WEBVTT 00:00:00.270 --> 00:00:02.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Aan de orde is de begrotingsbehandeling van het 00:00:02.640 --> 00:00:05.110 align:middle line:82% position:46% size:100% ministerie van Defensie. Ik heet uiteraard de minister en de 00:00:05.230 --> 00:00:08.160 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris van Defensie en de leden welkom. 00:00:08.849 --> 00:00:11.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Vandaag is de eerste termijn van de Kamer aan de orde. 00:00:12.119 --> 00:00:16.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn dertien sprekers. Net zoals de spreektijd wordt 00:00:16.629 --> 00:00:19.300 align:middle line:82% position:46% size:100% verdeeld bij de begrotingen, worden ook de interrupties verdeeld bij 00:00:19.420 --> 00:00:21.789 align:middle line:82% position:46% size:100% deze begrotingsbehandeling. U heeft vijf interrupties, dus vijf 00:00:21.910 --> 00:00:24.160 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen. U kunt zelf kiezen of u dat in 00:00:24.280 --> 00:00:27.070 align:middle line:82% position:46% size:100% tweeën of in separate vragen doet, maar u heeft de gelegenheid om vijf 00:00:27.190 --> 00:00:28.519 align:middle line:82% position:46% size:100% keer naar de microfoon te komen. De algemene beraadslaging wordt 00:00:28.640 --> 00:00:31.940 align:middle line:82% position:46% size:100% geopend. Dat gezegd hebbende en gelet op de 00:00:32.060 --> 00:00:36.049 align:middle line:82% position:46% size:100% tijd zou ik de eerste spreker van de zijde van de Kamer willen uitnodigen 00:00:36.170 --> 00:00:38.590 align:middle line:82% position:46% size:100% voor zijn inbreng. Dat is de heer Fritsma van de PVV. 00:00:54.250 --> 00:00:58.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dank u wel. Gisteren kregen we helaas een 00:00:58.299 --> 00:01:01.509 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgwekkende ontwikkeling te zien in de Oekraïneoorlog. 00:01:02.109 --> 00:01:05.730 align:middle line:82% position:46% size:100% In Polen, een van onze NAVO-bondgenoten, vielen twee 00:01:05.849 --> 00:01:08.769 align:middle line:82% position:46% size:100% dodelijke slachtoffers bij een raketinslag. 00:01:09.640 --> 00:01:12.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit voorval wordt momenteel onderzocht. 00:01:12.640 --> 00:01:17.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag de minister om daar een update over te geven zodra dat kan. 00:01:18.129 --> 00:01:20.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Er vindt ook spoedberaad plaats binnen de NAVO. 00:01:21.159 --> 00:01:25.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook daarover ontvangt de PVV graag een verslag zodra dat kan. 00:01:27.040 --> 00:01:30.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Een andere actualiteit werd deze 00:01:30.170 --> 00:01:32.590 align:middle line:82% position:46% size:100% week belicht in het tv programma Zembla. 00:01:34.420 --> 00:01:36.359 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister van Defensie bleek beschikking te hebben gehad over 00:01:36.480 --> 00:01:41.599 align:middle line:82% position:46% size:100% uiterst relevante informatie van de NAVO, die echter niet met de Kamer 00:01:41.719 --> 00:01:44.810 align:middle line:82% position:46% size:100% is gedeeld. Het betreft een concept van de 00:01:44.930 --> 00:01:50.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Defence Planning Capability Review, die al op 5 juli van dit jaar met 00:01:50.450 --> 00:01:51.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland is gedeeld. 00:01:53.409 --> 00:01:57.560 align:middle line:82% position:46% size:100% De PVV is op zijn zachtst gezegd niet te spreken over het 00:01:57.680 --> 00:02:02.079 align:middle line:82% position:46% size:100% achterhouden van deze informatie. Het betreft namelijk zware kritiek 00:02:02.500 --> 00:02:06.040 align:middle line:82% position:46% size:100% op de hoofdlijnen van het defensiebeleid van dit kabinet. 00:02:06.939 --> 00:02:09.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Die kritiek had de Kamer natuurlijk moeten bereiken. 00:02:09.709 --> 00:02:12.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar mag geen twijfel over mogelijk zijn. 00:02:13.419 --> 00:02:16.699 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer had in de gelegenheid moeten zijn om de defensievisie van 00:02:16.819 --> 00:02:21.800 align:middle line:82% position:46% size:100% het kabinet af te zetten tegen de zeer fundamentele NAVO-kritiek 00:02:21.919 --> 00:02:24.430 align:middle line:82% position:46% size:100% hierop. Erkent de minister dat? 00:02:25.090 --> 00:02:27.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Want als de Kamer deze informatieachterstand niet had 00:02:27.800 --> 00:02:32.750 align:middle line:82% position:46% size:100% gehad, waren er misschien hele andere keuzes gemaakt. 00:02:32.870 --> 00:02:37.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Eén simpel voorbeeld: de NAVO geeft overduidelijk aan dat de grootste en 00:02:38.060 --> 00:02:41.800 align:middle line:82% position:46% size:100% meest urgente problemen zich voordoen bij de landmacht. 00:02:42.370 --> 00:02:47.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Desondanks ging de eerste de beste miljardeninvestering afgelopen zomer 00:02:47.469 --> 00:02:51.340 align:middle line:82% position:46% size:100% niet naar de landmacht maar naar de luchtmacht, onder meer naar extra 00:02:52.479 --> 00:02:53.169 align:middle line:82% position:46% size:100% F-35-vliegtuigen. 00:02:54.819 --> 00:02:58.030 align:middle line:82% position:46% size:100% We lezen nu pas dat de NAVO in het bijzonder 00:02:59.740 --> 00:03:04.590 align:middle line:82% position:46% size:100% het een groot probleem vindt dat Nederland zelf geen tanks in het 00:03:04.710 --> 00:03:07.610 align:middle line:82% position:46% size:100% bezit heeft. Maar we kunnen het kabinet met dat 00:03:07.729 --> 00:03:12.099 align:middle line:82% position:46% size:100% rapport in de hand niet meer vragen waarom niet in tanks is geïnvesteerd 00:03:12.219 --> 00:03:14.680 align:middle line:82% position:46% size:100% maar wel in ondeugdelijke vliegtuigen. 00:03:15.219 --> 00:03:17.919 align:middle line:82% position:46% size:100% Kortom, we hadden een informatieachterstand. 00:03:18.550 --> 00:03:22.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Er konden daardoor geen goede afwegingen worden gemaakt over grote 00:03:22.250 --> 00:03:25.689 align:middle line:82% position:46% size:100% investeringen. Dat heeft onze controlerende taak 00:03:25.810 --> 00:03:28.810 align:middle line:82% position:46% size:100% geschaad. Erkent de minister dat ook? 00:03:31.389 --> 00:03:33.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Hier komt nog bij dat de minister 00:03:34.030 --> 00:03:37.550 align:middle line:82% position:46% size:100% haar beleid verdedigde met de mededeling dat grotendeels wordt 00:03:37.669 --> 00:03:41.539 align:middle line:82% position:46% size:100% voldaan aan wat de NAVO van ons vraagt, terwijl de NAVO in 00:03:41.659 --> 00:03:45.430 align:middle line:82% position:46% size:100% werkelijkheid gewoon gehakt maakt van het defensiebeleid. 00:03:45.789 --> 00:03:49.990 align:middle line:82% position:46% size:100% De hoofdconclusie dat de staat van onze defensie wordt gekenmerkt door 00:03:50.110 --> 00:03:54.639 align:middle line:82% position:46% size:100% ernstige kwalitatieve en kwantitatieve tekortkomingen die de 00:03:54.759 --> 00:04:00.509 align:middle line:82% position:46% size:100% effectiviteit van de krijgsmacht limiteren, kan gewoon niet positief 00:04:00.629 --> 00:04:04.009 align:middle line:82% position:46% size:100% worden uitgelegd. De minister was op de hoogte van die 00:04:04.129 --> 00:04:08.120 align:middle line:82% position:46% size:100% conclusie, de Kamer niet. Daarom had de minister nooit en te 00:04:08.240 --> 00:04:12.949 align:middle line:82% position:46% size:100% nimmer de indruk mogen wekken dat de NAVO wel tevreden is over haar 00:04:13.069 --> 00:04:17.269 align:middle line:82% position:46% size:100% beleid, in ieder geval niet zonder die NAVO-informatie waarop ze haar 00:04:17.389 --> 00:04:21.220 align:middle line:82% position:46% size:100% eigen verdediging baseerde, met de Kamer te delen. 00:04:21.730 --> 00:04:25.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat ontnam ons immers de mogelijkheid om te beoordelen of die 00:04:26.060 --> 00:04:29.139 align:middle line:82% position:46% size:100% verdediging wel klopte. Erkent de minister dat ook? 00:04:31.449 --> 00:04:34.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De PVV eist duidelijke antwoorden op 00:04:34.569 --> 00:04:37.870 align:middle line:82% position:46% size:100% deze vragen. Daarbij merk ik op dat die in ieder 00:04:37.990 --> 00:04:41.879 align:middle line:82% position:46% size:100% geval niet zijn gegeven in haar reactie van gisteren. 00:04:42.449 --> 00:04:45.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Die ging namelijk aan alle genoemde pijnpunten voorbij. 00:04:46.899 --> 00:04:50.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Hopelijk presteert de minister morgen beter in de herkansing. 00:04:52.420 --> 00:04:55.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Niet alleen de NAVO heeft kritiek op 00:04:55.220 --> 00:04:58.980 align:middle line:82% position:46% size:100% de gemaakte keuzes rond het defensiebeleid, de PVV heeft dat 00:04:59.100 --> 00:05:01.850 align:middle line:82% position:46% size:100% ook. Terwijl Nederland niet meer in staat 00:05:01.970 --> 00:05:05.600 align:middle line:82% position:46% size:100% is om het eigen grondgebied te verdedigen, wordt nog steeds niet 00:05:05.720 --> 00:05:08.920 align:middle line:82% position:46% size:100% voluit op die eerste kerntaak van Defensie ingezet. 00:05:09.639 --> 00:05:14.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Terwijl alle alarmbellen over de staat van onze verdediging rinkelen, 00:05:14.439 --> 00:05:17.990 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgen we bijvoorbeeld brieven van het kabinet waarin wordt uitgelegd 00:05:18.110 --> 00:05:21.879 align:middle line:82% position:46% size:100% waarom Defensie een genderadviseur naar Libanon stuurt. 00:05:23.500 --> 00:05:27.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Iedereen moet nu toch wel snappen dat Defensie wel iets beters heeft 00:05:28.050 --> 00:05:31.189 align:middle line:82% position:46% size:100% te doen. De PVV wil dat de inzet van onze 00:05:31.310 --> 00:05:35.420 align:middle line:82% position:46% size:100% defensie bij al die buitenlandse missies die niet onder de eerste 00:05:35.540 --> 00:05:41.269 align:middle line:82% position:46% size:100% kerntaak vallen, wordt gestaakt. Nogmaals, we moeten ons richten op 00:05:41.389 --> 00:05:47.389 align:middle line:82% position:46% size:100% de eigen nationale veiligheid. Daarbij hoort ook de alertheid om 00:05:47.509 --> 00:05:51.620 align:middle line:82% position:46% size:100% rekening te houden met alle mogelijke scenario's waar Defensie 00:05:51.740 --> 00:05:53.600 align:middle line:82% position:46% size:100% in eigen land mee te maken kan krijgen. 00:05:53.720 --> 00:05:53.