht voor ondernemers die aanlopen tegen de 06:01:33.189 --> 06:01:36.361 align:middle line:82% position:46% size:100% vaststelling van technische normen door de NEN-normcommissies. 06:01:36.990 --> 06:01:40.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Juist in deze tijden van transitie kunnen kleine innovatieve bedrijven 06:01:40.209 --> 06:01:42.619 align:middle line:82% position:46% size:100% een mooie rol spelen. Alleen, zij moeten betalen voor 06:01:42.740 --> 06:01:46.068 align:middle line:82% position:46% size:100% deelname aan normcommissies, terwijl daar in andere Europese landen 06:01:46.188 --> 06:01:49.859 align:middle line:82% position:46% size:100% financiële steun voor is. Mijn vraag is dan ook of de minister 06:01:49.978 --> 06:01:52.949 align:middle line:82% position:46% size:100% bereid is om te kijken hoe kleine bedrijven financieel kunnen worden 06:01:53.068 --> 06:01:56.349 align:middle line:82% position:46% size:100% ondersteund in dezen. Bij alle dilemma's in het 06:01:56.470 --> 06:02:00.098 align:middle line:82% position:46% size:100% energiebeleid is één ding zeker: het begint bij energiebesparing. 06:02:00.830 --> 06:02:03.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Laat dit dan ook in het beleid doorklinken, is onze boodschap. 06:02:03.470 --> 06:02:05.880 align:middle line:82% position:46% size:100% De Subsidieregeling duurzaam maatschappelijk vastgoed, dus voor 06:02:06.000 --> 06:02:08.789 align:middle line:82% position:46% size:100% ziekenhuizen, scholen en clubgebouwen, was in enkele dagen 06:02:08.908 --> 06:02:11.369 align:middle line:82% position:46% size:100% overtekend. Mijn vraag is of de minister het 06:02:11.490 --> 06:02:15.179 align:middle line:82% position:46% size:100% budget wil verhogen, zodat deze uitgestoken handen niet afgeslagen 06:02:15.298 --> 06:02:18.490 align:middle line:82% position:46% size:100% hoeven te worden. Arme huishoudens komen niet over de 06:02:18.610 --> 06:02:21.700 align:middle line:82% position:46% size:100% hoge drempels van het Warmtefonds. Je krijgt geen lening voor de rotte 06:02:21.819 --> 06:02:24.069 align:middle line:82% position:46% size:100% kozijnen die tegelijkertijd vervangen moeten worden en geen 06:02:24.189 --> 06:02:27.490 align:middle line:82% position:46% size:100% vergoeding voor de dure financiële adviseur die je moet inhuren als je 06:02:27.610 --> 06:02:30.110 align:middle line:82% position:46% size:100% te weinig leenruimte hebt. Mijn vraag is of deze hobbels 06:02:30.229 --> 06:02:33.939 align:middle line:82% position:46% size:100% aangepakt kunnen worden. Het Rijk wil stoppen met de 06:02:34.060 --> 06:02:36.720 align:middle line:82% position:46% size:100% financiering van de Stichting Schooldakrevolutie. 06:02:36.959 --> 06:02:40.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat snap ik nou echt niet. Het is zon op dak met meekijkende 06:02:40.298 --> 06:02:42.338 align:middle line:82% position:46% size:100% schoolkinderen. Ik zou zeggen: wie de jeugd heeft, 06:02:42.458 --> 06:02:44.508 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft de toekomst. Mijn vraag is dus of de minister zou 06:02:44.629 --> 06:02:47.429 align:middle line:82% position:46% size:100% willen kijken naar verlenging van deze financiering. 06:02:48.500 --> 06:02:51.419 align:middle line:82% position:46% size:100% De problemen bij het energie intensieve mkb ondersteunen de 06:02:51.540 --> 06:02:53.720 align:middle line:82% position:46% size:100% noodzaak van verduurzamingsmaatregelen. 06:02:53.959 --> 06:02:57.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor een mkb-bedrijf is het vaak lastig om mee te schakelen, want hoe 06:02:57.478 --> 06:02:59.269 align:middle line:82% position:46% size:100% vind je de weg in het regelingendoolhof? 06:02:59.539 --> 06:03:01.317 align:middle line:82% position:46% size:100% Krijg je het gefinancierd, is vaak de vraag. 06:03:01.437 --> 06:03:04.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is goed dat er een specifiek borgstellingskrediet is gekomen voor 06:03:04.779 --> 06:03:06.639 align:middle line:82% position:46% size:100% groene investeringen. Maar voor het kleine mkb zal dit 06:03:06.759 --> 06:03:09.669 align:middle line:82% position:46% size:100% vaak nog te hoog gegrepen zijn, omdat de banken het laten afweten. 06:03:09.790 --> 06:03:12.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is of de minister wil kijken naar een regeling voor klein 06:03:12.548 --> 06:03:16.029 align:middle line:82% position:46% size:100% krediet voor energie investeringen à la de Klein Krediet Corona-regeling. 06:03:16.150 --> 06:03:20.041 align:middle line:82% position:46% size:100% De SGP wil graag dat de Subsidieregeling Verduurzaming MKB 06:03:20.161 --> 06:03:23.220 align:middle line:82% position:46% size:100% ook snel weer opengesteld wordt. Zijn er inmiddels maatregelen 06:03:23.340 --> 06:03:26.028 align:middle line:82% position:46% size:100% genomen die mogelijk misbruik voorkomen, is mijn vraag. 06:03:26.449 --> 06:03:30.389 align:middle line:82% position:46% size:100% En zorgt de minister ervoor dat er volgend jaar voldoende budget 06:03:30.509 --> 06:03:33.619 align:middle line:82% position:46% size:100% beschikbaar is? Krijgt RVO de opdracht en de ruimte 06:03:33.740 --> 06:03:36.380 align:middle line:82% position:46% size:100% om proactief aanspreekpunt, wegwijzer en oliemannetje voor 06:03:36.500 --> 06:03:39.380 align:middle line:82% position:46% size:100% verduurzaming van het mkb te zijn richting ondernemers, maar ook 06:03:39.500 --> 06:03:41.289 align:middle line:82% position:46% size:100% richting ministeries en netbeheerders? 06:03:41.709 --> 06:03:45.938 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij kunnen we tegen lage kosten een hele grote slag maken. 06:03:47.039 --> 06:03:50.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Bedrijven willen elektrificeren om de gasrekening omlaag te krijgen. 06:03:50.338 --> 06:03:52.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Door hoogspanning in het netbeheer kunnen echter steeds meer 06:03:52.860 --> 06:03:54.598 align:middle line:82% position:46% size:100% aansluitingen niet gerealiseerd worden. 06:03:55.000 --> 06:03:57.348 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor de korte termijn zijn tenders voor flexibilisering van 06:03:57.469 --> 06:03:59.049 align:middle line:82% position:46% size:100% stroomgebruik door de industrie nodig. 06:03:59.679 --> 06:04:02.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is of de minister dit actief wil stimuleren. 06:04:03.179 --> 06:04:05.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Infraprojecten moeten sneller een vergunning kunnen krijgen. 06:04:05.549 --> 06:04:07.771 align:middle line:82% position:46% size:100% Komt er een stikstofvrijstelling voor energieprojecten? 06:04:08.098 --> 06:04:10.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Het levert op termijn zelfs stikstofreductie op en is ook 06:04:10.840 --> 06:04:13.450 align:middle line:82% position:46% size:100% beperkt in omvang. Voor bedrijven met een 06:04:13.569 --> 06:04:16.470 align:middle line:82% position:46% size:100% grootverbruikersaansluiting stijgen de transportkosten komend jaar met 06:04:16.590 --> 06:04:19.929 align:middle line:82% position:46% size:100% 50%. Een bakker moet zomaar duizenden 06:04:20.048 --> 06:04:23.069 align:middle line:82% position:46% size:100% euro's meer betalen. We moeten bij de inrichting van het 06:04:23.189 --> 06:04:25.880 align:middle line:82% position:46% size:100% energiesysteem meer rekening gaan houden met de systeemkosten. 06:04:26.039 --> 06:04:29.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom pleit de SGP voor meer inzet op voorspelbare energiebronnen, 06:04:30.199 --> 06:04:33.659 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals energie uit water. Samen met de heer Grinwis zijn we 06:04:33.779 --> 06:04:37.199 align:middle line:82% position:46% size:100% daar al een hele tijd aanjager van. De Kamer heeft enkele moties 06:04:37.318 --> 06:04:39.229 align:middle line:82% position:46% size:100% aangenomen voor een innovatieprogramma. 06:04:39.789 --> 06:04:42.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is: waarom blijft de minister zo terughoudend? 06:04:43.008 --> 06:04:45.598 align:middle line:82% position:46% size:100% Zeker als je het zou combineren met windparken op zee zie ik in ieder 06:04:45.719 --> 06:04:48.060 align:middle line:82% position:46% size:100% geval heel grote kansen. Het is goed voor efficiënte 06:04:48.180 --> 06:04:50.778 align:middle line:82% position:46% size:100% benutting van netcapaciteit en ondersteunende infrastructuren. 06:04:51.258 --> 06:04:54.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Maakt de minister vaart met het innovatieprogramma energie uit 06:04:54.270 --> 06:04:57.519 align:middle line:82% position:46% size:100% water, is mijn vraag. Productie en gebruik van duurzame 06:04:57.638 --> 06:05:01.188 align:middle line:82% position:46% size:100% warmte ontlast ook het stroomnet. Mijn vraag daarbij is: krijgt 06:05:01.309 --> 06:05:04.530 align:middle line:82% position:46% size:100% duurzame warmte meer budgetruimte in de SDE++? 06:05:05.000 --> 06:05:05.598 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. 06:05:08.150 --> 06:05:08.291 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat 06:06:03.630 --> 06:06:05.080 align:middle line:82% position:46% size:100% was mijn bijdrage voor dezen. Dank u wel. 06:06:05.200 --> 06:06:05.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, 06:06:07.069 --> 06:06:08.990 align:middle line:82% position:46% size:100% meneer Stoffer. Dan geef ik het woord aan de heer 06:06:09.199 --> 06:06:09.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Azarkan van DENK. 06:06:21.688 --> 06:06:22.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank, voorzitter. 06:06:24.900 --> 06:06:27.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil beginnen met een compliment te maken aan de ondernemers in 06:06:27.250 --> 06:06:28.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland, met name het midden en kleinbedrijf. 06:06:29.048 --> 06:06:33.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Er worden vaak warme woorden over gesproken, maar ik weet uit ervaring 06:06:33.478 --> 06:06:35.630 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het zwoegen, afzien en eenzaam is. 06:06:36.500 --> 06:06:40.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kan tot heel veel stress leiden en het is voor vele kleine 06:06:40.369 --> 06:06:44.119 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemers lastig om goede afspraken te maken met de 06:06:44.240 --> 06:06:46.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Belastingdienst, iets wat grote bedrijven veel makkelijker lukt met 06:06:46.728 --> 06:06:47.137 align:middle line:82% position:46% size:100% rulings. 06:06:49.409 --> 06:06:52.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Eigenlijk zit het me al jaren dwars dat de financiering van dat midden 06:06:52.658 --> 06:06:56.979 align:middle line:82% position:46% size:100% en kleinbedrijf zo ingewikkeld is. Via allerlei rondetafelgesprekken 06:06:57.099 --> 06:06:59.850 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn we op zoek naar iets. Ik vind het eigenlijk niet kunnen. 06:07:01.310 --> 06:07:04.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu we toch ook eigenaar zijn van een volksbank, waarom kan de Volksbank 06:07:04.229 --> 06:07:05.611 align:middle line:82% position:46% size:100% daar niet gewoon een pakket voor uitrollen? 06:07:05.730 --> 06:07:07.598 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is heel simpel. Ik verzoek de minister om dat eens 06:07:07.719 --> 06:07:10.041 align:middle line:82% position:46% size:100% te onderzoeken. We zijn daar 100% eigenaar van. 06:07:11.150 --> 06:07:15.547 align:middle line:82% position:46% size:100% Als dat wat geld kost, niet meteen lonend is en er minder dividend 06:07:17.199 --> 06:07:18.819 align:middle line:82% position:46% size:100% naar de overheid komt, dan is dat maar zo. 06:07:19.679 --> 06:07:21.361 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De inflatiecijfers hebben een 06:07:21.659 --> 06:07:24.120 align:middle line:82% position:46% size:100% desastreus effect gehad op de koopkracht. 06:07:24.269 --> 06:07:26.398 align:middle line:82% position:46% size:100% De koopkrachtverbetering van 3,9% voor 06:07:27.990 --> 06:07:29.580 align:middle line:82% position:46% size:100% 2023 is eigenlijk gewoon niet meer realistisch. 06:07:31.179 --> 06:07:35.209 align:middle line:82% position:46% size:100% De daling van 6,8% voor 2022 zal naar verwachting ook nog slechter 06:07:35.330 --> 06:07:38.659 align:middle line:82% position:46% size:100% uitvallen. Dat betekent dat we afstevenen op 06:07:38.779 --> 06:07:43.758 align:middle line:82% position:46% size:100% een milde recessie voor 2023. Het kabinet heeft op de hoge 06:07:43.879 --> 06:07:46.490 align:middle line:82% position:46% size:100% inflatie gereageerd met een aantal koopkrachtpakketten en het 06:07:46.610 --> 06:07:49.279 align:middle line:82% position:46% size:100% prijsplafond voor energie. De fractie van DENK heeft dit 06:07:49.400 --> 06:07:51.400 align:middle line:82% position:46% size:100% gesteund. Het is hard nodig. 