WEBVTT 00:00:00.150 --> 00:00:04.320 align:middle line:82% position:46% size:100% de orde is de voortzetting van de begrotingsbehandeling van Defensie. 00:00:05.650 --> 00:00:07.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heet de leden en 00:00:09.519 --> 00:00:13.669 align:middle line:82% position:46% size:100% de bewindspersonen van harte welkom. Mevrouw Piri heeft zich afgemeld 00:00:13.789 --> 00:00:14.769 align:middle line:82% position:46% size:100% voor vandaag. De leden hebben vandaag, net als 00:00:14.890 --> 00:00:17.640 align:middle line:82% position:46% size:100% gisteren, vijf vragen/interrupties. U heeft kunnen ervaren dat die soms 00:00:17.760 --> 00:00:20.390 align:middle line:82% position:46% size:100% snel op kunnen zijn. U heeft gisteren echter kunnen 00:00:20.510 --> 00:00:23.390 align:middle line:82% position:46% size:100% oefenen, dus u weet hoe u die vandaag kunt inzetten. 00:00:23.510 --> 00:00:25.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Door mij zijn schriftelijke antwoorden ontvangen van de minister 00:00:26.019 --> 00:00:29.269 align:middle line:82% position:46% size:100% van Defensie op vragen, gesteld in eerste termijn. 00:00:29.390 --> 00:00:31.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze antwoorden zullen worden opgenomen in een bijvoegsel bij de 00:00:31.850 --> 00:00:33.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Handelingen van deze vergadering. (Het bijvoegsel is opgenomen aan het 00:00:33.920 --> 00:00:37.130 align:middle line:82% position:46% size:100% eind van deze editie.) De algemene beraadslaging wordt hervat. 00:00:37.250 --> 00:00:38.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geef als eerste het woord aan de minister van Defensie voor de 00:00:38.920 --> 00:00:40.909 align:middle line:82% position:46% size:100% beantwoording van de vragen. Dank u wel, voorzitter. 00:00:41.030 --> 00:00:45.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank ook aan alle leden voor hun inbreng in de eerste termijn van 00:00:45.229 --> 00:00:46.770 align:middle line:82% position:46% size:100% deze begrotingsbehandeling. De staatssecretaris en 00:00:48.460 --> 00:00:49.689 align:middle line:82% position:46% size:100% ik hebben hier natuurlijk naar uitgezien. 00:00:51.520 --> 00:00:56.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is namelijk een historische begrotingsbehandeling, omdat we de 00:00:56.479 --> 00:00:59.380 align:middle line:82% position:46% size:100% grootste investering in de krijgsmacht sinds de Koude Oorlog 00:01:00.009 --> 00:01:01.310 align:middle line:82% position:46% size:100% bespreken. Dat doen we terwijl in Europa een 00:01:01.429 --> 00:01:07.010 align:middle line:82% position:46% size:100% oorlog woedt. Het is dus best wel belangrijk om de 00:01:07.129 --> 00:01:08.439 align:middle line:82% position:46% size:100% transitie van de krijgsmacht vorm te geven. 00:01:08.560 --> 00:01:11.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb het dan over de transitie van krimp naar groei, van bezuinigen 00:01:11.450 --> 00:01:13.167 align:middle line:82% position:46% size:100% naar investeren. Voorzitter. 00:01:13.287 --> 00:01:18.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil eerst even kort iets zeggen over de structuur van mijn 00:01:18.799 --> 00:01:19.510 align:middle line:82% position:46% size:100% beantwoording. 00:01:23.189 --> 00:01:25.459 align:middle line:82% position:46% size:100% U weet hoe onze portefeuilleverdeling eruitziet. 00:01:25.579 --> 00:01:27.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Gemakshalve zal ik daar dus verder niet op ingaan. 00:01:28.209 --> 00:01:31.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil het als volgt doen. Ik leid mijn beantwoording in met de 00:01:31.629 --> 00:01:34.040 align:middle line:82% position:46% size:100% actualiteiten. Daar is gisteren ook veel aandacht 00:01:34.159 --> 00:01:38.659 align:middle line:82% position:46% size:100% voor gevraagd. Denk aan Oekraïne, Polen, de 00:01:38.780 --> 00:01:41.500 align:middle line:82% position:46% size:100% geopolitieke situatie, de NAVO en de Europese samenwerking. 00:01:42.219 --> 00:01:45.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik dat heb gedaan, heb ik nog drie onderwerpen. 00:01:45.409 --> 00:01:50.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn Oekraïne, de internationale samenwerking en de doelstellingen 00:01:50.120 --> 00:01:53.629 align:middle line:82% position:46% size:100% van de krijgsmacht voor de toekomst. Dan zal ik specifieke antwoorden 00:01:53.750 --> 00:01:57.439 align:middle line:82% position:46% size:100% geven op specifieke vragen. Het laatste deel van mijn 00:01:57.560 --> 00:02:00.519 align:middle line:82% position:46% size:100% beantwoording is het blokje varia. 00:02:02.260 --> 00:02:04.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik begin met mijn inleiding. 00:02:05.769 --> 00:02:11.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zijn 24 februari van dit jaar met de neus op de feiten gedrukt, in 00:02:11.530 --> 00:02:17.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland en in Europa. Sindsdien domineert de oorlog in 00:02:17.349 --> 00:02:18.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne het nieuws. 00:02:19.990 --> 00:02:21.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne is ook niet zomaar een land voor ons. 00:02:22.180 --> 00:02:27.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een land waarmee Nederlands sinds 17 juli 2014, de dag van het 00:02:27.650 --> 00:02:31.750 align:middle line:82% position:46% size:100% neerhalen van de MH17, op pijnlijke wijze verbonden is. 00:02:32.740 --> 00:02:37.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Zeker ook vandaag zijn onze gedachten bij de nabestaanden van de 00:02:37.550 --> 00:02:38.770 align:middle line:82% position:46% size:100% slachtoffers van toen. 00:02:40.659 --> 00:02:42.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Des te pijnlijker is het 00:02:43.750 --> 00:02:49.580 align:middle line:82% position:46% size:100% dat er leden in dit huis zijn die de steun aan de Oekraïense 00:02:49.699 --> 00:02:54.610 align:middle line:82% position:46% size:100% zelfverdediging kwalificeren als "een aanval op onze vriend, Rusland" 00:02:55.449 --> 00:03:00.400 align:middle line:82% position:46% size:100% en "daarom niet meer voor het leger zijn". 00:03:01.180 --> 00:03:01.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Ons leger. 00:03:04.629 --> 00:03:09.650 align:middle line:82% position:46% size:100% De inzet van onze mensen verdient niets anders dan respect en 00:03:09.770 --> 00:03:13.639 align:middle line:82% position:46% size:100% waardering. Ik wil daarom ook hier mijn woorden 00:03:13.759 --> 00:03:17.300 align:middle line:82% position:46% size:100% van respect en waardering uitspreken aan onze militairen, al het 00:03:17.419 --> 00:03:21.409 align:middle line:82% position:46% size:100% burgerpersoneel en de reservisten. Ik wil tegen hen zeggen: we hebben 00:03:21.530 --> 00:03:23.229 align:middle line:82% position:46% size:100% jullie heel hard nodig. 00:03:25.569 --> 00:03:28.879 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Een aantal woordvoerders haalde de 00:03:29.000 --> 00:03:30.939 align:middle line:82% position:46% size:100% raketinslag in het oosten van Polen aan. 00:03:31.449 --> 00:03:34.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij kwamen eergisteravond twee Poolse burgers om het leven. 00:03:34.969 --> 00:03:39.537 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar wil ik mee beginnen. Ten eerste is het belangrijk om te 00:03:39.657 --> 00:03:42.520 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen dat het formele onderzoek naar de toedracht nog loopt. 00:03:43.750 --> 00:03:47.409 align:middle line:82% position:46% size:100% We willen de feiten op een rij hebben voordat er conclusies kunnen 00:03:47.530 --> 00:03:50.990 align:middle line:82% position:46% size:100% worden getrokken. Er is geen reden om te 00:03:51.110 --> 00:03:54.639 align:middle line:82% position:46% size:100% veronderstellen dat dit een doelbewuste aanval op Polen was. 00:03:55.539 --> 00:03:58.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Het lijkt erop dat het incident heeft plaatsgevonden als gevolg van 00:03:58.400 --> 00:04:01.159 align:middle line:82% position:46% size:100% een Oekraïense luchtverdedigingsraket die is 00:04:01.280 --> 00:04:02.979 align:middle line:82% position:46% size:100% ingezet tegen Russische aanvallen. 00:04:04.659 --> 00:04:08.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor mij staat als een paal boven water dat dit incident het resultaat 00:04:08.240 --> 00:04:12.949 align:middle line:82% position:46% size:100% is van de aanhoudende Russische luchtaanvallen op Oekraïne — op het 00:04:13.069 --> 00:04:17.079 align:middle line:82% position:46% size:100% land, op de civiele infrastructuur en dus ook op de Oekraïense burgers. 00:04:17.949 --> 00:04:22.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is waar Oekraïne zich bijna dagelijks nu tegen moet wapenen en 00:04:23.379 --> 00:04:25.899 align:middle line:82% position:46% size:100% daarom is het zo belangrijk om eensgezind te blijven in onze steun 00:04:26.079 --> 00:04:28.399 align:middle line:82% position:46% size:100% aan Oekraïne. Wij moeten doorgaan, wij moeten 00:04:28.519 --> 00:04:32.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne helpen zich te verdedigen tegen deze vorm van agressie. 00:04:34.209 --> 00:04:38.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil ook een ander moment van deze week noemen: Rudi Hemmes is 00:04:38.689 --> 00:04:42.189 align:middle line:82% position:46% size:100% overleden, een groot vrijheidsstrijder. 00:04:43.180 --> 00:04:47.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij zei: niets doen is verkeerd. Hij heeft dat eigenlijk ook als 00:04:47.649 --> 00:04:49.720 align:middle line:82% position:46% size:100% opdracht meegegeven aan ons allemaal. 00:04:50.980 --> 00:04:53.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Niets doen, doen we dus niet, we doen veel. 00:04:53.269 --> 00:04:57.927 align:middle line:82% position:46% size:100% We doen veel om Oekraïne te helpen. We hebben inmiddels voor zo'n 800 00:04:58.047 --> 00:05:00.639 align:middle line:82% position:46% size:100% miljoen euro aan militaire steun geleverd. 00:05:02.410 --> 00:05:05.629 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil nog tegen de heer Van Dijk, die daar wat vragen over had, 00:05:05.750 --> 00:05:08.230 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen: ja, we rapporteren daarover aan de Kamer. 00:05:08.589 --> 00:05:13.639 align:middle line:82% position:46% size:100% De totale bedragen noteren we in de brief en in de bijlage rapporteren 00:05:13.759 --> 00:05:17.110 align:middle line:82% position:46% size:100% we over de inhoud, dus wat de leveringen precies zijn. 00:05:17.560 --> 00:05:19.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Een enkele keer hebben we daar een uitzondering op gemaakt. 00:05:19.970 --> 00:05:23.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doen we als daar zwaarwegende redenen voor zijn, bijvoorbeeld 00:05:23.319 --> 00:05:27.170 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals toen we een politiek signaal wilden afgeven naar Rusland en we 00:05:27.290 --> 00:05:30.829 align:middle line:82% position:46% size:100% gezegd hebben dat we luchtafweerraketten stuurden, of als 00:05:30.949 --> 00:05:34.579 align:middle line:82% position:46% size:100% we die steun geven samen met bondgenoten, zoals met Duitsland de 00:05:34.699 --> 00:05:37.240 align:middle line:82% position:46% size:100% levering van de pantserhouwitsers. Dat is de regel. 00:05:37.389 --> 00:05:38.750 align:middle line:82% position:46% size:100% De Tweede Kamer is steeds op de hoogte. 00:05:38.870 --> 00:05:42.639 align:middle line:82% position:46% size:100% U kunt steeds meekijken en zien wat er gebeurt. 00:05:43.860 --> 00:05:46.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Die internationale steun, waaronder de Nederlandse, werkt. 00:05:47.060 --> 00:05:50.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zien we. We zien het omdat Oekraïne terrein 00:05:50.350 --> 00:05:52.939 align:middle line:82% position:46% size:100% terug heeft veroverd. Dat begon in het noordoosten bij 00:05:53.060 --> 00:05:57.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Charkiv en we hebben nu de bevrijding van Cherson meegemaakt. 00:05:57.819 --> 00:05:59.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook dat laat zien dat we door moeten gaan. 00:05:59.720 --> 00:06:03.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is effectief. Ik denk dat die verdediging door 00:06:03.850 --> 00:06:06.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne ook gaat over de veiligheidsordening op ons 00:06:06.529 --> 00:06:11.230 align:middle line:82% position:46% size:100% continent, in Europa, en daarmee over onze vrijheid, onze veiligheid 00:06:11.620 --> 00:06:17.240 align:middle line:82% position:46% size:100% en over dat wij zelf gaan over onze toekomst doordat we laten zien dat 00:06:17.360 --> 00:06:21.079 align:middle line:82% position:46% size:100% een ander land niet zomaar de territoriale integriteit van een 00:06:21.199 --> 00:06:22.810 align:middle line:82% position:46% size:100% ander land kan schenden. Daar gaat het om. 00:06:23.500 --> 00:06:26.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor u uw betoog vervolgt: u heeft een interruptie van de heer Jasper 00:06:26.540 --> 00:06:27.279 align:middle line:82% position:46% size:100% van Dijk van de SP. 00:06:28.870 --> 00:06:33.529 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister zegt dat ze de Kamer zo veel mogelijk informeert, maar niet 00:06:33.649 --> 00:06:34.089 align:middle line:82% position:46% size:100% altijd. 00:06:36.040 --> 00:06:39.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb in mijn betoog gevraagd: hoe kan het dat de Verenigde Staten 00:06:39.170 --> 00:06:44.326 align:middle line:82% position:46% size:100% alles laten weten en Nederland daarin blijkbaar selectief is en 00:06:44.447 --> 00:06:47.800 align:middle line:82% position:46% size:100% niet alles meldt aan de Kamer en aan de samenleving? 00:06:48.279 --> 00:06:52.603 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb ook gevraagd: hoe zit het nou bijvoorbeeld met het plan om F-16's 00:06:52.723 --> 00:06:56.769 align:middle line:82% position:46% size:100% aan een Oost-Europese partner te leveren, die vervolgens dan weer 00:06:57.459 --> 00:06:59.959 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn MiG-straaljagers aan Oekraïne kan leveren? 00:07:00.079 --> 00:07:02.839 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is behoorlijk heftig. Ik weet er niks van, ik moet het 00:07:02.959 --> 00:07:06.079 align:middle line:82% position:46% size:100% lezen in een tijdschrift. Ik wil maximale transparantie. 00:07:06.199 --> 00:07:08.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij zijn er twee dingen aan de hand. 00:07:10.149 --> 00:07:12.050 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van Dijk zegt: u meldt niet alles. 00:07:12.170 --> 00:07:14.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik meld wel alles, ik meld alleen niet alles openbaar. 00:07:15.160 --> 00:07:18.240 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer wordt dus geïnformeerd, voor een deel openbaar, maar over 00:07:18.360 --> 00:07:23.029 align:middle line:82% position:46% size:100% het overgrote deel van de leveringen hebben wij eigenlijk vanaf één week 00:07:23.149 --> 00:07:26.509 align:middle line:82% position:46% size:100% na het begin van de oorlog — wij niet alleen, heel veel andere landen 00:07:26.629 --> 00:07:30.949 align:middle line:82% position:46% size:100% ook — gezegd: we moeten dat niet in het openbaar rapporteren, we moeten 00:07:31.069 --> 00:07:34.189 align:middle line:82% position:46% size:100% daar geen mededelingen meer over doen, want we moeten ook de vijand, 00:07:34.310 --> 00:07:37.120 align:middle line:82% position:46% size:100% in dit geval Rusland, niet wijzer maken dan noodzakelijk. 00:07:37.329 --> 00:07:41.089 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben toen dus met heel veel NAVO-bondgenoten gezegd: we doen 00:07:41.209 --> 00:07:43.689 align:middle line:82% position:46% size:100% daar in het openbaar geen mededelingen over. 00:07:43.959 --> 00:07:49.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Verreweg de meeste landen houden die vuistregel aan, net zoals wij dat 00:07:49.850 --> 00:07:52.189 align:middle line:82% position:46% size:100% ook doen. De Verenigde Staten zijn, met alle 00:07:52.310 --> 00:07:56.269 align:middle line:82% position:46% size:100% respect, toch wel hors catégorie. Die hebben daar inderdaad een andere 00:07:56.389 --> 00:08:00.100 align:middle line:82% position:46% size:100% lijn in gekozen. Ze doen fenomenaal veel. 00:08:01.209 --> 00:08:06.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Het dient ook een doel dat zij heel open zijn over, ik durf niet te 00:08:06.139 --> 00:08:08.343 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen "alles", maar in ieder geval over veel van wat zij leveren aan 00:08:08.463 --> 00:08:11.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne. Ik vind dus dat wij onszelf niet met 00:08:11.720 --> 00:08:13.300 align:middle line:82% position:46% size:100% de Verenigde Staten moeten vergelijken. 00:08:13.420 --> 00:08:16.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat we onszelf moeten vergelijken met andere landen in 00:08:17.350 --> 00:08:19.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa. U zult dan zien dat de Nederlandse 00:08:19.399 --> 00:08:21.769 align:middle line:82% position:46% size:100% lijn eigenlijk de lijn is waar de meeste bondgenoten voor hebben 00:08:21.889 --> 00:08:26.589 align:middle line:82% position:46% size:100% gekozen: openbaar waar dat nuttig is en verder in beslotenheid. 00:08:26.769 --> 00:08:28.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe de parlementen worden geïnformeerd, dat weet ik eerlijk 00:08:29.040 --> 00:08:30.879 align:middle line:82% position:46% size:100% gezegd niet, maar wij doen dat op deze manier. 00:08:32.048 --> 00:08:34.178 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van Dijk had inderdaad ook gevraagd naar de F-16's. 00:08:34.330 --> 00:08:37.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom vind ik het zo belangrijk dat die brieven met grote regelmaat naar 00:08:37.759 --> 00:08:40.339 align:middle line:82% position:46% size:100% de Kamer komen: omdat u in die brieven ook wordt meegenomen in wat 00:08:40.458 --> 00:08:41.419 align:middle line:82% position:46% size:100% er gebeurt. Ze gaan bijvoorbeeld over de 00:08:41.539 --> 00:08:44.366 align:middle line:82% position:46% size:100% daadwerkelijke leveringen, de aankondigingen van bijvoorbeeld een 00:08:44.486 --> 00:08:49.399 align:middle line:82% position:46% size:100% financiële bijdrage aan een fonds of de aanschaf bij de industrie in 00:08:49.519 --> 00:08:52.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Tsjechië, zoals we de Kamer twee weken geleden hebben gemeld. 00:08:53.289 --> 00:08:57.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat de Kamer zich vooral daarop baseert en niet op 00:08:57.279 --> 00:09:01.509 align:middle line:82% position:46% size:100% berichtgeving in, in dit geval, Elsevier Weekblad, dat overigens 00:09:01.779 --> 00:09:04.820 align:middle line:82% position:46% size:100% blij zal zijn dat een prominent SP'er als de heer Van Dijk dat blad 00:09:04.940 --> 00:09:09.919 align:middle line:82% position:46% size:100% leest. Maar, los daarvan, als ik op dit 00:09:10.039 --> 00:09:14.690 align:middle line:82% position:46% size:100% thema of op een ander thema iets wil doen, een stap wil zetten, dan kom 00:09:14.809 --> 00:09:16.274 align:middle line:82% position:46% size:100% ik bij uw Kamer; daar kunt u van op aan. 00:09:16.394 --> 00:09:21.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga dus niet meedoen aan geruchten die de wereld in zijn gekomen via 00:09:21.230 --> 00:09:22.600 align:middle line:82% position:46% size:100% een artikel in een tijdschrift. 00:09:26.110 --> 00:09:30.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan de effecten die die leveringen hebben op de eigen gereedheid. 00:09:30.259 --> 00:09:32.419 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil één misverstand daarover echt uit de weg ruimen. 00:09:32.539 --> 00:09:34.614 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Eppink zei: dat gaat natuurlijk allemaal ten koste van 00:09:34.734 --> 00:09:37.250 align:middle line:82% position:46% size:100% het budget voor Defensie. Maar dat is niet zo; we krijgen dat 00:09:37.370 --> 00:09:38.110 align:middle line:82% position:46% size:100% gecompenseerd. 00:09:40.269 --> 00:09:41.899 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet dat ook in de brief die we sturen. 00:09:42.019 --> 00:09:44.870 align:middle line:82% position:46% size:100% We zeggen wat de boekwaarde en de vervangingswaarde zijn en daar 00:09:44.990 --> 00:09:46.179 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben we een regeling voor getroffen. 00:09:46.620 --> 00:09:49.350 align:middle line:82% position:46% size:100% We krijgen dat vergoed; er is compensatie vanuit het kabinet. 00:09:49.470 --> 00:09:52.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Bovendien declareren we ook in Brussel, bij de Europese 00:09:52.309 --> 00:09:56.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Vredesfaciliteit, waar ook een deel door wordt vergoed. 00:09:57.429 --> 00:09:59.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil dat misverstand, dat het ten koste zou gaan van het eigen budget, 00:10:00.110 --> 00:10:02.210 align:middle line:82% position:46% size:100% wegnemen. Voorzitter. 00:10:02.330 --> 00:10:04.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kom daar nog op terug, want er is nog een aantal specifieke vragen 00:10:04.610 --> 00:10:07.340 align:middle line:82% position:46% size:100% gesteld over Oekraïne, maar ik wil even dat bredere beeld schetsen van 00:10:07.460 --> 00:10:10.279 align:middle line:82% position:46% size:100% in welke wereld we nu eigenlijk leven, want de dreigingen zijn 00:10:10.399 --> 00:10:12.399 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk breder dan die aan de oostflank alleen. 00:10:13.000 --> 00:10:16.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar staat de spotlight nu heel erg op, en terecht, maar we moeten ook 00:10:17.059 --> 00:10:21.529 align:middle line:82% position:46% size:100% in de gaten houden dat er een zich militair technologisch heel snel 00:10:21.649 --> 00:10:24.559 align:middle line:82% position:46% size:100% ontwikkelend China is, dat zich eigenlijk ook steeds assertiever 00:10:24.679 --> 00:10:29.149 align:middle line:82% position:46% size:100% opstelt in de wereld, dat er instabiliteit is in bijvoorbeeld de 00:10:29.269 --> 00:10:35.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Sahelregio, maar ook in Europa; er is een fragiele situatie op de 00:10:35.179 --> 00:10:39.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Westelijke Balkan. Er is een toenemende machtsstrijd 00:10:39.669 --> 00:10:44.090 align:middle line:82% position:46% size:100% gaande in de Arctische regio. Er zijn tal van nieuwe dreigingen 00:10:44.210 --> 00:10:48.110 align:middle line:82% position:46% size:100% bij gekomen, zoals hybride dreigingen, dreigingen in de 00:10:48.230 --> 00:10:51.710 align:middle line:82% position:46% size:100% cyberwereld. Ook komen er nieuwe wapensystemen 00:10:51.830 --> 00:10:53.679 align:middle line:82% position:46% size:100% die met artificial intelligence werken, 00:10:55.179 --> 00:10:59.500 align:middle line:82% position:46% size:100% onbemand zijn en veel meer kunnen dan wat wij voorheen kenden. 00:11:00.309 --> 00:11:05.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn, als je wat breder en ook wat verder kijkt, alle dreigingen 00:11:05.480 --> 00:11:08.000 align:middle line:82% position:46% size:100% waarmee we te maken hebben. Nou, dat zijn ze niet allemaal. 00:11:08.120 --> 00:11:09.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vermoed dat het er nog meer zijn, maar dat zijn de belangrijkste 00:11:09.980 --> 00:11:11.649 align:middle line:82% position:46% size:100% dreigingen waar we mee te maken hebben. 00:11:12.639 --> 00:11:17.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben ook te maken met het hele Koninkrijk, dus wij zijn ook 00:11:17.409 --> 00:11:20.179 align:middle line:82% position:46% size:100% verantwoordelijk voor de veiligheidscontext in het Caribisch 00:11:20.299 --> 00:11:23.440 align:middle line:82% position:46% size:100% deel van ons Koninkrijk. We zien daar bijvoorbeeld 00:11:23.559 --> 00:11:24.820 align:middle line:82% position:46% size:100% ondermijnende criminaliteit. 00:11:26.350 --> 00:11:30.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Door steeds extremer wordende weersomstandigheden zien we daar ook 00:11:30.279 --> 00:11:33.899 align:middle line:82% position:46% size:100% nieuwe uitdagingen. We zien Venezuela en de problemen 00:11:34.019 --> 00:11:37.750 align:middle line:82% position:46% size:100% die dat met zich meebrengt. Dat vraagt allemaal om aandacht. 00:11:38.289 --> 00:11:42.919 align:middle line:82% position:46% size:100% Om al die potentiële dreigingen en al die geopolitieke uitdagingen het 00:11:43.039 --> 00:11:45.789 align:middle line:82% position:46% size:100% hoofd te bieden, hebben we een veelzijdige krijgsmacht nodig. 00:11:47.409 --> 00:11:50.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar bouwen we aan. Eén ding staat voor mij als een paal 00:11:50.659 --> 00:11:53.139 align:middle line:82% position:46% size:100% boven water: Nederland kan dit niet alleen. 00:11:54.039 --> 00:11:58.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Onze vrijheid en onze veiligheid zijn verankerd in de organisaties 00:11:58.639 --> 00:12:01.840 align:middle line:82% position:46% size:100% waar wij in zitten, namelijk de NAVO en de EU. 00:12:02.279 --> 00:12:07.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat we op de puinhopen van twee wereldoorlogen de lessen hebben 00:12:07.549 --> 00:12:11.179 align:middle line:82% position:46% size:100% geleerd, want we stonden bij beide organisaties ook al aan de wieg. 00:12:11.299 --> 00:12:16.100 align:middle line:82% position:46% size:100% In ieder geval de oorlog in Oekraïne onderstreept de noodzaak en geeft 00:12:16.220 --> 00:12:21.417 align:middle line:82% position:46% size:100% momentum, maar bevestigt vooral nog eens hoe belangrijk het is dat we 00:12:21.537 --> 00:12:25.399 align:middle line:82% position:46% size:100% ook ín Europa meer kunnen doen en hoe belangrijk het is dat we meer 00:12:25.519 --> 00:12:29.120 align:middle line:82% position:46% size:100% handelingsvermogen creëren in ons eigen deel van de wereld. 00:12:29.240 --> 00:12:30.746 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat we ervoor moeten zorgen dat we die verhoogde budgetten — die 00:12:30.866 --> 00:12:33.519 align:middle line:82% position:46% size:100% zien we in Nederland, maar ook in andere Europese landen 00:12:35.259 --> 00:12:38.480 align:middle line:82% position:46% size:100% — kunnen inzetten om gezamenlijk sterker te worden, gezamenlijk 00:12:38.600 --> 00:12:41.000 align:middle line:82% position:46% size:100% krachtiger te worden en dat we ons echt kunnen wapenen tegen de 00:12:41.120 --> 00:12:43.039 align:middle line:82% position:46% size:100% dreigingen van de toekomst. 00:12:46.659 --> 00:12:50.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Met de extra investeringen kunnen we zorgen dat Defensie groeit en dat we 00:12:50.480 --> 00:12:52.929 align:middle line:82% position:46% size:100% de achterstanden inlopen. Dat is hard nodig. 00:12:56.409 --> 00:13:00.490 align:middle line:82% position:46% size:100% De NAVO-norm van 2% willen we halen. Zoals blijkt uit onze begroting en 00:13:00.610 --> 00:13:03.519 align:middle line:82% position:46% size:100% uit de ramingen voor de toekomst halen we die ook in 2024 en 00:13:05.980 --> 00:13:06.740 align:middle line:82% position:46% size:100% '25. Het wordt overigens nog een hele 00:13:06.860 --> 00:13:10.149 align:middle line:82% position:46% size:100% klus om dat geld ook uit te geven, maar daar kom ik zo nog op. 00:13:13.990 --> 00:13:17.500 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van Dijk zei: moet dat nou; het is wel heel veel. 00:13:17.649 --> 00:13:24.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een bondgenootschappelijke toezegging die nodig is, gegeven 00:13:24.940 --> 00:13:26.629 align:middle line:82% position:46% size:100% de dreigingen waar we mee te maken hebben. 00:13:26.750 --> 00:13:28.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar ben ik van overtuigd. Anderen zeiden gisteren dat je die 00:13:28.600 --> 00:13:28.809 align:middle line:82% position:46% size:100% 2% ook wettelijk zou kunnen verankeren. 00:13:28.929 --> 00:13:29.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Onder anderen de heer Valstar deed dat. 00:13:29.570 --> 00:13:35.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij noemde ook de initiatiefwet van de SGP en het CDA, meen ik, die nu 00:13:35.809 --> 00:13:38.328 align:middle line:82% position:46% size:100% in de maak is. Het idee van de wettelijke 00:13:38.448 --> 00:13:39.929 align:middle line:82% position:46% size:100% verankering is ook tijdens de Algemene Beschouwingen en op andere 00:13:40.049 --> 00:13:40.720 align:middle line:82% position:46% size:100% momenten aan de orde geweest. 00:13:43.149 --> 00:13:44.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp dat ik de verkeerde partij noemde? 00:13:44.919 --> 00:13:48.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Sorry, het was de VVD. Excuus. 00:13:48.450 --> 00:13:49.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben blij met de correctie. 00:13:52.610 --> 00:13:56.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze wettelijke verankering vindt het kabinet niet echt noodzakelijk. 00:13:57.870 --> 00:14:04.360 align:middle line:82% position:46% size:100% We vinden het wel noodzakelijk om te weten dat 00:14:06.009 --> 00:14:09.879 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie kan rekenen op meerjarige financiële stabiliteit; daarom is 00:14:10.000 --> 00:14:10.220 align:middle line:82% position:46% size:100% het goed om daar in NAVO-verband over te praten. 00:14:10.340 --> 00:14:13.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Op dat punt zijn we het wel met elkaar eens. 00:14:13.570 --> 00:14:14.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is ook mooi om te zien dat 00:14:16.720 --> 00:14:18.590 align:middle line:82% position:46% size:100% die structurele verhoging in het coalitieakkoord al geregeld was. 00:14:18.710 --> 00:14:22.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zouden we binnen de NAVO op de gemiddelde norm van de EU uitkomen, 00:14:22.659 --> 00:14:26.899 align:middle line:82% position:46% size:100% maar dankzij de Kamer is er een verhoging van 5 miljard gekomen en 00:14:27.019 --> 00:14:28.370 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn wij dus nog ambitieuzer geworden. 00:14:28.490 --> 00:14:30.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Voordat u uw betoog vervolgt, ik zag 00:14:33.309 --> 00:14:35.600 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Stoffer opveren, naar aanleiding van het 00:14:35.720 --> 00:14:37.700 align:middle line:82% position:46% size:100% initiatiefvoorstel, denk ik. Ja. 00:14:37.820 --> 00:14:40.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben heel blij dat twee partijen die onderdeel uitmaken van het 00:14:40.860 --> 00:14:44.179 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet groot voorstander van de wet zijn en ook mede initiatiefnemer. 00:14:45.009 --> 00:14:47.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat er misschien nog wel meer partijen volgen in het kabinet. 00:14:49.899 --> 00:14:51.600 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister zegt dat het niet zo nodig is. 00:14:52.000 --> 00:14:57.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar als zij nu terugkijkt naar de afgelopen tientallen jaren, zegt de 00:14:57.559 --> 00:15:01.429 align:middle line:82% position:46% size:100% minister dan nog steeds dat het niet nodig is, dat de politiek het wel 00:15:01.549 --> 00:15:03.169 align:middle line:82% position:46% size:100% borgt als de tijden weer iets rustiger worden? 00:15:03.289 --> 00:15:07.480 align:middle line:82% position:46% size:100% En als er dan toch weer een keer wat gebeurt, ergens dichtbij, dan doen 00:15:07.600 --> 00:15:11.330 align:middle line:82% position:46% size:100% we er wel weer geld bij en dan staan we met zo'n leger dat nog totaal 00:15:11.450 --> 00:15:13.870 align:middle line:82% position:46% size:100% geen spullen heeft, niet gereed staat, niet klaar staat. 00:15:14.320 --> 00:15:15.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Meent de minister dat nu echt serieus? 00:15:17.500 --> 00:15:20.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dat heb ik ook niet gezegd. Ik heb gezegd dat de wettelijke 00:15:20.419 --> 00:15:24.740 align:middle line:82% position:46% size:100% verankering niet echt nodig is. Over de stabiele voeding van de 00:15:24.860 --> 00:15:30.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensiebegroting, meerjarig kunnen rekenen op het bedrag dat in de 00:15:30.139 --> 00:15:36.200 align:middle line:82% position:46% size:100% boeken staat, niet het slachtoffer worden van politieke voorkeuren, als 00:15:36.320 --> 00:15:38.059 align:middle line:82% position:46% size:100% we het daarover hebben, zijn we het helemaal eens. 00:15:38.179 --> 00:15:41.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dan zeg ik dat we ook een verplichting, een toezegging zijn 00:15:41.120 --> 00:15:46.240 align:middle line:82% position:46% size:100% aangegaan en dat we een norm hebben vastgesteld in de NAVO. 00:15:46.480 --> 00:15:50.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat dat ons verplicht, niet alleen het kabinet, maar ons land en 00:15:51.049 --> 00:15:53.409 align:middle line:82% position:46% size:100% dus ook het parlement. Ik vind dat heel wezenlijk. 00:15:54.129 --> 00:15:56.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Het dispuut gaat er hooguit alleen nog over dat je het ook nog 00:15:56.629 --> 00:15:59.379 align:middle line:82% position:46% size:100% wettelijk verankert. Ik zou eigenlijk niet willen afdoen 00:15:59.919 --> 00:16:04.159 align:middle line:82% position:46% size:100% aan het streven naar 2%. Inderdaad is de les van de afgelopen 00:16:04.279 --> 00:16:08.000 align:middle line:82% position:46% size:100% tien, twintig jaar, dat je niet achterover kunt leunen als het wat 00:16:08.120 --> 00:16:09.529 align:middle line:82% position:46% size:100% rustiger is. Was het maar zo makkelijk! 00:16:09.649 --> 00:16:12.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Was het maar zo dat je kon intensiveren en dat dan ook meteen 00:16:12.309 --> 00:16:14.230 align:middle line:82% position:46% size:100% alle mensen en middelen beschikbaar zijn. 00:16:14.350 --> 00:16:16.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, zo is het niet. We hebben nu een hele inhaalslag te 00:16:16.279 --> 00:16:17.549 align:middle line:82% position:46% size:100% maken. De 00:16:19.779 --> 00:16:22.970 align:middle line:82% position:46% size:100% minister heeft natuurlijk een enorme staat van dienst binnen de overheid, 00:16:23.090 --> 00:16:25.899 align:middle line:82% position:46% size:100% zowel op ambtelijk niveau als in het kabinet. 00:16:26.320 --> 00:16:29.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze heeft in de afgelopen jaren zien gebeuren wat er gebeurde. 00:16:31.000 --> 00:16:32.629 align:middle line:82% position:46% size:100% Heeft ze er nu echt vertrouwen in dat wij dat gewoon doen als we dat 00:16:32.750 --> 00:16:36.110 align:middle line:82% position:46% size:100% niet wettelijk verankeren? De SGP heeft er op z'n minst jaren 00:16:36.230 --> 00:16:36.850 align:middle line:82% position:46% size:100% op gewezen 00:16:38.809 --> 00:16:40.340 align:middle line:82% position:46% size:100% dat die internationale afspraak er was, al ver voor 2014, maar ook 00:16:40.460 --> 00:16:42.820 align:middle line:82% position:46% size:100% daarna. Het kwam gewoon helemaal nooit. 00:16:43.149 --> 00:16:47.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne was helaas nodig om überhaupt dat beeld te krijgen. 00:16:47.570 --> 00:16:49.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Je kunt op YouTube de filmpjes nog zien dat ik twee jaar geleden in 00:16:50.090 --> 00:16:54.169 align:middle line:82% position:46% size:100% debat was met D66, ook bij de begroting, en dat ik echt voor gek 00:16:54.289 --> 00:16:56.210 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgemaakt werd dat we naar die 2% gingen. 00:16:56.330 --> 00:16:59.419 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, weet je, als het dadelijk weer vrede is, dan gaan we dat gewoon 00:16:59.539 --> 00:17:01.629 align:middle line:82% position:46% size:100% niet meer doen, hè. Dan stoppen we dat in onderwijs of 00:17:01.750 --> 00:17:03.950 align:middle line:82% position:46% size:100% infrastructuur. Dat zijn hele goede doelen, maar als 00:17:04.509 --> 00:17:09.650 align:middle line:82% position:46% size:100% je die veiligheid niet op orde hebt … Ik vertrouw onszelf niet, dus wat 00:17:09.769 --> 00:17:11.740 align:middle line:82% position:46% size:100% dat betreft zou ik zeggen: laten we het nu doen. 00:17:12.160 --> 00:17:14.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou tegen de minister zeggen: slaap er nog eens een nachtje over 00:17:14.358 --> 00:17:15.970 align:middle line:82% position:46% size:100% en kijk al die historie nog eens na. 00:17:18.130 --> 00:17:19.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga ervan uit dat zij dan tot een ander inzicht komt. 00:17:20.799 --> 00:17:21.960 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn nieuwsgierig. De minister. 00:17:22.079 --> 00:17:25.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank voor dit pleidooi. Ik vertrouw de heer Stoffer en de 00:17:25.519 --> 00:17:26.679 align:middle line:82% position:46% size:100% SGP natuurlijk helemaal. 00:17:28.269 --> 00:17:32.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb wel iets meer vertrouwen in ons eigen beoordelingsvermogen, als 00:17:32.240 --> 00:17:37.430 align:middle line:82% position:46% size:100% politiek, niet partijpolitiek, maar als het politieke instituut dat we 00:17:37.549 --> 00:17:40.400 align:middle line:82% position:46% size:100% met elkaar vormen. We moeten ons inderdaad niet twee 00:17:40.519 --> 00:17:43.599 align:middle line:82% position:46% size:100% keer aan dezelfde steen stoten. Garanties kan ik u niet geven, maar 00:17:44.529 --> 00:17:46.509 align:middle line:82% position:46% size:100% we moeten toch in staat zijn om het belang ervan te onderkennen. 00:17:46.710 --> 00:17:47.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb ook weleens gezegd: als je kijkt naar hoe Europa er aan het 00:17:47.779 --> 00:17:48.970 align:middle line:82% position:46% size:100% eind van de Koude Oorlog 00:17:51.250 --> 00:17:55.630 align:middle line:82% position:46% size:100% bij lag, wat voor hoop we hadden, is het best begrijpelijk dat de 00:17:55.930 --> 00:17:57.579 align:middle line:82% position:46% size:100% defensie uitgaven wat omlaag zijn gegaan. 00:17:58.059 --> 00:18:01.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar wat we vooral niet goed hebben gedaan, is op tijd weer omhooggaan. 00:18:01.720 --> 00:18:04.450 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn natuurlijk veel te lang doorgegaan met die bezuinigingen. 00:18:05.349 --> 00:18:08.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Sterker nog, we hebben denk ik de bodem aangetikt in 2014. 00:18:08.490 --> 00:18:10.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarna zijn we er wel langzaam uitgekomen, maar veel en veel te 00:18:11.089 --> 00:18:13.819 align:middle line:82% position:46% size:100% langzaam. De les is inderdaad wel dat je niet 00:18:13.940 --> 00:18:16.250 align:middle line:82% position:46% size:100% kunt wachten tot er oorlog uitbreekt; dan ben je hoe dan ook te 00:18:16.369 --> 00:18:18.559 align:middle line:82% position:46% size:100% laat. Dus wij staan aan dezelfde kant als 00:18:18.680 --> 00:18:22.579 align:middle line:82% position:46% size:100% het gaat om 2% en de stabiliteit. Ik zal er inderdaad nog een nachtje 00:18:22.700 --> 00:18:24.950 align:middle line:82% position:46% size:100% over slapen, maar ik kan de heer Stoffer niet beloven dat dat tot een 00:18:25.069 --> 00:18:27.819 align:middle line:82% position:46% size:100% ander inzicht leidt. Vervolgt u uw betoog. 00:18:29.529 --> 00:18:30.398 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat extra geld 00:18:31.990 --> 00:18:34.190 align:middle line:82% position:46% size:100% is dus veel geld. Dat is structureel geld en dat is 00:18:34.309 --> 00:18:36.849 align:middle line:82% position:46% size:100% goed. We willen dat zorgvuldig en 00:18:37.180 --> 00:18:39.380 align:middle line:82% position:46% size:100% effectief besteden. We willen transparant zijn over die 00:18:39.500 --> 00:18:42.709 align:middle line:82% position:46% size:100% bestedingen en daar hebben we al stappen in gezet. 00:18:42.828 --> 00:18:49.339 align:middle line:82% position:46% size:100% Onze inzet is natuurlijk altijd om die begrote bedragen te besteden in 00:18:49.460 --> 00:18:52.880 align:middle line:82% position:46% size:100% het jaar waarvoor ze in de boeken staan, maar ik wil het hier toch 00:18:53.000 --> 00:18:54.640 align:middle line:82% position:46% size:100% maar zeggen: dat gaat niet altijd lukken. 00:18:55.390 --> 00:18:57.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gaat niet lukken. Het zal geen sinecure worden om dat 00:18:57.619 --> 00:19:01.160 align:middle line:82% position:46% size:100% geld uit te geven. Dat is gewoon een feit. 00:19:01.279 --> 00:19:05.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft te maken met de arbeidsmarkt en dat heeft te maken 00:19:05.509 --> 00:19:07.489 align:middle line:82% position:46% size:100% met de Defensiemarkt, zo zal ik het maar zeggen. 00:19:07.608 --> 00:19:07.598 align:middle line:82% position:46% size:100% Het 00:19:09.160 --> 00:19:11.349 align:middle line:82% position:46% size:100% komt ook een beetje door hoe we werken. 00:19:11.920 --> 00:19:15.410 align:middle line:82% position:46% size:100% We gaan verplichtingen aan, we bestellen en we betalen als het 00:19:15.529 --> 00:19:18.099 align:middle line:82% position:46% size:100% materieel binnen is. En bij geavanceerde wapensystemen, 00:19:19.099 --> 00:19:21.369 align:middle line:82% position:46% size:100% waar we natuurlijk vaak mee te maken hebben, duurt dat eventjes. 00:19:22.420 --> 00:19:28.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij gaan dus ons best doen, maar het zal, denk ik, niet lukken zonder met 00:19:28.359 --> 00:19:29.930 align:middle line:82% position:46% size:100% geld te schuiven. Gelukkig is er een 00:19:30.049 --> 00:19:33.359 align:middle line:82% position:46% size:100% defensiematerieelfonds, wat kasschuiven mogelijk maakt. 00:19:34.059 --> 00:19:39.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat we dat geld niet kwijt zijn. 00:19:39.970 --> 00:19:42.160 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen de verplichting dus aangaan en we kunnen het geld 00:19:42.369 --> 00:19:45.910 align:middle line:82% position:46% size:100% grotendeels houden, zodat het later kan worden uitgegeven. 00:19:46.809 --> 00:19:49.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wilde dat hier toch even gezegd hebben, ook al is er gisteren niet 00:19:49.608 --> 00:19:53.169 align:middle line:82% position:46% size:100% heel veel naar gevraagd. We bouwen aan herstel. 00:19:53.349 --> 00:19:54.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gaat tijd kosten. 00:19:56.230 --> 00:19:59.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wij die investeringen doen, is volgens mij belangrijker dan dat wij 00:19:59.119 --> 00:20:02.269 align:middle line:82% position:46% size:100% het geld ook precies uitgeven in het jaar waarvoor het staat. 00:20:02.390 --> 00:20:04.640 align:middle line:82% position:46% size:100% We doen ons best. En als het niet lukt, dan zorgen we 00:20:04.759 --> 00:20:07.240 align:middle line:82% position:46% size:100% ervoor dat we het later kunnen uitgeven. 00:20:10.269 --> 00:20:12.308 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dat brengt mij bij de 00:20:12.789 --> 00:20:16.970 align:middle line:82% position:46% size:100% planningscyclus van de NAVO. Dat was gisteren ook een onderwerp 00:20:17.089 --> 00:20:17.589 align:middle line:82% position:46% size:100% van gesprek. 00:20:19.119 --> 00:20:23.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik roep in herinnering dat de NAVO nu begint aan een nieuwe 00:20:23.750 --> 00:20:24.750 align:middle line:82% position:46% size:100% planningscyclus. Dat heb ik in een vorig debat ook 00:20:25.420 --> 00:20:26.230 align:middle line:82% position:46% size:100% gezegd. We zullen onze plannen en doelen 00:20:26.410 --> 00:20:28.179 align:middle line:82% position:46% size:100% gezamenlijk met de NAVO, en natuurlijk met onze 00:20:29.829 --> 00:20:33.814 align:middle line:82% position:46% size:100% bondgenoten, uitwerken. Zo'n cyclus begint bij de Defence 00:20:33.933 --> 00:20:39.308 align:middle line:82% position:46% size:100% Planning Capability Review, de DPCR. De vragen van gisteren van onder 00:20:39.519 --> 00:20:42.939 align:middle line:82% position:46% size:100% anderen de heer Boswijk gingen eigenlijk over de afgelopen cyclus. 00:20:43.599 --> 00:20:48.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een cyclus die het reguliere proces volgt. 00:20:48.259 --> 00:20:51.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Aan het eind van het proces stellen de Defensieministers die binnen de 00:20:51.859 --> 00:20:52.929 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO in Brussel bijeenkomen, 00:20:54.519 --> 00:20:57.799 align:middle line:82% position:46% size:100% die vast. Na vaststelling van dat rapport heb 00:20:57.920 --> 00:21:02.690 align:middle line:82% position:46% size:100% ik de Kamer verslag gedaan van die vergadering en heb ik gezegd: u 00:21:02.809 --> 00:21:08.779 align:middle line:82% position:46% size:100% ontvangt nog het rapport, de review. Eén ding wil ik echt wel erg 00:21:08.900 --> 00:21:11.390 align:middle line:82% position:46% size:100% duidelijk maken. De heer Boswijk heeft het niet 00:21:11.509 --> 00:21:16.450 align:middle line:82% position:46% size:100% gedaan, maar een ander lid — de heer Fritsma van de PVV — heeft wel de 00:21:17.000 --> 00:21:19.309 align:middle line:82% position:46% size:100% suggestie gewekt dat het kabinet iets zou hebben achtergehouden. 00:21:19.430 --> 00:21:21.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is echt geen sprake van. 00:21:23.769 --> 00:21:25.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat stuk is pas 00:21:28.269 --> 00:21:31.910 align:middle line:82% position:46% size:100% ná die vergadering gederubriceerd. Dus pas ná de vergadering, medio 00:21:32.029 --> 00:21:35.950 align:middle line:82% position:46% size:100% oktober, hebben wij toestemming om gederubriceerde informatie te delen 00:21:36.220 --> 00:21:40.000 align:middle line:82% position:46% size:100% met uw Kamer. Dat rond het proces. 00:21:40.809 --> 00:21:46.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Belangrijker, vooral voor de heer Boswijk, is natuurlijk de inhoud: de 00:21:46.849 --> 00:21:50.119 align:middle line:82% position:46% size:100% capaciteitsdoelstellingen. Daar moeten we natuurlijk altijd met 00:21:50.240 --> 00:21:52.450 align:middle line:82% position:46% size:100% elkaar over kunnen spreken, zoals de heer Valstar gisteren ook zei. 00:21:52.569 --> 00:21:55.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar kunnen we een heel apart debat over voeren. 00:21:55.779 --> 00:21:58.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar gaat het mij ook om. Wij kunnen heel veel van de 00:21:58.960 --> 00:22:01.730 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO-capaciteitsdoelstellingen invullen, vooral dankzij het extra 00:22:01.849 --> 00:22:03.939 align:middle line:82% position:46% size:100% geld, dus dankzij de extra 5 miljard. 00:22:04.390 --> 00:22:08.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Het extra squadron F-35's, de luchtverdediging, meer 00:22:08.630 --> 00:22:12.970 align:middle line:82% position:46% size:100% gevechtskracht op land, de aanvulling van de munitievoorraden: 00:22:13.660 --> 00:22:15.710 align:middle line:82% position:46% size:100% dat kunnen we allemaal doen dankzij het extra geld. 00:22:15.829 --> 00:22:18.500 align:middle line:82% position:46% size:100% En dat is in lijn met de capaciteitsdoelstellingen van de 00:22:18.619 --> 00:22:19.000 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO. 00:22:21.818 --> 00:22:24.699 align:middle line:82% position:46% size:100% De waardering van de NAVO van wat wij doen met hun doelstellingen is 00:22:24.818 --> 00:22:28.759 align:middle line:82% position:46% size:100% daarmee ook gestegen. Bovendien doen we soms meer dan wat 00:22:28.880 --> 00:22:31.730 align:middle line:82% position:46% size:100% de NAVO van ons vraagt. Daar zijn ze blij mee. 00:22:31.849 --> 00:22:35.900 align:middle line:82% position:46% size:100% We doen lucht en raketverdediging. We doen de deep precision strike 00:22:36.019 --> 00:22:38.119 align:middle line:82% position:46% size:100% capaciteiten. Maar we moeten wel keuzes maken. 00:22:38.240 --> 00:22:40.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zijn wij ook steeds duidelijk over geweest. 00:22:40.420 --> 00:22:40.809 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten 00:22:42.579 --> 00:22:44.890 align:middle line:82% position:46% size:100% kiezen. We kunnen niet alles doen. 00:22:45.910 --> 00:22:49.400 align:middle line:82% position:46% size:100% De keuzes die wij gemaakt hebben, zijn gericht op het verhogen van de 00:22:49.519 --> 00:22:53.396 align:middle line:82% position:46% size:100% gereedheid en inzetbaarheid, op investeringen in de slagkracht en op 00:22:53.517 --> 00:22:57.799 align:middle line:82% position:46% size:100% het verhogen van de wendbaarheid. We moeten ervoor zorgen dat we wat 00:22:57.920 --> 00:23:01.990 align:middle line:82% position:46% size:100% we kunnen doen, ook snel kunnen doen, goed kunnen doen en het lang 00:23:02.650 --> 00:23:03.069 align:middle line:82% position:46% size:100% met elkaar 00:23:05.920 --> 00:23:08.239 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen volhouden. Om dat allemaal te kunnen doen na al 00:23:08.358 --> 00:23:10.099 align:middle line:82% position:46% size:100% die jaren van bezuiniging was deze grote investering nodig. 00:23:10.220 --> 00:23:14.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo kan Nederland met die kracht bijdragen aan de NAVO en aan de 00:23:15.818 --> 00:23:18.700 align:middle line:82% position:46% size:100% EU. Dat je keuzes maakt, betekent ook 00:23:19.089 --> 00:23:26.299 align:middle line:82% position:46% size:100% dat je aan een vraag van de NAVO, die er is naast 00:23:26.420 --> 00:23:29.079 align:middle line:82% position:46% size:100% een heleboel andere vragen, niet tegemoet kunt komen. 00:23:29.500 --> 00:23:31.808 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb daar van de zomer met de heer Stoltenberg over gesproken. 00:23:34.420 --> 00:23:37.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Op dat punt is het rapport dus ook niet anders dan het in de afgelopen 00:23:37.970 --> 00:23:40.549 align:middle line:82% position:46% size:100% jaren was. De NAVO constateert inderdaad dat we 00:23:40.670 --> 00:23:44.960 align:middle line:82% position:46% size:100% op het punt van de medium en heavy infantry brigade geen invulling 00:23:45.079 --> 00:23:47.990 align:middle line:82% position:46% size:100% geven. Meer dan dat is er eigenlijk niet 00:23:48.109 --> 00:23:51.039 align:middle line:82% position:46% size:100% over te zeggen. Ik hoop dat het op deze manier in 00:23:51.160 --> 00:23:54.309 align:middle line:82% position:46% size:100% ieder geval duidelijk geschetst is. U heeft een interruptie van de heer 00:23:54.430 --> 00:23:58.839 align:middle line:82% position:46% size:100% Fritsma namens de PVV. Er is nog veel meer over te zeggen. 00:23:59.859 --> 00:24:03.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vragen uit de eerste termijn zijn niet beantwoord door de 00:24:03.470 --> 00:24:06.339 align:middle line:82% position:46% size:100% minister. Een groot probleem met dat 00:24:06.939 --> 00:24:11.599 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO-rapport is natuurlijk dat de Kamer dat niet kon gebruiken — wij 00:24:11.720 --> 00:24:15.410 align:middle line:82% position:46% size:100% hadden het niet — maar dat de minister het zelf wel heeft 00:24:15.529 --> 00:24:18.349 align:middle line:82% position:46% size:100% gebruikt. Sterker nog, de minister heeft daar 00:24:18.470 --> 00:24:25.250 align:middle line:82% position:46% size:100% de conclusie op gebaseerd dat Nederland grotendeels voldoet aan 00:24:25.369 --> 00:24:29.990 align:middle line:82% position:46% size:100% wat de NAVO van ons vraagt. Dat is een vergaande conclusie, die 00:24:30.109 --> 00:24:35.740 align:middle line:82% position:46% size:100% de Kamer dus niet kon controleren omdat wij dat rapport niet hadden. 00:24:36.039 --> 00:24:42.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan moet de minister toch toegeven dat wij beperkt zijn in onze 00:24:42.380 --> 00:24:46.400 align:middle line:82% position:46% size:100% controlerende taak, omdat wij geen toegang hadden tot die informatie, 00:24:46.519 --> 00:24:49.450 align:middle line:82% position:46% size:100% die de minister nota bene in haar voordeel gebruikt. 00:24:50.109 --> 00:24:55.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een groot pijnpunt. Daar wil ik graag de visie van deze 00:24:55.849 --> 00:25:01.099 align:middle line:82% position:46% size:100% minister op, want dit levert een onzuivere situatie op. 00:25:01.220 --> 00:25:04.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat moet de minister inzien. Nee, in het geheel niet en de heer 00:25:05.059 --> 00:25:08.554 align:middle line:82% position:46% size:100% Fritsma ook niet, denk ik. Dit kabinet doet niet anders dan het 00:25:08.673 --> 00:25:11.329 align:middle line:82% position:46% size:100% vorige kabinet. Wij doorlopen de cyclus bij de NAVO. 00:25:11.450 --> 00:25:14.839 align:middle line:82% position:46% size:100% Aan het eind van dat traject, op het moment dat de informatie niet meer 00:25:14.960 --> 00:25:18.349 align:middle line:82% position:46% size:100% vertrouwelijk is aan NAVO-kant maar gederubriceerd is, wordt de Kamer 00:25:18.470 --> 00:25:21.650 align:middle line:82% position:46% size:100% daarover geïnformeerd. Een handvol NAVO-bondgenoten kiest 00:25:21.769 --> 00:25:24.380 align:middle line:82% position:46% size:100% voor die aanpak, dus zo belangrijk vinden we het om uw Kamer daarin mee 00:25:24.500 --> 00:25:24.849 align:middle line:82% position:46% size:100% te nemen. 00:25:26.380 --> 00:25:30.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Het was nog de oude cyclus. U wist precies van voorgaande jaren 00:25:30.670 --> 00:25:33.769 align:middle line:82% position:46% size:100% waar de NAVO op toetste. Ik ben bovendien aan de voorkant 00:25:33.890 --> 00:25:37.880 align:middle line:82% position:46% size:100% glashelder geweest dat we op dat punt niet kozen voor dat 00:25:38.000 --> 00:25:40.730 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO-target. Dat hebben we gewoon gezegd, al bij 00:25:40.849 --> 00:25:43.039 align:middle line:82% position:46% size:100% de Defensienota. Ook bij het debat over de 00:25:43.160 --> 00:25:46.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensienota hebben we dat gezegd. Daar wijken wij inderdaad af. 00:25:46.400 --> 00:25:48.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar maken wij een andere keuze dan de NAVO. 00:25:49.269 --> 00:25:52.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat ziet u nu in het rapport dat u heeft gekregen en dat sinds de 00:25:52.400 --> 00:25:55.240 align:middle line:82% position:46% size:100% tweede helft van oktober gederubriceerd beschikbaar is? 00:25:55.809 --> 00:25:59.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar constateert de NAVO weer en opnieuw en net zoals de vorige keer 00:25:59.619 --> 00:26:03.108 align:middle line:82% position:46% size:100% dat we op dat punt niet voldoen. Er is dus niets nieuws, voor u niet 00:26:03.229 --> 00:26:04.589 align:middle line:82% position:46% size:100% en voor mij niet. Er is een vervolgvraag van de heer 00:26:04.710 --> 00:26:08.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Fritsma. De minister gaat weer om het grote 00:26:08.519 --> 00:26:11.450 align:middle line:82% position:46% size:100% pijnpunt heen. Als de minister zegt dat er 00:26:11.569 --> 00:26:15.309 align:middle line:82% position:46% size:100% vertrouwelijke informatie is die later behandeld wordt, dan moet ze 00:26:15.430 --> 00:26:17.169 align:middle line:82% position:46% size:100% die natuurlijk zelf ook niet gaan behandelen. 00:26:18.700 --> 00:26:21.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat levert een informatieachterstand op voor de Kamer. 00:26:21.939 --> 00:26:25.759 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister heeft zelf ook toegegeven in de reactie die we 00:26:25.880 --> 00:26:32.029 align:middle line:82% position:46% size:100% hierover hebben gekregen dat zij die NAVO-informatie heeft gebruikt ter 00:26:32.150 --> 00:26:35.230 align:middle line:82% position:46% size:100% toelichting bij de debatten in september. 00:26:35.740 --> 00:26:40.220 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister heeft dus die vertrouwelijke NAVO-informatie zelf 00:26:40.339 --> 00:26:44.720 align:middle line:82% position:46% size:100% wel in haar voordeel gebruikt door er een hele vergaande conclusie op 00:26:44.839 --> 00:26:50.269 align:middle line:82% position:46% size:100% te baseren dat we grotendeels voldoen aan wat de NAVO van ons 00:26:50.390 --> 00:26:53.690 align:middle line:82% position:46% size:100% verwacht. Dat is niet zuiver, want wij hebben 00:26:53.809 --> 00:26:58.369 align:middle line:82% position:46% size:100% die zware, vergaande conclusie niet kunnen controleren, omdat wij dat 00:26:58.490 --> 00:27:01.539 align:middle line:82% position:46% size:100% rapport niet hadden. De minister moet toch toegeven dat 00:27:01.660 --> 00:27:08.150 align:middle line:82% position:46% size:100% dat een ongelijke uitgangspositie en een onzuivere situatie oplevert, die 00:27:08.269 --> 00:27:11.589 align:middle line:82% position:46% size:100% de controlerende taak van de Kamer nogmaals beschadigt. 00:27:12.250 --> 00:27:13.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Anders kun je dit namelijk niet uitleggen. 00:27:14.689 --> 00:27:22.058 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer beschikte toen al over het buitengewoon kritische NAVO-rapport 00:27:22.180 --> 00:27:22.990 align:middle line:82% position:46% size:100% van de keer daarvoor. 00:27:25.390 --> 00:27:29.509 align:middle line:82% position:46% size:100% U kunt mij hier van alles verwijten, maar u kunt mij niet verwijten dat 00:27:29.630 --> 00:27:33.769 align:middle line:82% position:46% size:100% er nu een iets beter NAVO-rapport ligt, waar we op zichzelf blij mee 00:27:33.920 --> 00:27:36.890 align:middle line:82% position:46% size:100% mogen zijn. Ik heb daarover ook in alle 00:27:37.009 --> 00:27:39.799 align:middle line:82% position:46% size:100% eerlijkheid gezegd, al bij de Defensienota toen er nog helemaal 00:27:39.920 --> 00:27:44.839 align:middle line:82% position:46% size:100% geen letter van dat rapport op papier stond, dat wij de keuze over 00:27:44.960 --> 00:27:48.680 align:middle line:82% position:46% size:100% de heavy infantry brigade anders maken dan de NAVO van ons heeft 00:27:48.799 --> 00:27:50.369 align:middle line:82% position:46% size:100% gevraagd. Tot slot op dit punt, meneer 00:27:50.490 --> 00:27:51.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Fritsma. Er staan ook nog een aantal andere 00:27:51.329 --> 00:27:53.230 align:middle line:82% position:46% size:100% collega's. Nou, als het moet, gebruik ik al 00:27:53.349 --> 00:27:54.900 align:middle line:82% position:46% size:100% mijn interrupties op dit punt, voorzitter. 00:27:55.289 --> 00:27:57.778 align:middle line:82% position:46% size:100% Het klopt namelijk gewoon niet wat de minister zegt. 00:27:58.170 --> 00:28:03.529 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister heeft informatie in haar voordeel gebruikt die wij niet 00:28:03.650 --> 00:28:06.650 align:middle line:82% position:46% size:100% konden gebruiken. Nu wordt als verdediging gebruikt 00:28:06.769 --> 00:28:09.349 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het nieuwe rapport bijna hetzelfde is als het oude rapport. 00:28:09.470 --> 00:28:12.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet zo. Ik heb beide rapporten met elkaar 00:28:12.220 --> 00:28:18.210 align:middle line:82% position:46% size:100% vergeleken en in het nieuwe rapport staat echt veel meer informatie. 00:28:18.329 --> 00:28:21.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Er staat zware kritiek in. Dat brengt mij op mijn volgende 00:28:21.410 --> 00:28:24.910 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag. De inhoudelijke informatie uit dat 00:28:25.329 --> 00:28:30.079 align:middle line:82% position:46% size:100% nieuwste rapport liegt er niet om. Die geeft bijvoorbeeld aan dat de 00:28:30.200 --> 00:28:34.430 align:middle line:82% position:46% size:100% problemen bij de landmacht veel serieuzer, ernstiger en urgenter 00:28:34.549 --> 00:28:37.450 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn dan de problemen bij de luchtmacht. 00:28:37.930 --> 00:28:39.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Geeft de minister toe dat 00:28:42.460 --> 00:28:46.640 align:middle line:82% position:46% size:100% we hier andere debatten hadden gevoerd en wellicht andere keuzes 00:28:46.759 --> 00:28:47.940 align:middle line:82% position:46% size:100% hadden gemaakt als de Kamer die informatie had gehad? 00:28:48.059 --> 00:28:50.589 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is namelijk een heel zwaarwegend punt. 00:28:51.490 --> 00:28:53.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geloof dat dat een vraag aan de Kamer is. 00:28:53.150 --> 00:28:53.558 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, 00:28:55.529 --> 00:28:56.180 align:middle line:82% position:46% size:100% nee, nee. Dat is flauw. 00:28:56.299 --> 00:28:57.980 align:middle line:82% position:46% size:100% U mag het nog één keer kort toelichten. 00:28:58.099 --> 00:28:59.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geef u die ruimte omdat dit voor u een aangelegen punt is. 00:29:00.079 --> 00:29:00.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dan wil ik ook de collega's even ... 00:29:00.858 --> 00:29:04.156 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil de vraag ook wel serieus beantwoorden, maar gisteren heeft de 00:29:04.277 --> 00:29:05.470 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Valstar dat eigenlijk al gezegd. 00:29:05.589 --> 00:29:08.557 align:middle line:82% position:46% size:100% Natuurlijk kunnen we nog aparte debatten voeren over dat NAVO 00:29:08.676 --> 00:29:10.798 align:middle line:82% position:46% size:100% capability rapport. Daar heb ik helemaal niets op tegen. 00:29:11.130 --> 00:29:13.884 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de Kamer kan niet verbaasd zijn dat het rapport er pas ligt op het 00:29:14.003 --> 00:29:16.140 align:middle line:82% position:46% size:100% moment dat het er ligt, omdat dat altijd zo is. 00:29:16.740 --> 00:29:20.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Qua inhoud wijkt het op het punt waar het gisteren in het debat over 00:29:20.529 --> 00:29:22.920 align:middle line:82% position:46% size:100% ging niet af van wat de Kamer eerder wist. 00:29:23.519 --> 00:29:26.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb inderdaad gezegd dat ik met de NAVO in gesprek wil over deze 00:29:26.259 --> 00:29:28.990 align:middle line:82% position:46% size:100% systematiek, omdat ik het ingewikkeld vind. 00:29:29.160 --> 00:29:34.166 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij maken deze keuze. Wij kiezen ervoor om die taak samen 00:29:34.287 --> 00:29:36.849 align:middle line:82% position:46% size:100% met Duitsland in te vullen. Dus we doen het gewoon; we zijn er 00:29:36.970 --> 00:29:40.119 align:middle line:82% position:46% size:100% voor het bondgenootschap. Alleen, in de NAVO-systematiek telt 00:29:40.240 --> 00:29:43.797 align:middle line:82% position:46% size:100% dat niet mee, want de brigade kan maar aan één kant meetellen en die 00:29:43.916 --> 00:29:46.480 align:middle line:82% position:46% size:100% telt al mee aan de Duitse kant. Daar ben ik open over geweest. 00:29:46.599 --> 00:29:49.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was ook geen gerubriceerde informatie, want dat was tenslotte 00:29:49.509 --> 00:29:50.400 align:middle line:82% position:46% size:100% mijn inzet. 00:29:53.980 --> 00:29:56.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Met dit antwoord kan echt geen genoegen worden genomen. 00:29:56.509 --> 00:29:59.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Laat ik het concretiseren met één voorbeeld. 00:29:59.890 --> 00:30:06.