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Voordat 00:05:55.720 --> 00:05:58.360 align:middle line:82% position:46% size:100% u uw betoog vervolgt: u heeft een interruptie van de heer Boswijk van 00:05:58.480 --> 00:05:58.839 align:middle line:82% position:46% size:100% het CDA. 00:06:01.189 --> 00:06:03.639 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Fritsma spreekt zichzelf toch een beetje tegen. 00:06:03.759 --> 00:06:09.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Allereerst geeft de heer Fritsma erg af op de NAVO-review. 00:06:10.060 --> 00:06:13.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Een aantal punten zal ik in mijn eigen pleidooi aanhalen. 00:06:13.189 --> 00:06:16.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor een deel zijn die wel terecht. De heer Fritsma geeft ook het belang 00:06:17.060 --> 00:06:18.699 align:middle line:82% position:46% size:100% ervan aan dat wij ons aan de afspraken houden. 00:06:18.910 --> 00:06:21.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Het belang van de NAVO klinkt daar toch wel in door. 00:06:21.319 --> 00:06:24.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd zegt u: het is grote onzin, we moeten ons alleen maar tot 00:06:24.920 --> 00:06:30.290 align:middle line:82% position:46% size:100% ons eigen grondgebied beperken. Hoe verhoudt zich dat dan tot die 00:06:30.410 --> 00:06:32.420 align:middle line:82% position:46% size:100% opmerking die u eerder maakte, namelijk dat het belangrijk is dat 00:06:32.540 --> 00:06:34.860 align:middle line:82% position:46% size:100% wij ons houden aan de afspraken die we in NAVO-verband maken? 00:06:36.790 --> 00:06:41.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb over die NAVO-informatie het probleem aangeduid 00:06:43.870 --> 00:06:45.819 align:middle line:82% position:46% size:100% dat wij die informatie niet op tijd hadden. 00:06:46.990 --> 00:06:50.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Als de NAVO zegt dat er verschrikkelijk veel problemen zijn 00:06:50.329 --> 00:06:51.550 align:middle line:82% position:46% size:100% rond onze landmacht, 00:06:53.500 --> 00:06:56.810 align:middle line:82% position:46% size:100% had ik dat graag op tijd willen weten, want deze zomer heeft het 00:06:56.930 --> 00:07:00.560 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet besloten om niet in de landmacht te investeren, maar in de 00:07:00.680 --> 00:07:02.764 align:middle line:82% position:46% size:100% luchtmacht. De NAVO vindt het een 00:07:02.884 --> 00:07:06.550 align:middle line:82% position:46% size:100% verschrikkelijk groot probleem dat Nederland geen tanks in bezit heeft. 00:07:06.819 --> 00:07:10.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik had die informatie graag op tijd gehad, zodat ik met die 00:07:11.089 --> 00:07:15.069 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO-informatie in de hand het kabinet had kunnen vragen: hoe ziet 00:07:15.189 --> 00:07:17.120 align:middle line:82% position:46% size:100% u dit? Waarom heeft u gekozen voor 00:07:17.240 --> 00:07:20.470 align:middle line:82% position:46% size:100% vliegtuigen en niet voor tanks? Het gaat niet 00:07:22.540 --> 00:07:29.720 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen om de inhoud, het gaat vooral om het niet hebben van relevante 00:07:29.839 --> 00:07:33.110 align:middle line:82% position:46% size:100% informatie, waardoor wij geen goede afwegingen konden maken. 00:07:33.230 --> 00:07:38.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat om die afwegingen, die wij niet zuiver konden maken vanwege de 00:07:38.319 --> 00:07:41.860 align:middle line:82% position:46% size:100% informatieachterstand die veroorzaakt is door deze minister. 00:07:42.310 --> 00:07:43.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een ernstige zaak. 00:07:47.980 --> 00:07:50.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het ook een ernstige zaak, en toch is het niet helemaal nieuwe 00:07:50.759 --> 00:07:54.930 align:middle line:82% position:46% size:100% informatie, in de zin dat ik zelf al twee keer eerder dit jaar in 00:07:55.050 --> 00:07:57.480 align:middle line:82% position:46% size:100% verschillende debatten heb aangegeven dat dit een capaciteit is 00:07:57.600 --> 00:08:01.459 align:middle line:82% position:46% size:100% die de NAVO al meerdere jaren van ons vraagt en waar wij schijnbaar 00:08:01.579 --> 00:08:04.769 align:middle line:82% position:46% size:100% bewust niet op anticiperen. Het is natuurlijk ook delen in 00:08:04.889 --> 00:08:06.779 align:middle line:82% position:46% size:100% schaarste. Als ik naar de 00:08:06.899 --> 00:08:09.050 align:middle line:82% position:46% size:100% verkiezingsprogramma's kijk en naar 00:08:10.910 --> 00:08:15.779 align:middle line:82% position:46% size:100% de inzet van de PVV op Defensie, begrijp ik daar dan uit dat de heer 00:08:15.899 --> 00:08:19.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Fritsma na vandaag zegt: we moeten inderdaad veel meer gaan investeren 00:08:19.470 --> 00:08:21.120 align:middle line:82% position:46% size:100% in de krijgsmacht? En zegt hij ook: we moeten inderdaad 00:08:21.240 --> 00:08:25.829 align:middle line:82% position:46% size:100% naar die 2% toe en dat wetsvoorstel van de SGP, de VVD en het CDA krijgt 00:08:25.949 --> 00:08:30.899 align:middle line:82% position:46% size:100% van harte de steun van de PVV, omdat die capaciteit, "boots on the 00:08:31.019 --> 00:08:33.690 align:middle line:82% position:46% size:100% ground, heavy brigades", ontzettend belangrijk is? 00:08:33.809 --> 00:08:35.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kost geld. De 00:08:36.710 --> 00:08:41.759 align:middle line:82% position:46% size:100% PVV was niet tegen extra geld voor Defensie, maar we zitten ook niet te 00:08:41.879 --> 00:08:46.669 align:middle line:82% position:46% size:100% springen om een wettelijke grondslag om die 2%-norm vast te leggen. 00:08:46.850 --> 00:08:49.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doen we ook niet bij koopkracht. Dat doen we ook niet bij zorg. 00:08:49.559 --> 00:08:52.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doen we ook niet bij onderwijs. We moeten gewoon kijken naar wat 00:08:52.580 --> 00:08:57.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie nodig heeft en hoe we met het geld omgaan. 00:08:58.269 --> 00:09:03.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je alleen zegt "we willen 2% uitgeven aan Defensie", dan is dat 00:09:04.059 --> 00:09:07.059 align:middle line:82% position:46% size:100% veel te kort door de bocht. De PVV wil natuurlijk wel weten waar 00:09:07.179 --> 00:09:11.000 align:middle line:82% position:46% size:100% dat geld dan precies terechtkomt. Zoals u weet, hebben we een probleem 00:09:11.120 --> 00:09:13.730 align:middle line:82% position:46% size:100% met de F-35-vliegtuigen. Zoals u weet, hebben we een probleem 00:09:13.850 --> 00:09:17.029 align:middle line:82% position:46% size:100% met de rol van de EU bij onze defensie. 00:09:17.149 --> 00:09:20.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het kabinet daarop inzet, accorderen wij die bedragen 00:09:20.120 --> 00:09:20.860 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk niet. 00:09:22.360 --> 00:09:22.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij komt 00:09:26.230 --> 00:09:30.620 align:middle line:82% position:46% size:100% onze eigen veiligheid. U weet ook dat Defensie niet meer in 00:09:30.740 --> 00:09:34.000 align:middle line:82% position:46% size:100% staat is om ons eigen grondgebied goed te verdedigen. 00:09:34.259 --> 00:09:38.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat noopt natuurlijk tot betere keuzes dan het kabinet nu maakt. 00:09:38.769 --> 00:09:44.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je defensie er zo armzalig voorstaat, vindt de PVV dat je moet 00:09:45.080 --> 00:09:47.389 align:middle line:82% position:46% size:100% ophouden met rare buitenlandse missies. 00:09:47.509 --> 00:09:50.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan vindt de PVV dat je eindelijk eens een keer prioriteiten moet 00:09:50.509 --> 00:09:54.500 align:middle line:82% position:46% size:100% stellen en dat je ervoor moet zorgen dat allereerst aan de eerste 00:09:54.620 --> 00:09:57.000 align:middle line:82% position:46% size:100% kerntaak wordt voldaan, namelijk de verdediging van ons eigen 00:09:57.120 --> 00:09:58.110 align:middle line:82% position:46% size:100% grondgebied. Dank u wel. 00:09:58.230 --> 00:09:58.419 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegen de heer Boswijk zeg ik: 00:09:59.980 --> 00:10:01.690 align:middle line:82% position:46% size:100% dat wordt dan wel uw derde vraag van vijf. 00:10:02.019 --> 00:10:04.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is uiteraard aan u om die te stellen. 00:10:04.639 --> 00:10:07.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is wel een essentieel punt, voorzitter. 00:10:07.220 --> 00:10:12.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Want ja, het is in de eerste plaats belangrijk dat we voldoende geld 00:10:12.470 --> 00:10:14.590 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben en in de tweede plaats dat we het uiteindelijk ook goed inzetten. 00:10:15.519 --> 00:10:18.340 align:middle line:82% position:46% size:100% De NAVO-review gaat onder andere over dat "goed inzetten". 00:10:19.240 --> 00:10:21.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik haak vooral even aan op het punt waarbij de heer Fritsma zegt: 00:10:22.009 --> 00:10:25.549 align:middle line:82% position:46% size:100% ja, maar 2% als wettelijke basis hebben we ook niet bij de 00:10:25.669 --> 00:10:27.649 align:middle line:82% position:46% size:100% koopkracht. Ik denk niet dat je die vergelijking 00:10:27.769 --> 00:10:31.220 align:middle line:82% position:46% size:100% helemaal kunt maken. Koopkracht voelen wij allemaal, dus 00:10:31.340 --> 00:10:33.610 align:middle line:82% position:46% size:100% de publieke opinie is zich daar heel erg van bewust. 00:10:33.940 --> 00:10:36.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat leren we nu juist van de afgelopen 30 jaar? 00:10:36.940 --> 00:10:39.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Of heel eerlijk gezegd leerden we dit 350 jaar geleden al, in het 00:10:40.059 --> 00:10:43.000 align:middle line:82% position:46% size:100% rampjaar 1672. Wat was daar fout? 00:10:43.570 --> 00:10:46.940 align:middle line:82% position:46% size:100% In de jaren voorafgaand aan het conflict hebben we bezuinigd op onze 00:10:47.059 --> 00:10:49.549 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmacht. Dat gebeurt dus elke keer, omdat er 00:10:49.669 --> 00:10:52.570 align:middle line:82% position:46% size:100% namelijk niet voldoende publieke aandacht voor is. 00:10:52.840 --> 00:10:55.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Bijvoorbeeld voor een koopkrachtcijfer is die aandacht er 00:10:55.610 --> 00:10:59.210 align:middle line:82% position:46% size:100% wel, want dat raakt iedereen. Veiligheid daarentegen sneeuwt heel 00:10:59.330 --> 00:11:01.519 align:middle line:82% position:46% size:100% snel onder. Dat gebeurt nu even niet door de 00:11:01.639 --> 00:11:04.336 align:middle line:82% position:46% size:100% verschrikkingen in Oekraïne, maar ik houd mijn hart vast voor hoe het is 00:11:04.456 --> 00:11:06.799 align:middle line:82% position:46% size:100% over twee, drie jaar. Ik wil dus toch wel echt het 00:11:06.919 --> 00:11:10.879 align:middle line:82% position:46% size:100% onderscheid maken tussen enerzijds koopkrachtcijfers, en anderzijds het 00:11:11.000 --> 00:11:13.886 align:middle line:82% position:46% size:100% belang van onze veiligheid en die 2%. 