06:07:51.789 --> 06:07:54.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb ook gezien dat een aantal economen, meestal macro economen, 06:07:55.099 --> 06:07:58.310 align:middle line:82% position:46% size:100% dit afkeuren. Dat doen ze omdat ze uitgaan van het 06:07:59.859 --> 06:08:02.810 align:middle line:82% position:46% size:100% macroperspectief. Maar als je de menselijke maat neemt 06:08:02.930 --> 06:08:06.139 align:middle line:82% position:46% size:100% en ziet hoe lastig het voor mensen is om rond te komen, als je ziet dat 06:08:06.259 --> 06:08:12.049 align:middle line:82% position:46% size:100% er jonge mensen bij kaarslicht, bij 15 graden, hun huiswerk moeten 06:08:12.169 --> 06:08:14.588 align:middle line:82% position:46% size:100% maken, dan kun je ook dat perspectief nemen. 06:08:15.979 --> 06:08:16.188 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is 06:08:19.220 --> 06:08:21.740 align:middle line:82% position:46% size:100% niet goed dat het kabinet heeft gezegd dat het prijsplafond zich tot 06:08:22.368 --> 06:08:25.759 align:middle line:82% position:46% size:100% 2023 beperkt. Het plotselinge afkappen daarvan zou 06:08:25.880 --> 06:08:27.569 align:middle line:82% position:46% size:100% slechte gevolgen kunnen hebben voor het consumenten en 06:08:27.689 --> 06:08:31.319 align:middle line:82% position:46% size:100% producentenvertrouwen. Ik vind dat de regering hierin moet 06:08:31.439 --> 06:08:34.308 align:middle line:82% position:46% size:100% doen wat we ook ten tijde van corona deden: whatever it takes. 06:08:34.909 --> 06:08:39.508 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat het goed is dat we eind 2023 naar bevind van zaken handelen. 06:08:39.810 --> 06:08:42.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou het kabinet willen vragen om dat zo over te nemen. 06:08:44.709 --> 06:08:45.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Een aantal energiebedrijven 06:08:46.069 --> 06:08:49.549 align:middle line:82% position:46% size:100% ondermijnde het kabinetsbeleid door op 22 september jongstleden tijdens 06:08:49.669 --> 06:08:52.909 align:middle line:82% position:46% size:100% de Algemene Politieke Beschouwingen met een prijsverhoging van 50% voor 06:08:53.029 --> 06:08:55.690 align:middle line:82% position:46% size:100% stroom te komen, terwijl op diezelfde dag 06:08:57.199 --> 06:09:00.348 align:middle line:82% position:46% size:100% een groot deel van het debat juist nog ging over de invoering. 06:09:00.470 --> 06:09:02.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kabinet wist niet hoe het het ging invoeren. 06:09:03.049 --> 06:09:05.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is opmerkelijk, omdat we dat eigenlijk op die dag, dus op 22 06:09:05.318 --> 06:09:06.139 align:middle line:82% position:46% size:100% september, hadden moeten weten. 06:09:07.699 --> 06:09:11.669 align:middle line:82% position:46% size:100% De energiebedrijven gedroegen zich als onverantwoordelijke partijen; je 06:09:11.790 --> 06:09:14.069 align:middle line:82% position:46% size:100% zou kunnen zeggen: als maximaliserende sprinkhanen. 06:09:14.189 --> 06:09:19.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is opmerkelijk dat de in 2019 geprivatiseerde bedrijven Eneco en 06:09:19.159 --> 06:09:22.098 align:middle line:82% position:46% size:100% Greenchoice daarbij de grootste tariefverhogingen aankondigden. 06:09:22.588 --> 06:09:25.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is al jaren bekend dat het publieke belang, in dit geval 06:09:25.318 --> 06:09:28.200 align:middle line:82% position:46% size:100% betaalbare energieprijzen, niet alleen gehandhaafd kan worden met 06:09:28.319 --> 06:09:30.468 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen maar wet en regelgeving en toezichthouders. 06:09:32.028 --> 06:09:37.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is denkbaar, zoals collega Erkens van de VVD zei, dat er 06:09:38.039 --> 06:09:41.389 align:middle line:82% position:46% size:100% strakker en strenger toezicht komt van de ACM, misschien via een 06:09:41.509 --> 06:09:44.990 align:middle line:82% position:46% size:100% uitbreiding, maar ik denk veel meer aan het zichzelf strakker en beter 06:09:45.110 --> 06:09:48.067 align:middle line:82% position:46% size:100% opleggen van nadere regelgeving. 06:09:49.810 --> 06:09:53.269 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat dat ook kan binnen de huidige regelgeving. 06:09:53.388 --> 06:09:54.758 align:middle line:82% position:46% size:100% We hoeven daar niks nieuws voor te verzinnen. 06:09:55.539 --> 06:09:57.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag hoor ik van de minister hoe zij hierover denkt. 06:09:58.659 --> 06:10:00.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Tot slot het Groeifonds, in 2019 06:10:00.830 --> 06:10:02.659 align:middle line:82% position:46% size:100% ingesteld. Het gaat om 20 miljard voor de 06:10:02.779 --> 06:10:03.220 align:middle line:82% position:46% size:100% periode 06:10:05.258 --> 06:10:08.179 align:middle line:82% position:46% size:100% 2021-2025. De bedoeling is om het duurzame 06:10:08.298 --> 06:10:13.130 align:middle line:82% position:46% size:100% groeivermogen van Nederland te vergroten, om een positieve bijdrage 06:10:13.250 --> 06:10:16.088 align:middle line:82% position:46% size:100% te leveren in termen van bbp en productiviteit. 06:10:18.659 --> 06:10:20.330 align:middle line:82% position:46% size:100% De conclusie van de rapporteur, die 06:10:22.060 --> 06:10:25.209 align:middle line:82% position:46% size:100% ik dank voor het werk, is dat de relatie tussen doel en middelen niet 06:10:25.330 --> 06:10:26.341 align:middle line:82% position:46% size:100% altijd even helder is. 06:10:27.859 --> 06:10:29.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook is niet altijd even helder hoe hier nou op wordt gestuurd door de 06:10:29.759 --> 06:10:33.047 align:middle line:82% position:46% size:100% beoordelingscommissie, die we hebben gemandateerd. 06:10:33.810 --> 06:10:36.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor het kabinet en de Kamer is sturen of bijsturen nagenoeg 06:10:36.728 --> 06:10:40.508 align:middle line:82% position:46% size:100% onmogelijk, omdat de evaluaties en de resultaten lang op zich laten 06:10:40.629 --> 06:10:42.819 align:middle line:82% position:46% size:100% wachten. De meeste evaluaties zullen pas 06:10:42.939 --> 06:10:48.138 align:middle line:82% position:46% size:100% komen na de derde beoordelingsronde, dus nadat al het geld zo'n beetje is 06:10:48.359 --> 06:10:51.208 align:middle line:82% position:46% size:100% toegekend. Voor mijn fractie is het de vraag of 06:10:51.329 --> 06:10:53.706 align:middle line:82% position:46% size:100% we hiermee door moeten gaan. Een beter alternatief voor de 06:10:53.827 --> 06:10:57.919 align:middle line:82% position:46% size:100% resterende 4 miljard zou kunnen zijn om dat geld te besteden via de 06:10:58.039 --> 06:10:59.830 align:middle line:82% position:46% size:100% regionale ontwikkelingsmaatschappijen, de 06:10:59.950 --> 06:11:02.730 align:middle line:82% position:46% size:100% ROM's. Deze overheids-nv's hebben veel 06:11:02.850 --> 06:11:06.000 align:middle line:82% position:46% size:100% ervaring in het selecteren van kansrijke projecten, en bedrijven 06:11:06.119 --> 06:11:09.008 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben een duidelijk resultaat in termen van winst, rendement en nieuw 06:11:09.129 --> 06:11:11.869 align:middle line:82% position:46% size:100% gecreëerde banen. Dit biedt, naar het oordeel van mijn 06:11:11.990 --> 06:11:14.930 align:middle line:82% position:46% size:100% fractie, veel meer transparantie en afrekenbaarheid dan de black box en 06:11:15.049 --> 06:11:18.680 align:middle line:82% position:46% size:100% de soms ook wel politieke grabbelton die het FES vroeger was en die het 06:11:18.799 --> 06:11:21.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Nationaal Groeifonds nu lijkt te zijn. 06:11:21.459 --> 06:11:24.028 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag een reactie van de minister. Dank. 06:11:24.149 --> 06:11:25.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Azarkan. Dan geef ik het woord aan de heer 06:11:25.978 --> 06:11:26.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Dassen van Volt. 06:11:40.938 --> 06:11:44.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank, voorzitter. Wonen op het eiland Tuvalu is als 06:11:44.568 --> 06:11:48.169 align:middle line:82% position:46% size:100% wonen op een zinkend schip. Het verhaal van de delegatie van 06:11:48.290 --> 06:11:50.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Tuvalu maakte vorige week grote indruk. 06:11:51.278 --> 06:11:54.919 align:middle line:82% position:46% size:100% Jongeren willen het eiland verlaten omdat ze geen vertrouwen in de 06:11:55.040 --> 06:11:58.041 align:middle line:82% position:46% size:100% toekomst meer hebben. Dat is tekenend voor het vertrouwen 06:11:58.161 --> 06:12:00.887 align:middle line:82% position:46% size:100% van die jongeren in het wereldwijde klimaatbeleid. 06:12:02.179 --> 06:12:05.779 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister vond de COP teleurstellend en ik ben dat 06:12:05.900 --> 06:12:09.250 align:middle line:82% position:46% size:100% volledig met hem eens. De uitkomsten van deze klimaattop 06:12:09.669 --> 06:12:14.028 align:middle line:82% position:46% size:100% hadden anders moeten zijn, want het hele jaar door gaan de alarmbellen 06:12:14.149 --> 06:12:17.120 align:middle line:82% position:46% size:100% af: bosbranden, overstromingen, droogte. 06:12:18.039 --> 06:12:21.470 align:middle line:82% position:46% size:100% De urgentie en de ambitie hadden van dit klimaatakkoord af moeten 06:12:21.590 --> 06:12:26.118 align:middle line:82% position:46% size:100% spatten, maar in plaats daarvan zorgen landen als China, Rusland en 06:12:26.239 --> 06:12:28.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Saudi-Arabië ervoor dat de uitfasering van fossiele 06:12:29.060 --> 06:12:31.419 align:middle line:82% position:46% size:100% brandstoffen niet in de slottekst komt. 06:12:32.729 --> 06:12:36.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag aan de minister is dus wat het aanvalsplan richting de 06:12:37.019 --> 06:12:40.639 align:middle line:82% position:46% size:100% COP28 gaat worden. Dat vraag ik omdat er nu al signalen 06:12:40.759 --> 06:12:44.679 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn dat het gastland volgend jaar, de Verenigde Arabische Emiraten, 06:12:45.250 --> 06:12:49.549 align:middle line:82% position:46% size:100% niet van plan is om fossiel versneld uit te faseren en samen met andere 06:12:49.669 --> 06:12:54.578 align:middle line:82% position:46% size:100% oliestaten en met de vele lobbyisten de ambitie graag wil verzwakken. 06:12:55.729 --> 06:12:59.669 align:middle line:82% position:46% size:100% Laten we niet vergeten dat de COP dit jaar eigenlijk begon met het ter 06:12:59.790 --> 06:13:02.419 align:middle line:82% position:46% size:100% discussie stellen van de ambitie van de 1,5 graad. 06:13:02.838 --> 06:13:04.668 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag een reactie van de minister dus. 06:13:06.028 --> 06:13:09.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Stap één daarin is dat we in ieder geval onze eigen afspraken richting 06:13:09.638 --> 06:13:11.909 align:middle line:82% position:46% size:100% die COP28 en onze eigen doelen halen. 06:13:12.838 --> 06:13:15.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland heeft beloofd om de subsidie in fossiele projecten te 06:13:15.369 --> 06:13:17.979 align:middle line:82% position:46% size:100% stoppen, maar er komt nu nog een overgangsjaar. 06:13:18.099 --> 06:13:21.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom wil ik toch nog een keer aan de minister vragen waarom hij niet, 06:13:21.689 --> 06:13:24.598 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals hij heeft beloofd, op 1 januari 2023 wil stoppen met het 06:13:24.719 --> 06:13:26.688 align:middle line:82% position:46% size:100% afgeven van de exportkredietverzekeringen. 06:13:27.609 --> 06:13:28.750 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten zo snel mogelijk van fossiel af. 06:13:29.740 --> 06:13:33.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ook het signaal dat de regering dan moet geven. 06:13:33.400 --> 06:13:36.848 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus niet nog snel een subsidie voor een boorplatform in Brazilië. 06:13:38.588 --> 06:13:39.008 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. 06:14:33.859 --> 06:14:36.618 align:middle line:82% position:46% size:100% Er wordt ondertussen volop gebouwd aan nieuwe lng terminals. 06:14:36.799 --> 06:14:40.