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze zomer heeft het kabinet echt overhaast een miljardeninvestering 00:30:06.799 --> 00:30:09.970 align:middle line:82% position:46% size:100% gedaan voor de luchtmacht, onder andere in nieuwe 00:30:12.309 --> 00:30:14.787 align:middle line:82% position:46% size:100% F-35-vliegtuigen. De Kamer wist toen niet dat er 00:30:14.906 --> 00:30:20.029 align:middle line:82% position:46% size:100% informatie van de NAVO lag waaruit bleek dat de problemen bij de 00:30:20.150 --> 00:30:25.519 align:middle line:82% position:46% size:100% landmacht veel ernstiger, veel urgenter en veel serieuzer zijn dan 00:30:25.640 --> 00:30:29.140 align:middle line:82% position:46% size:100% de problemen bij de luchtmacht. De Kamer had op z'n minst de 00:30:29.589 --> 00:30:33.140 align:middle line:82% position:46% size:100% volgende kritische vraag moeten stellen: waarom gaat de eerste de 00:30:33.259 --> 00:30:37.789 align:middle line:82% position:46% size:100% beste miljardeninvestering die het kabinet in de zomer doet, niet naar 00:30:37.910 --> 00:30:39.829 align:middle line:82% position:46% size:100% de landmacht, maar naar de luchtmacht? 00:30:39.950 --> 00:30:43.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een wezenlijke vraag, maar die hebben we niet kunnen stellen 00:30:44.059 --> 00:30:46.240 align:middle line:82% position:46% size:100% omdat we, nogmaals, dat rapport niet hadden. 00:30:46.539 --> 00:30:50.140 align:middle line:82% position:46% size:100% U kunt wel verwijzen naar het oude rapport, maar in het nieuwe rapport 00:30:51.430 --> 00:30:55.400 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn die problemen bij de landmacht nog scherper verwoord dan in het 00:30:55.519 --> 00:30:58.539 align:middle line:82% position:46% size:100% oude rapport. Dus wij hadden moeten kunnen vragen: 00:30:58.869 --> 00:31:01.579 align:middle line:82% position:46% size:100% "Waarom koopt u geen tanks? Het Nederlandse leger heeft niet 00:31:01.700 --> 00:31:05.539 align:middle line:82% position:46% size:100% eens eigen tanks in bezit, dus waarom koopt u vliegtuigen?" Dat 00:31:05.660 --> 00:31:10.509 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn precies de afwegingen waar de Kamer vat op moet hebben, maar die 00:31:10.809 --> 00:31:14.559 align:middle line:82% position:46% size:100% konden wij niet maken door het achterhouden van informatie. 00:31:14.680 --> 00:31:18.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een ernstige zaak. Er is op geen enkel moment enige 00:31:18.559 --> 00:31:20.900 align:middle line:82% position:46% size:100% informatie achtergehouden. De Kamer vraagt regelmatig aan ons 00:31:21.019 --> 00:31:22.359 align:middle line:82% position:46% size:100% waarom wij geen tanks hebben gekocht. 00:31:23.230 --> 00:31:26.710 align:middle line:82% position:46% size:100% De NAVO, zou ik tegen de heer Fritsma willen zeggen, vraagt ook 00:31:26.829 --> 00:31:30.319 align:middle line:82% position:46% size:100% consequent aan ons om het derde squadron van de F-35 eens af te 00:31:30.440 --> 00:31:32.528 align:middle line:82% position:46% size:100% ronden. Het is kiezen. 00:31:33.339 --> 00:31:36.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is kiezen in schaarste. Daar moet je transparant over zijn. 00:31:36.589 --> 00:31:37.298 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat ben ik geweest. Ik maak mijn interrupties 00:31:38.809 --> 00:31:42.109 align:middle line:82% position:46% size:100% nu dan maar op. Ik heb nog één interruptie tegoed. 00:31:42.410 --> 00:31:43.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot slot dan. Ja, tot slot. 00:31:44.990 --> 00:31:50.339 align:middle line:82% position:46% size:100% Hier kan echt geen genoegen mee worden genomen, en dan heb ik het 00:31:50.460 --> 00:31:54.049 align:middle line:82% position:46% size:100% nog niet eens gehad over het waarheidsgehalte van de conclusie 00:31:54.170 --> 00:31:56.230 align:middle line:82% position:46% size:100% die deze minister heeft getrokken, namelijk dat 00:32:00.549 --> 00:32:03.670 align:middle line:82% position:46% size:100% we grotendeels voldoen aan wat de NAVO van ons vraagt. 00:32:04.150 --> 00:32:07.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Weet u wat de hoofdconclusie is van dat NAVO-rapport? 00:32:08.079 --> 00:32:14.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat er serieuze kwantitatieve en kwalitatieve tekortkomingen zijn die 00:32:14.990 --> 00:32:18.569 align:middle line:82% position:46% size:100% de effectiviteit van onze krijgsmacht limiteren. 00:32:18.690 --> 00:32:24.339 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat staat letterlijk onder punt 19. Dat staat toch haaks op de conclusie 00:32:24.730 --> 00:32:29.358 align:middle line:82% position:46% size:100% dat we grotendeels voldoen aan wat de NAVO van ons vraagt? 00:32:29.479 --> 00:32:29.479 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar 00:32:31.009 --> 00:32:34.579 align:middle line:82% position:46% size:100% zit heel veel licht tussen. Nogmaals, we konden de juistheid van 00:32:34.700 --> 00:32:38.829 align:middle line:82% position:46% size:100% de conclusie die u op grond van dat rapport trok, niet eens controleren. 00:32:40.369 --> 00:32:41.900 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Fritsma en ik gaan hier niet 00:32:44.150 --> 00:32:48.349 align:middle line:82% position:46% size:100% uit komen. Hij suggereert van alles, maar dit 00:32:48.470 --> 00:32:50.798 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft niets te maken met het debat dat we toen hebben gevoerd. 00:32:52.990 --> 00:32:55.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Als u het rapport van de NAVO bekijkt, dan ziet u dat de NAVO 00:32:55.670 --> 00:33:00.200 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft meegewogen dat wij een nieuwe Defensienota hebben, dat we een 00:33:00.319 --> 00:33:03.250 align:middle line:82% position:46% size:100% grote investering doen en dat we het Defensiebudget verhogen. 00:33:03.490 --> 00:33:07.099 align:middle line:82% position:46% size:100% De NAVO zegt: dat helpt enorm, want op een aantal punten waarop 00:33:07.220 --> 00:33:10.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland steeds achterbleef, komen ze nu veel meer in de buurt. 00:33:11.109 --> 00:33:13.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Onze keuzes en investeringen hebben we voor een groot deel 00:33:16.180 --> 00:33:19.579 align:middle line:82% position:46% size:100% ook gebaseerd op wat wij weten dat het bondgenootschap van ons 00:33:19.700 --> 00:33:23.900 align:middle line:82% position:46% size:100% verwacht. Dat lijkt mij logisch en dat lijkt 00:33:24.019 --> 00:33:26.089 align:middle line:82% position:46% size:100% mij ook goed nieuws. Maar dat geldt niet voor alle 00:33:26.210 --> 00:33:27.068 align:middle line:82% position:46% size:100% onderdelen. Daar 00:33:28.750 --> 00:33:31.099 align:middle line:82% position:46% size:100% ben ik nooit voor weggelopen. Daar ben ik altijd transparant over 00:33:31.220 --> 00:33:35.288 align:middle line:82% position:46% size:100% geweest, tegen de Kamer en tegen de heer Stoltenberg van de NAVO. 00:33:37.000 --> 00:33:39.326 align:middle line:82% position:46% size:100% Het rapport ligt er. Net zoals mijn voorgangers de 00:33:39.446 --> 00:33:42.710 align:middle line:82% position:46% size:100% informatie netjes naar de Kamer hebben gestuurd ná het moment waarop 00:33:42.829 --> 00:33:45.029 align:middle line:82% position:46% size:100% de NAVO heeft gezegd "dit is een gederubriceerde versie", zullen wij 00:33:45.150 --> 00:33:46.539 align:middle line:82% position:46% size:100% dat ook doen. Dan delen wij die met de Kamer. 00:33:47.109 --> 00:33:50.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw de minister, voor het verwachtingenmanagement: de heer 00:33:50.180 --> 00:33:52.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg, de heer Van Haga, de heer Segers en de heer Boswijk 00:33:52.759 --> 00:33:53.750 align:middle line:82% position:46% size:100% willen interrumperen. Ik geef dan eerst het woord aan de 00:33:53.869 --> 00:33:54.339 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Hammelburg 00:33:56.630 --> 00:33:58.349 align:middle line:82% position:46% size:100% namens D66. We hadden het rapport van de NAVO 00:33:58.470 --> 00:34:00.660 align:middle line:82% position:46% size:100% uit 2020. Op grond daarvan wisten we wat de 00:34:00.779 --> 00:34:03.950 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO van onze krijgsmacht vond, waar we nog verbeteringen moesten 00:34:04.279 --> 00:34:06.410 align:middle line:82% position:46% size:100% doorvoeren en waar we het goed deden. 00:34:07.589 --> 00:34:11.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Dankzij de extra 5 miljard die we er nu bij hebben gezet, kunnen we er 00:34:11.219 --> 00:34:12.860 align:middle line:82% position:46% size:100% ook echt aan werken om dat te verbeteren. 00:34:13.429 --> 00:34:15.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet van vandaag op morgen geregeld. 00:34:15.179 --> 00:34:17.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar we zien dus in dit rapport dat er nu sprake is van een echte 00:34:17.880 --> 00:34:20.099 align:middle line:82% position:46% size:100% verbetering. Dat is heel goed nieuws. 00:34:20.219 --> 00:34:22.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is heel goed nieuws voor Nederland, voor onze veiligheid en 00:34:22.168 --> 00:34:25.188 align:middle line:82% position:46% size:100% de veiligheid in Europa. Maar de minister benoemde net ook 00:34:25.610 --> 00:34:25.760 align:middle line:82% position:46% size:100% het 00:34:27.769 --> 00:34:29.210 align:middle line:82% position:46% size:100% gesprek tussen Nederland, andere 00:34:31.409 --> 00:34:32.869 align:middle line:82% position:46% size:100% leden van de NAVO en de NAVO-structuur. 00:34:32.989 --> 00:34:32.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat deed ze in september eigenlijk ook al. 00:34:33.010 --> 00:34:35.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn de gesprekken die in Brussel plaatsvinden. 00:34:35.340 --> 00:34:38.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe werkt dat dan precies als we kijken naar samenwerking tussen 00:34:38.159 --> 00:34:41.429 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld Nederland en Duitsland? Ik kan me namelijk voorstellen dat 00:34:41.550 --> 00:34:44.608 align:middle line:82% position:46% size:100% er meer landen zijn die aan elkaar grenzen en die met elkaar 00:34:44.728 --> 00:34:46.789 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerken. Dat geldt ook voor de zuidelijke 00:34:47.329 --> 00:34:49.820 align:middle line:82% position:46% size:100% bondgenoten binnen het NAVO-bondgenootschap. 00:34:50.090 --> 00:34:54.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus mijn vraag is dan: hoe gaat die discussie en kunnen we erop rekenen 00:34:54.208 --> 00:34:57.989 align:middle line:82% position:46% size:100% dat dat takenlijstje per land van de NAVO ook echt gaat veranderen en dat 00:34:58.110 --> 00:34:59.789 align:middle line:82% position:46% size:100% daarbij rekening zal worden gehouden met die grensoverschrijdende 00:34:59.909 --> 00:35:04.800 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerking, die zo essentieel is? Dat punt probeerde ik ook te maken 00:35:04.920 --> 00:35:08.190 align:middle line:82% position:46% size:100% in het debat in september. Volgens de huidige systematiek kan 00:35:08.309 --> 00:35:11.329 align:middle line:82% position:46% size:100% dat eigenlijk niet. Dat is vanuit de NAVO ook nog wel 00:35:11.449 --> 00:35:14.088 align:middle line:82% position:46% size:100% enigszins begrijpelijk, want ze hebben te maken met 30 landen, 00:35:14.210 --> 00:35:17.840 align:middle line:82% position:46% size:100% straks hopelijk 32 landen. Ze moeten natuurlijk goed kijken hoe 00:35:17.989 --> 00:35:21.630 align:middle line:82% position:46% size:100% ze die puzzel leggen. Ik heb er dus begrip voor dat vanuit 00:35:21.750 --> 00:35:23.418 align:middle line:82% position:46% size:100% het verleden landen in principe het uitgangspunt zijn. 00:35:23.989 --> 00:35:26.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de huidige situatie is natuurlijk dat je zoekt naar 00:35:26.969 --> 00:35:30.648 align:middle line:82% position:46% size:100% versterking en verbetering. Die vind je vaak in samenwerking. 00:35:32.599 --> 00:35:36.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij werken echt al tientallen jaren samen met de Duitse landmacht. 00:35:37.110 --> 00:35:40.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je ziet hoe die integratie steeds verder vordert, dan maakt dat 00:35:40.800 --> 00:35:43.440 align:middle line:82% position:46% size:100% ons sterker. Dat maakt dus ook de NAVO sterker. 00:35:43.559 --> 00:35:45.710 align:middle line:82% position:46% size:100% En inderdaad, dat zien we ook bij andere landen. 00:35:46.369 --> 00:35:48.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Als straks Zweden en Finland toetreden, zal dat ook weer een 00:35:48.750 --> 00:35:51.750 align:middle line:82% position:46% size:100% factor zijn. Dan kunnen de Scandinavische landen 00:35:51.869 --> 00:35:53.269 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk ook weer hun krachten bundelen. 00:35:53.960 --> 00:35:57.360 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben dezelfde vorm van samenwerking met België en met het 00:35:57.480 --> 00:36:01.849 align:middle line:82% position:46% size:100% VK. Dat is dus een realiteit waarvan ik 00:36:01.969 --> 00:36:02.349 align:middle line:82% position:46% size:100% hoop 00:36:04.119 --> 00:36:05.550 align:middle line:82% position:46% size:100% dat daar meer rekening mee wordt gehouden. 00:36:05.670 --> 00:36:08.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat bepleit ik ook bij de NAVO. En laten we eerlijk zijn: er zijn 00:36:08.780 --> 00:36:12.449 align:middle line:82% position:46% size:100% tal van redenen waarom wij die keuze moeten maken. 00:36:12.570 --> 00:36:13.778 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet alleen financieel ingegeven. 00:36:14.539 --> 00:36:16.688 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft ook te maken met onze arbeidsmarkt. 00:36:17.320 --> 00:36:20.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft ook te maken met het realisme van de doelstelling. 00:36:20.409 --> 00:36:24.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat heb je nou aan een doelstelling op papier, terwijl er in de praktijk 00:36:24.559 --> 00:36:28.550 align:middle line:82% position:46% size:100% niemand is om te vechten? Dus laten we nou de keuzes maken 00:36:28.670 --> 00:36:31.369 align:middle line:82% position:46% size:100% waar de NAVO sterker van wordt, waar we als Nederland invulling aan 00:36:31.489 --> 00:36:34.039 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen geven. We hebben echt nog een hele weg te 00:36:34.159 --> 00:36:35.918 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan. Maar ik zal daarvoor pleiten. 00:36:36.119 --> 00:36:37.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland is niet het enige land dat dat doet. 00:36:37.760 --> 00:36:40.608 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik durf natuurlijk nog niet te zeggen wat de uitkomst wordt, maar 00:36:40.728 --> 00:36:43.148 align:middle line:82% position:46% size:100% ik denk dat dat past bij deze tijd en bij de toekomst. 00:36:48.820 --> 00:36:51.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Natuurlijk zijn er verbeteringen. Die zien we allemaal. 00:36:51.849 --> 00:36:54.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Er staan ook een aantal complimenten in dat rapport. 00:36:54.989 --> 00:36:57.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Die zien we ook. Maar om dan te schermen met een 00:36:57.289 --> 00:37:00.760 align:middle line:82% position:46% size:100% rapport van vorig jaar, geeft dan eigenlijk geen pas. 00:37:00.880 --> 00:37:04.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vond eigenlijk dat de laatste vraag van de heer Fritsma niet werd 00:37:04.550 --> 00:37:05.599 align:middle line:82% position:46% size:100% beantwoord. Ik zal die vraag dus nog een keer 00:37:05.719 --> 00:37:07.599 align:middle line:82% position:46% size:100% stellen. Er staat hier gewoon als conclusie: 00:37:08.739 --> 00:37:11.679 align:middle line:82% position:46% size:100% "Significant quantitative en qualitative shortfalls continue to 00:37:11.800 --> 00:37:16.068 align:middle line:82% position:46% size:100% limit the effectiveness of the Dutch armed forces." Hoe verhoudt zich dat 00:37:16.188 --> 00:37:18.829 align:middle line:82% position:46% size:100% tot uw opmerking? Heeft u nu niet met terugwerkende 00:37:18.949 --> 00:37:23.170 align:middle line:82% position:46% size:100% kracht enigszins spijt van de opmerking dat Nederland grotendeels 00:37:23.289 --> 00:37:25.730 align:middle line:82% position:46% size:100% voldoet aan wat de NAVO verlangt? Want dan kun je toch niet met elkaar 00:37:25.849 --> 00:37:26.889 align:middle line:82% position:46% size:100% rijmen? Nee. 00:37:27.010 --> 00:37:29.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik ben wel blij met deze vraag, want dan kan ik het punt 00:37:29.320 --> 00:37:31.860 align:middle line:82% position:46% size:100% verduidelijken. Als ik daarmee de suggestie zou 00:37:31.980 --> 00:37:35.340 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben gewekt dat wij ook op niveau zijn, natuurlijk niet. 00:37:35.789 --> 00:37:37.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij moeten al die investeringen nog doen. 00:37:37.769 --> 00:37:40.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij moeten al die spullen nog kopen. Wat die F-35's betreft, zijn we de 00:37:40.269 --> 00:37:42.070 align:middle line:82% position:46% size:100% verplichting aangegaan. Maar ze zijn nog lang niet in de 00:37:42.190 --> 00:37:44.519 align:middle line:82% position:46% size:100% lucht. En daar gaat het natuurlijk ook om 00:37:44.639 --> 00:37:47.329 align:middle line:82% position:46% size:100% in dat rapport. Maar als het gaat om de richtingen 00:37:47.449 --> 00:37:50.250 align:middle line:82% position:46% size:100% die we kiezen voor het doel van de investeringen, dan zijn dat 00:37:50.369 --> 00:37:53.349 align:middle line:82% position:46% size:100% grotendeels de richtingen die de NAVO van Nederland vraagt. 00:37:53.648 --> 00:37:55.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus dat sluit heel mooi op elkaar aan. 00:37:55.659 --> 00:37:59.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar niet op het punt van die heavy infantry brigade. 00:37:59.530 --> 00:38:02.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar was de heer Boswijk vooral kritisch over, en dat klopt dus ook. 00:38:04.090 --> 00:38:06.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dit is dus precies wat wij niet wisten. 00:38:06.710 --> 00:38:09.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij wisten niet waarop gedoeld werd, wij wisten niet wat de conclusie van 00:38:09.769 --> 00:38:13.519 align:middle line:82% position:46% size:100% dit rapport was. De opmerking van de minister is toch 00:38:13.639 --> 00:38:16.699 align:middle line:82% position:46% size:100% echt suggestief. Die leidt tot de conclusie dat we 00:38:16.820 --> 00:38:18.469 align:middle line:82% position:46% size:100% grotendeels voldoen aan wat de NAVO van ons verlangt. 00:38:18.590 --> 00:38:21.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kun je toch niet anders lezen? Dat staat echt in schril contrast 00:38:21.829 --> 00:38:24.527 align:middle line:82% position:46% size:100% met de conclusie van dit rapport. Is de minister dat niet met mij 00:38:24.646 --> 00:38:27.050 align:middle line:82% position:46% size:100% eens? Nee, want dat is alleen maar zo als 00:38:27.269 --> 00:38:30.726 align:middle line:82% position:46% size:100% je het totaal uit z'n verband rukt. Ik wijs op de hele context van het 00:38:30.847 --> 00:38:32.739 align:middle line:82% position:46% size:100% debat dat wij daar met elkaar voerden en van wat ik daar gezegd 00:38:32.860 --> 00:38:34.420 align:middle line:82% position:46% size:100% heb. Ik heb nota bene gezegd: op basis 00:38:34.539 --> 00:38:36.510 align:middle line:82% position:46% size:100% van het verleden; er komt weer een nieuwe cyclus aan. 00:38:36.688 --> 00:38:39.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus als je het gewoon in de context plaatst, denk ik dat het voor 00:38:39.130 --> 00:38:41.590 align:middle line:82% position:46% size:100% iedereen duidelijk was. Bovendien was het gebaseerd op de 00:38:41.710 --> 00:38:43.349 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag over de heavy infantry brigades. 00:38:43.800 --> 00:38:46.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik denk echt niet dat daar een misverstand over kan zijn, tenzij je 00:38:47.019 --> 00:38:48.898 align:middle line:82% position:46% size:100% het volledig buiten zijn context citeert. 00:38:54.309 --> 00:38:56.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Los van de vraag wanneer je iets naar de Kamer stuurt en wanneer je 00:38:56.230 --> 00:38:59.179 align:middle line:82% position:46% size:100% erover praat, is ook de vraag: welke status heeft het in de 00:38:59.300 --> 00:39:02.170 align:middle line:82% position:46% size:100% besluitvorming? Je kunt investeren. 00:39:02.289 --> 00:39:03.697 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is nu extra geld; er wordt geïnvesteerd. 00:39:03.817 --> 00:39:07.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kun je na die review zeggen: mooi, we zetten stappen. 00:39:08.289 --> 00:39:11.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Of heeft dat een functie helemaal aan het begin, dat we ook kijken 00:39:11.510 --> 00:39:14.539 align:middle line:82% position:46% size:100% naar het geheel van de NAVO, naar de capaciteit van de NAVO en naar wat 00:39:14.659 --> 00:39:17.510 align:middle line:82% position:46% size:100% er nodig is? Is dat de leidraad voor de keuzes 00:39:17.630 --> 00:39:20.349 align:middle line:82% position:46% size:100% die we maken? Het is ook van belang voor de Kamer 00:39:21.039 --> 00:39:26.599 align:middle line:82% position:46% size:100% om op basis daarvan uiteindelijk die keuzes te maken en hier met de hand 00:39:26.719 --> 00:39:27.489 align:middle line:82% position:46% size:100% omhoog of omlaag 00:39:29.019 --> 00:39:30.909 align:middle line:82% position:46% size:100% beslissingen te nemen. Zeker. 00:39:31.119 --> 00:39:32.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik denk ook dat het een samenspel is. 00:39:33.070 --> 00:39:36.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is niet zo dat wij hier alles kunnen bepalen en dat gewoon maar 00:39:36.710 --> 00:39:38.510 align:middle line:82% position:46% size:100% melden aan de NAVO. Het is ook niet zo — dat heb ik ook 00:39:38.630 --> 00:39:41.460 align:middle line:82% position:46% size:100% in het debat gezegd — dat de NAVO gewoon een lijstje inlevert en dat 00:39:41.579 --> 00:39:43.719 align:middle line:82% position:46% size:100% wij tekenen bij het kruisje. Dat is het allebei niet. 00:39:44.230 --> 00:39:45.730 align:middle line:82% position:46% size:100% We beginnen ook niet met een clean sheet. 00:39:46.329 --> 00:39:48.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Als u dat rapport leest, dan ziet u ook dat er wordt teruggegrepen op de 00:39:49.010 --> 00:39:51.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensievisie, de vorige Defensievisie van het vorige 00:39:51.500 --> 00:39:53.719 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet. Daar had het kabinet wel bij gemeld 00:39:53.840 --> 00:39:56.800 align:middle line:82% position:46% size:100% dat er, meen ik, 18 miljard voor nodig was om die in te vullen, maar 00:39:56.920 --> 00:39:59.320 align:middle line:82% position:46% size:100% de NAVO baseert zich daar wel op. En dat mag ook. 00:39:59.918 --> 00:40:01.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar toen waren er nog geen keuzes gemaakt. 00:40:01.630 --> 00:40:05.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is dus steeds een samenspel tussen ons en de NAVO en ook alle 00:40:05.829 --> 00:40:08.213 align:middle line:82% position:46% size:100% andere NAVO-bondgenoten. Dat die puzzel gelegd moet worden en 00:40:08.333 --> 00:40:10.210 align:middle line:82% position:46% size:100% dat dat ingewikkeld is, is natuurlijk zo. 00:40:12.969 --> 00:40:15.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kabinet doet een voorstel, wij hebben de Defensienota 00:40:16.010 --> 00:40:20.809 align:middle line:82% position:46% size:100% gepresenteerd, de Kamer weegt dat en kijkt of het geld dat we hebben op 00:40:20.929 --> 00:40:23.719 align:middle line:82% position:46% size:100% een goede manier wordt ingezet. In dat samenspel zijn er 00:40:23.840 --> 00:40:29.059 align:middle line:82% position:46% size:100% verschillende momenten waarop de beoordeling van de NAVO een rol 00:40:29.179 --> 00:40:31.420 align:middle line:82% position:46% size:100% speelt en waarbij onze eigen keuzes een rol spelen. 00:40:31.760 --> 00:40:33.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Een vervolgvraag van de heer Segers. 00:40:34.809 --> 00:40:35.438 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kan ook zijn dat er 00:40:37.148 --> 00:40:41.699 align:middle line:82% position:46% size:100% bij de krijgsmacht, bij de Kamer of waar dan ook, een zeker hobbyisme 00:40:41.820 --> 00:40:43.489 align:middle line:82% position:46% size:100% ontstaat, waarbij er gezegd wordt: ik vind het wel heel leuk om dit aan 00:40:43.610 --> 00:40:45.940 align:middle line:82% position:46% size:100% te schaffen. Maar het is natuurlijk van belang om 00:40:46.059 --> 00:40:48.610 align:middle line:82% position:46% size:100% te kijken naar wat er nodig is in het geheel. 00:40:48.849 --> 00:40:50.918 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat overzicht wordt geleverd door de NAVO. 00:40:51.039 --> 00:40:53.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Kunnen we dus op z'n minst met elkaar afspreken dat 00:40:55.688 --> 00:40:58.659 align:middle line:82% position:46% size:100% dat overzicht de leidraad is en dat we, als we afwijken, dat op een 00:40:58.780 --> 00:41:00.889 align:middle line:82% position:46% size:100% beargumenteerde manier doen en ons daar in ieder geval op een 00:41:01.010 --> 00:41:01.809 align:middle line:82% position:46% size:100% expliciete manier 00:41:04.739 --> 00:41:05.760 align:middle line:82% position:46% size:100% toe verhouden? Sterker nog. 00:41:06.480 --> 00:41:10.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Er komt nu een nieuwe cyclus aan. De oude cyclus was wat die was. 00:41:10.769 --> 00:41:13.179 align:middle line:82% position:46% size:100% De NAVO mocht zich baseren op de gedachte dat Nederland toen wel 00:41:13.300 --> 00:41:14.949 align:middle line:82% position:46% size:100% dacht daar invulling aan te kunnen geven. 00:41:15.070 --> 00:41:17.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is nooit gebeurd, dat is nooit gelukt en daar is uiteindelijk ook 00:41:17.599 --> 00:41:20.380 align:middle line:82% position:46% size:100% niet voor gekozen. Nu de nieuwe cyclus begint, is het 00:41:20.500 --> 00:41:21.639 align:middle line:82% position:46% size:100% heel belangrijk om te zeggen: dit gaan we dus op die manier niet doen. 00:41:21.760 --> 00:41:26.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom heb ik ook meteen — want de Defensienota lag er al — tegen 00:41:26.869 --> 00:41:29.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Stoltenberg gezegd: wij denken dat dit, door onze samenwerking met 00:41:29.599 --> 00:41:33.188 align:middle line:82% position:46% size:100% Duitsland, het beste is wat we kunnen doen, ook voor de NAVO. 00:41:33.579 --> 00:41:36.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Bovendien denken we, doordat we een aantal andere targets gaan invullen 00:41:36.380 --> 00:41:40.579 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de NAVO, dat jullie per saldo tegen ons moeten zeggen: nu doen 00:41:40.699 --> 00:41:44.000 align:middle line:82% position:46% size:100% jullie op allerlei manieren, zowel in budget sharing, financieel, maar 00:41:44.119 --> 00:41:47.809 align:middle line:82% position:46% size:100% ook in risk sharing — want daar gaat het natuurlijk ook om — gewoon wat 00:41:47.929 --> 00:41:50.739 align:middle line:82% position:46% size:100% we van jullie mogen verwachten. Dat vind ik belangrijk. 00:41:51.610 --> 00:41:55.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom ben ik ook blij met de gewoonte dat de Kamer gewoon die 00:41:55.250 --> 00:41:57.619 align:middle line:82% position:46% size:100% rapporten krijgt. Ik zei al dat er maar een handvol 00:41:57.739 --> 00:41:58.849 align:middle line:82% position:46% size:100% landen zijn die het op die manier doen. 00:41:58.969 --> 00:42:01.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland doet dat. Dat betekent dat het altijd 00:42:01.159 --> 00:42:05.929 align:middle line:82% position:46% size:100% meeweegt, dat de Kamer zich daarover kan buigen en zich daar ook een 00:42:06.050 --> 00:42:06.909 align:middle line:82% position:46% size:100% oordeel over kan vormen. 00:42:12.519 --> 00:42:17.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Veel vragen zijn al gesteld. Het klopt dat er in 2016, 2018 en 00:42:17.208 --> 00:42:20.568 align:middle line:82% position:46% size:100% 2020 al verschillende rapporten met de Kamer zijn gedeeld. 00:42:20.688 --> 00:42:22.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Sterker nog, juist op die rapporten heb ik mijn bijdrage in 00:42:24.188 --> 00:42:25.809 align:middle line:82% position:46% size:100% februari en in september gebaseerd. 00:42:27.639 --> 00:42:30.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik snap dat de minister zegt: dit is eigenlijk dezelfde 00:42:30.769 --> 00:42:32.510 align:middle line:82% position:46% size:100% informatie, alleen met een nieuwe datum erop. 00:42:32.630 --> 00:42:36.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar er zit natuurlijk wel iets van een verandering in, want dit rapport 00:42:37.099 --> 00:42:41.059 align:middle line:82% position:46% size:100% is van na het coalitieakkoord, nadat er fors meer is geïnvesteerd en 00:42:41.179 --> 00:42:43.030 align:middle line:82% position:46% size:100% nadat de invasie in Oekraïne heeft 00:42:45.639 --> 00:42:48.849 align:middle line:82% position:46% size:100% plaatsgevonden. We zien dat de medium en de heavy 00:42:48.969 --> 00:42:52.090 align:middle line:82% position:46% size:100% brigades in onder andere Oekraïne cruciale capaciteiten zijn. 00:42:53.619 --> 00:42:57.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik ben wel benieuwd, even aanhakend op wat u net antwoordde op 00:42:57.800 --> 00:43:00.429 align:middle line:82% position:46% size:100% de vraag van collega Segers over risk sharing, 00:43:02.289 --> 00:43:04.940 align:middle line:82% position:46% size:100% hoe de minister kijkt naar het feit dat andere landen misschien wel 00:43:05.059 --> 00:43:07.400 align:middle line:82% position:46% size:100% denken: "Ja, dat is mooi, die Nederlanders, die bereiden zich met 00:43:07.519 --> 00:43:08.829 align:middle line:82% position:46% size:100% hun F-35's voor op het gevecht van veraf. 00:43:08.949 --> 00:43:12.443 align:middle line:82% position:46% size:100% Die F-35's zijn natuurlijk ook nodig, maar uiteindelijk laten ze 00:43:12.563 --> 00:43:16.148 align:middle line:82% position:46% size:100% het slagveld zelf, die boots in the ground, over aan andere landen." 00:43:18.340 --> 00:43:22.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook met deze vraag ben ik blij, want die geeft me de gelegenheid om ook 00:43:22.280 --> 00:43:24.599 align:middle line:82% position:46% size:100% daarop in te gaan. Ten eerste is het natuurlijk niet 00:43:24.719 --> 00:43:27.250 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen het gevecht dichtbij en het gevecht op de grond. 00:43:28.869 --> 00:43:31.719 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien in die oorlog inderdaad dat het er óók is, nog steeds, anno 00:43:32.449 --> 00:43:35.329 align:middle line:82% position:46% size:100% 00:43:35.449 --> 00:43:38.088 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijk! Het is dus niet zo dat je moet 00:43:38.208 --> 00:43:39.579 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen: nee, we moeten het helemaal daarnaartoe verleggen. 00:43:41.438 --> 00:43:45.608 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dit biedt mij wel de gelegenheid om te zeggen dat wij 00:43:45.760 --> 00:43:49.960 align:middle line:82% position:46% size:100% drie gevechtsbrigades hebben, drie gevechtsbrigades die door de NAVO 00:43:50.168 --> 00:43:51.858 align:middle line:82% position:46% size:100% heel goed worden beoordeeld. Ze worden beoordeeld als 00:43:51.978 --> 00:43:55.329 align:middle line:82% position:46% size:100% geavanceerd, interoperabel en van hoge kwaliteit. 00:43:56.110 --> 00:43:59.179 align:middle line:82% position:46% size:100% En dat zijn nou precies de brigades waarmee we in die verdergaande 00:43:59.300 --> 00:44:02.480 align:middle line:82% position:46% size:100% integratie met Duitsland zitten. Die worden dus steeds beter en 00:44:02.599 --> 00:44:06.139 align:middle line:82% position:46% size:100% steeds sterker. We dragen dus wel degelijk bij aan 00:44:06.260 --> 00:44:08.940 align:middle line:82% position:46% size:100% het gevecht op land. Ik denk dat de heer Boswijk, maar 00:44:09.059 --> 00:44:11.237 align:middle line:82% position:46% size:100% anders zeker veel van de andere woordvoerders, ook in Litouwen is 00:44:11.356 --> 00:44:13.628 align:middle line:82% position:46% size:100% geweest. Daar kun je dat zien. 00:44:14.469 --> 00:44:18.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Een deel van u is in de UK bij de training Interflex geweest en daar 00:44:19.369 --> 00:44:21.219 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft u ook mensen van de landmacht actief bezig gezien. 00:44:22.010 --> 00:44:27.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus we moeten hen niet tekortdoen. Die zijn er. 00:44:27.699 --> 00:44:32.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar levert Nederland zijn bijdrage. En het allerbelangrijkste dat we nu 00:44:32.539 --> 00:44:35.630 align:middle line:82% position:46% size:100% voor hen kunnen en moeten doen, is dat we ervoor zorgen dat zij de 00:44:35.750 --> 00:44:37.809 align:middle line:82% position:46% size:100% gevechtsondersteuning krijgen die ze nodig hebben. 00:44:38.469 --> 00:44:40.489 align:middle line:82% position:46% size:100% En die investering zit ook in de Defensienota. 00:44:40.608 --> 00:44:42.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee zorgen we dat ze de vuursteun krijgen die ze nodig 00:44:42.590 --> 00:44:45.519 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben en dat we de luchtverdediging kunnen bieden die ze nodig hebben. 00:44:45.639 --> 00:44:47.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Laten we dat nou eerst op orde brengen. 00:44:48.079 --> 00:44:50.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zou ik echt een heel vurig pleidooi voor willen houden, maar ik 00:44:50.929 --> 00:44:53.590 align:middle line:82% position:46% size:100% geloof dat de Kamer dat ook wel deelt. 00:44:55.139 --> 00:44:58.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is de keuze die we hebben gemaakt en ik sta daar vol achter. 00:44:58.570 --> 00:45:01.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat ik de heer Boswijk met dat argument ook kan overtuigen. 00:45:01.710 --> 00:45:02.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. De heer Boswijk voor een 00:45:03.050 --> 00:45:05.920 align:middle line:82% position:46% size:100% vervolgvraag. Ik had het wel fijner gevonden als 00:45:06.039 --> 00:45:08.789 align:middle line:82% position:46% size:100% we explicieter over deze informatie hadden kunnen debatteren. 00:45:09.119 --> 00:45:10.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Natuurlijk lagen er rapporten van eerdere jaren. 00:45:11.019 --> 00:45:13.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Collega Valstar heeft eraan gerefereerd, maar we zien natuurlijk 00:45:13.179 --> 00:45:16.480 align:middle line:82% position:46% size:100% wel dat er na dit nieuwe rapport meerdere partijen zijn die erover 00:45:16.599 --> 00:45:18.264 align:middle line:82% position:46% size:100% beginnen. De vorige keer was ik nog in mijn 00:45:18.384 --> 00:45:21.248 align:middle line:82% position:46% size:100% eentje en het was daarom mooi geweest als we het eerder hadden 00:45:21.369 --> 00:45:22.199 align:middle line:82% position:46% size:100% gehad. Daar blijf ik toch wel bij. 00:45:23.000 --> 00:45:26.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil de brigades die we op dit moment hebben, zeker niet 00:45:26.500 --> 00:45:28.360 align:middle line:82% position:46% size:100% tekortdoen. Ik heb ook gezegd dat we niet 00:45:28.480 --> 00:45:30.230 align:middle line:82% position:46% size:100% getrouwd zijn met tanks of wat dan ook. 00:45:30.349 --> 00:45:33.269 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geloof ook zeker in die Nederlands-Duitse samenwerking. 00:45:34.889 --> 00:45:37.085 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij maken ook internationaal afspraken, onder andere die 2%, maar 00:45:37.206 --> 00:45:38.880 align:middle line:82% position:46% size:100% daar hebben we een slecht trackrecord op. 00:45:39.000 --> 00:45:40.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom dat wetsvoorstel. Verder gaat het ook om de 00:45:40.840 --> 00:45:42.300 align:middle line:82% position:46% size:100% verschillende capaciteiten die je biedt. 00:45:42.688 --> 00:45:45.789 align:middle line:82% position:46% size:100% En daarom blijf ik het wel ongemakkelijk vinden dat wij dan 00:45:45.909 --> 00:45:49.210 align:middle line:82% position:46% size:100% toch zeggen: wij investeren in heel veel capaciteiten die de NAVO van 00:45:49.329 --> 00:45:50.798 align:middle line:82% position:46% size:100% ons vraagt. Dat is ook belangrijk, maar wij 00:45:50.918 --> 00:45:52.659 align:middle line:82% position:46% size:100% investeren ook in een aantal capaciteiten die de NAVO niet van 00:45:52.780 --> 00:45:54.356 align:middle line:82% position:46% size:100% ons vraagt. We maken daarmee dan toch op een 00:45:54.476 --> 00:45:57.268 align:middle line:82% position:46% size:100% vrij cruciaal punt een andere afweging. 00:45:57.510 --> 00:45:59.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vind ik toch nog wel erg ingewikkeld. 00:45:59.739 --> 00:46:03.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik maak me ook wel zorgen over hoe andere landen naar Nederland kijken. 00:46:03.628 --> 00:46:06.447 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wordt ook expliciet in het rapport genoemd, hè. 00:46:06.567 --> 00:46:10.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar staat dat je taken die wij niet doen, zo misschien wel schijnbaar 00:46:10.458 --> 00:46:11.168 align:middle line:82% position:46% size:100% overlaat aan anderen. 00:46:12.909 --> 00:46:15.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben dus toch wel bang voor het signaal dat daarvan uitgaat. 00:46:15.579 --> 00:46:16.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben vooral ook bang voor het volgende. 00:46:16.769 --> 00:46:20.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Stel dat andere landen hetzelfde gaan doen als wij vinden dat we 00:46:20.380 --> 00:46:22.159 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten doen, waarom maken we dan uiteindelijk nog afspraken? 00:46:22.280 --> 00:46:26.219 align:middle line:82% position:46% size:100% En uw vraag is dan? Deelt de minister deze zorgen? 00:46:26.340 --> 00:46:28.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe kunnen wij dit ondervangen? Ik snap dat de minister vanwege de 00:46:29.599 --> 00:46:30.938 align:middle line:82% position:46% size:100% vertrouwelijkheid niet kan zeggen: 00:46:32.539 --> 00:46:36.750 align:middle line:82% position:46% size:100% dat land levert dat of dat niet. Dat begrijp ik, maar leven deze 00:46:36.869 --> 00:46:39.449 align:middle line:82% position:46% size:100% discussies ook bij andere landen? Als dat zo is, dan zou dat best 00:46:39.570 --> 00:46:42.690 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgwekkend zijn. Stel dat je zo meteen heel de 00:46:42.809 --> 00:46:45.400 align:middle line:82% position:46% size:100% legpuzzel legt en we er opeens achter komen dat we een overmacht 00:46:45.519 --> 00:46:50.510 align:middle line:82% position:46% size:100% aan F-35's hebben, maar niemand meer die bijvoorbeeld het transport of 00:46:50.630 --> 00:46:53.753 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhoud kan doen. Over dat laatste: ik ga hier 00:46:53.873 --> 00:46:55.449 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk niet voor alle NAVO-bondgenoten spreken. 00:46:55.570 --> 00:46:57.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan ik ook helemaal niet. Maar daar hebben we nou juist de 00:46:57.369 --> 00:47:00.130 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO voor. Daarvoor is ook dat hele mechanisme 00:47:00.250 --> 00:47:02.559 align:middle line:82% position:46% size:100% van die cyclus en die planning in het leven geroepen. 00:47:02.679 --> 00:47:05.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is die puzzel waar ik het net over had, want die moet inderdaad 00:47:05.369 --> 00:47:06.826 align:middle line:82% position:46% size:100% wel gelegd worden. We moeten er daarom ook kritisch op 00:47:06.945 --> 00:47:08.420 align:middle line:82% position:46% size:100% bevraagd worden. Daar moeten alle landen kritisch op 00:47:08.668 --> 00:47:12.550 align:middle line:82% position:46% size:100% bevraagd worden, want uiteindelijk moet het wel optellen tot wat er 00:47:13.030 --> 00:47:16.068 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de NAVO nodig is. Alleen zo kan SACEUR garanderen dat 00:47:16.188 --> 00:47:19.880 align:middle line:82% position:46% size:100% we de afschrikking en de verdediging van het NAVO-bondgenootschap op orde 00:47:20.000 --> 00:47:21.289 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben. Hebben we die nu op orde? 00:47:21.409 --> 00:47:24.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, niet voldoende, want niet alleen Nederland heeft natuurlijk 00:47:24.800 --> 00:47:26.150 align:middle line:82% position:46% size:100% huiswerk te doen. Niet alleen Nederland heeft 00:47:26.269 --> 00:47:28.989 align:middle line:82% position:46% size:100% achterstanden in te halen. Er zijn veel landen die nog na ons 00:47:30.250 --> 00:47:32.949 align:middle line:82% position:46% size:100% alles bij elkaar hebben moeten schrapen om die 2% te halen. 00:47:33.280 --> 00:47:36.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is dus natuurlijk nog niet goed genoeg, want er zijn meer lacunes en 00:47:36.708 --> 00:47:39.849 align:middle line:82% position:46% size:100% er zijn meer capability gaps. Maar als de heer Boswijk dan zegt 00:47:40.148 --> 00:47:42.500 align:middle line:82% position:46% size:100% "we hadden dit misschien toch moeten doen", dan kunnen we dat debat 00:47:42.619 --> 00:47:44.539 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk altijd voeren. Maar dan moeten we wel iets anders 00:47:44.659 --> 00:47:48.050 align:middle line:82% position:46% size:100% niet doen, want we hebben iedere euro van die 5 miljard uitgegeven. 00:47:48.170 --> 00:47:51.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Laat ik het zo zeggen: we hebben het nog niet uitgegeven, maar we hebben 00:47:51.360 --> 00:47:55.239 align:middle line:82% position:46% size:100% wel gepland om het aan iets uit te geven. 00:47:55.659 --> 00:47:57.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is wat ik net zei: het is toch kiezen in schaarste. 00:47:58.010 --> 00:48:03.159 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben deze keuzes gemaakt en dat dat leidt ook tot vragen. 00:48:03.878 --> 00:48:05.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Het doet ook hier en daar pijn. En dat iemand dan zegt "ik had 00:48:05.929 --> 00:48:07.960 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien een andere keuze gemaakt", dat kan natuurlijk. 00:48:08.800 --> 00:48:11.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het is niet zo dat we ergens nog iets over hebben en dit er 00:48:11.900 --> 00:48:15.949 align:middle line:82% position:46% size:100% makkelijk bij zouden kunnen doen. Het kan financieel niet en qua 00:48:16.070 --> 00:48:19.489 align:middle line:82% position:46% size:100% arbeidsintensiteit is het, denk ik, ook niet redelijk en realistisch om 00:48:19.610 --> 00:48:21.369 align:middle line:82% position:46% size:100% te verwachten dat we daar invulling aan kunnen geven. 00:48:22.628 --> 00:48:24.878 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zei dat net ook al, maar ik denk dat de NAVO in dat geval meer heeft 00:48:25.329 --> 00:48:28.940 align:middle line:82% position:46% size:100% aan echte capaciteit dan aan iets wat wel op papier staat, maar wat we 00:48:29.059 --> 00:48:30.519 align:middle line:82% position:46% size:100% niet kunnen leveren. Dank u wel, minister. 00:48:30.639 --> 00:48:32.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is de heer Boswijk. Ik zou u willen verzoeken om het 00:48:32.199 --> 00:48:34.009 align:middle line:82% position:46% size:100% iets korter te houden dan bij uw vorige inbreng, meneer Boswijk. 00:48:34.570 --> 00:48:35.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Is goed, voorzitter. 00:48:38.349 --> 00:48:39.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Oké, minister. Dat is goed om te horen. 00:48:39.500 --> 00:48:43.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd moet ik eerlijk bekennen dat, hoewel ik er met mijn 00:48:43.489 --> 00:48:46.670 align:middle line:82% position:46% size:100% neus op heb gezeten en van het begin af aan vrij consequent op dit punt 00:48:46.789 --> 00:48:50.210 align:middle line:82% position:46% size:100% heb gedrukt, ik nooit echt het moment heb gevoeld — maar dat kan 00:48:50.329 --> 00:48:53.599 align:middle line:82% position:46% size:100% ook aan mij liggen — dat we hebben gezegd: oké, we gaan nu linksaf en 00:48:53.719 --> 00:48:55.460 align:middle line:82% position:46% size:100% we gaan dit dus niet doen. Of dat we hebben gezegd: we gaan met 00:48:55.579 --> 00:48:57.039 align:middle line:82% position:46% size:100% een bepaalde motivering dat niet doen. 00:48:57.429 --> 00:49:00.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zou mij een lief ding waard zijn als wij als Kamer daar veel meer in 00:49:00.820 --> 00:49:02.570 align:middle line:82% position:46% size:100% meegenomen worden. Ik ben ook wel benieuwd of wij in de 00:49:02.690 --> 00:49:07.550 align:middle line:82% position:46% size:100% toekomst bijvoorbeeld die review voor de begrotingsbehandeling zouden 00:49:07.670 --> 00:49:09.646 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen krijgen, zodat wij daar veel bewuster in worden meegenomen. 00:49:09.766 --> 00:49:14.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb gisteren al gezegd dat wij als Kamer ook op andere terreinen, 00:49:14.320 --> 00:49:15.579 align:middle line:82% position:46% size:100% onder andere wat de aanschaf van materieel 00:49:17.829 --> 00:49:20.420 align:middle line:82% position:46% size:100% betreft, te weinig kunnen sturen of in ieder geval te weinig kunnen 00:49:20.539 --> 00:49:23.260 align:middle line:82% position:46% size:100% controleren waarom bepaalde beslissingen worden genomen. 00:49:23.469 --> 00:49:26.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is toch wel een fundamenteel besluit: wat is de toekomst van onze 00:49:27.110 --> 00:49:28.449 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmacht? Bij het uitkomen van de Defensienota 00:49:28.570 --> 00:49:30.619 align:middle line:82% position:46% size:100% heb ik zelf geprobeerd 00:49:32.750 --> 00:49:34.092 align:middle line:82% position:46% size:100% daar juist heel duidelijk over te zijn. 00:49:34.213 --> 00:49:35.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb daar ook veel vragen over gekregen. 00:49:35.510 --> 00:49:38.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat toen wel duidelijk was welke keuzes we in Nederland maken 00:49:38.719 --> 00:49:41.420 align:middle line:82% position:46% size:100% in positieve zin, maar ook welke keuzes we dus niet maken. 00:49:42.289 --> 00:49:43.668 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar hebben we een debat over gevoerd. 00:49:44.480 --> 00:49:48.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Als de heer Boswijk het fijn vindt om de review standaard voor de 00:49:48.510 --> 00:49:52.469 align:middle line:82% position:46% size:100% begrotingsbehandeling te krijgen, dan wil ik graag toezeggen dat ik 00:49:52.590 --> 00:49:55.199 align:middle line:82% position:46% size:100% dat zal proberen. Deze keer had het gekund. 00:49:56.510 --> 00:49:58.813 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb toen eind oktober gezegd dat het er zo snel mogelijk aan komt. 00:49:58.932 --> 00:50:01.204 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het een terecht punt als de Kamer daarvan zegt: die review moet 00:50:01.324 --> 00:50:02.840 align:middle line:82% position:46% size:100% er gewoon voor de begrotingsbehandeling liggen. 00:50:03.469 --> 00:50:06.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Als de NAVO-cyclus dus aansluit op de begrotingsbehandeling, dan heeft 00:50:06.869 --> 00:50:08.880 align:middle line:82% position:46% size:100% u die toezegging van mij. Mocht het zo zijn dat de 00:50:09.000 --> 00:50:11.309 align:middle line:82% position:46% size:100% begrotingsbehandeling plaatsvindt voor de NAVO-cyclus, dan kan ik daar 00:50:11.429 --> 00:50:14.250 align:middle line:82% position:46% size:100% niet zo veel aan doen, maar tot nu toe lijkt dat iedere keer wel te 00:50:14.369 --> 00:50:15.969 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen. Die toezegging doe ik bij dezen. 00:50:16.398 --> 00:50:17.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dan noteren we dat. 00:50:17.869 --> 00:50:20.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is het woord aan de heer Jasper van Dijk namens de SP. 00:50:21.769 --> 00:50:26.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil toch nog even terug naar het eerste punt waar Zembla deze week 00:50:26.519 --> 00:50:30.599 align:middle line:82% position:46% size:100% mee in het nieuws kwam en de heer Boswijk op werd geciteerd, namelijk 00:50:30.719 --> 00:50:33.590 align:middle line:82% position:46% size:100% dat de minister de Kamer onvolledig geïnformeerd zou hebben. 00:50:34.539 --> 00:50:39.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Erkent de minister dat zij in het debat in september met ons beschikte 00:50:39.860 --> 00:50:43.418 align:middle line:82% position:46% size:100% over een conceptrapport van de NAVO, waarover de Kamer niet beschikte, 00:50:43.539 --> 00:50:45.489 align:middle line:82% position:46% size:100% waardoor de minister dus een informatievoorsprong had? 00:50:45.980 --> 00:50:46.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, maar dat 00:50:48.710 --> 00:50:51.349 align:middle line:82% position:46% size:100% kan niet anders. Er is een hele NAVO-cyclus. 00:50:51.769 --> 00:50:54.648 align:middle line:82% position:46% size:100% Die loopt al veel langer. Daar zijn ambtelijke gesprekken over 00:50:55.398 --> 00:50:57.619 align:middle line:82% position:46% size:100% tussen de NAVO en het ministerie van Defensie. 00:50:58.128 --> 00:51:01.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar worden stukken uitgewisseld en vergaderingen voorbereid. 00:51:01.340 --> 00:51:03.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn dus tal van stukken, maar die zijn wel gerubriceerd. 00:51:04.929 --> 00:51:06.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kon die op dat moment niet delen met de Kamer. 00:51:06.938 --> 00:51:11.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb de praktijk van het vorige kabinet overgenomen en gezegd: het 00:51:11.809 --> 00:51:14.489 align:middle line:82% position:46% size:100% is belangrijk om het wel met de Kamer te delen, dus wij willen graag 00:51:14.610 --> 00:51:17.849 align:middle line:82% position:46% size:100% na afronding van het proces een gederubriceerde versie ontvangen, en 00:51:18.230 --> 00:51:19.300 align:middle line:82% position:46% size:100% die wil ik delen met de Kamer. 00:51:21.460 --> 00:51:25.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het punt is dat de minister in het debat in september uitspraken 00:51:25.458 --> 00:51:29.719 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft gedaan op grond van een rapport dat zij wel kende en wij 00:51:29.840 --> 00:51:31.070 align:middle line:82% position:46% size:100% niet. Misschien was het een 00:51:31.190 --> 00:51:34.119 align:middle line:82% position:46% size:100% conceptrapport, maar zij had informatie die wij niet hadden. 00:51:34.599 --> 00:51:37.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een politieke doodzonde. Erkent u dat? 00:51:37.449 --> 00:51:40.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, dat erken ik absoluut niet. Het is misschien belangrijk om even 00:51:40.360 --> 00:51:42.559 align:middle line:82% position:46% size:100% terug te gaan naar dat debat. Ik weet niet of de heer Van Dijk 00:51:42.679 --> 00:51:45.400 align:middle line:82% position:46% size:100% daarbij was, maar ik dacht van wel, want hij is eigenlijk bij alle 00:51:45.519 --> 00:51:48.099 align:middle line:82% position:46% size:100% debatten. U ziet dat ik dan zeg: dat heb ik 00:51:48.219 --> 00:51:51.579 align:middle line:82% position:46% size:100% besproken met de sg van de NAVO. Ik kan ook niet alles delen wat ik 00:51:51.699 --> 00:51:54.639 align:middle line:82% position:46% size:100% met de sg van de NAVO bespreek, want dat is voor een deel vertrouwelijke 00:51:54.760 --> 00:51:57.909 align:middle line:82% position:46% size:100% informatie. Maar ik heb juist wel in de Kamer 00:51:58.030 --> 00:52:00.820 align:middle line:82% position:46% size:100% willen zeggen — daarom ben ik daar ook zo open over geweest — dat ik 00:52:00.940 --> 00:52:05.139 align:middle line:82% position:46% size:100% met hem open heb besproken welke keuzes wij hebben gemaakt en dat wij 00:52:05.260 --> 00:52:08.369 align:middle line:82% position:46% size:100% die keuze voor de heavy infantry brigades niet hebben gemaakt. 00:52:08.730 --> 00:52:11.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is wat ik daar heb gezegd. Daar heb ik uitleg over gegeven. 00:52:12.099 --> 00:52:15.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb dus niet de gerubriceerde informatie gebruikt waarover ik op 00:52:15.250 --> 00:52:19.659 align:middle line:82% position:46% size:100% dat moment wel kon beschikken. Maar ik heb het wel gebaseerd op het 00:52:19.780 --> 00:52:22.800 align:middle line:82% position:46% size:100% verleden — dat staat er letterlijk — en op het gesprek met de sg van de 00:52:23.070 --> 00:52:27.849 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO, juist om te laten zien dat ik de sg heb willen meenemen in de 00:52:27.969 --> 00:52:31.010 align:middle line:82% position:46% size:100% overweging om daar niet voor te kiezen en om wel andere keuzes te 00:52:31.130 --> 00:52:31.380 align:middle line:82% position:46% size:100% maken. De 00:52:33.019 --> 00:52:35.659 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Kuzu van DENK. Ja, ik denk als laatste in de rij 00:52:35.780 --> 00:52:39.349 align:middle line:82% position:46% size:100% over dit onderwerp. Ik denk dat collega Segers er ook 00:52:39.469 --> 00:52:42.878 align:middle line:82% position:46% size:100% enigszins aan heeft geraakt. Ik wil het heel goed begrijpen. 00:52:45.250 --> 00:52:49.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Langs welk afwegingskader worden deze besluiten genomen? 00:52:50.289 --> 00:52:52.010 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben nu een verzoek van de NAVO. 00:52:52.130 --> 00:52:55.239 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben drie bataljons. De NAVO zegt met andere woorden: 00:52:55.480 --> 00:52:58.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland, wij zouden het heel tof vinden als jullie vier bataljons 00:52:58.519 --> 00:53:00.829 align:middle line:82% position:46% size:100% voor ons realiseren. Aan de andere kant hebben we de 00:53:00.949 --> 00:53:05.719 align:middle line:82% position:46% size:100% gevechtsvliegtuigen, die F-35's. Langs welk afwegingskader worden die 00:53:05.840 --> 00:53:06.730 align:middle line:82% position:46% size:100% besluiten dan genomen? 00:53:09.039 --> 00:53:11.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet of de heer Kuzu daartoe te verleiden is, maar ik heb daar 00:53:11.630 --> 00:53:15.199 align:middle line:82% position:46% size:100% een brief over gestuurd die ik eindigde met de zin dat wij graag 00:53:15.320 --> 00:53:17.050 align:middle line:82% position:46% size:100% bereid zijn om de Kamer daarin mee te nemen in een technische briefing. 00:53:17.619 --> 00:53:21.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is echt best wel complex. Ik kan proberen daar nu helemaal 00:53:21.139 --> 00:53:24.099 align:middle line:82% position:46% size:100% doorheen te lopen, of ik kan de Kamer vragen of zij de technische 00:53:24.219 --> 00:53:26.389 align:middle line:82% position:46% size:100% briefing op prijs stelt. Dan zouden wij dat nog een keer 00:53:26.510 --> 00:53:29.809 align:middle line:82% position:46% size:100% helemaal kunnen doen met elkaar. Meneer Kuzu, deze zal ik dan niet 00:53:29.929 --> 00:53:32.730 align:middle line:82% position:46% size:100% meetellen. Dat vind ik inderdaad een goed 00:53:32.849 --> 00:53:35.239 align:middle line:82% position:46% size:100% voorstel als daar geen kort antwoord op te geven is. 00:53:35.840 --> 00:53:38.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is volgens mij de essentie van de hele discussie die net is 00:53:39.059 --> 00:53:42.690 align:middle line:82% position:46% size:100% gevoerd. Ik meld me hierbij aan voor die 00:53:42.809 --> 00:53:43.639 align:middle line:82% position:46% size:100% technische sessie. Heel graag. 00:53:44.679 --> 00:53:48.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank voor die interesse. Minister, vervolgt u uw betoog. 00:53:49.820 --> 00:53:51.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Bent u bij het volgende kopje of zijn we nog bij de inleiding? 00:53:51.539 --> 00:53:53.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, bijna. Heel kort nog. 00:53:54.398 --> 00:53:57.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou, laat ik het zo doen. Ik ga nu door met de beantwoording 00:53:57.639 --> 00:54:00.309 align:middle line:82% position:46% size:100% van de vragen. Dan ga ik de structuur volgen van de 00:54:00.429 --> 00:54:04.420 align:middle line:82% position:46% size:100% vier hoofdstukken, maar ik ga eerst nog in op een aantal aanvullende 00:54:04.539 --> 00:54:08.400 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen en opmerkingen over de huidige situatie, de oorlog in 00:54:08.519 --> 00:54:12.835 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne. De heer Van Dijk vroeg of ik kan 00:54:12.956 --> 00:54:15.769 align:middle line:82% position:46% size:100% reflecteren op de vraag of Nederland ook risico loopt. 00:54:15.889 --> 00:54:18.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Zou Nederland kunnen worden aangevallen in het kader van deze 00:54:18.590 --> 00:54:21.139 align:middle line:82% position:46% size:100% oorlog? Ik vind het belangrijk om op te 00:54:21.260 --> 00:54:24.469 align:middle line:82% position:46% size:100% merken dat er geen aanwijzingen zijn dat de Russische Federatie de 00:54:24.590 --> 00:54:28.670 align:middle line:82% position:46% size:100% intentie heeft om Nederland aan te vallen of de intentie heeft om in 00:54:28.789 --> 00:54:30.849 align:middle line:82% position:46% size:100% een gewapend conflict te komen met de NAVO. 00:54:33.369 --> 00:54:36.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Risico's zijn er natuurlijk wel. We hebben de nucleaire retoriek 00:54:37.039 --> 00:54:40.449 align:middle line:82% position:46% size:100% gehoord. We kennen het gevaar van een 00:54:40.719 --> 00:54:42.880 align:middle line:82% position:46% size:100% miscalculatie. Dus 00:54:44.739 --> 00:54:47.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa en de wereld zijn er niet veiliger op geworden nu deze oorlog 00:54:47.630 --> 00:54:50.570 align:middle line:82% position:46% size:100% is uitgebroken. Dan het tweede antwoord dat ik op 00:54:50.690 --> 00:54:53.119 align:middle line:82% position:46% size:100% deze vraag wil geven. We hebben het net lang gehad over de 00:54:53.239 --> 00:54:54.679 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO. Ik heb ook al gezegd dat Nederland 00:54:54.800 --> 00:54:56.480 align:middle line:82% position:46% size:100% een van de oprichters van de NAVO is. 00:54:56.599 --> 00:55:01.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet voor niets, want dat is onze beste veiligheidsgarantie. 00:55:02.590 --> 00:55:05.980 align:middle line:82% position:46% size:100% De NAVO is natuurlijk ook meteen in actie gekomen na 24 februari. 00:55:06.099 --> 00:55:08.528 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland is als NAVO-bondgenoot meteen in actie gekomen. 00:55:09.550 --> 00:55:14.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik acht die kans dus helemaal niet groot en we zijn lid van de NAVO, 00:55:14.650 --> 00:55:18.349 align:middle line:82% position:46% size:100% juist om dat te voorkomen. Je zou kunnen zeggen dat de oorlog 00:55:18.469 --> 00:55:22.699 align:middle line:82% position:46% size:100% in Oekraïne en de hulp die wij geven aan Oekraïne eigenlijk onderdeel 00:55:22.820 --> 00:55:28.070 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn van de afschrikking die uitgaat van de landen die lid zijn van de 00:55:28.190 --> 00:55:30.230 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO. Tot slot misschien op dit punt, want 00:55:30.349 --> 00:55:34.159 align:middle line:82% position:46% size:100% anders zou ik niet volledig zijn. We zien een oorlog, echt een 00:55:34.280 --> 00:55:38.088 align:middle line:82% position:46% size:100% militaire oorlog, met gevechten op de grond, met de vreselijke 00:55:38.208 --> 00:55:40.760 align:middle line:82% position:46% size:100% luchtaanvallen die we op dit moment zien en met de slachtoffers die 00:55:40.880 --> 00:55:41.780 align:middle line:82% position:46% size:100% vallen. Maar er is natuurlijk meer aan de 00:55:41.900 --> 00:55:42.548 align:middle line:82% position:46% size:100% hand. Dat zien we ook. 00:55:42.668 --> 00:55:45.440 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien ook hoe energie eigenlijk als wapen is ingezet, hoe voedsel 00:55:45.559 --> 00:55:49.418 align:middle line:82% position:46% size:100% als wapen wordt ingezet. Ook in het cyberdomein 00:55:51.369 --> 00:55:53.980 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn dreigingen, worden aanvallen uitgevoerd. 00:55:54.099 --> 00:55:57.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is dus nog veel meer dan het oog ziet. 00:55:58.929 --> 00:56:03.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan de vraag, ook van de heer Van Dijk, of we als Nederland iets 00:56:03.500 --> 00:56:05.639 align:middle line:82% position:46% size:100% zouden kunnen doen om het bloedvergieten te stoppen, om 00:56:06.030 --> 00:56:11.619 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhandelingen op gang te brengen. Ik denk dat veel mensen zeggen dat 00:56:11.829 --> 00:56:14.449 align:middle line:82% position:46% size:100% oorlogen doorgaans eindigen aan de onderhandelingstafel, maar dat 00:56:14.570 --> 00:56:18.639 align:middle line:82% position:46% size:100% moment lijkt ver weg, heel eerlijk gezegd. 00:56:18.938 --> 00:56:21.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat de situatie op het slagveld 00:56:23.230 --> 00:56:25.400 align:middle line:82% position:46% size:100% sowieso bepalend zal zijn voor het moment van het starten van de 00:56:25.519 --> 00:56:26.989 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhandelingen. Op dit moment zie je eigenlijk nog 00:56:27.110 --> 00:56:32.349 align:middle line:82% position:46% size:100% geen enkele toenadering. En Nederland zegt ook altijd dat het 00:56:32.530 --> 00:56:36.108 align:middle line:82% position:46% size:100% aan Oekraïne is om te bepalen wanneer de tijd rijp is en onder 00:56:36.228 --> 00:56:39.440 align:middle line:82% position:46% size:100% welke voorwaarden dat zou zijn. Tot die tijd moeten we er alles aan 00:56:39.559 --> 00:56:40.719 align:middle line:82% position:46% size:100% doen om Oekraïne te blijven steunen. 00:56:42.369 --> 00:56:44.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Het langetermijnplan voor de steun aan Oekraïne. 00:56:44.539 --> 00:56:47.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar vroegen de heer Hammelburg, mevrouw Piri en de heer Segers onder 00:56:47.780 --> 00:56:48.579 align:middle line:82% position:46% size:100% anderen naar. 00:56:51.280 --> 00:56:53.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Iemand merkte ook nog op: de Verenigde Staten doen toch eigenlijk 00:56:53.659 --> 00:56:56.389 align:middle line:82% position:46% size:100% veel meer dan wij? Dat was de heer Hammelburg, 00:56:56.510 --> 00:56:57.889 align:middle line:82% position:46% size:100% inderdaad. Die was heel complimenteus gisteren 00:56:58.010 --> 00:56:59.269 align:middle line:82% position:46% size:100% over de Verenigde Staten, viel mij op. 00:56:59.389 --> 00:57:03.338 align:middle line:82% position:46% size:100% En terecht, want wat zij doen, is echt ongelofelijk veel. 00:57:03.550 --> 00:57:08.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is massief steunen, met spullen, met geld. 00:57:08.800 --> 00:57:10.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij hebben ook bijvoorbeeld de leiding genomen in die zogenaamde 00:57:11.079 --> 00:57:13.710 align:middle line:82% position:46% size:100% "Ukraine Defense Contact Group". Dat is een groep van meer dan 50 00:57:13.829 --> 00:57:16.670 align:middle line:82% position:46% size:100% landen die regelmatig vergadert — gisteren hadden we weer een 00:57:16.789 --> 00:57:17.230 align:middle line:82% position:46% size:100% vergadering 00:57:19.030 --> 00:57:21.909 align:middle line:82% position:46% size:100% — om de militaire steun aan Oekraïne te coördineren. 00:57:22.840 --> 00:57:25.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Europese landen doen ook veel. Ik zei net al dat Nederland veel 00:57:26.530 --> 00:57:29.590 align:middle line:82% position:46% size:100% doet. We zijn ook actief in diezelfde 00:57:29.949 --> 00:57:33.