00:11:14.006 --> 00:11:17.419 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben het volledig eens met de heer Fritsma als hij zegt dat we op dit 00:11:17.539 --> 00:11:19.909 align:middle line:82% position:46% size:100% moment al niet kunnen voldoen aan onze eerste kerntaak. 00:11:20.029 --> 00:11:24.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom moeten we keihard investeren. Dan is die 2% een bodem, niet een 00:11:24.559 --> 00:11:27.340 align:middle line:82% position:46% size:100% plafond. Dus PVV, kom over en help. 00:11:28.629 --> 00:11:31.269 align:middle line:82% position:46% size:100% Nogmaals, we moeten kijken wat we nodig hebben. 00:11:31.990 --> 00:11:37.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Die 2% is een soort blanco cheque. Als het kabinet dat geld wil 00:11:37.549 --> 00:11:40.669 align:middle line:82% position:46% size:100% inzetten voor diversiteitsbeleid, voor allerlei rare buitenlandse 00:11:40.789 --> 00:11:44.960 align:middle line:82% position:46% size:100% missies, voor vliegtuigen die het niet goed doen, dan moeten we nog 00:11:45.080 --> 00:11:48.980 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de bel kunnen trekken. Daarom willen we gewoon kijken wat 00:11:49.100 --> 00:11:52.690 align:middle line:82% position:46% size:100% er met dat geld gebeurt. Die 2% is daarbij heel arbitrair. 00:11:53.049 --> 00:11:56.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kan in een hypothetisch geval zelfs niet genoeg zijn, als onze 00:11:57.110 --> 00:12:00.220 align:middle line:82% position:46% size:100% economie onverhoopt eens een keer heel slecht presteert. 00:12:01.669 --> 00:12:07.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Je moet er dus niet dat label van 2% aan hangen, maar je moet gewoon 00:12:07.720 --> 00:12:11.004 align:middle line:82% position:46% size:100% kijken wat je nodig hebt en wat daarvoor nodig is, en je moet daar 00:12:11.124 --> 00:12:13.080 align:middle line:82% position:46% size:100% met name de juiste prioriteiten op stellen. 00:12:13.710 --> 00:12:15.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Fritsma. U vervolgt uw betoog. 00:12:18.789 --> 00:12:21.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie moet overal op voorbereid zijn. 00:12:22.299 --> 00:12:24.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom heeft de PVV bij de voorbereiding van dit debat middels 00:12:25.100 --> 00:12:28.179 align:middle line:82% position:46% size:100% feitelijke vragen aan het kabinet gevraagd binnen welke termijn 00:12:28.629 --> 00:12:32.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie in staat is om de eigen Nederlandse grensbewaking weer op 00:12:32.950 --> 00:12:36.190 align:middle line:82% position:46% size:100% zich te nemen in geval Schengen ophoudt te bestaan. 00:12:36.970 --> 00:12:42.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Het antwoord luidde: "Hiervan is op dit moment geen sprake en derhalve 00:12:42.730 --> 00:12:43.779 align:middle line:82% position:46% size:100% ga ik hierover niet 00:12:46.899 --> 00:12:50.080 align:middle line:82% position:46% size:100% speculeren." Dit antwoord is, in één woord, absurd. 00:12:50.200 --> 00:12:54.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is immers juist de taak van de minister om rekening te houden met 00:12:54.200 --> 00:12:56.710 align:middle line:82% position:46% size:100% omstandigheden waarvan op dit moment geen sprake is. 00:12:57.580 --> 00:12:59.559 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is heel Defensie ook op ingericht. 00:13:00.100 --> 00:13:02.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Het voortbestaan van Schengen staat onder grote druk. 00:13:03.220 --> 00:13:06.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een realistisch scenario dat die open grenzen ophouden te 00:13:06.860 --> 00:13:09.350 align:middle line:82% position:46% size:100% bestaan. Dan moet je daar natuurlijk klaar 00:13:09.470 --> 00:13:11.620 align:middle line:82% position:46% size:100% voor zijn. Dus ik stel nogmaals de vraag: 00:13:12.009 --> 00:13:15.529 align:middle line:82% position:46% size:100% binnen welke termijn is Defensie, of specifieker de Koninklijke 00:13:15.649 --> 00:13:19.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Marechaussee, in staat om de bewaking van de eigen Nederlandse 00:13:19.220 --> 00:13:25.690 align:middle line:82% position:46% size:100% grenzen weer op zich te nemen? Natuurlijk wil de PVV ook dat dit zo 00:13:25.809 --> 00:13:28.919 align:middle line:82% position:46% size:100% snel mogelijk gebeurt, want in Nederland is een asielstop nu 00:13:29.039 --> 00:13:30.389 align:middle line:82% position:46% size:100% keihard nodig. 00:13:32.409 --> 00:13:36.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar horen vanzelfsprekend grenscontroles bij, zodat we die 00:13:36.379 --> 00:13:39.309 align:middle line:82% position:46% size:100% ongelimiteerde asielinstroom tegen kunnen gaan. 00:13:40.539 --> 00:13:43.450 align:middle line:82% position:46% size:100% En daar hoort dus ook de inzet van de Koninklijke Marechaussee bij. 00:13:43.600 --> 00:13:47.559 align:middle line:82% position:46% size:100% Zorg hiervoor, is dan ook mijn oproep aan het kabinet. 00:13:49.090 --> 00:13:51.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik heb nog twee losstaande punten. 00:13:52.149 --> 00:13:54.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Allereerst kom ik toch weer op de Nederlandse betrokkenheid bij de 00:13:54.470 --> 00:13:55.929 align:middle line:82% position:46% size:100% bouw van nieuwe onderzeeërs. 00:13:57.470 --> 00:14:01.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Onze industrie, onze kennis, onze banen krijgen in de ogen van de PVV 00:14:01.429 --> 00:14:05.870 align:middle line:82% position:46% size:100% niet het gewicht die ze verdienen. Dat komt doordat deze Nederlandse 00:14:05.990 --> 00:14:10.669 align:middle line:82% position:46% size:100% betrokkenheid een van de wegingsfactoren is waarmee offertes 00:14:10.789 --> 00:14:13.909 align:middle line:82% position:46% size:100% worden beoordeeld. Maar een wegingsfactor is natuurlijk 00:14:14.029 --> 00:14:17.179 align:middle line:82% position:46% size:100% heel wat anders dan een voorwaarde. Ik doe dus aan het kabinet de oproep 00:14:17.299 --> 00:14:20.840 align:middle line:82% position:46% size:100% om er een voorwaarde van te maken, want daarmee wordt de Nederlandse 00:14:20.960 --> 00:14:25.129 align:middle line:82% position:46% size:100% betrokkenheid bij de bouw van nieuwe onderzeeërs wél recht gedaan. 00:14:25.250 --> 00:14:29.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn laatste punt, voorzitter, betreft het veiligheidslek op 00:14:29.480 --> 00:14:32.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Schiphol. We hebben gezien hoe honderden 00:14:32.759 --> 00:14:36.220 align:middle line:82% position:46% size:100% actievoerders door de beveiliging van onze luchthaven braken, 00:14:36.460 --> 00:14:40.240 align:middle line:82% position:46% size:100% vliegtuigen bereikten en voor levensgevaarlijke situaties zorgden. 00:14:40.809 --> 00:14:44.179 align:middle line:82% position:46% size:100% De staatssecretaris gaf vorige week aan dat hij hier zelf ook van 00:14:44.299 --> 00:14:49.340 align:middle line:82% position:46% size:100% geschrokken was en dat onderzocht zou worden hoe dit zo mis kon lopen. 00:14:49.460 --> 00:14:52.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is of hier al meer over te zeggen is. 00:14:53.379 --> 00:14:57.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee kan ik mijn eerste termijn ook afronden, voorzitter. 00:14:58.370 --> 00:15:00.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Fritsma. U heeft nog een interruptie van 00:15:00.700 --> 00:15:05.440 align:middle line:82% position:46% size:100% meneer Van Haga. Ik vond het een mooi betoog van de 00:15:05.559 --> 00:15:08.240 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Fritsma. Ik ben daar voor 80% mee akkoord. 00:15:08.360 --> 00:15:13.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Het valt me altijd tegen dat de PVV wel zegt "we moeten ons eigen 00:15:13.730 --> 00:15:17.049 align:middle line:82% position:46% size:100% grondgebied kunnen beschermen", maar dan op het gebied van onderzeeërs, 00:15:18.039 --> 00:15:18.940 align:middle line:82% position:46% size:100% F-35's en andere 00:15:20.440 --> 00:15:21.779 align:middle line:82% position:46% size:100% investeringen de bal eigenlijk een beetje laat vallen. 00:15:21.899 --> 00:15:24.379 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vind ik jammer. Eén ding miste ik in het betoog van 00:15:24.500 --> 00:15:27.440 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Fritsma. Dat was de militaire steun die 00:15:27.559 --> 00:15:31.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland geeft aan Oekraïne. We lazen dat er voor 526 miljard aan 00:15:31.879 --> 00:15:33.799 align:middle line:82% position:46% size:100% vervangingswaarde aan materieel is geleverd. 00:15:33.919 --> 00:15:34.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor mevrouw Ollongren 00:15:36.039 --> 00:15:36.940 align:middle line:82% position:46% size:100% "miljoen" roepen. Zei 00:15:38.679 --> 00:15:40.990 align:middle line:82% position:46% size:100% ik "miljard"? Ik bedoel natuurlijk 526 miljoen. 00:15:41.500 --> 00:15:42.937 align:middle line:82% position:46% size:100% Bedankt voor de correctie. Kijk, wat handig dat de 00:15:43.057 --> 00:15:45.519 align:middle line:82% position:46% size:100% bewindspersoon meteen reageert. Het is goed dat de bewindspersoon op 00:15:45.639 --> 00:15:47.120 align:middle line:82% position:46% size:100% de hoogte is, want dit soort fouten zijn niet handig. 00:15:47.240 --> 00:15:50.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we 526 miljard gaan uitgeven, dan is dat natuurlijk catastrofaal. 00:15:51.299 --> 00:15:53.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is 526 miljoen uitgegeven aan vervangingswaarde. 00:15:55.080 --> 00:15:57.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is het standpunt van de PVV daarin? 00:15:57.159 --> 00:15:59.700 align:middle line:82% position:46% size:100% BVNL vindt namelijk dat we überhaupt geen steun moeten geven aan 00:15:59.820 --> 00:16:01.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne. Dat kost ongelofelijk veel geld. 00:16:01.480 --> 00:16:04.720 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn niet meer in staat om met ons eigen leger ons eigen 00:16:04.840 --> 00:16:08.100 align:middle line:82% position:46% size:100% grondgebied te verdedigen. Hadden we die 526 miljoen dan niet 00:16:08.320 --> 00:16:10.799 align:middle line:82% position:46% size:100% beter kunnen besteden aan ons eigen leger? 00:16:13.570 --> 00:16:15.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben blij dat ik daar nog iets over kan zeggen. 00:16:15.529 --> 00:16:19.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb wel nog één kleine correctie, want de PVV heeft zich nooit verzet 00:16:19.279 --> 00:16:21.379 align:middle line:82% position:46% size:100% tegen de komst van nieuwe onderzeeërs. 