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Die zorgen voor enorme hoeveelheden extra methaanuitstoot. 06:14:41.130 --> 06:14:45.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Sommige van deze terminals hebben met fracking erbij meer uitstoot dan 06:14:45.180 --> 06:14:48.118 align:middle line:82% position:46% size:100% Tata Steel in IJmuiden, de grootste vervuiler van Nederland. 06:14:48.929 --> 06:14:51.669 align:middle line:82% position:46% size:100% Op eerdere vragen en moties die we hebben ingediend over de import, 06:14:51.790 --> 06:14:56.109 align:middle line:82% position:46% size:100% stelde de minister dat het belangrijk is om afhankelijkheid te 06:14:56.228 --> 06:14:58.598 align:middle line:82% position:46% size:100% voorkomen. Dat komt doordat wij in Europa veel 06:14:58.719 --> 06:15:01.229 align:middle line:82% position:46% size:100% te traag inzetten op duurzame energie en besparen. 06:15:01.900 --> 06:15:05.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Want er kan meer. Natuur & Milieu gaf aan dat er nog 06:15:05.180 --> 06:15:08.810 align:middle line:82% position:46% size:100% zeker 16% gas kan worden bespaard in de industrie met simpele 06:15:08.930 --> 06:15:11.949 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen, zoals isolatie en het inregelen van machines. 06:15:13.338 --> 06:15:14.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom heb ik de volgende vragen aan de minister. 06:15:14.990 --> 06:15:18.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe kijkt hij naar een Europees transitieoffensief en is hij bereid 06:15:18.779 --> 06:15:21.209 align:middle line:82% position:46% size:100% om met zijn collega's in Europa te kijken hoe we zo snel mogelijk 06:15:21.330 --> 06:15:24.419 align:middle line:82% position:46% size:100% onafhankelijk kunnen worden van die fossiele brandstoffen door ook naar 06:15:24.540 --> 06:15:26.780 align:middle line:82% position:46% size:100% dit soort snelle maatregelen te kijken? 06:15:27.508 --> 06:15:30.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar belangrijker daarin is ook: welke additionele stappen gaat hij 06:15:30.369 --> 06:15:32.758 align:middle line:82% position:46% size:100% daarin ondernemen? Want als het op de COP niet lukt, 06:15:33.240 --> 06:15:36.209 align:middle line:82% position:46% size:100% laat dan als Europa zien hoe je de stappen wel kunt nemen. 06:15:36.990 --> 06:15:39.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Een concrete stap die we in Nederland alvast kunnen zetten, is 06:15:39.409 --> 06:15:41.528 align:middle line:82% position:46% size:100% de energiebesparingsplicht te rekenen met een "vijf jaar 06:15:41.859 --> 06:15:44.688 align:middle line:82% position:46% size:100% vooruit"-prijs van energie. Is de minister bereid om deze 06:15:44.809 --> 06:15:47.726 align:middle line:82% position:46% size:100% aanpassing te maken? En een vraag die inderdaad ook al 06:15:47.847 --> 06:15:50.359 align:middle line:82% position:46% size:100% door collega Boucke werd gesteld: hoe wordt er gehandhaafd op die 06:15:50.478 --> 06:15:53.049 align:middle line:82% position:46% size:100% energiebesparingsplicht? Voorzitter. 06:15:53.380 --> 06:15:56.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Vandaag lezen we in de krant dat de energiebedrijven rechtszaken willen 06:15:56.659 --> 06:15:58.299 align:middle line:82% position:46% size:100% beginnen tegen de solidariteitsheffing. 06:15:59.569 --> 06:16:02.208 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie dat er een stukje uit mijn tekst is weggevallen, want ik 06:16:06.880 --> 06:16:10.848 align:middle line:82% position:46% size:100% wilde eigenlijk eerst zeggen: we zien natuurlijk dat de enorme 06:16:10.969 --> 06:16:13.598 align:middle line:82% position:46% size:100% energieprijzen op dit moment heel veel huishoudens raken. 06:16:14.979 --> 06:16:18.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is dan ook meer dan terecht dat de overheid met enorme 06:16:18.139 --> 06:16:21.459 align:middle line:82% position:46% size:100% koopkrachtpakketten komt om ervoor te zorgen dat mensen deze winter 06:16:21.669 --> 06:16:25.909 align:middle line:82% position:46% size:100% niet door het ijs zakken, dat er een energieplafond komt en dat er vele 06:16:26.029 --> 06:16:28.729 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen worden uitgevoerd om ervoor te zorgen dat in ieder geval 06:16:28.849 --> 06:16:32.269 align:middle line:82% position:46% size:100% die kwetsbare mensen worden geholpen om overeind te blijven in deze 06:16:32.388 --> 06:16:34.628 align:middle line:82% position:46% size:100% moeilijke tijd. En dan lezen we vandaag in de krant 06:16:35.049 --> 06:16:38.630 align:middle line:82% position:46% size:100% dat de energiebedrijven rechtszaken willen beginnen tegen de 06:16:38.750 --> 06:16:41.598 align:middle line:82% position:46% size:100% solidariteitsheffing. We horen ook dat dat de 06:16:41.719 --> 06:16:44.560 align:middle line:82% position:46% size:100% energiebedrijven er achter de schermen mee bezig zijn om 06:16:46.409 --> 06:16:48.778 align:middle line:82% position:46% size:100% niet mee te werken aan de margetoets voor overwinsten. 06:16:48.899 --> 06:16:52.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan vraag ik me wel af waar de solidariteit is die we ook van onze 06:16:52.689 --> 06:16:55.118 align:middle line:82% position:46% size:100% energiebedrijven op dit moment mogen verwachten. 06:16:55.239 --> 06:16:57.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor daarop graag een reactie van de minister. 06:16:59.919 --> 06:17:02.868 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De strategische autonomie en de 06:17:02.989 --> 06:17:05.319 align:middle line:82% position:46% size:100% concurrentiepositie van Europa staan onder druk. 06:17:05.949 --> 06:17:09.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Door de hoge gasprijzen staan nog steeds veel bedrijven stil of 06:17:09.529 --> 06:17:11.990 align:middle line:82% position:46% size:100% dreigen te vertrekken. Daar komt bovenop dat de Verenigde 06:17:12.110 --> 06:17:15.098 align:middle line:82% position:46% size:100% Staten eigen bedrijven op dit moment gaan bevoordelen. 06:17:15.778 --> 06:17:18.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Met de Inflation Reduction Act worden Europese bedrijven naar het 06:17:18.610 --> 06:17:23.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Amerikaanse continent gelokt. Op de COP zei de minister dat hij 06:17:23.138 --> 06:17:25.951 align:middle line:82% position:46% size:100% zich hier geen zorgen over maakt. Dat verbaasde mij. 06:17:26.490 --> 06:17:29.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister uitleggen wat hij daar precies mee bedoelde? 06:17:29.848 --> 06:17:33.445 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan hij aangeven wat de verwachte gevolgen zijn van de Buy American 06:17:33.565 --> 06:17:34.169 align:middle line:82% position:46% size:100% Strategy? 06:17:36.389 --> 06:17:40.688 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag me ook af, en dat vraag ik aan de minister van Economische 06:17:40.809 --> 06:17:44.528 align:middle line:82% position:46% size:100% Zaken: wat zijn nu de industriebedrijven die wij hier in 06:17:44.649 --> 06:17:48.111 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa willen behouden? Hoe gaan we ervoor zorgen dat we die 06:17:48.230 --> 06:17:51.369 align:middle line:82% position:46% size:100% dan ook behouden? Ondertussen is men in Berlijn 06:17:51.490 --> 06:17:54.069 align:middle line:82% position:46% size:100% namelijk bezig met een plan B om onze groene en strategische 06:17:54.189 --> 06:17:56.490 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie te beschermen en te helpen ontwikkelen. 06:17:56.909 --> 06:18:01.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Op 29 november gaat Eurocommissaris Breton bij onze buren langs om te 06:18:01.419 --> 06:18:04.569 align:middle line:82% position:46% size:100% spreken over een nieuw Europees fonds om bijvoorbeeld groene 06:18:04.689 --> 06:18:08.769 align:middle line:82% position:46% size:100% waterstof en groene energie te stimuleren, maar ook om zeldzame 06:18:08.888 --> 06:18:10.740 align:middle line:82% position:46% size:100% grondstoffen en chips veilig te stellen. 06:18:11.098 --> 06:18:12.451 align:middle line:82% position:46% size:100% Frankrijk roept hier al langer toe op. 06:18:13.019 --> 06:18:15.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag dan ook aan de minister of zij een eerste reactie kan geven op 06:18:15.908 --> 06:18:18.369 align:middle line:82% position:46% size:100% deze plannen. Is dit de richting waarin zij ook 06:18:18.490 --> 06:18:20.618 align:middle line:82% position:46% size:100% denkt? Is Nederland aangehaakt bij deze 06:18:20.739 --> 06:18:23.008 align:middle line:82% position:46% size:100% discussies? Voorzitter. 06:18:23.669 --> 06:18:26.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Er kan nog meer gebeuren om onze samenleving klaar te maken voor de 06:18:26.560 --> 06:18:28.900 align:middle line:82% position:46% size:100% toekomst. De productie van groene producten en 06:18:29.020 --> 06:18:32.200 align:middle line:82% position:46% size:100% het recyclen van deze producten, de circulaire economie: daar moeten we 06:18:32.319 --> 06:18:34.959 align:middle line:82% position:46% size:100% naartoe. Laten we zelf een Europese groene 06:18:35.080 --> 06:18:37.930 align:middle line:82% position:46% size:100% markt creëren voor de belangrijkste producten die anders worden 06:18:38.049 --> 06:18:40.709 align:middle line:82% position:46% size:100% weggeconcurreerd met vervuilende producten van buiten de Europese 06:18:40.830 --> 06:18:41.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Unie. 06:18:43.799 --> 06:18:46.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe kijkt de minister naar bijvoorbeeld een bijmengverplichting 06:18:46.450 --> 06:18:49.530 align:middle line:82% position:46% size:100% van groen staal in producten die op de Europese markt worden verkocht? 06:18:50.039 --> 06:18:51.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Ziet de minister hierin mogelijkheden? 06:18:52.109 --> 06:18:55.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Is hij bereid om dit verder te onderzoeken, ook wat eventuele 06:18:55.478 --> 06:18:57.898 align:middle line:82% position:46% size:100% andere producten daarin zouden kunnen betekenen? 06:18:58.909 --> 06:19:00.708 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen namelijk meer doen op het gebied van energie. 06:19:00.919 --> 06:19:03.569 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister heeft een brief gestuurd over de uitwerking van een 06:19:03.689 --> 06:19:08.023 align:middle line:82% position:46% size:100% kenniscentrum voor kernenergie naar aanleiding van het amendement van de 06:19:08.143 --> 06:19:10.740 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Erkens en mijzelf. Maar nu heeft de minister in het 06:19:10.860 --> 06:19:14.069 align:middle line:82% position:46% size:100% debat over kernenergie toegezegd te kijken naar een gezamenlijk Europees 06:19:14.189 --> 06:19:17.368 align:middle line:82% position:46% size:100% kenniscentrum. Dit mis ik in de brief, dus ik vraag 06:19:17.489 --> 06:19:21.080 align:middle line:82% position:46% size:100% de minister of hij kan aangeven welke stappen daartoe worden gezet 06:19:21.258 --> 06:19:23.389 align:middle line:82% position:46% size:100% en wanneer we daarover worden geïnformeerd. 06:19:25.338 --> 06:19:27.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Alles valt of staat met de 06:19:27.240 --> 06:19:29.220 align:middle line:82% position:46% size:100% uitvoering. De Europese Unie heeft het volgende 06:19:29.340 --> 06:19:31.938 align:middle line:82% position:46% size:100% jaar benoemd tot het Europees Jaar van de Vaardigheden. 06:19:32.269 --> 06:19:34.791 align:middle line:82% position:46% size:100% We willen groene banen in Europa creëren. 06:19:34.911 --> 06:19:37.528 align:middle line:82% position:46% size:100% Stap 1 is dan natuurlijk in kaart brengen wat groene banen zouden 06:19:37.649 --> 06:19:39.299 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn. Ik wil weten of we daar een 06:19:39.419 --> 06:19:42.028 align:middle line:82% position:46% size:100% duidelijk beeld bij hebben. Wat hebben wij nodig om deze 06:19:42.149 --> 06:19:45.949 align:middle line:82% position:46% size:100% transitie goed te kunnen maken? Is de minister bereid om parallel 06:19:46.068 --> 06:19:48.448 align:middle line:82% position:46% size:100% daaraan een optie te ontwikkelen om tussentijds overstappen naar 06:19:48.567 --> 06:19:50.618 align:middle line:82% position:46% size:100% tekortsectoren bij mbo studies gratis te maken? 06:19:53.188 --> 06:19:55.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister daarnaast aangeven hoe succesvol de omscholingssubsidie 06:19:55.869 --> 06:20:00.209 align:middle line:82% position:46% size:100% voor tekortsectoren was die tijdens corona begon en volgend jaar stopt? 