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Ukraine Defense Contact Group. We zijn echt bereid om ver te gaan. 00:57:33.980 --> 00:57:36.309 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen het met elkaar ook echt lang volhouden. 00:57:36.460 --> 00:57:38.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is het antwoord op de vraag wat het langetermijnplan is. 00:57:38.610 --> 00:57:41.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou, dat is om dit vol te houden, om Oekraïne te kunnen blijven steunen. 00:57:42.730 --> 00:57:45.039 align:middle line:82% position:46% size:100% We doen het denk ik inmiddels ook slimmer. 00:57:45.489 --> 00:57:49.039 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten natuurlijk dat onze voorraden niet oneindig zijn, dat we 00:57:49.159 --> 00:57:50.858 align:middle line:82% position:46% size:100% ze ook zelf nodig hebben en dat we ze moeten aanvullen. 00:57:51.070 --> 00:57:53.960 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn dus veel beter in staat om samen te werken met andere landen, 00:57:54.079 --> 00:57:58.780 align:middle line:82% position:46% size:100% om de industrie in te schakelen. U weet dat Brussel bijvoorbeeld 00:57:59.199 --> 00:58:02.590 align:middle line:82% position:46% size:100% inmiddels 3 miljard heeft vrijgemaakt uit het EPF, ook voor 00:58:02.800 --> 00:58:04.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne. Ik heb overigens — daarover is een 00:58:05.050 --> 00:58:09.219 align:middle line:82% position:46% size:100% motie aangenomen door de Kamer, de motie-Van Wijngaarden — in de RBZ 00:58:09.398 --> 00:58:12.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie ook weer aandacht gevraagd voor dat EPF, omdat dat nu zo 00:58:12.938 --> 00:58:13.898 align:middle line:82% position:46% size:100% langzaam maar zeker 00:58:16.570 --> 00:58:19.210 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgeput raakt als je niet oppast en er ook nog andere dingen uit moeten 00:58:19.329 --> 00:58:23.559 align:middle line:82% position:46% size:100% worden gefinancierd. Voor u uw betoog vervolgt, is er een 00:58:23.679 --> 00:58:25.108 align:middle line:82% position:46% size:100% interruptie van de heer Hammelburg namens 00:58:27.389 --> 00:58:29.460 align:middle line:82% position:46% size:100% D66. Ik was gisteren inderdaad ontzettend 00:58:29.579 --> 00:58:34.480 align:middle line:82% position:46% size:100% complimenteus over de Amerikanen, want zij hebben ten koste van heel 00:58:34.599 --> 00:58:38.489 align:middle line:82% position:46% size:100% veel mensenlevens en heel veel slachtoffers onze vrijheid 00:58:38.610 --> 00:58:40.519 align:middle line:82% position:46% size:100% bevochten, hier in Nederland en in Europa. 00:58:40.668 --> 00:58:43.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar kunnen we ze alleen maar ontzettend erkentelijk voor zijn, en 00:58:43.260 --> 00:58:46.860 align:middle line:82% position:46% size:100% dat zullen we altijd blijven. Ik ben er de Verenigde Staten ook 00:58:46.980 --> 00:58:49.619 align:middle line:82% position:46% size:100% erkentelijk voor dat zij dit nu weer doen in Europa, dat zij hetzelfde 00:58:49.739 --> 00:58:52.530 align:middle line:82% position:46% size:100% weer doen met Oekraïne. Zij helpen ons erbij om Oekraïne te 00:58:52.650 --> 00:58:54.210 align:middle line:82% position:46% size:100% steunen. Mijn vraag van gisteren was 00:58:54.329 --> 00:58:56.769 align:middle line:82% position:46% size:100% eigenlijk een heel andere. Mijn vraag was: wat als er in de 00:58:56.889 --> 00:58:59.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Verenigde Staten een president aan de macht komt, wellicht over twee 00:59:00.090 --> 00:59:01.260 align:middle line:82% position:46% size:100% jaar, die hier anders in staat? Wat als die president zegt: het is 00:59:01.380 --> 00:59:04.739 align:middle line:82% position:46% size:100% allemaal leuk en aardig? We hebben in de Verenigde Staten al 00:59:04.860 --> 00:59:07.199 align:middle line:82% position:46% size:100% een president gehad die tegen Europa zei: jullie moeten je eigen broek 00:59:07.320 --> 00:59:09.650 align:middle line:82% position:46% size:100% ophouden en het wordt tijd dat jullie meer gaan lappen. 00:59:10.628 --> 00:59:12.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zou zomaar kunnen dat die president terugkomt. 00:59:12.929 --> 00:59:17.608 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een wat alsvraag, maar we weten dat bij de investeringen in 00:59:17.728 --> 00:59:21.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie die wij nu doen, het vijf, tien, soms wel vijftien jaar duurt 00:59:21.269 --> 00:59:24.559 align:middle line:82% position:46% size:100% voordat zij materialiseren. Zijn wij voorbereid op dit scenario? 00:59:24.889 --> 00:59:28.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Als Amerika stopt met de steun aan Europa en onze 00:59:28.139 --> 00:59:31.230 align:middle line:82% position:46% size:100% veiligheidsarchitectuur, zijn wij dan zelf bereid om de broek op te 00:59:31.349 --> 00:59:33.047 align:middle line:82% position:46% size:100% houden? Of moeten wij het gesprek daarover 00:59:33.166 --> 00:59:36.380 align:middle line:82% position:46% size:100% nu alvast aangaan? De heer Stoffer zei: we waren in 00:59:36.980 --> 00:59:39.650 align:middle line:82% position:46% size:100% 2014 misschien wel wat naïef. Volgens mij zei de minister dat ook. 00:59:39.980 --> 00:59:42.548 align:middle line:82% position:46% size:100% Zijn we nu niet te naïef daarin en moeten we dat gesprek niet nu al 00:59:42.668 --> 00:59:45.630 align:middle line:82% position:46% size:100% voeren, zonder ooit de NAVO ter discussie te stellen? 00:59:45.750 --> 00:59:46.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat laatste is niet wat ik hier doe. 00:59:48.438 --> 00:59:50.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien mag ik bij dat laatste meteen aanhaken. 00:59:50.460 --> 00:59:52.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zou toch mijn eerste antwoord zijn. 00:59:52.170 --> 00:59:54.608 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteindelijk zijn wij niet afhankelijk van één Amerikaanse 00:59:54.728 --> 00:59:56.969 align:middle line:82% position:46% size:100% president. De NAVO is ook een instituut. 00:59:57.960 --> 01:00:01.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Landen zijn daar lid van. We moeten op elkaar kunnen rekenen. 01:00:03.369 --> 01:00:07.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook in aanloop naar de midterms hebben Amerikaanse senatoren, van 01:00:07.309 --> 01:00:10.519 align:middle line:82% position:46% size:100% beide partijen, ons laten weten: wat er ook gebeurt, wij willen doorgaan 01:00:10.639 --> 01:00:15.860 align:middle line:82% position:46% size:100% met die steun aan Oekraïne. Ik denk ook dat je moet zien dat de 01:00:15.980 --> 01:00:18.530 align:middle line:82% position:46% size:100% 30 en straks 32 landen van dat bondgenootschap allemaal 01:00:18.650 --> 01:00:20.679 align:middle line:82% position:46% size:100% democratieën zijn. We zijn ook een waardegemeenschap. 01:00:21.480 --> 01:00:23.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Natuurlijk kan politiek daar een rol bij spelen. 01:00:23.329 --> 01:00:25.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Natuurlijk hebben we ons zorgen gemaakt in de periode-Trump. 01:00:26.648 --> 01:00:30.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de NAVO heeft zich toch sterkt getoond. 01:00:31.239 --> 01:00:33.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat het instituut echt wel staat. 01:00:34.719 --> 01:00:38.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Desalniettemin moeten we ook reëel zijn, want het is wel een feit dat 01:00:38.269 --> 01:00:41.199 align:middle line:82% position:46% size:100% er keuzes kunnen worden gemaakt door toekomstige Amerikaanse presidenten 01:00:41.829 --> 01:00:44.980 align:middle line:82% position:46% size:100% die leiden tot minder betrokkenheid van de Verenigde Staten bij Europa. 01:00:46.570 --> 01:00:48.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom is het verstandig om te werken aan capaciteit die je dan wel 01:00:48.179 --> 01:00:50.119 align:middle line:82% position:46% size:100% kunt inzetten, ook militair, ik denk niet zozeer in plaats van de NAVO, 01:00:50.239 --> 01:00:51.019 align:middle line:82% position:46% size:100% niet zozeer voor de collectieve verdediging, maar wel voor andere 01:00:51.139 --> 01:00:52.239 align:middle line:82% position:46% size:100% situaties. Bij de collectieve verdediging 01:00:52.840 --> 01:00:55.489 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten we op de NAVO kunnen blijven vertrouwen en daarom moeten we ook 01:00:55.610 --> 01:00:57.889 align:middle line:82% position:46% size:100% zelf meer doen. Bij die capaciteit voor andere 01:00:58.010 --> 01:00:58.750 align:middle line:82% position:46% size:100% situaties 01:01:02.889 --> 01:01:05.199 align:middle line:82% position:46% size:100% noem ik bijvoorbeeld de Balkan. Het 01:01:07.239 --> 01:01:09.219 align:middle line:82% position:46% size:100% is nooit verstandig om te speculeren, maar ik zei al: de 01:01:09.340 --> 01:01:12.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Balkan is natuurlijk op zichzelf een regio met onrust. 01:01:12.530 --> 01:01:15.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zou in de toekomst kunnen zijn dat het nodig is om daar meer te 01:01:16.009 --> 01:01:16.840 align:middle line:82% position:46% size:100% doen. We zijn daar natuurlijk al actief 01:01:17.378 --> 01:01:18.460 align:middle line:82% position:46% size:100% met een Europese missie. 01:01:20.980 --> 01:01:23.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Aan dat soort dingen bouwen we nu dus, en die stap is nu eindelijk 01:01:23.780 --> 01:01:26.170 align:middle line:82% position:46% size:100% gezet door Europa door dat Strategisch Kompas vast te stellen. 01:01:26.619 --> 01:01:29.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik zou het niet zo scherp willen zeggen als de heer Hammelburg, 01:01:29.958 --> 01:01:31.909 align:middle line:82% position:46% size:100% namelijk "in plaats van". Ik zou niet willen zeggen dat we 01:01:32.030 --> 01:01:34.449 align:middle line:82% position:46% size:100% ineens zonder de Verenigde Staten zouden kunnen. 01:01:34.869 --> 01:01:38.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet zo, maar daarvoor is die alliantie denk ik ook té stevig. 01:01:39.188 --> 01:01:43.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar waar gewenst en nodig, moeten we er wel zijn, ook in een situatie 01:01:43.340 --> 01:01:47.510 align:middle line:82% position:46% size:100% waarin de Amerikanen bijvoorbeeld heel veel inzet moeten plegen elders 01:01:47.630 --> 01:01:52.342 align:middle line:82% position:46% size:100% in de wereld; denk aan Azië. Meneer Hammelburg, ik doe hetzelfde 01:01:52.463 --> 01:01:54.380 align:middle line:82% position:46% size:100% verzoek aan u als ik net aan de heer Boswijk deed. 01:01:54.500 --> 01:01:56.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Wilt u uw interrupties wel kort houden? 01:01:56.800 --> 01:01:58.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil geen interruptie plegen, maar ik wil eigenlijk iets rechtzetten. 01:01:59.409 --> 01:02:01.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Er sluipt nu een misverstand in, namelijk dat ik zou hebben gezegd 01:02:01.639 --> 01:02:04.789 align:middle line:82% position:46% size:100% dat de Verenigde Staten dan weleens de NAVO zouden kunnen verlaten of 01:02:04.909 --> 01:02:07.190 align:middle line:82% position:46% size:100% wij de NAVO zouden kunnen verlaten. Dat is absoluut niet ter sprake 01:02:07.309 --> 01:02:09.360 align:middle line:82% position:46% size:100% geweest en dat heb ik niet beweerd. Ik heb alleen gezegd: we hebben een 01:02:09.519 --> 01:02:12.380 align:middle line:82% position:46% size:100% probleem als de Amerikanen zeggen dat de financiering meer richting 01:02:12.500 --> 01:02:14.378 align:middle line:82% position:46% size:100% andere regio's gaat, of minder naar Europa. 01:02:16.000 --> 01:02:18.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb nooit iets gezegd over dat de NAVO uiteen zou vallen, ik heb nooit 01:02:18.900 --> 01:02:20.500 align:middle line:82% position:46% size:100% gezegd dat de Amerikanen ons in de steek zouden laten. 01:02:20.648 --> 01:02:21.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zou ik ook nooit 01:02:22.898 --> 01:02:23.650 align:middle line:82% position:46% size:100% beweren. Helemaal duidelijk. 01:02:24.070 --> 01:02:29.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is denk ik een reëel scenario waar we dus rekening mee moeten 01:02:29.630 --> 01:02:30.469 align:middle line:82% position:46% size:100% houden. Dat moeten de Amerikanen overigens 01:02:30.590 --> 01:02:30.780 align:middle line:82% position:46% size:100% ook. Ja. 01:02:32.168 --> 01:02:35.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Vervolgt u uw betoog. Ik was gebleven bij specifieke 01:02:35.369 --> 01:02:37.778 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen die zien op de huidige situatie in Oekraïne. 01:02:37.898 --> 01:02:40.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Een van de vragen van mevrouw Piri zag op het forensisch opsporingsteam 01:02:40.559 --> 01:02:42.539 align:middle line:82% position:46% size:100% in Oekraïne. Zij vroeg of we dat niet vaker 01:02:42.659 --> 01:02:44.960 align:middle line:82% position:46% size:100% zouden kunnen inzetten en of er wel voldoende middelen voor zijn. 01:02:45.289 --> 01:02:47.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het ongelofelijk belangrijk dat Nederland daaraan een bijdrage 01:02:47.809 --> 01:02:53.688 align:middle line:82% position:46% size:100% levert, want het tegengaan van straffeloosheid is essentieel. 01:02:53.989 --> 01:02:57.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou ook hier complimenten willen geven aan het team. 01:02:58.010 --> 01:03:00.179 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn al eerder in Oekraïne geweest en we zijn er nu weer. 01:03:00.300 --> 01:03:04.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is geen makkelijk werk. Ik heb daar diep respect voor. 01:03:04.938 --> 01:03:08.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens de planning zullen we daar volgend jaar mee doorgaan. 01:03:09.079 --> 01:03:11.940 align:middle line:82% position:46% size:100% We doen dat overigens in nauwe samenwerking met het Internationaal 01:03:12.059 --> 01:03:18.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Strafhof en met andere landen. Het is geen financieel vraagstuk. 01:03:18.239 --> 01:03:22.447 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een capaciteitsvraagstuk. Er is een schaarse capaciteit bij de 01:03:22.567 --> 01:03:24.789 align:middle line:82% position:46% size:100% forensische opsporing en de BSB-beveiliging. 01:03:26.090 --> 01:03:30.719 align:middle line:82% position:46% size:100% We kijken echt wat er mogelijk is, maar we moeten ook rekening houden 01:03:31.090 --> 01:03:33.318 align:middle line:82% position:46% size:100% met de belastbaarheid van de mensen die dit doen. 01:03:33.438 --> 01:03:34.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is namelijk heel ingrijpend. 01:03:36.369 --> 01:03:39.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is echter goed en intensief overleg over. 01:03:39.199 --> 01:03:42.199 align:middle line:82% position:46% size:100% We doen wat we kunnen, omdat we het belangrijk vinden. 01:03:42.320 --> 01:03:45.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Piri had een vraag over trainingen en aanwezigheid in de 01:03:45.170 --> 01:03:45.878 align:middle line:82% position:46% size:100% Baltische staten. 01:03:48.070 --> 01:03:50.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb net al even Litouwen genoemd, met de enhanced Forward Presence. 01:03:56.110 --> 01:04:00.280 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben met de Duitsers gesproken over de Duitse battlegroup waar 01:04:00.400 --> 01:04:02.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland aan deelneemt. De Duitsers hebben gezegd: wij 01:04:03.050 --> 01:04:06.230 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen uitbreiden tot brigade. Ze hebben speciaal daarvoor bestemde 01:04:06.349 --> 01:04:10.628 align:middle line:82% position:46% size:100% eenheden, die klaar zijn om in ingezet te worden als het nodig is. 01:04:12.188 --> 01:04:13.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is, denk ik, een goede manier om om te gaan met de 01:04:15.820 --> 01:04:21.318 align:middle line:82% position:46% size:100% afschrikking in de Baltische staten. Verder hebben we in Madrid een top 01:04:21.438 --> 01:04:23.659 align:middle line:82% position:46% size:100% gehad. Tijdens die top zijn er afspraken 01:04:23.780 --> 01:04:27.878 align:middle line:82% position:46% size:100% gemaakt over de nieuwe NAVO-plannen, over het New Force Model. 01:04:28.688 --> 01:04:30.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij gaat er gekeken worden naar de regio's. 01:04:30.769 --> 01:04:35.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Er worden regionale plannen gemaakt. Dat leidt tot intensivering, 01:04:35.510 --> 01:04:36.409 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld van de NAVO-oefenprogramma's. 01:04:36.530 --> 01:04:38.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat leidt ook tot intensivering in de verschillende 01:04:42.460 --> 01:04:43.148 align:middle line:82% position:46% size:100% inzetregio's. Je ziet nu al 01:04:44.949 --> 01:04:47.320 align:middle line:82% position:46% size:100% dat trainingen en inzetten in elkaar overlopen. 01:04:49.719 --> 01:04:51.599 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Kuzu wilde weten of 01:04:54.188 --> 01:04:55.840 align:middle line:82% position:46% size:100% we wat meer zouden moeten investeren in drones. 01:04:55.960 --> 01:04:59.378 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn heel veel lessen te trekken uit deze oorlog. 01:05:00.179 --> 01:05:02.559 align:middle line:82% position:46% size:100% Je ziet dat die op tal van terreinen wordt gevoerd. 01:05:02.679 --> 01:05:06.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Denk aan cyber, hybride energie en, inderdaad, drones. 01:05:06.969 --> 01:05:08.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is echt een punt. 01:05:10.780 --> 01:05:14.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Rusland heeft veel geavanceerde hightechwapens. 01:05:14.208 --> 01:05:17.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Rusland kan echter soms ook met simpele lowtechwapens luchtaanvallen 01:05:20.320 --> 01:05:20.920 align:middle line:82% position:46% size:100% uitvoeren. 01:05:22.449 --> 01:05:24.956 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn inderdaad ontwikkelingen waartegen wij ons allemaal moeten 01:05:25.077 --> 01:05:26.750 align:middle line:82% position:46% size:100% wapenen. We investeren daar ook in. 01:05:26.869 --> 01:05:31.420 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben een counterdrone eenheid. Die is voor het eerst op uitzending 01:05:31.599 --> 01:05:34.940 align:middle line:82% position:46% size:100% in Roemenië. We hebben ook middelen beschikbaar 01:05:35.059 --> 01:05:38.869 align:middle line:82% position:46% size:100% gesteld voor counterdronedetectie. Dat zit inderdaad in de 01:05:38.989 --> 01:05:39.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensienota. 01:05:42.239 --> 01:05:44.648 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Hammelburg, mevrouw Piri en anderen hadden het over 01:05:45.519 --> 01:05:46.969 align:middle line:82% position:46% size:100% luchtverdediging. Hoe belangrijk is luchtverdediging? 01:05:47.090 --> 01:05:50.438 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat kunnen we nog meer doen, ook aan de oostgrens van de NAVO? 01:05:50.559 --> 01:05:52.969 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben de luchtverdediging flink opgeschroefd aan de oostgrens. 01:05:53.090 --> 01:05:55.456 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar heeft Nederland ook aan bijgedragen met de Patriots in 01:05:55.577 --> 01:05:58.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Slowakije, met de F-35's in Bulgarije en 01:06:01.840 --> 01:06:04.210 align:middle line:82% position:46% size:100% met eFP. Er was nog een specifieke vraag over 01:06:05.019 --> 01:06:06.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Slowakije. Van het begin af aan was duidelijk 01:06:06.650 --> 01:06:09.760 align:middle line:82% position:46% size:100% dat we wel konden leveren, maar dat dat van kortere duur zou zijn. 01:06:10.289 --> 01:06:13.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn Slowaakse collega wist dat. De NAVO wist dat. 01:06:13.420 --> 01:06:15.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kwam acuut op. Het trok een wissel op de schaarse 01:06:15.920 --> 01:06:17.900 align:middle line:82% position:46% size:100% capaciteit van Nederland. We vonden het echter belangrijk om 01:06:18.019 --> 01:06:21.829 align:middle line:82% position:46% size:100% dat samen met Duitsland te doen. We hebben ook gezegd: we kunnen het 01:06:21.949 --> 01:06:24.280 align:middle line:82% position:46% size:100% maar voor zoveel tijd doen, en daarna moeten we ze terughalen. 01:06:25.119 --> 01:06:28.367 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben wél menskracht achtergelaten voor de bemanning van 01:06:28.487 --> 01:06:28.960 align:middle line:82% position:46% size:100% de Duitse 01:06:31.179 --> 01:06:32.802 align:middle line:82% position:46% size:100% Patriotsystemen. Ik denk dat de staatssecretaris zo 01:06:32.922 --> 01:06:35.289 align:middle line:82% position:46% size:100% meteen nog zal ingaan op het European Sky Shield Initiative. 01:06:35.679 --> 01:06:37.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft Nederland namelijk ook ondertekend. 01:06:37.340 --> 01:06:40.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gaat over het invullen van de Europese luchtverdedigingscapaciteit 01:06:41.530 --> 01:06:44.690 align:middle line:82% position:46% size:100% op alle afstanden. Voorzitter. 01:06:44.809 --> 01:06:47.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan het onderdeel 01:06:49.539 --> 01:06:51.429 align:middle line:82% position:46% size:100% internationale samenwerking. 01:06:53.648 --> 01:06:53.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik 01:06:55.599 --> 01:06:57.440 align:middle line:82% position:46% size:100% kan eigenlijk een deel overslaan, want daar heeft de heer Hammelburg 01:06:57.559 --> 01:07:00.670 align:middle line:82% position:46% size:100% mij al over bevraagd. Ik wil beginnen met de vraag van de 01:07:00.789 --> 01:07:03.079 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Valstar. Hij had het over militaire 01:07:03.199 --> 01:07:06.650 align:middle line:82% position:46% size:100% mobiliteit. Dat is ontzettend belangrijk. 01:07:06.769 --> 01:07:08.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is best wel een beetje een taai onderwerp. 01:07:08.329 --> 01:07:09.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is eigenlijk niet zo sexy. Dat 01:07:11.438 --> 01:07:18.699 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat over red tape, vergunningen, infrastructuur, de breedte van 01:07:19.929 --> 01:07:23.170 align:middle line:82% position:46% size:100% wegen en de houdbaarheid van bruggen. 01:07:24.460 --> 01:07:26.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Ondanks dat het een heel taai onderwerp is, is het wel heel 01:07:26.559 --> 01:07:29.320 align:middle line:82% position:46% size:100% urgent. De actualiteit laat ook zien dat het 01:07:29.648 --> 01:07:32.409 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijk is om de militaire mobiliteit op orde te hebben. 01:07:32.530 --> 01:07:34.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben dus blij dat Nederland trekker is van het PESCO-project. 01:07:35.090 --> 01:07:36.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat de EU daar een goed platform voor is. 01:07:37.030 --> 01:07:40.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat soort dingen kunnen we op zich goed met elkaar bespreken. 01:07:40.909 --> 01:07:42.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kunnen we niet alleen met de EU doen. 01:07:42.920 --> 01:07:45.938 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom is het ook zo goed dat het Verenigd Koninkrijk inmiddels weer 01:07:47.239 --> 01:07:49.130 align:middle line:82% position:46% size:100% deel is gaan nemen aan dit PESCO-project. 01:07:49.250 --> 01:07:51.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat lag natuurlijk best wel een beetje gevoelig na brexit. 01:07:53.469 --> 01:07:56.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Nadat we dat begin van het jaar heel voorzichtig hadden besproken met de 01:07:56.989 --> 01:07:59.815 align:middle line:82% position:46% size:100% Britten, is het besluit nu genomen en zijn de Britten uitgenodigd en 01:07:59.936 --> 01:08:02.048 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan ze gewoon deelnemen. Overigens, dat doen Noorwegen, 01:08:02.168 --> 01:08:05.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Canada en de Verenigde Staten ook en dan heb je precies de landen die je 01:08:05.570 --> 01:08:08.739 align:middle line:82% position:46% size:100% nodig hebt voor die plannen. 01:08:10.590 --> 01:08:13.639 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten allemaal weten wat er moet gebeuren, maar de uitvoering moet 01:08:13.760 --> 01:08:16.458 align:middle line:82% position:46% size:100% uiteindelijk nationaal gebeuren. Daar kunnen wij vanuit Nederland 01:08:16.578 --> 01:08:20.060 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen maar aandacht voor vragen, maar wij kunnen het niet dóén. 01:08:20.180 --> 01:08:22.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zeg er overigens bij dat het specifieke voorbeeld wel tot de 01:08:22.970 --> 01:08:24.489 align:middle line:82% position:46% size:100% verbeelding spreekt, maar dat ik het niet ken. 01:08:24.970 --> 01:08:28.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb het nagevraagd, maar men herkende het niet. 01:08:28.989 --> 01:08:31.838 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Stoffer zei: als wij in Europees verband 01:08:35.890 --> 01:08:41.569 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerking aangaan, hoe toetsen we dan, hoe kiezen we wat we doen en 01:08:41.689 --> 01:08:45.829 align:middle line:82% position:46% size:100% wat we niet doen? Ik denk — dit is eigenlijk het 01:08:45.949 --> 01:08:47.829 align:middle line:82% position:46% size:100% interruptiedebat dat ik net met de heer Hammelburg had — dat het 01:08:47.949 --> 01:08:51.939 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijk is dat Europese landen wel in staat zijn om ook samen 01:08:53.470 --> 01:08:56.800 align:middle line:82% position:46% size:100% hun eigen veiligheid beter te garanderen, dat we dus moeten willen 01:08:56.920 --> 01:09:00.939 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerken en dat we meer verantwoordelijkheid moeten nemen. 01:09:01.750 --> 01:09:04.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat voor keuzes we daarin maken en of dat ook in de vorm van 01:09:04.279 --> 01:09:07.488 align:middle line:82% position:46% size:100% specialisatie kan? Daar moet je goed over nadenken. 01:09:07.609 --> 01:09:11.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Je moet ook weten waarom je voor een bepaalde samenwerking kiest en 01:09:11.180 --> 01:09:13.609 align:middle line:82% position:46% size:100% waarom met dat bepaalde land. Voor een deel is dat historisch 01:09:13.729 --> 01:09:17.988 align:middle line:82% position:46% size:100% ingegeven: Nederland met Duitsland met de landmacht, met de Britten met 01:09:18.109 --> 01:09:19.539 align:middle line:82% position:46% size:100% de mariniers, met België met de marine. 01:09:19.659 --> 01:09:22.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn keuzes die al in het verleden zijn gemaakt. 01:09:23.109 --> 01:09:27.948 align:middle line:82% position:46% size:100% Je hebt ook je culturele voorkeuren. Wij kunnen heel goed met een aantal 01:09:28.069 --> 01:09:31.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Scandinavische landen samenwerken, omdat dat een heel 01:09:32.949 --> 01:09:35.329 align:middle line:82% position:46% size:100% prettige manier van samenwerken is. Er zijn blijkbaar weinig verschillen 01:09:35.449 --> 01:09:37.810 align:middle line:82% position:46% size:100% in de aanpak die we hebben met elkaar. 01:09:38.470 --> 01:09:41.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar er kunnen ook andere redenen zijn om keuzes te maken om bepaalde 01:09:41.869 --> 01:09:45.069 align:middle line:82% position:46% size:100% specialisaties te kiezen, bijvoorbeeld omdat er een product is 01:09:45.759 --> 01:09:48.729 align:middle line:82% position:46% size:100% dat kwalitatief heel goed is in een bepaald land. 01:09:49.270 --> 01:09:52.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn volgens mij de keuzes die je maakt op dat vlak. 01:09:52.729 --> 01:09:56.798 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat het over missies, dan is het voor EU-missies niet anders dan voor 01:09:57.128 --> 01:10:00.380 align:middle line:82% position:46% size:100% VN-missies of NAVO-missies. Daar hebben we een paar weken 01:10:00.500 --> 01:10:01.869 align:middle line:82% position:46% size:100% geleden een debat over gehad met de Kamer. 01:10:02.680 --> 01:10:05.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ligt het gewoon langs die meetlat. 01:10:06.430 --> 01:10:08.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor u vervolgt: u heeft een interruptie van de heer Stoffer 01:10:08.810 --> 01:10:09.010 align:middle line:82% position:46% size:100% namens 01:10:12.399 --> 01:10:14.199 align:middle line:82% position:46% size:100% de SGP. Dank voor het antwoord. 01:10:14.619 --> 01:10:16.989 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister zegt hele verstandige dingen 01:10:18.789 --> 01:10:21.560 align:middle line:82% position:46% size:100% over op welke manier het zou kunnen, maar voor ons als Kamer is het 01:10:21.680 --> 01:10:24.309 align:middle line:82% position:46% size:100% lastig om dit te beoordelen. 01:10:26.199 --> 01:10:28.789 align:middle line:82% position:46% size:100% De ene keer denken we "nou, het klinkt goed" en dan geven we een 01:10:28.909 --> 01:10:31.219 align:middle line:82% position:46% size:100% schouderklopje. De volgende keer denken we "dit 01:10:31.338 --> 01:10:34.219 align:middle line:82% position:46% size:100% vinden we niks" en dan reageren we ook een beetje vanuit de heup, van: 01:10:34.338 --> 01:10:36.770 align:middle line:82% position:46% size:100% dit vinden we niks. Het zou misschien voor de 01:10:36.890 --> 01:10:39.739 align:middle line:82% position:46% size:100% verhoudingen tussen kabinet en Kamer — dan krijgen we een rustig 01:10:39.859 --> 01:10:42.710 align:middle line:82% position:46% size:100% vaarwater, en dat was ook mijn insteek — goed zijn om daar een 01:10:42.829 --> 01:10:47.479 align:middle line:82% position:46% size:100% soort kader voor te hebben. Ik snap dat je dat niet in één keer 01:10:47.600 --> 01:10:50.378 align:middle line:82% position:46% size:100% neerzet, van: nou, dat is het voor de komende tien of twintig jaar. 01:10:50.798 --> 01:10:53.694 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dat je een soort basis hebt van waaruit je elkaar vindt als Kamer en 01:10:53.814 --> 01:10:55.899 align:middle line:82% position:46% size:100% als kabinet als er stappen worden gezet. 01:10:56.310 --> 01:10:59.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Als Kamer sta je namelijk wel een beetje op achterstand en het kabinet 01:10:59.208 --> 01:11:02.119 align:middle line:82% position:46% size:100% loopt het risico om heel vaak vanuit de Kamer onderuit de zak te krijgen, 01:11:02.239 --> 01:11:05.539 align:middle line:82% position:46% size:100% om het maar in menselijke taal te zeggen. 01:11:05.659 --> 01:11:09.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij hoeft dat helemaal niet. Dat was mijn insteek. 01:11:09.640 --> 01:11:13.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Laten we met elkaar proberen een kader neer te zetten, natuurlijk 01:11:13.430 --> 01:11:16.029 align:middle line:82% position:46% size:100% ontwikkeld, een kader waar je het geregeld met elkaar over hebt. 01:11:18.128 --> 01:11:21.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Is dat een suggestie die de minister ziet zitten? 01:11:21.229 --> 01:11:25.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat ik misschien als suggestie terug zou kunnen geven: ik heb de Kamer 01:11:25.878 --> 01:11:28.640 align:middle line:82% position:46% size:100% beloofd — dat is overigens op verzoek — om nog een brief te sturen 01:11:28.760 --> 01:11:31.989 align:middle line:82% position:46% size:100% over het onderwerp specialisatie. Daar wordt aan gewerkt. 01:11:32.109 --> 01:11:35.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat die brief voor het einde van het jaar in uw Kamer ligt. 01:11:35.710 --> 01:11:38.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zou misschien ook het goede moment zijn, en ook het goede stuk 01:11:38.779 --> 01:11:41.198 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn, om het debat daarover te voeren. 01:11:41.770 --> 01:11:44.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is geen toetsingskader, maar het is wel een beschrijvende brief: wat 01:11:44.899 --> 01:11:49.088 align:middle line:82% position:46% size:100% is specialisatie eigenlijk, wat voor richtingen ga je dan in? 01:11:49.298 --> 01:11:52.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kan de heer Stoffer kijken of dat een goede basis biedt voor de 01:11:52.250 --> 01:11:56.630 align:middle line:82% position:46% size:100% afweging die hij graag wil maken. Ik zie de heer Stoffer knikken en ik 01:11:56.750 --> 01:11:58.458 align:middle line:82% position:46% size:100% zie de de heer Hammelburg staan, maar 01:12:00.039 --> 01:12:02.960 align:middle line:82% position:46% size:100% hij ziet af van zijn interruptie. Dan gaan we weer verder met de 01:12:03.079 --> 01:12:03.338 align:middle line:82% position:46% size:100% minister. 01:12:06.069 --> 01:12:10.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Koekkoek had een aantal opmerkingen en vragen over Europese 01:12:10.369 --> 01:12:12.158 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerking en strategische autonomie. 01:12:12.759 --> 01:12:16.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij suggereerde ook dat er misschien een Europees ministerie van Defensie 01:12:16.850 --> 01:12:19.729 align:middle line:82% position:46% size:100% moest komen. We hebben net al veel gezegd over 01:12:19.850 --> 01:12:23.510 align:middle line:82% position:46% size:100% het samenspel tussen de NAVO en meer verantwoordelijkheid in Europa voor 01:12:23.630 --> 01:12:26.378 align:middle line:82% position:46% size:100% de eigen veiligheid. Het is steeds zoeken naar nieuwe 01:12:26.918 --> 01:12:30.500 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijkheden. Soms is dat nu ook al heel concreet 01:12:30.619 --> 01:12:33.260 align:middle line:82% position:46% size:100% te maken, hè. In de afgelopen RBZ heb ik 01:12:33.380 --> 01:12:35.485 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld gezegd: we gaan artilleriemunitie kopen en wij 01:12:35.605 --> 01:12:37.628 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben contracten waar jullie op mee kunnen 01:12:41.378 --> 01:12:43.550 align:middle line:82% position:46% size:100% liften. Als andere landen bij ons aan willen 01:12:43.670 --> 01:12:45.069 align:middle line:82% position:46% size:100% sluiten, kan dat. Dat zijn al van die initiatieven, 01:12:45.338 --> 01:12:50.060 align:middle line:82% position:46% size:100% eigenlijk van onderop: door een bestaand iets ontstaat er een groter 01:12:50.180 --> 01:12:52.210 align:middle line:82% position:46% size:100% geheel. Dan kan je dus opschalen. 01:12:52.329 --> 01:12:55.418 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het gaat natuurlijk ook over grotere vragen. 01:12:56.890 --> 01:12:59.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk niet dat dat betekent dat we toe zouden moeten werken naar een 01:12:59.989 --> 01:13:05.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Europees ministerie van Defensie. Ik denk dat het vooral praktisch en 01:13:05.329 --> 01:13:10.429 align:middle line:82% position:46% size:100% slim moet zijn. Zowel bij missies, ontwikkelingen en 01:13:10.548 --> 01:13:14.649 align:middle line:82% position:46% size:100% inkoop kan er veel meer dan er op dit moment gebeurt. 01:13:16.180 --> 01:13:18.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar moeten we aan werken. Wat betekent dan die strategische 01:13:18.529 --> 01:13:20.449 align:middle line:82% position:46% size:100% autonomie? Strategische autonomie betekent voor 01:13:20.569 --> 01:13:25.989 align:middle line:82% position:46% size:100% mij vooral — dat is de les van covid, van oorlog en van dreigingen 01:13:26.500 --> 01:13:28.670 align:middle line:82% position:46% size:100% — dat we niet afhankelijk moeten zijn van landen waar we niet op 01:13:28.789 --> 01:13:35.079 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen rekenen en dat je heel goed nadenkt over hoe je dat organiseert. 01:13:35.759 --> 01:13:38.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ingewikkeld, dat weten we, maar dat moet wel. 01:13:38.909 --> 01:13:42.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dus dat we in moeten zetten op meer Europees en meer met 01:13:42.949 --> 01:13:47.649 align:middle line:82% position:46% size:100% onze bondgenoten, zoals de Amerikanen en de Canadezen, want dat 01:13:47.770 --> 01:13:50.020 align:middle line:82% position:46% size:100% is het partnerschap waarvan je weet dat je erop kunt rekenen. 01:13:51.279 --> 01:13:53.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook daarbinnen, om dat woord "specialisatie" dan in andere zin te 01:13:53.838 --> 01:13:56.378 align:middle line:82% position:46% size:100% gebruiken, zal natuurlijk sprake zijn van specialisatie. 01:13:58.088 --> 01:14:00.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Je ziet dat er in bepaalde Oost-Europese landen bijvoorbeeld 01:14:01.009 --> 01:14:04.699 align:middle line:82% position:46% size:100% meer munitiefabrieken staan dan hier bij ons, waar er geen staan, maar 01:14:04.819 --> 01:14:07.520 align:middle line:82% position:46% size:100% dat vind ik niet zo erg, want dat is binnen die familie, binnen die 01:14:07.640 --> 01:14:10.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Europese familie en die NAVO-familie. 01:14:10.458 --> 01:14:12.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is voor mij strategische autonomie, voorzitter. 01:14:13.779 --> 01:14:17.238 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan had de heer Stoffer nog een opmerking over de Grondwet. 01:14:17.359 --> 01:14:21.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Die opmerking was, beter gezegd, gelieerd aan de Grondwet. 01:14:21.759 --> 01:14:24.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij vroeg namelijk naar soevereiniteit en subsidiariteit. 01:14:24.909 --> 01:14:27.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat borduurt eigenlijk een beetje voort op wat hij net ook zei over 01:14:27.199 --> 01:14:28.000 align:middle line:82% position:46% size:100% dat toetsingskader. 01:14:29.949 --> 01:14:33.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat — ik heb dat ook al wel eerder met hem besproken — we niets 01:14:33.939 --> 01:14:37.479 align:middle line:82% position:46% size:100% afdoen aan de beginselen van soevereiniteit en subsidiariteit, 01:14:40.029 --> 01:14:42.649 align:middle line:82% position:46% size:100% niet in de Europese defensiesamenwerking en ook niet in 01:14:42.770 --> 01:14:45.668 align:middle line:82% position:46% size:100% de stappen die we gaan zetten naar aanleiding van het Strategisch 01:14:45.789 --> 01:14:48.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Kompas. Landen beslissen dus zelf welke 01:14:49.180 --> 01:14:52.909 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerking ze willen aangaan. Het omgekeerde hiervan is dat we 01:14:53.029 --> 01:14:53.979 align:middle line:82% position:46% size:100% diezelfde soevereiniteit natuurlijk al in hoge mate 01:14:55.509 --> 01:14:59.539 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben weggegeven, of, beter gezegd, volkomen vrijwillig hebben 01:14:59.659 --> 01:15:02.409 align:middle line:82% position:46% size:100% ingeleverd voor wat betreft onze collectieve verdediging. 01:15:02.529 --> 01:15:06.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ook verstandig, want dat is de beste garantie voor onze eigen 01:15:06.260 --> 01:15:10.130 align:middle line:82% position:46% size:100% veiligheid in de toekomst. Dat hebben we gedaan met de NAVO als 01:15:10.250 --> 01:15:13.988 align:middle line:82% position:46% size:100% het militaire inzet betreft en dat hebben we voor Europa op een andere 01:15:14.109 --> 01:15:17.672 align:middle line:82% position:46% size:100% manier gedaan, maar dat ligt allemaal vast in de verdragen en 01:15:17.792 --> 01:15:19.510 align:middle line:82% position:46% size:100% daar zijn we zelf bij geweest. 01:15:21.220 --> 01:15:24.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Tot slot op dit punt. 01:15:25.060 --> 01:15:28.250 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van Haga had ook nog een vraag bij EU-zaken. 01:15:28.369 --> 01:15:32.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij vroeg: als we die afweging maken, kijken we dan ook of het ten 01:15:32.390 --> 01:15:34.149 align:middle line:82% position:46% size:100% koste gaat van Nederland? 01:15:36.369 --> 01:15:38.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dit een best moeilijk te beantwoorden vraag. 01:15:38.890 --> 01:15:43.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat je je inderdaad altijd moet afvragen waarom we iets doen en 01:15:43.430 --> 01:15:45.649 align:middle line:82% position:46% size:100% wat het ons brengt, maar aan de andere kant ook wat voor 01:15:45.770 --> 01:15:49.470 align:middle line:82% position:46% size:100% verantwoordelijkheid we hebben. Dat geldt bij de NAVO en in de EU. 01:15:49.590 --> 01:15:54.159 align:middle line:82% position:46% size:100% We kijken altijd of het haalbaar, effectief, doelmatig en uitvoerbaar 01:15:54.668 --> 01:15:57.380 align:middle line:82% position:46% size:100% is. Iedere Europese keuze, ook keuzes in 01:15:57.500 --> 01:16:02.229 align:middle line:82% position:46% size:100% het defensie en veiligheidsbeleid, wordt transparant voorbereid via de 01:16:02.350 --> 01:16:05.529 align:middle line:82% position:46% size:100% gebruikelijke route van de BNC-fiches, de geannoteerde agenda 01:16:06.039 --> 01:16:09.920 align:middle line:82% position:46% size:100% en de verantwoording, waaronder de verslaglegging in brieven aan uw 01:16:10.039 --> 01:16:12.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer. Voorzitter. 01:16:12.289 --> 01:16:19.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan wil ik graag de vragen behandelen over de gereedheid en de 01:16:19.869 --> 01:16:23.770 align:middle line:82% position:46% size:100% wijze waarop we die kunnen meten en bijhouden. 01:16:24.520 --> 01:16:28.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat de heer Segers dat gisteren heel indringend naar voren 01:16:28.369 --> 01:16:30.649 align:middle line:82% position:46% size:100% bracht. Hij zei: we zijn eigenlijk niet 01:16:30.770 --> 01:16:32.390 align:middle line:82% position:46% size:100% gereed genoeg. Dat klopt. 01:16:32.510 --> 01:16:37.250 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Segers hoopte dat wij nu al zouden kunnen zeggen wanneer we dat 01:16:37.369 --> 01:16:42.500 align:middle line:82% position:46% size:100% dan wel zijn, maar hij weet heel goed dat het heel lastig is om dat 01:16:42.619 --> 01:16:45.069 align:middle line:82% position:46% size:100% te zeggen. Daarvoor zijn er namelijk te veel 01:16:45.250 --> 01:16:50.600 align:middle line:82% position:46% size:100% onzekerheden en te veel factoren die van invloed zijn, zoals nu de oorlog 01:16:50.720 --> 01:16:53.469 align:middle line:82% position:46% size:100% in Oekraïne natuurlijk ook impact heeft op ons. 01:16:54.128 --> 01:16:58.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Zoals ik al zei, zijn er mensen bezig met het trainen van Oekraïense 01:16:58.279 --> 01:16:58.779 align:middle line:82% position:46% size:100% militairen. 01:17:01.119 --> 01:17:03.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Op verschillende plekken in het land zijn andere mensen bezig om spullen 01:17:03.409 --> 01:17:06.948 align:middle line:82% position:46% size:100% gereed te maken voor verzending. Dat is een directe impact, want als 01:17:07.069 --> 01:17:08.560 align:middle line:82% position:46% size:100% je dat werk doet, kun je ander werk niet doen. 01:17:09.279 --> 01:17:12.948 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus die impact is er altijd. De gebeurtenissen en de 01:17:13.069 --> 01:17:14.948 align:middle line:82% position:46% size:100% ontwikkelingen in de wereld hebben impact. 01:17:17.259 --> 01:17:21.668 align:middle line:82% position:46% size:100% Vooropstaat dat we moeten werken aan het verbeteren van de gereedheid. 01:17:22.600 --> 01:17:26.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom hebben we gezegd dat de personele gereedheid, de materiële 01:17:26.510 --> 01:17:30.010 align:middle line:82% position:46% size:100% gereedheid en de geoefendheid allemaal op een hoger peil moeten 01:17:30.130 --> 01:17:32.448 align:middle line:82% position:46% size:100% komen. We moeten dat stap voor stap doen. 01:17:32.569 --> 01:17:37.979 align:middle line:82% position:46% size:100% De staatssecretaris zal straks ingaan op werving en selectie, op 01:17:38.100 --> 01:17:40.989 align:middle line:82% position:46% size:100% hoe we meer kunnen doen met reservisten, met burgers, met 01:17:41.109 --> 01:17:44.100 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerking met het bedrijfsleven. Ik ga dat gras niet voor zijn voeten 01:17:44.220 --> 01:17:47.838 align:middle line:82% position:46% size:100% wegmaaien. Maar dat is wat we moeten doen. 01:17:47.958 --> 01:17:51.738 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten zorgen dat we die reserves delen, dat we die aanvullen, dat we 01:17:51.859 --> 01:17:55.279 align:middle line:82% position:46% size:100% de voorraden beter op orde hebben. Daarbij zijn er grote 01:17:55.399 --> 01:17:57.380 align:middle line:82% position:46% size:100% afhankelijkheden. Ik schetste net al de problematiek 01:17:57.500 --> 01:17:58.390 align:middle line:82% position:46% size:100% op de arbeidsmarkt 01:17:59.890 --> 01:18:02.509 align:middle line:82% position:46% size:100% en de schaarste op de grondstoffenmarkt. 01:18:02.628 --> 01:18:06.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geldt trouwens ook voor bepaalde specialismen en expertises. 01:18:07.149 --> 01:18:12.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Heel veel sectoren staan om mensen te springen. 01:18:12.199 --> 01:18:15.409 align:middle line:82% position:46% size:100% We zitten nu in het proces van de intensiveringen, de richtingen die 01:18:15.529 --> 01:18:21.259 align:middle line:82% position:46% size:100% we hebben gekozen en de KPI's. Zoals beloofd hebben we u een brief 01:18:21.378 --> 01:18:24.699 align:middle line:82% position:46% size:100% gestuurd met een eerste opzet van hoe we denken dat we die KPI's 01:18:24.819 --> 01:18:27.289 align:middle line:82% position:46% size:100% zouden kunnen invullen, waarbij we toewerken naar die integrale 01:18:27.409 --> 01:18:30.100 align:middle line:82% position:46% size:100% rapportage. Dat moet ons de handvatten bieden 01:18:30.430 --> 01:18:34.460 align:middle line:82% position:46% size:100% die nodig zijn om de gereedheid inzichtelijk te maken en daarop te 01:18:34.579 --> 01:18:35.048 align:middle line:82% position:46% size:100% sturen. 01:18:36.579 --> 01:18:39.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Overigens kunnen wij de Kamer over de operationele gereedheid 01:18:41.199 --> 01:18:43.159 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen maar vertrouwelijk rapporteren, maar dat doen we 01:18:43.279 --> 01:18:43.750 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk wel. 01:18:46.899 --> 01:18:50.479 align:middle line:82% position:46% size:100% Op ditzelfde punt had de heer Valstar de suggestie om de 01:18:50.600 --> 01:18:53.306 align:middle line:82% position:46% size:100% capaciteitseisen van de NAVO te betrekken bij de KPI-brief. 01:18:53.426 --> 01:18:59.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Die vraag snap ik heel goed. We zijn net begonnen, dus de Kamer 01:19:00.020 --> 01:19:02.009 align:middle line:82% position:46% size:100% kan nog van alles vinden over die KPI-brief. 01:19:02.128 --> 01:19:04.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar gaan we ongetwijfeld nog over spreken. 01:19:05.409 --> 01:19:11.479 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij willen die monitoring en dat meten van de realisatie stap voor 01:19:11.600 --> 01:19:14.409 align:middle line:82% position:46% size:100% stap en ook met uw Kamer doen. 01:19:16.810 --> 01:19:20.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat dat de manier is om die uitgaven in de gaten te houden. 01:19:21.100 --> 01:19:25.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zie je personeel en materieel terugkomen; eigenlijk alles wat je 01:19:25.850 --> 01:19:28.119 align:middle line:82% position:46% size:100% moet kunnen meten om te kijken of het de goede kant op gaat. 01:19:28.689 --> 01:19:33.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarnaast hebben we het NAVO-proces, waar we net een kleine twintig 01:19:33.289 --> 01:19:38.380 align:middle line:82% position:46% size:100% minuten aan hebben besteed. Dat geeft ook inzicht in de targets 01:19:38.500 --> 01:19:39.829 align:middle line:82% position:46% size:100% van de NAVO. Dat is er. 01:19:40.449 --> 01:19:43.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb de Kamer gezegd dat zij daarover geïnformeerd blijft voor de 01:19:43.760 --> 01:19:48.520 align:middle line:82% position:46% size:100% begrotingsbehandeling. Dat traject is daarnaast 01:19:49.000 --> 01:19:51.170 align:middle line:82% position:46% size:100% beschikbaar. Het lijkt mij gecompliceerd om dat 01:19:51.289 --> 01:19:54.128 align:middle line:82% position:46% size:100% met elkaar te integreren, maar het is wel buitengewoon relevant. 01:19:56.628 --> 01:19:57.649 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Kuzu 01:20:01.750 --> 01:20:03.039 align:middle line:82% position:46% size:100% vroeg welk deel van de 5 miljard 01:20:04.619 --> 01:20:06.460 align:middle line:82% position:46% size:100% gebruikt wordt om te doen wat de NAVO van ons wenst. 01:20:06.819 --> 01:20:10.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Heel kort: eigenlijk zijn die extra investeringen gewoon nodig om de 01:20:10.279 --> 01:20:13.909 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmacht überhaupt op orde te brengen, om te investeren in de 01:20:14.029 --> 01:20:18.016 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmacht van de toekomst en dus om direct en indirect bij te dragen 01:20:18.136 --> 01:20:22.029 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de versterking van de NAVO. Ook dat ziet op de operationele 01:20:22.149 --> 01:20:24.609 align:middle line:82% position:46% size:100% gereedheid die omhoog moet, zodat we onze militairen sneller, vaker en 01:20:24.729 --> 01:20:25.048 align:middle line:82% position:46% size:100% langer 01:20:26.939 --> 01:20:30.130 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen inzetten. Dat komt ook ten goede aan de NAVO. 01:20:30.250 --> 01:20:32.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is niet zo dat je met een schaartje kan zeggen: dit stukje is 01:20:32.798 --> 01:20:36.819 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de NAVO en dit stukje is voor iets anders, voor de EU, voor de 01:20:36.939 --> 01:20:38.838 align:middle line:82% position:46% size:100% inzet op de Antillen of iets dergelijks. 01:20:38.958 --> 01:20:41.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo werkt het niet. We hebben één krijgsmacht, één set 01:20:41.609 --> 01:20:43.899 align:middle line:82% position:46% size:100% of forces en die moeten we kunnen inzetten voor die drie 01:20:44.020 --> 01:20:48.029 align:middle line:82% position:46% size:100% grondwettelijke taken, en daar gaan de investeringen naartoe. 01:20:49.060 --> 01:20:51.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan ben ik bij het laatste 01:20:51.548 --> 01:20:54.588 align:middle line:82% position:46% size:100% onderdeel, de varia. Daar zitten wel hele belangrijke 01:20:54.708 --> 01:20:57.289 align:middle line:82% position:46% size:100% punten bij. De heer Valstar en de heer 01:20:57.409 --> 01:21:01.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg vroegen aandacht voor de vitale infrastructuur op de bodem 01:21:01.588 --> 01:21:04.630 align:middle line:82% position:46% size:100% van de zee of de oceaan en in het bijzonder de Noordzee. 01:21:07.149 --> 01:21:08.346 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een ontzettend belangrijk punt. 01:21:08.466 --> 01:21:13.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is niet zo dat we dat pas sinds de Nord Streamsabotage in de gaten 01:21:13.548 --> 01:21:15.109 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben. Deze Kamer heeft er al langer 01:21:15.229 --> 01:21:17.420 align:middle line:82% position:46% size:100% aandacht voor gevraagd en het kabinet ook. 01:21:17.539 --> 01:21:21.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb het in juni nog onderstreept tijdens een bijeenkomst van de 01:21:22.869 --> 01:21:25.220 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO-ministers. Dat Nederland daarop hamert, heeft 01:21:25.340 --> 01:21:29.000 align:middle line:82% position:46% size:100% er ook toe geleid dat er een opdracht is om te onderzoeken hoe de 01:21:29.119 --> 01:21:33.798 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO in deze context een grotere rol zou kunnen spelen, wat betreft de 01:21:33.918 --> 01:21:38.509 align:middle line:82% position:46% size:100% inzet van militaire capaciteiten, dus eigenlijk preventief, in de 01:21:38.628 --> 01:21:42.789 align:middle line:82% position:46% size:100% gaten houden, maar ook door een coördinerende rol bij inlichtingen, 01:21:43.029 --> 01:21:47.179 align:middle line:82% position:46% size:100% informatie en hoe je die uitwisselt. Vorige week was er een bijeenkomst 01:21:47.298 --> 01:21:51.909 align:middle line:82% position:46% size:100% van de JEF, dus van de landen rond de Oostzee en de Noordzee. 01:21:52.750 --> 01:21:55.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook daar heb ik opgeroepen tot meer uitwisseling over die 01:21:55.189 --> 01:22:01.220 align:middle line:82% position:46% size:100% kwetsbaarheden, want ze zijn er. Dat werd breed gesteund en zal ook 01:22:01.340 --> 01:22:03.140 align:middle line:82% position:46% size:100% worden opgepakt. Het Verenigd Koninkrijk, dat de 01:22:03.260 --> 01:22:06.770 align:middle line:82% position:46% size:100% leiding heeft over de JEF, zal ook hier leiding aan geven. 01:22:06.890 --> 01:22:09.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgende week komen we weer bijeen met eenzelfde groep landen. 01:22:09.590 --> 01:22:11.247 align:middle line:82% position:46% size:100% Die heet de Northern Group. Die is iets groter, want daar zitten 01:22:11.367 --> 01:22:13.640 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld ook de Duitsers bij. Die zijn ook belangrijk in dit 01:22:13.760 --> 01:22:16.750 align:middle line:82% position:46% size:100% verband. En daar gaan we dit weer bespreken. 01:22:20.259 --> 01:22:24.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Het klopt dat het ministerie van IenW coördinerend is voor de 01:22:24.260 --> 01:22:29.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Noordzee, omdat er meer aan de hand is dan waar wij vanuit Defensie mee 01:22:29.180 --> 01:22:32.659 align:middle line:82% position:46% size:100% te maken hebben, denk aan ruimtelijke ordening en de 01:22:32.779 --> 01:22:36.729 align:middle line:82% position:46% size:100% windmolens en dat soort zaken. Wij trekken het ook breder. 01:22:36.939 --> 01:22:39.969 align:middle line:82% position:46% size:100% EZK is er ook bij betrokken vanwege de bedrijven. 01:22:40.930 --> 01:22:47.198 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar deze rol en deze militaire samenwerking moeten we intensiveren. 01:22:47.319 --> 01:22:52.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar liepen dus al trajecten voor en daar ga ik graag mee door. 01:22:54.609 --> 01:22:57.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat het belangrijk is dat de private sector daar ook bij 01:22:57.350 --> 01:22:59.960 align:middle line:82% position:46% size:100% betrokken is, want het zal voor een groot deel ook moeten via 01:23:00.079 --> 01:23:03.859 align:middle line:82% position:46% size:100% technologie en innovatie. Voor u vervolgt, heeft u een 01:23:03.979 --> 01:23:05.539 align:middle line:82% position:46% size:100% interruptie van de heer Valstar, VVD. 01:23:05.659 --> 01:23:08.815 align:middle line:82% position:46% size:100% In de hoop dat dit blokje was afgerond. 01:23:08.935 --> 01:23:10.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, ik had ook nog een antwoord op een specifieke vraag. 01:23:11.588 --> 01:23:13.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ga ik nog even zitten. De heer Valstar had ook nog een 01:23:13.829 --> 01:23:15.189 align:middle line:82% position:46% size:100% specifieke vraag over een Brits 01:23:17.048 --> 01:23:20.630 align:middle line:82% position:46% size:100% monitoringschip. Hij vroeg of we dat niet wat meer 01:23:20.750 --> 01:23:23.770 align:middle line:82% position:46% size:100% gezamenlijk kunnen doen, want nou hebben de Britten die stap al gezet. 01:23:24.189 --> 01:23:26.850 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben in ieder geval in de Defensienota zelf een aankondiging 01:23:26.970 --> 01:23:28.939 align:middle line:82% position:46% size:100% gedaan. Ja, we moeten meer doen aan die 01:23:29.060 --> 01:23:32.189 align:middle line:82% position:46% size:100% bescherming. Dat kunnen we doen met 01:23:32.310 --> 01:23:34.100 align:middle line:82% position:46% size:100% internationale partners. We hebben trouwens ook nationale 01:23:34.220 --> 01:23:35.630 align:middle line:82% position:46% size:100% partners nodig. We hebben de Kustwacht nodig; we 01:23:35.750 --> 01:23:39.380 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben de politie nodig. We willen surveillancecapaciteit 01:23:39.500 --> 01:23:42.649 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de Noordzee verwerven. Daarbij gaat het bijvoorbeeld over 01:23:42.770 --> 01:23:45.699 align:middle line:82% position:46% size:100% bewakingssensoren, over onbemande systemen. 01:23:46.659 --> 01:23:52.292 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is al een A-brief in de maak voor dit soort capaciteiten voor 01:23:52.412 --> 01:23:55.609 align:middle line:82% position:46% size:100% intelligence surveillance en reconnaissance Noordzee. 01:23:55.729 --> 01:23:59.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee zit ik per ongeluk in het domein van de staatssecretaris, maar 01:24:00.250 --> 01:24:01.600 align:middle line:82% position:46% size:100% hij kan dat straks nog verder toelichten. 01:24:02.229 --> 01:24:05.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat komt eraan. Mijnenbestrijdingsvaartuigen zullen 01:24:05.420 --> 01:24:07.039 align:middle line:82% position:46% size:100% met onbemande apparatuur worden uitgerust. 01:24:07.159 --> 01:24:08.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ook heel belangrijk. 01:24:10.180 --> 01:24:13.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor de monitoring van de Noordzee is de Reaper natuurlijk ook heel 01:24:13.729 --> 01:24:17.319 align:middle line:82% position:46% size:100% geschikt. Dus ja, we hebben daar nieuwe 01:24:17.470 --> 01:24:20.088 align:middle line:82% position:46% size:100% spullen voor nodig. Ik wil zeker kijken, met de Britten 01:24:20.208 --> 01:24:23.510 align:middle line:82% position:46% size:100% en met de andere landen in de JEF, hoe we dat beter op elkaar kunnen 01:24:23.630 --> 01:24:24.368 align:middle line:82% position:46% size:100% laten aansluiten. Ik zei het al. 01:24:24.488 --> 01:24:26.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik sluit ook niet uit dat we dan meer gezamenlijk kunnen doen. 01:24:26.899 --> 01:24:30.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is natuurlijk de cliffhanger of dit het antwoord is op de vraag die 01:24:30.588 --> 01:24:32.960 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Valstar wilde stellen. Net niet. 01:24:33.079 --> 01:24:35.270 align:middle line:82% position:46% size:100% En het is maar goed dat die Reaper bewapend wordt. 01:24:40.100 --> 01:24:42.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Indachtig het MRTT, het Multi Role Tanker 01:24:43.989 --> 01:24:46.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Transport-toestel dat we gezamenlijk met een aantal landen hebben 01:24:46.128 --> 01:24:51.588 align:middle line:82% position:46% size:100% verworven, en indachtig de AWACS-toestellen van de NAVO was 01:24:51.708 --> 01:24:55.338 align:middle line:82% position:46% size:100% mijn voorstel eigenlijk meer om samen met de landen om de Noordzee 01:24:55.458 --> 01:24:56.618 align:middle line:82% position:46% size:100% en de landen om de Baltische Zee ook in het maritieme domein capaciteiten 01:24:56.738 --> 01:24:59.000 align:middle line:82% position:46% size:100% te verwerven. Ik vergeleek het met de JEF en de 01:24:59.119 --> 01:25:01.119 align:middle line:82% position:46% size:100% landen die daarin samenwerken. 01:25:05.259 --> 01:25:08.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu is ieder land dat weer op zichzelf aan het doen. 01:25:08.630 --> 01:25:12.048 align:middle line:82% position:46% size:100% De Noren doen het op zichzelf, de Britten doen het op zichzelf en ik 01:25:12.168 --> 01:25:14.470 align:middle line:82% position:46% size:100% hoor dat wij dat nu ook weer op onszelf gaan doen. 01:25:14.590 --> 01:25:19.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn verzoek aan de minister was: ga in die groep vooroplopen en ga 01:25:20.069 --> 01:25:25.520 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen of er behoefte is om te poolen, om gezamenlijk te verwerven 01:25:25.640 --> 01:25:28.100 align:middle line:82% position:46% size:100% en om uiteindelijk bijvoorbeeld die schepen met een internationale crew 01:25:28.220 --> 01:25:28.658 align:middle line:82% position:46% size:100% te bemannen. 01:25:30.649 --> 01:25:32.698 align:middle line:82% position:46% size:100% Als u het goedvindt, wordt die vraag in tweeën beantwoord. 01:25:32.819 --> 01:25:34.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wou één deel doen en ik wou één deel aan de staatssecretaris 01:25:34.979 --> 01:25:37.949 align:middle line:82% position:46% size:100% overlaten, want ik weet dat hij iets gaat zeggen over een alliantie die 01:25:38.069 --> 01:25:41.010 align:middle line:82% position:46% size:100% er is met — nou ga ik die term toch gebruiken; die vind ik zo leuk — de 01:25:41.130 --> 01:25:44.670 align:middle line:82% position:46% size:100% "bierdrinkende landen". Nou, dan weet u meteen welke landen 01:25:44.789 --> 01:25:46.469 align:middle line:82% position:46% size:100% dat zijn. De staatssecretaris komt daar zo op 01:25:46.588 --> 01:25:48.288 align:middle line:82% position:46% size:100% terug. Mijn deel ging eigenlijk over het 01:25:48.408 --> 01:25:52.760 align:middle line:82% position:46% size:100% gegeven dat er meer nodig is, met name innovatief, onbemand. 01:25:53.210 --> 01:25:58.909 align:middle line:82% position:46% size:100% En dat is al gaande. Het plan, de alliantie, moet 01:25:59.390 --> 01:26:00.949 align:middle line:82% position:46% size:100% strategisch gezien hierover gaan: 01:26:02.640 --> 01:26:06.170 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben we het nou goed genoeg in de gaten, wisselen we die informatie 01:26:06.289 --> 01:26:09.529 align:middle line:82% position:46% size:100% goed genoeg met elkaar uit en waarin kunnen we elkaar versterken? 01:26:09.779 --> 01:26:12.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is wat nu via de JEF loopt en waar ik de Duitsers graag bij wil 01:26:12.539 --> 01:26:15.029 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben. Gaat het echt over de hardware, dan 01:26:15.149 --> 01:26:16.880 align:middle line:82% position:46% size:100% zeg ik dat de staatssecretaris daar zo op terugkomt. 01:26:20.199 --> 01:26:23.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ga ik toch vragen of de staatssecretaris dan ook meegaat 01:26:23.140 --> 01:26:25.500 align:middle line:82% position:46% size:100% naar die JEF-meeting om dit te bespreken. 01:26:26.250 --> 01:26:28.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Want volgens mij is het voornamelijk de minister die in deze 01:26:28.930 --> 01:26:30.399 align:middle line:82% position:46% size:100% internationale gremia opereert. 01:26:32.298 --> 01:26:34.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn verzoek aan de minister is dus: niet alleen studie, maar ook staal. 01:26:34.930 --> 01:26:36.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik noemde dat in mijn eerste termijn. 01:26:38.838 --> 01:26:40.279 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben het hier gewoon over staal. 01:26:40.729 --> 01:26:43.109 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen wel weer gaan studeren en we kunnen hier nog jaren over gaan 01:26:43.229 --> 01:26:44.479 align:middle line:82% position:46% size:100% praten, maar dat is nou het hele punt. 01:26:45.020 --> 01:26:48.