00:16:21.500 --> 00:16:26.029 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn juist overtuigd van de noodzaak van die nieuwe onderzeeërs. 00:16:26.149 --> 00:16:31.429 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben wél een probleem met de F-35's, omdat dat vliegtuig wordt 00:16:31.549 --> 00:16:34.970 align:middle line:82% position:46% size:100% gekenmerkt door 857 gebreken, om precies te zijn. 00:16:35.090 --> 00:16:38.419 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kom ik bij uw hoofdvraag. Ik ben blij met die vraag. 00:16:38.539 --> 00:16:44.210 align:middle line:82% position:46% size:100% De PVV is niet blij met de manier waarop dit kabinet omgaat met de 00:16:44.330 --> 00:16:48.440 align:middle line:82% position:46% size:100% wapenleveranties, met de betaling van wapens voor Oekraïne. 00:16:48.559 --> 00:16:53.269 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen dat geld inderdaad veel beter aan het Nederlands belang 00:16:53.389 --> 00:16:55.960 align:middle line:82% position:46% size:100% besteden. Daar ben ik het dus mee eens. 00:16:56.679 --> 00:17:01.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben daar nu niet heel uitgebreid op ingegaan, omdat ik dat vorige 00:17:01.429 --> 00:17:04.240 align:middle line:82% position:46% size:100% week al bij een wetgevingsoverleg heb gedaan. 00:17:04.779 --> 00:17:07.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen heb ik ook een motie ingediend waarin staat dat het kabinet moet 00:17:07.638 --> 00:17:12.710 align:middle line:82% position:46% size:100% stoppen met die wapenleveranties. Die motie heeft u gisteren bij de 00:17:12.829 --> 00:17:16.150 align:middle line:82% position:46% size:100% stemmingen gelukkig gesteund. Ik ben blij dat ik dat nog even kan 00:17:16.450 --> 00:17:20.420 align:middle line:82% position:46% size:100% ophelderen. Dank u wel, meneer Fritsma, voor uw 00:17:20.539 --> 00:17:23.849 align:middle line:82% position:46% size:100% inbreng namens de PVV. Dan gaan we door naar de volgende 00:17:23.970 --> 00:17:25.819 align:middle line:82% position:46% size:100% spreker. Dat is de heer Valstar. 00:17:25.940 --> 00:17:29.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij spreekt namens de VVD. Hij heeft maar liefst 21 minuten 00:17:29.690 --> 00:17:30.640 align:middle line:82% position:46% size:100% spreektijd aangevraagd. 00:17:32.740 --> 00:17:35.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij zegt: gaat u er maar even lekker voor zitten. 00:17:35.559 --> 00:17:36.243 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie dat een aantal van u dat ook meteen doet. 00:17:36.364 --> 00:17:39.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Het woord is aan de heer Valstar. Voorzitter, dank. 00:17:40.599 --> 00:17:43.759 align:middle line:82% position:46% size:100% "Een volk dat zijn verdediging verwaarloost, zet zijn vrijheid op 00:17:43.880 --> 00:17:47.730 align:middle line:82% position:46% size:100% het spel." Deze zin valt te lezen op een bescheiden monument dat pal 00:17:47.849 --> 00:17:50.339 align:middle line:82% position:46% size:100% naast een voormalig christelijk schooltje in het Zuid-Hollandse 00:17:50.460 --> 00:17:53.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Rijsoord staat. Dat monument staat er niet zonder 00:17:53.450 --> 00:17:56.359 align:middle line:82% position:46% size:100% reden. Op 15 mei 1940 tekende generaal 00:17:56.480 --> 00:17:59.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Winkelman als bevelhebber van de Nederlandse strijdkrachten daar 00:17:59.589 --> 00:18:01.400 align:middle line:82% position:46% size:100% namelijk de capitulatie van Nederland. 00:18:01.519 --> 00:18:04.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat deed hij op de dag dat Rijsoord niet alleen figuurlijk, maar ook 00:18:04.660 --> 00:18:06.670 align:middle line:82% position:46% size:100% letterlijk onder de rook van Rotterdam lag. 00:18:07.689 --> 00:18:10.670 align:middle line:82% position:46% size:100% "Een volk dat zijn verdediging verwaarloost, zet zijn vrijheid op 00:18:10.789 --> 00:18:13.750 align:middle line:82% position:46% size:100% het spel." Een ogenschijnlijk eenvoudige zin op een relatief 00:18:13.869 --> 00:18:16.400 align:middle line:82% position:46% size:100% onbekend monument. Het is echter een zin met een 00:18:16.519 --> 00:18:19.339 align:middle line:82% position:46% size:100% diepere betekenis, die decennia later nog steeds bij iedereen zou 00:18:19.460 --> 00:18:22.640 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten doorklinken. Ik zeg "zou", want wij Nederlanders, 00:18:22.759 --> 00:18:25.059 align:middle line:82% position:46% size:100% en met name wij politici, hebben niet geleerd van het verleden. 00:18:25.869 --> 00:18:28.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben Defensie verwaarloosd. Wij hebben onze verdediging 00:18:28.369 --> 00:18:30.500 align:middle line:82% position:46% size:100% verwaarloosd. Daarmee zetten wij onze vrijheid op 00:18:30.619 --> 00:18:33.019 align:middle line:82% position:46% size:100% het spel. De zin werd weer actueel na de 00:18:33.140 --> 00:18:35.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Russische dreiging en de inval in Oekraïne. 00:18:35.859 --> 00:18:38.380 align:middle line:82% position:46% size:100% De oorlogsdreiging in Europa is daarmee terug van weggeweest. 00:18:38.740 --> 00:18:41.839 align:middle line:82% position:46% size:100% Landen als Polen en Finland, die grenzen aan Rusland, voelden die 00:18:41.960 --> 00:18:43.910 align:middle line:82% position:46% size:100% dreiging al langer. Zij hebben een stevige krijgsmacht 00:18:44.029 --> 00:18:46.029 align:middle line:82% position:46% size:100% staan. De Nederlandse ogen werden echter 00:18:46.150 --> 00:18:49.099 align:middle line:82% position:46% size:100% het afgelopen jaar pas geopend. Dat betekent dat wij ver 00:18:49.220 --> 00:18:51.079 align:middle line:82% position:46% size:100% achterlopen. Wij trekken nu pas gedeeltelijk het 00:18:51.200 --> 00:18:53.523 align:middle line:82% position:46% size:100% been bij. De problemen van Defensie zijn 00:18:53.644 --> 00:18:55.220 align:middle line:82% position:46% size:100% namelijk groot. Die problemen zijn zelfs zo groot 00:18:55.339 --> 00:18:57.229 align:middle line:82% position:46% size:100% dat ze niet met alleen 5 miljard zijn op te lossen, en zeker niet 00:18:57.348 --> 00:19:00.640 align:middle line:82% position:46% size:100% tijdens deze kabinetsperiode. Dat blijkt ook maar weer uit het 00:19:00.759 --> 00:19:04.309 align:middle line:82% position:46% size:100% NATO Defence Planning Capability Review, waar gisteren ineens van 00:19:04.430 --> 00:19:06.950 align:middle line:82% position:46% size:100% alles over te doen was. De munitievoorraden worden 00:19:07.069 --> 00:19:08.890 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld aangevuld tot de norm van artikel 00:19:12.369 --> 00:19:15.019 align:middle line:82% position:46% size:100% 100-missies, maar niet tot de NAVO-normen voor een oorlog met 00:19:15.140 --> 00:19:17.648 align:middle line:82% position:46% size:100% Rusland. De eveneens gisteren verschenen 00:19:18.039 --> 00:19:19.538 align:middle line:82% position:46% size:100% KPI-brief rept hier bijvoorbeeld ook niet over. 00:19:19.960 --> 00:19:22.808 align:middle line:82% position:46% size:100% In hoeverre voldoen wij aan NAVO-taken en de capaciteitseisen? 00:19:22.960 --> 00:19:26.599 align:middle line:82% position:46% size:100% In hoeverre voldoen onze munitievoorraden aan het in werking 00:19:26.720 --> 00:19:29.980 align:middle line:82% position:46% size:100% treden van het artikel 5-scenario? Dat lijken mij vrij belangrijke 00:19:30.640 --> 00:19:32.500 align:middle line:82% position:46% size:100% zaken om op te nemen in die KPI-brief. 00:19:33.279 --> 00:19:34.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag een reactie van het kabinet waarom dit daar niet in is 00:19:35.000 --> 00:19:36.680 align:middle line:82% position:46% size:100% opgenomen. Kunnen zij alsnog toezeggen dit te 00:19:36.799 --> 00:19:38.690 align:middle line:82% position:46% size:100% doen? Voorzitter. 00:19:38.809 --> 00:19:41.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Al met al toont dit aan dat Defensie gebaat is bij een stabiele 00:19:41.480 --> 00:19:43.929 align:middle line:82% position:46% size:100% financiering, zoals een wettelijk vastgelegde norm. 00:19:45.250 --> 00:19:47.660 align:middle line:82% position:46% size:100% De geschiedenis leert namelijk dat er na het eindigen van conflicten op 00:19:47.779 --> 00:19:50.630 align:middle line:82% position:46% size:100% het Europese continent, direct weer met de botte bijl naar de krijsmacht 00:19:50.750 --> 00:19:52.940 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt gezwaaid. Ik zou de minister willen vragen of 00:19:53.059 --> 00:19:55.910 align:middle line:82% position:46% size:100% zij, net als de Adviesraad Internationale Vraagstukken en de 00:19:56.029 --> 00:19:59.779 align:middle line:82% position:46% size:100% initiatiefnemers van de 2%-wet, ziet dat de krijgsmacht gebaat is bij een 00:19:59.900 --> 00:20:02.599 align:middle line:82% position:46% size:100% stabiele financiering die verder gaat dan de afspraken uit het 00:20:02.720 --> 00:20:06.049 align:middle line:82% position:46% size:100% huidige coalitieakkoord. Dat is al een belangrijke stap, 00:20:06.170 --> 00:20:08.239 align:middle line:82% position:46% size:100% voorzitter. Want de begroting van Defensie wordt 00:20:08.358 --> 00:20:11.019 align:middle line:82% position:46% size:100% dankzij de coalitie structureel met 5 miljard opgehoogd. 00:20:11.559 --> 00:20:15.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zorgt ervoor dat Defensie van een dieptepunt in 2014, toen er 00:20:15.380 --> 00:20:18.890 align:middle line:82% position:46% size:100% slechts 7,4 miljard werd uitgegeven aan de krijgsmacht, naar 18,9 00:20:19.009 --> 00:20:21.130 align:middle line:82% position:46% size:100% miljard euro gaat. Dat is bijna een verdrievoudiging 00:20:21.309 --> 00:20:24.470 align:middle line:82% position:46% size:100% van het budget. Nederland en de andere Europese 00:20:24.589 --> 00:20:26.420 align:middle line:82% position:46% size:100% landen moeten de tijdelijke verzwakking van de Russische 00:20:26.539 --> 00:20:30.069 align:middle line:82% position:46% size:100% strijdkrachten aangrijpen om zo snel mogelijk een meer aan de Amerikanen 00:20:30.190 --> 00:20:32.890 align:middle line:82% position:46% size:100% gelijkwaardig aandeel van onze collectieve veiligheid te leveren. 00:20:33.759 --> 00:20:36.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Rusland kan zijn krijgsmacht weer opbouwen en naast Rusland zijn er 00:20:36.400 --> 00:20:39.230 align:middle line:82% position:46% size:100% andere problemen, zoals een instabiele Balkan, een altijd op de 00:20:39.349 --> 00:20:42.619 align:middle line:82% position:46% size:100% loer liggende dreiging van terrorisme, een fragiele onderzeese 00:20:42.740 --> 00:20:45.710 align:middle line:82% position:46% size:100% infrastructuur en een onder het oppervlak sluimerende dreiging 00:20:45.829 --> 00:20:48.349 align:middle line:82% position:46% size:100% vanuit China. Want er bestaat een reële kans dat 00:20:48.470 --> 00:20:52.119 align:middle line:82% position:46% size:100% de Amerikanen ons plots meer van het Europese werk laten opknappen, 00:20:52.930 --> 00:20:55.750 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld bij een dreigende Chinese invasie in Taiwan. 