06:20:00.659 --> 06:20:02.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat zijn de resultaten van deze subsidie? 06:20:03.209 --> 06:20:05.188 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan ik namelijk niet terugvinden in de begroting. 06:20:05.368 --> 06:20:08.041 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit jaar ging daar nog 40 miljoen naartoe. 06:20:08.310 --> 06:20:10.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgend jaar stopt het project. Voorzitter. 06:20:11.020 --> 06:20:16.488 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil toch positief eindigen, want er gebeurt heel veel, ondanks dat er 06:20:16.679 --> 06:20:18.778 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk ook veel is om kritisch over te zijn. 06:20:19.139 --> 06:20:24.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Overal in Europa en in dit mooie land zijn mensen bezig, en veel 06:20:24.250 --> 06:20:27.238 align:middle line:82% position:46% size:100% verder dan de overheid, zoals een start up in Delft die het koraal 06:20:28.199 --> 06:20:30.848 align:middle line:82% position:46% size:100% tracht te redden met duurzame betonblokken die meteen beschermen 06:20:30.969 --> 06:20:34.979 align:middle line:82% position:46% size:100% tegen de zeespiegelstijging, of de eerste circulaire zonnepanelen die 06:20:35.099 --> 06:20:40.319 align:middle line:82% position:46% size:100% op dit moment gerecycled kunnen worden, of lithiumbatterijen die tot 06:20:40.500 --> 06:20:43.109 align:middle line:82% position:46% size:100% 300 keer meer mogelijk maken dan tot nu toe. 06:20:44.429 --> 06:20:47.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Kortom, de samenleving is op veel punten al heel ver. 06:20:47.758 --> 06:20:50.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is nu aan ons om de samenleving daarin heel snel te volgen. 06:20:51.008 --> 06:20:52.629 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dank u wel, meneer Dassen. 06:20:52.748 --> 06:20:54.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is een interruptie van mevrouw Van der Plas, 06:20:57.778 --> 06:21:01.000 align:middle line:82% position:46% size:100% BBB. Deze vraag brandt mij al een hele 06:21:01.119 --> 06:21:03.900 align:middle line:82% position:46% size:100% tijd op de lippen. Ik 06:21:05.580 --> 06:21:09.299 align:middle line:82% position:46% size:100% wilde 'm eigenlijk ook al aan mevrouw Kröger stellen. 06:21:09.929 --> 06:21:12.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat over COP27, de klimaattop. 06:21:14.830 --> 06:21:18.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij is de heer Dassen ook naar Sharm el-Sheikh geweest, 06:21:18.380 --> 06:21:20.676 align:middle line:82% position:46% size:100% evenals mevrouw Kröger en nog een paar andere Kamerleden en 06:21:20.796 --> 06:21:23.968 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinetsleden. Ze zijn ernaartoe gevlogen. 06:21:25.130 --> 06:21:30.848 align:middle line:82% position:46% size:100% Vindt de heer Dassen het toch niet een beetje ongemakkelijk dat daar 06:21:30.969 --> 06:21:36.700 align:middle line:82% position:46% size:100% 30.000 mensen of zo, tienduizenden mensen, naartoe komen vliegen en in 06:21:36.819 --> 06:21:42.419 align:middle line:82% position:46% size:100% luxe resorts zitten met airco's die daar de hele dag draaien, om daar 06:21:42.540 --> 06:21:47.639 align:middle line:82% position:46% size:100% dan te praten over klimaatverandering en wat wij als 06:21:47.759 --> 06:21:50.688 align:middle line:82% position:46% size:100% gewone burgers allemaal moeten doen om dat tegen te gaan? 06:21:51.618 --> 06:21:54.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag me dan ook een beetje af wat er eigenlijk de meerwaarde van 06:21:54.689 --> 06:21:57.830 align:middle line:82% position:46% size:100% is dat er bijvoorbeeld een Kamerdelegatie naartoe gaat. 06:21:57.979 --> 06:22:00.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat bijvoorbeeld de klimaatminister gaat, daar kan ik mij nog enigszins 06:22:00.958 --> 06:22:05.049 align:middle line:82% position:46% size:100% iets bij voorstellen, hoewel het ook wel een beetje raar is; maar goed, 06:22:05.169 --> 06:22:06.510 align:middle line:82% position:46% size:100% laat ik daar niet over zeuren. 06:22:08.310 --> 06:22:10.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is er de meerwaarde van dat er vijf, zes Kamerleden 06:22:12.400 --> 06:22:15.019 align:middle line:82% position:46% size:100% vliegend naartoe gaan? Volgend jaar is de top in de 06:22:15.138 --> 06:22:18.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Verenigde Arabische Emiraten. Dan gaan we weer allemaal 06:22:18.349 --> 06:22:18.819 align:middle line:82% position:46% size:100% daarnaartoe. 06:22:21.000 --> 06:22:24.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Op het eerste punt van mevrouw Van der Plas zeg ik: ja, ongemakkelijk 06:22:24.659 --> 06:22:27.189 align:middle line:82% position:46% size:100% is het zeker. We vliegen daar inderdaad allemaal 06:22:27.310 --> 06:22:31.109 align:middle line:82% position:46% size:100% naartoe, naar een klimaattop. Dat kan vreemd voelen. 06:22:31.438 --> 06:22:34.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Inderdaad, daar staan airco's te loeien en daar komen heel veel 06:22:34.990 --> 06:22:37.291 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen samen. Dat voelt zeker ongemakkelijk. 06:22:38.039 --> 06:22:41.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd denk ik dat het heel belangrijk is om ervoor te zorgen 06:22:42.009 --> 06:22:45.810 align:middle line:82% position:46% size:100% dat de wereld in gesprek is 06:22:48.000 --> 06:22:49.929 align:middle line:82% position:46% size:100% over zo'n grote wereldwijde uitdaging en probeert tot afspraken 06:22:50.048 --> 06:22:52.630 align:middle line:82% position:46% size:100% te komen. Dat die dit jaar zeer teleurstellend 06:22:52.750 --> 06:22:57.729 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn, is een heel duidelijke opdracht voor ons, maar ook voor het 06:22:57.849 --> 06:23:00.598 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet om ervoor te zorgen dat dit volgend jaar verbeterd is. 06:23:02.569 --> 06:23:05.188 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan de vraag of wij daar als Kamerdelegatie naartoe zouden 06:23:05.309 --> 06:23:05.569 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten. 06:23:08.848 --> 06:23:12.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik moet zeggen dat ik op de COP geworsteld heb met de vraag of wij 06:23:12.819 --> 06:23:17.259 align:middle line:82% position:46% size:100% hier nu voldoende uithalen. Hebben we voldoende invloed om hier 06:23:17.380 --> 06:23:19.720 align:middle line:82% position:46% size:100% nog te kunnen bijsturen? We hebben met verschillende 06:23:19.840 --> 06:23:23.133 align:middle line:82% position:46% size:100% delegaties van over de hele wereld gesproken: met onze Duitse en 06:23:23.254 --> 06:23:27.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Belgische collega's en met collega's uit Zuid-Afrika en Ghana, noem het 06:23:27.479 --> 06:23:28.579 align:middle line:82% position:46% size:100% maar op. We hebben met heel veel 06:23:28.699 --> 06:23:31.468 align:middle line:82% position:46% size:100% parlementariërs van over de hele wereld gesproken en ook bekeken wat 06:23:31.679 --> 06:23:32.919 align:middle line:82% position:46% size:100% ze daar doen. Waar lopen ze tegenaan? 06:23:33.040 --> 06:23:37.508 align:middle line:82% position:46% size:100% Waarbij kunnen we samenwerken? Je zou dus kunnen zeggen dat dit 06:23:37.629 --> 06:23:40.359 align:middle line:82% position:46% size:100% toegevoegde waarde heeft. Maar ik heb ook nagedacht over de 06:23:40.478 --> 06:23:44.588 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag of het niet mogelijk is dat je als parlement nog veel meer een 06:23:44.708 --> 06:23:49.210 align:middle line:82% position:46% size:100% mandaat meekrijgt om daar ook zaken voor elkaar te kunnen krijgen. 06:23:49.330 --> 06:23:51.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik moet er nog verder over nadenken hoe we dat zouden kunnen verbeteren, 06:23:51.508 --> 06:23:55.859 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ik denk zeker dat we kritisch moeten bekijken hoe we dat kunnen 06:23:55.978 --> 06:23:56.368 align:middle line:82% position:46% size:100% versterken. 06:23:59.389 --> 06:24:03.629 align:middle line:82% position:46% size:100% Die contacten kun je wat mij betreft ook gewoon onderling hebben. 06:24:03.748 --> 06:24:07.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar hoef je niet met tienduizenden mensen voor naar Egypte te vliegen, 06:24:07.669 --> 06:24:11.459 align:middle line:82% position:46% size:100% en volgend jaar naar de Verenigde Arabische Emiraten, allemaal vrij 06:24:11.580 --> 06:24:14.539 align:middle line:82% position:46% size:100% onbereikbare plekken met de trein. Je zou er ook aan kunnen denken om 06:24:14.658 --> 06:24:17.700 align:middle line:82% position:46% size:100% deze bijeenkomsten wat vaker op het Europese continent te houden. 06:24:17.819 --> 06:24:19.453 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kunnen in ieder geval heel veel mensen met de trein komen, maar 06:24:19.573 --> 06:24:23.889 align:middle line:82% position:46% size:100% goed. Ik hoorde de heer Dassen zeggen: dat 06:24:24.009 --> 06:24:28.530 align:middle line:82% position:46% size:100% verhaal van Tuvalu raakte ons; dat was heel indrukwekkend. 06:24:28.949 --> 06:24:29.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar op 06:24:31.438 --> 06:24:33.590 align:middle line:82% position:46% size:100% COP26 is er ook gesproken over Tuvalu. 06:24:33.709 --> 06:24:37.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was eigenlijk hetzelfde verhaal. Dan denk ik: moeten we daar nou met 06:24:37.958 --> 06:24:39.996 align:middle line:82% position:46% size:100% z'n allen naartoe? Ik vraag me dat echt af. 06:24:40.116 --> 06:24:44.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat meen ik serieus. Niet dat ik een klimaattop niet 06:24:44.169 --> 06:24:46.359 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijk vind, want ik vind het belangrijk om over alle zaken te 06:24:46.478 --> 06:24:50.791 align:middle line:82% position:46% size:100% spreken, dus ook over klimaat, wat je daar verder ook van vindt. 06:24:51.508 --> 06:24:57.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar moeten we als Kamer voor volgend jaar niet bedenken of wij 06:24:57.509 --> 06:25:00.000 align:middle line:82% position:46% size:100% dat wel moeten doen? Er zijn heel veel dingen in 06:25:00.119 --> 06:25:02.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland waarvan we nu zeggen: dat deden we vroeger, maar eigenlijk 06:25:02.908 --> 06:25:06.297 align:middle line:82% position:46% size:100% doen we dat liever niet meer. Ik vind dit ook een voorbeeld 06:25:06.418 --> 06:25:07.889 align:middle line:82% position:46% size:100% waarbij je je kunt afvragen of we dat volgend jaar met zo'n grote 06:25:08.009 --> 06:25:13.130 align:middle line:82% position:46% size:100% delegatie moeten doen. Ik geef even een reactie op dat 06:25:13.250 --> 06:25:16.009 align:middle line:82% position:46% size:100% eerste punt, namelijk waarom het niet op het Europese continent is. 06:25:16.130 --> 06:25:19.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een wereldtop. Vorig jaar was het in Glasgow. 06:25:19.610 --> 06:25:23.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is eigenlijk nog lastiger voor heel veel Aziatische en Afrikaanse 06:25:23.659 --> 06:25:26.380 align:middle line:82% position:46% size:100% landen. Daar valt dus over te discussiëren. 06:25:27.250 --> 06:25:30.184 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik ben het wel met u eens. Ik denk dat je heel kritisch moet 06:25:30.304 --> 06:25:31.998 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn over hoe je hier in het vervolg mee omgaat. 06:25:32.118 --> 06:25:37.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik geloof wel heel erg dat de wereld de ambitie moet hebben om 06:25:37.189 --> 06:25:40.479 align:middle line:82% position:46% size:100% afspraken te kunnen maken over het toekomstige klimaatbeleid. 06:25:42.250 --> 06:25:46.758 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je daar wegblijft, vind ik dat je de macht eigenlijk bij andere 06:25:46.879 --> 06:25:48.317 align:middle line:82% position:46% size:100% landen laat om daar afspraken over te maken. 06:25:48.437 --> 06:25:49.778 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij de klimaattop lopen ook heel veel 06:25:52.088 --> 06:25:55.400 align:middle line:82% position:46% size:100% lobbyisten van heel veel oliebedrijven rond, terwijl heel 06:25:55.520 --> 06:25:58.919 align:middle line:82% position:46% size:100% veel ngo's dit jaar niet welkom waren. 06:25:59.039 --> 06:26:01.