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Infrastructuur en Waterstaat heeft die hete aardappel nu door de keel 01:26:48.210 --> 01:26:50.460 align:middle line:82% position:46% size:100% geduwd gekregen. Die zitten daar een paar panden 01:26:50.579 --> 01:26:53.210 align:middle line:82% position:46% size:100% verderop nog op te studeren. Het punt is: moeten we niet alvast 01:26:53.329 --> 01:26:54.976 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan beginnen? Moet Defensie niet doen wat zij al 01:26:55.096 --> 01:26:57.250 align:middle line:82% position:46% size:100% vier eeuwen lang doet, namelijk onze belangen verdedigen? 01:26:59.470 --> 01:27:00.548 align:middle line:82% position:46% size:100% Geen woorden, maar wapens! 01:27:02.289 --> 01:27:04.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vond het een mooie alliteratie van de heer Valstar. 01:27:05.560 --> 01:27:08.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik snap het punt heel goed. Het is niet nodig dat we met z'n 01:27:08.119 --> 01:27:09.520 align:middle line:82% position:46% size:100% tweeën naar allerlei vergaderingen gaan. 01:27:09.789 --> 01:27:13.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan deze boodschap heel goed meenemen als dat dienstig is en dat 01:27:13.279 --> 01:27:16.210 align:middle line:82% position:46% size:100% zal ik ook zeker doen. Wat ik wilde benadrukken — dat zeg 01:27:16.329 --> 01:27:18.909 align:middle line:82% position:46% size:100% ik juist omdat ik het zo eens ben met de heer Valstar 01:27:20.649 --> 01:27:25.789 align:middle line:82% position:46% size:100% — is dat de onderwaterinfrastructuur van A naar B gaat. 01:27:25.909 --> 01:27:29.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat een land nooit in zijn eentje de hele veiligheid 01:27:30.069 --> 01:27:32.890 align:middle line:82% position:46% size:100% daarvan kan garanderen. Er moet dus samengewerkt worden. 01:27:33.548 --> 01:27:36.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan gaan om het delen van informatie om het te voorkomen — dat 01:27:37.180 --> 01:27:41.886 align:middle line:82% position:46% size:100% is de dreiging, de intelkant — dat kan gaan over techniek, innovatie en 01:27:42.006 --> 01:27:44.448 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerking met het bedrijfsleven, dat vaak eigenaar is van die kabels, 01:27:44.569 --> 01:27:47.168 align:middle line:82% position:46% size:100% en het gaat inderdaad ook gewoon over inzet. 01:27:47.560 --> 01:27:50.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat dus gewoon over de hardware: wat hebben wij, wat heeft 01:27:50.659 --> 01:27:52.418 align:middle line:82% position:46% size:100% de marine, wat heeft de Kustwacht? 01:27:54.430 --> 01:27:57.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Zeker als het gaat over de toekomst van de scheepsbouw en de 01:27:57.500 --> 01:27:59.470 align:middle line:82% position:46% size:100% desbetreffende plannen zullen wij samen optrekken. 01:27:59.859 --> 01:28:03.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik daarvoor iets moet regelen in internationale gremia, dan zal ik 01:28:03.199 --> 01:28:05.060 align:middle line:82% position:46% size:100% dat zeker doen. Dan krijg ik de boodschap van 01:28:05.180 --> 01:28:06.189 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris Van der Maat mee. 01:28:08.140 --> 01:28:10.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan had de heer Segers een vraag 01:28:10.699 --> 01:28:14.560 align:middle line:82% position:46% size:100% over Turkije. Hij noemde het "een ongemakkelijke 01:28:15.430 --> 01:28:18.310 align:middle line:82% position:46% size:100% vriendschap". Ik begrijp dat hij dat zo zegt. 01:28:19.270 --> 01:28:21.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Turkije is een ontzettend belangrijke bondgenoot. 01:28:21.520 --> 01:28:25.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet in de laatste plaats vanwege de geografische ligging. 01:28:25.539 --> 01:28:25.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Turkije 01:28:27.699 --> 01:28:31.460 align:middle line:82% position:46% size:100% bepaalt eigenlijk de toegang tot de Zwarte Zee en vormt het 01:28:31.579 --> 01:28:34.989 align:middle line:82% position:46% size:100% zuidoostelijk deel van het bondgenootschap. 01:28:35.619 --> 01:28:38.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben in deze oorlog met Oekraïne gezien dat Turkije een 01:28:38.239 --> 01:28:42.639 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijke rol speelt. Zij houden ook contact met Rusland. 01:28:43.899 --> 01:28:48.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar kun je kritisch op zijn, maar ik denk wel dat wij dankzij die rol 01:28:48.310 --> 01:28:50.750 align:middle line:82% position:46% size:100% de graandeal hebben gekregen. Die graandeal vinden we allemaal 01:28:50.869 --> 01:28:53.350 align:middle line:82% position:46% size:100% heel belangrijk. Die is net weer verlengd. 01:28:53.949 --> 01:28:56.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Turkije beheert ook de toegang tot de Dardanellen. 01:28:56.560 --> 01:28:58.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat ligt vast in het Verdrag van Montreux. 01:28:59.500 --> 01:29:02.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij hebben dat meteen toegepast. Ik denk dat dat enorm belangrijk is 01:29:02.510 --> 01:29:06.399 align:middle line:82% position:46% size:100% geweest aan het begin van de oorlog. Ze zijn dus een belangrijke speler. 01:29:07.838 --> 01:29:11.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is gewoon een feit. Dat is ook een beetje de kern van 01:29:11.329 --> 01:29:13.338 align:middle line:82% position:46% size:100% het AIV-advies. Het kabinet moet nog met een reactie 01:29:13.458 --> 01:29:15.686 align:middle line:82% position:46% size:100% daarop komen, dus ik wil er niet op vooruitlopen, maar in het AIV-advies 01:29:15.806 --> 01:29:22.759 align:middle line:82% position:46% size:100% staat: erken dat Turkije die belangrijke rol heeft en dat je 01:29:22.878 --> 01:29:25.929 align:middle line:82% position:46% size:100% daarom een relatie moet hebben met dat land. 01:29:26.140 --> 01:29:28.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is wat het AIV zegt. De kabinetsreactie volgt nog. 01:29:28.699 --> 01:29:32.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben het ook heel erg met de heer Segers eens dat de NAVO een 01:29:32.750 --> 01:29:35.319 align:middle line:82% position:46% size:100% waardegemeenschap is. Dat is zo. 01:29:36.039 --> 01:29:38.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Alle bondgenoten onderschrijven het Verdrag van Washington. 01:29:39.399 --> 01:29:43.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar staat dat in. Dat is goed, want dat betekent dat 01:29:43.609 --> 01:29:47.810 align:middle line:82% position:46% size:100% we het gesprek kunnen voeren, ook met Turkije, en dat we elkaar kunnen 01:29:47.930 --> 01:29:49.869 align:middle line:82% position:46% size:100% aanspreken als we daar reden toe zien. 01:29:50.048 --> 01:29:53.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook dat moeten we blijven doen. Dat is mijn reflectie naar 01:29:53.750 --> 01:29:56.329 align:middle line:82% position:46% size:100% aanleiding van zijn opmerking. De heer Segers maakte ook een 01:29:56.449 --> 01:30:00.878 align:middle line:82% position:46% size:100% opmerking over missies. Hij noemde Mali en Bosnië. 01:30:01.810 --> 01:30:05.869 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben onlangs een debat gehad dat zag op de evaluatie van de 01:30:05.989 --> 01:30:08.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse bijdrage aan MINUSMA, de Mali-missie. 01:30:08.779 --> 01:30:11.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen hebben we ook gezegd dat dat mandaat duidelijk moet zijn. 01:30:12.100 --> 01:30:17.199 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten aan de voorkant eerlijk en realistisch zijn in wat we kunnen 01:30:17.560 --> 01:30:19.930 align:middle line:82% position:46% size:100% bereiken. We weten dat die missiebijdrage 01:30:20.710 --> 01:30:22.920 align:middle line:82% position:46% size:100% altijd in een heel weerbarstige context gebeurt. 01:30:23.039 --> 01:30:25.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is nooit makkelijk, want anders was die missie er ook helemaal niet. 01:30:26.409 --> 01:30:28.698 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat doorgaans ook gepaard met risico's. 01:30:28.819 --> 01:30:33.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Juist dan is transparant en eerlijk zijn over wat je kunt 01:30:35.199 --> 01:30:36.939 align:middle line:82% position:46% size:100% en wilt bewerkstelligen echt cruciaal. 01:30:38.649 --> 01:30:41.439 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten leren van het verleden. 01:30:43.239 --> 01:30:46.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Iedere missie is anders, maar iedere missie heeft wel lessen voor de 01:30:46.550 --> 01:30:47.109 align:middle line:82% position:46% size:100% toekomst. 01:30:48.609 --> 01:30:55.119 align:middle line:82% position:46% size:100% In die vergadering hebben minister Hoekstra en ik ook gezegd dat we die 01:30:55.239 --> 01:30:58.609 align:middle line:82% position:46% size:100% duidelijke formulering van het missiemandaat, van de doelstelling 01:30:58.729 --> 01:31:01.810 align:middle line:82% position:46% size:100% die Nederland heeft, echt heel helder moeten maken. 01:31:02.560 --> 01:31:06.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar kan de Kamer ons aan houden in toekomstige artikel 100-brieven. 01:31:07.418 --> 01:31:10.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor u vervolgt, heeft u een interruptie van de heer Segers 01:31:10.250 --> 01:31:11.139 align:middle line:82% position:46% size:100% namens de ChristenUnie. 01:31:16.029 --> 01:31:20.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik snap dat bij sommige missies ook geopolitieke overwegingen een rol 01:31:20.449 --> 01:31:24.048 align:middle line:82% position:46% size:100% spelen, een beroep dat bondgenoten op ons doen als wij ook een beroep 01:31:24.168 --> 01:31:26.260 align:middle line:82% position:46% size:100% op hen doen. Dat snap ik. 01:31:26.710 --> 01:31:30.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar is de minister het met mij eens dat de helderheid en de 01:31:30.979 --> 01:31:33.319 align:middle line:82% position:46% size:100% uitvoerbaarheid van het mandaat echt doorslaggevend zijn bij het 01:31:33.439 --> 01:31:35.810 align:middle line:82% position:46% size:100% uitzenden van onze mensen? Ik vond het pijnlijk bij de 01:31:35.930 --> 01:31:40.369 align:middle line:82% position:46% size:100% evaluatie van de missie in Mali dat die existentiële vraag "waarom 01:31:40.489 --> 01:31:43.479 align:middle line:82% position:46% size:100% zitten we hier eigenlijk en maakt het verschil?" inderdaad 01:31:44.168 --> 01:31:48.500 align:middle line:82% position:46% size:100% medebepalend is voor het al dan niet welbevinden na afloop van zo'n 01:31:48.619 --> 01:31:50.509 align:middle line:82% position:46% size:100% missie. Aan ons de grote 01:31:50.628 --> 01:31:54.380 align:middle line:82% position:46% size:100% verantwoordelijkheid dat een helder mandaat met middelen en 01:31:54.500 --> 01:31:55.088 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijkheden, 01:31:56.939 --> 01:32:00.319 align:middle line:82% position:46% size:100% waarmee onze manschappen ook echt uit de voeten kunnen, voorwaardelijk 01:32:00.439 --> 01:32:04.539 align:middle line:82% position:46% size:100% is voor zo'n missie. Kunnen we dat met elkaar afspreken 01:32:04.899 --> 01:32:06.710 align:middle line:82% position:46% size:100% als we nadenken over een volgende missie? 01:32:06.829 --> 01:32:09.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, ik vind dat cruciaal. Ik ben het helemaal met de heer 01:32:10.000 --> 01:32:12.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Segers eens. Ik ben minister van Defensie. 01:32:12.689 --> 01:32:16.238 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is precies waar ik voor sta. Als je mensen naar zo'n missie 01:32:16.359 --> 01:32:20.378 align:middle line:82% position:46% size:100% stuurt waarbij ze risico lopen, dan moet je daar eerlijk over zijn. 01:32:20.560 --> 01:32:22.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Je moet eerlijk zijn over wat je doel is. 01:32:24.609 --> 01:32:26.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Trouwens, anders moet je het ook niet doen. 01:32:26.739 --> 01:32:30.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Je moet alles doen wat je kunt om de risico's te mitigeren. 01:32:32.918 --> 01:32:37.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat rapport over MINUSMA is een kritisch rapport. 01:32:37.279 --> 01:32:41.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd staan er ook dingen in over de kwaliteit van de 01:32:41.298 --> 01:32:42.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse inzet. 01:32:46.600 --> 01:32:47.738 align:middle line:82% position:46% size:100% MINUSMA is er nog steeds, maar 01:32:49.270 --> 01:32:51.560 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien waren de doelstellingen van de Nederlandse inzet daarin te 01:32:51.680 --> 01:32:55.029 align:middle line:82% position:46% size:100% groot, te hoog gegrepen en niet realistisch. 01:32:55.298 --> 01:32:59.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar als je inzoomt op wat de Nederlanders op verschillende 01:32:59.180 --> 01:33:02.539 align:middle line:82% position:46% size:100% manieren, op verschillende momenten wél hebben gedaan, meer in het 01:33:02.659 --> 01:33:07.548 align:middle line:82% position:46% size:100% klein, dan is de beoordeling anders. Dan kun je wel degelijk het verschil 01:33:07.668 --> 01:33:08.510 align:middle line:82% position:46% size:100% maken. Maar dat is natuurlijk niet 01:33:08.630 --> 01:33:12.186 align:middle line:82% position:46% size:100% hetzelfde als zeggen dat je met zo'n missie een einde zou kunnen maken 01:33:12.306 --> 01:33:14.050 align:middle line:82% position:46% size:100% aan terrorisme. Ik chargeer nu een beetje, hè. 01:33:14.170 --> 01:33:16.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Je moet het zoeken tussen die twee uitersten. 01:33:18.520 --> 01:33:20.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben het helemaal met de heer Segers eens dat we daar aan de 01:33:20.390 --> 01:33:23.529 align:middle line:82% position:46% size:100% voorkant, in het missiemandaat, zo duidelijk mogelijk over moeten zijn 01:33:23.949 --> 01:33:27.338 align:middle line:82% position:46% size:100% en dat we dat ook in deze Kamer op die manier moeten wisselen. 01:33:28.029 --> 01:33:28.418 align:middle line:82% position:46% size:100% Het 01:33:30.039 --> 01:33:35.000 align:middle line:82% position:46% size:100% is een risico dat we bij het verdedigen van de missie inderdaad 01:33:35.119 --> 01:33:37.849 align:middle line:82% position:46% size:100% veel te hoge doelen stellen. Het was inderdaad veel te hoog 01:33:37.969 --> 01:33:41.930 align:middle line:82% position:46% size:100% gegrepen om te zeggen: dat gaat allerlei mensensmokkel in de Sahel 01:33:42.050 --> 01:33:42.488 align:middle line:82% position:46% size:100% tegen. 01:33:45.520 --> 01:33:48.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Van de weeromstuit is het dan heel problematisch als de manschappen 01:33:49.298 --> 01:33:50.918 align:middle line:82% position:46% size:100% zich afvragen of ze echt wel verschil maken. 01:33:51.038 --> 01:33:53.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan de missie nog steeds kwalitatief goed zijn, maar is de 01:33:53.510 --> 01:33:54.520 align:middle line:82% position:46% size:100% missie echt wel 01:33:56.829 --> 01:33:59.810 align:middle line:82% position:46% size:100% alle moeite waard? Een van de grootste trauma's die we 01:33:59.930 --> 01:34:03.460 align:middle line:82% position:46% size:100% in de laatste decennia hebben opgelopen, is Srebrenica, waarin 01:34:05.109 --> 01:34:08.582 align:middle line:82% position:46% size:100% het mandaat tekortschoot. De doelstelling was te hoog gegrepen 01:34:08.703 --> 01:34:11.409 align:middle line:82% position:46% size:100% en er waren te weinig middelen om die waar te kunnen maken. 01:34:14.109 --> 01:34:16.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij dat soort afwegingen kunnen we altijd zeggen "we moeten zo veel 01:34:16.609 --> 01:34:19.377 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijk doen" of "we moeten het zo goed mogelijk doen", maar er kunnen 01:34:19.497 --> 01:34:22.189 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk ook momenten zijn waarop je zegt "met dit doel en deze 01:34:22.310 --> 01:34:26.270 align:middle line:82% position:46% size:100% middelen sturen we onze mensen niet uit", omdat we weten wat het effect 01:34:26.390 --> 01:34:29.560 align:middle line:82% position:46% size:100% is op de manschappen. Het kan een mission impossible zijn, 01:34:29.979 --> 01:34:34.238 align:middle line:82% position:46% size:100% en dan nemen we een enorm risico met het welbevinden van onze mensen. 01:34:34.390 --> 01:34:35.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat mij betreft nemen we dat risico niet. 01:34:38.088 --> 01:34:40.798 align:middle line:82% position:46% size:100% In het debat dat we voerden, hebben we gezegd dat we aan de voorkant 01:34:40.918 --> 01:34:44.527 align:middle line:82% position:46% size:100% realistisch willen zijn, dat de doelstelling duidelijk moet zijn en 01:34:44.646 --> 01:34:48.210 align:middle line:82% position:46% size:100% dat de opdracht helder moet zijn. Je stuurt de mensen inderdaad niet 01:34:48.329 --> 01:34:51.899 align:middle line:82% position:46% size:100% zomaar, maar je stuurt ze met wat nodig is om de missie mogelijk te 01:34:52.020 --> 01:34:54.149 align:middle line:82% position:46% size:100% maken. Dat gaat dus ook over de capaciteit 01:34:54.270 --> 01:34:57.529 align:middle line:82% position:46% size:100% die nodig is voor de bescherming of voor een eventuele inzet; dat is 01:34:57.649 --> 01:34:58.890 align:middle line:82% position:46% size:100% helemaal afhankelijk van wat de missie is. 01:34:59.010 --> 01:35:00.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar ben ik het helemaal mee eens. Maar 01:35:01.989 --> 01:35:05.168 align:middle line:82% position:46% size:100% de conclusie moet niet zijn dat we dan geen missies meer zouden doen. 01:35:06.250 --> 01:35:08.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een beetje het gevaar. Ik denk dat we lessen moeten trekken 01:35:08.750 --> 01:35:11.260 align:middle line:82% position:46% size:100% en ervan moeten leren, zodat we het bij de volgende missies goed doen. 01:35:11.680 --> 01:35:12.668 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar moeten we heel kritisch op zijn. 01:35:13.168 --> 01:35:16.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat het cruciaal is om je te realiseren dat er plekken zijn in de 01:35:17.000 --> 01:35:22.488 align:middle line:82% position:46% size:100% wereld waar onrust is en waar terrorisme een kans krijgt vanwege 01:35:22.609 --> 01:35:27.279 align:middle line:82% position:46% size:100% armoede en andere redenen, en dat het ook onze taak is, vanuit de VN, 01:35:27.699 --> 01:35:30.970 align:middle line:82% position:46% size:100% de Europese Unie en de NAVO, om daar een bijdrage te leveren aan 01:35:31.090 --> 01:35:34.338 align:middle line:82% position:46% size:100% stabiliteit en het bevorderen van de internationale rechtsorde. 01:35:34.458 --> 01:35:37.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Want je ziet nu, ook door de oorlog in Oekraïne, hoe gevaarlijk het is 01:35:37.909 --> 01:35:40.210 align:middle line:82% position:46% size:100% als de internationale rechtsorde niet wordt gerespecteerd. 01:35:41.560 --> 01:35:45.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Landen als Nederland kunnen dat. We moeten dus bereid zijn om dat te 01:35:45.739 --> 01:35:47.649 align:middle line:82% position:46% size:100% doen, maar wel op een verantwoorde manier. 01:35:47.829 --> 01:35:50.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat de heer Segers en ik elkaar daar volledig in vinden. 01:35:52.239 --> 01:35:54.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kijk heel even naar de tijd, omdat de staatssecretaris ook nog 01:35:54.699 --> 01:35:56.260 align:middle line:82% position:46% size:100% moet antwoorden. Hoeveel tijd denkt de minister nog 01:35:56.470 --> 01:35:57.470 align:middle line:82% position:46% size:100% nodig te hebben voor de beantwoording? 01:35:57.590 --> 01:36:00.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is geheel afhankelijk van de interrupties, maar anders ben ik 01:36:00.960 --> 01:36:03.439 align:middle line:82% position:46% size:100% echt binnen tien minuten of een kwartiertje klaar. 01:36:03.560 --> 01:36:04.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Kijk eens aan. Vervolgt u uw betoog. 01:36:08.359 --> 01:36:12.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Piri vroeg naar Afghanistan. Zij heeft al eerder aandacht 01:36:12.168 --> 01:36:15.270 align:middle line:82% position:46% size:100% gevraagd voor het registreren van de lokale mensen. 01:36:15.390 --> 01:36:17.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is voor haar een belangrijk punt en voor mij ook. 01:36:18.430 --> 01:36:23.118 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarover is ook een motie aangenomen door de Kamer, de motie-Belhaj, die 01:36:23.238 --> 01:36:26.449 align:middle line:82% position:46% size:100% kaders geeft voor de inzet van lokaal personeel bij toekomstige 01:36:26.569 --> 01:36:28.752 align:middle line:82% position:46% size:100% missies en op Nederlandse ambassades en consulaten. 01:36:28.872 --> 01:36:31.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kabinet heeft gezegd die motie uit te voeren en het wil dat ook 01:36:31.460 --> 01:36:34.759 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgvuldig doen. In ieder geval kan ik hier alvast 01:36:34.878 --> 01:36:37.463 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen — ik hoop dat mevrouw Piri dat op een andere manier meekrijgt — 01:36:37.583 --> 01:36:40.909 align:middle line:82% position:46% size:100% dat Defensie in alle missiegebieden is overgegaan tot de registratie van 01:36:41.029 --> 01:36:45.750 align:middle line:82% position:46% size:100% lokale medewerkers. Sinds 1 februari van dit jaar wordt 01:36:45.878 --> 01:36:48.720 align:middle line:82% position:46% size:100% lokaal ingehuurd personeel geregistreerd volgens een van 01:36:48.840 --> 01:36:53.119 align:middle line:82% position:46% size:100% tevoren afgesproken proces. Voor toekomstige missies is daar een 01:36:53.239 --> 01:36:57.869 align:middle line:82% position:46% size:100% standaardinstructie voor opgesteld. We zijn nog bezig met de registratie 01:36:57.989 --> 01:37:00.983 align:middle line:82% position:46% size:100% van lokale medewerkers bij missies met terugwerkende kracht. 01:37:01.103 --> 01:37:04.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is nog niet helemaal rond. Ik zal de Kamer daar nog over 01:37:04.500 --> 01:37:05.029 align:middle line:82% position:46% size:100% informeren. 01:37:07.239 --> 01:37:13.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor de Afghaanse medewerkers die nu in Nederland zijn, hadden twee leden 01:37:13.279 --> 01:37:16.698 align:middle line:82% position:46% size:100% van uw Kamer een initiatief genomen, mevrouw Piri en de heer Valstar. 01:37:16.819 --> 01:37:19.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kijk even of ik het goed heb; gelukkig wel. 01:37:20.649 --> 01:37:24.434 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij vonden, en dat vind ik met hen, dat we Afghaanse oud medewerkers op 01:37:24.554 --> 01:37:28.550 align:middle line:82% position:46% size:100% passende wijze moeten eren. Ik heb besloten om deze groep oud 01:37:28.670 --> 01:37:32.109 align:middle line:82% position:46% size:100% medewerkers een speciaal aandenken te geven. 01:37:32.560 --> 01:37:35.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat moet nog ontwikkeld worden. Wij zullen zorgen voor een mooi, 01:37:35.560 --> 01:37:40.382 align:middle line:82% position:46% size:100% passend, fysiek moment met hen om dat aan hen te overhandigen en 01:37:40.502 --> 01:37:44.838 align:middle line:82% position:46% size:100% daarover te spreken. Aan dat blijk van erkenning en 01:37:44.958 --> 01:37:50.479 align:middle line:82% position:46% size:100% waardering wordt nu gewerkt. Ik deel de ergernis van de heer 01:37:50.600 --> 01:37:50.966 align:middle line:82% position:46% size:100% Boswijk over uniformen bij demonstraties. 01:37:51.087 --> 01:37:51.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Die deel ik met hem. 01:37:52.960 --> 01:37:57.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn regels. Als militairen, in en uit dienst, 01:37:57.548 --> 01:38:00.759 align:middle line:82% position:46% size:100% een uniform aanhebben, vallen ze onder het militair tuchtrecht. 01:38:01.838 --> 01:38:05.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Daaronder is het verboden om een uniform te dragen bij betogingen. 01:38:07.750 --> 01:38:09.998 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is dus ongewenst. Het is eigenlijk sowieso ongewenst 01:38:10.118 --> 01:38:14.449 align:middle line:82% position:46% size:100% als mensen een militair uniform niet correct, niet bevoegd of met een 01:38:14.569 --> 01:38:17.659 align:middle line:82% position:46% size:100% verkeerd doel gebruiken. Ik heb me daar eerder over 01:38:17.779 --> 01:38:19.899 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgesproken. De CDS en de minister van JenV 01:38:20.020 --> 01:38:24.430 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben dat ook gedaan. Feit is ook dat het soms in het 01:38:24.640 --> 01:38:26.988 align:middle line:82% position:46% size:100% handhavend optreden — een verantwoordelijkheid van de 01:38:27.109 --> 01:38:28.600 align:middle line:82% position:46% size:100% burgemeester of de uitvoerende diensten 01:38:30.128 --> 01:38:33.259 align:middle line:82% position:46% size:100% — niet altijd even makkelijk is om daar prioriteit aan te geven. 01:38:33.378 --> 01:38:34.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kan zijn dat er andere prioriteiten zijn. 01:38:35.079 --> 01:38:40.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorts is het best lastig om uit te zoeken of iemand zich gewoon heeft 01:38:41.088 --> 01:38:43.579 align:middle line:82% position:46% size:100% verkleed als militair of dat die persoon echt een militair of een 01:38:43.699 --> 01:38:48.289 align:middle line:82% position:46% size:100% veteraan is. Daarom gebeurt het in die gevallen 01:38:48.409 --> 01:38:51.109 align:middle line:82% position:46% size:100% niet altijd. Maar ik vind het toch belangrijk om 01:38:51.229 --> 01:38:57.079 align:middle line:82% position:46% size:100% hier aandacht aan te blijven geven en daar ook met andere instanties en 01:38:57.199 --> 01:38:58.779 align:middle line:82% position:46% size:100% met de betrokken gezagen 01:39:04.810 --> 01:39:06.100 align:middle line:82% position:46% size:100% over te spreken. 01:39:08.229 --> 01:39:09.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik denk 01:39:11.979 --> 01:39:14.224 align:middle line:82% position:46% size:100% dat ik klaar ben, want voor mij liggen nu alleen nog de antwoorden 01:39:14.344 --> 01:39:16.779 align:middle line:82% position:46% size:100% die ik al schriftelijk aan de Kamer heb verstrekt. 01:39:17.168 --> 01:39:20.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Die zitten nog in mijn stapel, maar die heb ik al schriftelijk 01:39:20.239 --> 01:39:22.029 align:middle line:82% position:46% size:100% beantwoord. Dus wat mij betreft, heb ik de 01:39:22.149 --> 01:39:24.439 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen nu beantwoord en zou u het woord kunnen geven aan de 01:39:24.560 --> 01:39:27.020 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris. Dat zou ik kunnen doen, maar dat doe 01:39:27.289 --> 01:39:31.560 align:middle line:82% position:46% size:100% ik pas nadat de heer Jasper van Dijk namens de SP een interruptie heeft 01:39:31.680 --> 01:39:33.448 align:middle line:82% position:46% size:100% gepleegd. Ik heb ook nog de heer Valstar zien 01:39:33.569 --> 01:39:34.850 align:middle line:82% position:46% size:100% staan. Maar eerst de heer Jasper van Dijk. 01:39:36.430 --> 01:39:39.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb inderdaad nog een vraag die schriftelijk beantwoord is, maar 01:39:39.798 --> 01:39:44.378 align:middle line:82% position:46% size:100% niet tot mijn bevrediging. Dat is een vraag over kernwapens. 01:39:45.520 --> 01:39:49.640 align:middle line:82% position:46% size:100% De grootste protestdemonstraties in Nederland zijn in de jaren tachtig 01:39:49.760 --> 01:39:52.039 align:middle line:82% position:46% size:100% gehouden. Ik zie de minister knikken. 01:39:52.159 --> 01:39:54.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien was zij er wel bij. Ik was bij allebei 01:39:57.250 --> 01:40:00.159 align:middle line:82% position:46% size:100% aanwezig. Dat was dus een enorme discussie. 01:40:01.029 --> 01:40:04.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Het hele land sprak erover en dacht erover na. 01:40:04.479 --> 01:40:10.840 align:middle line:82% position:46% size:100% En nu zijn de Amerikanen van zins om de kernwapens die in Brabant liggen, 01:40:11.048 --> 01:40:12.128 align:middle line:82% position:46% size:100% te vernieuwen. 01:40:14.259 --> 01:40:20.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we daar nu geen actie op ondernemen, dan gaat dat geruisloos, 01:40:20.949 --> 01:40:23.689 align:middle line:82% position:46% size:100% zonder enig debat. Kijk eens naar het contrast met de 01:40:23.810 --> 01:40:27.100 align:middle line:82% position:46% size:100% jaren tachtig! Dat vindt deze minister van 01:40:27.989 --> 01:40:31.509 align:middle line:82% position:46% size:100% D66-huize toch ook niet acceptabel? 01:40:33.279 --> 01:40:36.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil haar eigenlijk verleiden. Ik wil haar eigenlijk vragen om een 01:40:36.770 --> 01:40:40.088 align:middle line:82% position:46% size:100% manier te vinden om hierover een fatsoenlijk debat te voeren. 01:40:40.298 --> 01:40:42.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze zegt in de schriftelijke beantwoording: we doen daar geen 01:40:43.100 --> 01:40:45.380 align:middle line:82% position:46% size:100% mededelingen over. Dat snap ik, dat is allemaal geheim, 01:40:45.500 --> 01:40:49.069 align:middle line:82% position:46% size:100% dat is allemaal moeilijk en lastig. De Amerikanen willen dat kunnen 01:40:49.189 --> 01:40:51.109 align:middle line:82% position:46% size:100% doen. Maar dit gaat wel over iets. 01:40:51.229 --> 01:40:54.829 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister haalde zelf terecht de kernwapendreiging van Poetin aan. 01:40:54.949 --> 01:40:58.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is onacceptabel wat Poetin doet. Maar wij doen dus ook iets. 01:40:59.770 --> 01:41:04.130 align:middle line:82% position:46% size:100% En dat ziet Poetin ook. Dus ik zou de minister willen vragen 01:41:04.250 --> 01:41:05.588 align:middle line:82% position:46% size:100% om over al die zaken eens na te denken. 01:41:05.770 --> 01:41:09.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe kan de Kamer, en dus ook de samenleving, hierover een 01:41:09.680 --> 01:41:13.510 align:middle line:82% position:46% size:100% fatsoenlijk debat voeren? We gaan kijken of u de minister 01:41:13.930 --> 01:41:14.949 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft kunnen verleiden. 01:41:16.529 --> 01:41:18.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Een debat voeren kan altijd. 01:41:21.729 --> 01:41:23.502 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb heel weinig herinneringen aan de gebeurtenissen van destijds. 01:41:23.622 --> 01:41:25.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is ook best lang geleden. En ik was er ook niet bij, beken ik 01:41:25.789 --> 01:41:27.770 align:middle line:82% position:46% size:100% hier dan maar meteen aan de heer Van Dijk. 01:41:27.890 --> 01:41:31.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dat was een echt maatschappelijk geëngageerd debat. 01:41:32.859 --> 01:41:33.548 align:middle line:82% position:46% size:100% Inmiddels 01:41:36.250 --> 01:41:38.710 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben wij die kernwapentaak. 01:41:41.829 --> 01:41:45.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar staan we nu. Ik begrijp dat de heer Van Dijk de 01:41:45.838 --> 01:41:47.829 align:middle line:82% position:46% size:100% modernisering en de levensduurverlenging erbij haalt. 01:41:48.729 --> 01:41:50.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan hij natuurlijk doen, maar dat heeft eigenlijk niet zo veel te 01:41:50.720 --> 01:41:55.059 align:middle line:82% position:46% size:100% maken met het debat. Het debat zou kunnen gaan over de 01:41:55.179 --> 01:41:58.029 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag: willen wij nog steeds die kernwapentaak hebben? 01:41:58.750 --> 01:42:01.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Vinden wij dat er nog een manier is om te zoeken naar 01:42:04.989 --> 01:42:09.219 align:middle line:82% position:46% size:100% een afbouw van kernwapens in de wereld? 01:42:09.548 --> 01:42:12.738 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zou heel mooi zijn. Maar de redenering is nou net dat 01:42:12.859 --> 01:42:15.759 align:middle line:82% position:46% size:100% zolang die dreiging er is, die afschrikking nodig 01:42:17.770 --> 01:42:20.829 align:middle line:82% position:46% size:100% is. Er is volgens mij niets wat 01:42:22.449 --> 01:42:27.000 align:middle line:82% position:46% size:100% verhindert om dat debat in het algemeen, dus maatschappelijk, te 01:42:27.250 --> 01:42:28.460 align:middle line:82% position:46% size:100% voeren. Tegelijkertijd zie ik ook niet dat 01:42:28.579 --> 01:42:32.719 align:middle line:82% position:46% size:100% het echt wordt gevoerd. Als de heer Van Dijk dat anders wil, 01:42:32.838 --> 01:42:38.338 align:middle line:82% position:46% size:100% zou hij dat kunnen aanjagen. Maar ik denk dat het een goede en 01:42:38.458 --> 01:42:43.210 align:middle line:82% position:46% size:100% verstandige traditie is dat we verder niet spreken over de taak en 01:42:43.418 --> 01:42:46.880 align:middle line:82% position:46% size:100% de aanwezige kernwapens. We doen er niet geheimzinnig over 01:42:47.000 --> 01:42:51.100 align:middle line:82% position:46% size:100% dat die taak er is. Die is helaas ook nog steeds nodig, 01:42:51.279 --> 01:42:56.565 align:middle line:82% position:46% size:100% vanwege de afschrikking en vanwege het feit dat er, hoezeer wij ook 01:42:56.685 --> 01:43:00.189 align:middle line:82% position:46% size:100% hechten aan non proliferatie, eerder sprake is van proliferatie van 01:43:00.310 --> 01:43:04.640 align:middle line:82% position:46% size:100% kernwapens. Dat is zeer verontrustend, maar dat 01:43:04.760 --> 01:43:05.439 align:middle line:82% position:46% size:100% is de wereld waar we nu in leven. 01:43:07.149 --> 01:43:08.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot slot, de heer Van Dijk. 01:43:09.729 --> 01:43:13.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Het glas is halfvol. Zo interpreteer ik dit antwoord. 01:43:13.220 --> 01:43:15.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Want de minister zegt eigenlijk dat ze ook een debat wil. 01:43:16.390 --> 01:43:19.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vind ik heel goed en terecht. Ze zegt ook: we zouden kunnen praten 01:43:19.970 --> 01:43:23.180 align:middle line:82% position:46% size:100% over afbouw van kernwapens, wereldwijd. 01:43:23.300 --> 01:43:27.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat staat ook in het regeerakkoord. Dat vind ik een heel goed standpunt. 01:43:28.088 --> 01:43:29.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Alleen dat al zou voor de regering een 01:43:31.789 --> 01:43:34.048 align:middle line:82% position:46% size:100% punt kunnen zijn waarvan ze zegt: o, daar moeten we ook nog eens even 01:43:34.168 --> 01:43:38.489 align:middle line:82% position:46% size:100% actie op ondernemen, naast de verschrikkelijke oorlog die 01:43:38.609 --> 01:43:40.100 align:middle line:82% position:46% size:100% plaatsvindt. Dat zie ik ook allemaal. 01:43:41.649 --> 01:43:45.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu hebben we het gegeven dat de kernwapens die in Nederland liggen, 01:43:45.850 --> 01:43:49.819 align:middle line:82% position:46% size:100% vervangen gaan worden. Al die zaken bij elkaar maken dat ik 01:43:49.939 --> 01:43:52.000 align:middle line:82% position:46% size:100% zeg: daar wil ik graag een debat over voeren. 01:43:52.479 --> 01:43:56.448 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil natuurlijk ook maximale informatie hebben over de stappen 01:43:56.569 --> 01:43:58.460 align:middle line:82% position:46% size:100% die gezet worden. Dat is een beetje het terugkerende 01:43:58.579 --> 01:44:02.390 align:middle line:82% position:46% size:100% thema voor mij in dit debat: transparantie over wapenleveringen, 01:44:02.510 --> 01:44:06.430 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ook over kernwapens. Die moet echt maximaal zijn. 01:44:06.609 --> 01:44:10.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil dus de minister vragen om een brief te sturen aan de Kamer waarin 01:44:10.939 --> 01:44:14.720 align:middle line:82% position:46% size:100% ze ons maximale informatie geeft over wat er mogelijk is, zodat de 01:44:14.840 --> 01:44:18.250 align:middle line:82% position:46% size:100% samenleving hier ook over mee kan oordelen. 01:44:21.279 --> 01:44:24.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Achter de vraag van de heer Van Dijk gaat een beetje schuil dat we niet 01:44:24.260 --> 01:44:27.859 align:middle line:82% position:46% size:100% de maximale informatie geven. Volgens mij doen we dat wel, binnen 01:44:27.979 --> 01:44:30.319 align:middle line:82% position:46% size:100% de begrenzing die we natuurlijk hebben. 01:44:30.439 --> 01:44:34.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Die begrenzing is — en die is niet veranderd — dat we verder geen 01:44:34.489 --> 01:44:38.779 align:middle line:82% position:46% size:100% mededelingen kunnen doen over de aanwezige kernwapens in Europa en 01:44:38.899 --> 01:44:42.189 align:middle line:82% position:46% size:100% dat wij die kernwapentaak hebben, maar daar verder publiekelijk 01:44:42.819 --> 01:44:44.559 align:middle line:82% position:46% size:100% helemaal niets over kunnen zeggen. Het 01:44:46.319 --> 01:44:47.850 align:middle line:82% position:46% size:100% tweede dat ik zou willen zeggen, is het volgende. 01:44:48.009 --> 01:44:51.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Ontwapening, ja graag. Alleen kan die niet eenzijdig zijn. 01:44:52.989 --> 01:44:56.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik sta volledig achter wat er in het coalitieakkoord staat; dat kan ook 01:44:56.930 --> 01:44:58.418 align:middle line:82% position:46% size:100% niet anders. Maar tegelijkertijd zouden 01:44:59.619 --> 01:45:02.859 align:middle line:82% position:46% size:100% eenzijdige ontwapeningsstappen natuurlijk onwenselijk zijn. 01:45:03.009 --> 01:45:06.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is de ingewikkeldheid van de geopolitieke ontwikkelingen. 01:45:07.720 --> 01:45:09.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Er staat dus niets in de weg van een debat. 01:45:09.979 --> 01:45:13.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar er is ook niet heel veel wat ik kan doen om dat debat verder te 01:45:13.210 --> 01:45:16.180 align:middle line:82% position:46% size:100% bevorderen, anders dan wat we volgens mij steeds hebben gedaan, 01:45:17.500 --> 01:45:22.100 align:middle line:82% position:46% size:100% namelijk in beperkte zin publiekelijk zeggen dat die taak er 01:45:22.220 --> 01:45:22.479 align:middle line:82% position:46% size:100% is, helaas, 01:45:24.039 --> 01:45:24.579 align:middle line:82% position:46% size:100% en 01:45:26.168 --> 01:45:29.420 align:middle line:82% position:46% size:100% dat wij ons graag willen inzetten voor ontwapening, maar dat wij dat 01:45:29.539 --> 01:45:31.600 align:middle line:82% position:46% size:100% niet eenzijdig kunnen doen. Dank u wel. 01:45:32.378 --> 01:45:35.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is het woord aan de heer Valstar van de VVD, die nog een openstaande 01:45:35.899 --> 01:45:36.109 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag heeft. Het betreft 01:45:38.619 --> 01:45:41.539 align:middle line:82% position:46% size:100% een gestelde vraag die niet is beantwoord, ook niet schriftelijk, 01:45:41.659 --> 01:45:43.520 align:middle line:82% position:46% size:100% volgens mij. Dat betrof de uitspraak die de 01:45:43.640 --> 01:45:46.520 align:middle line:82% position:46% size:100% minister heeft gedaan bij een Europadebat, georganiseerd door het 01:45:46.640 --> 01:45:49.689 align:middle line:82% position:46% size:100% FD, dat Nederland de wapenindustrie moet omarmen. 01:45:50.680 --> 01:45:54.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag was: wat gaat de minister daar nog meer aan doen, behalve het 01:45:54.350 --> 01:45:56.298 align:middle line:82% position:46% size:100% doen van die uitspraak bij het FD-debat? 01:45:56.418 --> 01:45:59.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie uit enig onderling contact dat de staatssecretaris daar 01:45:59.479 --> 01:46:01.369 align:middle line:82% position:46% size:100% wellicht op terug zal komen. Maar omdat het een uitspraak van de 01:46:01.489 --> 01:46:05.560 align:middle line:82% position:46% size:100% minister was, zou ik ook haar willen vragen wat zij verder gaat doen, 01:46:05.680 --> 01:46:07.579 align:middle line:82% position:46% size:100% behalve het doen van die uitspraak tijdens een debat. 01:46:07.699 --> 01:46:09.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat zij in gesprek met de Vereniging van Banken? 01:46:11.039 --> 01:46:13.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat zij daar actief beleid op voeren? 01:46:14.529 --> 01:46:15.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank. Ik heb deze vraag inderdaad niet 01:46:15.798 --> 01:46:18.159 align:middle line:82% position:46% size:100% beantwoord omdat de staatssecretaris daar zo op ingaat. 01:46:18.369 --> 01:46:20.448 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb dat daar inderdaad gezegd. Ik heb overigens hetzelfde ook op 01:46:20.569 --> 01:46:25.579 align:middle line:82% position:46% size:100% andere plekken gezegd, onlangs ook in Brussel, waar ik Eurocommissaris 01:46:25.699 --> 01:46:28.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Breton zag. Ook toen heb ik er aandacht voor 01:46:28.430 --> 01:46:30.609 align:middle line:82% position:46% size:100% gevraagd. We moeten gewoon goed bekijken waar 01:46:30.939 --> 01:46:35.279 align:middle line:82% position:46% size:100% de belemmeringen zitten. De belemmeringen gingen deels ook 01:46:35.399 --> 01:46:38.210 align:middle line:82% position:46% size:100% uit van de aankondiging vanuit Brussel voor plannen rondom 01:46:38.329 --> 01:46:40.880 align:middle line:82% position:46% size:100% taxonomie. Ik heb al bij herhaling bij hem 01:46:41.000 --> 01:46:44.960 align:middle line:82% position:46% size:100% ervoor gepleit om dat nu niet op die manier te doen, omdat we het ons 01:46:45.079 --> 01:46:48.920 align:middle line:82% position:46% size:100% niet kunnen permitteren dat de wapenindustrie niet aan 01:46:49.039 --> 01:46:50.828 align:middle line:82% position:46% size:100% investeringen en financiering kan komen. 01:46:51.699 --> 01:46:55.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Die plannen zijn ook, voor zover ik begrijp, op dit moment niet meer 01:46:55.659 --> 01:46:58.628 align:middle line:82% position:46% size:100% actief. Dus dat zal ik blijven doen. 01:46:58.869 --> 01:47:01.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor het overige zou ik de heer Valstar willen vragen om even de 01:47:01.369 --> 01:47:02.960 align:middle line:82% position:46% size:100% beantwoording van de staatssecretaris af te wachten. 01:47:03.079 --> 01:47:04.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het heeft zeker ook mijn aandacht. 01:47:05.829 --> 01:47:07.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dan is er ook nog een interruptie 01:47:07.760 --> 01:47:08.529 align:middle line:82% position:46% size:100% van de heer Hammelburg, 01:47:11.168 --> 01:47:12.319 align:middle line:82% position:46% size:100% D66. Volgens mij was de minister klaar 01:47:12.439 --> 01:47:14.439 align:middle line:82% position:46% size:100% met de beantwoording. Ik heb zelf keurig 01:47:16.000 --> 01:47:17.989 align:middle line:82% position:46% size:100% een bingochecklijstje gemaakt van de vragen die ik gisteren allemaal heb 01:47:18.109 --> 01:47:20.060 align:middle line:82% position:46% size:100% gesteld. Ik mis nog het antwoord op een 01:47:20.180 --> 01:47:22.750 align:middle line:82% position:46% size:100% drietal vragen, en dat is meer dan één. 01:47:23.798 --> 01:47:26.988 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat de voorzitter mij toestaat om die kort te herhalen. 01:47:27.109 --> 01:47:31.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb een vraag gesteld over het European Defence Investment 01:47:31.338 --> 01:47:34.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Programme. Hoe staat het daarmee? 01:47:36.430 --> 01:47:40.298 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ligt er nog mijn vraag over de mogelijke belemmeringen van artikel 01:47:41.829 --> 01:47:45.208 align:middle line:82% position:46% size:100% 346 voor een effectieve Europese industrie. 01:47:45.328 --> 01:47:47.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar gaat de staatssecretaris nog op in, zie ik gebaren. 01:47:47.850 --> 01:47:51.350 align:middle line:82% position:46% size:100% En dan ... Nou nee, laat ik het daar maar even 01:47:51.470 --> 01:47:52.819 align:middle line:82% position:46% size:100% bij houden. Maar dan weet ik dat de 01:47:52.939 --> 01:47:54.539 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris daar nog op terugkomt. 01:47:54.659 --> 01:47:57.378 align:middle line:82% position:46% size:100% En op die eerste vraag kom ik dan in mijn tweede termijn nog even terug. 01:47:57.918 --> 01:47:59.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb dat nu niet paraat. Dank u wel. 01:48:00.310 --> 01:48:03.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik bedank de minister voor haar beantwoording en geef het woord aan 01:48:03.708 --> 01:48:06.529 align:middle line:82% position:46% size:100% de staatssecretaris. Ik kijk even met name naar de heer 01:48:06.649 --> 01:48:09.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Fritsma en de heer Van Dijk, die al door hun interrupties heen zijn. 01:48:09.939 --> 01:48:12.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ook voor de andere leden geldt dat ik vandaag in een gulle bui ben 01:48:12.350 --> 01:48:15.020 align:middle line:82% position:46% size:100% en dat ik de staatssecretaris een mooi debat gun. 01:48:15.140 --> 01:48:16.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom geef ik iedereen zes interrupties. 01:48:16.859 --> 01:48:19.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan heeft u beiden er nog één en de rest er één extra. 01:48:19.869 --> 01:48:22.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat ik daar geen spijt van krijg, maar dat is natuurlijk aan u 01:48:22.338 --> 01:48:24.529 align:middle line:82% position:46% size:100% allen. Ik heb de hele avond, maar ik hoop 01:48:24.649 --> 01:48:25.810 align:middle line:82% position:46% size:100% toch dat het niet ver na elven gaat worden. 01:48:26.378 --> 01:48:27.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gezegd hebbende, de staatssecretaris. 01:48:27.798 --> 01:48:30.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit klinkt toch een beetje als Kolonisten van Catan: iedereen nog 01:48:30.529 --> 01:48:34.029 align:middle line:82% position:46% size:100% wat graan en erts, en we kunnen gezellig verder met z'n allen. 01:48:36.039 --> 01:48:39.948 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dank u wel. Ik sluit me om te beginnen graag aan 01:48:40.069 --> 01:48:42.199 align:middle line:82% position:46% size:100% bij de woorden van de minister zojuist. 01:48:42.319 --> 01:48:45.716 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik doel dan zowel op haar waardering voor onze mensen als zeker ook op 01:48:45.837 --> 01:48:48.850 align:middle line:82% position:46% size:100% haar medeleven met de slachtoffers van de vreselijke oorlog in 01:48:48.970 --> 01:48:52.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne. Ik zal de beantwoording vandaag in 01:48:52.130 --> 01:48:55.029 align:middle line:82% position:46% size:100% drie blokjes opdelen: personeel, materieel en vastgoed. 01:48:55.149 --> 01:48:56.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar voordat ik daaraan begin, zou ik graag eerst een paar korte 01:48:56.958 --> 01:48:58.988 align:middle line:82% position:46% size:100% inleidende woorden met u willen delen. 01:49:01.298 --> 01:49:05.238 align:middle line:82% position:46% size:100% 15,2 miljard! Dat is het bedrag dat in 2023 op de 01:49:05.359 --> 01:49:07.886 align:middle line:82% position:46% size:100% begroting staat geprogrammeerd voor investeringen in de vrede en de 01:49:08.006 --> 01:49:11.180 align:middle line:82% position:46% size:100% veiligheid van Nederland. Dat is een heel erg goed en mooi 01:49:11.300 --> 01:49:13.698 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrag. Het is ook een enorme ambitie voor 01:49:13.819 --> 01:49:16.180 align:middle line:82% position:46% size:100% ons om dat allemaal voor elkaar te krijgen. 01:49:16.689 --> 01:49:19.988 align:middle line:82% position:46% size:100% Gelukkig kwam net ook al terug in het debat dat het écht noodzaak is 01:49:20.109 --> 01:49:22.239 align:middle line:82% position:46% size:100% dat we vanaf nu 01:49:25.239 --> 01:49:28.130 align:middle line:82% position:46% size:100% aan een stabiele opbouw en een stabiel herstel van de krijgsmacht 01:49:28.250 --> 01:49:29.579 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan werken. Maar stiekem had dat natuurlijk 01:49:29.699 --> 01:49:30.119 align:middle line:82% position:46% size:100% eigenlijk al anderhalf of twee jaar geleden moeten zijn gebeurd. 01:49:30.239 --> 01:49:33.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat herstel zal helaas niet in 2023 gereed zijn, maar ik kan u wel 01:49:33.350 --> 01:49:37.130 align:middle line:82% position:46% size:100% verzekeren dat de minister en ik alles uit de kast gaan halen om in 01:49:37.250 --> 01:49:38.779 align:middle line:82% position:46% size:100% 2023 maximale stappen voorwaarts te zetten. 01:49:38.899 --> 01:49:41.078 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geldt onder andere voor het personeel. 01:49:41.588 --> 01:49:44.920 align:middle line:82% position:46% size:100% We gaan ervoor zorgen dat mensen langer bij Defensie willen werken. 01:49:45.039 --> 01:49:47.399 align:middle line:82% position:46% size:100% We spreken zo meteen over de cijfers. 01:49:47.520 --> 01:49:49.970 align:middle line:82% position:46% size:100% We gaan innovatieve stappen voorwaarts zetten om de instroom te 01:49:50.090 --> 01:49:52.569 align:middle line:82% position:46% size:100% verhogen. We gaat het dadelijk over de 01:49:53.680 --> 01:49:55.719 align:middle line:82% position:46% size:100% dienjaren hebben. De instroom, de aanwas, is al aan 01:49:55.838 --> 01:49:58.210 align:middle line:82% position:46% size:100% het toenemen en het enthousiasme zien we volop terug. 01:49:58.539 --> 01:50:01.130 align:middle line:82% position:46% size:100% En we gaan het er dadelijk ook over hebben dat we de zichtbaarheid van 01:50:01.250 --> 01:50:04.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie gaan vergroten, onder andere door ervoor te zorgen dat er 01:50:04.810 --> 01:50:06.698 align:middle line:82% position:46% size:100% meer veteranen voor de klas komen te staan. 01:50:07.359 --> 01:50:11.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor materieel gaan we volgend jaar ongeveer 30 extra projecten 01:50:12.100 --> 01:50:14.699 align:middle line:82% position:46% size:100% opstarten. Er zijn dan ongeveer 150 projecten 01:50:14.819 --> 01:50:16.474 align:middle line:82% position:46% size:100% boven de 25 miljoen. Ik heb het dan dus nog niet eens 01:50:16.594 --> 01:50:17.510 align:middle line:82% position:46% size:100% over de projecten onder de 25 miljoen. 01:50:17.630 --> 01:50:22.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een enorme, maar hele, hele mooie bult met werk die op ons ligt 01:50:22.399 --> 01:50:24.140 align:middle line:82% position:46% size:100% te wachten. Onze mensen staan te trappelen om 01:50:24.260 --> 01:50:27.170 align:middle line:82% position:46% size:100% daarmee aan de slag te gaan! We gaan de samenwerking met de 01:50:27.289 --> 01:50:29.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse industrie versterken. Ik ben vanochtend nog bij de 01:50:30.039 --> 01:50:33.109 align:middle line:82% position:46% size:100% NEDS-bijeenkomst geweest en ook daar zie je gewoon dat iedereen voelt dat 01:50:33.229 --> 01:50:37.029 align:middle line:82% position:46% size:100% er iets staat te gebeuren. En tot slot natuurlijk ons vastgoed. 01:50:37.989 --> 01:50:41.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook daar gaan we veel in investeren. In december ontvangt u het kader 01:50:42.079 --> 01:50:44.389 align:middle line:82% position:46% size:100% daarvoor en daar gaan we dan ook met elkaar over spreken. 01:50:44.509 --> 01:50:48.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Verder is er heel, heel, heel veel frisse energie om er met elkaar iets 01:50:48.609 --> 01:50:50.680 align:middle line:82% position:46% size:100% heel ergs moois van te gaan maken in het aankomende jaar. 01:50:51.878 --> 01:50:55.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Personeel, materieel en vastgoed, maar ik begin uiteraard met ons 01:50:55.579 --> 01:50:58.939 align:middle line:82% position:46% size:100% personeel. Er zijn een aantal subkopjes en het 01:50:59.060 --> 01:51:00.920 align:middle line:82% position:46% size:100% eerste subkopje is het personeelstekort. 01:51:01.039 --> 01:51:03.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn heel veel vragen over gesteld, onder anderen door de heer 01:51:03.708 --> 01:51:05.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Van Dijk. Hij vroeg hoe het personeelstekort 01:51:05.798 --> 01:51:08.470 align:middle line:82% position:46% size:100% op te lossen is. Mevrouw Piri is er vandaag helaas 01:51:08.590 --> 01:51:08.770 align:middle line:82% position:46% size:100% niet, 01:51:10.869 --> 01:51:13.970 align:middle line:82% position:46% size:100% maar zij vroeg of de plannen voor het personeelstekort ook echt leiden 01:51:14.090 --> 01:51:16.697 align:middle line:82% position:46% size:100% tot het benodigde resultaat. En de heer Van Haga heeft hierover 01:51:16.817 --> 01:51:19.579 align:middle line:82% position:46% size:100% ook meerdere vragen gesteld, onder andere hoe het nou staat met die 01:51:19.699 --> 01:51:22.909 align:middle line:82% position:46% size:100% brief en met de prioritering. De maatregelen van de hoogste 01:51:23.029 --> 01:51:26.270 align:middle line:82% position:46% size:100% prioriteit zijn de dienjaren. Ik kom daar dadelijk nog op terug. 01:51:26.390 --> 01:51:29.838 align:middle line:82% position:46% size:100% "Regionale werving" is echt zo'n principe uitspraak naar aanleiding 01:51:29.958 --> 01:51:32.899 align:middle line:82% position:46% size:100% van een aantal pilots. We willen commandanten in de regio 01:51:33.020 --> 01:51:37.220 align:middle line:82% position:46% size:100% op hun kazerne meer ruimte geven om de werving gewoon zelf ter hand te 01:51:37.340 --> 01:51:38.988 align:middle line:82% position:46% size:100% nemen. Dat gaan we echt versterken. 01:51:39.109 --> 01:51:40.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Het vergroten van de instroom van reservisten is een absolute ambitie, 01:51:41.109 --> 01:51:45.048 align:middle line:82% position:46% size:100% want de cijfers vragen daar ook om. Maar we gaan ook door met datgene 01:51:45.168 --> 01:51:47.750 align:middle line:82% position:46% size:100% wat goed was en wat nog meer aangezet kan worden, denk 01:51:47.869 --> 01:51:51.289 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld aan de bindingspremies, de VeVa-premie en natuurlijk de vele 01:51:51.409 --> 01:51:53.527 align:middle line:82% position:46% size:100% stageplekken. Maar ook het Defensity College is 01:51:53.646 --> 01:51:56.149 align:middle line:82% position:46% size:100% echt een succesformule. Complimenten aan de mensen die dat 01:51:56.270 --> 01:51:59.050 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben opgezet! Daar gaan we enorm hard mee door. 01:51:59.588 --> 01:52:03.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik noem ook, dieperliggend — ik kom zo terug op de voorbeelden die 01:52:03.708 --> 01:52:07.338 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Valstar heeft genoemd — het versterken en verbeteren van onze 01:52:07.458 --> 01:52:10.600 align:middle line:82% position:46% size:100% strategische personeelsplanning en het strategisch talentmanagement. 01:52:10.750 --> 01:52:13.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Heel veel van de zaken die u heeft aangegeven, vragen van ons dat we 01:52:13.869 --> 01:52:17.569 align:middle line:82% position:46% size:100% wat verder vooruit kunnen kijken en strategischer om kunnen gaan met de 01:52:17.689 --> 01:52:21.430 align:middle line:82% position:46% size:100% manier waarop wij mensen aan ons binden en hen behouden. 01:52:21.609 --> 01:52:22.448 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat alles 01:52:24.250 --> 01:52:27.979 align:middle line:82% position:46% size:100% zal in een verbeterde, integrale rapportage naar u toe komen. 01:52:28.100 --> 01:52:29.479 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister duidde dat al. Wij zien echt een boekwerkje voor 01:52:29.600 --> 01:52:30.800 align:middle line:82% position:46% size:100% ons. We moeten even kijken hoe we dat 01:52:30.920 --> 01:52:34.909 align:middle line:82% position:46% size:100% goed met elkaar kunnen bespreken en dan niet apart personeel of apart 01:52:35.029 --> 01:52:37.067 align:middle line:82% position:46% size:100% materieel, maar juist die combinatie, want daar heeft u 01:52:37.186 --> 01:52:40.939 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk ook vragen over gesteld. De heer Hammelburg heeft zich op dit 01:52:41.060 --> 01:52:43.899 align:middle line:82% position:46% size:100% front gemeld. Dat had hij vorige week ook al 01:52:44.409 --> 01:52:44.819 align:middle line:82% position:46% size:100% gedaan. 01:52:52.329 --> 01:52:55.418 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij had hij drie vragen ten aanzien van de bereidheid onder de 01:52:55.720 --> 01:52:58.298 align:middle line:82% position:46% size:100% EU-onderdanen om zich ook voor bijvoorbeeld Nederland in te zetten. 01:52:59.048 --> 01:53:02.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Personeelstekort: hoe zit dat nou in andere EU-landen en landen waar 01:53:02.239 --> 01:53:04.569 align:middle line:82% position:46% size:100% werving voor Nederland interessant zou kunnen zijn? 01:53:05.079 --> 01:53:07.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat ik toen zei, zeg ik nu weer, alleen doe ik dat nu nog iets 01:53:07.338 --> 01:53:08.600 align:middle line:82% position:46% size:100% concreter. Vorige keer is deze vraag volgens 01:53:08.720 --> 01:53:10.340 align:middle line:82% position:46% size:100% mij niet met een concrete toezegging afgedaan. 01:53:10.460 --> 01:53:13.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zeg toe dat u voor het einde van dit kalenderjaar, dus onder de 01:53:13.189 --> 01:53:15.488 align:middle line:82% position:46% size:100% kerstboom, onze brief hierover kunt gaan lezen. 01:53:16.270 --> 01:53:19.435 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb er toen al wel een paar winstwaarschuwingen bij gegeven en 01:53:19.555 --> 01:53:22.119 align:middle line:82% position:46% size:100% die zal ik er ook nu bij geven. U heeft nog een paar vragen 01:53:22.449 --> 01:53:25.060 align:middle line:82% position:46% size:100% aangegeven waarmee we de brief zullen verrijken. 01:53:25.838 --> 01:53:28.298 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat betreft het burgerpersoneel hebben wij momenteel geen probleem. 01:53:29.859 --> 01:53:32.298 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zeg het nogmaals: we gaan u die brief sturen en dan gaan we er 01:53:32.418 --> 01:53:36.979 align:middle line:82% position:46% size:100% ongetwijfeld nader over in gesprek. Onze inschatting op voorhand is dat 01:53:37.100 --> 01:53:42.079 align:middle line:82% position:46% size:100% het niet enorm veel op zal leveren. Maar ik zal het allemaal in beeld 01:53:42.199 --> 01:53:44.298 align:middle line:82% position:46% size:100% brengen. U heeft een terechte vraag gesteld, 01:53:44.418 --> 01:53:46.628 align:middle line:82% position:46% size:100% dus u krijgt daar ook een evenwichtig antwoord op van ons. 01:53:47.140 --> 01:53:50.988 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Segers informeerde naar de maatschappelijke diensttijd. 01:53:51.109 --> 01:53:54.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij vroeg of die een bijdrage kan leveren aan het tegengaan van het 01:53:54.649 --> 01:53:56.890 align:middle line:82% position:46% size:100% personeelstekort. Hij vroeg ook hoe zich dat verhoudt 01:53:57.010 --> 01:53:59.380 align:middle line:82% position:46% size:100% tot, onder andere, de activiteiten in Zweden. 01:54:00.250 --> 01:54:04.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop heel erg dat u de brief over het dienjaar al goed tot u hebt 01:54:04.509 --> 01:54:06.488 align:middle line:82% position:46% size:100% genomen. Daar ziet u precies die verbinding. 01:54:08.439 --> 01:54:11.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn complimenten aan de heer Boswijk dat hij ons met een aantal 01:54:11.458 --> 01:54:15.590 align:middle line:82% position:46% size:100% collega's geattendeerd en opgejaagd heeft op het initiatief van de 01:54:15.710 --> 01:54:17.720 align:middle line:82% position:46% size:100% diensttijd. We gaan daar volle bak mee van 01:54:17.840 --> 01:54:19.729 align:middle line:82% position:46% size:100% start. Nou ja, volle bak; ik moet daar wel 01:54:19.850 --> 01:54:20.378 align:middle line:82% position:46% size:100% bij zeggen 01:54:22.600 --> 01:54:25.298 align:middle line:82% position:46% size:100% dat we een kwalitatieve ervaring willen bieden. 01:54:25.628 --> 01:54:29.710 align:middle line:82% position:46% size:100% In de interne gesprekken was de neiging al om meteen veel meer, 01:54:29.949 --> 01:54:33.960 align:middle line:82% position:46% size:100% hoger en sneller te willen. Nee, we staan aan de start van een 01:54:34.079 --> 01:54:36.069 align:middle line:82% position:46% size:100% langjarig ontwikkelpad, een langjarige groei. 01:54:37.359 --> 01:54:40.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Het dienjaar is niet even een leuk dingetje dat we voor een of twee 01:54:40.909 --> 01:54:43.118 align:middle line:82% position:46% size:100% jaar doen. Het moet structureel een feeder zijn 01:54:43.329 --> 01:54:47.630 align:middle line:82% position:46% size:100% voor inspiratie en om nieuwe mensen aan ons te binden, dus we gaan echt 01:54:47.750 --> 01:54:50.199 align:middle line:82% position:46% size:100% voor kwaliteit. Wij hebben nu aangegeven dat we 01:54:50.319 --> 01:54:55.850 align:middle line:82% position:46% size:100% starten met — ik zeg het uit mijn hoofd — dik 100, 125 of 135. 01:54:55.970 --> 01:54:58.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Zonder dat we daar reclame voor hebben gemaakt — althans, ik heb een 01:54:58.909 --> 01:55:02.569 align:middle line:82% position:46% size:100% poging gedaan, maar dat was gewoon met passie spreken over dit concept 01:55:02.689 --> 01:55:05.829 align:middle line:82% position:46% size:100% — hebben zich al meer mensen dan het aantal plekken aan de poort gemeld. 01:55:06.460 --> 01:55:09.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is echt belangrijk dat we de opschaling op een kwalitatieve 01:55:09.949 --> 01:55:11.899 align:middle line:82% position:46% size:100% manier doen. We hebben nu 1.000 plaatsen in de 01:55:12.020 --> 01:55:13.989 align:middle line:82% position:46% size:100% boeken staan, voor over een jaar of twee à drie. 01:55:14.588 --> 01:55:17.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat het nog meer kan worden, maar dat is echt afhankelijk van het 01:55:17.720 --> 01:55:19.640 align:middle line:82% position:46% size:100% tempo waarop de organisatie zich gaat ontwikkelen. 01:55:19.760 --> 01:55:23.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan heb ik nog een antwoord op de vraag van de heer Segers. 01:55:23.890 --> 01:55:26.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Het verschil tussen het Zweedse model en dat van ons is dat het bij 01:55:26.958 --> 01:55:28.810 align:middle line:82% position:46% size:100% ons echt gebaseerd is op vrijwilligheid. 01:55:29.020 --> 01:55:31.850 align:middle line:82% position:46% size:100% In Zweden is er een verplichting om een enquête in te vullen, maar die 01:55:31.970 --> 01:55:35.270 align:middle line:82% position:46% size:100% verplichting hebben wij niet. Wij gaan ervan uit dat wij, omdat 01:55:35.390 --> 01:55:37.000 align:middle line:82% position:46% size:100% wij kwaliteit bieden, zo aantrekkelijk zijn dat het niet 01:55:37.180 --> 01:55:38.390 align:middle line:82% position:46% size:100% nodig is. Kijk eens aan. 01:55:38.510 --> 01:55:40.