00:20:56.200 --> 00:20:58.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zijn de Amerikaanse patrouillevliegtuigen op zoek naar 00:20:58.608 --> 00:21:01.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Chinese onderzeeboten en kunnen we hen niet meer bellen als er plots 00:21:01.289 --> 00:21:03.640 align:middle line:82% position:46% size:100% een gasleiding in de Baltische Zee ontploft. 00:21:04.750 --> 00:21:07.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat de Europese tak binnen de NAVO het been flink zal 00:21:07.910 --> 00:21:10.599 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten bijtrekken om er te staan als het nodig is. 00:21:11.769 --> 00:21:13.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Daarbij zullen we wel, zij het 00:21:13.490 --> 00:21:15.309 align:middle line:82% position:46% size:100% tandenknarsend, enig geduld moeten opbrengen. 00:21:15.849 --> 00:21:18.136 align:middle line:82% position:46% size:100% De vraag op de markt is toegenomen. De levertijden zijn langer, en 00:21:18.257 --> 00:21:19.689 align:middle line:82% position:46% size:100% grondstoffen en materieel zijn duurder. 00:21:20.529 --> 00:21:23.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Daaruit moeten we niet de conclusie trekken dat Defensie het geld toch 00:21:23.240 --> 00:21:26.420 align:middle line:82% position:46% size:100% niet krijgt weggezet, maar juist dat een stabiele financiering nodig is 00:21:26.539 --> 00:21:30.250 align:middle line:82% position:46% size:100% om tijdig bestellingen te plaatsen. Dat hebben we gelukkig ook gedaan 00:21:30.369 --> 00:21:33.750 align:middle line:82% position:46% size:100% met bijvoorbeeld de F-35, waarvan het 33ste toestel inmiddels al 00:21:33.869 --> 00:21:35.970 align:middle line:82% position:46% size:100% airborne is, zeg ik specifiek tegen de heer Fritsma. 00:21:36.180 --> 00:21:38.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Als geboren Fries moet hij de sound of freedom toch wel missen in de 00:21:38.859 --> 00:21:41.769 align:middle line:82% position:46% size:100% stille Randstad; op de stille Randstad kom ik straks nog terug. 00:21:42.849 --> 00:21:45.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij de verwerving van de F-35 was Defensie samen met de Nederlandse 00:21:45.769 --> 00:21:48.977 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie al vroegtijdig aan boord en daarom krijgen wij nu sneller en 00:21:49.096 --> 00:21:51.890 align:middle line:82% position:46% size:100% goedkoper onze toestellen dan landen die het van de plank kopen, zoals 00:21:52.009 --> 00:21:54.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Duitsland en Zwitserland. Het levert ook nog eens miljarden op 00:21:54.858 --> 00:21:57.436 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de Nederlandse industrie. Maar tegelijkertijd zijn er ook 00:21:57.557 --> 00:21:59.079 align:middle line:82% position:46% size:100% legio voorbeelden van waar het wel beter kan. 00:21:59.740 --> 00:22:03.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo koos Defensie bij 515 nieuwe jeeps voor de Luchtmobiele Brigade 00:22:03.470 --> 00:22:07.039 align:middle line:82% position:46% size:100% niet voor het Nederlandse Defenture, dat al bewezen geschikte voertuigen 00:22:07.160 --> 00:22:10.319 align:middle line:82% position:46% size:100% voor het KST leverde, maar voor de goedkoopste buitenlandse aanbieder, 00:22:10.440 --> 00:22:13.930 align:middle line:82% position:46% size:100% waarvan later bleek dat hun voorstel alleen op papier voldeed. 00:22:15.700 --> 00:22:18.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Waarom wordt de opdracht niet bij Defenture neergelegd? 00:22:18.759 --> 00:22:21.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een voorbeeld dat eigenlijk boekdelen spreekt over de mindset 00:22:21.259 --> 00:22:23.720 align:middle line:82% position:46% size:100% waarin Defensie nog zit. We hebben de staatssecretaris en de 00:22:23.839 --> 00:22:26.457 align:middle line:82% position:46% size:100% minister begin dit jaar bij het hoofdlijnendebat al aangemoedigd om 00:22:26.576 --> 00:22:28.759 align:middle line:82% position:46% size:100% vaart te maken en nadrukkelijk ook naar de Nederlandse industrie te 00:22:28.880 --> 00:22:32.359 align:middle line:82% position:46% size:100% kijken, zeker als die de capaciteiten klaar heeft staan. 00:22:32.480 --> 00:22:35.809 align:middle line:82% position:46% size:100% We juichen de 250 miljoen voor onderzoek, ecosystemen en fondsen 00:22:35.930 --> 00:22:38.470 align:middle line:82% position:46% size:100% toe, maar het is, met alle respect, wel allemaal toekomstmuziek. 00:22:39.220 --> 00:22:41.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Want de industrie is juist gebaat bij directe opdrachten. 00:22:42.130 --> 00:22:45.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Een scheepswerf als IHC heeft onlangs 250 man moeten ontslaan, 00:22:45.640 --> 00:22:47.710 align:middle line:82% position:46% size:100% terwijl er nog steeds sprake is van achterstanden in Den Helder. 00:22:48.400 --> 00:22:50.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook in de Volkskrant van vandaag wordt er weer bericht — het is een 00:22:51.109 --> 00:22:53.864 align:middle line:82% position:46% size:100% mooie quote — dat het lijkt alsof we wel banger voor Brussel zijn dan 00:22:53.983 --> 00:22:55.640 align:middle line:82% position:46% size:100% voor Moskou. Voorzitter. 00:22:55.759 --> 00:22:58.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou tegen beide bewindslieden willen zeggen: minder studie, meer 00:22:58.730 --> 00:23:01.598 align:middle line:82% position:46% size:100% staal. Ik herhaal opnieuw de aanmoediging 00:23:01.719 --> 00:23:05.180 align:middle line:82% position:46% size:100% die we al via een motie deden: versnel met het verwerven en het 00:23:05.299 --> 00:23:08.599 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhoud buiten de gebaande paden om, betrek de eigen industrie, durf 00:23:08.720 --> 00:23:11.450 align:middle line:82% position:46% size:100% fouten te maken. Ik vraag opnieuw op welke wijze de 00:23:11.569 --> 00:23:13.210 align:middle line:82% position:46% size:100% bewindspersonen hier gehoor aan gaan geven. 00:23:14.890 --> 00:23:17.269 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd zien we dat de defensie industrie nog steeds in het 00:23:17.390 --> 00:23:21.130 align:middle line:82% position:46% size:100% beklaagdenbankje zit bij de o zo keurige financiële sectoren. 00:23:21.849 --> 00:23:24.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Het afgelopen jaar ervoeren veel bedrijven namelijk problemen bij het 00:23:25.039 --> 00:23:27.220 align:middle line:82% position:46% size:100% aanvragen van bijvoorbeeld leningen of bankrekeningen. 00:23:27.910 --> 00:23:30.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbovenop hangt ook de invoering van het ecolabel als een zwaard van 00:23:30.920 --> 00:23:33.957 align:middle line:82% position:46% size:100% Damocles boven de sector. Bedrijven komen in aanmerking voor 00:23:34.076 --> 00:23:37.009 align:middle line:82% position:46% size:100% een ecolabel als defensieactiviteiten maximaal 5% van 00:23:37.130 --> 00:23:40.009 align:middle line:82% position:46% size:100% de omzet vormen. Met name voor kleine ondernemers die 00:23:40.130 --> 00:23:42.250 align:middle line:82% position:46% size:100% een forse opdracht willen binnenhalen, is dit een probleem. 00:23:42.849 --> 00:23:45.630 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister vroeg onlangs terecht aandacht voor deze problematiek 00:23:45.750 --> 00:23:48.700 align:middle line:82% position:46% size:100% tijdens het door het FD georganiseerde Europadebat en zei: 00:23:49.119 --> 00:23:51.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland moet de wapenindustrie durven te omarmen. 00:23:52.420 --> 00:23:55.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Die oproep willen wij hier nogmaals van harte ondersteunen, maar ik zou 00:23:55.339 --> 00:23:57.788 align:middle line:82% position:46% size:100% de minister toch willen vragen het niet alleen bij die oproep te laten. 00:23:58.450 --> 00:24:00.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Want wat gaat de minister doen om ervoor te zorgen dat de defensie 00:24:00.740 --> 00:24:03.019 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie niet langer in het verdomhoekje van de pensioenfondsen 00:24:03.140 --> 00:24:06.440 align:middle line:82% position:46% size:100% en banken blijft zitten? Gaat zij om tafel met de Nederlandse 00:24:06.559 --> 00:24:09.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Vereniging van Banken? Is de minister van Financiën al op 00:24:09.289 --> 00:24:11.750 align:middle line:82% position:46% size:100% pad gestuurd? Kan de industrie bij de minister 00:24:11.869 --> 00:24:13.990 align:middle line:82% position:46% size:100% aankloppen als de financiële sector niet thuis geeft? 00:24:14.349 --> 00:24:15.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Het is niet vies maar verstandig om 00:24:15.950 --> 00:24:18.589 align:middle line:82% position:46% size:100% te investeren in de wapenindustrie. Dat geldt ook voor 00:24:18.710 --> 00:24:22.670 align:middle line:82% position:46% size:100% exportvergunningen. Ik weet dat dit punt op het terrein 00:24:22.789 --> 00:24:25.880 align:middle line:82% position:46% size:100% van de minister voor BHOS ligt, maar voor een sterke defensie industrie 00:24:26.000 --> 00:24:30.529 align:middle line:82% position:46% size:100% is export cruciaal en die is nu aan te veel bureaucratische regels 00:24:30.650 --> 00:24:32.839 align:middle line:82% position:46% size:100% onderworpen. Bedrijven die iets geleverd hebben, 00:24:32.960 --> 00:24:35.390 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten bijvoorbeeld ieder jaar weer een vergunning aanvragen om 00:24:35.509 --> 00:24:38.930 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhoud te kunnen uitvoeren. Waarom zijn bijvoorbeeld meerjarige 00:24:39.049 --> 00:24:41.150 align:middle line:82% position:46% size:100% vergunningen hier geen optie? Ik vraag de minister en de 00:24:41.269 --> 00:24:44.180 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris om deze handschoen op te pakken richting Buitenlandse 00:24:44.299 --> 00:24:47.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Zaken, want uiteindelijk hebben zij deze sector nodig voor een krachtige 00:24:47.660 --> 00:24:49.029 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmacht. Graag een reactie. 00:24:50.529 --> 00:24:54.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor u uw vervolg betoogt, heeft de heer Van Dijk namens de SP een 00:24:54.529 --> 00:24:55.480 align:middle line:82% position:46% size:100% interruptie. Ik had al 00:24:57.160 --> 00:24:58.359 align:middle line:82% position:46% size:100% zo'n vermoeden. Ik hoor dat 00:25:00.430 --> 00:25:04.119 align:middle line:82% position:46% size:100% pleidooi om maar vooral te gaan investeren in wapenbedrijven nu van 00:25:04.240 --> 00:25:07.339 align:middle line:82% position:46% size:100% diverse kanten komen, terwijl ik het altijd heel goed vond dat bedrijven, 00:25:07.460 --> 00:25:08.558 align:middle line:82% position:46% size:100% pensioenfondsen en banken daar terughoudend in waren. 