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft ook te maken met de dynamiek die daar vervolgens hangt 06:26:02.060 --> 06:26:05.080 align:middle line:82% position:46% size:100% en ook weer met de uitkomsten. Ik vind dus wel dat we als Kamer 06:26:05.200 --> 06:26:08.299 align:middle line:82% position:46% size:100% onze verantwoordelijkheid moeten nemen door te zeggen: wij staan voor 06:26:08.419 --> 06:26:11.869 align:middle line:82% position:46% size:100% een bepaalde ambitie in de wereld; wij hebben de ambitie om te zorgen 06:26:11.990 --> 06:26:16.250 align:middle line:82% position:46% size:100% dat we naar een klimaatneutraal Europa toewerken, maar dus ook naar 06:26:16.369 --> 06:26:20.088 align:middle line:82% position:46% size:100% een klimaatneutrale wereld. We moeten daar dus ook aanwezig zijn 06:26:20.208 --> 06:26:23.588 align:middle line:82% position:46% size:100% om andere landen ervan te overtuigen om die extra stappen te zetten. 06:26:23.769 --> 06:26:25.458 align:middle line:82% position:46% size:100% En dan moet je daar ook wel aanwezig zijn. 06:26:25.579 --> 06:26:29.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat ga je niet via Zoom doen. Tot slot, mevrouw Van der Plas. 06:26:31.429 --> 06:26:34.609 align:middle line:82% position:46% size:100% We zouden kunnen beslissen om bijvoorbeeld één lid af te vaardigen 06:26:34.740 --> 06:26:37.458 align:middle line:82% position:46% size:100% en één lid van het kabinet. Dan ben je er ook. 06:26:41.470 --> 06:26:43.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik snap dus niet waarom we met vijf, zes Kamerleden moeten gaan. 06:26:43.919 --> 06:26:46.618 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik snap echt totaal niet wat daarvan de toegevoegde waarde is. 06:26:46.739 --> 06:26:48.771 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft het erover gehad. Die contacten hebben we namelijk ook 06:26:49.338 --> 06:26:50.580 align:middle line:82% position:46% size:100% door het hele jaar heen met die mensen. 06:26:50.700 --> 06:26:53.688 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar goed, ik heb mijn vraag gesteld en de heer Dassen heeft geantwoord. 06:26:54.019 --> 06:26:56.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo is het. Dan geef ik u het woord voor uw 06:26:56.701 --> 06:26:59.067 align:middle line:82% position:46% size:100% bijdrage, mevrouw Van der Plas. Dank u wel, meneer Dassen. 06:26:59.187 --> 06:27:03.490 align:middle line:82% position:46% size:100% O, sorry, er is nog een laatste vraag van de heer Amhaouch van het 06:27:03.610 --> 06:27:06.188 align:middle line:82% position:46% size:100% CDA. Eén lid is ook maar één lid, hè, bij 06:27:06.479 --> 06:27:07.359 align:middle line:82% position:46% size:100% zo'n conferentie. 06:27:09.429 --> 06:27:10.848 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb iets gemist bij de heer Dassen. 06:27:10.969 --> 06:27:14.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij heeft in de NRC op zich wel een mooi opiniestuk met de heer Omtzigt 06:27:14.750 --> 06:27:17.380 align:middle line:82% position:46% size:100% geschreven, over de de-industrialisatie van Europa. 06:27:19.650 --> 06:27:23.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil toch wel een reflectie daarop van de heer Dassen 06:27:25.109 --> 06:27:26.701 align:middle line:82% position:46% size:100% horen. Wat zouden wij moeten doen? 06:27:26.929 --> 06:27:30.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij schrijft in dat stuk dat hij verwacht dat de minister voor 06:27:30.580 --> 06:27:31.359 align:middle line:82% position:46% size:100% november komt met beleidsalternatieven. 06:27:31.478 --> 06:27:32.398 align:middle line:82% position:46% size:100% November duurt nog een week. 06:27:35.008 --> 06:27:37.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de heer Dassen ook een beetje schetsen wat hij zelf graag terug 06:27:37.720 --> 06:27:39.299 align:middle line:82% position:46% size:100% zou zien in die beleidsalternatieven? 06:27:40.560 --> 06:27:42.098 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik herken de zorg. Hij heeft het over de 06:27:42.219 --> 06:27:46.380 align:middle line:82% position:46% size:100% de-industrialisatie van Europa. Europa is Nederland. 06:27:46.500 --> 06:27:49.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe kunnen we dat versterken en die banen voor de toekomst creëren? 06:27:49.490 --> 06:27:52.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een heel terechte vraag. We hebben daar al meerdere debatten 06:27:52.430 --> 06:27:54.409 align:middle line:82% position:46% size:100% over gevoerd. Daar is ook die motie uit naar voren 06:27:54.529 --> 06:27:57.970 align:middle line:82% position:46% size:100% gekomen, om ervoor te zorgen dat het kabinet met een afbakening komt. 06:27:58.118 --> 06:28:01.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat zijn nu de cruciale sectoren? Dat is volgens mij stap één. 06:28:02.029 --> 06:28:04.808 align:middle line:82% position:46% size:100% Welke industrie willen wij hier voor de toekomst hebben? 06:28:05.229 --> 06:28:08.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Willen we alle industrie, of willen we de industrie die we nodig hebben 06:28:08.470 --> 06:28:10.369 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de energietransitie, de industrie die we nodig hebben voor 06:28:10.490 --> 06:28:12.380 align:middle line:82% position:46% size:100% ons toekomstig verdienmodel en de industrie die we nodig hebben voor 06:28:12.500 --> 06:28:15.299 align:middle line:82% position:46% size:100% onze strategische autonomie? Die cruciale sectoren moeten dus 06:28:15.419 --> 06:28:16.990 align:middle line:82% position:46% size:100% gedefinieerd worden. Dat is volgens mij stap 06:28:18.609 --> 06:28:20.598 align:middle line:82% position:46% size:100% één. Stap twee is: wat ga je daar dan mee 06:28:20.719 --> 06:28:22.580 align:middle line:82% position:46% size:100% doen om ervoor te zorgen dat je die industrie behoudt? 06:28:22.700 --> 06:28:24.859 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben daar al eerder een afschalingsplan voor voorgesteld. 06:28:24.978 --> 06:28:26.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee zorg je ervoor dat in 06:28:27.938 --> 06:28:30.290 align:middle line:82% position:46% size:100% ieder geval de bedrijven die dat nodig hebben, in een tijd van 06:28:30.409 --> 06:28:33.669 align:middle line:82% position:46% size:100% schaarste voldoende gas kunnen blijven gebruiken. 06:28:34.179 --> 06:28:36.041 align:middle line:82% position:46% size:100% Je zorgt er dus voor dat die bedrijven niet omvallen. 06:28:36.819 --> 06:28:39.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Bovendien heb ik nu gevraagd hoe Nederland staat ten opzichte van het 06:28:39.919 --> 06:28:43.970 align:middle line:82% position:46% size:100% voorstel dat er nu vanuit Duitsland, Frankrijk en de Europese Commissie 06:28:44.090 --> 06:28:44.709 align:middle line:82% position:46% size:100% lijkt te komen. 06:28:46.929 --> 06:28:49.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Een ander onderdeel van de motie is bovendien natuurlijk dat ik verwacht 06:28:49.279 --> 06:28:51.310 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het kabinet nog met verdere beleidsvoorstellen komt. 06:28:52.810 --> 06:28:55.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Dassen. Ik geef het woord aan mevrouw Van 06:28:55.159 --> 06:28:56.080 align:middle line:82% position:46% size:100% der Plas van 06:29:09.209 --> 06:29:09.541 align:middle line:82% position:46% size:100% BBB. 06:29:11.508 --> 06:29:14.758 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Voorzitter en beste burgers in 06:29:14.879 --> 06:29:18.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland. BBB is niet tegen verduurzaming of 06:29:18.901 --> 06:29:22.669 align:middle line:82% position:46% size:100% de energietransitie. Mensen die dat zeggen, hebben geen 06:29:22.909 --> 06:29:25.250 align:middle line:82% position:46% size:100% bal verstand van waar BBB voor staat. 06:29:25.758 --> 06:29:28.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij roepen maar wat. Als je niet precies dezelfde route 06:29:28.639 --> 06:29:31.010 align:middle line:82% position:46% size:100% bewandelt, ben je al gauw een ontkenner. 06:29:31.429 --> 06:29:33.757 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, wij zijn niet tegen de verduurzaming en de 06:29:33.877 --> 06:29:37.500 align:middle line:82% position:46% size:100% energietransitie, maar wel tegen de snelheid waarmee dit allemaal wordt 06:29:37.619 --> 06:29:40.188 align:middle line:82% position:46% size:100% afgedwongen. We formuleren hier doelen die totaal 06:29:40.309 --> 06:29:42.200 align:middle line:82% position:46% size:100% onrealistisch zijn. Dat blijkt als je ze naast de 06:29:42.319 --> 06:29:46.258 align:middle line:82% position:46% size:100% praktijk legt. Er zijn, zo hoorden wij van de heer 06:29:46.379 --> 06:29:48.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Boucke voor de schorsing, in de vorige regeerperiode kennelijk 06:29:49.069 --> 06:29:52.659 align:middle line:82% position:46% size:100% impactassessments gemaakt van de ambitieuze klimaatdoelen die met 06:29:52.779 --> 06:29:57.009 align:middle line:82% position:46% size:100% name D66 heeft gesteld. Met andere woorden: we hebben goed 06:29:57.130 --> 06:29:59.819 align:middle line:82% position:46% size:100% gekeken naar de gevolgen van ons rigoureuze beleid. 06:30:00.580 --> 06:30:03.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je vervolgens vraagt wat er in de impactstukken stond, dan blijft 06:30:04.099 --> 06:30:07.848 align:middle line:82% position:46% size:100% een antwoord uit. Zijn die impactassessments wel 06:30:07.969 --> 06:30:11.810 align:middle line:82% position:46% size:100% gemaakt, vraag ik de minister nu. En zo ja, kunnen die dan gedeeld 06:30:11.930 --> 06:30:14.659 align:middle line:82% position:46% size:100% worden met de Kamer? Ik ben namelijk wel benieuwd of de 06:30:14.779 --> 06:30:18.067 align:middle line:82% position:46% size:100% gevolgen van ons beleid wel goed in kaart zijn gebracht. 06:30:18.278 --> 06:30:21.669 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo ja, dan wil ik graag weten wat er precies in stond. 06:30:22.179 --> 06:30:23.778 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is er verder gedaan met die informatie? 06:30:23.899 --> 06:30:25.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Is die ter harte genomen? Is die genegeerd? 06:30:26.919 --> 06:30:29.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Het lijkt misschien een beetje kinderachtig, maar ik wil dit wel 06:30:29.180 --> 06:30:31.970 align:middle line:82% position:46% size:100% graag weten. Laat ik even bij één dingetje 06:30:32.090 --> 06:30:34.098 align:middle line:82% position:46% size:100% blijven. We leggen heel Nederland vol met 06:30:34.219 --> 06:30:36.310 align:middle line:82% position:46% size:100% zonneparken, op vruchtbare landbouwgrond. 06:30:36.729 --> 06:30:38.681 align:middle line:82% position:46% size:100% Veel burgers schaffen zonnepanelen aan. 06:30:39.008 --> 06:30:41.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Automobilisten stappen over op elektrisch rijden. 06:30:42.539 --> 06:30:44.611 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ons energienet kan het allemaal niet aan. 06:30:45.359 --> 06:30:48.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Was dit van tevoren bekend bij het kabinet en de coalitie? 06:30:48.500 --> 06:30:50.519 align:middle line:82% position:46% size:100% En zo ja, waarom is hier dan niets mee gedaan? 06:30:51.060 --> 06:30:54.269 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo nee, had logisch nadenken dan misschien iets kunnen helpen? 06:30:54.900 --> 06:30:56.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. We hebben doelen die onrealistisch 06:30:56.950 --> 06:30:58.240 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn. Dat blijkt als je ze naast de 06:30:58.360 --> 06:31:00.470 align:middle line:82% position:46% size:100% praktijk legt. Daarmee worden de doelen niet alleen 06:31:00.590 --> 06:31:04.929 align:middle line:82% position:46% size:100% onbetaalbaar, maar zelfs onmogelijk. Deze minister wil bijvoorbeeld een 06:31:05.048 --> 06:31:09.490 align:middle line:82% position:46% size:100% verplichting tot het opwekken van duurzame energie, een verplichting 06:31:09.610 --> 06:31:13.291 align:middle line:82% position:46% size:100% die geldt voor de technieken die een korte terugverdientijd kennen. 06:31:13.639 --> 06:31:16.201 align:middle line:82% position:46% size:100% Met de huidige energieprijzen geldt dat voor elk bedrijf. 06:31:17.039 --> 06:31:19.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. In steeds meer regio's kunnen 06:31:19.208 --> 06:31:22.929 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven helemaal geen nieuwe aansluiting krijgen, niet voor 06:31:23.048 --> 06:31:27.113 align:middle line:82% position:46% size:100% afname en niet voor inladen. Steeds vaker is de wachttijd voor 06:31:27.233 --> 06:31:28.088 align:middle line:82% position:46% size:100% een zwaardere aansluiting een jaar of twee. 06:31:28.208 --> 06:31:30.