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Voordat u uw betoog vervolgt, heeft u een interruptie van de heer 01:55:40.739 --> 01:55:43.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Boswijk, CDA. Het doet mij goed om dit 01:55:44.079 --> 01:55:47.479 align:middle line:82% position:46% size:100% enthousiasme van de staatssecretaris te horen. 01:55:47.600 --> 01:55:51.975 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is ook goed om te horen dat er al meer aanmeldingen zijn dan de 130 01:55:52.095 --> 01:55:53.560 align:middle line:82% position:46% size:100% plekken die er op voorhand zijn. 01:55:55.899 --> 01:55:59.158 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is als volgt. Het knelpunt is, los van het gegeven 01:55:59.279 --> 01:56:01.448 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het nieuw is en dat je het allemaal moet uitvinden, 01:56:03.250 --> 01:56:07.009 align:middle line:82% position:46% size:100% hoe je mensen huisvest enzovoort. Het grootste knelpunt — dat kan de 01:56:07.128 --> 01:56:09.579 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris misschien beter zeggen — is het gebrek aan 01:56:09.789 --> 01:56:12.399 align:middle line:82% position:46% size:100% onderofficieren die uiteindelijk de opleidingen kunnen draaien. 01:56:12.890 --> 01:56:16.538 align:middle line:82% position:46% size:100% Tenminste, dat is wat ik vaak hoor. Ik hoor ook heel vaak dat 01:56:17.750 --> 01:56:21.000 align:middle line:82% position:46% size:100% onderofficieren met heel veel passie hun hele leven hebben gewerkt, met 01:56:21.119 --> 01:56:25.429 align:middle line:82% position:46% size:100% FLO zijn gegaan en toch nog heel graag als gepensioneerde mee zouden 01:56:25.548 --> 01:56:29.420 align:middle line:82% position:46% size:100% willen draaien, bijvoorbeeld bij een opleiding. 01:56:29.539 --> 01:56:32.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Wordt ernaar gekeken om de mensen die de krijgsmacht al uit zijn 01:56:32.449 --> 01:56:35.918 align:middle line:82% position:46% size:100% gegaan, er toch voor een paar jaar bij te houden? 01:56:37.449 --> 01:56:41.296 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor twee vragen. De eerste is: kunnen we mensen 01:56:41.416 --> 01:56:44.810 align:middle line:82% position:46% size:100% opleidingen of trainingen bieden als je een dienjaar draait? 01:56:44.930 --> 01:56:47.644 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zijn reguliere plaatsen, dus voor die reguliere plaatsen is er 01:56:47.764 --> 01:56:50.060 align:middle line:82% position:46% size:100% rekening mee gehouden dat we het kunnen borgen. 01:56:50.180 --> 01:56:53.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Voordat je de daadwerkelijke training gaat doen, is er vaak een 01:56:53.770 --> 01:56:57.229 align:middle line:82% position:46% size:100% superintro achtige training. Dat is ook om een realitycheck te 01:56:57.350 --> 01:57:02.359 align:middle line:82% position:46% size:100% doen, zodat we niet — dat klinkt bot, maar zo is het wel — investeren 01:57:02.479 --> 01:57:05.179 align:middle line:82% position:46% size:100% in mensen van wie we na drie dagen al kunnen zien dat zij de eindstreep 01:57:05.298 --> 01:57:06.948 align:middle line:82% position:46% size:100% niet gaan halen. Dat is niet goed voor de kandidaat 01:57:07.069 --> 01:57:09.850 align:middle line:82% position:46% size:100% en ook niet voor Defensie. Dat is dus een soort van precheck. 01:57:10.310 --> 01:57:13.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Vervolgens stap je in een reguliere omgeving. 01:57:13.189 --> 01:57:16.458 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is dus meteen voor het echie. Dan het tweede punt dat u aangeeft. 01:57:16.578 --> 01:57:22.037 align:middle line:82% position:46% size:100% Het allerbelangrijkste dat wij te doen hebben om schwung te krijgen in 01:57:22.157 --> 01:57:26.300 align:middle line:82% position:46% size:100% die keten van "ik kom me aanmelden" tot en met "je bent op je plek" is 01:57:26.420 --> 01:57:30.140 align:middle line:82% position:46% size:100% inderdaad opleiding en training. We zijn op dit moment op alle 01:57:30.260 --> 01:57:33.048 align:middle line:82% position:46% size:100% fronten aan het kijken. Er zijn geen taboes bij het kijken 01:57:33.168 --> 01:57:35.180 align:middle line:82% position:46% size:100% naar hoe wij de juiste instructeurs kunnen bieden. 01:57:35.300 --> 01:57:36.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik krijg dat ook terug uit mijn werkbezoeken. 01:57:36.890 --> 01:57:39.560 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn dus op dat punt in de volle breedte aan het kijken wat we kunnen 01:57:39.680 --> 01:57:41.469 align:middle line:82% position:46% size:100% doen om juist de opleidings- en 01:57:43.270 --> 01:57:44.500 align:middle line:82% position:46% size:100% trainingsmogelijkheden te versterken. 01:57:45.699 --> 01:57:46.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. U hebt nog een interruptie van de 01:57:46.970 --> 01:57:47.859 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Segers, ChristenUnie. 01:57:51.539 --> 01:57:53.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. We gaan er ongetwijfeld nog vaker en 01:57:53.378 --> 01:57:57.100 align:middle line:82% position:46% size:100% langer over spreken, maar het is wel een heel mooi middel om jongeren aan 01:57:57.220 --> 01:58:00.509 align:middle line:82% position:46% size:100% te moedigen om echt heel serieus te kijken naar de krijgsmacht en om ook 01:58:00.810 --> 01:58:04.130 align:middle line:82% position:46% size:100% een jaar mee te doen. Als vader van drie dochters weet ik 01:58:04.250 --> 01:58:06.489 align:middle line:82% position:46% size:100% dat veel jongeren een tussenjaar hebben en dat er 01:58:07.989 --> 01:58:10.539 align:middle line:82% position:46% size:100% op allerlei plekken ervaringen worden opgedaan. 01:58:11.350 --> 01:58:14.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Des te mooier als hier echt een heel serieuze optie wordt geboden, 01:58:14.260 --> 01:58:19.548 align:middle line:82% position:46% size:100% waarbij jongeren kunnen zien wat voor prachtig instituut de 01:58:19.668 --> 01:58:23.050 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmacht is en wat een mooie plek ook om je land te dienen. 01:58:23.500 --> 01:58:27.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik lees — dat is dan weer ietsje praktischer — dat je je in november 01:58:27.789 --> 01:58:32.210 align:middle line:82% position:46% size:100% moet aanmelden, moet besluiten om in september van het volgende jaar in 01:58:32.329 --> 01:58:36.319 align:middle line:82% position:46% size:100% te stromen, komt dat mij wat bureaucratisch over en dan weet ik 01:58:36.439 --> 01:58:39.099 align:middle line:82% position:46% size:100% niet of het helemaal aansluit bij in ieder geval de belevingswereld van 01:58:39.219 --> 01:58:41.929 align:middle line:82% position:46% size:100% jongeren, die soms op heel korte termijn besluiten om een tussenjaar 01:58:42.048 --> 01:58:43.569 align:middle line:82% position:46% size:100% te nemen. Ik hoop dus echt dat die deuren 01:58:44.048 --> 01:58:46.960 align:middle line:82% position:46% size:100% maximaal opengaan en dat er echt uit wordt gehaald wat erin zit. 01:58:47.310 --> 01:58:50.378 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb het idee dat er nog veel meer in zit dan wat nu op papier staat. 01:58:51.909 --> 01:58:53.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Twee dingen. Het is misschien een beetje flauw, 01:58:54.109 --> 01:58:57.210 align:middle line:82% position:46% size:100% maar u bent daar als Kamer ook een heel klein beetje debet aan, want u 01:58:59.109 --> 01:59:01.939 align:middle line:82% position:46% size:100% eiste van mij, terecht, die brief en die heeft heel veel enthousiasme in 01:59:02.060 --> 01:59:06.399 align:middle line:82% position:46% size:100% de samenleving teweeggebracht. Wij waren aan het plannen en 01:59:06.850 --> 01:59:08.960 align:middle line:82% position:46% size:100% dachten: die instroom gaat later van start. 01:59:09.079 --> 01:59:11.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik had ook die toezegging van die brief gedaan. 01:59:12.338 --> 01:59:14.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Daardoor kwam enorm veel enthousiasme naar voren. 01:59:14.510 --> 01:59:16.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik mocht ineens overal toelichtingen komen geven. 01:59:16.789 --> 01:59:18.789 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Boswijk heeft dat ook gedaan. 01:59:19.689 --> 01:59:21.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus eigenlijk had ik die brief misschien later moeten sturen, maar 01:59:21.958 --> 01:59:23.479 align:middle line:82% position:46% size:100% dan was ik mijn toezegging aan u niet nagekomen. 01:59:23.600 --> 01:59:24.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zou het natuurlijk ook jammer geweest zijn dat we al free 01:59:24.920 --> 01:59:29.359 align:middle line:82% position:46% size:100% publicity waren misgelopen. Dat is dus eigenlijk hoe dat zich 01:59:29.479 --> 01:59:30.979 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft ontwikkeld. We gaan wel toe naar twee 01:59:31.100 --> 01:59:33.159 align:middle line:82% position:46% size:100% instroommomenten per jaar op den duur. 01:59:34.189 --> 01:59:35.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Uw tweede punt is gewoon heel erg terecht. 01:59:36.010 --> 01:59:38.899 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben nu een inschatting gemaakt op basis van wat we op kwaliteit 01:59:39.020 --> 01:59:43.520 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen leveren. Op het moment dat blijkt dat onze 01:59:43.640 --> 01:59:46.819 align:middle line:82% position:46% size:100% inschatting is dat het omhoog kan, dan gaan we dat meteen doen. 01:59:46.939 --> 01:59:50.033 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan gaan we niet zeggen: we hadden ooit 135 bedacht, dus nu moet het 01:59:50.153 --> 01:59:54.198 align:middle line:82% position:46% size:100% ook per se 135 zijn. Dat tekent denk ik ook het momentum 01:59:54.319 --> 01:59:57.199 align:middle line:82% position:46% size:100% waar we op staan als organisatie. Ik merk het ook echt aan onze 01:59:57.319 --> 01:59:59.270 align:middle line:82% position:46% size:100% commandanten. De Krijgsmachtraad spreekt er ook 01:59:59.390 --> 02:00:00.627 align:middle line:82% position:46% size:100% over. Ik denk dat het belangrijkste 02:00:00.747 --> 02:00:04.279 align:middle line:82% position:46% size:100% onderwerp is dat zij met elkaar beetpakken en dat ze enorm aan het 02:00:04.399 --> 02:00:07.279 align:middle line:82% position:46% size:100% uitpluizen zijn: wat kunnen we nog meer doen om ervoor te zorgen dat we 02:00:07.399 --> 02:00:07.989 align:middle line:82% position:46% size:100% meer mensen aan ons 02:00:10.060 --> 02:00:14.659 align:middle line:82% position:46% size:100% binden en behouden? Je ziet ook terug dat het dienjaar 02:00:14.779 --> 02:00:16.720 align:middle line:82% position:46% size:100% daar een concept is waar heel vertrouwen in is. 02:00:16.869 --> 02:00:19.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik proef dus ook bij de Krijgsmachtraad en bij de 02:00:19.250 --> 02:00:21.920 align:middle line:82% position:46% size:100% commandanten dat zodra zij denken dat ze kunnen opschalen, maar wel 02:00:22.039 --> 02:00:25.720 align:middle line:82% position:46% size:100% met kwaliteit, wij dat gaan doen. Voorzitter. 02:00:25.960 --> 02:00:28.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Piri had gevraagd naar de exitgesprekken en anderen volgens 02:00:28.609 --> 02:00:30.529 align:middle line:82% position:46% size:100% mij ook. Goed nieuws op dat punt. 02:00:30.649 --> 02:00:32.447 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is inmiddels een nieuwe werkwijze waarbij het exitgesprek met 02:00:32.567 --> 02:00:38.000 align:middle line:82% position:46% size:100% medewerkers niet alleen, zoals even werd aangegeven, op basis van een 02:00:38.119 --> 02:00:41.529 align:middle line:82% position:46% size:100% briefje of een enquête wordt gedaan, maar er gewoon echt een gesprek 02:00:42.039 --> 02:00:43.759 align:middle line:82% position:46% size:100% plaatsvindt. Dat doen we nu al bij de 02:00:43.878 --> 02:00:46.840 align:middle line:82% position:46% size:100% marechaussee en het idee is inderdaad om dat te gaan opschalen. 02:00:47.289 --> 02:00:52.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Piri vroeg ook ten aanzien van militairen met een politieke 02:00:52.489 --> 02:00:55.509 align:middle line:82% position:46% size:100% nevenfunctie hoe het nou precies zit met het verlof. 02:00:55.779 --> 02:00:59.880 align:middle line:82% position:46% size:100% In essentie moet ik een beetje verwijzen naar een ander loket, 02:01:00.000 --> 02:01:03.100 align:middle line:82% position:46% size:100% namelijk het loket BZK en ik denk ook de vaste Kamercommissie daar. 02:01:03.220 --> 02:01:07.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Want wat wij als Defensie doen, is er natuurlijk aan meewerken dat je 02:01:07.789 --> 02:01:12.130 align:middle line:82% position:46% size:100% heel goed bijvoorbeeld raadslid, statenlid of iets anders kunt zijn. 02:01:13.270 --> 02:01:17.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar op een moment dat je dan op uitzending gaat en je terugkomt 02:01:17.890 --> 02:01:21.679 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld bij de gemeenteraad en de gemeenteraad zegt "dat past voor 02:01:21.798 --> 02:01:24.439 align:middle line:82% position:46% size:100% ons niet", dan zit dat in de rechtspositie daar. 02:01:24.560 --> 02:01:27.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zit niet in de rechtspositie vanuit Defensie. 02:01:27.548 --> 02:01:31.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus wij werken daaraan mee en als daar een blokkade is, zal die vanuit 02:01:31.930 --> 02:01:33.039 align:middle line:82% position:46% size:100% BZK moeten worden 02:01:35.588 --> 02:01:37.679 align:middle line:82% position:46% size:100% opgelost. Dat was het punt. 02:01:37.798 --> 02:01:39.378 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Hammelburg heeft daar inderdaad de vorige keer ook naar 02:01:39.579 --> 02:01:43.060 align:middle line:82% position:46% size:100% gevraagd, net als mevrouw Mutluer. Dan de heer Valstar. 02:01:43.779 --> 02:01:48.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Die gaf een bloemlezing van voorbeelden waarvan hij dacht: er is 02:01:48.739 --> 02:01:52.029 align:middle line:82% position:46% size:100% nog best wat te verbeteren. Ik ga dadelijk nog een aantal punten 02:01:52.779 --> 02:01:56.170 align:middle line:82% position:46% size:100% daarvan aanraken. Hij zegt: er zijn echt nog punten 02:01:56.289 --> 02:02:00.219 align:middle line:82% position:46% size:100% waar we gewoon zien dat het knelt; de werving en selectie, daar heb ik 02:02:00.350 --> 02:02:02.229 align:middle line:82% position:46% size:100% nog vragen bij. Ook mevrouw Piri heeft meerdere 02:02:02.350 --> 02:02:05.289 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen gesteld over het proces van aanmelden, selectie, aanstelling en 02:02:05.409 --> 02:02:08.180 align:middle line:82% position:46% size:100% het tempo ervan. We beginnen met de leeftijdsgrenzen. 02:02:08.300 --> 02:02:11.479 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij heeft de heer Valstar daarover gesproken. 02:02:11.600 --> 02:02:14.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan daarover zeggen dat ik het er gewoon helemaal mee eens ben dat er 02:02:14.149 --> 02:02:18.198 align:middle line:82% position:46% size:100% meer flexibiliteit nodig is. Voor beroepsmilitairen is de 02:02:18.319 --> 02:02:20.918 align:middle line:82% position:46% size:100% maximale leeftijd momenteel nog 27 jaar en 11 maanden. 02:02:21.310 --> 02:02:23.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Die grens is gebaseerd op de mogelijkheid om voldoende 02:02:23.779 --> 02:02:27.512 align:middle line:82% position:46% size:100% loopbaanperspectief te hebben. De heer Valstar zegt dat hij dat 02:02:27.632 --> 02:02:29.710 align:middle line:82% position:46% size:100% allemaal weet, of althans, dat concludeer ik uit zijn non verbale 02:02:29.890 --> 02:02:31.310 align:middle line:82% position:46% size:100% communicatie. De vraag is: wat gaan we daarmee 02:02:31.430 --> 02:02:33.969 align:middle line:82% position:46% size:100% doen? Ik vind dit ook absoluut een punt 02:02:34.418 --> 02:02:37.369 align:middle line:82% position:46% size:100% waar we naar moeten gaan kijken. Daarom gaan we ook naar de 02:02:37.489 --> 02:02:39.198 align:middle line:82% position:46% size:100% aanstellings en contractvormen in de breedte kijken. 02:02:39.319 --> 02:02:42.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik moet er wel bij zeggen dat er hiervoor natuurlijk ook overleg met 02:02:42.640 --> 02:02:43.029 align:middle line:82% position:46% size:100% de bonden 02:02:45.009 --> 02:02:46.788 align:middle line:82% position:46% size:100% nodig is. Dat overleg gaan we echter aan. 02:02:46.908 --> 02:02:49.159 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben vanmiddag nog goed overleg met de vakbonden gehad, samen met de 02:02:49.279 --> 02:02:53.706 align:middle line:82% position:46% size:100% minister, juist ook om even zonder papier weer te bespreken waar we nou 02:02:53.826 --> 02:02:55.869 align:middle line:82% position:46% size:100% staan en wat er nog allemaal moet gebeuren. 02:02:56.949 --> 02:02:59.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga nog een aantal andere vragen van u ... 02:03:00.298 --> 02:03:02.842 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie de heer Valstar weer teruglopen naar zijn plek, dus 02:03:02.962 --> 02:03:06.000 align:middle line:82% position:46% size:100% vervolgt u uw betoog. U kaartte namelijk ook aan dat 02:03:06.838 --> 02:03:07.829 align:middle line:82% position:46% size:100% sollicitanten 02:03:10.829 --> 02:03:12.430 align:middle line:82% position:46% size:100% al tijdens de procedure worden afgewezen. 02:03:12.550 --> 02:03:15.960 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft het zelfs over glutenintolerantie gehad. 02:03:16.750 --> 02:03:19.488 align:middle line:82% position:46% size:100% Inmiddels worden er maatregelen genomen om de selectieprocedures 02:03:19.609 --> 02:03:22.279 align:middle line:82% position:46% size:100% verder te versnellen. Nieuwe medewerkers uit 02:03:22.399 --> 02:03:25.548 align:middle line:82% position:46% size:100% schaarstecategorieën worden bijvoorbeeld direct aangesteld, ook 02:03:25.668 --> 02:03:28.180 align:middle line:82% position:46% size:100% als dat bijvoorbeeld dan alvast op een tijdelijke basis is. 02:03:28.539 --> 02:03:33.439 align:middle line:82% position:46% size:100% We starten ook met regionale werving op een aantal locaties, zoals in 02:03:33.560 --> 02:03:35.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Oirschot en in Havelte; ik gaf dat zo-even al aan. 02:03:35.300 --> 02:03:37.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij geldt echt het principe van: commandant in zijn kracht. 02:03:37.189 --> 02:03:40.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Ten slotte worden kandidaten tijdens het selectie en keuringsproces, het 02:03:41.000 --> 02:03:45.649 align:middle line:82% position:46% size:100% onboarden, zorgvuldig ondersteund. Daar vindt ook veel meer maatwerk op 02:03:45.770 --> 02:03:47.918 align:middle line:82% position:46% size:100% plaats. De heer Valstar vroeg ook nog hoe 02:03:48.128 --> 02:03:51.189 align:middle line:82% position:46% size:100% het nou zit bij bijvoorbeeld glutenallergie. 02:03:51.460 --> 02:03:53.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij gaat het u volgens mij niet om de allergie, maar volgens mij om 02:03:53.899 --> 02:03:57.380 align:middle line:82% position:46% size:100% de vraag of er nou daadwerkelijk maatwerk wordt gedraaid om ervoor te 02:03:57.500 --> 02:04:00.770 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgen dat iemand die bij ons wil komen, ook daadwerkelijk zijn of 02:04:00.890 --> 02:04:04.310 align:middle line:82% position:46% size:100% haar plek vindt. Ik kan met u een verhandeling 02:04:04.430 --> 02:04:07.579 align:middle line:82% position:46% size:100% opstarten over hoe het zit met standaardvoeding en dat je een 02:04:07.699 --> 02:04:11.359 align:middle line:82% position:46% size:100% x-tijd op gevechts en noodrantsoenen moet kunnen draaien, maar uw 02:04:11.479 --> 02:04:14.378 align:middle line:82% position:46% size:100% achterliggende punt is volgens mij dat we het ons niet kunnen 02:04:14.770 --> 02:04:18.542 align:middle line:82% position:46% size:100% permitteren om niet in variatie te denken en om daar niet 02:04:18.662 --> 02:04:20.649 align:middle line:82% position:46% size:100% maatwerkgedreven op te gaan handelen. 02:04:20.918 --> 02:04:24.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Precies dat zijn we van plan meer te gaan doen. 02:04:25.369 --> 02:04:25.489 align:middle line:82% position:46% size:100% De 02:04:28.329 --> 02:04:30.350 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris is ongetwijfeld nog niet klaar, maar ik wil nog even op 02:04:30.470 --> 02:04:32.390 align:middle line:82% position:46% size:100% dit punt ingaan. Het gaat mij niet om de 02:04:32.510 --> 02:04:35.590 align:middle line:82% position:46% size:100% glutenintolerantie, het gaat mij om het feit dat hier iemand in een 02:04:36.729 --> 02:04:40.010 align:middle line:82% position:46% size:100% sollicitatietraject zit die bijna anderhalf jaar onderweg is en na 02:04:40.130 --> 02:04:43.029 align:middle line:82% position:46% size:100% anderhalf jaar te horen krijgt: o nee, het gaat 'm toch niet worden, 02:04:43.270 --> 02:04:45.969 align:middle line:82% position:46% size:100% want je bent glutenintolerant. Dat is het punt. 02:04:46.989 --> 02:04:50.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Nog los van de vraag of je überhaupt iemand hierop zou moeten afwijzen, 02:04:50.770 --> 02:04:52.460 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn dit toch dingen die je al helemaal aan het begin van het 02:04:52.579 --> 02:04:56.509 align:middle line:82% position:46% size:100% traject zou moeten doen? En laat ik die andere vraag er ook 02:04:56.628 --> 02:04:58.689 align:middle line:82% position:46% size:100% maar gelijk bij stellen. Die gaat over de leeftijdsgrenzen. 02:04:59.048 --> 02:05:01.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik haalde het voorbeeld van het vreemdelingenlegioen aan. 02:05:01.689 --> 02:05:04.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is de maximumleeftijd 39 jaar en 6 maanden. 02:05:04.939 --> 02:05:07.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoorde de staatssecretaris zeggen: we gaan hiernaar kijken met 02:05:07.458 --> 02:05:09.488 align:middle line:82% position:46% size:100% de bonden. Ik hoop in ieder geval dat de 02:05:09.609 --> 02:05:10.328 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris 02:05:12.279 --> 02:05:14.158 align:middle line:82% position:46% size:100% zelf ook van mening is dat die leeftijd gewoon omhoog moet. 02:05:14.279 --> 02:05:14.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij hoeft dit niet toe te zeggen, maar ik hoop dat hij dit wel vindt. 02:05:14.899 --> 02:05:17.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou ook vanaf deze plek die oproep aan de bonden willen doen. 02:05:17.149 --> 02:05:20.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij hebben we de luxe niet om hier nog een beetje halsstarrig 02:05:20.479 --> 02:05:24.500 align:middle line:82% position:46% size:100% met elkaar te gaan zitten kijken. We hebben die mensen van boven de 27 02:05:24.619 --> 02:05:26.329 align:middle line:82% position:46% size:100% jaar en 11 maanden ook gewoon hard nodig. 02:05:26.449 --> 02:05:29.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Als die mensen bij Defensie willen komen, moeten we er toch voor zorgen 02:05:29.180 --> 02:05:30.429 align:middle line:82% position:46% size:100% dat ze ook bij Defensie kúnnen komen? 02:05:33.100 --> 02:05:36.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn inschatting is dat de heer Valstar behoefte heeft om met iets 02:05:36.739 --> 02:05:39.289 align:middle line:82% position:46% size:100% meer duidelijkheid en in iets kortere bewoording comfort te 02:05:39.409 --> 02:05:40.658 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgen op de vraag die hij heeft gesteld. 02:05:40.989 --> 02:05:44.298 align:middle line:82% position:46% size:100% Het antwoord is gewoon: ja. Dat meen ik net ook aangegeven te 02:05:44.418 --> 02:05:46.989 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben. Ja, we moeten meer variatie draaien. 02:05:47.109 --> 02:05:50.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, we moeten sneller. Op heel veel fronten gebeurt dat. 02:05:50.259 --> 02:05:52.118 align:middle line:82% position:46% size:100% U trekt er nu een voorbeeld uit, maar er zijn ook heel veel goede 02:05:52.539 --> 02:05:55.789 align:middle line:82% position:46% size:100% voorbeelden te noemen, waar het gewoon in twee weken voor elkaar 02:05:55.909 --> 02:05:58.489 align:middle line:82% position:46% size:100% komt. Dus, leeftijdsgrenzen: ja. 02:05:58.609 --> 02:06:01.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Het andere punt dat u noemde, is dat je op meerdere functies zou moeten 02:06:01.640 --> 02:06:02.949 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen solliciteren. Ook daarop zeg ik: ja. 02:06:03.520 --> 02:06:06.198 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat ik daar wel bij aangeef, is dat je ook hierbij weer ziet dat we 02:06:06.319 --> 02:06:10.069 align:middle line:82% position:46% size:100% komen uit een periode waarin we ook met heel veel andere dingen bezig 02:06:10.189 --> 02:06:12.600 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn geweest, en nu in één momentum ... 02:06:12.759 --> 02:06:15.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Een loonmodel uit 1917. Ik ben blij dat het nu is 02:06:15.409 --> 02:06:18.770 align:middle line:82% position:46% size:100% geactualiseerd. Dit zegt echter ook wel iets over 02:06:18.909 --> 02:06:21.770 align:middle line:82% position:46% size:100% waar we de afgelopen jaren onze tijd en energie in hebben kunnen stoppen. 02:06:21.890 --> 02:06:24.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn allemaal goede redenen te noemen waarom het is gegaan zoals 02:06:24.260 --> 02:06:26.719 align:middle line:82% position:46% size:100% het is gegaan, en er zijn allemaal goede redenen te noemen waarom u nu 02:06:26.838 --> 02:06:30.109 align:middle line:82% position:46% size:100% adresseert wat er moet gebeuren. Ik heb tegelijkertijd wel heel goed 02:06:30.229 --> 02:06:31.765 align:middle line:82% position:46% size:100% geluisterd. Ik had me er dus inderdaad op 02:06:31.886 --> 02:06:35.439 align:middle line:82% position:46% size:100% voorbereid om ze gewoon allemaal af te lopen, dus inclusief het omzetten 02:06:35.710 --> 02:06:37.479 align:middle line:82% position:46% size:100% van militaire functies naar burgerfuncties. 02:06:37.720 --> 02:06:40.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Op al die punten, en dus ook op dat punt, zijn we aan het kijken wat we 02:06:41.409 --> 02:06:43.179 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen doen. Ik zeg er alleen wel bij 02:06:46.539 --> 02:06:50.069 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het hier om afspraken gaat waar ik ook de bonden bij moet betrekken. 02:06:50.189 --> 02:06:51.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor ook uw oproep daarbij. Misschien kan ik het clipje tonen 02:06:52.100 --> 02:06:53.529 align:middle line:82% position:46% size:100% waarin u gisteren ook zo duidelijk was. 02:06:53.979 --> 02:06:56.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook de bonden zullen daar hun handtekening onder moeten zetten. 02:06:56.180 --> 02:06:58.579 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten daar in ieder geval in meerderheid met elkaar uit zien te 02:06:58.699 --> 02:07:00.710 align:middle line:82% position:46% size:100% komen. Dan ben ik bij de zichtbaarheid. 02:07:00.829 --> 02:07:05.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar droeg de heer Valstar een ander heel mooi punt over aan. 02:07:05.989 --> 02:07:09.559 align:middle line:82% position:46% size:100% U had het over uw ervaring toen u samen met collega's uit Duitsland 02:07:09.679 --> 02:07:14.119 align:middle line:82% position:46% size:100% terugkwam. U gaf aan: ik zou graag meer 02:07:14.239 --> 02:07:18.158 align:middle line:82% position:46% size:100% militairen in uniform in de trein willen zien. 02:07:18.529 --> 02:07:21.039 align:middle line:82% position:46% size:100% De zichtbaarheid van Defensie verbeteren is ook een van mijn 02:07:21.159 --> 02:07:22.548 align:middle line:82% position:46% size:100% prioriteiten. Dat punt ziet u terug in de 02:07:22.668 --> 02:07:25.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensienota. Ik hoop dat u al op meerdere plekken 02:07:25.418 --> 02:07:27.550 align:middle line:82% position:46% size:100% actie ziet. Ik vind het dan ook echt een 02:07:27.670 --> 02:07:31.060 align:middle line:82% position:46% size:100% sympathiek en goed idee om te kijken wat we op dat 02:07:32.710 --> 02:07:35.198 align:middle line:82% position:46% size:100% punt kunnen doen. We kunnen bijvoorbeeld kijken naar 02:07:35.319 --> 02:07:37.850 align:middle line:82% position:46% size:100% de doorontwikkeling van de producten die NS levert, zeker nadat ik vernam 02:07:37.970 --> 02:07:39.100 align:middle line:82% position:46% size:100% dat NS dat gesprek ook graag met ons aan wil gaan. 02:07:39.460 --> 02:07:42.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Volledigheidshalve zeg ik erbij dat we in het arbeidsvoorwaardenakkoord 02:07:42.560 --> 02:07:45.738 align:middle line:82% position:46% size:100% — daar zijn we voor de zomer heel druk mee geweest — hebben 02:07:45.859 --> 02:07:48.259 align:middle line:82% position:46% size:100% afgesproken dat alle Defensiemedewerkers gratis gebruik 02:07:48.378 --> 02:07:51.189 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen maken van het ov voor het woon werkverkeer. 02:07:51.609 --> 02:07:53.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geldt natuurlijk ook voor militairen in uniform. 02:07:53.930 --> 02:07:58.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb u gisteren vooral gehoord over "zichtbaarheid", en "laten zien 02:07:59.000 --> 02:08:01.988 align:middle line:82% position:46% size:100% waar we voor staan". We moeten kijken in hoeverre NS daar 02:08:02.259 --> 02:08:07.759 align:middle line:82% position:46% size:100% een plek aan zou kunnen geven. De heer Kuzu van DENK vroeg meer 02:08:07.878 --> 02:08:11.050 align:middle line:82% position:46% size:100% algemeen naar een analyse van manieren hoe Defensie zichtbaarder 02:08:11.170 --> 02:08:13.479 align:middle line:82% position:46% size:100% kan worden. Ik vind het heel erg fijn dat u daar 02:08:13.720 --> 02:08:17.689 align:middle line:82% position:46% size:100% aandacht voor heeft gevraagd. Ik hoop dat u daar in onze brief ook 02:08:17.810 --> 02:08:20.050 align:middle line:82% position:46% size:100% voorbeelden van heeft gezien. Denk aan veteranen voor de klas. 02:08:20.439 --> 02:08:23.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien heeft u onlangs de militaire ceremonie voor reservisten 02:08:24.009 --> 02:08:25.729 align:middle line:82% position:46% size:100% gezien. Die was hier in Den Haag, maar 02:08:25.849 --> 02:08:26.899 align:middle line:82% position:46% size:100% militaire ceremonies vinden ook op andere plekken plaats. 02:08:27.019 --> 02:08:28.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Verder zijn er arbeidsmarktcampagnes. 02:08:29.079 --> 02:08:31.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij doen ons best. Als u daar nog verbetersuggesties 02:08:31.520 --> 02:08:35.389 align:middle line:82% position:46% size:100% voor heeft, dan hoor ik die graag. Dat brengt me bij de opmerking van 02:08:35.509 --> 02:08:39.430 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Valstar over de zichtbaarheid van Defensie in de 02:08:39.640 --> 02:08:42.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Randstad. Ik kreeg zelfs de indruk dat die 02:08:42.180 --> 02:08:44.960 align:middle line:82% position:46% size:100% opmerking een soort call to action was om meer te trainen boven het 02:08:45.079 --> 02:08:47.988 align:middle line:82% position:46% size:100% Westland met mooie Apaches. Ik weet niet helemaal of dat uw 02:08:48.109 --> 02:08:52.579 align:middle line:82% position:46% size:100% insteek was, maar wie weet kan daar zelfs rekening mee worden gehouden. 02:08:52.699 --> 02:08:56.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Uw punt was volgens mij helder. Oefenen, opleidingen en trainingen 02:08:56.779 --> 02:08:58.250 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn belangrijk. Die kunnen echter overlast 02:08:58.369 --> 02:08:59.168 align:middle line:82% position:46% size:100% veroorzaken. 02:09:00.970 --> 02:09:03.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar moet iedereen dan maar even het zijne van denken. 02:09:04.088 --> 02:09:06.798 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is nou eenmaal zoals het is. De heer Valstar vroeg ook of er 02:09:06.918 --> 02:09:09.859 align:middle line:82% position:46% size:100% beperkingen zijn op dat punt. Wij zoeken naar locaties waar we 02:09:09.979 --> 02:09:12.198 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen trainen. Daar gaan we trainen, ook als dat 02:09:12.319 --> 02:09:15.310 align:middle line:82% position:46% size:100% betekent dat we af en toe een extra telefoontje krijgen over overlast. 02:09:16.180 --> 02:09:19.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ben ik bij de reservisten. De heer Boswijk vroeg naar het 02:09:19.729 --> 02:09:21.710 align:middle line:82% position:46% size:100% opnieuw uitgeven van de vrijwilligersmedaille. 02:09:21.829 --> 02:09:26.989 align:middle line:82% position:46% size:100% De kern van de zaak is dat reservisten geen vrijwilligers zijn. 02:09:27.548 --> 02:09:30.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij zijn in dienst bij ons. Zij zijn weliswaar geen fulltime 02:09:30.890 --> 02:09:32.448 align:middle line:82% position:46% size:100% militair, maar zij zijn wél militair. 02:09:32.569 --> 02:09:35.259 align:middle line:82% position:46% size:100% We zouden volgens mij het volgende moeten doen. 02:09:36.789 --> 02:09:39.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor reservisten geldt het onderscheidingsteken voor langdurige 02:09:39.229 --> 02:09:40.659 align:middle line:82% position:46% size:100% en trouwe dienst. Dat kan wel. 02:09:42.100 --> 02:09:46.698 align:middle line:82% position:46% size:100% Uw oproep was: misschien moeten we kijken of we in termen van 02:09:46.819 --> 02:09:49.520 align:middle line:82% position:46% size:100% waardering voor de reservisten nog een been bij kunnen trekken ten 02:09:49.640 --> 02:09:51.609 align:middle line:82% position:46% size:100% opzichte van de fulltime militairen. 02:09:53.229 --> 02:09:55.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zeg u toe dat we daarnaar gaan kijken. 02:09:55.250 --> 02:09:58.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Alleen, ik vind de vrijwilligersmedaille daar niet bij 02:09:58.439 --> 02:09:59.929 align:middle line:82% position:46% size:100% passen. Reservisten zijn namelijk gewoon in 02:10:00.048 --> 02:10:01.640 align:middle line:82% position:46% size:100% dienst bij ons. Zij krijgen daar ook een vergoeding 02:10:01.760 --> 02:10:02.050 align:middle line:82% position:46% size:100% voor. 02:10:04.149 --> 02:10:05.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ben ik bij de arbeidsvoorwaarden. 02:10:06.250 --> 02:10:08.399 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Boswijk vroeg naar het bezien van het verschil in de 02:10:08.520 --> 02:10:12.310 align:middle line:82% position:46% size:100% uitzendbescherming bij uitzendingen en oefeningen. 02:10:12.759 --> 02:10:16.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij ging hij specifiek in op de emotionele nazorg voor medewerkers. 02:10:17.798 --> 02:10:21.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan uw Kamer voor de zomer van 2023 daarover informeren. 02:10:22.039 --> 02:10:26.600 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft ons gevraagd om dat opnieuw tegen het licht te houden en alle 02:10:26.720 --> 02:10:29.326 align:middle line:82% position:46% size:100% mitsen en maren te kijken. U had het specifiek over operatie 02:10:29.445 --> 02:10:29.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Interflex. 02:10:33.699 --> 02:10:36.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar staat het reguliere zorgtraject voor klaar. 02:10:36.319 --> 02:10:39.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat dan om de geestelijke verzorging, de maatschappelijke 02:10:39.378 --> 02:10:42.529 align:middle line:82% position:46% size:100% diensten enzovoort. Volgens mij was uw oproep ook om in 02:10:42.649 --> 02:10:46.029 align:middle line:82% position:46% size:100% de volle breedte te kijken naar het verschil in de uitzendbescherming en 02:10:46.159 --> 02:10:48.039 align:middle line:82% position:46% size:100% de nazorg voor medewerkers. Dat gaan we doen. 02:10:48.250 --> 02:10:52.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan u toezeggen dat ik u daar voor de zomer per brief 02:10:53.859 --> 02:10:54.189 align:middle line:82% position:46% size:100% over 02:10:57.159 --> 02:11:00.179 align:middle line:82% position:46% size:100% informeer. Ik begrijp dat de staatssecretaris 02:11:00.298 --> 02:11:01.189 align:middle line:82% position:46% size:100% daar niet over gaat, maar ik had nog een expliciete vraag. 02:11:01.418 --> 02:11:05.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij sommige operaties en opleidingen is de politie betrokken. 02:11:06.060 --> 02:11:09.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Zou de staatssecretaris met zijn collega die daarover gaat, ervoor 02:11:10.100 --> 02:11:12.970 align:middle line:82% position:46% size:100% willen zorgen dat deze mensen niet tussen wal en schip vallen? 02:11:14.079 --> 02:11:14.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gaan we doen. 02:11:16.810 --> 02:11:20.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ben ik bij de heer Kuzu. Hij vroeg ons om een denkexercitie 02:11:20.479 --> 02:11:24.229 align:middle line:82% position:46% size:100% te maken, namelijk wat er zou gebeuren als we het startsalaris met 02:11:24.350 --> 02:11:29.838 align:middle line:82% position:46% size:100% €5 per uur zouden verhogen. Ik wil daar eerst het volgende over 02:11:29.958 --> 02:11:31.779 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen. U had het daar zelf ook al over, 02:11:32.680 --> 02:11:37.460 align:middle line:82% position:46% size:100% maar u adresseerde dat toch. U maakte een vergelijking met een 02:11:37.579 --> 02:11:42.569 align:middle line:82% position:46% size:100% bepaald hamburgerconcern. Ik ben zó blij dat die vergelijking 02:11:42.689 --> 02:11:45.409 align:middle line:82% position:46% size:100% historie is. Die is totaal niet meer van deze 02:11:45.529 --> 02:11:47.859 align:middle line:82% position:46% size:100% tijd. U zei het zelf al: er is een 02:11:47.979 --> 02:11:52.539 align:middle line:82% position:46% size:100% verhoging van dik 8% voor iedereen, maar tot wel 20% voor de 02:11:55.600 --> 02:11:59.695 align:middle line:82% position:46% size:100% startrangen bij Defensie. Het basissalaris bij Defensie is nu 02:11:59.815 --> 02:12:02.529 align:middle line:82% position:46% size:100% gelukkig €14 per uur. Het wettelijk minimumloon is 02:12:04.720 --> 02:12:07.130 align:middle line:82% position:46% size:100% €12,40. Daar heb ik alle toelagen en zo nog 02:12:07.250 --> 02:12:09.619 align:middle line:82% position:46% size:100% niet bij opgeteld. Ik heb het wel even laten uitzoeken: 02:12:09.739 --> 02:12:13.460 align:middle line:82% position:46% size:100% als je naar €19 per uur gaat, dan kost ons dat 200 miljoen euro 02:12:13.579 --> 02:12:17.560 align:middle line:82% position:46% size:100% structureel per jaar. Maar misschien nog wel belangrijker, 02:12:18.310 --> 02:12:20.972 align:middle line:82% position:46% size:100% het salaris is nu gewoon vergelijkbaar met het salaris dat 02:12:21.092 --> 02:12:22.140 align:middle line:82% position:46% size:100% andere werkgevers in het veiligheidsdomein geven. 02:12:22.260 --> 02:12:25.643 align:middle line:82% position:46% size:100% Het salaris moet op orde zijn, maar misschien nog wel belangrijker is — 02:12:25.762 --> 02:12:27.220 align:middle line:82% position:46% size:100% dat is mijn overtuiging — dat 02:12:29.378 --> 02:12:34.488 align:middle line:82% position:46% size:100% onze mensen zich gewaardeerd voelen en betrokken zijn, dat ze Defensie 02:12:34.609 --> 02:12:38.719 align:middle line:82% position:46% size:100% een goede werkgever vinden, dat ze vinden dat ze zinvol werk doen en 02:12:38.838 --> 02:12:41.199 align:middle line:82% position:46% size:100% dat de balans tussen werk en privé goed moet zijn. 02:12:42.279 --> 02:12:44.738 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor u vervolgt: ik zie de heer Kuzu naar voren komen lopen. 02:12:45.460 --> 02:12:47.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Het blokje Kuzu is nog niet helemaal klaar. 02:12:47.739 --> 02:12:47.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik 02:12:49.439 --> 02:12:51.090 align:middle line:82% position:46% size:100% weet dat de voorzitter streng is ... Hij doet één stap naar achteren en 02:12:51.409 --> 02:12:54.600 align:middle line:82% position:46% size:100% wacht rustig af. Er hangt nu een soort zwaard van 02:12:54.720 --> 02:12:55.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Kuzu boven mijn hoofd! 02:12:57.229 --> 02:13:00.930 align:middle line:82% position:46% size:100% In het verlengde daarvan vroeg de heer Kuzu ook hoe een substantiële 02:13:01.050 --> 02:13:03.456 align:middle line:82% position:46% size:100% salarisverhoging in absolute euro's voor met name onderofficieren en 02:13:03.576 --> 02:13:05.970 align:middle line:82% position:46% size:100% manschappen kan worden verwezenlijkt. 02:13:06.090 --> 02:13:08.210 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Eppink heeft daar ook over gesproken. 02:13:08.569 --> 02:13:12.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Die 8,5% staat. We hebben het loongebouw vernieuwd: 02:13:12.439 --> 02:13:14.960 align:middle line:82% position:46% size:100% hogere aanvangssalarissen, hogere tabelbedragen. 02:13:15.619 --> 02:13:18.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dus ook dat je hoger eindigt in je rang, los van het 02:13:19.050 --> 02:13:22.560 align:middle line:82% position:46% size:100% salaris dat je er nu op vooruitgaat. Minder stappen, dus je kunt sneller 02:13:22.680 --> 02:13:25.600 align:middle line:82% position:46% size:100% carrière maken. Je begint hoger en je kunt sneller 02:13:25.720 --> 02:13:26.960 align:middle line:82% position:46% size:100% doorstijgen. Ook 02:13:29.449 --> 02:13:32.389 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben we er nog incidenteel een uitkering van €1.750 bruto bij 02:13:32.600 --> 02:13:34.369 align:middle line:82% position:46% size:100% gedaan. Volgens mij zijn dat dus allemaal 02:13:34.939 --> 02:13:35.930 align:middle line:82% position:46% size:100% goede stappen voorwaarts. 02:13:37.479 --> 02:13:42.140 align:middle line:82% position:46% size:100% U neemt een pauze, dus ik ga ervan uit dat het blokje Kuzu is afgerond. 02:13:42.689 --> 02:13:45.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, ik moet nog iets overhouden voor een antwoord dadelijk. 02:13:45.588 --> 02:13:48.076 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben de afgelopen tijd heel veel debatten gevoerd over de 02:13:48.195 --> 02:13:51.520 align:middle line:82% position:46% size:100% koopkracht et cetera en die wil ik niet met deze staatssecretaris 02:13:51.640 --> 02:13:54.880 align:middle line:82% position:46% size:100% overdoen. Ik vraag de staatssecretaris wel of 02:13:55.000 --> 02:13:59.409 align:middle line:82% position:46% size:100% hij het met mij eens is dat met name wanneer we kijken naar de laagste 02:13:59.529 --> 02:14:01.738 align:middle line:82% position:46% size:100% inkomens in het salarishuis van Defensie 02:14:04.770 --> 02:14:05.250 align:middle line:82% position:46% size:100% en de 02:14:09.869 --> 02:14:13.899 align:middle line:82% position:46% size:100% aard van de werkzaamheden van Defensiepersoneel, het in deze 02:14:14.020 --> 02:14:15.889 align:middle line:82% position:46% size:100% tijden misschien wel raadzaam is, gezien wat er met de energierekening 02:14:16.009 --> 02:14:16.359 align:middle line:82% position:46% size:100% gebeurt, de stijgende boodschappenprijzen et cetera, et 02:14:16.479 --> 02:14:17.609 align:middle line:82% position:46% size:100% cetera, om te kijken of er niet toch nog iets meer bij kan. 02:14:21.250 --> 02:14:23.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Een drieslag als antwoord, als u mij dat toestaat, voorzitter. 02:14:24.048 --> 02:14:26.618 align:middle line:82% position:46% size:100% In de eerste plaats: we hebben het been echt bijgetrokken. 02:14:27.759 --> 02:14:32.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik durf gelukkig te herhalen wat ik net zei, dat onze mensen in het 02:14:32.539 --> 02:14:35.630 align:middle line:82% position:46% size:100% loongebouw van Defensie bij de start nu echt in een vergelijkbare 02:14:35.750 --> 02:14:39.939 align:middle line:82% position:46% size:100% situatie zitten als bij andere werkgevers in het veiligheidsdomein. 02:14:40.539 --> 02:14:41.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Het tweede is 02:14:43.569 --> 02:14:46.750 align:middle line:82% position:46% size:100% dat je tijdens de onderhandelingen, tijdens de gesprekken met de bonden 02:14:46.960 --> 02:14:48.310 align:middle line:82% position:46% size:100% over een nieuwe cao 02:14:51.729 --> 02:14:56.600 align:middle line:82% position:46% size:100% de inflatiecurve omhoog zag gaan, wat iedereen zenuwachtig maakt, maar 02:14:56.720 --> 02:15:01.270 align:middle line:82% position:46% size:100% ik ben blij dat het kabinet extra aanvullende maatregelen neemt, zoals 02:15:01.390 --> 02:15:06.020 align:middle line:82% position:46% size:100% u zelf ook al aangeeft. De slotopmerking die ik wil maken, 02:15:06.140 --> 02:15:08.770 align:middle line:82% position:46% size:100% is dat ik een belangrijke afspraak met de bonden heb gemaakt. 02:15:09.699 --> 02:15:14.088 align:middle line:82% position:46% size:100% De coalitie heeft extra geld beschikbaar gesteld voor ons 02:15:14.208 --> 02:15:17.929 align:middle line:82% position:46% size:100% personeel. Een gedeelte daarvan is nog in 02:15:18.048 --> 02:15:20.729 align:middle line:82% position:46% size:100% pocket, omdat we met de bonden hebben afgesproken dat we ook nog 02:15:20.850 --> 02:15:22.149 align:middle line:82% position:46% size:100% een vernieuwing moeten doen op het 02:15:24.159 --> 02:15:26.680 align:middle line:82% position:46% size:100% toelagemodel. Het toelagemodel is ook verouderd, 02:15:26.800 --> 02:15:28.628 align:middle line:82% position:46% size:100% net zoals het loongebouw verouderd was. 02:15:29.140 --> 02:15:32.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Vernieuwing kost geld, want je gaat natuurlijk alleen maar omhoog en 02:15:32.399 --> 02:15:35.920 align:middle line:82% position:46% size:100% niet omlaag. Ik heb ook de belofte gedaan — 02:15:36.369 --> 02:15:40.970 align:middle line:82% position:46% size:100% eigenlijk heb ik de belofte van de politiek herhaald, denk ik — dat 02:15:41.090 --> 02:15:43.548 align:middle line:82% position:46% size:100% iedere euro die gereserveerd is voor onze mensen, ook bij onze mensen 02:15:43.668 --> 02:15:45.649 align:middle line:82% position:46% size:100% terecht moet komen. In de volle breedte zijn we aan het 02:15:45.770 --> 02:15:49.029 align:middle line:82% position:46% size:100% kijken dat als we ook maar ergens een euro laten liggen, die zo snel 02:15:49.180 --> 02:15:51.100 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijk doorgaat naar onze mensen. 02:15:53.199 --> 02:15:55.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou dit graag opgetekend willen hebben als een toezegging. 02:16:02.210 --> 02:16:05.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Als er geld overblijft, komt dit ten goede aan het personeel bij 02:16:05.539 --> 02:16:11.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie, met name aan de onderste salarisschalen, want daar is op dit 02:16:11.319 --> 02:16:14.979 align:middle line:82% position:46% size:100% moment echt sprake van een probleem met de huidige ontwikkelingen. 02:16:16.399 --> 02:16:19.798 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan de toezegging doen dat van het budget dat ook door de politiek 02:16:19.918 --> 02:16:23.958 align:middle line:82% position:46% size:100% gealloceerd was voor ons personeel, iedere euro naar ons personeel gaat. 02:16:25.270 --> 02:16:27.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, dan noteren we dat. U vervolgt uw betoog. 02:16:29.979 --> 02:16:34.059 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Kuzu vroeg ook nog of loopbaanregels flexibeler kunnen. 02:16:34.718 --> 02:16:38.569 align:middle line:82% position:46% size:100% In het nieuwe AV-akkoord hebben wij een vernieuwingsagenda afgesproken. 02:16:38.690 --> 02:16:40.759 align:middle line:82% position:46% size:100% We gaan vanuit het hr-model kijken naar bijvoorbeeld de maximale 02:16:40.879 --> 02:16:42.429 align:middle line:82% position:46% size:100% functieduur, waar de heer Valstar naar vroeg, 02:16:44.259 --> 02:16:46.726 align:middle line:82% position:46% size:100% en naar alle andere onderdelen die de heer Kuzu en de heer Valstar 02:16:46.845 --> 02:16:50.569 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben ingebracht. De ambitie is: geen taboes, kijken 02:16:50.690 --> 02:16:53.659 align:middle line:82% position:46% size:100% wat nodig is om ervoor te zorgen dat de vulling toeneemt. 02:16:53.780 --> 02:16:55.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan de AOW-leeftijd en het pensioengat. 02:16:55.579 --> 02:16:56.780 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van Haga stelde daar een vraag over. 02:16:56.899 --> 02:17:00.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is veel over gecommuniceerd. U heeft daar onlangs ook nog een 02:17:01.040 --> 02:17:03.559 align:middle line:82% position:46% size:100% brief over gehad. Er heeft een commissie naar gekeken, 02:17:03.680 --> 02:17:06.110 align:middle line:82% position:46% size:100% onder leiding van de heer Van Zwol. Die heeft geconcludeerd dat in de 02:17:06.229 --> 02:17:10.399 align:middle line:82% position:46% size:100% uitvoering van de AOW-gatcompensatie is geborgd dat de groep gewezen 02:17:10.520 --> 02:17:14.530 align:middle line:82% position:46% size:100% militairen daadwerkelijk 100% van de gerechtvaardigde verwachting heeft 02:17:14.739 --> 02:17:18.290 align:middle line:82% position:46% size:100% ontvangen. Dat was personeel, dus als er nu 02:17:18.409 --> 02:17:20.290 align:middle line:82% position:46% size:100% niemand zenuwachtig opstaat, ga ik naar materieel. 02:17:20.690 --> 02:17:23.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet of het zenuwachtig is, maar ik zie wel de heer Fritsma 02:17:23.729 --> 02:17:25.420 align:middle line:82% position:46% size:100% opstaan, namens de PVV. Die komt zijn plus one gebruiken. 02:17:25.540 --> 02:17:30.000 align:middle line:82% position:46% size:100% De zenuwen vallen mee, voorzitter. Dank overigens voor de extra vraag. 02:17:30.299 --> 02:17:33.418 align:middle line:82% position:46% size:100% Die gebruik ik graag bij de staatssecretaris, omdat hij 02:17:33.540 --> 02:17:37.989 align:middle line:82% position:46% size:100% verantwoordelijk is voor personeel. Ik heb een vraag over de Koninklijke 02:17:38.110 --> 02:17:42.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Marechaussee, waar helaas ook een tekort aan personeel speelt. 02:17:44.979 --> 02:17:50.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Binnen welke termijn is de Koninklijke Marechaussee in staat om 02:17:50.239 --> 02:17:52.540 align:middle line:82% position:46% size:100% weer grenscontroles op zich te nemen? 02:17:53.379 --> 02:17:58.519 align:middle line:82% position:46% size:100% De PVV wil een asielstop, maar los van partijstandpunten staan de open 02:17:58.638 --> 02:18:02.899 align:middle line:82% position:46% size:100% grenzen van Schengen onder grote druk en is het een realistisch 02:18:03.020 --> 02:18:05.440 align:middle line:82% position:46% size:100% scenario dat die ophouden te bestaan. 02:18:05.559 --> 02:18:06.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie moet 02:18:08.019 --> 02:18:10.729 align:middle line:82% position:46% size:100% daarop voorbereid zijn. Defensie moet daar klaar voor zijn. 02:18:10.850 --> 02:18:15.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus nogmaals de vraag: binnen welke termijn kan de KMar de taak van 02:18:16.069 --> 02:18:20.659 align:middle line:82% position:46% size:100% grensbewaking weer op zich nemen, als dat relevant wordt, wat zomaar 02:18:20.780 --> 02:18:21.338 align:middle line:82% position:46% size:100% kan gebeuren? 02:18:24.319 --> 02:18:26.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben bang dat ik de heer Fritsma hierin teleur moet stellen, want wij 02:18:26.670 --> 02:18:29.909 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn nog niet bezig met het maken van scenario's voor die 02:18:30.030 --> 02:18:32.209 align:middle line:82% position:46% size:100% eventualiteit. Ik kan daar dus geen antwoord op 02:18:32.360 --> 02:18:34.750 align:middle line:82% position:46% size:100% geven. Dan materieel. 02:18:36.638 --> 02:18:39.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Zoals ik al zei, starten er meer dan 30 nieuwe projecten in 2023. 02:18:39.299 --> 02:18:44.110 align:middle line:82% position:46% size:100% We komen dan tot 140 à 150 lopende projecten boven de 25 miljoen. 02:18:44.259 --> 02:18:47.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is dus echt fors. U gaat die allemaal volgen en u 02:18:47.540 --> 02:18:50.030 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgt daar allemaal brieven over, soms wat meer gebundeld en soms 02:18:50.149 --> 02:18:53.180 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien wat sneller dan u verwacht had. 02:18:53.299 --> 02:18:56.168 align:middle line:82% position:46% size:100% U bereidt zich daar dus op voor, wij zijn er druk mee bezig. 02:18:56.709 --> 02:18:59.239 align:middle line:82% position:46% size:100% We zetten ook verschillende stappen om die snelheid erin te houden. 02:18:59.360 --> 02:19:01.870 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben vaker gesproken over het stroomlijnen van interne processen. 02:19:02.620 --> 02:19:07.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Per 1 januari start natuurlijk dat nieuwe DMP-proces, met de andere 02:19:07.750 --> 02:19:09.709 align:middle line:82% position:46% size:100% mandaatbedragen, zoals we daarover hebben gesproken. 02:19:09.829 --> 02:19:13.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Er komen A/B-brieven; u heeft die over raketartillerie al gezien. 02:19:13.808 --> 02:19:17.509 align:middle line:82% position:46% size:100% We doen op alle fronten ons best. De heer Valstar heeft ons daartoe 02:19:17.629 --> 02:19:19.870 align:middle line:82% position:46% size:100% opgeroepen en dat zal hij ongetwijfeld met zijn collega's 02:19:20.259 --> 02:19:22.280 align:middle line:82% position:46% size:100% blijven doen. U heeft ook de DIS-brief, over de 02:19:22.399 --> 02:19:25.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie Industrie Strategie, gelezen, en de brief over onderzoek 02:19:25.459 --> 02:19:29.478 align:middle line:82% position:46% size:100% en innovatie en het extra budget dat we daarvoor vrij hebben gemaakt. 02:19:29.599 --> 02:19:33.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kijk ernaar uit om dat ook in het vervolg met elkaar stevig beet te 02:19:33.829 --> 02:19:35.959 align:middle line:82% position:46% size:100% blijven pakken. In de projecten die ik langsloop, 02:19:36.079 --> 02:19:40.549 align:middle line:82% position:46% size:100% zult u ook al iets van de filosofie van de DIS, de actualisatie die we 02:19:40.668 --> 02:19:43.568 align:middle line:82% position:46% size:100% daarvoor hebben gedaan, terugvinden. Projecten. 02:19:43.989 --> 02:19:47.168 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Valstar vroeg naar de 12kN Air Assaultvoertuigen. 02:19:48.099 --> 02:19:50.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij was uw punt "schiet eens op" en vroeg u zich af waarom het zo 02:19:50.978 --> 02:19:53.739 align:middle line:82% position:46% size:100% lang duurt en hoe het allemaal zo heeft kunnen lopen. 02:19:53.950 --> 02:19:56.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Helaas is die eerste aanbesteding inderdaad mislukt. 02:19:57.040 --> 02:19:59.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Mercedes-Benz Nederland kon niet aan onze eisen voldoen. 02:20:00.429 --> 02:20:03.558 align:middle line:82% position:46% size:100% Vervolgens zijn wij een nieuwe aanbesteding gestart. 02:20:03.679 --> 02:20:07.748 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben interoperabiliteit, de uitwisselbaarheid met Duitsland — ik 02:20:07.888 --> 02:20:10.449 align:middle line:82% position:46% size:100% kom straks te spreken over de vragen rondom de rijbewijzen 02:20:14.110 --> 02:20:16.940 align:middle line:82% position:46% size:100% — echt prioriteit gegeven. Dat betekent dat Duitsland het 02:20:17.059 --> 02:20:17.500 align:middle line:82% position:46% size:100% project voor ons 02:20:20.349 --> 02:20:23.138 align:middle line:82% position:46% size:100% richting een aanbesteding aan het brengen is. 02:20:23.290 --> 02:20:25.269 align:middle line:82% position:46% size:100% Er wordt naar gestreefd om een D-brief van 02:20:26.979 --> 02:20:28.418 align:middle line:82% position:46% size:100% contractondertekening in 2023 voor elkaar te krijgen. 02:20:29.049 --> 02:20:31.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Zoals u wellicht weet, want dat heeft u online kunnen zien, is 02:20:31.579 --> 02:20:33.308 align:middle line:82% position:46% size:100% Defenture — u sprak daarover — een van de partijen die zich nu 02:20:35.200 --> 02:20:36.789 align:middle line:82% position:46% size:100% aan het opwarmen is om mee te doen 02:20:40.838 --> 02:20:43.989 align:middle line:82% position:46% size:100% voor dat bid, in combinatie met andere partijen. 02:20:44.110 --> 02:20:45.819 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Valstar vroeg ook naar de interim oplossing. 02:20:46.418 --> 02:20:50.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat ik heel snel bij u terug kan komen om u daarover te 02:20:50.120 --> 02:20:52.218 align:middle line:82% position:46% size:100% informeren. De onderhandelingen daarover 02:20:52.338 --> 02:20:53.649 align:middle line:82% position:46% size:100% bevinden zich echt in de laatste fase. 02:20:55.299 --> 02:20:57.879 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij die opmerking moet ik het laten. 02:20:59.709 --> 02:21:05.149 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister werd er net ook al even naar gevraagd: wat gaan we doen om 02:21:05.270 --> 02:21:08.360 align:middle line:82% position:46% size:100% de defensie-industrie uit het verdomhoekje te halen bij de 02:21:08.479 --> 02:21:12.019 align:middle line:82% position:46% size:100% financiële sector? Laat ik herhalen wat de heer Valstar 02:21:12.138 --> 02:21:14.699 align:middle line:82% position:46% size:100% volgens mij ook zei. Om de stabiliteit, veiligheid, 02:21:14.829 --> 02:21:19.379 align:middle line:82% position:46% size:100% welvaart en duurzaamheid te bewerkstellingen heeft Defensie 02:21:19.500 --> 02:21:22.459 align:middle line:82% position:46% size:100% wapens en wapensystemen nodig. Daar hebben we de Nederlandse 02:21:22.579 --> 02:21:24.818 align:middle line:82% position:46% size:100% defensie industrie ook hard bij nodig. 02:21:25.360 --> 02:21:29.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kabinet neemt de signalen van de defensie industrie serieus dat zij 02:21:29.239 --> 02:21:31.509 align:middle line:82% position:46% size:100% problemen ervaart met de toegang tot de financiële dienstverlening. 02:21:32.168 --> 02:21:34.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Er heeft inmiddels een gesprek plaatsgevonden — daar werd naar 02:21:34.280 --> 02:21:38.780 align:middle line:82% position:46% size:100% gevraagd — tussen Defensie, EZK en Financiën en de Nederlandse defensie 02:21:38.899 --> 02:21:42.086 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie. Volgens mij dit jaar nog vindt er 02:21:42.207 --> 02:21:44.679 align:middle line:82% position:46% size:100% eerst een gesprek plaats met de Nederlandse Vereniging van Banken. 02:21:45.519 --> 02:21:50.149 align:middle line:82% position:46% size:100% De pensioenfondsen volgen daarna. Tegelijkertijd heeft de heer Van 02:21:50.270 --> 02:21:52.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Dijk natuurlijk ook opmerkingen gemaakt. 02:21:52.750 --> 02:21:55.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Wellicht is allebei waar. We moeten echt naar een 02:21:55.579 --> 02:21:59.290 align:middle line:82% position:46% size:100% normalisering van de defensie industrie toe — dat was het punt van 02:21:59.409 --> 02:22:03.700 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Valstar — en tegelijkertijd is er, zoals de heer Van Dijk 02:22:05.860 --> 02:22:07.569 align:middle line:82% position:46% size:100% zei, ook zoiets als maatschappelijk verantwoord ondernemen. 02:22:09.280 --> 02:22:11.113 align:middle line:82% position:46% size:100% Het een sluit het ander natuurlijk niet uit, maar we hebben goed 02:22:11.234 --> 02:22:15.620 align:middle line:82% position:46% size:100% gehoord dat de beweegrichting is om uit het verdomhoekje te komen. 02:22:15.739 --> 02:22:16.709 align:middle line:82% position:46% size:100% U vraagt daar aandacht voor, samen met anderen. 02:22:16.828 --> 02:22:19.750 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben dat niet alleen goed gehoord, we onderstrepen dat ook. 02:22:21.250 --> 02:22:25.399 align:middle line:82% position:46% size:100% In dat kader vroegen de heer Valstar en mevrouw Koekkoek ook naar de 02:22:25.520 --> 02:22:28.610 align:middle line:82% position:46% size:100% wapenexportvergunning en het beleid daarover. 02:22:28.729 --> 02:22:31.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij tikten ons meer of min op de vingers door te zeggen dat wij daar 02:22:31.509 --> 02:22:35.479 align:middle line:82% position:46% size:100% niet over gaan. Inderdaad gaat de minister voor BHOS 02:22:35.600 --> 02:22:37.659 align:middle line:82% position:46% size:100% daarover. Zij heeft aangegeven verdere 02:22:37.780 --> 02:22:39.440 align:middle line:82% position:46% size:100% harmonisatie van het wapenexportbeleid als 02:22:39.559 --> 02:22:42.170 align:middle line:82% position:46% size:100% randvoorwaardelijk te zien voor het beter positioneren van de defensie 02:22:42.290 --> 02:22:44.770 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie. Zij onderzoekt daarom hoe 02:22:44.889 --> 02:22:47.450 align:middle line:82% position:46% size:100% aangesloten kan worden bij de afspraken tussen Frankrijk, 02:22:47.569 --> 02:22:50.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Duitsland en Spanje op het terrein van wapenexportbeleid, conform de 02:22:51.049 --> 02:22:53.750 align:middle line:82% position:46% size:100% afspraken uit het coalitieakkoord. Uiteraard zal het 02:22:53.870 --> 02:22:57.360 align:middle line:82% position:46% size:100% defensieperspectief goed meegenomen worden in haar beantwoording, maar 02:22:57.479 --> 02:23:00.489 align:middle line:82% position:46% size:100% wij hebben er comfort bij als het in deze richting zou gaan. 02:23:01.388 --> 02:23:04.148 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betrek ik ook bij de vraag van de heer Hammelburg of 02:23:07.299 --> 02:23:10.718 align:middle line:82% position:46% size:100% we niet naar een andere versie moeten van artikel 346. 02:23:11.918 --> 02:23:15.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Artikel 346 houdt niet per definitie in dat een opdracht rechtstreeks aan 02:23:16.040 --> 02:23:19.280 align:middle line:82% position:46% size:100% de nationale industrie wordt gegund. Internationale concurrentiestelling 02:23:19.399 --> 02:23:22.489 align:middle line:82% position:46% size:100% blijft mogelijk. Dit doen we bijvoorbeeld al bij de 02:23:22.610 --> 02:23:25.190 align:middle line:82% position:46% size:100% onderzeeboten, waarover we straks komen te spreken, en in sommige 02:23:25.309 --> 02:23:28.370 align:middle line:82% position:46% size:100% gevallen rechtstreeks bij de nationale industrie, zoals bij de 02:23:28.489 --> 02:23:30.968 align:middle line:82% position:46% size:100% vervanging van M-fregatten. Wel 02:23:37.450 --> 02:23:40.159 align:middle line:82% position:46% size:100% onderzoeken we samen met andere departementen en partnerlanden in 02:23:40.280 --> 02:23:43.700 align:middle line:82% position:46% size:100% hoeverre de aanpassing van de Europese aanbestedingsregels kan 02:23:43.819 --> 02:23:45.939 align:middle line:82% position:46% size:100% bijdragen aan meer wendbaarheid 02:23:49.870 --> 02:23:52.859 align:middle line:82% position:46% size:100% bij het proces om erin 02:23:54.370 --> 02:23:57.379 align:middle line:82% position:46% size:100% te voorzien. Dank voor dit antwoord van de 02:23:57.500 --> 02:24:00.530 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris. Ik begrijp heel goed dat daar nu 02:24:00.649 --> 02:24:04.168 align:middle line:82% position:46% size:100% naar wordt gekeken, maar ik wil het volgende hier specifiek en precies 02:24:04.569 --> 02:24:06.769 align:middle line:82% position:46% size:100% benoemen. Mijn grote zorg is dat vooral de 02:24:06.888 --> 02:24:10.638 align:middle line:82% position:46% size:100% grote bobo's in de Europese Unie — en dan heb ik het over Duitsland en 02:24:10.759 --> 02:24:14.