00:25:09.160 --> 00:25:15.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze zijn daar terughoudend in en dat is ook niet voor niks, want wapens 00:25:15.569 --> 00:25:20.059 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn geen bloemen. Uit het onderzoek van PAX blijkt 00:25:20.180 --> 00:25:24.230 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld dat banken nu al voor 90 miljard euro investeren in 00:25:24.349 --> 00:25:27.079 align:middle line:82% position:46% size:100% wapenbedrijven. Die maken wapens en die verkopen ze 00:25:27.200 --> 00:25:27.730 align:middle line:82% position:46% size:100% dan bijvoorbeeld aan 00:25:29.259 --> 00:25:30.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Saudi-Arabië. Die wapens worden dan weer gebruikt 00:25:31.039 --> 00:25:33.559 align:middle line:82% position:46% size:100% in de oorlog tegen Jemen, waar wij volgens mij helemaal niet blij mee 00:25:33.680 --> 00:25:36.589 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn. Dat is wat u wilt gaan stimuleren, 00:25:36.710 --> 00:25:40.460 align:middle line:82% position:46% size:100% meneer Valstar, met dit juichend pleidooi voor meer investeringen in 00:25:40.579 --> 00:25:43.329 align:middle line:82% position:46% size:100% wapens. Maar hoe gaat u dit soort perverse 00:25:43.779 --> 00:25:45.579 align:middle line:82% position:46% size:100% uitkomsten tegenhouden? 00:25:48.589 --> 00:25:52.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik had niet het idee dat de heer Van Dijk en ik het eens zouden worden op 00:25:52.440 --> 00:25:55.140 align:middle line:82% position:46% size:100% dit punt. Er zijn heel veel Nederlandse 00:25:55.259 --> 00:25:59.039 align:middle line:82% position:46% size:100% defensiebedrijven die geen bankrekening kunnen aanvragen of die 00:25:59.160 --> 00:26:01.487 align:middle line:82% position:46% size:100% niet eens een lening of een investering kunnen aanvragen bij 00:26:01.606 --> 00:26:06.548 align:middle line:82% position:46% size:100% financiële sectoren, terwijl wij ondertussen als overheid, als 00:26:08.559 --> 00:26:11.200 align:middle line:82% position:46% size:100% politiek, 5 miljard investeren in de defensie industrie. 00:26:11.559 --> 00:26:13.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat je daarvan best wel wat in de eigen industrie mag steken. 00:26:16.240 --> 00:26:17.450 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van Dijk, en graag via de voorzitter. 00:26:17.569 --> 00:26:19.839 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Valstar geeft helemaal geen antwoord op mijn vraag. 00:26:20.769 --> 00:26:25.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Uit onderzoek blijkt dat wapenbedrijven wapens leveren aan 00:26:25.369 --> 00:26:30.099 align:middle line:82% position:46% size:100% landen zoals Saudi-Arabië, een genadeloze dictatuur, die die wapens 00:26:31.089 --> 00:26:33.339 align:middle line:82% position:46% size:100% in Jemen gebruiken om er mensen mee te bombarderen. 00:26:33.849 --> 00:26:37.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is in feite wat de heer Valstar hier staat te propageren, maar dat 00:26:37.759 --> 00:26:40.579 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten we toch helemaal niet willen? Daar moeten we toch buitengewoon 00:26:40.700 --> 00:26:44.119 align:middle line:82% position:46% size:100% kritisch op zijn en ook de standaarden bij hanteren zoals we 00:26:44.240 --> 00:26:46.480 align:middle line:82% position:46% size:100% die hebben rond maatschappelijk verantwoord ondernemen? 00:26:46.960 --> 00:26:47.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Deelt u die mening? 00:26:49.180 --> 00:26:52.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik neem aan dat u dan de mening van de heer Valstar wilt horen, en niet 00:26:52.400 --> 00:26:56.029 align:middle line:82% position:46% size:100% de mijne. Dan zou ik toch de vraag aan de heer 00:26:56.150 --> 00:26:58.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Van Dijk willen stellen over welke specifieke Nederlandse bedrijven hij 00:26:58.759 --> 00:27:00.230 align:middle line:82% position:46% size:100% het dan heeft. Welke specifieke Nederlandse 00:27:00.349 --> 00:27:00.730 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven 00:27:02.439 --> 00:27:04.450 align:middle line:82% position:46% size:100% leveren wapens aan de Saudische overheid? 00:27:04.569 --> 00:27:06.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Zegt u het mij maar. Ik bedoel: ik hoor het graag van de 00:27:06.740 --> 00:27:07.729 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Van Dijk. Excuses, voorzitter. 00:27:07.848 --> 00:27:10.160 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dat staat allemaal in het rapport 00:27:10.279 --> 00:27:10.960 align:middle line:82% position:46% size:100% van PAX. Ja, lekker makkelijk. 00:27:11.079 --> 00:27:13.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit telt niet als interruptie hè, voorzitter? 00:27:13.700 --> 00:27:15.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Als u het kort houdt, zal ik deze niet meetellen. 00:27:15.400 --> 00:27:17.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik krijg hier een vraag. Dat vind ik buitengewoon prettig. 00:27:17.829 --> 00:27:21.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil ook graag het debat aangaan. Het staat uitgebreid in het rapport 00:27:22.099 --> 00:27:23.630 align:middle line:82% position:46% size:100% van PAX. Ik heb er ook Kamervragen over 00:27:23.750 --> 00:27:26.500 align:middle line:82% position:46% size:100% gesteld en kreeg daarop ontwijkende antwoorden van de regering. 00:27:27.430 --> 00:27:30.839 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn normen rond maatschappelijk verantwoord ondernemen en die worden 00:27:30.960 --> 00:27:35.990 align:middle line:82% position:46% size:100% niet gehandhaafd bij dit soort investeringen in wapens die in 00:27:36.109 --> 00:27:37.778 align:middle line:82% position:46% size:100% landen als Saudi-Arabië terechtkomen. 00:27:38.829 --> 00:27:41.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Van Dijk. Ik zie nog een interruptie van de 00:27:41.359 --> 00:27:42.609 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Van Haga, namens de Groep Van Haga. 00:27:45.730 --> 00:27:48.126 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben het eigenlijk helemaal eens met de VVD: rondom die 00:27:48.247 --> 00:27:49.990 align:middle line:82% position:46% size:100% exportvergunningen moet het veel makkelijker. 00:27:51.160 --> 00:27:53.589 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland is daar ongelofelijk streng in. 00:27:54.279 --> 00:27:57.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Die tendens is ingezet onder de vorige minister voor Buitenlandse 00:27:57.259 --> 00:27:59.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Handel en Ontwikkelingssamenwerking, mevrouw Kaag. 00:27:59.799 --> 00:28:01.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij is daar ontzettend streng in geweest, ook bij 00:28:02.470 --> 00:28:05.160 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhoudsvergunningen. Ik ondersteun het pleidooi dus 00:28:05.279 --> 00:28:08.358 align:middle line:82% position:46% size:100% helemaal, alleen we zitten hier met de verkeerde minister, want de 00:28:08.479 --> 00:28:11.109 align:middle line:82% position:46% size:100% minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking is 00:28:11.890 --> 00:28:16.104 align:middle line:82% position:46% size:100% VVD-minister mevrouw Schreinemacher. Ik stel dus voor dat de VVD daar 00:28:16.223 --> 00:28:19.670 align:middle line:82% position:46% size:100% gewoon in eigen kring voor gaat lobbyen, zodat het in eigen kring 00:28:19.789 --> 00:28:22.990 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt opgelost, want dit is echt een andere commissie. 00:28:24.109 --> 00:28:26.544 align:middle line:82% position:46% size:100% Meneer Valstar, een oproep aan u. Ja, volgens mij was het een oproep 00:28:26.663 --> 00:28:28.630 align:middle line:82% position:46% size:100% en dat is uitstekend. Mijn collega Klink heeft de 00:28:29.079 --> 00:28:30.740 align:middle line:82% position:46% size:100% BuHa-OS-begroting gedaan. Hij heeft hier ook een punt van 00:28:30.859 --> 00:28:33.640 align:middle line:82% position:46% size:100% gemaakt, dus ik zie het probleem niet helemaal. 00:28:34.420 --> 00:28:36.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is natuurlijk wel een groot probleem, want er zijn allerlei 00:28:37.009 --> 00:28:41.049 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven die hun omzet nu zien weglekken, naar Groot-Brittannië, 00:28:41.289 --> 00:28:45.259 align:middle line:82% position:46% size:100% naar Duitsland, naar Frankrijk. Er zit een VVD-minister op 00:28:45.380 --> 00:28:47.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Buitenlandse Handel die specifiek hierover gaat. 00:28:47.630 --> 00:28:50.420 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen dan zeggen "we doen een oproep bij de begroting van 00:28:50.539 --> 00:28:52.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie", maar dat zijn praatjes voor de bühne. 00:28:52.509 --> 00:28:54.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Het moet opgelost worden. Er zit een VVD-minister op dit 00:28:54.980 --> 00:28:56.650 align:middle line:82% position:46% size:100% dossier en het wordt niet opgelost. 00:28:58.150 --> 00:29:00.818 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet of de heer Van Haga ook de BuHa-OS-begroting heeft gedaan. 00:29:01.029 --> 00:29:02.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja? Die heeft hij gedaan. 00:29:02.119 --> 00:29:04.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan heeft hij mijn collega Klink hier ook over gehoord. 00:29:04.140 --> 00:29:06.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Die heeft diezelfde vragen gesteld. Die zijn beantwoord door het 00:29:06.890 --> 00:29:08.930 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet. Wij vinden elkaar erin dat de 00:29:09.049 --> 00:29:10.660 align:middle line:82% position:46% size:100% exportvergunningen veel soepeler moeten. 00:29:12.039 --> 00:29:13.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Vervolgt u uw betoog. 00:29:15.430 --> 00:29:17.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Het moet niet alleen bij woorden 00:29:17.480 --> 00:29:19.720 align:middle line:82% position:46% size:100% blijven, ook niet wat betreft de Europese samenwerking. 00:29:19.930 --> 00:29:22.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet dat de minister daarvoor graag het diplomatieke pad op gaat, 00:29:22.720 --> 00:29:25.609 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ik wil haar ook vragen zich persoonlijk in te zetten voor het 00:29:25.730 --> 00:29:29.269 align:middle line:82% position:46% size:100% wegnemen van praktische hindernissen, want uiteindelijk valt 00:29:29.390 --> 00:29:32.480 align:middle line:82% position:46% size:100% of staat het succes daarmee. Militairen moeten in hun dagelijks 00:29:32.599 --> 00:29:35.859 align:middle line:82% position:46% size:100% werk ervaren dat samenwerking hun werk effectiever maakt. 00:29:38.019 --> 00:29:40.