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Van al ons brood wordt 85% in supermarkten verkocht. 06:31:31.470 --> 06:31:34.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegen grotere bakkerijbedrijven die brood bakken voor die supermarkten, 06:31:36.990 --> 06:31:41.588 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt gezegd: dan ga je toch elektrisch broodbakken. 06:31:42.250 --> 06:31:45.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe kan een ondernemer dit doen als hij niet op het net kan worden 06:31:46.479 --> 06:31:47.810 align:middle line:82% position:46% size:100% aangesloten? Hoe kan een ondernemer die wil 06:31:47.930 --> 06:31:52.429 align:middle line:82% position:46% size:100% overschakelen op waterstof, dit doen als de gemeente dit niet toelaat 06:31:52.548 --> 06:31:55.400 align:middle line:82% position:46% size:100% omdat het grote bakkersbedrijf te dicht bij een woonwijk ligt en de 06:31:55.520 --> 06:31:58.580 align:middle line:82% position:46% size:100% gemeente het risico te groot vindt? Voorzitter. 06:31:58.700 --> 06:32:02.258 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoorde op de politieke congressen de laatste weken steeds vaker het 06:32:02.528 --> 06:32:06.289 align:middle line:82% position:46% size:100% begrip "gezond verstand". Ik ben hartstikke blij dat andere 06:32:06.408 --> 06:32:09.574 align:middle line:82% position:46% size:100% partijen zo vlak voor de verkiezingen de taal van BBB 06:32:09.693 --> 06:32:12.431 align:middle line:82% position:46% size:100% overnemen. Maar praatjes vullen geen gaatjes, 06:32:12.819 --> 06:32:17.569 align:middle line:82% position:46% size:100% want net als de "menselijke maat", de "nieuwe bestuurscultuur" en het 06:32:17.689 --> 06:32:21.080 align:middle line:82% position:46% size:100% "nieuwe elan", wat ook allemaal verkiezingsretoriek was, zijn dit 06:32:21.200 --> 06:32:23.630 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen maar woorden. We hebben niks aan woorden; we 06:32:23.750 --> 06:32:28.789 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben alleen wat aan daden. Ik vraag de minister: wanneer gaat u 06:32:28.908 --> 06:32:31.458 align:middle line:82% position:46% size:100% er eens voor zorgen dat eerst de praktische uitvoerbaarheid is 06:32:31.579 --> 06:32:35.269 align:middle line:82% position:46% size:100% geregeld en geborgd, en dat u pas daarna met verplichtingen en 06:32:35.388 --> 06:32:38.188 align:middle line:82% position:46% size:100% ambities komt? Want dat is namelijk gezond 06:32:38.309 --> 06:32:42.009 align:middle line:82% position:46% size:100% verstand, de menselijke maat, de nieuwe bestuurscultuur en het nieuwe 06:32:42.130 --> 06:32:43.849 align:middle line:82% position:46% size:100% elan. Voorzitter. 06:32:43.970 --> 06:32:47.438 align:middle line:82% position:46% size:100% Vanaf 2035 mogen er alleen nog maar elektrische auto's verkocht worden. 06:32:47.889 --> 06:32:50.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat verhoogt de druk op het stroomnetwerk nog verder. 06:32:50.889 --> 06:32:53.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar gaan ondernemers, maar ook burgers straks nog meer hinder van 06:32:54.020 --> 06:32:55.758 align:middle line:82% position:46% size:100% ondervinden. Moet je je eens voorstellen: 06:32:55.879 --> 06:32:58.849 align:middle line:82% position:46% size:100% honderdduizenden busjes en auto's op de weg, maar niet genoeg 06:32:58.970 --> 06:33:02.139 align:middle line:82% position:46% size:100% netcapaciteit. Zonder transport staat alles stil, 06:33:02.679 --> 06:33:05.919 align:middle line:82% position:46% size:100% zonder autotransport maar ook zonder energietransport op het net. 06:33:06.679 --> 06:33:10.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Weten we nu of ons energienet dit straks allemaal aankan, zo vraag ik 06:33:10.619 --> 06:33:13.061 align:middle line:82% position:46% size:100% de minister. Is er een impactassessment 06:33:13.181 --> 06:33:13.639 align:middle line:82% position:46% size:100% beschikbaar? 06:33:15.199 --> 06:33:17.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Het kabinet onderschrijft de 06:33:17.819 --> 06:33:20.469 align:middle line:82% position:46% size:100% meerwaarde van warmtenetten in onder andere het Klimaatakkoord, het 06:33:20.588 --> 06:33:24.359 align:middle line:82% position:46% size:100% coalitieakkoord en de voorliggende begrotingen van de ministeries van 06:33:24.478 --> 06:33:28.098 align:middle line:82% position:46% size:100% Economische Zaken en Klimaat en van Binnenlandse Zaken voor het jaar 06:33:30.199 --> 06:33:32.188 align:middle line:82% position:46% size:100% 06:33:32.309 --> 06:33:35.400 align:middle line:82% position:46% size:100% miljoen uit het klimaatfonds te reserveren voor de maatschappelijke 06:33:35.520 --> 06:33:39.389 align:middle line:82% position:46% size:100% investeringssubsidie warmtenetten. Dit geld is echter alleen 06:33:39.509 --> 06:33:42.919 align:middle line:82% position:46% size:100% beschikbaar voor het distributienet en niet voor het bijbehorende 06:33:43.040 --> 06:33:45.970 align:middle line:82% position:46% size:100% hoofdtransportnet. Hierdoor komt de gewenste 06:33:46.090 --> 06:33:48.729 align:middle line:82% position:46% size:100% versnelling in de aanleg van warmtenetten, net als bij het 06:33:48.849 --> 06:33:52.688 align:middle line:82% position:46% size:100% stroomnetwerk, niet van de grond. Hebben we daar een impactassessment 06:33:52.809 --> 06:33:54.569 align:middle line:82% position:46% size:100% van gemaakt? En zo ja, hoe luidt dat? 06:33:55.609 --> 06:33:58.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Om de landelijke doelstelling van 500.000 nieuwe 06:33:59.220 --> 06:34:03.299 align:middle line:82% position:46% size:100% warmtenetaansluitingen in 2030 te kunnen realiseren, is ook het 06:34:03.419 --> 06:34:06.330 align:middle line:82% position:46% size:100% ondersteunen en faciliteren van de aanleg van het hoofdtransportnet 06:34:06.450 --> 06:34:09.659 align:middle line:82% position:46% size:100% door een aparte subsidie of garantieregeling noodzakelijk. 06:34:09.779 --> 06:34:14.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe kijkt de minister daartegen aan? Dan de volgende zwakke schakel in de 06:34:14.330 --> 06:34:18.438 align:middle line:82% position:46% size:100% klimaatketen: hoe komen we aan al die arbeiders om de energietransitie 06:34:18.559 --> 06:34:21.289 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijk te maken? Volgens mij leeft het kabinet nog in 06:34:21.408 --> 06:34:24.370 align:middle line:82% position:46% size:100% het verleden met het idee dat we zelf genoeg vakmensen hebben. 06:34:24.909 --> 06:34:27.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Sinds we onze jeugd hebben gepusht om vooral theoretisch of 06:34:27.639 --> 06:34:30.889 align:middle line:82% position:46% size:100% universitair onderwijs te volgen, hebben we een steeds groter gebrek 06:34:31.009 --> 06:34:36.588 align:middle line:82% position:46% size:100% aan vakkrachten, die overigens veel meer loon verdienen dan ze nu vaak 06:34:36.708 --> 06:34:37.150 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgen. 06:34:38.799 --> 06:34:42.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Het aantal kinderen dat kiest voor een vakopleiding in het mbo daalde 06:34:42.228 --> 06:34:44.577 align:middle line:82% position:46% size:100% vorig jaar verder. De MBO Raad waarschuwde ons er 06:34:44.697 --> 06:34:48.338 align:middle line:82% position:46% size:100% recent nog voor dat dit straks grote gevolgen heeft voor de arbeidsmarkt. 06:34:48.789 --> 06:34:51.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Of maken we ons op dit punt ook verder afhankelijk van het 06:34:51.590 --> 06:34:53.598 align:middle line:82% position:46% size:100% buitenland? We hebben met het gas en de 06:34:53.719 --> 06:34:56.848 align:middle line:82% position:46% size:100% mondkapjes gezien wat daarvan komt. Voorzitter. 06:34:56.969 --> 06:35:00.179 align:middle line:82% position:46% size:100% De covidpandemie, de oorlog in Oekraïne en de toenemende tekorten 06:35:00.298 --> 06:35:03.290 align:middle line:82% position:46% size:100% aan producten en grondstoffen vragen om een bedrijvenstrategie die 06:35:03.409 --> 06:35:05.610 align:middle line:82% position:46% size:100% aandacht heeft voor onafhankelijkheid van het 06:35:05.729 --> 06:35:08.648 align:middle line:82% position:46% size:100% buitenland, onafhankelijkheid van onbetrouwbare regimes en 06:35:08.990 --> 06:35:12.720 align:middle line:82% position:46% size:100% onafhankelijkheid van landen die wereldhandel en voedsel inzetten als 06:35:12.840 --> 06:35:15.819 align:middle line:82% position:46% size:100% wapen. En dan nog iets: je mag hier alleen 06:35:15.939 --> 06:35:18.330 align:middle line:82% position:46% size:100% nog maar produceren onder duurzame voorwaarden. 06:35:18.720 --> 06:35:21.848 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaan we nu ook eens de import van producten verbieden die niet aan 06:35:21.969 --> 06:35:25.270 align:middle line:82% position:46% size:100% deze voorwaarden voldoen? Want ik ken partijen in deze zaal 06:35:25.389 --> 06:35:29.020 align:middle line:82% position:46% size:100% die via handelsverdragen de poorten van Europa hebben opengezet voor 06:35:29.139 --> 06:35:32.619 align:middle line:82% position:46% size:100% grootschalig en goedkoop geproduceerd voedsel uit Zuid 06:35:32.740 --> 06:35:36.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Amerika, Noord-Amerika en Azië. Dat voedsel voldoet niet aan onze 06:35:37.090 --> 06:35:40.929 align:middle line:82% position:46% size:100% productiewijze. Wij consumeren wat wij niet mogen 06:35:41.048 --> 06:35:44.128 align:middle line:82% position:46% size:100% produceren. Onze boeren moeten circulair zijn, 06:35:44.368 --> 06:35:47.528 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgen te maken met steeds meer regels en worden uitgekocht omdat de 06:35:47.649 --> 06:35:51.159 align:middle line:82% position:46% size:100% natuur op instorten zou staan. Kan de minister dit uitleggen aan 06:35:51.279 --> 06:35:53.008 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland? Voorzitter. 06:35:53.129 --> 06:35:57.036 align:middle line:82% position:46% size:100% We vragen nogmaals dringend aandacht voor mkb ondernemers, die in de 06:35:57.155 --> 06:35:59.720 align:middle line:82% position:46% size:100% dorpen en steden het hart van onze samenleving vormen. 06:36:00.169 --> 06:36:02.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Twee van de drie Nederlandse werknemers verdienen hun dagelijks 06:36:03.009 --> 06:36:07.438 align:middle line:82% position:46% size:100% brood bij een mkb ondernemer. Die mkb ondernemer is zelf ook een 06:36:07.559 --> 06:36:11.250 align:middle line:82% position:46% size:100% inwoner, met een huis, een hypotheek, studerende kinderen en 06:36:11.369 --> 06:36:14.689 align:middle line:82% position:46% size:100% een pensioen dat voor diens ogen dreigt te verdampen, als het al niet 06:36:14.810 --> 06:36:17.588 align:middle line:82% position:46% size:100% verdampt is. De gemeenten in de regio, de mkb 06:36:17.708 --> 06:36:19.937 align:middle line:82% position:46% size:100% organisaties, de regionale ontwikkelingsmaatschappijen, de 06:36:20.057 --> 06:36:23.049 align:middle line:82% position:46% size:100% provincies, de banken en de accountants werken al samen om 06:36:23.169 --> 06:36:26.769 align:middle line:82% position:46% size:100% kennis te delen en te ontwikkelen die ten goede komt aan mkb 06:36:26.888 --> 06:36:29.679 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemers. Door de vele nationale en Europese 06:36:29.798 --> 06:36:32.250 align:middle line:82% position:46% size:100% regelingen zien ze echter door de bomen het bos niet meer. 06:36:32.979 --> 06:36:35.508 align:middle line:82% position:46% size:100% Wil de minister middelen beschikbaar stellen voor menskracht om de 06:36:35.629 --> 06:36:38.598 align:middle line:82% position:46% size:100% regionale mkb ondersteuningsinfrastructuur te 06:36:38.719 --> 06:36:41.319 align:middle line:82% position:46% size:100% versterken en wil de minister de beschikbare middelen per regio 06:36:41.830 --> 06:36:43.659 align:middle line:82% position:46% size:100% bundelen? Voorzitter, tot slot. 06:36:44.508 --> 06:36:48.169 align:middle line:82% position:46% size:100% In de brief van 4 november gaf de staatssecretaris aan dat 06:36:49.669 --> 06:36:52.979 align:middle line:82% position:46% size:100% de voltooiing van de stikstoffabriek in Zuidbroek weer is vertraagd. 06:36:53.099 --> 06:36:57.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ook zo'n gebed zonder end. De minister baalde als een stekker 06:36:57.340 --> 06:37:00.729 align:middle line:82% position:46% size:100% en gaf aan dat hij de week erna, twee weken terug dus, aan alle 06:37:00.849 --> 06:37:03.630 align:middle line:82% position:46% size:100% betrokken partijen direct tekst en uitleg ging vragen. 