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Frankrijk, met hun grote industrie — dit artikel heel vaak inzetten om 02:24:15.079 --> 02:24:16.659 align:middle line:82% position:46% size:100% hun nationale belangen te beschermen. 02:24:16.929 --> 02:24:19.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ontstaat de neiging om dat in Nederland ook te doen. 02:24:19.959 --> 02:24:22.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Het enige probleem is dat wij dat verliezen, als Nederland met onze 02:24:22.940 --> 02:24:27.399 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie, en dus altijd het nakijken hebben. 02:24:28.179 --> 02:24:30.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom vind ik dit problematisch. We hebben het in dit huis constant 02:24:31.100 --> 02:24:35.510 align:middle line:82% position:46% size:100% over het stimuleren van Nederlandse maakindustrie en van 02:24:35.629 --> 02:24:38.088 align:middle line:82% position:46% size:100% werkgelegenheid, ook bij de defensie industrie. 02:24:38.209 --> 02:24:40.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is hier ook heel erg belangrijk, maar dan moet je er ook voor kunnen 02:24:41.058 --> 02:24:44.149 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgen dat we die integratie kunnen maken van kleinere landen met die 02:24:44.270 --> 02:24:46.700 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie en met de Duitsers en de Fransen. 02:24:46.819 --> 02:24:50.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij moeten niet de boel bewaken en misbruik maken van dat artikel. 02:24:50.409 --> 02:24:54.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zeg ik: herzie dat artikel en zorg ervoor dat onze Nederlandse 02:24:54.709 --> 02:24:59.588 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie veel meer kans maakt en onze werkgelegenheid kan groeien. 02:25:00.649 --> 02:25:02.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Een mooie vraag. 02:25:04.579 --> 02:25:07.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn tien pagina's over de actualisatie van de strategie voor 02:25:07.898 --> 02:25:10.319 align:middle line:82% position:46% size:100% de defensie industrie en de filosofie die daarachter zit. 02:25:10.440 --> 02:25:15.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geeft mede antwoord op uw vraag. Volgens mij hebben een aantal grote 02:25:15.959 --> 02:25:21.629 align:middle line:82% position:46% size:100% landen meer OEM's dan wij, met stevige, gesloten ketens, waarbinnen 02:25:21.750 --> 02:25:24.450 align:middle line:82% position:46% size:100% zij best veel voor elkaar kunnen krijgen, zonder dat zij per se 02:25:24.569 --> 02:25:25.668 align:middle line:82% position:46% size:100% hoeven te shoppen bij een ander land. 02:25:27.819 --> 02:25:31.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd is het zo dat je die landen nodig hebt, als je artikel 02:25:31.599 --> 02:25:34.308 align:middle line:82% position:46% size:100% 346 wil aanpassen. De echte vraag is: what's in it for 02:25:34.429 --> 02:25:39.799 align:middle line:82% position:46% size:100% them, om in beweging te komen? Onze inschatting is dat het antwoord 02:25:39.918 --> 02:25:43.689 align:middle line:82% position:46% size:100% op die vraag is dat Nederland en ook een aantal andere landen vooral 02:25:44.200 --> 02:25:47.959 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten zorgen voor twee dingen. Eén is zorgen dat bij de industriële 02:25:48.079 --> 02:25:52.718 align:middle line:82% position:46% size:100% basis in Nederland de nichekwaliteiten nog veel meer 02:25:52.888 --> 02:25:56.500 align:middle line:82% position:46% size:100% ontwikkeld kunnen worden. Andere landen en de OEM's die daar 02:25:56.799 --> 02:25:59.209 align:middle line:82% position:46% size:100% zitten, zullen er vooral voor gaan op het moment dat we echt 02:25:59.329 --> 02:26:02.239 align:middle line:82% position:46% size:100% toegevoegde waarde leveren. Als land moeten wij iets doen wat 02:26:02.360 --> 02:26:05.906 align:middle line:82% position:46% size:100% ook een stap voorwaarts is in de industriepolitiek, waar artikel 346 02:26:06.025 --> 02:26:10.968 align:middle line:82% position:46% size:100% ook de mogelijkheid voor biedt. Als wij met Duitsland, Frankrijk of 02:26:11.088 --> 02:26:11.718 align:middle line:82% position:46% size:100% wie dan ook gaan 02:26:13.808 --> 02:26:16.849 align:middle line:82% position:46% size:100% van samenwerking naar standaardisatie en naar gezamenlijke 02:26:16.968 --> 02:26:19.808 align:middle line:82% position:46% size:100% inkoop van onderdelen, dan komt precies deze vraag naar boven. 02:26:20.440 --> 02:26:23.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kunnen we dus ook samen afspraken maken over hoe we voor de 02:26:23.780 --> 02:26:27.079 align:middle line:82% position:46% size:100% beste kwaliteit gaan en niet zozeer voor de gesloten keten die wij 02:26:27.200 --> 02:26:29.659 align:middle line:82% position:46% size:100% willen respecteren. Volgens mij hebben we dezelfde 02:26:29.780 --> 02:26:32.989 align:middle line:82% position:46% size:100% bedoeling en is het ook heel belangrijk dat de Nederlandse 02:26:33.110 --> 02:26:37.280 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie een aantal extra zetjes krijgt van ons om zich verder door 02:26:37.399 --> 02:26:41.209 align:middle line:82% position:46% size:100% te ontwikkelen. In dat krachtenspel tussen landen 02:26:41.329 --> 02:26:43.870 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten wij onszelf heel erg goed positioneren. 02:26:44.860 --> 02:26:47.478 align:middle line:82% position:46% size:100% Via die weg, via de inhoud van projecten en samenwerking, 02:26:47.599 --> 02:26:51.079 align:middle line:82% position:46% size:100% standaardisatie en samen inkopen, moeten we proberen die ketens te 02:26:51.200 --> 02:26:51.639 align:middle line:82% position:46% size:100% doorbreken. 02:26:54.218 --> 02:26:57.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij heeft u wel een punt, als u het zo inschat, maar ja, 02:26:57.139 --> 02:27:00.228 align:middle line:82% position:46% size:100% what's in it voor een ander groot land om daar dan mee akkoord te 02:27:00.349 --> 02:27:03.219 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan? Dat gaat gewoon niet voor elkaar 02:27:03.409 --> 02:27:04.780 align:middle line:82% position:46% size:100% komen. Een vervolgvraag van de heer 02:27:04.899 --> 02:27:08.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg. Of wellicht een antwoord op de vraag 02:27:08.409 --> 02:27:11.176 align:middle line:82% position:46% size:100% van de staatssecretaris. Het antwoord daarop is namelijk: 02:27:11.297 --> 02:27:13.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Europese veiligheid en zelfvoorzienendheid. 02:27:13.709 --> 02:27:18.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Het versterken van de Europese defensie industrie is keihard nodig 02:27:19.049 --> 02:27:24.429 align:middle line:82% position:46% size:100% om niet meer afhankelijk te zijn van derde landen en soms mogendheden 02:27:24.549 --> 02:27:27.029 align:middle line:82% position:46% size:100% waarvan je niet afhankelijk wil zijn voor je eigen veiligheid. 02:27:27.450 --> 02:27:30.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is wat Duitsland en Frankrijk in hun oren moeten knopen. 02:27:30.190 --> 02:27:31.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is wat wij in Nederland ook verdienen. 02:27:32.069 --> 02:27:33.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat hebben we nodig de komende jaren. 02:27:34.040 --> 02:27:36.058 align:middle line:82% position:46% size:100% Zeker. Daarover zijn we het met elkaar 02:27:36.179 --> 02:27:37.968 align:middle line:82% position:46% size:100% eens. Hoe kom je daar? 02:27:38.299 --> 02:27:41.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Door te kiezen voor kwaliteit en door te kiezen voor toegevoegde 02:27:41.700 --> 02:27:43.668 align:middle line:82% position:46% size:100% waarde. Hoe zorgen we ervoor dat dat een 02:27:43.789 --> 02:27:46.649 align:middle line:82% position:46% size:100% kans krijgt? Als wij for example met een ander 02:27:46.770 --> 02:27:48.120 align:middle line:82% position:46% size:100% land gaan samenwerken en samen materieel gaan kopen — ik ga de 02:27:48.239 --> 02:27:48.889 align:middle line:82% position:46% size:100% riedel herhalen 02:27:50.718 --> 02:27:57.049 align:middle line:82% position:46% size:100% — dan gaan we er in de processen voor zorgen dat onze top notch 02:27:57.168 --> 02:27:57.859 align:middle line:82% position:46% size:100% kwaliteiten 02:27:59.899 --> 02:28:02.940 align:middle line:82% position:46% size:100% gewoon goed gepositioneerd worden. We zijn het volgens mij echt eens. 02:28:03.059 --> 02:28:06.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien is het hier en daar nog zoeken naar de beste tactiek om dat 02:28:06.629 --> 02:28:08.539 align:middle line:82% position:46% size:100% voor elkaar te krijgen. Voorzitter. 02:28:08.658 --> 02:28:13.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga verder met een andere vraag van de heer Hammelburg. 02:28:13.549 --> 02:28:17.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij vroeg namelijk hoe wij als kleine speler omgaan met de belangen 02:28:17.159 --> 02:28:19.909 align:middle line:82% position:46% size:100% van grote landen. Die vraag heb ik net beantwoord. 02:28:20.239 --> 02:28:22.629 align:middle line:82% position:46% size:100% Een heel specifieke daarin is misschien ook wel een antwoord op 02:28:22.750 --> 02:28:26.399 align:middle line:82% position:46% size:100% een vraag van de heer Valstar. Wij zijn nu bijvoorbeeld met 02:28:26.520 --> 02:28:29.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Duitsland in gesprek over de vervanging van luchtverdedigings en 02:28:29.968 --> 02:28:34.700 align:middle line:82% position:46% size:100% commandofregatten. Dat is typisch zo'n … 02:28:37.099 --> 02:28:41.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Qua gedachte en qua filosofie vind ik het zelf in essentie een heel 02:28:41.159 --> 02:28:41.899 align:middle line:82% position:46% size:100% mooi voorbeeld. 02:28:44.290 --> 02:28:46.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik puur vanuit de Nederlandse behoefte mag spreken, zou ik daar 02:28:46.850 --> 02:28:50.030 align:middle line:82% position:46% size:100% ook echt wel een showcase achtige benadering in zien, omdat het hier 02:28:50.149 --> 02:28:52.340 align:middle line:82% position:46% size:100% allemaal samenkomt. Wij hebben een krachtige maritieme 02:28:52.459 --> 02:28:55.296 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie. Het is bijna een no brainer, zou je 02:28:55.415 --> 02:28:58.250 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen, dat Nederland en Duitsland op dat vlak echt tot standaardisatie 02:28:58.370 --> 02:29:03.280 align:middle line:82% position:46% size:100% overgaan, en misschien zelfs wel tot een uitwisseling van manschappen 02:29:03.729 --> 02:29:06.229 align:middle line:82% position:46% size:100% daarop, zoals de heer Valstar zei. Maar als je het dan praktisch 02:29:06.350 --> 02:29:07.308 align:middle line:82% position:46% size:100% bekijkt, dan zie je dat wij bijvoorbeeld een ander 02:29:07.429 --> 02:29:09.370 align:middle line:82% position:46% size:100% vervangingsschema hebben dan de Duitsers. 02:29:09.610 --> 02:29:12.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn gewoon practicalities. Zij hebben hun budget 02:29:13.690 --> 02:29:17.680 align:middle line:82% position:46% size:100% in een andere reeks zitten dan wij. Zij hebben industriële kwaliteiten, 02:29:17.799 --> 02:29:20.569 align:middle line:82% position:46% size:100% wij hebben industriële kwaliteiten. En dan moet je echt wel beginnen bij 02:29:20.690 --> 02:29:21.579 align:middle line:82% position:46% size:100% de vraag of wij op inhoud nou dezelfde toekomstvisie vooruit 02:29:21.700 --> 02:29:23.020 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben. En daar spreken we dus ook over; 02:29:23.379 --> 02:29:25.299 align:middle line:82% position:46% size:100% over twee weken ga ik weer naar Berlijn. 02:29:32.558 --> 02:29:35.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Kunnen Nederland en Duitsland een basis bouwen op grond waarvan je 02:29:35.510 --> 02:29:37.879 align:middle line:82% position:46% size:100% stappen voorwaarts gaat zetten? En dan gaat het niet eens om 02:29:38.000 --> 02:29:39.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland en Duitsland, want 02:29:42.009 --> 02:29:46.250 align:middle line:82% position:46% size:100% andere landen, de bierdrinkende landen, de Nordics, zitten wat dat 02:29:46.370 --> 02:29:47.019 align:middle line:82% position:46% size:100% betreft allemaal in een vervangingsprogramma. 02:29:47.138 --> 02:29:50.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zei de heer Valstar ook. Dat lijkt hier heel makkelijk 02:29:50.479 --> 02:29:52.153 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgesproken. Je zou bij wijze van spreken een 02:29:52.272 --> 02:29:53.610 align:middle line:82% position:46% size:100% flipboard kunnen pakken en met een paar krijtstrepen kunnen laten zien 02:29:53.729 --> 02:29:55.968 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het er zus en zo uit zou moeten zien. 02:29:56.088 --> 02:29:59.559 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ja, ook Duitsland heeft een parlement en ook Duitsland heeft 02:29:59.799 --> 02:30:02.479 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn logica en daar zijn ze net zo gepassioneerd over de Duitse 02:30:02.600 --> 02:30:04.190 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie als jullie gepassioneerd zijn over de Nederlandse industrie. 02:30:04.309 --> 02:30:11.148 align:middle line:82% position:46% size:100% Zelf schat ik in dat je het echt langs de lijn van goede projecten, 02:30:11.269 --> 02:30:13.489 align:middle line:82% position:46% size:100% van de grotere beweging in Europa, waar de heer Hammelburg ook voor 02:30:13.610 --> 02:30:16.870 align:middle line:82% position:46% size:100% pleitte, en via goede showcases voor elkaar gaat krijgen. 02:30:17.468 --> 02:30:21.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie hier nul garantie op succes, maar ik zie in ieder geval wel veel 02:30:21.530 --> 02:30:25.370 align:middle line:82% position:46% size:100% inzet van mij en de minister om daar hard aan te gaan trekken. 02:30:25.489 --> 02:30:30.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Voordat u uw betoog vervolgt, wil de heer Jasper van Dijk van de SP u 02:30:30.248 --> 02:30:31.068 align:middle line:82% position:46% size:100% interrumperen. Het is zijn laatste interruptie. 02:30:31.290 --> 02:30:36.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, als dat kan, over de oproep van de regering aan bedrijven, banken en 02:30:36.489 --> 02:30:39.059 align:middle line:82% position:46% size:100% pensioenfondsen om meer te investeren in wapenbedrijven. 02:30:39.209 --> 02:30:41.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat punt had u al besproken, toch? Zeker. 02:30:44.679 --> 02:30:47.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het ondoordacht om zo'n oproep te doen. 02:30:47.168 --> 02:30:49.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb daar gisteren ook op proberen te wijzen. 02:30:49.308 --> 02:30:53.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb net weer een toch schrijnend voorbeeld gezien van Thales. 02:30:54.519 --> 02:30:55.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Thales Group 02:30:57.159 --> 02:31:02.219 align:middle line:82% position:46% size:100% in Frankrijk heeft nog na 2014, dus na de inval in de Krim, geïnvesteerd 02:31:02.340 --> 02:31:04.308 align:middle line:82% position:46% size:100% in Russische wapens. Om precies te zijn: in apparatuur 02:31:04.429 --> 02:31:05.918 align:middle line:82% position:46% size:100% voor Russische pantserwagens. 02:31:08.168 --> 02:31:10.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Thales is ook betrokken bij de ontwikkeling van kernwapens. 02:31:12.129 --> 02:31:15.379 align:middle line:82% position:46% size:100% Deelt de staatssecretaris mijn mening dat het nogal ondoordacht is 02:31:15.500 --> 02:31:19.683 align:middle line:82% position:46% size:100% om te roepen dat banken, verzekeraars en pensioenfondsen meer 02:31:19.804 --> 02:31:22.000 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten gaan investeren in wapenbedrijven? 02:31:22.299 --> 02:31:27.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat moet toch op z'n minst omkleed zijn met de disclaimer dat je wel 02:31:27.200 --> 02:31:29.030 align:middle line:82% position:46% size:100% moet oppassen waar je precies in investeert? 02:31:29.149 --> 02:31:33.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Want voor je het weet gaan er wapens naar landen waar u niet gelukkig van 02:31:33.379 --> 02:31:34.899 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt, zoals Rusland. De 02:31:37.040 --> 02:31:39.559 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Van Dijk vroeg: u heeft het net toch behandeld? 02:31:40.009 --> 02:31:43.706 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat klopt, maar daarin schemert ook iets door dat mijn verwoording 02:31:43.825 --> 02:31:45.290 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien niet helemaal is doorgekomen. 02:31:45.409 --> 02:31:48.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb volgens mij niet lopen roepen. 02:31:48.418 --> 02:31:51.234 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb wel gezegd dat ik het volledig eens ben met onder anderen 02:31:51.353 --> 02:31:56.120 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Valstar, die aangeeft dat de defensiesector, een sector die wij 02:31:56.239 --> 02:32:00.279 align:middle line:82% position:46% size:100% nodig hebben voor onze vrede en veiligheid — laat ik het toch maar 02:32:00.399 --> 02:32:04.759 align:middle line:82% position:46% size:100% allemaal iets simpeler maken — de afgelopen decennia in een 02:32:04.879 --> 02:32:09.889 align:middle line:82% position:46% size:100% verdomhoekje is gezet. Dat kunnen we nu niet gebruiken, in 02:32:10.010 --> 02:32:15.819 align:middle line:82% position:46% size:100% general, in algemene zin, bij het oplossen van onze materieeltekorten, 02:32:16.509 --> 02:32:20.318 align:middle line:82% position:46% size:100% om er überhaupt voor te zorgen dat we Nederland en het bondgenootschap 02:32:21.338 --> 02:32:24.609 align:middle line:82% position:46% size:100% veilig kunnen houden. Dat gaat over een verschuiving. 02:32:25.058 --> 02:32:27.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd heb ik in het verlengde daarvan gezegd dat u heeft 02:32:27.770 --> 02:32:29.739 align:middle line:82% position:46% size:100% geappelleerd aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. 02:32:32.079 --> 02:32:34.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind toch dat u een klein debattrucje toepast door te zeggen: 02:32:34.649 --> 02:32:37.579 align:middle line:82% position:46% size:100% de stelling is dat alle zwaluwen wit zijn, en ik wijs één zwarte zwaluw 02:32:37.700 --> 02:32:40.388 align:middle line:82% position:46% size:100% aan om vervolgens te zeggen dat er geen witte zwaluwen bestaan. 02:32:41.679 --> 02:32:46.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vind ik niet helemaal fair, want in de vorm van een verschuiving van 02:32:47.500 --> 02:32:51.408 align:middle line:82% position:46% size:100% niks naar alles, zeg ik: we moeten van niks, naar meer, naar ongeveer 02:32:51.529 --> 02:32:53.319 align:middle line:82% position:46% size:100% het gemiddelde, naar een reguliere sector. 02:32:53.829 --> 02:32:56.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn heel veel reguliere economische sectoren waar dingen 02:32:56.569 --> 02:32:59.360 align:middle line:82% position:46% size:100% fout in gaan. Ik sta hier niet te bepleiten dat we 02:32:59.479 --> 02:33:03.549 align:middle line:82% position:46% size:100% ineens aandelen moeten nemen in een start up in clusterbommen. 02:33:03.940 --> 02:33:04.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar hebben we het hier helemaal niet over. 02:33:05.530 --> 02:33:08.479 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben het hier over het normaliseren van een industrie die 02:33:08.600 --> 02:33:10.219 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijk is voor onze vrede en veiligheid. 02:33:10.340 --> 02:33:12.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Er gaan daar ook dingen fout en dan kun je ook af en toe een wenkbrauw 02:33:12.888 --> 02:33:14.770 align:middle line:82% position:46% size:100% optrekken zoals u doet. Dat ben ik met u eens. 02:33:17.229 --> 02:33:17.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. 02:33:19.750 --> 02:33:24.228 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Hammelburg had nog een vraag gesteld over met gelijkgezinde 02:33:24.349 --> 02:33:27.500 align:middle line:82% position:46% size:100% landen onderzoeken hoe verwervingsprocessen in Europees 02:33:27.620 --> 02:33:30.638 align:middle line:82% position:46% size:100% verband versneld en vereenvoudigd kunnen worden. 02:33:30.909 --> 02:33:37.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Op dat punt gebeurt veel. Vandaag nota bene is onze directeur 02:33:37.159 --> 02:33:39.520 align:middle line:82% position:46% size:100% DMO opnieuw in Brussel. Hij was er volgens mij gister. 02:33:40.388 --> 02:33:43.218 align:middle line:82% position:46% size:100% Vanochtend was hij in Rotterdam en vanavond is hij weer in Brussel, 02:33:43.338 --> 02:33:47.718 align:middle line:82% position:46% size:100% juist om die wendbaarheid te bespreken, juist vanuit het 02:33:47.838 --> 02:33:50.989 align:middle line:82% position:46% size:100% operationele aspect. Ook met de partners werken we aan 02:33:51.110 --> 02:33:53.929 align:middle line:82% position:46% size:100% snelle realisatie. Namens dertien Europese landen heeft 02:33:54.049 --> 02:33:57.468 align:middle line:82% position:46% size:100% de NATO Support and Procurement Agency, de NSPA, een contract 02:33:57.588 --> 02:33:59.769 align:middle line:82% position:46% size:100% getekend voor de levering van lichte antitankwapens. 02:34:00.250 --> 02:34:02.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo zijn er nog veel meer voorbeelden. 02:34:02.629 --> 02:34:06.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Er werd net volgens mij ook al gesproken over de Multi Role Tanker 02:34:07.058 --> 02:34:10.808 align:middle line:82% position:46% size:100% Transport-vliegtuigen, de MRTT. Er zijn marineschepen met België, 02:34:11.168 --> 02:34:14.750 align:middle line:82% position:46% size:100% parachutes met België en Duitsland, divers materieel met Duitsland en ga 02:34:14.870 --> 02:34:17.899 align:middle line:82% position:46% size:100% zo maar door. Het is goed dat u ons opjaagt, 02:34:18.020 --> 02:34:19.539 align:middle line:82% position:46% size:100% meneer Hammelburg. We blijven daarmee aan de gang. 02:34:20.110 --> 02:34:23.988 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan komt de vraag van mevrouw Koekkoek over het European Sky 02:34:24.109 --> 02:34:27.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Shield Initiative. U vroeg ons waarom Duitsland in het 02:34:27.620 --> 02:34:30.430 align:middle line:82% position:46% size:100% kader van de defensiesamenwerking niet voorstelt om bestaande Noorse 02:34:30.549 --> 02:34:32.468 align:middle line:82% position:46% size:100% systemen te gebruiken voor medium range. 02:34:33.360 --> 02:34:36.700 align:middle line:82% position:46% size:100% U vroeg ook of Nederland meedoet met het 02:34:38.290 --> 02:34:40.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Duitse initiatief dat de uitwisseling voor ogen heeft om het 02:34:41.259 --> 02:34:44.000 align:middle line:82% position:46% size:100% IRIS-T-systeem in Duitsland te vervangen voor de Goalkeeper. 02:34:44.120 --> 02:34:47.408 align:middle line:82% position:46% size:100% Een aantal dingen daarover. Het is sowieso mooi om te zien hoe 02:34:48.218 --> 02:34:52.418 align:middle line:82% position:46% size:100% goed u geïnformeerd bent over het European Sky Shield Initiative. 02:34:53.079 --> 02:34:54.308 align:middle line:82% position:46% size:100% De oorlog in Oekraïne laat natuurlijk ook 02:34:55.989 --> 02:34:58.700 align:middle line:82% position:46% size:100% het belang van hoogstaande luchtverdediging zien. 02:34:58.819 --> 02:35:02.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Duitsland wil zijn luchtverdediging versterken en doet dat via ESSI, via 02:35:02.360 --> 02:35:06.909 align:middle line:82% position:46% size:100% een aantal kavels waarop andere landen ook kunnen inschrijven. 02:35:07.388 --> 02:35:10.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Zoals u in uw inbreng volgens mij ook aangaf, maken zij natuurlijk een 02:35:10.250 --> 02:35:13.819 align:middle line:82% position:46% size:100% koppeling met hun zonnevermogen en hun industrie. 02:35:13.940 --> 02:35:18.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze zeggen ruimhartig dat wij mogen intekenen en meedoen. 02:35:18.549 --> 02:35:22.088 align:middle line:82% position:46% size:100% De afweging gaat wel op kavelniveau plaatsvinden. 02:35:22.690 --> 02:35:26.426 align:middle line:82% position:46% size:100% De modernisering en verhoging van de inzet van de Patriot bijvoorbeeld 02:35:26.547 --> 02:35:29.420 align:middle line:82% position:46% size:100% biedt voor ons een goede kans om krachten te bundelen. 02:35:29.540 --> 02:35:32.808 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het gaat om short en medium range kiest Duitsland voor Duitse 02:35:32.929 --> 02:35:36.049 align:middle line:82% position:46% size:100% makelaardij. Wij besluiten hierover in 2023 met 02:35:36.170 --> 02:35:39.139 align:middle line:82% position:46% size:100% een D-brief. Daarbij komen ook andere Europese 02:35:39.260 --> 02:35:41.558 align:middle line:82% position:46% size:100% MOTS-systemen in aanmerking, waar u volgens mij naar informeerde. 02:35:43.088 --> 02:35:46.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is niet zo dat hier een uitruil plaatsvindt met de Goalkeeper. 02:35:47.019 --> 02:35:50.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is namelijk een oud systeem dat wij in 2025 gaan vervangen. 02:35:52.989 --> 02:35:56.829 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Stoffer benoemde enkele materieelprojecten. 02:35:57.519 --> 02:36:03.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Langs die lijn wilde hij weten of we ons voldoende hard maken voor de 02:36:03.409 --> 02:36:09.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse industrie, hoe we kijken naar de ontwikkelingen in Europa en 02:36:09.440 --> 02:36:11.680 align:middle line:82% position:46% size:100% wat we nou eigenlijk echt menen van die DIS. 02:36:11.950 --> 02:36:15.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Onderzeeboten doen we dadelijk. U had ook nog een paar andere 02:36:15.638 --> 02:36:17.629 align:middle line:82% position:46% size:100% opmerkingen. U vroeg bijvoorbeeld naar de 02:36:17.750 --> 02:36:21.250 align:middle line:82% position:46% size:100% discrepantie tussen het Belgische budget en de Nederlandse wensen 02:36:21.668 --> 02:36:24.488 align:middle line:82% position:46% size:100% binnen de vervanging van de M-fregatten. 02:36:25.479 --> 02:36:28.280 align:middle line:82% position:46% size:100% De nieuwe fregatten zullen voldoen aan de eisen zoals beschreven in de 02:36:28.399 --> 02:36:29.649 align:middle line:82% position:46% size:100% B-brief van juni 02:36:31.388 --> 02:36:32.718 align:middle line:82% position:46% size:100% 02:36:32.838 --> 02:36:35.918 align:middle line:82% position:46% size:100% over de aanschaf van die M-fregatten. 02:36:36.909 --> 02:36:38.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Zoals bekend, worden de nieuwe fregatten zonder 02:36:39.049 --> 02:36:42.638 align:middle line:82% position:46% size:100% concurrentiestelling aanbesteed bij de Nederlandse industrie, namelijk 02:36:43.000 --> 02:36:44.408 align:middle line:82% position:46% size:100% bij Damen en bij Thales. Dat zal u goeddoen. 02:36:44.870 --> 02:36:46.976 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij maken we gebruik van artikel 02:36:47.095 --> 02:36:50.138 align:middle line:82% position:46% size:100% In dit stadium kan ik nog niet ingaan op 02:36:52.058 --> 02:36:53.079 align:middle line:82% position:46% size:100% waar we precies staan in de onderhandelingen. 02:36:53.200 --> 02:36:55.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Begin 2023 ontvangt u daar een brief over. 02:36:56.500 --> 02:37:01.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan komt de D-brief naar u toe. U vroeg ook naar het Main Ground 02:37:01.280 --> 02:37:03.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Combat System. U vroeg, even vrij vertaald, of we 02:37:03.200 --> 02:37:06.790 align:middle line:82% position:46% size:100% wel welkom zijn bij het Duits-Franse feestje. 02:37:08.290 --> 02:37:13.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben ons daarvoor aangemeld. Die aanmelding is pending, dus we 02:37:13.280 --> 02:37:16.129 align:middle line:82% position:46% size:100% wachten op een antwoord. Frankrijk en Duitsland hebben wel 02:37:16.250 --> 02:37:19.159 align:middle line:82% position:46% size:100% benadrukt dat wij als een belangrijke partner gezien worden in 02:37:19.280 --> 02:37:22.670 align:middle line:82% position:46% size:100% dit programma, maar ik denk dat Frankrijk en Duitsland eerst nog een 02:37:22.790 --> 02:37:25.149 align:middle line:82% position:46% size:100% aantal andere onderwerpen met elkaar te bespreken hebben, voordat er 02:37:25.540 --> 02:37:28.568 align:middle line:82% position:46% size:100% dermate voortgang is in dit programma dat wij opnieuw onze hand 02:37:28.690 --> 02:37:30.549 align:middle line:82% position:46% size:100% opsteken omdat we antwoord willen op onze vraag. 02:37:31.509 --> 02:37:34.099 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Segers vroeg nog naar de Europese samenwerking op het gebied 02:37:34.218 --> 02:37:36.979 align:middle line:82% position:46% size:100% van munitie. Volgens mij heb ik daarover hier en 02:37:37.100 --> 02:37:40.819 align:middle line:82% position:46% size:100% elders al wat gezegd. De Europese samenwerking op het 02:37:40.940 --> 02:37:44.629 align:middle line:82% position:46% size:100% gebied van materieel heeft zeker onze prioriteit, maar munitie 02:37:44.750 --> 02:37:48.129 align:middle line:82% position:46% size:100% produceren in Nederland heeft dat niet. 02:37:48.280 --> 02:37:50.058 align:middle line:82% position:46% size:100% Soms moet je ook gewoon zeggen waar je prioriteit niet ligt. 02:37:50.179 --> 02:37:54.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wil niet zeggen dat we tegen de ontwikkelingen zijn, zeker niet. 02:37:54.558 --> 02:37:57.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb meermaals aangegeven: als we ergens een vraag moeten 02:37:57.229 --> 02:38:00.200 align:middle line:82% position:46% size:100% beantwoorden, dan gaan we dat doen. Maar wij zetten bijvoorbeeld onze 02:38:00.319 --> 02:38:03.279 align:middle line:82% position:46% size:100% innovatiemiddelen en onze eigen 02:38:05.409 --> 02:38:05.799 align:middle line:82% position:46% size:100% energie 02:38:08.649 --> 02:38:11.462 align:middle line:82% position:46% size:100% echt eerst actief in voor de meer hoogtechnologische ontwikkelingen, 02:38:11.583 --> 02:38:15.338 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals we dat ook in de DIS-brief en de onderzoeksbrief hebben 02:38:16.120 --> 02:38:21.159 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgewerkt. Dan het rijbewijs, waar de heer 02:38:21.280 --> 02:38:26.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Valstar naar vroeg. Dat is een terecht punt. 02:38:29.200 --> 02:38:31.659 align:middle line:82% position:46% size:100% De bedoeling en de wil die hierachter zitten, delen wij. 02:38:32.319 --> 02:38:35.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Interoperabiliteit betekent namelijk dat je gedoetjes de wereld uit 02:38:36.030 --> 02:38:38.388 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten zijn. Het kan niet zo zijn dat je met een 02:38:38.509 --> 02:38:43.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlands rijbewijs niet in een Duits voertuig zou kunnen rijden, en 02:38:43.819 --> 02:38:45.620 align:middle line:82% position:46% size:100% vice versa. Het gaat erom dat er soms nog 02:38:45.739 --> 02:38:48.920 align:middle line:82% position:46% size:100% beperkingen zijn terwijl er gezamenlijk opgetreden moet worden 02:38:49.040 --> 02:38:50.888 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de inzet. Dus wij delen de bedoeling. 02:38:52.120 --> 02:38:56.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zeg u toe dat we gaan kijken hoe we nog meer kunnen verstellen op dat 02:38:56.468 --> 02:38:56.950 align:middle line:82% position:46% size:100% punt. 02:38:58.808 --> 02:39:03.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Koekkoek vroeg of we ons niet te veel overleveren aan de 02:39:03.909 --> 02:39:04.629 align:middle line:82% position:46% size:100% Amerikanen. Het 02:39:06.168 --> 02:39:09.700 align:middle line:82% position:46% size:100% antwoord is nee, maar ik denk dat u daar nog wel iets meer toelichting 02:39:10.360 --> 02:39:12.290 align:middle line:82% position:46% size:100% bij wil. Wij, als Europa, moeten absoluut 02:39:12.409 --> 02:39:15.879 align:middle line:82% position:46% size:100% meer verantwoordelijkheid nemen om onze eigen broek op te houden. 02:39:16.808 --> 02:39:19.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat schrijven we ook in die brieven. Tegelijkertijd blijft de 02:39:19.940 --> 02:39:24.049 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerking met de VS natuurlijk onverminderd van belang, want zo 02:39:24.168 --> 02:39:26.269 align:middle line:82% position:46% size:100% houden we toegang tot cruciale technologie. 02:39:26.388 --> 02:39:31.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is wel zo — dat heb ik een paar weken geleden ook gezegd, toen ik op 02:39:31.638 --> 02:39:36.479 align:middle line:82% position:46% size:100% bezoek was in het Pentagon — dat Amerika er vrij duidelijk in was en 02:39:36.600 --> 02:39:40.719 align:middle line:82% position:46% size:100% is dat wij die 2% moeten aantikken. Maar de strategie voor innovatie is 02:39:40.840 --> 02:39:41.659 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk wel een gespreksonderwerp, nu dat budget er 02:39:41.780 --> 02:39:43.638 align:middle line:82% position:46% size:100% is. Het roept bijvoorbeeld de volgende 02:39:43.759 --> 02:39:48.489 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen op. Kunnen jullie niet meer doen om 02:39:49.599 --> 02:39:51.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa licenties te geven om te produceren? 02:39:52.058 --> 02:39:55.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Moeten we niet nog wat meer afstemmen over R&D? 02:39:55.270 --> 02:39:58.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Moeten we niet nog wat meer gaan kijken wie welke kwaliteiten heeft 02:39:58.360 --> 02:39:59.709 align:middle line:82% position:46% size:100% en hoe we die bij elkaar kunnen brengen? 02:39:59.888 --> 02:40:04.459 align:middle line:82% position:46% size:100% In plaats van als Europa een hek op te trekken, zou ik juist zeggen: we 02:40:04.579 --> 02:40:08.569 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten wat zelfbewuster dat gesprek aangaan met onze bondgenoten aan de 02:40:08.690 --> 02:40:09.790 align:middle line:82% position:46% size:100% andere kant van de oceaan. 02:40:12.399 --> 02:40:16.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan de onderzeeboten. De heren Fritsma, Boswijk en Eppink 02:40:16.459 --> 02:40:20.168 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben daar een vraag over gesteld. Wie niet, eigenlijk? 02:40:20.769 --> 02:40:22.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Bijna iedereen. Dat begrijp ik ook. 02:40:23.379 --> 02:40:26.739 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft ook allen gezegd dat de onderzeeboot van enorm belang is 02:40:26.860 --> 02:40:28.908 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de krijgsmacht en voor onze inzet. 02:40:29.029 --> 02:40:31.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een absolute nichekwaliteit. 02:40:33.069 --> 02:40:36.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar er werd hier en daar ook de stelling neergelegd dat wij de 02:40:36.530 --> 02:40:39.200 align:middle line:82% position:46% size:100% betrokkenheid van het Nederlandse bedrijfsleven onvoldoende hadden 02:40:39.319 --> 02:40:41.329 align:middle line:82% position:46% size:100% geborgd. Daar ben ik het gewoon niet mee 02:40:41.450 --> 02:40:44.770 align:middle line:82% position:46% size:100% eens. Daar hebben we het vorige week — of 02:40:45.459 --> 02:40:47.879 align:middle line:82% position:46% size:100% twee weken geleden; in ieder geval onlangs, in het WGO — ook uitvoerig 02:40:48.000 --> 02:40:51.129 align:middle line:82% position:46% size:100% over gehad. Ik zal nogmaals aangeven waarom. 02:40:52.058 --> 02:40:55.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Werven kunnen het zich niet veroorloven om geen Nederlandse 02:40:55.790 --> 02:40:58.218 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven te betrekken bij de ontwikkeling, de bouw en het 02:40:58.338 --> 02:41:00.459 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhoud van de 42 kritieke systemen. 02:41:01.120 --> 02:41:04.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan lopen ze namelijk punten mis. Die punten hebben ze wel nodig om 02:41:04.790 --> 02:41:08.350 align:middle line:82% position:46% size:100% boven aan de ranking te komen als we straks die punten gaan optellen. 02:41:09.190 --> 02:41:13.689 align:middle line:82% position:46% size:100% De kandidaat werven moeten bovendien voorstellen indienen voor die 02:41:13.808 --> 02:41:16.000 align:middle line:82% position:46% size:100% industriële samenwerkingsovereenkomst. 02:41:16.579 --> 02:41:22.638 align:middle line:82% position:46% size:100% Naast het eerste perceel, de punten, het gunningsmodel, gaat EZK ook in 02:41:22.759 --> 02:41:24.308 align:middle line:82% position:46% size:100% gesprek met de winnende werf. 02:41:26.290 --> 02:41:27.879 align:middle line:82% position:46% size:100% De ICA's worden nu opgewerkt door de drie werven. 02:41:28.899 --> 02:41:33.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doet EZK al. Uiteindelijk moet er gewoon een 02:41:33.468 --> 02:41:36.679 align:middle line:82% position:46% size:100% goede ICA liggen voordat de deal rond kan komen. 02:41:36.799 --> 02:41:43.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Het afsluiten van de ICA met EZK is in principe een voorwaarde om tot 02:41:43.818 --> 02:41:47.047 align:middle line:82% position:46% size:100% ondertekening over te gaan. De derde laag van het erbij 02:41:47.166 --> 02:41:49.270 align:middle line:82% position:46% size:100% betrekken van het bedrijfsleven zit 'm erin dat we gebruiksrechten 02:41:50.918 --> 02:41:53.379 align:middle line:82% position:46% size:100% eisen, zodat we de 02:41:55.149 --> 02:41:59.959 align:middle line:82% position:46% size:100% DMI, de Directie Materiële Instandhouding in Den Helder, kunnen 02:42:00.079 --> 02:42:01.728 align:middle line:82% position:46% size:100% positioneren voor de instandhouding en zodat we op basis van de 02:42:01.849 --> 02:42:04.299 align:middle line:82% position:46% size:100% gebruiksrechten opnieuw kunnen bekijken hoe we 02:42:06.069 --> 02:42:10.040 align:middle line:82% position:46% size:100% maintenance valley Den Helder, het bedrijfsleven in de regio, erg goed 02:42:10.159 --> 02:42:12.920 align:middle line:82% position:46% size:100% bij kunnen betrekken. Ik herken me dus niet zozeer in de 02:42:13.040 --> 02:42:14.049 align:middle line:82% position:46% size:100% woorden van de heer Boswijk. 02:42:15.638 --> 02:42:18.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Het maakt wel duidelijk dat we nu in een andere situatie zitten als ten 02:42:18.889 --> 02:42:20.600 align:middle line:82% position:46% size:100% tijde van de ontwikkeling van de Walrusklasse. 02:42:20.719 --> 02:42:25.418 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was gewoon een andere situatie. Wat we nu heel erg proberen te doen, 02:42:25.569 --> 02:42:29.898 align:middle line:82% position:46% size:100% gegeven het industriële landschap in Nederland, is zo goed mogelijk 02:42:30.019 --> 02:42:32.099 align:middle line:82% position:46% size:100% kijken hoe we de beste boot voor de beste prijs kunnen krijgen. 02:42:32.218 --> 02:42:34.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat vooral ook om het behoud daarvan. 02:42:34.808 --> 02:42:38.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom is er ook die, in mijn beleving slimme, afspraak ten 02:42:39.020 --> 02:42:44.000 align:middle line:82% position:46% size:100% aanzien van de gebruiksrechten. Ik denk dat we die ICA nu naar eer 02:42:44.120 --> 02:42:46.899 align:middle line:82% position:46% size:100% en geweten zo goed mogelijk met elkaar positioneren. 02:42:47.588 --> 02:42:49.989 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Stoffer vraagt zich in het verlengde daarvan specifiek af 02:42:52.450 --> 02:42:56.679 align:middle line:82% position:46% size:100% of die ICA een voorwaarde moet worden voor vergunning. 02:42:56.829 --> 02:42:59.318 align:middle line:82% position:46% size:100% Het korte antwoord daarop is ja. Ik heb dat eigenlijk ook vorige week 02:43:00.700 --> 02:43:03.879 align:middle line:82% position:46% size:100% al aangegeven. Er zijn gewoon drie groene lichten 02:43:04.209 --> 02:43:07.218 align:middle line:82% position:46% size:100% die er moeten komen. Je moet aan de primaire eisen 02:43:07.338 --> 02:43:10.129 align:middle line:82% position:46% size:100% voldoen. Ik noem het gunningsmodel. 02:43:10.250 --> 02:43:12.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Je moet bovenaan in die rangschikking komen om je te 02:43:12.590 --> 02:43:15.790 align:middle line:82% position:46% size:100% kwalificeren om als eerste richting het kabinet te gaan. 02:43:16.209 --> 02:43:19.940 align:middle line:82% position:46% size:100% En er moet een hele goede ICA bij liggen die door EZK wordt 02:43:20.059 --> 02:43:20.588 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgewerkt. 02:43:22.659 --> 02:43:26.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan vroeg de heer Boswijk ook nog naar het risico van de capability 02:43:26.260 --> 02:43:29.019 align:middle line:82% position:46% size:100% gap. Dat is een hele terechte vraag. 02:43:29.588 --> 02:43:34.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben in de brief die wij in april of mei naar de Kamer hebben 02:43:34.399 --> 02:43:39.849 align:middle line:82% position:46% size:100% gestuurd, aangegeven dat er een kans is op een capability gap. 02:43:40.239 --> 02:43:42.159 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben ook heel duidelijk aangegeven dat 02:43:43.690 --> 02:43:45.509 align:middle line:82% position:46% size:100% de veiligheid van onze mensen te allen tijde bovenaan staat. 02:43:45.629 --> 02:43:48.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar kijkt de Zeewaardigheidsautoriteit vanuit een 02:43:49.049 --> 02:43:54.259 align:middle line:82% position:46% size:100% eigenstandige rol naar. Die veiligheid staat bovenaan, ook 02:43:54.379 --> 02:43:57.530 align:middle line:82% position:46% size:100% als dat betekent dat een capability gap daadwerkelijk zal optreden omdat 02:43:57.649 --> 02:43:59.539 align:middle line:82% position:46% size:100% ze zeggen dat het niet veilig is, en we nog geen nieuwe boot hebben. 02:43:59.658 --> 02:44:04.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is gevraagd: denk je dan na over hoe je ermee omgaat als het 02:44:04.250 --> 02:44:07.718 align:middle line:82% position:46% size:100% daadwerkelijk optreedt? Uiteraard doen we alle 02:44:09.909 --> 02:44:11.259 align:middle line:82% position:46% size:100% risicoanalyses op dat punt. 02:44:13.899 --> 02:44:19.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Over een jaar, als wij tot gunning overgaan en we meer zicht hebben, 02:44:20.558 --> 02:44:24.200 align:middle line:82% position:46% size:100% niet op de primaire eis van de levertijden maar wel op het pad dat 02:44:24.319 --> 02:44:28.250 align:middle line:82% position:46% size:100% we gaan doorlopen met de winnende werf, kunnen we steeds concreter 02:44:28.370 --> 02:44:30.559 align:middle line:82% position:46% size:100% worden en krijgen we ook steeds beter zicht op het daadwerkelijke 02:44:30.680 --> 02:44:32.769 align:middle line:82% position:46% size:100% risico van het optreden van die capability 02:44:36.838 --> 02:44:38.588 align:middle line:82% position:46% size:100% gap. Er komt een moment dat we inderdaad 02:44:38.709 --> 02:44:41.218 align:middle line:82% position:46% size:100% voor een werf kiezen. Dat zal een mooi moment zijn. 02:44:41.940 --> 02:44:46.459 align:middle line:82% position:46% size:100% En dan gaat de boot in productie. Gaandeweg komen we erachter of we 02:44:46.579 --> 02:44:50.500 align:middle line:82% position:46% size:100% binnen die tijdlijn blijven of niet en of we ook op een capability gap 02:44:50.769 --> 02:44:53.149 align:middle line:82% position:46% size:100% afstevenen of niet. We hopen natuurlijk allemaal van 02:44:53.270 --> 02:44:54.760 align:middle line:82% position:46% size:100% niet, maar stel je voor dat dat toch gebeurt. 02:44:55.329 --> 02:44:58.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de staatssecretaris dan ook een tijdlijn ontwikkelen met mogelijke 02:44:58.729 --> 02:45:02.379 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen om de risico's van die capability gap te mitigeren? 02:45:02.500 --> 02:45:05.388 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan bedoel ik niet om die capability gap te voorkomen, maar om als die 02:45:05.509 --> 02:45:08.299 align:middle line:82% position:46% size:100% capability gap zich voordoet, ervoor te zorgen dat onze vrouwen en mannen 02:45:08.418 --> 02:45:13.988 align:middle line:82% position:46% size:100% bij de onderzeedienst kunnen blijven oefenen en op alternatieve manieren 02:45:14.979 --> 02:45:18.620 align:middle line:82% position:46% size:100% gebonden kunnen blijven, opdat deze kennis en kunde en deze fantastische 02:45:18.739 --> 02:45:19.659 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen niet verloren gaan. 02:45:23.509 --> 02:45:24.379 align:middle line:82% position:46% size:100% Naarmate wij 02:45:26.000 --> 02:45:30.079 align:middle line:82% position:46% size:100% met meer zekerheid het risico van een capability gap op ons af zien 02:45:30.200 --> 02:45:30.520 align:middle line:82% position:46% size:100% komen, 02:45:32.049 --> 02:45:35.690 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan we onze plannen en onze voorbereiding daar meer concreet op 02:45:35.809 --> 02:45:36.860 align:middle line:82% position:46% size:100% richten. Ik moet daar wel meteen een 02:45:36.979 --> 02:45:39.349 align:middle line:82% position:46% size:100% winstwaarschuwing bij geven. Volgens mij deed u gisteren ook de 02:45:39.468 --> 02:45:43.728 align:middle line:82% position:46% size:100% suggestie of er dan niet ergens nog een NAVO-bondgenoot is van wie wij 02:45:43.849 --> 02:45:45.879 align:middle line:82% position:46% size:100% een onderzeeboot kunnen leasen. 02:45:47.829 --> 02:45:49.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Die vraag heb ik namelijk ook meteen gesteld. 02:45:51.519 --> 02:45:52.479 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben een niche 02:45:54.429 --> 02:45:58.099 align:middle line:82% position:46% size:100% onderzeebootklasse en onze mensen zijn daarvoor getraind. 02:45:58.218 --> 02:45:59.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is niet zo dat dergelijke onderzeeboten zomaar voorhanden 02:45:59.989 --> 02:46:00.909 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn. Het is niet zo dat we er ergens even 02:46:01.030 --> 02:46:02.260 align:middle line:82% position:46% size:100% eentje vandaan kunnen plukken. 02:46:04.269 --> 02:46:08.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is qua realiteitsgehalte niet heel erg denkbaar. 02:46:08.649 --> 02:46:10.879 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de achterliggende vraag is natuurlijk gewoon een terechte zorg, 02:46:11.000 --> 02:46:14.509 align:middle line:82% position:46% size:100% die ik deel en die de onderzeedienst ook deelt. 02:46:14.629 --> 02:46:17.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat wij daar over een dik jaar een veel betere inschatting van 02:46:18.149 --> 02:46:20.899 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen maken. We moeten helaas nog een tijd 02:46:21.020 --> 02:46:25.189 align:middle line:82% position:46% size:100% wachten op de levering van de boot. We weten ook pas over minimaal 02:46:25.308 --> 02:46:28.489 align:middle line:82% position:46% size:100% zeven, acht jaar of we daadwerkelijk met een capability gap te maken 02:46:28.610 --> 02:46:31.690 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgen. Mijn verwachting is ook dat we over 02:46:32.530 --> 02:46:36.829 align:middle line:82% position:46% size:100% enkele jaren — twee, drie of zo — veel beter kunnen inschatten of dat 02:46:36.950 --> 02:46:39.929 align:middle line:82% position:46% size:100% daadwerkelijk gaat optreden. Dan heeft u nog een interruptie van 02:46:40.049 --> 02:46:41.599 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Boswijk. Dat is zijn laatste interruptie. 02:46:44.729 --> 02:46:49.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp dat je niet een op een een onderzeeboot uit de schappen 02:46:50.009 --> 02:46:53.309 align:middle line:82% position:46% size:100% trekt en dan zegt: jongens, vandaag is dit jullie werkplaats. 02:46:54.088 --> 02:46:58.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Het was meer om aan te geven dat het risico er wel degelijk is dat er een 02:46:58.540 --> 02:47:03.040 align:middle line:82% position:46% size:100% moment zou kunnen komen dat je inderdaad ineens te weinig boten of 02:47:03.159 --> 02:47:06.590 align:middle line:82% position:46% size:100% te veel personeel hebt. Dan moet je toch gaan kijken hoe je 02:47:06.899 --> 02:47:09.030 align:middle line:82% position:46% size:100% de mannen en vrouwen dan gemotiveerd houdt. 02:47:09.179 --> 02:47:13.168 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom was mijn oproep: gebruik alle creativiteit die er is. 02:47:13.409 --> 02:47:16.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag aan de staatssecretaris is de volgende: als we gaandeweg dat 02:47:17.079 --> 02:47:17.579 align:middle line:82% position:46% size:100% proces 02:47:19.620 --> 02:47:23.049 align:middle line:82% position:46% size:100% telkens meer zicht krijgen op de grootte van dat risico, zou de 02:47:23.168 --> 02:47:27.849 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris de Kamer dan ook meer kunnen meenemen in de 02:47:27.968 --> 02:47:29.739 align:middle line:82% position:46% size:100% scenario's en de mogelijkheden die er dan liggen? 02:47:29.860 --> 02:47:31.335 align:middle line:82% position:46% size:100% Zou de staatssecretaris ons bijvoorbeeld over een jaar kunnen 02:47:31.456 --> 02:47:34.478 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen: dit is het risico en dit zijn de mogelijke scenario's als dat 02:47:34.599 --> 02:47:35.430 align:middle line:82% position:46% size:100% risico optreedt? 02:47:38.030 --> 02:47:40.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij kan ik heel concreet toezeggen dat wij in de 02:47:40.829 --> 02:47:44.308 align:middle line:82% position:46% size:100% voortgangsrapportages die u periodiek krijgt hier aandacht aan 02:47:44.429 --> 02:47:46.760 align:middle line:82% position:46% size:100% besteden. Dat lijkt me de goede plek. 02:47:47.530 --> 02:47:52.468 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat zelfs twee kanten op. U slaat terecht aan op de zorg over 02:47:52.588 --> 02:47:55.079 align:middle line:82% position:46% size:100% de capability gap, maar ik heb ook nog een andere zorg, namelijk dat 02:47:55.200 --> 02:47:59.218 align:middle line:82% position:46% size:100% wij geen capability gap hebben — dat is natuurlijk fantastisch — maar dat 02:47:59.338 --> 02:48:05.918 align:middle line:82% position:46% size:100% onze mensen wel denken: heel fijn, zo'n mooie nieuwe onderzeeboot, maar 02:48:09.519 --> 02:48:12.709 align:middle line:82% position:46% size:100% dat duurt nog wel even, dus hoe zorgen we ervoor dat de 02:48:12.829 --> 02:48:16.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Onderzeedienst qua energie, uitdaging en perspectief 02:48:17.769 --> 02:48:21.849 align:middle line:82% position:46% size:100% appealing en aantrekkelijk blijft? Daar moeten we een programma voor 02:48:22.599 --> 02:48:26.809 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan opbouwen. Tegelijkertijd moet ook geborgd 02:48:26.930 --> 02:48:31.459 align:middle line:82% position:46% size:100% worden dat de mensen van de huidige Onderzeedienst, die fantastisch werk 02:48:31.579 --> 02:48:35.138 align:middle line:82% position:46% size:100% doen — ik ga er binnenkort weer naartoe 02:48:45.519 --> 02:48:50.127 align:middle line:82% position:46% size:100% — daar ook volwaardig hun werk kunnen blijven doen en absoluut op 02:48:50.246 --> 02:48:54.309 align:middle line:82% position:46% size:100% alle onderdelen het gevoel moeten hebben dat zij goed vooruit kunnen, 02:48:54.459 --> 02:48:56.690 align:middle line:82% position:46% size:100% ook met de Walrusklasse die zij nu nog tot hun beschikking hebben. 02:48:56.809 --> 02:48:57.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal daar echt hard voor vechten. Ik zie de CDS zitten; ik weet zeker 02:48:57.360 --> 02:48:57.750 align:middle line:82% position:46% size:100% dat hij en de mensen bij de marine dat ook zullen doen. 02:48:58.179 --> 02:48:59.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Vervolgt u uw betoog. 02:48:59.299 --> 02:49:03.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan nog een paar opmerkingen. De heer Eppink vroeg mij naar de 02:49:03.290 --> 02:49:07.180 align:middle line:82% position:46% size:100% slagkracht van een onderzeeër. Mijn inschatting is dat de heer 02:49:07.808 --> 02:49:08.218 align:middle line:82% position:46% size:100% Eppink nu 02:49:10.649 --> 02:49:13.918 align:middle line:82% position:46% size:100% op een andere plek luistert naar het antwoord, maar dat dit afdoende is 02:49:14.040 --> 02:49:15.959 align:middle line:82% position:46% size:100% behandeld. Mevrouw Piri vroeg nog naar het 02:49:16.079 --> 02:49:17.829 align:middle line:82% position:46% size:100% inkoopbeheer. Het is goed dat ze ons daar scherp 02:49:17.950 --> 02:49:19.500 align:middle line:82% position:46% size:100% op houdt. Dat doet de Rekenkamer ook. 02:49:19.918 --> 02:49:21.833 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben de overtuiging dat we daar goede stappen op maken, maar 02:49:21.952 --> 02:49:23.649 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk is dat uiteindelijk aan de Rekenkamer. 02:49:23.770 --> 02:49:26.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben nu bij vastgoed en leefomgeving; het onderwerp 02:49:26.370 --> 02:49:27.599 align:middle line:82% position:46% size:100% materieel laat ik 02:49:29.388 --> 02:49:31.829 align:middle line:82% position:46% size:100% voor nu achter me. Er werd een terechte vraag gesteld 02:49:31.950 --> 02:49:35.719 align:middle line:82% position:46% size:100% over Assen. U krijgt in december het Strategisch 02:49:36.829 --> 02:49:39.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Vastgoedplan. Daarin staat ook een bijlage met een 02:49:39.569 --> 02:49:44.690 align:middle line:82% position:46% size:100% actualisatie van de grote projecten waarmee wij van start zijn gegaan. 02:49:45.588 --> 02:49:49.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Op inhoud heb ik nu weinig nieuws te melden, over het proces wel. 02:49:49.799 --> 02:49:52.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is twee keer bestuurlijk overleg geweest sinds de laatste keer dat 02:49:52.620 --> 02:49:56.020 align:middle line:82% position:46% size:100% wij elkaar hebben gesproken. Volgens mij spreken wij elkaar half 02:49:56.139 --> 02:49:59.869 align:middle line:82% position:46% size:100% december weer. Het gegeven dat wij in mijn beleving 02:50:00.138 --> 02:50:04.110 align:middle line:82% position:46% size:100% goed met elkaar in gesprek zijn, geeft ook aan dat wij stappen aan 02:50:04.229 --> 02:50:08.099 align:middle line:82% position:46% size:100% het maken zijn om te kijken hoe we recht doen aan de belangen, zorgen 02:50:08.218 --> 02:50:11.870 align:middle line:82% position:46% size:100% en wensen van Drenthe en Assen en aan de belangen, zorgen en wensen 02:50:12.110 --> 02:50:14.629 align:middle line:82% position:46% size:100% van Defensie. To be continued. 02:50:16.009 --> 02:50:18.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doen we samen met het Rijksvastgoedbedrijf en natuurlijk 02:50:18.899 --> 02:50:23.450 align:middle line:82% position:46% size:100% met de minister van BZK als het gaat over de regionale werkgelegenheid. 02:50:25.209 --> 02:50:27.429 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Stoffer stelde een vraag aangaande stikstof. 02:50:27.668 --> 02:50:30.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Moeten we ons zorgen maken over de noodzakelijke oefeningen? 02:50:30.138 --> 02:50:33.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Kunnen die wel doorgaan? Die oefeningen kunnen doorgaan. 02:50:33.729 --> 02:50:36.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Als u de vraag breder had gepositioneerd, had ik nu een 02:50:36.440 --> 02:50:40.000 align:middle line:82% position:46% size:100% bloemlezing aan zorgen uitgesproken, want wij hebben nogal wat te bouwen 02:50:41.138 --> 02:50:43.879 align:middle line:82% position:46% size:100% en wij gaan nogal groeien. Dat gaan we ook allemaal in beeld 02:50:44.000 --> 02:50:45.879 align:middle line:82% position:46% size:100% brengen. Dat doen we bij de briefing over 02:50:46.120 --> 02:50:49.479 align:middle line:82% position:46% size:100% ruimte voor Defensie. Die komt 02:50:51.360 --> 02:50:51.870 align:middle line:82% position:46% size:100% binnenkort, 02:50:54.388 --> 02:50:57.838 align:middle line:82% position:46% size:100% ik denk begin 2023, naar u toe. 02:51:02.509 --> 02:51:05.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ben ik bij het slotwoord, maar dat ga ik denk ik pas aan het einde 02:51:05.129 --> 02:51:07.218 align:middle line:82% position:46% size:100% van de tweede termijn doen. Voorzitter, dit was het. 02:51:07.899 --> 02:51:12.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Voordat u vertrekt, heeft u nog een interruptie van de heer Stoffer 02:51:12.770 --> 02:51:13.388 align:middle line:82% position:46% size:100% namens de SGP. 02:51:15.450 --> 02:51:18.170 align:middle line:82% position:46% size:100% De staatssecretaris gaf aan dat ik mijn vraag eigenlijk wat breder had 02:51:18.290 --> 02:51:20.200 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen stellen, dus dat ga ik dan toch proberen. 02:51:20.319 --> 02:51:21.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar nee, dat zal ik niet doen. Ik heb wel een vraag. 02:51:21.569 --> 02:51:23.573 align:middle line:82% position:46% size:100% Als straks die informatie onze kant op komt, komt er dan ook een 02:51:23.692 --> 02:51:27.478 align:middle line:82% position:46% size:100% nadrukkelijke analyse van alles wat rond stikstof speelt? 02:51:27.750 --> 02:51:30.120 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Boswijk heeft daar meer verstand van dan ik — dat is toch 02:51:31.700 --> 02:51:32.359 align:middle line:82% position:46% size:100% zo, meneer Boswijk? 02:51:34.638 --> 02:51:35.818 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij wil het er niet over hebben, maar ik wel. 02:51:35.939 --> 02:51:39.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Brengt alles wat rond stikstof speelt ook onze veiligheid in het 02:51:39.479 --> 02:51:42.209 align:middle line:82% position:46% size:100% geding? Kan de staatssecretaris toezeggen 02:51:42.329 --> 02:51:45.049 align:middle line:82% position:46% size:100% dat dat ook meekomt in de informatie die onze kant op komt? 02:51:46.849 --> 02:51:50.879 align:middle line:82% position:46% size:100% In dat programma Ruimte voor Defensie maken we inzichtelijk waar 02:51:51.000 --> 02:51:52.968 align:middle line:82% position:46% size:100% op termijn de uitdagingen en de kansen voor onze oefenactiviteiten 02:51:53.479 --> 02:51:53.780 align:middle line:82% position:46% size:100% liggen. 02:51:55.530 --> 02:51:57.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus dat is wat we doen. 02:51:59.280 --> 02:52:02.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar los van alle tekst die ik u toe ga sturen, wil ik nu al wel 02:52:04.468 --> 02:52:06.728 align:middle line:82% position:46% size:100% twee opmerkingen maken. De eerste opmerking: als het gaat 02:52:06.849 --> 02:52:09.399 align:middle line:82% position:46% size:100% over onze vrede en veiligheid en de borging daarvan, dan is dat een 02:52:09.520 --> 02:52:10.349 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag op zichzelf. 02:52:12.229 --> 02:52:14.328 align:middle line:82% position:46% size:100% Het coalitieakkoord is er volgens mij ook duidelijk over dat het 02:52:14.449 --> 02:52:17.420 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet bij het opstellen van algemene regels rekening houdt met 02:52:17.540 --> 02:52:22.558 align:middle line:82% position:46% size:100% de bijzondere positie van Defensie. Wat dat betekent, kan aardig in 02:52:22.679 --> 02:52:27.217 align:middle line:82% position:46% size:100% beeld komen bij de categorie dijkdoorbraak in relatie tot de 02:52:27.336 --> 02:52:30.599 align:middle line:82% position:46% size:100% vergunning die je nodig hebt om dat te kunnen doen, dus om bijvoorbeeld 02:52:30.718 --> 02:52:33.000 align:middle line:82% position:46% size:100% een dijk te herstellen. Zo zou je in analogie daaraan best 02:52:33.120 --> 02:52:35.808 align:middle line:82% position:46% size:100% nog wel een paar vragen over Defensie kunnen stellen. 02:52:35.959 --> 02:52:39.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zijn we nu op aan het borduren, maar voordat ik een heel 02:52:39.299 --> 02:52:40.638 align:middle line:82% position:46% size:100% stikstofdebat lostrek: dat 02:52:42.168 --> 02:52:44.718 align:middle line:82% position:46% size:100% is dus wat we aan het doen zijn. We doen dat natuurlijk in de weging 02:52:45.319 --> 02:52:47.899 align:middle line:82% position:46% size:100% van de brede aanpak die daar nu op plaatsvindt. 02:52:48.349 --> 02:52:49.549 align:middle line:82% position:46% size:100% En voor het overige 02:52:52.579 --> 02:52:56.030 align:middle line:82% position:46% size:100% vastgoed van Defensie gaat gewoon de reguliere business gelden. 02:52:57.450 --> 02:53:00.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zijn wij overigens wel met veel vastgoedontwikkeling in de nabijheid 02:53:00.739 --> 02:53:03.500 align:middle line:82% position:46% size:100% van Natura 2000-gebieden. En daarbij moeten we gewoon aan het 02:53:03.620 --> 02:53:06.968 align:middle line:82% position:46% size:100% arrangement voldoen, zoals dat op dit moment geldt. 02:53:09.959 --> 02:53:12.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij normaal vastgoed snap ik dat, maar laten we het bijvoorbeeld 02:53:12.579 --> 02:53:14.818 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben over een radar die nog ergens geplaatst moet worden. 02:53:15.000 --> 02:53:17.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zal ongetwijfeld iets dergelijks spelen, maar dat heeft 02:53:17.399 --> 02:53:20.638 align:middle line:82% position:46% size:100% wel direct invloed op hoe veilig we hier straks zijn. 02:53:21.149 --> 02:53:25.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik bedoel eigenlijk of bij dat soort zaken die weging ook onze kant op 02:53:25.450 --> 02:53:28.918 align:middle line:82% position:46% size:100% komt. Het kan dan zomaar zijn dat we iets 02:53:29.610 --> 02:53:32.379 align:middle line:82% position:46% size:100% heel bijzonders moeten doen om onze veiligheid te kunnen blijven borgen, 02:53:32.500 --> 02:53:35.069 align:middle line:82% position:46% size:100% want daar kunnen we natuurlijk absoluut niet mee marchanderen. 02:53:36.479 --> 02:53:40.808 align:middle line:82% position:46% size:100% U kunt erop vertrouwen, of dat nou bij Ruimte voor Defensie of op een 02:53:40.929 --> 02:53:43.920 align:middle line:82% position:46% size:100% ander punt is: ik maak daarbij wel gewoon even het onderscheid. 02:53:44.040 --> 02:53:47.888 align:middle line:82% position:46% size:100% Juist omdat wij zo enorm veel te ontwikkelen hebben, zou ik het niet 02:53:48.009 --> 02:53:50.324 align:middle line:82% position:46% size:100% fair vinden naar andere ruimtevragers, naar andere 02:53:50.443 --> 02:53:54.299 align:middle line:82% position:46% size:100% stikstofruimtevragers, dat wij onder de noemer "vrede en veiligheid" 02:53:55.500 --> 02:53:58.942 align:middle line:82% position:46% size:100% miljarden aan ontwikkelingen en investeringen in stikstof gaan 02:53:59.063 --> 02:54:01.000 align:middle line:82% position:46% size:100% goedpraten. Ik wil dus echt een onderscheid 02:54:01.120 --> 02:54:03.360 align:middle line:82% position:46% size:100% maken met de categorie waar u het over heeft. 02:54:03.929 --> 02:54:08.