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Want waar Nederland nu al zes jaar aan de PESCO-boom rammelt met 00:29:40.609 --> 00:29:43.339 align:middle line:82% position:46% size:100% militaire mobiliteit, hoorden we onlangs nog dat Duitsland het niet 00:29:43.460 --> 00:29:46.519 align:middle line:82% position:46% size:100% toeliet dat Franse tanks over de weg naar Roemenië werden vervoerd. 00:29:46.640 --> 00:29:48.717 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe kan dit? Hoe gaat de minister zich er 00:29:48.836 --> 00:29:53.150 align:middle line:82% position:46% size:100% persoonlijk voor inzetten dat dergelijke nodeloze barrières worden 00:29:53.269 --> 00:29:55.960 align:middle line:82% position:46% size:100% weggenomen? Dit geldt ook voor onze bilaterale 00:29:56.079 --> 00:29:58.700 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerkingsverbanden. Zo is het voor een Duitse militair 00:29:58.819 --> 00:30:01.489 align:middle line:82% position:46% size:100% nog steeds onmogelijk om in een identiek pantservoertuig van de 00:30:01.608 --> 00:30:04.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse landmacht te rijden, zoals de Fennek of Boxer. 00:30:04.839 --> 00:30:07.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geldt natuurlijk ook andersom, puur omdat het Nederlandse militair 00:30:07.670 --> 00:30:10.940 align:middle line:82% position:46% size:100% rijbewijs alleen geldig is voor voertuigen met een Nederlands 00:30:11.059 --> 00:30:13.730 align:middle line:82% position:46% size:100% kenteken. Kan het kabinet toezeggen dit 00:30:13.849 --> 00:30:17.960 align:middle line:82% position:46% size:100% onmiddellijk te zullen oplossen? Vorige week hebben we het al gehad 00:30:18.079 --> 00:30:20.799 align:middle line:82% position:46% size:100% over wat moeizaam lopende samenwerkingsverbanden, maar ik zou 00:30:20.980 --> 00:30:23.700 align:middle line:82% position:46% size:100% dit keer toch ook een succes willen uitlichten, namelijk het Multi Role 00:30:23.819 --> 00:30:26.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Tanker Transport, dat Nederland samen met Duitsland, Luxemburg, 00:30:26.900 --> 00:30:28.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Noorwegen, België en Tsjechië verwierf. 00:30:29.650 --> 00:30:31.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Het probleem met de rijbewijzen gaat hier dus niet op. 00:30:31.720 --> 00:30:33.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geldt ook voor de AWACS-toestellen, waar bijvoorbeeld 00:30:33.529 --> 00:30:37.160 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlanders, Amerikanen, Duitsers, Polen en Canadezen samen in één 00:30:37.279 --> 00:30:39.643 align:middle line:82% position:46% size:100% toestel werken. Ik zou de beide bewindslieden willen 00:30:39.762 --> 00:30:42.200 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen of er niet met diezelfde aanpak gekeken moet worden naar de 00:30:42.319 --> 00:30:45.950 align:middle line:82% position:46% size:100% problematiek op of, liever gezegd, ín de Noordzee en de Baltische Zee. 00:30:46.069 --> 00:30:49.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Na het rapport van HCSS en een motie uit de Tweede Kamer van collega 00:30:49.509 --> 00:30:53.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Boswijk kwam het kabinet een beetje in beweging op het dossier van de te 00:30:53.450 --> 00:30:55.059 align:middle line:82% position:46% size:100% beveiligen onderzeese infrastructuur. 00:30:55.759 --> 00:30:58.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Met het klappen van Nord Stream 1 en 2 zijn we eindelijk echt wakker 00:30:58.309 --> 00:31:00.259 align:middle line:82% position:46% size:100% geworden, maar een echte verantwoordelijkheid wordt nog 00:31:00.380 --> 00:31:02.809 align:middle line:82% position:46% size:100% steeds niet gevoeld. In een brief van afgelopen zomer 00:31:02.930 --> 00:31:05.180 align:middle line:82% position:46% size:100% schrijft het kabinet dat de deadline niet wordt gehaald en dat de hete 00:31:05.299 --> 00:31:08.450 align:middle line:82% position:46% size:100% aardappel bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat ligt. 00:31:08.569 --> 00:31:11.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat terwijl Defensie de afgelopen eeuwen verantwoordelijk was voor het 00:31:11.329 --> 00:31:14.440 align:middle line:82% position:46% size:100% beveiligen van onze belangen op zee, overzees en onderzees. 00:31:15.430 --> 00:31:17.809 align:middle line:82% position:46% size:100% De kabels waar ons dataverkeer en onze stroom doorheen lopen zijn 00:31:17.930 --> 00:31:20.390 align:middle line:82% position:46% size:100% buitengewoon kwetsbaar en een probleem voor alle rond de Noordzee 00:31:20.509 --> 00:31:22.400 align:middle line:82% position:46% size:100% liggende landen. Ik zou de minister dan ook willen 00:31:22.519 --> 00:31:26.319 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen om het voortouw te nemen voor een Noordzee-alliantie die deze 00:31:26.440 --> 00:31:29.279 align:middle line:82% position:46% size:100% vitale infrastructuur gezamenlijk beschermt tegen spionage, sabotage 00:31:29.400 --> 00:31:33.259 align:middle line:82% position:46% size:100% en terreuraanvallen. De basis is er al, want de relevante 00:31:33.380 --> 00:31:36.859 align:middle line:82% position:46% size:100% landen werken al maritiem samen via de JEF, de Joint Expeditionary 00:31:36.980 --> 00:31:39.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Force. Die kan, aangevuld met Duitsland, de 00:31:40.009 --> 00:31:42.326 align:middle line:82% position:46% size:100% basis zijn voor een gezamenlijke beveiliging van de Noordzee en de 00:31:42.446 --> 00:31:45.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Baltische Zee. De Britten zijn vorig jaar al op 00:31:45.190 --> 00:31:47.720 align:middle line:82% position:46% size:100% eigen houtje begonnen met de bouw van een monitoringsschip dat de 00:31:47.839 --> 00:31:51.210 align:middle line:82% position:46% size:100% onderzeese infrastructuur moet beschermen, het zogeheten MROSS, het 00:31:51.329 --> 00:31:55.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Multi-Role Ocean Surveillance Ship. Is het, indachtig het MRTT en AWACS, 00:31:56.089 --> 00:31:58.759 align:middle line:82% position:46% size:100% niet verstandig om de krachten en de financiën te bundelen en samen te 00:31:58.880 --> 00:32:02.798 align:middle line:82% position:46% size:100% verwerven, te bemannen en onze gezamenlijke belangen te beschermen? 00:32:03.369 --> 00:32:06.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Een vergelijkbaar initiatief is denkbaar voor patrouillevliegtuigen, 00:32:06.380 --> 00:32:10.220 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals de P-8, een capaciteit die binnen de Europese tak van de NAVO 00:32:10.339 --> 00:32:11.990 align:middle line:82% position:46% size:100% node wordt gemist. Ik hoor graag of de minister bereid 00:32:12.109 --> 00:32:15.619 align:middle line:82% position:46% size:100% is om dit met de JEF-partners en Duitsland te verkennen en het 00:32:15.740 --> 00:32:17.690 align:middle line:82% position:46% size:100% initiatief te nemen. Voorzitter. 00:32:17.809 --> 00:32:19.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat we meer en meer met internationale crews moeten werken 00:32:20.029 --> 00:32:22.220 align:middle line:82% position:46% size:100% en materieel moeten poolen, is natuurlijk uit efficiëntie en niet 00:32:22.339 --> 00:32:24.376 align:middle line:82% position:46% size:100% uit luxe. Nederland ontkomt er niet aan om 00:32:24.497 --> 00:32:28.430 align:middle line:82% position:46% size:100% intensiever de samenwerking te zoeken met de omringende landen, ook 00:32:28.549 --> 00:32:30.319 align:middle line:82% position:46% size:100% omdat het in de toekomst te kampen zal hebben met een tekort aan 00:32:30.440 --> 00:32:33.470 align:middle line:82% position:46% size:100% personeel. Laat ik duidelijk zijn: zonder 00:32:33.589 --> 00:32:35.720 align:middle line:82% position:46% size:100% personeel is al het materieel waardeloos. 00:32:35.839 --> 00:32:37.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zei het al eerder. De 12.000 militairen die tijdens de 00:32:37.940 --> 00:32:41.240 align:middle line:82% position:46% size:100% grote bezuinigingsronde van 2010-2012 de krijgsmacht hebben 00:32:41.359 --> 00:32:44.799 align:middle line:82% position:46% size:100% verlaten, komen we nu tekort. In de afgelopen twee jaar kon de 00:32:44.920 --> 00:32:47.240 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmacht op een lichte netto instroom rekenen, maar in het eerste 00:32:47.359 --> 00:32:50.259 align:middle line:82% position:46% size:100% halfjaar van 2022 is die een netto uitstroom geworden. 00:32:51.460 --> 00:32:53.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Naar verwachting zal die zelfs verder oplopen tot 20.000. 00:32:53.750 --> 00:32:56.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn wel goede ontwikkelingen die Defensie als werkgever 00:32:57.049 --> 00:32:59.569 align:middle line:82% position:46% size:100% aantrekkelijker moeten maken, van een verbeterde cao tot het recent 00:32:59.690 --> 00:33:02.829 align:middle line:82% position:46% size:100% gepresenteerde dienjaar. Het effect ervan zullen we nog niet 00:33:03.068 --> 00:33:06.247 align:middle line:82% position:46% size:100% direct zien; dat is de realiteit. Daarom moeten wij tegelijkertijd 00:33:06.366 --> 00:33:10.058 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie en onszelf blijven uitdagen om het daar niet bij te laten. 00:33:10.568 --> 00:33:13.160 align:middle line:82% position:46% size:100% De kip met de gouden eieren is niet voorhanden, maar we kunnen naast op 00:33:13.279 --> 00:33:16.160 align:middle line:82% position:46% size:100% lange termijn plannen ook snel praktische problemen oplossen. 00:33:16.279 --> 00:33:18.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik noem bijvoorbeeld de leeftijdsgrenzen. 00:33:18.279 --> 00:33:20.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Momenteel word je als 28-jarige afgewezen voor een functie bij de 00:33:21.108 --> 00:33:25.349 align:middle line:82% position:46% size:100% infanterie, omdat de maximumleeftijd daarvoor 27 jaar en 11 maanden is. 00:33:25.930 --> 00:33:28.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij het Frans Vreemdelingenlegioen, dat toch bekend staat als een elite 00:33:28.789 --> 00:33:30.939 align:middle line:82% position:46% size:100% eenheid, ligt die grens op 39,5 jaar. 00:33:31.509 --> 00:33:35.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo zegt Defensie in Nederland tegen een 29-jarige fitte vrouw die bewust 00:33:35.180 --> 00:33:38.180 align:middle line:82% position:46% size:100% een gevechtsfunctie wil bekleden op voorhand "nee", terwijl een 00:33:38.299 --> 00:33:41.359 align:middle line:82% position:46% size:100% 25-jarige iets te gezette en ongeïnteresseerde man wel mag 00:33:41.480 --> 00:33:44.339 align:middle line:82% position:46% size:100% solliciteren. Het resulteert erin dat circa 50% 00:33:44.619 --> 00:33:48.130 align:middle line:82% position:46% size:100% van de aanwas in de algemene militaire opleiding uitvalt. 00:33:48.970 --> 00:33:51.