06:37:04.109 --> 06:37:06.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is hieruit gekomen, vraag ik de staatssecretaris. 06:37:08.359 --> 06:37:11.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik kan doorgaan, maar ik stop. 06:37:11.270 --> 06:37:13.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb de tijd nodig voor de tweede termijn. 06:37:14.278 --> 06:37:14.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Oké. 06:37:14.728 --> 06:37:17.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, mevrouw Van der Plas. Tot slot geef ik het woord aan de 06:37:17.860 --> 06:37:19.139 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Van Haga 06:37:20.799 --> 06:37:21.909 align:middle line:82% position:46% size:100% van de Groep Van Haga. 06:37:30.580 --> 06:37:31.269 align:middle line:82% position:46% size:100% Zet 'm op! 06:37:39.938 --> 06:37:42.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Nederland heeft een sterke en 06:37:42.169 --> 06:37:46.069 align:middle line:82% position:46% size:100% innovatieve economie, die tegen onze gulzige linkse politici beschermd 06:37:46.189 --> 06:37:48.080 align:middle line:82% position:46% size:100% moet worden. Maar helaas wordt het bedrijfsleven 06:37:48.200 --> 06:37:52.368 align:middle line:82% position:46% size:100% als pinautomaat gebruikt om de door dit kabinet veroorzaakte crises te 06:37:52.489 --> 06:37:54.860 align:middle line:82% position:46% size:100% betalen. Steeds hogere belastingen, torenhoge 06:37:54.979 --> 06:37:57.740 align:middle line:82% position:46% size:100% energiekosten en een stapeling aan bureaucratische maatregelen leiden 06:37:57.860 --> 06:38:00.708 align:middle line:82% position:46% size:100% tot een onaanvaardbaar risico voor ons verdienvermogen. 06:38:00.829 --> 06:38:04.098 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we zo doorgaan, maken we onze prachtige bedrijven, onze 06:38:04.219 --> 06:38:07.579 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemers, onze boeren, onze vissers en onze bouwers volledig 06:38:07.699 --> 06:38:09.169 align:middle line:82% position:46% size:100% kapot. Voorzitter. 06:38:09.290 --> 06:38:12.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Grote en kleine bedrijven zitten met enorme problemen door de hoge 06:38:12.138 --> 06:38:15.049 align:middle line:82% position:46% size:100% energieprijzen. De Tegemoetkoming Energiekosten die 06:38:15.169 --> 06:38:17.440 align:middle line:82% position:46% size:100% er nu ligt, is nog steeds ondermaats. 06:38:17.679 --> 06:38:20.528 align:middle line:82% position:46% size:100% De grote industrie komt überhaupt niet in aanmerking voor steun. 06:38:21.470 --> 06:38:24.479 align:middle line:82% position:46% size:100% We staan hier voor de cruciale vraag of we deze bedrijven, onze banen en 06:38:24.599 --> 06:38:28.889 align:middle line:82% position:46% size:100% onze economie gaan steunen of dat we de hardwerkende ondernemers gewoon 06:38:29.009 --> 06:38:31.529 align:middle line:82% position:46% size:100% failliet laten gaan. Kan de minister in dit kader nog 06:38:31.650 --> 06:38:34.370 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgen voor lastenverlichting voor het Nederlandse bedrijfsleven? 06:38:35.028 --> 06:38:37.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat betekenen de hoge prijzen voor bijvoorbeeld onze winkelstraten? 06:38:38.209 --> 06:38:41.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan een intensivering van de Impulsaanpak winkelgebieden hierbij 06:38:41.630 --> 06:38:43.870 align:middle line:82% position:46% size:100% nog enigszins helpen? Voorzitter. 06:38:43.991 --> 06:38:47.000 align:middle line:82% position:46% size:100% BVNL heeft zich sinds zijn oprichting hardgemaakt voor het 06:38:47.119 --> 06:38:49.088 align:middle line:82% position:46% size:100% verminderen van de regeldruk in het mkb. 06:38:49.810 --> 06:38:52.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Je wordt ondernemer omdat je gepassioneerd bent, omdat je vrij 06:38:52.700 --> 06:38:55.780 align:middle line:82% position:46% size:100% wilt zijn en niet omdat je de hele dag bezig wilt zijn met allerlei 06:38:56.080 --> 06:38:58.909 align:middle line:82% position:46% size:100% zinloze regeltjes. Een goede stap in dezen is de 06:38:59.029 --> 06:39:01.931 align:middle line:82% position:46% size:100% permanente instelling van het Adviescollege toetsing regeldruk, 06:39:03.549 --> 06:39:04.909 align:middle line:82% position:46% size:100% ATR. Uit het Programma vermindering 06:39:05.029 --> 06:39:07.310 align:middle line:82% position:46% size:100% regeldruk, waarvan ik van de minister graag wil horen hoe het 06:39:07.430 --> 06:39:10.790 align:middle line:82% position:46% size:100% ermee staat, begrijp ik dat het kabinet nu niet altijd een reactie 06:39:10.909 --> 06:39:13.400 align:middle line:82% position:46% size:100% geeft op de adviezen van het ATR. Klopt dit? 06:39:13.520 --> 06:39:16.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo ja, zou dit niet juist wel moeten, vraag ik de minister. 06:39:17.438 --> 06:39:20.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. 80% van de regeldruk komt uit de 06:39:20.180 --> 06:39:23.118 align:middle line:82% position:46% size:100% Europese Unie. Duurbetaalde ambtenaren in hoge 06:39:23.239 --> 06:39:27.290 align:middle line:82% position:46% size:100% kantoortorens verzinnen steeds maar nieuwe regels waar ondernemers aan 06:39:27.409 --> 06:39:30.409 align:middle line:82% position:46% size:100% dienen te voldoen. BVNL heeft dan ook weinig vertrouwen 06:39:30.529 --> 06:39:34.618 align:middle line:82% position:46% size:100% in Europese reductieplannen. Wat gaat de minister op Europees 06:39:34.739 --> 06:39:39.630 align:middle line:82% position:46% size:100% niveau dan eigenlijk doen voor merkbare regeldrukvermindering en 06:39:39.750 --> 06:39:42.409 align:middle line:82% position:46% size:100% meer oog voor het mkb? Voorzitter. 06:39:43.169 --> 06:39:46.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Ons ondernemers en vestigingsklimaat verslechtert ieder jaar. 06:39:46.560 --> 06:39:49.250 align:middle line:82% position:46% size:100% We duikelen in de lijstjes. Ook nu weer heeft het kabinet 06:39:49.369 --> 06:39:52.797 align:middle line:82% position:46% size:100% besloten extra gemaakte kosten bij het bedrijfsleven neer te leggen. 06:39:53.429 --> 06:39:56.188 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarnaast loont het niet om te werken dankzij de armoedeval. 06:39:56.490 --> 06:39:58.438 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zien we weer terug in de personeelskosten. 06:39:58.938 --> 06:40:01.977 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben nog steeds een hele slechte bedrijfsopvolgingsregeling, 06:40:02.220 --> 06:40:05.130 align:middle line:82% position:46% size:100% die volgens een Kamermeerderheid nog slechter moet worden. 06:40:06.130 --> 06:40:10.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Al deze instabiliteit is het gevolg van een onbetrouwbare overheid. 06:40:10.419 --> 06:40:13.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is dan ook geen verrassing dat een op de vijf bedrijven in 06:40:13.638 --> 06:40:16.598 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland aan vertrek denkt. De exodus is begonnen. 06:40:18.179 --> 06:40:20.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister aangeven hoeveel bedrijven er sinds de vorige 06:40:20.619 --> 06:40:22.019 align:middle line:82% position:46% size:100% begrotingsbehandeling zijn vertrokken? 06:40:22.470 --> 06:40:25.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat gaat de minister doen om te komen tot een stabielere en 06:40:25.689 --> 06:40:28.889 align:middle line:82% position:46% size:100% betrouwbare overheid? Ik zie ook dat de minister het 06:40:29.009 --> 06:40:31.889 align:middle line:82% position:46% size:100% vestigingsklimaat wil gaan monitoren, maar met welke frequentie 06:40:32.009 --> 06:40:33.778 align:middle line:82% position:46% size:100% zal dat zijn? Krijgen we hier dan periodiek een 06:40:33.899 --> 06:40:35.718 align:middle line:82% position:46% size:100% brief over? Voorzitter. 06:40:35.837 --> 06:40:40.000 align:middle line:82% position:46% size:100% De begroting van EZK bevat enorm veel subsidieregelingen. 06:40:40.630 --> 06:40:42.769 align:middle line:82% position:46% size:100% BVNL heeft al meerdere malen aandacht besteed aan het 06:40:42.888 --> 06:40:46.099 align:middle line:82% position:46% size:100% overzichtelijk maken van deze subsidieregelingen, dus ik vraag 06:40:46.220 --> 06:40:49.659 align:middle line:82% position:46% size:100% opnieuw: zijn de ministers bereid om deze subsidieregelingen te herzien? 06:40:51.310 --> 06:40:51.791 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. 06:42:23.240 --> 06:42:27.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Zolang er geen stabiel alternatief is, is aardgas gewoon de grootste 06:42:27.389 --> 06:42:30.778 align:middle line:82% position:46% size:100% optie. Dus laten we zowel ons gasveld in 06:42:30.899 --> 06:42:33.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Groningen als onze aardgasinfrastructuur koesteren in 06:42:33.869 --> 06:42:36.508 align:middle line:82% position:46% size:100% het belang van Nederland. Ik ben blij dat de ministers het 06:42:36.629 --> 06:42:37.959 align:middle line:82% position:46% size:100% laatste stukje nog wel hebben meegekregen. 06:42:38.080 --> 06:42:39.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn grote dank daarvoor. Dank u wel. 06:42:39.929 --> 06:42:43.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Van Haga. Een interruptie van de heer Erkens, 06:42:44.000 --> 06:42:45.848 align:middle line:82% position:46% size:100% VVD. Ah, de laatste interruptie. 06:42:46.199 --> 06:42:48.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, precies, we gaan goed eindigen, meneer Van Haga. 06:42:48.349 --> 06:42:51.938 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Meneer Van Haga had het ook over 06:42:52.059 --> 06:42:53.098 align:middle line:82% position:46% size:100% waterstof. Dat vind ik interessant. 06:42:53.319 --> 06:42:55.763 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat punt breng ik zelf vaak in debatten naar voren: Nederland moet 06:42:55.883 --> 06:42:59.869 align:middle line:82% position:46% size:100% daarin een grote producent worden. We hebben over een aantal weken ook 06:42:59.990 --> 06:43:01.068 align:middle line:82% position:46% size:100% een debat over waterstof. Exact. 06:43:01.188 --> 06:43:03.458 align:middle line:82% position:46% size:100% Meneer Van Haga is een trouw bezoeker van die debatten. 06:43:03.579 --> 06:43:06.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben dus heel benieuwd. Een tijd geleden heb ik samen met 06:43:06.859 --> 06:43:08.830 align:middle line:82% position:46% size:100% D66 een plan uitgebracht voor het vergroten van de productie op eigen 06:43:08.950 --> 06:43:10.930 align:middle line:82% position:46% size:100% bodem. Steunt hij zo'n plan dan ook? 06:43:11.049 --> 06:43:12.938 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij hoeft niet op de details in te gaan, want hij heeft het plan nu 06:43:13.059 --> 06:43:15.790 align:middle line:82% position:46% size:100% niet bij de hand, maar steunt hij de uitbreiding van die productie in 06:43:15.909 --> 06:43:19.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland? Dank voor deze vraag. 06:43:20.109 --> 06:43:21.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Zoals u weet, heb ik heel weinig tijd. 06:43:22.130 --> 06:43:24.669 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit geeft me de gelegenheid om er nog een minuutje bij te plakken. 06:43:26.019 --> 06:43:26.588 align:middle line:82% position:46% size:100% En dank! 06:43:28.609 --> 06:43:30.130 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben heel lang in de 06:43:31.750 --> 06:43:37.359 align:middle line:82% position:46% size:100% idyllische GroenLinksobsessie geleefd waarbij we wel zonneakkers, 06:43:37.990 --> 06:43:41.149 align:middle line:82% position:46% size:100% windmolens op land en windmolens op zee zijn gaan plaatsen, terwijl we 06:43:41.269 --> 06:43:43.067 align:middle line:82% position:46% size:100% dat eigenlijk helemaal niet konden inpassen in het systeem. 06:43:43.187 --> 06:43:45.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Je hebt dus een buffer nodig. Dat is dan waterstof. 06:43:45.318 --> 06:43:47.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat weten we allemaal. Geen enkel probleem, maar daarvoor 06:43:47.478 --> 06:43:51.100 align:middle line:82% position:46% size:100% heb je productie, infrastructuur en afname nodig. 06:43:52.539 --> 06:43:57.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Iedere vorm waarin we snel tot zo'n systeem kunnen komen, steun ik dus 06:43:57.470 --> 06:44:00.109 align:middle line:82% position:46% size:100% uiteraard van harte. Het is eigenlijk onzinnig om al die 06:44:00.228 --> 06:44:03.699 align:middle line:82% position:46% size:100% windmolens op zee te gaan plaatsen zonder dat je dat geregeld hebt. 06:44:04.838 --> 06:44:07.