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het bij welk project dan ook speelt, dan mag u ervan uitgaan dat 02:54:08.200 --> 02:54:11.229 align:middle line:82% position:46% size:100% wij in de informatiestand komen. Die zorg ga ik niet voor mezelf 02:54:11.350 --> 02:54:12.828 align:middle line:82% position:46% size:100% houden! Die zorg, die deel ik. 02:54:14.218 --> 02:54:17.139 align:middle line:82% position:46% size:100% U noemt het voorbeeld van een radar. Nou ja, ik weet op zichzelf wel iets 02:54:17.260 --> 02:54:18.700 align:middle line:82% position:46% size:100% van de stikstofsituatie daar en daarom maak ik me daar wat minder 02:54:18.819 --> 02:54:21.759 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgen om. Het gaat eerder echt om wat grotere 02:54:21.879 --> 02:54:26.409 align:middle line:82% position:46% size:100% initiatieven die op ons af komen. Bij de radar maak ik me eerder 02:54:26.530 --> 02:54:28.558 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgen om het geluid dat we nog te fiksen hebben. 02:54:30.360 --> 02:54:34.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar bij het overige gaat Defensie absoluut geraakt worden. 02:54:34.568 --> 02:54:37.870 align:middle line:82% position:46% size:100% We zullen bijvoorbeeld zeker vertraging oplopen bij onze 02:54:37.989 --> 02:54:40.049 align:middle line:82% position:46% size:100% vastgoedplannen. Dat kan niet anders. 02:54:41.338 --> 02:54:43.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Daarmee zijn we aan het einde 02:54:43.569 --> 02:54:46.318 align:middle line:82% position:46% size:100% gekomen van de termijn van de zijde van het kabinet. 02:54:47.530 --> 02:54:49.309 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn inmiddels bijna drie uur onderweg. 02:54:49.430 --> 02:54:51.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom wil ik voorstellen om even tot kwart voor te schorsen. 02:54:52.110 --> 02:54:54.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarna gaan we voortvarend door met de tweede termijn van de Kamer. 03:01:03.429 --> 03:01:04.950 align:middle line:82% position:46% size:100% De vergadering wordt van 21.41 uur tot 21.47 uur geschorst. 03:01:05.069 --> 03:01:08.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Aan de orde is de tweede termijn van de zijde van de Kamer. 03:01:09.110 --> 03:01:13.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik nodig de eerste spreker uit. Dat is de heer Fritsma namens de 03:01:13.649 --> 03:01:14.090 align:middle line:82% position:46% size:100% PVV. 03:01:19.979 --> 03:01:23.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Wellicht interessant voor de mensen die houden van wat procesinformatie: 03:01:23.200 --> 03:01:26.129 align:middle line:82% position:46% size:100% er is ongeveer een halfuur aan spreektijd voor deze termijn van de 03:01:26.759 --> 03:01:29.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer, waarvan de heer Valstar ongeveer een derde heeft. 03:01:33.899 --> 03:01:35.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dank u wel. 03:01:36.638 --> 03:01:41.610 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister heeft eerder dit jaar cruciale informatie van de NAVO niet 03:01:41.729 --> 03:01:46.219 align:middle line:82% position:46% size:100% met de Kamer gedeeld. Dat is om de volgende redenen een 03:01:46.340 --> 03:01:49.929 align:middle line:82% position:46% size:100% ernstige zaak. In de eerste plaats omdat de 03:01:50.049 --> 03:01:52.859 align:middle line:82% position:46% size:100% minister de informatie zelf wel heeft gebruikt. 03:01:53.459 --> 03:01:57.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze baseerde er zelfs de stelling op dat Nederland grotendeels voldoet 03:01:57.610 --> 03:02:02.000 align:middle line:82% position:46% size:100% aan wat de NAVO van ons vraagt. Maar de Kamer kon dus niet 03:02:02.120 --> 03:02:05.260 align:middle line:82% position:46% size:100% controleren of die vergaande stelling klopt. 03:02:05.709 --> 03:02:10.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hadden dat rapport immers niet. Dit punt is al voldoende om te 03:02:10.218 --> 03:02:14.110 align:middle line:82% position:46% size:100% concluderen dat de Kamer onvolledig is geïnformeerd. 03:02:15.440 --> 03:02:21.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarnaast bevat die NAVO-informatie zo veel harde kritiek en ook zo veel 03:02:21.309 --> 03:02:25.649 align:middle line:82% position:46% size:100% inhoudelijke kritiek dat hier in de Kamer wellicht andere beslissingen 03:02:25.770 --> 03:02:31.290 align:middle line:82% position:46% size:100% waren genomen en andere debatten waren gevoerd als we dit wel hadden 03:02:31.409 --> 03:02:34.318 align:middle line:82% position:46% size:100% geweten. Ook dit punt raakt natuurlijk het 03:02:34.439 --> 03:02:36.530 align:middle line:82% position:46% size:100% onvolledig informeren van de Kamer. 03:02:38.299 --> 03:02:40.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De minister verdedigde haar 03:02:40.530 --> 03:02:44.148 align:middle line:82% position:46% size:100% handelwijze met de mededeling dat het conceptrapport van de NAVO 03:02:44.808 --> 03:02:48.579 align:middle line:82% position:46% size:100% vertrouwelijk was. Maar daar kan echt geen genoegen mee 03:02:48.819 --> 03:02:51.530 align:middle line:82% position:46% size:100% genomen worden, want ik heb nog nooit gehoord van vertrouwelijke 03:02:51.649 --> 03:02:55.659 align:middle line:82% position:46% size:100% informatie die het kabinet wel mag gebruiken en de Kamer niet. 03:02:56.579 --> 03:03:02.180 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister heeft die informatie zelfs in haar voordeel gebruikt om 03:03:02.299 --> 03:03:07.409 align:middle line:82% position:46% size:100% een positief beeld te schetsen, waar op z'n zachtst gezegd heel veel 03:03:07.530 --> 03:03:11.388 align:middle line:82% position:46% size:100% vraagtekens bij te stellen zijn. Dat had ze natuurlijk nooit mogen 03:03:11.509 --> 03:03:16.729 align:middle line:82% position:46% size:100% doen, want dat levert een oneerlijke situatie op, een ongelijke 03:03:16.850 --> 03:03:19.338 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgangspositie. Er ontstaat zo een situatie waarbij 03:03:19.459 --> 03:03:22.989 align:middle line:82% position:46% size:100% de controlerende taak van de Kamer simpelweg is belemmerd. 03:03:24.799 --> 03:03:29.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom staat als een paal boven water dat de Kamer onvolledig is 03:03:29.579 --> 03:03:32.280 align:middle line:82% position:46% size:100% geïnformeerd. Dat vindt niet alleen een aantal 03:03:32.399 --> 03:03:36.049 align:middle line:82% position:46% size:100% oppositiepartijen, dat vindt ook een coalitiepartij. 03:03:36.409 --> 03:03:40.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Vanwege dat onvolledig informeren van de Kamer dien ik de volgende 03:03:40.379 --> 03:03:40.859 align:middle line:82% position:46% size:100% motie in. 03:03:43.000 --> 03:03:47.629 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer, gehoord de beraadslaging, zegt het vertrouwen in de minister 03:03:47.750 --> 03:03:50.829 align:middle line:82% position:46% size:100% van Defensie op, en gaat over tot de orde van de dag. 03:03:56.319 --> 03:03:58.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt nr. 24 (36200-X). 03:03:59.069 --> 03:04:00.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot zover, voorzitter. 03:04:01.700 --> 03:04:04.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dan is nu het woord aan de volgende 03:04:04.969 --> 03:04:08.579 align:middle line:82% position:46% size:100% spreker van de zijde van de Kamer. Dat is de heer Valstar namens de 03:04:08.700 --> 03:04:09.099 align:middle line:82% position:46% size:100% VVD. Ik heb 03:04:18.409 --> 03:04:20.929 align:middle line:82% position:46% size:100% negen minuten, kijk eens aan! Dank, voorzitter. 03:04:22.379 --> 03:04:26.439 align:middle line:82% position:46% size:100% In het kader van de procesinformatie zal ik een stukje procesinformatie 03:04:26.558 --> 03:04:29.409 align:middle line:82% position:46% size:100% van mijn kant met u delen. Ik heb mijn tweede termijn opgedeeld 03:04:29.530 --> 03:04:31.500 align:middle line:82% position:46% size:100% in drie blokjes. Blokje één: moties. 03:04:31.918 --> 03:04:35.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Blokje twee: resterende vragen. En blokje drie: resumé. 03:04:36.009 --> 03:04:41.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begin met blokje één: de moties. De Kamer, gehoord de beraadslaging, 03:04:41.129 --> 03:04:44.290 align:middle line:82% position:46% size:100% overwegende dat China voormalig piloten van NAVO-lidstaten benadert 03:04:44.409 --> 03:04:47.409 align:middle line:82% position:46% size:100% om trainingen te geven; constaterende dat de huidige 03:04:47.530 --> 03:04:50.228 align:middle line:82% position:46% size:100% wetgeving onvoldoende handvatten biedt om te verhinderen dat 03:04:50.349 --> 03:04:53.739 align:middle line:82% position:46% size:100% voormalig Defensiepersoneel via het geven van trainingen kennis en kunde 03:04:53.860 --> 03:04:57.200 align:middle line:82% position:46% size:100% overdraagt aan mogelijke tegenstanders; constaterende dat 03:04:57.319 --> 03:05:00.280 align:middle line:82% position:46% size:100% China net als Rusland en Iran volgens de veiligheidsdiensten een 03:05:01.780 --> 03:05:05.238 align:middle line:82% position:46% size:100% offensief cyberprogramma tegen Nederland runt; constaterende dat 03:05:05.359 --> 03:05:08.209 align:middle line:82% position:46% size:100% het Verenigd Koninkrijk wetgeving heeft aangekondigd die het strafbaar 03:05:08.329 --> 03:05:11.049 align:middle line:82% position:46% size:100% stelt om na een waarschuwing door te gaan met trainingen aan China; 03:05:11.558 --> 03:05:14.299 align:middle line:82% position:46% size:100% overwegende dat dergelijke strafbaarstelling ook in Nederland 03:05:14.418 --> 03:05:17.870 align:middle line:82% position:46% size:100% wenselijk is; verzoekt het kabinet te onderzoeken welke maatregelen, 03:05:17.989 --> 03:05:20.450 align:middle line:82% position:46% size:100% waaronder strafbaarstelling, mogelijk zijn om te voorkomen dat 03:05:20.569 --> 03:05:23.959 align:middle line:82% position:46% size:100% voormalige Defensiemedewerkers trainingen geven aan ten minste die 03:05:24.079 --> 03:05:26.659 align:middle line:82% position:46% size:100% landen die een offensief cyberprogramma tegen Nederland 03:05:26.780 --> 03:05:30.190 align:middle line:82% position:46% size:100% voeren, concrete voorstellen te doen, en de Kamer hierover in het 03:05:30.309 --> 03:05:33.799 align:middle line:82% position:46% size:100% eerste kwartaal van 2023 te informeren, en gaat over tot de orde 03:05:33.918 --> 03:05:34.328 align:middle line:82% position:46% size:100% van de dag. 03:05:36.989 --> 03:05:38.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt nr. 25 (36200-X). 03:05:39.010 --> 03:05:39.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij 03:05:41.739 --> 03:05:44.450 align:middle line:82% position:46% size:100% moet ik nog aantekenen dat deze motie is ontstaan na de 03:05:44.569 --> 03:05:46.429 align:middle line:82% position:46% size:100% schriftelijke vragen en de beantwoording daarop, die wij 03:05:46.549 --> 03:05:48.940 align:middle line:82% position:46% size:100% onlangs hebben gehad van het kabinet. 03:05:49.509 --> 03:05:52.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan de tweede motie. De Kamer, gehoord de beraadslaging, 03:05:52.280 --> 03:05:55.639 align:middle line:82% position:46% size:100% overwegende dat de Kamer al in 2021 middels de motie Boswijk c.s. 03:05:55.760 --> 03:05:57.459 align:middle line:82% position:46% size:100% (35925-X, nr. 22) heeft gevraagd om een strategie 03:05:57.578 --> 03:06:00.566 align:middle line:82% position:46% size:100% voor het beschermen van cruciale infrastructuur op de Noordzee en de 03:06:00.685 --> 03:06:03.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Baltische Zee; constaterende dat nauwe partners zoals 03:06:03.950 --> 03:06:07.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Groot-Brittannië en Noorwegen vooroplopen in de aanschaf van 03:06:07.489 --> 03:06:09.530 align:middle line:82% position:46% size:100% materieel om de Noordzee te beveiligen en dat de Russische 03:06:09.649 --> 03:06:13.790 align:middle line:82% position:46% size:100% dreiging dit jaar alleen maar is toegenomen; constaterende dat de 03:06:13.909 --> 03:06:17.059 align:middle line:82% position:46% size:100% meeste relevante landen al maritiem samenwerken via de Joint 03:06:17.180 --> 03:06:21.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Expeditionary Force en dit ook kan dienen als een Noordzee-alliantie; 03:06:21.909 --> 03:06:25.190 align:middle line:82% position:46% size:100% constaterende dat er reeds succesvolle projecten zijn, zoals 03:06:25.309 --> 03:06:31.040 align:middle line:82% position:46% size:100% het poulen van de MRTT-toestellen en de met een internationale crew 03:06:31.159 --> 03:06:34.489 align:middle line:82% position:46% size:100% bemande AWACS-toestellen; verzoekt de regering het voortouw te nemen om 03:06:34.610 --> 03:06:37.759 align:middle line:82% position:46% size:100% binnen de Joint Expeditionary Force de samenwerking te versterken voor 03:06:37.879 --> 03:06:41.838 align:middle line:82% position:46% size:100% maritieme presentie, het delen van informatie, en poulen of gezamenlijk 03:06:41.959 --> 03:06:44.838 align:middle line:82% position:46% size:100% verwerven van materieel voor de beveiliging van de Noordzee en de 03:06:44.959 --> 03:06:47.228 align:middle line:82% position:46% size:100% Baltische Zee, en gaat over tot de orde van de dag. 03:06:49.299 --> 03:06:51.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt nr. 26 (36200-X). 03:06:54.040 --> 03:06:57.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan de derde motie. De Kamer, gehoord de beraadslaging, 03:06:57.780 --> 03:07:00.579 align:middle line:82% position:46% size:100% overwegende dat de krijgsmacht wapensystemen nodig heeft voor de 03:07:00.700 --> 03:07:04.058 align:middle line:82% position:46% size:100% uitvoering van de grondwettelijke taken; overwegende dat 03:07:10.509 --> 03:07:13.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse producenten van deze systemen daarmee noodzakelijk zijn 03:07:13.399 --> 03:07:16.809 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de veiligheid van Nederland en bondgenoten; constaterende dat 03:07:16.930 --> 03:07:20.510 align:middle line:82% position:46% size:100% pensioenfondsen en banken niet investeren in of diensten aanbieden 03:07:20.629 --> 03:07:24.228 align:middle line:82% position:46% size:100% aan bedrijven die een substantieel deel van hun omzet uit 03:07:24.349 --> 03:07:28.159 align:middle line:82% position:46% size:100% defensieopdrachten halen; verzoekt de regering actief in gesprek te 03:07:28.280 --> 03:07:32.110 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan met banken en pensioenfondsen over hun beleid, waar mogelijk 03:07:33.399 --> 03:07:33.940 align:middle line:82% position:46% size:100% actief 03:07:36.519 --> 03:07:40.218 align:middle line:82% position:46% size:100% misverstanden of zorgen weg te nemen en hen te bewegen barrières voor de 03:07:40.338 --> 03:07:44.629 align:middle line:82% position:46% size:100% defensiesector weg te nemen, en gaat over tot de orde van de dag. 03:07:44.750 --> 03:07:44.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt nr. 27 (36200-X). 03:07:44.969 --> 03:07:49.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie dat er twee keer "weg te nemen" in staat. 03:07:49.159 --> 03:07:49.718 align:middle line:82% position:46% size:100% We 03:07:51.739 --> 03:07:54.250 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen de motie altijd nog wijzigen. Dan de laatste motie. 03:07:54.370 --> 03:07:57.088 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer, gehoord de beraadslaging, overwegende dat Defensie gering 03:07:57.209 --> 03:07:59.759 align:middle line:82% position:46% size:100% zichtbaar is in het Nederlandse straatbeeld, met name in de 03:07:59.879 --> 03:08:02.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Randstad; overwegende dat zichtbaarheid een positief effect 03:08:02.879 --> 03:08:05.909 align:middle line:82% position:46% size:100% kan hebben op de werving van nieuwe militairen; constaterende dat de 03:08:06.030 --> 03:08:08.190 align:middle line:82% position:46% size:100% zichtbaarheid in andere Europese landen veel groter is door 03:08:08.309 --> 03:08:10.588 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld militairen in de hoofdstad te laten oefenen of te 03:08:10.709 --> 03:08:14.370 align:middle line:82% position:46% size:100% stimuleren dat zij in uniform met het ov reizen; verzoekt de regering 03:08:14.489 --> 03:08:17.370 align:middle line:82% position:46% size:100% om in gesprek te gaan met de NS over de mogelijkheid om net zoals in 03:08:17.489 --> 03:08:20.658 align:middle line:82% position:46% size:100% Duitsland militairen in uniform gratis met de trein te laten reizen; 03:08:20.959 --> 03:08:24.229 align:middle line:82% position:46% size:100% verzoekt de regering vaker oefeningen in steden te houden daar 03:08:24.350 --> 03:08:27.780 align:middle line:82% position:46% size:100% waar dit een nuttige toevoeging kan zijn aan het trainingsprogramma van 03:08:27.899 --> 03:08:30.138 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie, en gaat over tot de orde van de dag. 03:08:31.940 --> 03:08:33.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt nr. 28 (36200-X). 03:08:34.739 --> 03:08:37.468 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft een interruptie van de heer Jasper van Dijk van de SP. 03:08:38.250 --> 03:08:41.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Gratis vervoer voor militairen, 03:08:41.309 --> 03:08:44.979 align:middle line:82% position:46% size:100% hartstikke sympathiek natuurlijk. Maar ja, dat heb je wel vaker bij de 03:08:45.100 --> 03:08:48.379 align:middle line:82% position:46% size:100% VVD: dan roepen ze iets, zonder enige financiële dekking. 03:08:48.500 --> 03:08:50.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar willen wij bij de SP niks van weten. 03:08:51.000 --> 03:08:52.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus hoe gaat u dat betalen? 03:08:56.099 --> 03:08:58.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat met deze motie 03:08:59.759 --> 03:09:02.979 align:middle line:82% position:46% size:100% de oproep aan de staatssecretaris wordt gedaan om in gesprek te gaan 03:09:03.100 --> 03:09:04.689 align:middle line:82% position:46% size:100% met de NS. Dit hoeft in principe niks te 03:09:04.808 --> 03:09:07.889 align:middle line:82% position:46% size:100% kosten, als de NS zegt: hier willen we aan meewerken. 03:09:08.010 --> 03:09:10.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Sterker nog, dat heeft de NS gezegd. Die vinden dit een sympathiek 03:09:10.450 --> 03:09:12.819 align:middle line:82% position:46% size:100% voorstel. Dus wij wachten dat voorstel eerst 03:09:12.940 --> 03:09:14.319 align:middle line:82% position:46% size:100% af. Mocht daar nog een financiële 03:09:14.440 --> 03:09:17.790 align:middle line:82% position:46% size:100% consequentie uit voorkomen, dan zullen we dat vanuit Defensie horen. 03:09:21.569 --> 03:09:23.086 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, toch eventjes. Dit is een begrotingsdebat en dat 03:09:23.207 --> 03:09:26.218 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat over geld. Ik had zo'n voorstel dan in een 03:09:26.338 --> 03:09:28.860 align:middle line:82% position:46% size:100% amendement verwacht, waarin de heer Valstar het geld ook gewoon had 03:09:28.979 --> 03:09:31.579 align:middle line:82% position:46% size:100% geregeld. De heer Valstar zegt hier eigenlijk: 03:09:31.909 --> 03:09:33.629 align:middle line:82% position:46% size:100% ik vind dat militairen gratis moeten kunnen reizen. 03:09:33.750 --> 03:09:35.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is op zich een sympathiek idee. Ik denk dat andere groepen in de 03:09:35.918 --> 03:09:38.700 align:middle line:82% position:46% size:100% samenleving dat ook zouden willen. Ik denk bijvoorbeeld aan leraren of 03:09:38.819 --> 03:09:42.120 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen met een laag inkomen. De heer Valstar zegt nu: ik verwacht 03:09:42.239 --> 03:09:44.299 align:middle line:82% position:46% size:100% gewoon dat de Nederlandse Spoorwegen dat gaan betalen. 03:09:44.690 --> 03:09:47.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Stel dat de Nederlandse Spoorwegen zeggen: dat is een leuk idee van de 03:09:47.940 --> 03:09:50.920 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Valstar, maar we hebben ook nog andere investeringen te doen en 03:09:51.259 --> 03:09:54.019 align:middle line:82% position:46% size:100% andere kosten te dekken, dus dat moet dan worden betaald door 03:09:54.709 --> 03:09:56.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie. Wat zegt de heer Valstar dan? 03:09:56.599 --> 03:09:56.689 align:middle line:82% position:46% size:100% De 03:09:58.190 --> 03:10:00.318 align:middle line:82% position:46% size:100% militairen krijgen momenteel al een reiskostenvergoeding. 03:10:00.620 --> 03:10:03.388 align:middle line:82% position:46% size:100% Als die reiskostenvergoeding daarmee komt te vervallen, kan je die 03:10:03.509 --> 03:10:05.950 align:middle line:82% position:46% size:100% gebruiken voor bijvoorbeeld een vergoeding aan de NS. 03:10:06.069 --> 03:10:08.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een mogelijkheid. Maar ik zei net al dat Defensie 03:10:09.019 --> 03:10:11.728 align:middle line:82% position:46% size:100% eerst in gesprek gaat met de NS. Daar zal het voorstel uit 03:10:11.849 --> 03:10:13.319 align:middle line:82% position:46% size:100% voortkomen. Er moet ook nog naar een aantal 03:10:13.440 --> 03:10:15.110 align:middle line:82% position:46% size:100% praktische zaken worden gekeken, bijvoorbeeld naar de poortjes. 03:10:15.769 --> 03:10:18.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus dit voorstel komt nog terug en dan komen wij er weer over te 03:10:18.569 --> 03:10:20.838 align:middle line:82% position:46% size:100% spreken. De heer Hammelburg, tot slot. 03:10:22.099 --> 03:10:27.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus dan zeggen we: Defensiepersoneel mag nu reizen volgens de secundaire 03:10:28.020 --> 03:10:30.959 align:middle line:82% position:46% size:100% arbeidsvoorwaarden, dat veranderen we in gratis ov, en dat noemen we 03:10:31.079 --> 03:10:33.700 align:middle line:82% position:46% size:100% dan gratis ov voor militairen. Dan weet ik even niet wat het 03:10:33.819 --> 03:10:35.058 align:middle line:82% position:46% size:100% verschil is. Dat is toch precies hetzelfde dan? 03:10:35.929 --> 03:10:39.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar gaat het hele punt niet om. Volgens mij hebben we hier gisteren 03:10:39.170 --> 03:10:41.629 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgebreid over gedebatteerd. Het gaat mij om de zichtbaarheid. 03:10:41.929 --> 03:10:44.988 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben met collega Boswijk en collega Dassen in Duitsland geweest. 03:10:45.229 --> 03:10:48.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is mij opgevallen dat op ieder station militairen lopen. 03:10:48.329 --> 03:10:50.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doet iets met de zichtbaarheid. Ik heb het gisteren ook al 03:10:50.239 --> 03:10:52.829 align:middle line:82% position:46% size:100% aangegeven. Er zijn vacatures, 12.000 vacatures. 03:10:52.950 --> 03:10:56.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat aantal vacatures gaat alleen maar verder oplopen en ik vind dat 03:10:56.790 --> 03:11:00.149 align:middle line:82% position:46% size:100% je er dan alles aan moet doen om aan de zichtbaarheid van Defensie te 03:11:00.270 --> 03:11:02.879 align:middle line:82% position:46% size:100% werken. Volgens mij hebben dit debat 03:11:03.000 --> 03:11:04.979 align:middle line:82% position:46% size:100% inderdaad gisteren ook al gehad, dus ik wil u verzoeken om door te gaan 03:11:05.100 --> 03:11:06.849 align:middle line:82% position:46% size:100% met uw betoog. Dank. 03:11:06.968 --> 03:11:09.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kom ik bij het tweede blokje, de vragen. 03:11:10.468 --> 03:11:15.370 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister herkende het voorbeeld niet van de Franse tanks die door 03:11:15.489 --> 03:11:18.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Duitsland mochten rijden. Wij hebben een rondje internationale 03:11:18.399 --> 03:11:20.459 align:middle line:82% position:46% size:100% kranten gedaan en dit stond in Le Monde. 03:11:21.780 --> 03:11:24.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat hebben wij inmiddels ook gedeeld. 03:11:25.138 --> 03:11:27.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ga ik naar de volgende internationale krant, namelijk 03:11:27.968 --> 03:11:30.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Haaretz. Daarin lazen wij vandaag het bericht 03:11:30.700 --> 03:11:35.808 align:middle line:82% position:46% size:100% dat Israël het de NAVO-partners in ieder geval toestaat om wapens door 03:11:35.929 --> 03:11:39.170 align:middle line:82% position:46% size:100% te leveren. Ik hoor graag of dit ook Nederland 03:11:39.290 --> 03:11:42.429 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft bereikt en of dat ook iets kan betekenen voor specifiek de 03:11:45.440 --> 03:11:45.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Spike-antitankraketten. Drie. 03:11:46.940 --> 03:11:50.229 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben het net ook over de KPI's gehad. 03:11:50.350 --> 03:11:53.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij noemden wij inderdaad ook de KPI NAVO-capaciteiten, maar wij 03:11:53.940 --> 03:11:57.889 align:middle line:82% position:46% size:100% noemden ook nog een andere specifieke KPI, namelijk de munitie. 03:11:59.058 --> 03:12:03.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb in mijn betoog ook stilgestaan bij het feit dat 03:12:03.159 --> 03:12:07.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland de munitie gaat opplussen naar de norm van de artikel 03:12:07.870 --> 03:12:12.379 align:middle line:82% position:46% size:100% 100-missie, maar dat niet doet voor een eventueel inroepen van artikel 03:12:13.429 --> 03:12:15.679 align:middle line:82% position:46% size:100% 03:12:16.069 --> 03:12:19.588 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft Nederland dan genoeg munitie? Ik denk dat dat best gevat kan 03:12:19.709 --> 03:12:22.609 align:middle line:82% position:46% size:100% worden onder het kopje twee, materiële gereedheid. 03:12:22.888 --> 03:12:26.959 align:middle line:82% position:46% size:100% De specifieke vraag is dus of daar ook munitie als KPI wordt opgenomen. 03:12:27.860 --> 03:12:30.102 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij was deze brief ook niet geagendeerd voor dit debat, dus we 03:12:30.222 --> 03:12:31.819 align:middle line:82% position:46% size:100% komen er ongetwijfeld nog over te spreken. 03:12:32.819 --> 03:12:34.379 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kom bij mijn derde kopje: resumé. 03:12:36.149 --> 03:12:41.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begon met het monument in Rijsoord, dat nu onder de 03:12:41.940 --> 03:12:46.088 align:middle line:82% position:46% size:100% figuurlijke rook van Rotterdam ligt, en op 15 mei 1940 ook letterlijk 03:12:46.209 --> 03:12:50.209 align:middle line:82% position:46% size:100% onder de rook van Rotterdam lag. Op dat monument staat: "Een volk dat 03:12:50.329 --> 03:12:52.989 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn verdediging verwaarloost, zet zijn vrijheid op het 03:12:54.819 --> 03:12:57.259 align:middle line:82% position:46% size:100% spel." Daar begon eigenlijk het interruptiedebatje met de heer 03:12:57.379 --> 03:13:00.888 align:middle line:82% position:46% size:100% Stoffer ook mee. Ik heb een paar interrupties 03:13:01.009 --> 03:13:03.308 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgespaard, maar ik wil hem hier toch wel herhalen. 03:13:05.079 --> 03:13:09.888 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vertrouw de politiek in die zin ook niet zo heel erg als het op 03:13:10.009 --> 03:13:11.629 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie aankomt. Daar hebben wij zelf ook voor 03:13:11.750 --> 03:13:14.088 align:middle line:82% position:46% size:100% gezorgd. Daarom doen we ook het voorstel voor 03:13:14.209 --> 03:13:14.263 align:middle line:82% position:46% size:100% de 2%-wet. Laten we hopen dat het conflict in 03:13:14.382 --> 03:13:17.138 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne straks voorbij is. Ik ben er echter heel erg bang voor 03:13:17.530 --> 03:13:20.139 align:middle line:82% position:46% size:100% dat, als dat conflict voorbij is, 03:13:21.909 --> 03:13:24.129 align:middle line:82% position:46% size:100% er direct weer met de botte bijl naar Defensie wordt gekeken. 03:13:24.459 --> 03:13:28.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat ik ongelijk krijg, maar mocht ik geen ongelijk hebben, dan 03:13:29.059 --> 03:13:31.540 align:middle line:82% position:46% size:100% hoop ik dat die 2%-wet hier door de Tweede Kamer is gehaald. 03:13:31.808 --> 03:13:34.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Want het enige waar Defensie bij gebaat is, is een stabiele 03:13:34.418 --> 03:13:35.049 align:middle line:82% position:46% size:100% financiering. 03:13:36.569 --> 03:13:39.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. De heer Segers van de ChristenUnie 03:13:39.250 --> 03:13:41.838 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft een interruptie. We gaan het nog uitgebreid over die 03:13:41.959 --> 03:13:44.450 align:middle line:82% position:46% size:100% wet hebben. Ik sta er nog onbevangen in, dus ik 03:13:44.569 --> 03:13:47.360 align:middle line:82% position:46% size:100% ga daar rustig over nadenken. Ik ben wel benieuwd of de heer 03:13:47.479 --> 03:13:48.908 align:middle line:82% position:46% size:100% Vastar zijn eigen fractie vertrouwt. 03:13:51.149 --> 03:13:55.769 align:middle line:82% position:46% size:100% En mijn tweede punt is: zijn beloftes in verkiezingsprogramma's 03:13:55.979 --> 03:14:00.879 align:middle line:82% position:46% size:100% over niet bezuinigen, over investeren, niet evenveel waard als 03:14:01.000 --> 03:14:03.750 align:middle line:82% position:46% size:100% een wet? Daar kan ook van worden afgeweken. 03:14:04.379 --> 03:14:07.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is de sanctie als je een andere politieke keuze maakt? 03:14:08.299 --> 03:14:12.959 align:middle line:82% position:46% size:100% De geschiedenis leert ons dat je bij een conflict iedere keer de 03:14:13.290 --> 03:14:15.829 align:middle line:82% position:46% size:100% investeringen in Defensie plotsklaps ziet oplopen. 03:14:15.950 --> 03:14:17.888 align:middle line:82% position:46% size:100% Je kunt daarvoor teruggaan naar 1830, de Belgische 03:14:18.009 --> 03:14:19.838 align:middle line:82% position:46% size:100% onafhankelijkheidsoorlog, naar de Eerste Wereldoorlog van 1914-1918. 03:14:19.959 --> 03:14:21.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het conflict dan voorbij is, zakken de investeringen weer als een 03:14:22.030 --> 03:14:25.620 align:middle line:82% position:46% size:100% pudding ineen. Ik hoop dat het conflict in 03:14:25.739 --> 03:14:27.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne, aan onze oostflank, straks voorbij is. 03:14:27.668 --> 03:14:29.826 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn grootste zorg is echter dat als dat conflict straks voorbij is, wij 03:14:29.947 --> 03:14:32.700 align:middle line:82% position:46% size:100% hier in de Tweede Kamer weer de aandacht voor Defensie verliezen. 03:14:33.239 --> 03:14:35.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet of ik dat ga meemaken. Misschien is het over tien jaar. 03:14:36.468 --> 03:14:39.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil voorkomen dat we gewoon weer niet van deze fouten hebben geleerd. 03:14:39.989 --> 03:14:42.540 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben in ieder geval drie keer niet van deze fouten geleerd. 03:14:44.459 --> 03:14:46.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Meneer Segers, kort. Ik heb een heel korte en simpele 03:14:47.049 --> 03:14:48.750 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag. Wat is de extra garantie? 03:14:48.940 --> 03:14:50.888 align:middle line:82% position:46% size:100% Je schrijft op dat je het doet, maar dat schrijf je ook in een 03:14:51.009 --> 03:14:53.250 align:middle line:82% position:46% size:100% verkiezingsprogramma op. Wat is de extra garantie die je dan 03:14:53.668 --> 03:14:54.120 align:middle line:82% position:46% size:100% wettelijk hebt? 03:14:55.940 --> 03:14:58.229 align:middle line:82% position:46% size:100% De extra garantie is dat je die stabiliteit hebt. 03:14:58.350 --> 03:15:02.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet of de VVD over acht jaar weer in een coalitie zit. 03:15:02.659 --> 03:15:05.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij kunnen dat opschrijven in ons verkiezingsprogramma. 03:15:05.329 --> 03:15:08.329 align:middle line:82% position:46% size:100% De verkiezingsprogramma's van de huidige vier coalitiepartijen 03:15:08.450 --> 03:15:11.388 align:middle line:82% position:46% size:100% verschilden heel erg, maar we hebben nu 5 miljard structureel toegevoegd 03:15:11.509 --> 03:15:13.600 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de Defensiebegroting. Daar ben ik ontzettend blij mee en 03:15:13.719 --> 03:15:16.509 align:middle line:82% position:46% size:100% daar is Defensie ook blij mee. Maar laten we wel realistisch wezen: 03:15:17.079 --> 03:15:21.190 align:middle line:82% position:46% size:100% we kunnen niet de gashendel omzetten en de speedboot vooruitsturen. 03:15:21.309 --> 03:15:23.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gaat niet bij Defensie. Defensie is gewoon een slagschip. 03:15:23.780 --> 03:15:27.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat moeten we nu gaan draaien. Daar is een langetermijnfinanciering 03:15:27.138 --> 03:15:28.909 align:middle line:82% position:46% size:100% voor nodig. Daarvoor hebben wij die 2%-wet 03:15:29.030 --> 03:15:31.199 align:middle line:82% position:46% size:100% ingediend. Dank u wel. 03:15:31.838 --> 03:15:33.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Was u aan het einde van uw betoog gekomen? 03:15:33.559 --> 03:15:35.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja. De tweeënhalve minuut zijn voor u. 03:15:35.940 --> 03:15:38.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Ze zijn voor u allen, zou ik bijna 03:15:38.290 --> 03:15:40.719 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen. Ik nodig de volgende spreker uit. 03:15:40.840 --> 03:15:42.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is heer Van Dijk. Hij spreekt namens de SP. 03:15:49.299 --> 03:15:52.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De rode draad in mijn inbreng is 03:15:52.250 --> 03:15:54.950 align:middle line:82% position:46% size:100% transparantie. Dat is een kwetsbaar punt bij 03:15:55.069 --> 03:15:55.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie. Het gaat om 03:15:57.638 --> 03:16:01.790 align:middle line:82% position:46% size:100% transparantie over wapens naar Oekraïne, transparantie over 03:16:01.909 --> 03:16:07.338 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven die in wapenbedrijven investeren, transparantie over 03:16:07.459 --> 03:16:10.478 align:middle line:82% position:46% size:100% kernwapens. Daarover gaat mijn eerste motie. 03:16:10.599 --> 03:16:12.849 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat in het 03:16:12.968 --> 03:16:15.940 align:middle line:82% position:46% size:100% coalitieakkoord staat: "we dragen binnen de bondgenootschappelijke 03:16:16.059 --> 03:16:19.159 align:middle line:82% position:46% size:100% verplichtingen bij aan een kernwapenvrije wereld"; overwegende 03:16:19.280 --> 03:16:21.979 align:middle line:82% position:46% size:100% dat de Verenigde Staten bezig zijn met de modernisering van hun 03:16:22.100 --> 03:16:25.370 align:middle line:82% position:46% size:100% kernwapens; constaterende dat deze nieuwe kernwapens mogelijk binnen 03:16:25.489 --> 03:16:28.968 align:middle line:82% position:46% size:100% enkele weken in Nederland worden geplaatst; spreekt uit dat over een 03:16:29.088 --> 03:16:32.260 align:middle line:82% position:46% size:100% dergelijk ingrijpend besluit maximale transparantie moet bestaan, 03:16:32.379 --> 03:16:36.440 align:middle line:82% position:46% size:100% opdat de samenleving hiervan kennis kan nemen en een fundamenteel debat 03:16:36.559 --> 03:16:39.860 align:middle line:82% position:46% size:100% kan worden gevoerd; verzoekt de regering de Kamer te informeren over 03:16:39.979 --> 03:16:43.370 align:middle line:82% position:46% size:100% de stand van zaken rond nucleaire ontwapening en over de modernisering 03:16:43.489 --> 03:16:46.638 align:middle line:82% position:46% size:100% van kernwapens in Nederland, en gaat over tot de orde van de dag. 03:16:46.759 --> 03:16:46.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt nr. 30 (36200-X). 03:16:46.978 --> 03:16:49.770 align:middle line:82% position:46% size:100% De tweede motie gaat over het leveren van wapens aan Oekraïne. 03:16:50.338 --> 03:16:53.129 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat Nederland direct 03:16:53.248 --> 03:16:56.920 align:middle line:82% position:46% size:100% en indirect wapens levert aan Oekraïne, maar deze leveranties niet 03:16:57.040 --> 03:17:00.510 align:middle line:82% position:46% size:100% altijd openbaar maakt; constaterende dat de VS alle wapenleveringen aan 03:17:00.629 --> 03:17:04.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne openbaar maken; van mening dat openheid over wapenleveranties 03:17:04.360 --> 03:17:07.269 align:middle line:82% position:46% size:100% relevant is voor een transparant debat; verzoekt de regering alle 03:17:07.388 --> 03:17:09.479 align:middle line:82% position:46% size:100% directe en indirecte wapenleveranties aan Oekraïne 03:17:09.600 --> 03:17:11.530 align:middle line:82% position:46% size:100% openbaar te maken, en gaat over tot de orde van de dag. 03:17:11.649 --> 03:17:11.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt nr. 31 (36200-X). 03:17:12.280 --> 03:17:14.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Tot slot nog een punt over het 03:17:14.360 --> 03:17:17.269 align:middle line:82% position:46% size:100% burgerslachtofferfonds. Daar heb ik eerder met de minister 03:17:17.388 --> 03:17:20.500 align:middle line:82% position:46% size:100% over gesproken. Ik wil haar vragen om ook eens heel 03:17:20.620 --> 03:17:21.329 align:middle line:82% position:46% size:100% goed naar 03:17:22.909 --> 03:17:25.530 align:middle line:82% position:46% size:100% de Verenigde Staten te kijken. Daar hebben ze namelijk een 03:17:25.649 --> 03:17:28.138 align:middle line:82% position:46% size:100% dergelijk fonds. De Kamer, gehoord de beraadslaging, 03:17:28.259 --> 03:17:30.959 align:middle line:82% position:46% size:100% van mening dat slachtoffers van Nederlandse militaire inzet recht 03:17:31.079 --> 03:17:33.750 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben op compensatie; constaterende dat in de VS een 03:17:33.870 --> 03:17:36.718 align:middle line:82% position:46% size:100% burgerslachtofferfonds bestaat; verzoekt de regering de 03:17:36.838 --> 03:17:39.599 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijkheden voor een burgerslachtofferfonds te verkennen 03:17:39.718 --> 03:17:43.079 align:middle line:82% position:46% size:100% en daarbij ook het fonds in de VS te betrekken, en gaat over tot de orde 03:17:43.200 --> 03:17:43.549 align:middle line:82% position:46% size:100% van de dag. Zij krijgt nr. 03:17:43.668 --> 03:17:44.829 align:middle line:82% position:46% size:100% 32 (36200-X). Dank u wel. 03:17:44.950 --> 03:17:48.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Van Dijk. De volgende spreker van de zijde van 03:17:48.379 --> 03:17:51.808 align:middle line:82% position:46% size:100% de Kamer is de heer Hammelburg van D66. 03:17:51.929 --> 03:17:53.088 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft nog vijf minuten. 03:17:56.440 --> 03:17:59.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. Dank ook aan de minister en de 03:17:59.418 --> 03:18:02.350 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris voor de uitgebreide beantwoording. 03:18:02.500 --> 03:18:06.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Die vond ik grondig. Op sommige onderdelen ben ik dan ook 03:18:06.530 --> 03:18:10.739 align:middle line:82% position:46% size:100% wel gerustgesteld over de houding en de intentie van deze minister en 03:18:11.200 --> 03:18:13.009 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris. Dat geldt vooral voor de dreiging 03:18:13.129 --> 03:18:16.670 align:middle line:82% position:46% size:100% van nu en de toekomst. Ik heb in mijn eerste termijn heel 03:18:16.790 --> 03:18:20.299 align:middle line:82% position:46% size:100% helder aangegeven dat ik mij grote zorgen maak over de consistente 03:18:20.418 --> 03:18:23.766 align:middle line:82% position:46% size:100% steun van de Amerikanen voor de Europese veiligheid, niet omdat ze 03:18:23.887 --> 03:18:26.379 align:middle line:82% position:46% size:100% niet om ons geven, maar omdat ze hun aandacht ook moeten kunnen 03:18:26.739 --> 03:18:29.049 align:middle line:82% position:46% size:100% verleggen. Dan zitten wij hier wel met een 03:18:29.200 --> 03:18:31.638 align:middle line:82% position:46% size:100% probleem. De minister gaf daarover al wat 03:18:31.759 --> 03:18:33.860 align:middle line:82% position:46% size:100% comfort. We zullen dat gesprek blijven 03:18:33.979 --> 03:18:35.329 align:middle line:82% position:46% size:100% voeren. We zullen blijven kijken welke 03:18:35.450 --> 03:18:39.379 align:middle line:82% position:46% size:100% concrete maatregelen er de komende tijd worden genomen om dit het hoofd 03:18:39.500 --> 03:18:40.909 align:middle line:82% position:46% size:100% te bieden. Daarbij ben ik me er zeer van bewust 03:18:41.030 --> 03:18:46.759 align:middle line:82% position:46% size:100% dat consistente budgetten voor de krijgsmachten in Europa daar een 03:18:46.879 --> 03:18:51.500 align:middle line:82% position:46% size:100% groot onderdeel van zijn, zeg ik om de heer Stoffer een interruptie te 03:18:51.620 --> 03:18:52.000 align:middle line:82% position:46% size:100% besparen. 03:18:53.700 --> 03:18:57.736 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik heb ook mijn zorgen geuit over 03:18:57.856 --> 03:19:00.370 align:middle line:82% position:46% size:100% het personeelstekort. Maar goed, dat debat hebben we ook 03:19:00.489 --> 03:19:04.200 align:middle line:82% position:46% size:100% vaak gevoerd. Ik heb daar wel een motie over. 03:19:04.888 --> 03:19:07.899 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat Defensie voor een 03:19:08.020 --> 03:19:12.239 align:middle line:82% position:46% size:100% personeelsopgave van meer dan 20.000 werknemers staat voor 2026; 03:19:12.479 --> 03:19:14.769 align:middle line:82% position:46% size:100% overwegende dat personeel van cruciaal belang is voor het 03:19:14.888 --> 03:19:17.950 align:middle line:82% position:46% size:100% verbeteren van de operationele vulling en daarmee de gereedstelling 03:19:18.069 --> 03:19:21.190 align:middle line:82% position:46% size:100% van de Nederlandse krijgsmacht; constaterende dat Europese 03:19:21.309 --> 03:19:25.168 align:middle line:82% position:46% size:100% bondgenoten zoals België, Ierland, Luxemburg en ook Frankrijk en Spanje 03:19:25.530 --> 03:19:28.718 align:middle line:82% position:46% size:100% hun krijgsmacht hebben opengesteld voor andere nationaliteiten; 03:19:29.000 --> 03:19:31.679 align:middle line:82% position:46% size:100% verzoekt de regering onderzoek te doen naar de personeelspotentie, 03:19:31.799 --> 03:19:34.829 align:middle line:82% position:46% size:100% haalbaarheid en wenselijkheid van het openstellen van zowel civiele 03:19:34.950 --> 03:19:37.649 align:middle line:82% position:46% size:100% als militaire functies voor burgers uit de Europese Unie, en gaat over 03:19:37.770 --> 03:19:40.968 align:middle line:82% position:46% size:100% tot de orde van de dag. Zij krijgt nr. 03:19:41.088 --> 03:19:42.659 align:middle line:82% position:46% size:100% 33 (36200-X). Voorzitter. 03:19:42.780 --> 03:19:45.808 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben niet alleen onze zorgen geuit over de veiligheid in Europa 03:19:45.929 --> 03:19:49.588 align:middle line:82% position:46% size:100% als het gaat om de steun van onze grootste bondgenoot en de Europese 03:19:49.709 --> 03:19:51.228 align:middle line:82% position:46% size:100% onafhankelijkheid. We hebben ook onze zorgen geuit over 03:19:51.979 --> 03:19:54.088 align:middle line:82% position:46% size:100% mobiliteit. Daar hebben we een aantal heel 03:19:54.209 --> 03:19:56.239 align:middle line:82% position:46% size:100% concrete vragen over gesteld. Daar hebben we ook antwoord op 03:19:56.418 --> 03:19:59.088 align:middle line:82% position:46% size:100% gekregen. Twee dingen blijven mij bij. 03:19:59.209 --> 03:20:02.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Het eerste punt is dat we ervoor moeten zorgen dat we sneller beter 03:20:02.790 --> 03:20:04.760 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerken op de strategic enablers. 03:20:05.239 --> 03:20:08.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarover heb ik dan ook een motie. De Kamer, gehoord de beraadslaging, 03:20:08.309 --> 03:20:10.769 align:middle line:82% position:46% size:100% overwegende dat Europese landen afhankelijk zijn van de VS voor het 03:20:10.888 --> 03:20:13.979 align:middle line:82% position:46% size:100% voorzien in strategic enablers zoals luchttransport, force protection, 03:20:14.100 --> 03:20:17.280 align:middle line:82% position:46% size:100% medische bijstand, cyberdefensie, satellietcommunicatie, inlichtingen 03:20:17.399 --> 03:20:18.899 align:middle line:82% position:46% size:100% en bewakings en verkenningscapaciteiten; 03:20:19.020 --> 03:20:22.888 align:middle line:82% position:46% size:100% constaterende dat strategische enablers een voorwaarde zijn om de 03:20:23.009 --> 03:20:26.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Europese snelle interventiemacht operationeel te krijgen; overwegende 03:20:26.370 --> 03:20:31.500 align:middle line:82% position:46% size:100% dat de snelle interventiemacht eind volgend jaar de eerste land, lucht 03:20:31.620 --> 03:20:34.409 align:middle line:82% position:46% size:100% en maritieme oefeningen gaat doen; van mening dat de realisatie van de 03:20:34.530 --> 03:20:36.509 align:middle line:82% position:46% size:100% snelle interventiemacht een drijvende kracht moet zijn om de 03:20:36.629 --> 03:20:39.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Europese tekortkomingen op het gebied van strategische enablers 03:20:39.719 --> 03:20:41.189 align:middle line:82% position:46% size:100% terug te dringen; verzoekt de regering binnen het 03:20:41.308 --> 03:20:43.860 align:middle line:82% position:46% size:100% gemeenschappelijk defensie en veiligheidsbeleid de aanschaf en 03:20:43.979 --> 03:20:47.009 align:middle line:82% position:46% size:100% verwezenlijking van de Europese strategische enablers waar mogelijk 03:20:47.129 --> 03:20:49.500 align:middle line:82% position:46% size:100% te versnellen en daarover afspraken te maken met welwillende lidstaten 03:20:49.620 --> 03:20:51.450 align:middle line:82% position:46% size:100% en de wapenindustrie, en gaat over tot de orde van de dag. 03:20:51.569 --> 03:20:52.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt nr. 03:20:54.819 --> 03:20:57.530 align:middle line:82% position:46% size:100% (36200-X). Hetzelfde geldt voor het debat dat 03:20:57.649 --> 03:21:00.829 align:middle line:82% position:46% size:100% ik met de staatssecretaris had over een gezamenlijke sterke en 03:21:00.950 --> 03:21:04.370 align:middle line:82% position:46% size:100% onafhankelijke Europese defensie industrie waarin Nederland een 03:21:04.489 --> 03:21:07.356 align:middle line:82% position:46% size:100% ontzettend belangrijke rol speelt. Ik heb het met de staatssecretaris 03:21:07.477 --> 03:21:10.819 align:middle line:82% position:46% size:100% ook gehad over potentiële barrières van protectionisme binnen de 03:21:10.940 --> 03:21:13.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Europese Unie waardoor de Nederlandse industrie zich minder 03:21:13.968 --> 03:21:16.729 align:middle line:82% position:46% size:100% sterk zou kunnen ontwikkelen dan wanneer ze dat in gezamenlijkheid 03:21:16.850 --> 03:21:20.360 align:middle line:82% position:46% size:100% doet met bijvoorbeeld Frankrijk en Duitsland, maar ook met landen met 03:21:20.479 --> 03:21:24.100 align:middle line:82% position:46% size:100% een soortgelijke capaciteit als Nederland en omringende landen. 03:21:24.489 --> 03:21:27.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Een motie. De Kamer, gehoord de beraadslaging, 03:21:27.180 --> 03:21:29.659 align:middle line:82% position:46% size:100% constaterende dat Europa het eigen grondgebied onvoldoende zelfstandig 03:21:29.780 --> 03:21:32.088 align:middle line:82% position:46% size:100% kan verdedigen, terwijl de geopolitieke instabiliteit en 03:21:32.209 --> 03:21:35.360 align:middle line:82% position:46% size:100% bijkomende onzekerheden dat wel noodzakelijk maken; constaterende 03:21:35.479 --> 03:21:37.549 align:middle line:82% position:46% size:100% dat een Europese veiligheidsarchitectuur essentieel 03:21:37.668 --> 03:21:39.957 align:middle line:82% position:46% size:100% is voor een sterke NAVO en dat standaardisatie en 03:21:40.076 --> 03:21:42.649 align:middle line:82% position:46% size:100% interoperabiliteit van munitie en wapensystemen daarbij van groot 03:21:42.770 --> 03:21:45.850 align:middle line:82% position:46% size:100% belang zijn; constaterende dat de gefragmenteerde defensie industrie 03:21:45.969 --> 03:21:48.680 align:middle line:82% position:46% size:100% een van de knelpunten vormt om de gezamenlijke slagkracht en 03:21:48.799 --> 03:21:51.500 align:middle line:82% position:46% size:100% munitievoorraden snel op peil te brengen; verzoekt de regering om 03:21:51.620 --> 03:21:54.120 align:middle line:82% position:46% size:100% samen met gelijkgezinde landen te onderzoeken hoe verwervingsprocessen 03:21:54.239 --> 03:21:56.039 align:middle line:82% position:46% size:100% in Europees verband te vereenvoudigen en versnellen, en 03:21:56.259 --> 03:21:57.908 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat over tot de orde van de dag. 03:22:00.040 --> 03:22:01.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt nr. 35 (36200-X). 03:22:01.540 --> 03:22:02.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. 03:22:04.009 --> 03:22:06.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Hammelburg namens D66. 03:22:06.940 --> 03:22:09.739 align:middle line:82% position:46% size:100% De volgende spreker is de heer Boswijk van het CDA. 03:22:20.599 --> 03:22:21.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Twee moties. 03:22:23.239 --> 03:22:25.860 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat Defensie overal 03:22:25.979 --> 03:22:28.049 align:middle line:82% position:46% size:100% ter wereld wordt ingezet om haar taak, werken aan vrede en 03:22:28.168 --> 03:22:30.088 align:middle line:82% position:46% size:100% veiligheid, uit te voeren; constaterende dat dit gebeurt door 03:22:30.209 --> 03:22:31.979 align:middle line:82% position:46% size:100% middel van uitzendingen en oefeningen; constaterende dat een 03:22:32.100 --> 03:22:34.700 align:middle line:82% position:46% size:100% aantal langlopende buitenlandse missies de status hebben van 03:22:34.819 --> 03:22:37.709 align:middle line:82% position:46% size:100% oefening, zoals de NAVO-missie in Litouwen en de trainingsmissie in 03:22:37.828 --> 03:22:40.110 align:middle line:82% position:46% size:100% het Verenigd Koninkrijk, waardoor deelnemende militairen geen 03:22:40.229 --> 03:22:42.870 align:middle line:82% position:46% size:100% aanspraak kunnen maken op uitzendbescherming, maar wel 03:22:42.989 --> 03:22:45.540 align:middle line:82% position:46% size:100% langdurig van huis zijn; verzoekt de regering om te onderzoeken of de 03:22:45.659 --> 03:22:48.149 align:middle line:82% position:46% size:100% huidige kwalificaties van oefeningen en uitzendingen nog aansluiten bij 03:22:48.270 --> 03:22:50.790 align:middle line:82% position:46% size:100% de huidige situatie en of dat er misschien een update of een 03:22:50.909 --> 03:22:54.000 align:middle line:82% position:46% size:100% tussenvorm moet worden gecreëerd, en de Kamer hier voor de zomer 2023 03:22:54.120 --> 03:22:55.969 align:middle line:82% position:46% size:100% over te informeren, en gaat over tot de orde van de dag. 03:22:57.979 --> 03:22:59.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt nr. 36 (36200-X). 03:22:59.969 --> 03:23:04.078 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer, gehoord de beraadslaging, overwegende dat uit de Defence 03:23:04.199 --> 03:23:07.005 align:middle line:82% position:46% size:100% Planning Capability Review (DPCR) blijkt dat de NAVO ontevreden is 03:23:07.126 --> 03:23:09.939 align:middle line:82% position:46% size:100% over de geringe Nederlandse bijdrage aan de gevechtskracht van het 03:23:10.058 --> 03:23:13.718 align:middle line:82% position:46% size:100% bondgenootschap; constaterende dat de NAVO lidstaten beoordeelt op hun 03:23:13.838 --> 03:23:16.239 align:middle line:82% position:46% size:100% eigen inbreng en niet op resultaten uit samenwerkingsverbanden met 03:23:16.360 --> 03:23:19.569 align:middle line:82% position:46% size:100% andere landen, waardoor bijvoorbeeld het Nederlands-Duitse tankbataljon 03:23:19.690 --> 03:23:22.420 align:middle line:82% position:46% size:100% 414 niet wordt meegewogen in de review; verzoekt de regering er 03:23:22.540 --> 03:23:25.799 align:middle line:82% position:46% size:100% binnen de NAVO voor te pleiten dat, naast de nationale taakstelling, ook 03:23:26.338 --> 03:23:29.423 align:middle line:82% position:46% size:100% geïntegreerde strijdkrachten in Europa worden meegewogen in de DPCR, 03:23:29.542 --> 03:23:31.109 align:middle line:82% position:46% size:100% en gaat over tot de orde van de dag. 03:23:36.338 --> 03:23:37.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt nr. 37 (36200-X). 03:23:37.610 --> 03:23:40.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Op dit specifieke onderwerp komt collega Segers nog met een derde 03:23:41.030 --> 03:23:41.520 align:middle line:82% position:46% size:100% motie. Voor u 03:23:43.040 --> 03:23:45.829 align:middle line:82% position:46% size:100% verdergaat: u heeft nog een interruptie van de heer Fritsma. 03:23:46.218 --> 03:23:49.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij wacht even tot u klaar bent, begrijp ik. 03:23:49.360 --> 03:23:52.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wilde alleen nog even collega Valstar bijvallen op twee punten. 03:23:52.649 --> 03:23:56.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Allereerst dat de Amsterdammers niet moeten zeuren dat er overlast is van 03:23:56.829 --> 03:23:58.439 align:middle line:82% position:46% size:100% helikopters. Ik houd er ook erg van. 03:23:58.909 --> 03:24:03.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Het waren ook de Amsterdammers die 350 jaar geleden besloten om te 03:24:03.668 --> 03:24:10.020 align:middle line:82% position:46% size:100% bezuinigen op onze krijgsmacht, op de vooravond van het rampjaar 1672. 03:24:10.290 --> 03:24:14.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat dus nog veel verder terug, dat wantrouwen in de politiek en in 03:24:14.290 --> 03:24:16.120 align:middle line:82% position:46% size:100% het bijzonder richting Amsterdammers; sorry, meneer 03:24:16.239 --> 03:24:18.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg. Ik woon er overigens zelf 20 03:24:18.549 --> 03:24:20.099 align:middle line:82% position:46% size:100% kilometer vandaan, maar dat maakt niet uit. 03:24:21.149 --> 03:24:22.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is dus niet uit de lucht gegrepen. 03:24:22.648 --> 03:24:27.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is goed dat die wet er komt, als daar tenminste een meerderheid voor 03:24:27.399 --> 03:24:30.029 align:middle line:82% position:46% size:100% is, om die NAVO-norm vast te leggen. 03:24:31.849 --> 03:24:32.059 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer 03:24:36.120 --> 03:24:42.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Boswijk heeft in de Kamer en met name in de media gesteld dat deze 03:24:42.959 --> 03:24:47.590 align:middle line:82% position:46% size:100% minister van Defensie de Kamer incompleet en onvolledig heeft 03:24:47.709 --> 03:24:51.459 align:middle line:82% position:46% size:100% geïnformeerd. Handhaaft de heer Boswijk die 03:24:51.579 --> 03:24:54.559 align:middle line:82% position:46% size:100% stelling? Ik vraag de heer Boswijk om daar 03:24:54.700 --> 03:24:57.718 align:middle line:82% position:46% size:100% kort op te antwoorden, omdat we dit debat gisteren uitvoerig gevoerd 03:24:57.838 --> 03:24:59.898 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben. Graag een korte reflectie. 03:25:01.780 --> 03:25:03.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zegt de voorzitter goed. Exact 03:25:05.558 --> 03:25:07.388 align:middle line:82% position:46% size:100% dezelfde vraag is gisteren 03:25:09.909 --> 03:25:11.929 align:middle line:82% position:46% size:100% gesteld. Ik heb daar toen een antwoord op 03:25:12.049 --> 03:25:14.259 align:middle line:82% position:46% size:100% gegeven en bij dat antwoord blijf ik. 03:25:14.588 --> 03:25:17.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga dat niet herhalen, dat kan de heer Fritsma teruglezen. 03:25:18.040 --> 03:25:20.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij kent mijn oordeel. Ik heb nu een aantal moties en ik 03:25:20.950 --> 03:25:24.049 align:middle line:82% position:46% size:100% heb ook een toezegging gekregen. Ik hoop dat we dit in de toekomst 03:25:24.168 --> 03:25:26.088 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen voorkomen. Dank u wel. 03:25:26.209 --> 03:25:28.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot slot heel kort de heer Fritsma. 03:25:31.899 --> 03:25:33.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik schrik eigenlijk een beetje van dit antwoord. 03:25:34.000 --> 03:25:38.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik schrik er eigenlijk ook van dat u hierover in uw tweede termijn níéts 03:25:39.079 --> 03:25:43.180 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft gezegd. Het is nogal wat als je zegt dat de 03:25:43.299 --> 03:25:47.968 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer onvolledig is geïnformeerd en je dat ook bij Zembla zegt. 03:25:49.099 --> 03:25:52.950 align:middle line:82% position:46% size:100% De uitzending van Zembla is nog maar net afgelopen, of het CDA heeft de 03:25:53.069 --> 03:25:55.218 align:middle line:82% position:46% size:100% terugtrekkende beweging alweer gemaakt. 03:25:55.599 --> 03:25:56.568 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Fritsma. Nee, nee. 03:25:57.290 --> 03:26:04.228 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil dit … Ik heb net al … … Ik 03:26:04.349 --> 03:26:05.299 align:middle line:82% position:46% size:100% heb uw microfoon al uitgezet. 03:26:09.668 --> 03:26:14.020 align:middle line:82% position:46% size:100% … Meneer Fritsma, het spijt me, maar dit is een herhaling van zetten. 03:26:17.000 --> 03:26:19.013 align:middle line:82% position:46% size:100% … Ik hoor wat u zegt, maar daar gaat het niet om. 03:26:19.134 --> 03:26:21.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb u de gelegenheid om die vraag te stellen. 03:26:21.270 --> 03:26:22.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een herhaling van het debat van gisteren. 03:26:22.829 --> 03:26:22.799 align:middle line:82% position:46% size:100% … 03:26:24.860 --> 03:26:27.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga de heer Boswijk bedanken voor zijn inbreng … Graag gedaan. 03:26:27.930 --> 03:26:31.340 align:middle line:82% position:46% size:100% … en ik nodig de volgende spreker uit voor een inbreng. 03:26:31.759 --> 03:26:35.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag de heer Segers om zijn inbreng in de tweede termijn. 03:26:36.058 --> 03:26:36.950 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Segers. Mevrouw de 03:26:49.659 --> 03:26:52.590 align:middle line:82% position:46% size:100% voorzitter, ik dank de bewindslieden voor hun antwoorden. 03:26:52.709 --> 03:26:56.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Gezien mijn ene minuut lees ik razendsnel twee aanmoedigende moties 03:26:56.989 --> 03:26:58.119 align:middle line:82% position:46% size:100% voor. De Kamer, gehoord de beraadslaging, 03:26:58.450 --> 03:27:01.889 align:middle line:82% position:46% size:100% constaterende dat de NATO Defence Planning Capability Review 2021-2022 03:27:02.010 --> 03:27:04.406 align:middle line:82% position:46% size:100% opnieuw wijst op tekortkomingen in de militaire capaciteiten die 03:27:04.527 --> 03:27:06.728 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland wordt geacht te leveren aan het NAVO-bondgenootschap; 03:27:07.030 --> 03:27:09.409 align:middle line:82% position:46% size:100% overwegende dat de structurele verhoging van de Defensiebegroting 03:27:09.530 --> 03:27:12.379 align:middle line:82% position:46% size:100% de mogelijkheden heeft vergroot om te voldoen aan de door de NAVO 03:27:12.500 --> 03:27:15.850 align:middle line:82% position:46% size:100% gevraagde capaciteiten; verzoekt de regering de NATO Defence Planning 03:27:15.969 --> 03:27:19.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Capability Review steeds tijdig naar de Kamer te sturen zodat deze 03:27:19.159 --> 03:27:21.349 align:middle line:82% position:46% size:100% onderdeel kan worden van het debat over het defensiebeleid en de 03:27:21.468 --> 03:27:24.170 align:middle line:82% position:46% size:100% begroting; verzoekt de regering bij het opstellen van de Defensienota en 03:27:24.290 --> 03:27:27.649 align:middle line:82% position:46% size:100% de begroting de NATO Capability Targets als belangrijk 03:27:27.770 --> 03:27:29.529 align:middle line:82% position:46% size:100% referentiepunt te gebruiken en wanneer hiervan 03:27:31.450 --> 03:27:33.888 align:middle line:82% position:46% size:100% afgeweken wordt de redenen daarvoor toe te lichten, en gaat over tot de 03:27:34.009 --> 03:27:35.227 align:middle line:82% position:46% size:100% orde van de dag. Zij krijgt nr. 03:27:35.346 --> 03:27:35.859 align:middle line:82% position:46% size:100% 38 (36200-X). De 03:27:38.929 --> 03:27:41.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer, gehoord de beraadslaging, overwegende dat het dienjaar bij 03:27:41.549 --> 03:27:43.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie een van de mogelijke maatregelen is om voldoende 03:27:44.040 --> 03:27:46.148 align:middle line:82% position:46% size:100% personeel aan en voor de krijgsmacht te binden en te behouden; verzoekt 03:27:46.379 --> 03:27:48.780 align:middle line:82% position:46% size:100% de regering mogelijkheden te onderzoeken dit programma sneller op 03:27:48.899 --> 03:27:51.088 align:middle line:82% position:46% size:100% te schalen en het beoogde totale aantal deelnemers verder uit te 03:27:51.209 --> 03:27:53.569 align:middle line:82% position:46% size:100% breiden; verzoekt de regering tevens de belangstellenden die zich 03:27:53.690 --> 03:27:56.519 align:middle line:82% position:46% size:100% inschrijven snel uitsluitsel te geven en na een positief besluit 03:27:56.638 --> 03:27:59.047 align:middle line:82% position:46% size:100% snel in de gelegenheid te stellen aan het dienjaar te beginnen, en 03:27:59.166 --> 03:28:01.138 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat over tot de orde van de dag. Zij krijgt nr. 03:28:01.259 --> 03:28:02.979 align:middle line:82% position:46% size:100% 39 (36200-X). Dank u wel. 03:28:03.100 --> 03:28:05.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Segers. Dan is nu het woord aan de heer 03:28:05.649 --> 03:28:07.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Eppink, namens JA21. 03:28:25.899 --> 03:28:29.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. Ik dacht dat ik als laatste spreker 03:28:29.599 --> 03:28:31.668 align:middle line:82% position:46% size:100% was ingedeeld, maar dat maakt niet uit. 03:28:32.799 --> 03:28:36.250 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer, gehoord de beraadslaging, overwegende dat de oorlog in 03:28:36.370 --> 03:28:40.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne meer is dan een landoorlog; overwegende dat de oorlog in 03:28:40.658 --> 03:28:44.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne laat zien hoe relevant oorlogvoering op zee is, inzake 03:28:44.719 --> 03:28:49.680 align:middle line:82% position:46% size:100% infrastructuur op en onder water, toevoerlijnen over zee zoals energie 03:28:49.799 --> 03:28:54.149 align:middle line:82% position:46% size:100% en voedselaanvoerlijnen, havens, en het geopolitieke belang van de 03:28:54.270 --> 03:28:58.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Noordelijke IJszee; overwegende dat een sterke zeemacht daarom van groot 03:28:58.959 --> 03:29:02.319 align:middle line:82% position:46% size:100% belang is; overwegende dat Nederland van oudsher een zeevarende 03:29:02.440 --> 03:29:06.209 align:middle line:82% position:46% size:100% mogendheid is; spreekt uit dat de marine in de modernisering van de 03:29:06.329 --> 03:29:11.088 align:middle line:82% position:46% size:100% strijdkrachten niet vergeten mag worden, en gaat over tot de orde van 03:29:11.209 --> 03:29:13.159 align:middle line:82% position:46% size:100% de dag. Zij krijgt nr. 03:29:13.280 --> 03:29:13.689 align:middle line:82% position:46% size:100% 40 (36200-X). 03:29:15.440 --> 03:29:17.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Eppink namens JA21. 03:29:17.549 --> 03:29:20.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is de volgende spreker van de zijde van de Kamer — ik zie 'm al 03:29:20.299 --> 03:29:22.069 align:middle line:82% position:46% size:100% staan — de heer Stoffer namens de SGP. 03:29:35.468 --> 03:29:37.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik dank de minister en de 03:29:37.250 --> 03:29:38.780 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris voor de beantwoording. 03:29:38.899 --> 03:29:41.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn een aantal goede antwoorden gegeven, maar sommige konden beter. 03:29:41.329 --> 03:29:43.658 align:middle line:82% position:46% size:100% Vandaar twee moties. Die hebben overigens niet meteen 03:29:43.779 --> 03:29:45.549 align:middle line:82% position:46% size:100% betrekking op de minder goede antwoorden, hoor. 03:29:45.790 --> 03:29:48.228 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze luiden in ieder geval als volgt. De Kamer, gehoord de beraadslaging, 03:29:48.349 --> 03:29:51.110 align:middle line:82% position:46% size:100% overwegende dat tijdige en wezenlijke betrokkenheid van de 03:29:51.229 --> 03:29:53.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse maritieme en defensie industrie bij ontwerp, bouw en 03:29:53.629 --> 03:29:56.870 align:middle line:82% position:46% size:100% instandhouding van onderzeeboten van belang is voor behoud van kennis en 03:29:56.989 --> 03:29:59.209 align:middle line:82% position:46% size:100% kunde en voor economische toegevoegde waarde en banen in 03:29:59.329 --> 03:30:01.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland, maar dat buitenlandse werven eigen nationale 03:30:02.090 --> 03:30:04.700 align:middle line:82% position:46% size:100% toeleveringsketens gebruiken; overwegende dat die Nederlandse 03:30:04.819 --> 03:30:07.159 align:middle line:82% position:46% size:100% betrokkenheid niet alleen essentieel is voor systemen op het gebied van 03:30:07.280 --> 03:30:09.559 align:middle line:82% position:46% size:100% het wezenlijk nationaal veiligheidsbelang maar ook voor niet 03:30:09.680 --> 03:30:12.530 align:middle line:82% position:46% size:100% kritieke hoogtechnologische systemen, en dat dit laatste in de 03:30:12.649 --> 03:30:15.170 align:middle line:82% position:46% size:100% huidige verwerving plaats moet krijgen in de af te sluiten ICA's 03:30:15.290 --> 03:30:18.850 align:middle line:82% position:46% size:100% tussen het ministerie van EZK en de werven; verzoekt de regering aan 03:30:19.088 --> 03:30:21.679 align:middle line:82% position:46% size:100% ICA's minimale eisen te stellen inzake tijdige en wezenlijke 03:30:21.799 --> 03:30:24.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse betrokkenheid bij ontwerp, bouw en instandhouding van 03:30:24.610 --> 03:30:27.679 align:middle line:82% position:46% size:100% óók de hoogtechnologische niet kritieke systemen, en de Kamer 03:30:27.799 --> 03:30:30.429 align:middle line:82% position:46% size:100% hierover op zo kort mogelijke termijn te informeren; verzoekt de 03:30:30.549 --> 03:30:33.679 align:middle line:82% position:46% size:100% regering tevens, de ICA conditioneel te maken voor de gunning en — naast 03:30:33.799 --> 03:30:37.564 align:middle line:82% position:46% size:100% de uitgebrachte offertes op basis van de request for quotation — 03:30:37.683 --> 03:30:40.849 align:middle line:82% position:46% size:100% kwalitatief en kwantitatief mee te wegen in de besluitvorming, de Kamer 03:30:40.968 --> 03:30:43.359 align:middle line:82% position:46% size:100% hierover tijdig op hoofdlijnen te informeren, en uiterlijk in de 03:30:43.540 --> 03:30:46.459 align:middle line:82% position:46% size:100% D-brief te rapporteren hoe dit daadwerkelijk is meegewogen, en gaat 03:30:46.579 --> 03:30:47.588 align:middle line:82% position:46% size:100% over tot de orde van de dag. 03:30:49.149 --> 03:30:51.308 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt nr. 41 (36200-X). 03:30:51.899 --> 03:30:54.579 align:middle line:82% position:46% size:100% De volgende motie luidt als volgt. De Kamer, gehoord de beraadslaging, 03:30:54.700 --> 03:30:57.370 align:middle line:82% position:46% size:100% overwegende dat dit kabinet vanuit het oogpunt van grotere Europese 03:30:57.489 --> 03:31:01.989 align:middle line:82% position:46% size:100% zelfredzaamheid prioriteit maakt van EU-defensiesamenwerking, maar dat 03:31:02.110 --> 03:31:04.569 align:middle line:82% position:46% size:100% inzicht in een toetsingskader met uitgangspunten en criteria 03:31:04.690 --> 03:31:07.690 align:middle line:82% position:46% size:100% ontbreekt; overwegende dat een toetsingskader waarin criteria als 03:31:07.809 --> 03:31:10.389 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld soevereiniteit, subsidiariteit, noodzakelijkheid en 03:31:10.510 --> 03:31:13.718 align:middle line:82% position:46% size:100% wezenlijk nut worden afgewogen, de consistentie en controleerbaarheid 03:31:13.838 --> 03:31:17.170 align:middle line:82% position:46% size:100% van beleidskeuzes kan vergroten; verzoekt de regering de Kamer nader 03:31:17.290 --> 03:31:20.049 align:middle line:82% position:46% size:100% te informeren over een toetsingskader met criteria die 03:31:20.170 --> 03:31:22.478 align:middle line:82% position:46% size:100% gehanteerd worden bij besluitvorming over deelname aan 03:31:22.599 --> 03:31:25.859 align:middle line:82% position:46% size:100% defensiesamenwerking in EU-verband, waaronder keuzes inzake 03:31:26.129 --> 03:31:28.379 align:middle line:82% position:46% size:100% (taak)specialisatie, en gaat over tot de orde van de dag. 03:31:29.759 --> 03:31:31.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt nr. 42 (36200-X). 03:31:31.270 --> 03:31:32.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was het, voorzitter. Dank u wel. 03:31:32.440 --> 03:31:34.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Stoffer. Dan zie ik de heer Kuzu al naar 03:31:34.969 --> 03:31:39.520 align:middle line:82% position:46% size:100% voren lopen, namens DENK, voor zijn inbreng in tweede termijn. 03:31:42.690 --> 03:31:44.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dank u wel. Ik heb voor de tweede termijn 03:31:44.770 --> 03:31:47.799 align:middle line:82% position:46% size:100% bedacht hoe ik mijn bijdrage zo overzichtelijk mogelijk kan maken. 03:31:47.918 --> 03:31:51.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik dacht aan een aantal blokjes. Ik ben gekomen tot één blokje, 03:31:51.599 --> 03:31:53.779 align:middle line:82% position:46% size:100% namelijk de moties. Daarvan heb ik er drie. 03:31:53.898 --> 03:31:56.888 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat de uitstroom van 03:31:57.009 --> 03:32:00.850 align:middle line:82% position:46% size:100% militair personeel ten opzichte van 2020 in absolute aantallen is 03:32:00.969 --> 03:32:05.229 align:middle line:82% position:46% size:100% toegenomen met 254 voltijdseenheden en die van burgerpersoneel is 03:32:05.350 --> 03:32:09.670 align:middle line:82% position:46% size:100% toegenomen met 214 voltijdseenheden; constaterende dat de uitstroom van 03:32:09.790 --> 03:32:13.209 align:middle line:82% position:46% size:100% zowel militairen als burgers daarmee hoger is dan gepland; verzoekt de 03:32:13.329 --> 03:32:15.870 align:middle line:82% position:46% size:100% regering de bevindingen die voortkomen uit de exitgesprekken 03:32:15.989 --> 03:32:19.450 align:middle line:82% position:46% size:100% meer aandacht te geven door deze systematisch te analyseren en de 03:32:19.569 --> 03:32:22.689 align:middle line:82% position:46% size:100% uitkomst van deze analyse om te zetten in concrete verbeteringen 03:32:22.808 --> 03:32:26.350 align:middle line:82% position:46% size:100% teneinde meer militairen duurzaam aan Defensie te verbinden, en gaat 03:32:26.469 --> 03:32:29.370 align:middle line:82% position:46% size:100% over tot de orde van de dag. Zij krijgt nr. 03:32:29.489 --> 03:32:30.058 align:middle line:82% position:46% size:100% 43 (36200-X). 03:32:31.709 --> 03:32:33.780 align:middle line:82% position:46% size:100% De tweede motie. De Kamer, gehoord de beraadslaging, 03:32:33.899 --> 03:32:37.149 align:middle line:82% position:46% size:100% constaterende dat er binnen Defensie veel zaken voor een militair worden 03:32:37.270 --> 03:32:39.759 align:middle line:82% position:46% size:100% bepaald; constaterende dat militairen functies vervullen 03:32:39.879 --> 03:32:42.909 align:middle line:82% position:46% size:100% waarbij zij gebonden zijn aan een maximale termijn; overwegende dat 03:32:43.030 --> 03:32:45.909 align:middle line:82% position:46% size:100% veel militairen liever werkzaam blijven in een functie waar hun 03:32:46.030 --> 03:32:48.659 align:middle line:82% position:46% size:100% voorkeur naar uitgaat om zich van daaruit verder te ontwikkelen; 03:32:49.049 --> 03:32:52.030 align:middle line:82% position:46% size:100% overwegende dat Defensie niet gebaat is bij militairen die ergens 03:32:52.149 --> 03:32:55.718 align:middle line:82% position:46% size:100% ongelukkig op een functie zitten of de krijgsmacht verlaten omdat er 03:32:55.838 --> 03:32:58.989 align:middle line:82% position:46% size:100% geen ander alternatief is; verzoekt de regering te bezien of de maximale 03:32:59.110 --> 03:33:01.629 align:middle line:82% position:46% size:100% termijn bij functies kan worden verruimd, dan wel helemaal 03:33:01.750 --> 03:33:04.739 align:middle line:82% position:46% size:100% losgelaten kan worden, en gaat over tot de orde van de dag. 03:33:05.968 --> 03:33:07.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt nr. 44 (36200-X). 03:33:08.110 --> 03:33:11.088 align:middle line:82% position:46% size:100% En dan de laatste alweer. De Kamer, gehoord de beraadslaging, 03:33:11.209 --> 03:33:14.629 align:middle line:82% position:46% size:100% constaterende dat operationele commando's medailles toebedelen aan 03:33:14.750 --> 03:33:18.079 align:middle line:82% position:46% size:100% militairen met uitstekende verdiensten; constaterende dat niet 03:33:18.200 --> 03:33:22.389 align:middle line:82% position:46% size:100% alle operationele commando's even welwillend zijn om deze medailles 03:33:22.510 --> 03:33:25.549 align:middle line:82% position:46% size:100% ook aan reservisten te geven; constaterende dat reservisten een 03:33:25.668 --> 03:33:28.280 align:middle line:82% position:46% size:100% kleine bijdrage ontvangen voor hun werkzaamheden bij Defensie; 03:33:28.399 --> 03:33:30.979 align:middle line:82% position:46% size:100% constaterende dat erkenning voor de inzet van reservisten ook tot 03:33:31.100 --> 03:33:34.338 align:middle line:82% position:46% size:100% uitdrukking komt in decoraties; verzoekt de regering te bezien of 03:33:34.459 --> 03:33:37.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie guller om kan gaan met het toebedelen van medailles; verzoekt 03:33:37.790 --> 03:33:40.670 align:middle line:82% position:46% size:100% de regering zich tevens hard te maken bij Defensie voor meer 03:33:40.790 --> 03:33:43.736 align:middle line:82% position:46% size:100% welwillendheid bij het uitreiken van medailles voor reservisten bij de 03:33:43.856 --> 03:33:46.780 align:middle line:82% position:46% size:100% operationele commando's, en gaat over tot de orde van de dag. 03:33:47.918 --> 03:33:50.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt nr. 45 (36200-X). 03:33:50.530 --> 03:33:52.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. Dank u wel, meneer Kuzu. 03:33:52.819 --> 03:33:55.228 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik dacht dat ik snel kon praten, maar u kunt het ook. 03:33:55.679 --> 03:33:57.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Binnen twee minuten. Binnen twee minuten. 03:33:58.530 --> 03:34:01.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is de volgende spreker van de zijde van de Kamer mevrouw Koekkoek 03:34:02.040 --> 03:34:02.680 align:middle line:82% position:46% size:100% namens Volt. Dank, 03:34:16.239 --> 03:34:18.540 align:middle line:82% position:46% size:100% voorzitter. Ik heb één motie en één vraag. 03:34:18.750 --> 03:34:21.520 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer, gehoord de beraadslaging, overwegende dat het door Duitsland 03:34:21.639 --> 03:34:24.909 align:middle line:82% position:46% size:100% geïnitieerde European Sky Shield Initiative voorstelt om drie 03:34:25.030 --> 03:34:26.259 align:middle line:82% position:46% size:100% verschillende luchtverdedigingssystemen te 03:34:26.379 --> 03:34:28.838 align:middle line:82% position:46% size:100% integreren; overwegende dat Duitsland aangeeft dat de aanschaf 03:34:28.959 --> 03:34:30.819 align:middle line:82% position:46% size:100% en integratie van alleen de volgende drie systemen zullen worden 03:34:30.940 --> 03:34:34.000 align:middle line:82% position:46% size:100% gefaciliteerd door ESSI: het Duitse IRIS-T-luchtverdedigingssysteem voor 03:34:34.120 --> 03:34:37.360 align:middle line:82% position:46% size:100% de korte afstand, het Amerikaanse Patriotsysteem voor de middellange 03:34:37.479 --> 03:34:39.429 align:middle line:82% position:46% size:100% afstand en het Israëlisch-Amerikaanse Arrow 03:34:39.549 --> 03:34:42.338 align:middle line:82% position:46% size:100% 3-systeem voor de lange tot zeer lange afstand; overwegende dat de 03:34:42.459 --> 03:34:45.069 align:middle line:82% position:46% size:100% invasie van Oekraïne aantoont dat de Europese veiligheid geen gegeven is 03:34:45.190 --> 03:34:48.809 align:middle line:82% position:46% size:100% en wij als Nederland in Europa, maar ook de Europese lidstaten zich 03:34:48.930 --> 03:34:51.610 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben uitgesproken voor onze defensie en defensie industrie 03:34:51.729 --> 03:34:53.319 align:middle line:82% position:46% size:100% minder afhankelijk te willen zijn van derden, zoals de Verenigde 03:34:53.440 --> 03:34:56.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Staten; constaterende dat het kabinet zich ten doel heeft gesteld 03:34:56.520 --> 03:34:58.915 align:middle line:82% position:46% size:100% om zich in te zetten voor Europese strategische autonomie, oftewel een 03:34:59.036 --> 03:35:01.699 align:middle line:82% position:46% size:100% sterk Europa; van mening dat de veiligheid van Europa gebaat is bij 03:35:01.818 --> 03:35:03.679 align:middle line:82% position:46% size:100% zo veel mogelijk controle over de toeleveringsketen voor 03:35:04.040 --> 03:35:06.510 align:middle line:82% position:46% size:100% luchtverdedigingssystemen; verzoekt de regering om tijdens de lopende 03:35:06.629 --> 03:35:09.870 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhandelingen over het European Sky Shield Initiative bij de keuze 03:35:09.989 --> 03:35:12.179 align:middle line:82% position:46% size:100% van de systemen de Europese strategische autonomie mee te wegen, 03:35:12.299 --> 03:35:15.509 align:middle line:82% position:46% size:100% waaronder zo veel mogelijk Europese technologie, en gaat over tot de 03:35:15.629 --> 03:35:16.888 align:middle line:82% position:46% size:100% orde van de dag. Zij krijgt nr. 03:35:17.009 --> 03:35:21.430 align:middle line:82% position:46% size:100% 46 (36200-X). Aansluitend op de motie heb ik nog 03:35:21.549 --> 03:35:24.218 align:middle line:82% position:46% size:100% een vraag. De staatssecretaris zei terecht dat 03:35:24.338 --> 03:35:26.908 align:middle line:82% position:46% size:100% Goalkeeper een oud systeem is, dat we loslaten. 03:35:27.269 --> 03:35:29.218 align:middle line:82% position:46% size:100% Er komt natuurlijk een vervanger van de Goalkeeper. 03:35:30.829 --> 03:35:32.995 align:middle line:82% position:46% size:100% De onderliggende vraag, waar ik gister in mijn inbreng ook aandacht 03:35:33.115 --> 03:35:35.629 align:middle line:82% position:46% size:100% aan heb besteed, is of we dan 03:35:37.190 --> 03:35:40.440 align:middle line:82% position:46% size:100% een soort uitruil gaan doen, om de vervanger van de Goalkeeper in te 03:35:40.559 --> 03:35:42.049 align:middle line:82% position:46% size:100% zetten in ruil voor het volgen van 03:35:44.959 --> 03:35:47.968 align:middle line:82% position:46% size:100% het Duitse voorstel. In mijn optiek doen we daarmee niet 03:35:48.088 --> 03:35:50.180 align:middle line:82% position:46% size:100% wat goed is voor de strategische autonomie van Europa, maar zouden we 03:35:50.299 --> 03:35:52.700 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen de Nederlandse industrie bevoordelen. 03:35:53.299 --> 03:35:55.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar ging mijn vraag over. Ik vraag me af of de 03:35:55.468 --> 03:35:57.319 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris daar nog iets verder op in zou kunnen gaan. 03:35:57.599 --> 03:35:59.658 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dank u wel, mevrouw Koekkoek namens 03:35:59.779 --> 03:36:01.808 align:middle line:82% position:46% size:100% Volt. Dan zijn we bij de laatste spreker 03:36:01.929 --> 03:36:04.500 align:middle line:82% position:46% size:100% van de zijde van de Kamer. Dat is de heer Van Haga namens de 03:36:04.620 --> 03:36:05.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Groep Van Haga. Voorzitter. 03:36:16.440 --> 03:36:18.638 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat het Nederlandse 03:36:18.759 --> 03:36:20.978 align:middle line:82% position:46% size:100% leger op dit moment, zowel op het gebied van personeel als materieel, 03:36:21.099 --> 03:36:23.978 align:middle line:82% position:46% size:100% schrijnende tekorten kent en niet in staat is om het eigen grondgebied te 03:36:24.099 --> 03:36:26.500 align:middle line:82% position:46% size:100% verdedigen; verzoekt de regering geen strategisch materieel meer weg 03:36:26.620 --> 03:36:29.739 align:middle line:82% position:46% size:100% te geven aan andere landen totdat de eigen krijgsmacht op orde is, en 03:36:29.860 --> 03:36:31.838 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat over tot de orde van de dag. Zij krijgt nr. 03:36:31.959 --> 03:36:34.309 align:middle line:82% position:46% size:100% 47 (36200-X). De Kamer, gehoord de beraadslaging, 03:36:34.430 --> 03:36:36.500 align:middle line:82% position:46% size:100% verzoekt de regering Nederlandse militairen substantieel meer te 03:36:36.620 --> 03:36:39.290 align:middle line:82% position:46% size:100% betalen en dit te dekken door de steun aan buitenlandse operaties, 03:36:39.409 --> 03:36:41.558 align:middle line:82% position:46% size:100% niet zijnde NAVO-verplichtingen, te verminderen, en gaat over tot de 03:36:41.679 --> 03:36:42.888 align:middle line:82% position:46% size:100% orde van de dag. Zij krijgt nr. 03:36:43.009 --> 03:36:43.629 align:middle line:82% position:46% size:100% 48 (36200-X). 03:36:45.739 --> 03:36:48.228 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Van Haga van de Groep Van Haga. 03:36:48.349 --> 03:36:51.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee zijn we aan het einde gekomen van de termijn van de Kamer. 03:36:52.009 --> 03:36:55.530 align:middle line:82% position:46% size:100% De bewindspersonen hebben aangegeven ongeveer vijftien minuten nodig te 03:36:55.649 --> 03:36:59.338 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben voor de appreciaties en de voorbereiding van de beantwoording 03:36:59.459 --> 03:37:01.558 align:middle line:82% position:46% size:100% van de resterende vragen. Dus ik schors de vergadering voor 03:37:01.679 --> 03:37:02.209 align:middle line:82% position:46% size:100% vijftien minuten. 03:51:09.588 --> 03:51:10.569 align:middle line:82% position:46% size:100% De vergadering wordt van 22.23 uur tot 22.37 uur geschorst. 03:51:10.690 --> 03:51:14.386 align:middle line:82% position:46% size:100% Aan de orde is de tweede termijn van het kabinet, dat met name een 03:51:14.505 --> 03:51:19.120 align:middle line:82% position:46% size:100% reactie zal geven op de moties. En er waren nog een paar openstaande 03:51:19.239 --> 03:51:20.679 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen. We hebben vandaag, maar ook gisteren 03:51:20.799 --> 03:51:21.790 align:middle line:82% position:46% size:100% een uitvoerig debat gehad. Met het oog op de tijd 03:51:23.468 --> 03:51:28.370 align:middle line:82% position:46% size:100% wil ik de leden verzoeken te volstaan met verduidelijkingsvragen 03:51:28.489 --> 03:51:31.750 align:middle line:82% position:46% size:100% of met vragen die echt noodzakelijk zijn omdat anders de stemming over 03:51:32.790 --> 03:51:35.610 align:middle line:82% position:46% size:100% de motie wellicht verkeerd gaat, en de interrupties verder te beperken. 03:51:35.879 --> 03:51:37.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gezegd hebbende, geef ik de minister het woord. 03:51:38.360 --> 03:51:40.978 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank, voorzitter. Er was inderdaad één vraag blijven 03:51:41.099 --> 03:51:42.479 align:middle line:82% position:46% size:100% liggen van de heer Hammelburg uit de eerste termijn. 03:51:42.600 --> 03:51:45.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus daar begin ik mee. Die vraag ging over het European 03:51:45.959 --> 03:51:49.879 align:middle line:82% position:46% size:100% Defence Investment Programme. In de eerste termijn 03:51:51.500 --> 03:51:57.120 align:middle line:82% position:46% size:100% heb ik er al voor gepleit om meer Europees samen te werken, omdat dat 03:51:57.239 --> 03:51:58.849 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijk is voor de strategische autonomie. 03:51:59.120 --> 03:52:02.520 align:middle line:82% position:46% size:100% De Europese defensie industrie moet dus ook toegroeien naar een meer 03:52:02.639 --> 03:52:05.838 align:middle line:82% position:46% size:100% gezamenlijke productie. Voor dit specifieke programma 03:52:06.620 --> 03:52:09.680 align:middle line:82% position:46% size:100% verwachten wij begin 2023 de verordening. 03:52:10.668 --> 03:52:13.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Die is gericht op het creëren van btw vrijstelling voor gezamenlijke 03:52:13.829 --> 03:52:17.850 align:middle line:82% position:46% size:100% aanschaf, maar de details zijn nog niet bekend. 03:52:17.969 --> 03:52:20.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn natuurlijk ook andere instrumenten om Europese 03:52:20.729 --> 03:52:24.799 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerking te stimuleren: het Europees Defensiefonds, de PESCO. 03:52:25.549 --> 03:52:27.576 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij gebruiken die instrumenten allemaal actief. 03:52:27.697 --> 03:52:33.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij steunen ze ook. Zelf hebben we in de Defensienota 03:52:33.149 --> 03:52:36.120 align:middle line:82% position:46% size:100% meer geld vrijgemaakt voor cofinanciering van die projecten, 03:52:36.239 --> 03:52:38.209 align:middle line:82% position:46% size:100% zodat we daar ook zelf meer gebruik van kunnen maken. 03:52:39.709 --> 03:52:43.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zitten ook instrumenten bij EZK. We proberen dat dus op allerlei 03:52:43.709 --> 03:52:47.879 align:middle line:82% position:46% size:100% manieren aan te jagen, door te kijken wat je Europees zou kunnen 03:52:48.000 --> 03:52:51.176 align:middle line:82% position:46% size:100% doen door zelf, met onze eigen defensie industrie, deel te nemen 03:52:51.297 --> 03:52:53.718 align:middle line:82% position:46% size:100% aan dat soort projecten. 03:52:55.399 --> 03:52:57.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat we daar vooral mee door moeten gaan. 03:52:57.588 --> 03:53:01.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is de stand op dit punt. De heer Valstar had in zijn tweede 03:53:02.100 --> 03:53:05.069 align:middle line:82% position:46% size:100% termijn nog een paar vragen en opmerkingen waar ik even op in wilde 03:53:05.190 --> 03:53:07.409 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan. Dank voor de verduidelijking van het 03:53:07.530 --> 03:53:10.369 align:middle line:82% position:46% size:100% punt van de Franse tanks op weg naar Roemenië: het 03:53:12.319 --> 03:53:15.209 align:middle line:82% position:46% size:100% stond in Le Monde. Het is goed om te weten dat de heer 03:53:15.329 --> 03:53:19.212 align:middle line:82% position:46% size:100% Valstar ook Le Monde bijhoudt. Ik heb via andere kanalen die 03:53:19.333 --> 03:53:20.689 align:middle line:82% position:46% size:100% informatie niet, maar toch helpt dit. 03:53:21.829 --> 03:53:26.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij heeft in de media, in dit geval de Israëlische media, ook een 03:53:26.940 --> 03:53:29.148 align:middle line:82% position:46% size:100% bericht gelezen over het doorleveren van wapens. 03:53:29.540 --> 03:53:32.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat dit in de Israëlische media staat, kan ik bevestigen, maar meer 03:53:32.770 --> 03:53:33.530 align:middle line:82% position:46% size:100% weet ik echt nog niet. 03:53:35.209 --> 03:53:38.540 align:middle line:82% position:46% size:100% En u weet het: wij reageren liever niet alleen op mediaberichten. 03:53:39.168 --> 03:53:43.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat moeten we nog even uitlopen, dus ik ken die details niet. 03:53:43.649 --> 03:53:45.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Een laatste opmerking die ik tegenover de heer Valstar wil maken, 03:53:45.659 --> 03:53:50.500 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat over de 2% en de wettelijke verankering. 03:53:50.649 --> 03:53:53.540 align:middle line:82% position:46% size:100% De initiatiefwetgeving leidt ongetwijfeld tot behandeling. 03:53:53.659 --> 03:53:56.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zullen we daar het debat over voeren, maar ik wilde hier toch nog 03:53:56.629 --> 03:54:01.076 align:middle line:82% position:46% size:100% wel even tegenover stellen dat een wet natuurlijk wel belangrijk is, 03:54:01.197 --> 03:54:04.429 align:middle line:82% position:46% size:100% maar dat je die ook kunt wijzigen. Het enige wat ik wilde zeggen, is 03:54:04.549 --> 03:54:06.670 align:middle line:82% position:46% size:100% dat een internationale afspraak ook wezenlijk is. 03:54:06.790 --> 03:54:11.709 align:middle line:82% position:46% size:100% De Wales Defence Investment Pledge uit 2014 was: toegroeien naar 2% in 03:54:12.459 --> 03:54:14.409 align:middle line:82% position:46% size:100% 03:54:30.129 --> 03:54:33.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Verder zie ik uit naar het debat over de initiatiefwet. 03:54:34.000 --> 03:54:36.416 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dat brengt mij op de moties. 03:54:36.537 --> 03:54:39.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor u dat doet: ik werd erop geattendeerd dat er ook nog 03:54:40.079 --> 03:54:42.269 align:middle line:82% position:46% size:100% amendementen zijn. Ik check heel even of u daar ook de 03:54:42.388 --> 03:54:45.930 align:middle line:82% position:46% size:100% appreciaties van meeneemt. Als ik ze zo aangereikt krijg wel, 03:54:46.049 --> 03:54:47.540 align:middle line:82% position:46% size:100% want ik heb ze inderdaad niet hier in mijn stapel liggen, maar u heeft 03:54:47.659 --> 03:54:49.750 align:middle line:82% position:46% size:100% helemaal gelijk. Dan beginnen we eerst met de moties. 03:54:49.870 --> 03:54:51.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kijken we of daarna de appreciaties van de amendementen 03:54:52.030 --> 03:54:52.829 align:middle line:82% position:46% size:100% komen. Dan gaan we even repareren dat ik 03:54:52.950 --> 03:54:54.599 align:middle line:82% position:46% size:100% ook de amendementen hier voor me heb. 03:54:54.718 --> 03:54:55.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. De moties. 03:54:56.509 --> 03:54:58.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begin bij de motie op stuk nr. 03:54:59.489 --> 03:55:03.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij de motie op stuk nr. 24 is inderdaad het oordeel aan de 03:55:03.610 --> 03:55:05.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer, laat ik het zo formuleren, dus daar hoeft u geen oordeel op te 03:55:05.829 --> 03:55:07.399 align:middle line:82% position:46% size:100% geven. De motie op stuk nr. 03:55:07.520 --> 03:55:09.296 align:middle line:82% position:46% size:100% 03:55:09.415 --> 03:55:13.058 align:middle line:82% position:46% size:100% 25 geef ik met één opmerking ook oordeel Kamer. 03:55:13.269 --> 03:55:15.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een oproep om iets te onderzoeken. 03:55:15.940 --> 03:55:18.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp dat. Het enige dat ik erbij wil 03:55:19.088 --> 03:55:22.129 align:middle line:82% position:46% size:100% aantekenen, is dat we ook nog onderzoeken of hier daadwerkelijk 03:55:22.250 --> 03:55:25.418 align:middle line:82% position:46% size:100% sprake is van een probleem. Met "oordeel Kamer" wil ik niet 03:55:26.319 --> 03:55:30.558 align:middle line:82% position:46% size:100% suggereren dat ik bevestig dat dat bijvoorbeeld in Nederland het geval 03:55:30.679 --> 03:55:33.338 align:middle line:82% position:46% size:100% zou zijn. Dat kan ik namelijk niet bevestigen. 03:55:34.989 --> 03:55:40.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat loopt via de diensten. Ik wil echter best oordeel Kamer 03:55:40.129 --> 03:55:43.058 align:middle line:82% position:46% size:100% geven om een onderzoek te doen naar eventuele maatregelen. 03:55:44.379 --> 03:55:46.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal dat uiteraard moeten afstemmen met de collega's van JenV 03:55:46.808 --> 03:55:47.440 align:middle line:82% position:46% size:100% en Buitenlandse 03:55:49.579 --> 03:55:50.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Zaken. 03:55:53.909 --> 03:55:56.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het nu geen probleem is, wil dat niet zeggen dat het in de toekomst 03:55:56.430 --> 03:55:59.229 align:middle line:82% position:46% size:100% alsnog een probleem kan worden. Ik vind dat we dit wel moeten gaan 03:55:59.350 --> 03:56:01.780 align:middle line:82% position:46% size:100% uitlopen. Ik heb de minister goed gehoord en 03:56:01.899 --> 03:56:03.709 align:middle line:82% position:46% size:100% ik denk dat ze mij ook goed heeft verstaan. 03:56:04.399 --> 03:56:05.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij begrijpen we elkaar nu goed. 03:56:06.138 --> 03:56:08.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan blijf ik bij oordeel Kamer. De motie op stuk nr. 03:56:08.129 --> 03:56:08.500 align:middle line:82% position:46% size:100% 25: oordeel Kamer. Dan de motie op stuk nr. 03:56:08.620 --> 03:56:09.413 align:middle line:82% position:46% size:100% 03:56:09.532 --> 03:56:13.702 align:middle line:82% position:46% size:100% 26 gaat over de JEF en de maritieme samenwerking voor de Noordzee en de 03:56:13.823 --> 03:56:16.734 align:middle line:82% position:46% size:100% Baltische Zee. Volgens mij vinden de heer Valstar 03:56:16.853 --> 03:56:18.459 align:middle line:82% position:46% size:100% en ik elkaar daar ook. Ik geef de motie graag oordeel 03:56:18.579 --> 03:56:20.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer. Ik heb de JEF al opgeroepen. 03:56:20.409 --> 03:56:22.509 align:middle line:82% position:46% size:100% We gaan er verder naar kijken. We zullen ook andere opties 03:56:22.629 --> 03:56:24.750 align:middle line:82% position:46% size:100% uitlopen. Het is een belangrijk onderwerp. 03:56:26.159 --> 03:56:28.659 align:middle line:82% position:46% size:100% De moties die ik hierna oversla, liggen vermoedelijk bij de 03:56:28.780 --> 03:56:31.049 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris. Ik ben bij de motie op stuk nr. 03:56:32.620 --> 03:56:35.046 align:middle line:82% position:46% size:100% 03:56:35.165 --> 03:56:38.860 align:middle line:82% position:46% size:100% echt geprobeerd mij te verleiden om wat meer in zijn buurt te komen. 03:56:40.569 --> 03:56:43.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Over de nucleaire ontwapening: ja, graag. 03:56:44.349 --> 03:56:46.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat staat ook in het coalitieakkoord, maar het moet wel 03:56:46.309 --> 03:56:47.799 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen en we kunnen het niet eenzijdig doen. 03:56:49.418 --> 03:56:52.638 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan daar nu eigenlijk niet heel veel meer over zeggen. 03:56:52.759 --> 03:56:54.558 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan verwijzen naar de collega van Buitenlandse Zaken, die hier 03:56:54.679 --> 03:56:57.319 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk ook over gaat. Het tweede deel van het verzoek van 03:56:57.440 --> 03:56:59.983 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Van Dijk gaat over de modernisering van de kernwapens in 03:57:00.102 --> 03:57:02.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland. Daar is de Kamer over geïnformeerd. 03:57:02.569 --> 03:57:05.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heb ik in de schriftelijke beantwoording ook uitgelegd. 03:57:07.030 --> 03:57:09.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar kan ik niet veel meer aan toevoegen. 03:57:09.250 --> 03:57:10.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Om die reden ontraad ik de motie op stuk nr. 03:57:10.809 --> 03:57:13.790 align:middle line:82% position:46% size:100% 03:57:13.909 --> 03:57:18.079 align:middle line:82% position:46% size:100% 31 vraagt om de openbaarmaking van alle wapenleveranties aan Oekraïne. 03:57:18.200 --> 03:57:22.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet de lijn die het kabinet heeft gekozen, waar ook de Kamer mee 03:57:22.459 --> 03:57:25.088 align:middle line:82% position:46% size:100% kan leven. De Kamer wordt volledig geïnformeerd 03:57:25.209 --> 03:57:29.349 align:middle line:82% position:46% size:100% en periodiek geïnformeerd, maar wel grotendeels vertrouwelijk als het 03:57:29.468 --> 03:57:32.338 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat over de specifieke leveringen. Daar willen we niet van afwijken. 03:57:34.299 --> 03:57:36.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ontraden? Ja, sorry, had ik dat niet gezegd? 03:57:36.530 --> 03:57:38.329 align:middle line:82% position:46% size:100% De motie op stuk nr. 31: ontraden. 03:57:38.450 --> 03:57:42.435 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, dat klopt. Dan ga ik naar de motie op stuk nr. 03:57:42.556 --> 03:57:46.759 align:middle line:82% position:46% size:100% 03:57:48.959 --> 03:57:54.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze motie vraagt eigenlijk om een verkenning, een onderzoek, en om ook 03:57:54.670 --> 03:57:56.668 align:middle line:82% position:46% size:100% te kijken naar een fonds in de Verenigde Staten. 03:57:57.030 --> 03:57:59.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb de Kamer al een voortgangsbrief beloofd over het 03:58:00.088 --> 03:58:01.829 align:middle line:82% position:46% size:100% stappenplan inzake burgerslachtoffers, waarover we ook 03:58:01.950 --> 03:58:03.209 align:middle line:82% position:46% size:100% een debat hebben gevoerd. 03:58:05.069 --> 03:58:09.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben bereid om deze motie oordeel Kamer te geven, ook omdat het een 03:58:09.668 --> 03:58:12.519 align:middle line:82% position:46% size:100% verkenning is. Daarmee wil ik echter niet afwijken 03:58:12.638 --> 03:58:15.549 align:middle line:82% position:46% size:100% van het antwoord dat ik al heb gegeven, namelijk dat ik van mening 03:58:15.668 --> 03:58:19.478 align:middle line:82% position:46% size:100% ben dat zo'n fonds niet nodig is en niet iets toevoegt aan wat we in 03:58:19.599 --> 03:58:22.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland al hebben. Omdat de heer Van Dijk vraagt om ook 03:58:22.870 --> 03:58:26.049 align:middle line:82% position:46% size:100% dat fonds in de Verenigde Staten daarbij te betrekken, ben ik best 03:58:26.168 --> 03:58:28.959 align:middle line:82% position:46% size:100% bereid om dat bij de voortgang van dat stappenplan te betrekken en in 03:58:29.079 --> 03:58:33.728 align:middle line:82% position:46% size:100% die zin de motie uit te voeren. Het is in principe niet uw motie, 03:58:35.009 --> 03:58:36.450 align:middle line:82% position:46% size:100% meneer Valstar. Heeft u een vraag ter 03:58:36.569 --> 03:58:38.500 align:middle line:82% position:46% size:100% verduidelijking? Dit is zeker een verduidelijking, 03:58:38.620 --> 03:58:42.218 align:middle line:82% position:46% size:100% want wij hebben hier met de minister de afgelopen paar weken in ieder 03:58:42.338 --> 03:58:44.549 align:middle line:82% position:46% size:100% geval twee, drie keer over van gedachten gewisseld. 03:58:44.668 --> 03:58:48.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij was vrij stellig dat zij vond dat dat fonds niet nodig was, omdat 03:58:48.370 --> 03:58:51.329 align:middle line:82% position:46% size:100% er al voldoende mogelijkheden waren om te compenseren. 03:58:53.190 --> 03:58:55.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze zegt het net eigenlijk weer, maar er gaat toch een verkenning 03:58:55.659 --> 03:58:58.030 align:middle line:82% position:46% size:100% plaatsvinden. Met welke landingsgrond gaat dat dan 03:58:58.149 --> 03:59:00.929 align:middle line:82% position:46% size:100% gebeuren? Ik snap gewoon niet zo goed waarom 03:59:02.280 --> 03:59:06.127 align:middle line:82% position:46% size:100% dat dan goed zou zijn. Ik maakte net over de motie van de 03:59:06.246 --> 03:59:09.469 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Valstar een opmerking, namelijk dat het niet wil zeggen dat we dat 03:59:09.649 --> 03:59:11.670 align:middle line:82% position:46% size:100% per se gaan doen of dat er een probleem is; er wordt alleen 03:59:11.790 --> 03:59:14.959 align:middle line:82% position:46% size:100% verzocht om iets te onderzoeken. De heer Van Dijk heeft een nieuw 03:59:15.078 --> 03:59:17.250 align:middle line:82% position:46% size:100% element toegevoegd. Hij vraagt mij namelijk om ook te 03:59:17.370 --> 03:59:19.009 align:middle line:82% position:46% size:100% kijken naar het fonds in de Verenigde Staten. 03:59:19.759 --> 03:59:23.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind de heer Van Dijk over het algemeen constructief in het debat. 03:59:23.479 --> 03:59:25.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb twee moties van hem afgekeurd. 03:59:25.610 --> 03:59:29.728 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben bezig met het stappenplan burgerslachtoffers en ik dacht: daar 03:59:29.849 --> 03:59:33.408 align:middle line:82% position:46% size:100% kan ik dit nog best bij doen, als de Kamer daar prijs op stelt. 03:59:33.739 --> 03:59:36.388 align:middle line:82% position:46% size:100% Vandaar mijn oordeel. Maar ik wijk daarmee dus niet af van 03:59:36.509 --> 03:59:39.000 align:middle line:82% position:46% size:100% het antwoord dat ik eerder heb gegeven, waar de heer Valstar naar 03:59:39.120 --> 03:59:40.799 align:middle line:82% position:46% size:100% verwees. De motie op stuk nr. 03:59:40.950 --> 03:59:47.629 align:middle line:82% position:46% size:100% 34 van de heer Hammelburg kan ik ook oordeel Kamer geven, met dank voor 03:59:47.750 --> 03:59:51.489 align:middle line:82% position:46% size:100% de aanmoediging overigens. Ik denk dat het belangrijk is om dit 03:59:51.610 --> 03:59:52.738 align:middle line:82% position:46% size:100% zo te doen, voor Nederland en Europa. 03:59:52.860 --> 03:59:53.069 align:middle line:82% position:46% size:100% De 03:59:55.099 --> 03:59:59.790 align:middle line:82% position:46% size:100% motie op stuk nr. 37 gaat over de Defence Planning 03:59:59.909 --> 04:00:03.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Capability Review. In deze motie wordt de regering 04:00:03.510 --> 04:00:05.549 align:middle line:82% position:46% size:100% verzocht er binnen de NAVO voor te pleiten dat geïntegreerde 04:00:05.670 --> 04:00:07.239 align:middle line:82% position:46% size:100% strijdkrachten in Europa worden meegewogen in de DPCR. 04:00:07.549 --> 04:00:11.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat ligt in het verlengde van wat ik heb betoogd. 04:00:11.790 --> 04:00:15.120 align:middle line:82% position:46% size:100% We denken vooral aan Duitsland, maar er zijn ook andere opties in Europa. 04:00:15.239 --> 04:00:18.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geef de motie, die breed is ondertekend, graag oordeel Kamer. 04:00:18.510 --> 04:00:18.489 align:middle line:82% position:46% size:100% De 04:00:21.009 --> 04:00:25.338 align:middle line:82% position:46% size:100% motie op stuk nr. 38 heb ik goed gelezen en daar wil 04:00:25.459 --> 04:00:28.826 align:middle line:82% position:46% size:100% ik een paar opmerkingen over maken, een paar kanttekeningen bij plaatsen 04:00:28.947 --> 04:00:32.058 align:middle line:82% position:46% size:100% of wat uitleg geven, zo u wilt, om zeker te weten dat we elkaar goed 04:00:32.179 --> 04:00:35.879 align:middle line:82% position:46% size:100% begrijpen. Het eerste verzoek in de motie is om 04:00:36.000 --> 04:00:38.280 align:middle line:82% position:46% size:100% de NATO Defence Planning Capability Review tijdig naar de Kamer te 04:00:38.399 --> 04:00:39.959 align:middle line:82% position:46% size:100% sturen. Jazeker. 04:00:40.079 --> 04:00:43.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heb ik ook al toegezegd, waarbij "tijdig" is: zodra 04:00:45.229 --> 04:00:49.860 align:middle line:82% position:46% size:100% de hele review is vastgesteld en we daarna de gederubriceerde versie 04:00:49.979 --> 04:00:51.168 align:middle line:82% position:46% size:100% voor Nederland hebben ontvangen. 04:00:53.159 --> 04:00:54.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo snel mogelijk daarna sturen we hem naar de Kamer. 04:00:55.349 --> 04:00:57.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn verwachting is dat dat vaak voor de begrotingsbehandeling zal 04:00:57.950 --> 04:00:59.468 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn, maar dat kan ik dus niet garanderen. 04:00:59.588 --> 04:01:04.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat staat hier net niet helemaal specifiek, want er staat: voor de 04:01:04.718 --> 04:01:06.700 align:middle line:82% position:46% size:100% begroting. Dat is mijn doel en dat is mijn 04:01:06.819 --> 04:01:11.020 align:middle line:82% position:46% size:100% toezegging, maar ik heb geen grip op het moment waarop de NAVO het 04:01:11.139 --> 04:01:11.699 align:middle line:82% position:46% size:100% document vrijgeeft. 04:01:13.790 --> 04:01:16.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Als de Kamer wil dat ik toezeg dat we het terstond, zodra we het 04:01:16.860 --> 04:01:18.329 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben, toesturen, dan is dat mijn toezegging. 04:01:18.450 --> 04:01:20.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar ben ik het mee eens. In het tweede onderdeel van het 04:01:22.159 --> 04:01:24.329 align:middle line:82% position:46% size:100% dictum staat dat de NATO Capability Targets een belangrijk 04:01:24.450 --> 04:01:26.689 align:middle line:82% position:46% size:100% referentiepunt zijn. Ja. 04:01:26.959 --> 04:01:31.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn ze overigens al, maar we hebben voor onze krijgsmacht 04:01:31.468 --> 04:01:34.950 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk drie hoofdtaken. Behalve verplichtingen aan de NAVO 04:01:35.069 --> 04:01:36.989 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben we bijvoorbeeld ook verplichtingen in het kader van de 04:01:37.110 --> 04:01:43.069 align:middle line:82% position:46% size:100% VN, van onze koninkrijkstaak in het Caribisch gebied en van de EU. 04:01:43.700 --> 04:01:49.386 align:middle line:82% position:46% size:100% Die referentiepunten gelden dus ook. Ik lees de motie zo dat de Kamer er 04:01:49.505 --> 04:01:55.129 align:middle line:82% position:46% size:100% behoefte aan heeft, nu meer dan voorheen, om dit mee te kunnen wegen 04:02:01.280 --> 04:02:04.219 align:middle line:82% position:46% size:100% bij toekomstige Defensienota's en 04:02:06.379 --> 04:02:08.700 align:middle line:82% position:46% size:100% -begrotingen. Als deze uitleg klopt met wat de 04:02:08.819 --> 04:02:13.668 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer van mij vraagt, dan zou ik de motie oordeel Kamer kunnen geven. 04:02:13.899 --> 04:02:17.066 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie de indiener, de heer Segers, knikken, dus dan krijgt de motie 04:02:17.186 --> 04:02:19.299 align:middle line:82% position:46% size:100% oordeel Kamer, met de lezing die de minister erbij gaf. 04:02:20.379 --> 04:02:23.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Heel fijn, dank u wel. De motie op stuk nr. 04:02:23.168 --> 04:02:26.439 align:middle line:82% position:46% size:100% 40 is een spreekt uitmotie, dus die hoef ik niet te doen. 04:02:26.558 --> 04:02:31.138 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan de motie op stuk nr. 42, over de toetsingscriteria. 04:02:32.569 --> 04:02:36.610 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Stoffer heeft er goed over nagedacht, maar ik moet de motie 04:02:36.729 --> 04:02:39.088 align:middle line:82% position:46% size:100% toch ontraden. Allereerst heb ik al gezegd dat er 04:02:39.299 --> 04:02:42.429 align:middle line:82% position:46% size:100% een brief komt over specialisatie. Ik vind dat echt een noodzakelijke 04:02:42.549 --> 04:02:47.920 align:middle line:82% position:46% size:100% stap voordat je überhaupt kan nadenken over de criteria en het 04:02:48.040 --> 04:02:49.709 align:middle line:82% position:46% size:100% kader waar de heer Stoffer om vraagt. 04:02:50.429 --> 04:02:53.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het dus echt te vroeg om nu met deze motie te komen, dus ik 04:02:53.649 --> 04:02:59.009 align:middle line:82% position:46% size:100% ontraad die. Daarna komt de motie op stuk nr. 04:02:59.729 --> 04:03:02.879 align:middle line:82% position:46% size:100% 47; die roept de regering op om geen materieel meer weg te geven. 04:03:04.200 --> 04:03:06.818 align:middle line:82% position:46% size:100% Het mag duidelijk zijn dat het kabinet het daar niet mee eens is, 04:03:06.939 --> 04:03:10.870 align:middle line:82% position:46% size:100% dus die ontraad ik ook. Inmiddels heb ik de amendementen 04:03:10.989 --> 04:03:11.909 align:middle line:82% position:46% size:100% aangereikt gekregen. 04:03:14.429 --> 04:03:19.058 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn er inderdaad drie. Ik begin bij het amendement met het 04:03:19.179 --> 04:03:23.079 align:middle line:82% position:46% size:100% nummer A1; ik hoop dat dat klopt met de officiële nummering. 04:03:23.200 --> 04:03:23.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie dat er enige verwarring is. 04:03:25.879 --> 04:03:28.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Sorry, het is het amendement-Hammelburg over veteranen 04:03:29.040 --> 04:03:29.510 align:middle line:82% position:46% size:100% in de klas. 04:03:32.549 --> 04:03:35.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit amendement geven wij graag oordeel Kamer. 04:03:35.780 --> 04:03:38.718 align:middle line:82% position:46% size:100% Het heeft nummer 22, dus het amendement op stuk nr. 04:03:38.879 --> 04:03:42.799 align:middle line:82% position:46% size:100% 22 krijgt oordeel Kamer. Die nummers heb ik dan niet, maar 04:03:43.190 --> 04:03:47.219 align:middle line:82% position:46% size:100% dat komt vast wel goed. Dan heb ik hier het amendement van 04:03:47.340 --> 04:03:48.889 align:middle line:82% position:46% size:100% het lid Boswijk. 04:03:51.588 --> 04:03:53.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is het amendement op stuk nr. 04:03:53.988 --> 04:03:55.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat amendement ziet op de financiering van 04:03:55.989 --> 04:03:59.668 align:middle line:82% position:46% size:100% veteranenontmoetingscentra. Dat vinden wij een sympathiek 04:03:59.968 --> 04:04:02.299 align:middle line:82% position:46% size:100% amendement. Wij laten daarover graag het oordeel 04:04:02.420 --> 04:04:03.809 align:middle line:82% position:46% size:100% over aan de Kamer. 04:04:05.780 --> 04:04:09.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is er nog een derde amendement, van de SP, over de financiering van 04:04:09.239 --> 04:04:12.949 align:middle line:82% position:46% size:100% de Politieacademie ten koste van het Defensiematerieelbegrotingsfonds. 04:04:13.068 --> 04:04:16.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is het amendement op stuk nr. 04:04:16.909 --> 04:04:18.978 align:middle line:82% position:46% size:100% Helaas moeten we dat amendement echt ontraden. 04:04:19.610 --> 04:04:23.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe sympathiek de Politieacademie ons ook is, we kunnen niet 04:04:23.190 --> 04:04:28.270 align:middle line:82% position:46% size:100% accepteren dat onze begroting daarvoor als dekking wordt 04:04:28.389 --> 04:04:30.739 align:middle line:82% position:46% size:100% opgevoerd. Dat ontraad ik dus. 04:04:36.799 --> 04:04:40.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik word erop geattendeerd dat er nog een amendement is dat samenhangt met 04:04:40.430 --> 04:04:43.409 align:middle line:82% position:46% size:100% het vorige amendement van de heer Van Dijk. 04:04:43.799 --> 04:04:46.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar verwachten we ook nog een oordeel op. 04:04:46.469 --> 04:04:49.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan 'm even laten doorgeleiden. Ik kan wel raden wat het oordeel is, 04:04:49.180 --> 04:04:51.148 align:middle line:82% position:46% size:100% maar het lijkt me niet aan mij om dat te appreciëren. 04:04:52.638 --> 04:04:55.328 align:middle line:82% position:46% size:100% Als u 'm doorgeleidt, dan kijk ik even en dan doen we die aan het eind 04:04:55.449 --> 04:04:57.468 align:middle line:82% position:46% size:100% nog even. Ja, dat is het amendement van de 04:04:57.588 --> 04:04:59.648 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Van Nispen. Ah, dat is dat amendement. 04:05:05.940 --> 04:05:08.349 align:middle line:82% position:46% size:100% De redenering voor het ontraden is in ieder geval precies hetzelfde. 04:05:08.468 --> 04:05:10.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, de heer Van Dijk zag 'm al aankomen. 04:05:10.290 --> 04:05:11.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus dan wordt dat amendement ook ontraden. 04:05:11.790 --> 04:05:13.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het is wel aan u om dat in de plenaire zaal uit te spreken. 04:05:14.090 --> 04:05:16.319 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft helemaal gelijk. Excuus dat de administratie niet 04:05:16.440 --> 04:05:19.559 align:middle line:82% position:46% size:100% helemaal op orde was. Volgens mij zijn wij nu rond. 04:05:19.680 --> 04:05:21.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Ik kijk nog even welk amendement het 04:05:21.450 --> 04:05:23.739 align:middle line:82% position:46% size:100% is. Dat is het vijfde amendement. 04:05:23.860 --> 04:05:27.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan hoop ik niet dat de staatssecretaris een opmerking maakt 04:05:27.638 --> 04:05:29.579 align:middle line:82% position:46% size:100% dat we inmiddels van de Kolonisten van Catan naar de bingo zijn gegaan. 04:05:32.120 --> 04:05:34.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geef hem het woord voor een reactie op de resterende moties en 04:05:34.530 --> 04:05:35.968 align:middle line:82% position:46% size:100% wellicht nog een antwoord op een openstaande vraag. 04:05:36.088 --> 04:05:37.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar daar durf ik niet met zekerheid te zeggen. 04:05:37.218 --> 04:05:40.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Zeker, voorzitter. Ik heb nog twee openstaande vragen. 04:05:40.588 --> 04:05:43.270 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Valstar vroeg of wij de KPI over munitie kunnen opnemen. 04:05:43.389 --> 04:05:46.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Die KPI hebben we nu en die blijven we houden, maar die zit wel in het 04:05:46.870 --> 04:05:49.530 align:middle line:82% position:46% size:100% vertrouwelijke gedeelte. Maar die zal er dus absoluut 04:05:49.649 --> 04:05:52.489 align:middle line:82% position:46% size:100% blijven. Mevrouw Koekkoek heeft nog een vraag 04:05:52.610 --> 04:05:57.879 align:middle line:82% position:46% size:100% gesteld over de Goalkeeper. We willen haar graag ook wijzen op 04:05:58.000 --> 04:06:00.882 align:middle line:82% position:46% size:100% ons DPO. Het wordt op pagina 57 ook echt als 04:06:01.003 --> 04:06:04.700 align:middle line:82% position:46% size:100% een apart project geduid. We hebben de B-brief eerder in 04:06:04.879 --> 04:06:09.282 align:middle line:82% position:46% size:100% januari 2021 gestuurd en we verwachten de D-brief in 2023. 04:06:09.403 --> 04:06:12.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een mix van systemen. Het wordt dus echt als een apart 04:06:12.629 --> 04:06:16.409 align:middle line:82% position:46% size:100% project opgelopen. Mevrouw Koekkoek vroeg of zij zich 04:06:16.530 --> 04:06:21.299 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgen moest maken over een uitruil. Nee, we lopen 'm echt apart op en we 04:06:21.418 --> 04:06:24.138 align:middle line:82% position:46% size:100% beoordelen het dus ook gewoon inhoudelijk. 04:06:24.799 --> 04:06:27.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Op dit moment is er ook nog geen interesse. 04:06:27.440 --> 04:06:28.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij was dat ook een van haar zorgen. 04:06:28.468 --> 04:06:30.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Duitsland heeft bijvoorbeeld nog geen interesse kenbaar gemaakt. 04:06:31.579 --> 04:06:33.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Hopelijk neemt dat haar zorgen weg. Voorzitter. 04:06:33.940 --> 04:06:37.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan naar de moties. De motie op stuk 04:06:38.849 --> 04:06:40.420 align:middle line:82% position:46% size:100% nr. 27 gaat over het in gesprek gaan met 04:06:40.540 --> 04:06:42.610 align:middle line:82% position:46% size:100% de pensioenfondsen. Daar hebben wij uitvoerig over van 04:06:42.729 --> 04:06:45.659 align:middle line:82% position:46% size:100% gedachten gewisseld. Die motie krijgt oordeel Kamer. 04:06:45.780 --> 04:06:49.530 align:middle line:82% position:46% size:100% De motie op stuk nr. 28 verzoekt de regering vaker 04:06:49.649 --> 04:06:51.899 align:middle line:82% position:46% size:100% oefeningen in steden te houden. 04:06:55.079 --> 04:06:57.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Met nog meer aanmoedigingen in de tweede termijn kan ik die motie 04:06:57.808 --> 04:07:00.287 align:middle line:82% position:46% size:100% oordeel Kamer geven. De motie op stuk nr. 04:07:00.406 --> 04:07:05.270 align:middle line:82% position:46% size:100% 33 gaat over een onderzoek naar het vergroten van de personeelspotentie 04:07:05.389 --> 04:07:08.819 align:middle line:82% position:46% size:100% van de krijgsmacht. Volgens mij doen we dit. 04:07:08.940 --> 04:07:14.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Laat ik maar zeggen dat de motie een goede ondersteuning is van de 04:07:14.629 --> 04:07:15.770 align:middle line:82% position:46% size:100% inspanningen die wij nu aan het doen zijn. 04:07:15.889 --> 04:07:17.238 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik verwijs daarbij ook naar het gesprek dat we hebben gevoerd. 04:07:17.359 --> 04:07:20.639 align:middle line:82% position:46% size:100% De motie krijgt oordeel Kamer. De motie op stuk nr. 04:07:20.760 --> 04:07:20.780 align:middle line:82% position:46% size:100% 35 gaat 04:07:22.399 --> 04:07:24.718 align:middle line:82% position:46% size:100% over het vereenvoudigen en versnellen van Europese 04:07:24.838 --> 04:07:27.728 align:middle line:82% position:46% size:100% verwervingsprocessen. Ook deze motie krijgt oordeel Kamer. 04:07:27.849 --> 04:07:29.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie dit als ondersteuning van de gedachtewisseling die we daarover in 04:07:29.879 --> 04:07:32.819 align:middle line:82% position:46% size:100% eerste termijn hebben gehad. Dan de motie 04:07:34.409 --> 04:07:39.129 align:middle line:82% position:46% size:100% op stuk nr. 39 over de dientijd. 04:07:39.250 --> 04:07:42.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij sluit de motie aan bij het gesprek. 04:07:42.409 --> 04:07:45.478 align:middle line:82% position:46% size:100% Zodra het kan, moet er worden opgeschaald, gelet op de kwaliteit 04:07:46.918 --> 04:07:50.619 align:middle line:82% position:46% size:100% en het punt dat gemaakt werd over snel duidelijkheid geven. 04:07:50.738 --> 04:07:53.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Onder verwijzing naar de discussie hierover geef ik de motie oordeel 04:07:53.668 --> 04:07:55.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer. Ik ben bij de motie op stuk nr. 04:07:55.409 --> 04:07:57.479 align:middle line:82% position:46% size:100% 04:07:57.600 --> 04:07:57.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Die had u even overgeslagen. De motie op stuk nr. 04:07:57.959 --> 04:08:00.189 align:middle line:82% position:46% size:100% 04:08:02.179 --> 04:08:02.638 align:middle line:82% position:46% size:100% inderdaad! De motie op stuk nr. 04:08:02.759 --> 04:08:06.978 align:middle line:82% position:46% size:100% 36 gaat over een tussenvorm tussen oefening en uitzending. 04:08:07.218 --> 04:08:10.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook die motie krijgt oordeel Kamer. In het debat heb ik al toegezegd dat 04:08:10.409 --> 04:08:13.579 align:middle line:82% position:46% size:100% we u daarover informeren. Dat gaan we dus nu al helemaal doen. 04:08:14.769 --> 04:08:21.670 align:middle line:82% position:46% size:100% De motie op stuk nr. 41 is de motie over de 04:08:21.790 --> 04:08:22.468 align:middle line:82% position:46% size:100% onderzeeboten. 04:08:24.088 --> 04:08:28.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Die ga ik oordeel Kamer geven, met toch nog heel even een precisering. 04:08:28.418 --> 04:08:32.789 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben er eigenlijk een discussie in bijna vier termijnen over gehad. 04:08:33.379 --> 04:08:36.599 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben er immers vorige week ook een WGO over gehad. 04:08:36.718 --> 04:08:40.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil daar dus toch graag nog even een paar dingen bij zeggen. 04:08:40.770 --> 04:08:45.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb toen en nu heel duidelijk aangegeven dat het kabinet tot een 04:08:45.659 --> 04:08:48.138 align:middle line:82% position:46% size:100% gunning komt als er drie groene lichten zijn. 04:08:49.250 --> 04:08:54.799 align:middle line:82% position:46% size:100% De winnende werf moet aan primaire eisen voldoen, die moet zich 04:08:55.218 --> 04:08:59.968 align:middle line:82% position:46% size:100% uiteraard ook kwalificeren via het puntenmodel en de ICA moet gesloten 04:09:00.088 --> 04:09:02.280 align:middle line:82% position:46% size:100% worden. Twee dingen daarover. 04:09:02.399 --> 04:09:05.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Als u dat met "conditioneel" bedoelt, dus die drie groene lichten 04:09:05.879 --> 04:09:07.978 align:middle line:82% position:46% size:100% die er moeten komen, dan begrijpen we elkaar op het woord 04:09:08.099 --> 04:09:10.780 align:middle line:82% position:46% size:100% "conditioneel". Daarnaast zou ik nog iets willen 04:09:10.899 --> 04:09:15.360 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen over het woord "eisen", zeker omdat we u daarover gaan informeren. 04:09:17.338 --> 04:09:19.450 align:middle line:82% position:46% size:100% U informeren over eisen wordt ingewikkeld. 04:09:19.569 --> 04:09:23.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Op het moment dat ik ga communiceren over minimale eisen — "ik" is 04:09:23.668 --> 04:09:28.299 align:middle line:82% position:46% size:100% trouwens "we", want dat doen we samen met EZK — maak ik ook meteen 04:09:28.418 --> 04:09:31.500 align:middle line:82% position:46% size:100% kenbaar wat bijna de maximale eisen zijn in termen van onderhandelingen. 04:09:32.250 --> 04:09:36.218 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik het dus zo mag lezen dat u aangeeft, gelet ook op de ICA die we 04:09:36.338 --> 04:09:38.290 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan opstellen en de aandachtsgebieden die daarin terug 04:09:38.409 --> 04:09:40.770 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten komen, dat we u gaan informeren op hoofdlijnen over de 04:09:40.889 --> 04:09:43.629 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgangspunten, zodat we onszelf niet in de voet schieten qua 04:09:43.750 --> 04:09:46.388 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhandelingen, en dat wij een understanding hebben over wat 04:09:46.509 --> 04:09:49.099 align:middle line:82% position:46% size:100% "conditioneel" betekent, dan kan ik de motie oordeel Kamer geven. 04:09:49.979 --> 04:09:52.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie de indiener, de heer Stoffer, knikken. 04:09:52.679 --> 04:09:53.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan doen we dat aldus. De motie op stuk nr. 04:09:53.738 --> 04:09:55.360 align:middle line:82% position:46% size:100% 41 krijgt oordeel Kamer. Dan de motie op stuk nr. 04:09:55.479 --> 04:10:02.558 align:middle line:82% position:46% size:100% 43, over de exitgesprekken. Die motie is een ondersteuning van 04:10:02.679 --> 04:10:09.409 align:middle line:82% position:46% size:100% ons gesprek en krijgt oordeel Kamer. De motie op stuk 04:10:12.579 --> 04:10:13.030 align:middle line:82% position:46% size:100% nr. 04:10:14.588 --> 04:10:17.149 align:middle line:82% position:46% size:100% 44 krijgt ook oordeel Kamer. Wij zijn het eens met de strekking 04:10:17.270 --> 04:10:20.058 align:middle line:82% position:46% size:100% van de motie. Afstemming met de vakcentrales is 04:10:20.179 --> 04:10:25.638 align:middle line:82% position:46% size:100% uiteraard wel benodigd. De motie op stuk nr. 04:10:25.759 --> 04:10:29.148 align:middle line:82% position:46% size:100% 45 gaat over de medailles, ook wel "onderscheidingen" genoemd. 04:10:29.269 --> 04:10:29.359 align:middle line:82% position:46% size:100% De motie krijgt 04:10:31.088 --> 04:10:33.398 align:middle line:82% position:46% size:100% absoluut oordeel Kamer, maar wel onder verwijzing naar het gesprek. 04:10:34.269 --> 04:10:36.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie hier "kleine bijdrage" staan. Ik krijg 04:10:38.558 --> 04:10:40.840 align:middle line:82% position:46% size:100% daar bijna strooigoedachtige gevoelens bij. 04:10:41.950 --> 04:10:44.078 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat hier echt om onderscheidingen. 04:10:45.459 --> 04:10:47.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik refereer echt even aan het gesprek dat wij daarover hebben 04:10:47.968 --> 04:10:49.049 align:middle line:82% position:46% size:100% gehad. Het zijn militairen, 04:10:49.168 --> 04:10:52.500 align:middle line:82% position:46% size:100% deeltijdmilitairen. De oproep is hier om te kijken of 04:10:52.620 --> 04:10:55.250 align:middle line:82% position:46% size:100% wij niet iets meer in de pas moeten lopen ten aanzien van 04:10:55.519 --> 04:11:00.239 align:middle line:82% position:46% size:100% onderscheidingen. Dat gaan we doen met deze motie. 04:11:00.360 --> 04:11:02.780 align:middle line:82% position:46% size:100% De motie krijgt oordeel Kamer. De heer Kuzu is er niet, maar de 04:11:02.899 --> 04:11:04.439 align:middle line:82% position:46% size:100% tweede indiener, de heer Boswijk, is er wel. 04:11:04.558 --> 04:11:06.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Die knikt. De motie op stuk nr. 04:11:06.558 --> 04:11:07.929 align:middle line:82% position:46% size:100% 45 krijgt oordeel Kamer, met die lezing. 04:11:08.200 --> 04:11:16.549 align:middle line:82% position:46% size:100% De motie op stuk nr. 46 krijgt ook oordeel Kamer, daarbij 04:11:17.030 --> 04:11:20.599 align:middle line:82% position:46% size:100% benadrukkend dat het een van de wegingsfactoren is. 04:11:21.200 --> 04:11:27.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Koekkoek weet natuurlijk dat geld, reistijd, kwaliteit en 04:11:27.479 --> 04:11:29.269 align:middle line:82% position:46% size:100% instandhouding ook allemaal wegingscriteria zijn, naast het 04:11:29.899 --> 04:11:36.068 align:middle line:82% position:46% size:100% belang dat u aangeeft. Ook deze motie krijgt oordeel Kamer. 04:11:36.189 --> 04:11:42.540 align:middle line:82% position:46% size:100% De motie op stuk nr. 48, inzake hogere salarissen voor 04:11:42.659 --> 04:11:44.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse militairen, moet ik ontraden. 04:11:44.520 --> 04:11:46.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou hierbij echt willen verwijzen naar het gesprek dat ik hierover met 04:11:46.709 --> 04:11:48.290 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Kuzu heb gehad. 04:11:49.799 --> 04:11:52.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dan zijn wij daarmee gekomen aan het 04:11:53.009 --> 04:11:55.450 align:middle line:82% position:46% size:100% eind van deze beraadslaging. De algemene beraadslaging wordt 04:11:55.569 --> 04:11:57.099 align:middle line:82% position:46% size:100% gesloten. Ik informeer de leden dat de 04:11:57.218 --> 04:11:59.420 align:middle line:82% position:46% size:100% stemmingen over de moties aanstaande dinsdag plaatsvinden. 04:11:59.540 --> 04:12:02.949 align:middle line:82% position:46% size:100% De stemming over de begroting als zodanig zal op 6 december aanstaande 04:12:03.979 --> 04:12:05.399 align:middle line:82% position:46% size:100% plaatsvinden. Hiermee zijn wij ook gekomen aan het 04:12:05.520 --> 04:12:05.838 align:middle line:82% position:46% size:100% eind van de 04:12:07.759 --> 04:12:08.930 align:middle line:82% position:46% size:100% vergadering van vandaag. 04:12:10.759 --> 04:12:11.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank aan eenieder.