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is natuurlijk een beetje een kip en eiverhaal, maar uiteindelijk 06:44:07.450 --> 06:44:11.797 align:middle line:82% position:46% size:100% dreigt Nederland nu het onderspit te delven door allerlei plannetjes, 06:44:12.098 --> 06:44:14.026 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld met Tata Steel, waar we het eerder over hebben gehad: eerst 06:44:14.146 --> 06:44:19.568 align:middle line:82% position:46% size:100% kiezen we voor CCS, waardoor we verzuimen over te schakelen op een 06:44:19.688 --> 06:44:20.799 align:middle line:82% position:46% size:100% waterstofeconomie. Maar ik steun 06:44:23.479 --> 06:44:25.541 align:middle line:82% position:46% size:100% uw plan van 06:44:27.938 --> 06:44:29.539 align:middle line:82% position:46% size:100% harte. We moeten snel zijn, want ik heb met 06:44:29.658 --> 06:44:32.118 align:middle line:82% position:46% size:100% meneer Van den End op de publieke tribune afgesproken dat we om 23.55 06:44:32.239 --> 06:44:35.258 align:middle line:82% position:46% size:100% uur afronden. Ik heb een vraag. 06:44:35.919 --> 06:44:40.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit past helemaal bij mijn verhaal. Ik vind dat Nederland een eigen auto 06:44:40.849 --> 06:44:43.008 align:middle line:82% position:46% size:100% moet kunnen bouwen. Dat moet wat mij betreft een 06:44:43.129 --> 06:44:45.859 align:middle line:82% position:46% size:100% waterstofauto worden. Ik begrijp nu dat die motie voor VDL 06:44:45.978 --> 06:44:48.139 align:middle line:82% position:46% size:100% het gewoon moet gaan halen met de VVD, met u, met de grootste en de 06:44:48.259 --> 06:44:52.279 align:middle line:82% position:46% size:100% kleine partijen. Meneer Amhaouch, dat hebben we 06:44:52.400 --> 06:44:55.909 align:middle line:82% position:46% size:100% dalijk mooi afgetikt voor het zuiden, want ik neem aan dat u ook 06:44:56.029 --> 06:44:59.019 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat steunen dat we hier een eigen waterstofauto moeten kunnen bouwen. 06:45:01.970 --> 06:45:06.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank voor deze interruptie. BVNL is voor soevereiniteit van 06:45:06.479 --> 06:45:09.118 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland op heel veel gebieden. Wij moeten onze eigen energie kunnen 06:45:09.239 --> 06:45:11.310 align:middle line:82% position:46% size:100% produceren, wij moeten ons eigen staal kunnen produceren en we moeten 06:45:11.430 --> 06:45:13.270 align:middle line:82% position:46% size:100% onze eigen waterstofproductie in de hand houden. 06:45:13.389 --> 06:45:14.869 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten al dat soort dingen zelf kunnen doen. 06:45:14.990 --> 06:45:18.778 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben die medicijnproductie allemaal weggegeven, eerst naar 06:45:18.899 --> 06:45:20.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa, maar daarna naar buiten Europa. 06:45:21.500 --> 06:45:23.299 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten ook onze eigen auto's produceren. 06:45:23.868 --> 06:45:27.330 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Graus maakt zich daar al jaren hard voor en wij steunen dat 06:45:27.450 --> 06:45:28.130 align:middle line:82% position:46% size:100% ook al jaren. 06:45:29.838 --> 06:45:32.118 align:middle line:82% position:46% size:100% Iedere motie in die richting zullen wij uiteraard steunen. 06:45:33.109 --> 06:45:34.848 align:middle line:82% position:46% size:100% U steunt het al jaren; zei u dat echt? 06:45:35.970 --> 06:45:40.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij steunen dit al jaren, ja. Nou ja, de afgelopen vijf jaar in 06:45:40.638 --> 06:45:43.733 align:middle line:82% position:46% size:100% verschillende hoedanigheden. De laatste motie, voor meneer Kops … 06:45:43.852 --> 06:45:45.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Bedankt, meneer Kops, voor uw collegialiteit. 06:45:46.419 --> 06:45:48.417 align:middle line:82% position:46% size:100% Meneer Van den End, ik heb gelijk gekregen over het einde van de 06:45:48.537 --> 06:45:49.729 align:middle line:82% position:46% size:100% vergadering. U bent dus ook een paar gevulde 06:45:49.849 --> 06:45:52.028 align:middle line:82% position:46% size:100% koeken kwijt. Maar hartstikke bedankt. 06:45:52.389 --> 06:45:56.348 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik meen het echt serieus: als dat zou lukken … We gaan morgen de 06:45:56.469 --> 06:45:58.709 align:middle line:82% position:46% size:100% reactie afwachten. Met al die auto ontwerpers, met 06:45:59.188 --> 06:46:03.598 align:middle line:82% position:46% size:100% VDL-Nedcar en dan halen we Donkervoort er nog bij. 06:46:03.838 --> 06:46:06.598 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten iedereen … Let eens op wat voor een succes dat gaat worden. 06:46:07.528 --> 06:46:09.225 align:middle line:82% position:46% size:100% Moet u maar eens opletten. Vroeger had u De Dion-Bouton. 06:46:09.346 --> 06:46:11.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Dalijk wordt het misschien nog wel de Dion Graus. 06:46:14.220 --> 06:46:18.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoorde niet echt een vraag, maar ik ben blij dat de PVV naast een 06:46:20.389 --> 06:46:24.000 align:middle line:82% position:46% size:100% soms wel een beetje links economisch programma zich ook inzet voor de 06:46:24.119 --> 06:46:26.520 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemers. Daar vonden we elkaar altijd nog in 06:46:26.639 --> 06:46:27.650 align:middle line:82% position:46% size:100% de afgelopen vijf jaar. 06:46:29.778 --> 06:46:32.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn maar een paar ondernemers in deze zaal. 06:46:32.119 --> 06:46:35.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben daarnet vergeten de heer Graus te noemen, want hij is ook 06:46:35.189 --> 06:46:37.580 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemer. En dat mag gewoon terwijl je 06:46:37.700 --> 06:46:39.598 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamerlid bent. Dan is er helemaal geen conflict of 06:46:39.719 --> 06:46:42.000 align:middle line:82% position:46% size:100% interest. Dat mag en dat is juist goed, want 06:46:42.119 --> 06:46:46.139 align:middle line:82% position:46% size:100% de mensen die met de poten in de modder staan, moeten hier juist de 06:46:46.259 --> 06:46:50.110 align:middle line:82% position:46% size:100% dienst uitmaken en niet de mensen nog nooit zoiets hebben gedaan. 06:46:50.229 --> 06:46:52.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Van Haga. Hiermee zijn we aan het einde 06:46:52.779 --> 06:46:54.458 align:middle line:82% position:46% size:100% gekomen van de eerste termijn van de kant van de Kamer. 06:46:54.579 --> 06:46:57.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kijk even naar de minister voor Klimaat en Energie, die nog iets 06:46:57.908 --> 06:47:00.330 align:middle line:82% position:46% size:100% wilde zeggen over het informatieverzoek. 06:47:00.450 --> 06:47:01.919 align:middle line:82% position:46% size:100% Het woord is even aan de minister. 06:47:03.789 --> 06:47:08.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn een paar verzoeken geweest. Het leek me goed om daar nu alvast 06:47:08.750 --> 06:47:11.088 align:middle line:82% position:46% size:100% even op te reageren. De heer Omtzigt heeft gevraagd om 06:47:11.208 --> 06:47:14.569 align:middle line:82% position:46% size:100% het juridische advies van Welkom Energie te publiceren. 06:47:14.689 --> 06:47:17.977 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan melden dat de ACM dat inmiddels openbaar heeft gemaakt en 06:47:18.310 --> 06:47:22.419 align:middle line:82% position:46% size:100% het juridisch advies dus bij de ACM te raadplegen is. 06:47:22.868 --> 06:47:25.970 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Thijssen heeft vandaag bij de regeling gevraagd om een brief 06:47:26.090 --> 06:47:29.000 align:middle line:82% position:46% size:100% met de stand van zaken rondom het prijsplafond en de 06:47:29.119 --> 06:47:31.669 align:middle line:82% position:46% size:100% blokaansluitingen. Ik zou aan de heer Thijssen willen 06:47:31.790 --> 06:47:34.250 align:middle line:82% position:46% size:100% voorstellen dat ik dat morgen uitgebreid mondeling zal toelichten. 06:47:34.369 --> 06:47:37.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn vandaag — ik heb even meegerekend — meer dan 250 vragen 06:47:37.700 --> 06:47:40.250 align:middle line:82% position:46% size:100% gesteld. Ambtenaren zijn nu op het ministerie 06:47:40.369 --> 06:47:42.348 align:middle line:82% position:46% size:100% aan het werk om die antwoorden voor ons voor te bereiden. 06:47:42.469 --> 06:47:45.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Het lijkt me nuttig dat ze niet een brief gaan schrijven, maar dat ik 06:47:45.228 --> 06:47:47.479 align:middle line:82% position:46% size:100% dat morgen mondeling uitgebreid toelicht, als de heer Thijssen dat 06:47:47.599 --> 06:47:48.061 align:middle line:82% position:46% size:100% goed vindt. Ja? 06:47:48.598 --> 06:47:51.508 align:middle line:82% position:46% size:100% Fijn. Mevrouw Leijten heeft gevraagd om 06:47:51.629 --> 06:47:54.096 align:middle line:82% position:46% size:100% een aantal documenten over de besluitvorming rondom het 06:47:54.216 --> 06:47:57.150 align:middle line:82% position:46% size:100% prijsplafond. De minister van Financiën heeft eind 06:47:57.270 --> 06:48:01.318 align:middle line:82% position:46% size:100% september al een heel deel van de documenten met de Kamer gedeeld. 06:48:01.438 --> 06:48:04.188 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was volgens mij rondom de Algemene Financiële Beschouwingen. 06:48:04.758 --> 06:48:08.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik was zelf voornemens om de resterende documenten van de 06:48:08.490 --> 06:48:11.278 align:middle line:82% position:46% size:100% afgelopen paar maanden met de Kamer te delen op het moment dat ik de 06:48:11.399 --> 06:48:16.199 align:middle line:82% position:46% size:100% subsidieregeling publiceer en aan de Kamer voorleg voor het debat dat we 06:48:16.318 --> 06:48:18.868 align:middle line:82% position:46% size:100% daar met elkaar in december over zullen hebben, want dat is het 06:48:18.989 --> 06:48:22.919 align:middle line:82% position:46% size:100% reguliere proces: dat u bij de beslisnota alle relevante stukken 06:48:23.040 --> 06:48:27.269 align:middle line:82% position:46% size:100% meteen van mij toegezonden krijgt. Het lijkt mij het makkelijkst om dat 06:48:27.388 --> 06:48:29.868 align:middle line:82% position:46% size:100% in één keer te doen. Dat is echt binnen enkele weken, 06:48:30.500 --> 06:48:33.490 align:middle line:82% position:46% size:100% want dan moet ik ook die subsidieregeling gepubliceerd 06:48:34.130 --> 06:48:34.490 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben. 06:48:36.139 --> 06:48:41.429 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben de stukken van Financiën gekregen, maar niet van EZK. 06:48:41.548 --> 06:48:45.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Die zou ik graag willen hebben. Die gingen gewoon over hoe het tot 06:48:45.150 --> 06:48:46.609 align:middle line:82% position:46% size:100% dat moment is gegaan 06:48:48.179 --> 06:48:51.400 align:middle line:82% position:46% size:100% met het prijsplafond. Ik zal er nog naar kijken, maar bij 06:48:51.520 --> 06:48:55.330 align:middle line:82% position:46% size:100% mijn weten zijn eind september alle relevante stukken gedeeld, omdat tot 06:48:55.450 --> 06:48:58.598 align:middle line:82% position:46% size:100% dat moment Financiën coördinerend was, omdat het onderdeel was van de 06:48:58.719 --> 06:49:02.348 align:middle line:82% position:46% size:100% integrale besluitvorming. Maar ik zal hier intern nog even één 06:49:02.469 --> 06:49:04.819 align:middle line:82% position:46% size:100% keer extra naar vragen. Dank u wel. 06:49:04.939 --> 06:49:07.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil de minister bedanken. Hij gaat deze vraag nog even 06:49:07.849 --> 06:49:09.679 align:middle line:82% position:46% size:100% uitzoeken. Daarmee zijn we echt gekomen aan het 06:49:09.798 --> 06:49:11.129 align:middle line:82% position:46% size:100% einde van de eerste termijn. De algemene beraadslaging wordt 06:49:11.248 --> 06:49:14.049 align:middle line:82% position:46% size:100% geschorst. Ik dank de bewindspersonen in vak-K. 06:49:14.889 --> 06:49:17.959 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister van Economische Zaken en Klimaat en de staatssecretaris gaan 06:49:18.080 --> 06:49:20.810 align:middle line:82% position:46% size:100% de zaal verlaten. We zien ze morgen weer terug voor 06:49:20.930 --> 06:49:22.088 align:middle line:82% position:46% size:100% het vervolg van dit debat.