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou de staatssecretaris niet alleen hierop willen laten 00:33:51.380 --> 00:33:53.630 align:middle line:82% position:46% size:100% reflecteren, maar hem ook willen vragen of hij bereid is de 00:33:53.750 --> 00:33:56.349 align:middle line:82% position:46% size:100% leeftijdsgrenzen te verhogen. Voorzitter. 00:33:56.470 --> 00:33:59.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Een ander punt waar we eerder over hebben gesproken, is de werving en 00:33:59.119 --> 00:34:02.210 align:middle line:82% position:46% size:100% selectie. Ik en, ik denk, vele collega's hier 00:34:02.329 --> 00:34:05.210 align:middle line:82% position:46% size:100% in de Tweede Kamer krijgen nog steeds te veel signalen van jonge 00:34:05.329 --> 00:34:09.108 align:middle line:82% position:46% size:100% enthousiastelingen die al in de sollicitatieronde door de baas 00:34:09.228 --> 00:34:12.050 align:middle line:82% position:46% size:100% worden teleurgesteld. Ik haalde onlangs al het voorbeeld 00:34:12.170 --> 00:34:14.507 align:middle line:82% position:46% size:100% aan van een 18-jarige die in mei dit jaar solliciteerde bij de 00:34:14.626 --> 00:34:18.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Luchtmobiele Brigade en nog steeds op een antwoord zit te wachten. 00:34:19.059 --> 00:34:21.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Je komt van school, je hebt toegeleefd naar dat moment, je 00:34:21.269 --> 00:34:23.889 align:middle line:82% position:46% size:100% solliciteert bij luchtmobiel en dan moet je gaan zitten wachten. 00:34:24.188 --> 00:34:26.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Maanden. Ja, of je gaat gewoon wat anders 00:34:26.119 --> 00:34:28.489 align:middle line:82% position:46% size:100% doen. Defensie heeft niet de luxe om op 00:34:28.610 --> 00:34:30.280 align:middle line:82% position:46% size:100% deze wijze met sollicitanten om te gaan. 00:34:30.460 --> 00:34:33.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Op de weg naar de rode baret moet de rode loper worden uitgelegd. 00:34:33.528 --> 00:34:35.798 align:middle line:82% position:46% size:100% Een ander voorbeeld bereikte mij vorige week. 00:34:36.159 --> 00:34:38.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Een sollicitant is bijna anderhalf jaar onderweg en heeft nog steeds 00:34:38.929 --> 00:34:40.789 align:middle line:82% position:46% size:100% geen aanstelling. Als klap op de vuurpijl krijgt 00:34:40.909 --> 00:34:44.000 align:middle line:82% position:46% size:100% diegene nu te horen dat het 'm toch niet gaat worden vanwege een 00:34:44.119 --> 00:34:47.059 align:middle line:82% position:46% size:100% glutenintolerantie. Je kunt tegenwoordig vegetarisch, 00:34:47.179 --> 00:34:50.119 align:middle line:82% position:46% size:100% halal, veganistisch of frikandellen eten; je kunt alles eten bij 00:34:50.239 --> 00:34:52.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Paresto. Maar na anderhalf jaar worden 00:34:52.159 --> 00:34:53.750 align:middle line:82% position:46% size:100% afgewezen vanwege een glutenintolerantie? 00:34:53.869 --> 00:34:56.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Kom op. Ik verzoek de staatssecretaris om 00:34:56.360 --> 00:34:58.750 align:middle line:82% position:46% size:100% wat aan die paarse wervingskrokodil te doen, een mijlpunt 00:34:58.869 --> 00:35:01.159 align:middle line:82% position:46% size:100% doorzettingsmacht. Maar laat ons vooral eerst beginnen 00:35:01.280 --> 00:35:03.018 align:middle line:82% position:46% size:100% met het op orde brengen van de werving en selectie. 00:35:03.139 --> 00:35:05.648 align:middle line:82% position:46% size:100% Zet er mensen op die dat doen omdat ze daarvoor in de wieg zijn gelegd, 00:35:05.860 --> 00:35:07.179 align:middle line:82% position:46% size:100% niet omdat ze deze stoel moeten bezetten. 00:35:07.869 --> 00:35:09.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik verzoek de staatssecretaris ook om de uitval bij de AMOL aan te 00:35:09.650 --> 00:35:12.820 align:middle line:82% position:46% size:100% pakken, want 50% uitval is schrikbarend hoog. 00:35:13.539 --> 00:35:16.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Op deze manier kun je nog zoveel mooie initiatieven starten, maar 00:35:16.250 --> 00:35:18.289 align:middle line:82% position:46% size:100% zolang de werving en selectie niet op orde zijn, ga je het gat niet 00:35:18.409 --> 00:35:21.588 align:middle line:82% position:46% size:100% dichten. Nog een ander voorbeeld is de regel 00:35:21.708 --> 00:35:26.039 align:middle line:82% position:46% size:100% — die is ongetwijfeld samen met de bonden opgetuigd — dat maar op één 00:35:26.159 --> 00:35:27.358 align:middle line:82% position:46% size:100% specifieke functie gesolliciteerd mag worden. 00:35:27.730 --> 00:35:29.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Stel dat er één vacature bij de inlichtingendienst is en dat daar 00:35:30.019 --> 00:35:32.829 align:middle line:82% position:46% size:100% twintig sollicitanten op afkomen. Drie van hen blijken zeer geschikt. 00:35:33.010 --> 00:35:36.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Als groeiend bedrijf — er gaat 5 miljard naar Defensie — zou je ze 00:35:36.440 --> 00:35:39.349 align:middle line:82% position:46% size:100% het liefst alle drie aannemen en plaatsen, maar bij Defensie mag dat 00:35:39.469 --> 00:35:41.239 align:middle line:82% position:46% size:100% niet. Je mag de andere twee niet eens op 00:35:41.360 --> 00:35:43.510 align:middle line:82% position:46% size:100% een andere functie plaatsen die eveneens vacant is. 00:35:43.989 --> 00:35:46.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Een ander voorbeeld: militaire functies moeten worden omgezet in 00:35:46.489 --> 00:35:48.369 align:middle line:82% position:46% size:100% burgerfuncties vanwege onvoldoende aanbod. 00:35:48.878 --> 00:35:51.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan begint een maandenlange tocht door de woestijn, omdat er te weinig 00:35:51.739 --> 00:35:54.159 align:middle line:82% position:46% size:100% flexibiliteit is bij Defensie en de bonden. 00:35:55.119 --> 00:35:57.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou de staatssecretaris willen vragen op de voorgaande punten te 00:35:57.380 --> 00:35:59.690 align:middle line:82% position:46% size:100% reageren. Ik wil hem, de krijgsmacht en de 00:35:59.809 --> 00:36:02.719 align:middle line:82% position:46% size:100% sociale partners vanaf deze plek ertoe oproepen gezamenlijk stappen 00:36:02.840 --> 00:36:05.989 align:middle line:82% position:46% size:100% te zetten, want we kunnen het ons niet veroorloven om op deze 00:36:06.110 --> 00:36:08.739 align:middle line:82% position:46% size:100% halsstarrige en verouderde wijze van werven en aanstellen door te gaan. 00:36:09.340 --> 00:36:12.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor u uw betoog vervolgt, u heeft een interruptie van de heer Kuzu van 00:36:12.708 --> 00:36:14.789 align:middle line:82% position:46% size:100% DENK. Ja, voorzitter, dank u wel. 00:36:14.909 --> 00:36:18.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben het met de heer Valstar eens dat er werk moet worden gemaakt van 00:36:18.599 --> 00:36:22.099 align:middle line:82% position:46% size:100% de werving en selectie. Maar is de heer Valstar het ook met 00:36:22.219 --> 00:36:25.119 align:middle line:82% position:46% size:100% mijn fractie eens dat het basale probleem is dat het 00:36:25.628 --> 00:36:29.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensiepersoneel, met name waar het gaat om de onderste schalen, nog 00:36:29.958 --> 00:36:34.179 align:middle line:82% position:46% size:100% steeds, ook na het akkoord van 7 juli 2022, wordt onderbetaald? 00:36:35.869 --> 00:36:39.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou, de cao is omhooggegaan, dus we moeten in ieder geval gezamenlijk 00:36:40.019 --> 00:36:44.070 align:middle line:82% position:46% size:100% constateren dat de militairen wel meer zijn gaan verdienen, en dat dat 00:36:44.190 --> 00:36:46.159 align:middle line:82% position:46% size:100% ook wel meer conform de markt is. 00:36:48.369 --> 00:36:52.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom ook de toevoeging "na het akkoord van 7 juli 2022". 00:36:52.250 --> 00:36:55.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarvan ben ik op de hoogte. Er is inderdaad een verhoging 00:36:55.458 --> 00:36:59.750 align:middle line:82% position:46% size:100% toegepast op de cao, en we weten ook dat er wordt gerekend in procenten. 00:36:59.869 --> 00:37:05.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij zie je dus dat de hogere schalen in absolute bedragen er goed 00:37:05.329 --> 00:37:08.599 align:middle line:82% position:46% size:100% op vooruitgaan, maar dat dat in die onderste schalen, ook al is er 00:37:08.719 --> 00:37:12.010 align:middle line:82% position:46% size:100% sprake van een procentuele vooruitgang, in absolute 00:37:13.628 --> 00:37:17.599 align:middle line:82% position:46% size:100% zin, in absolute keiharde euro's, wel meevalt, vooral in een tijd 00:37:17.719 --> 00:37:21.048 align:middle line:82% position:46% size:100% waarin we te maken hebben met een energiecrisis waardoor de facturen 00:37:21.168 --> 00:37:24.318 align:middle line:82% position:46% size:100% van de energierekening onbetaalbaar worden, met stijgende kosten voor 00:37:24.438 --> 00:37:27.099 align:middle line:82% position:46% size:100% huishoudens voor zorgverzekeringen et cetera, et cetera. 00:37:27.489 --> 00:37:31.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Vindt de VVD-fractie dan nog steeds dat er, waar het gaat om de onderste 00:37:31.820 --> 00:37:35.780 align:middle line:82% position:46% size:100% schalen, in de onderste regionen van het Defensieapparaat, genoeg wordt 00:37:35.900 --> 00:37:39.159 align:middle line:82% position:46% size:100% verdiend om de werving en selectie op orde te kunnen krijgen? 00:37:40.659 --> 00:37:43.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij de laatste cao zijn in ieder geval de onderste rangen, de 00:37:43.519 --> 00:37:46.730 align:middle line:82% position:46% size:100% manschappen, er volgens mij 10% tot 20% op vooruitgegaan. 00:37:46.849 --> 00:37:50.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vind ik een flinke stap. Tegelijkertijd moet je ook wel 00:37:50.179 --> 00:37:53.539 align:middle line:82% position:46% size:100% kijken naar Defensie als geheel. De 5 miljard die nu structureel 00:37:53.659 --> 00:37:56.030 align:middle line:82% position:46% size:100% kapot wordt geslagen, kan je niet alleen maar aan personeel besteden; 00:37:56.150 --> 00:37:58.519 align:middle line:82% position:46% size:100% zo eerlijk ben ik ook. Dat personeel verdient goed 00:37:58.639 --> 00:38:01.329 align:middle line:82% position:46% size:100% vastgoed. Daar is in de afgelopen 50 à 60 jaar 00:38:01.719 --> 00:38:03.739 align:middle line:82% position:46% size:100% niks aan gebeurd. Dan kun je nog zo veel geld aan de 00:38:03.860 --> 00:38:06.650 align:middle line:82% position:46% size:100% militairen geven, maar je moet ook al die randvoorwaarden op orde 00:38:06.769 --> 00:38:06.969 align:middle line:82% position:46% size:100% brengen. 00:38:08.769 --> 00:38:13.036 align:middle line:82% position:46% size:100% Over die randvoorwaarden kunnen we, denk ik, ook wel een eind met elkaar 00:38:13.155 --> 00:38:13.838 align:middle line:82% position:46% size:100% optrekken. Die 00:38:15.610 --> 00:38:21.769 align:middle line:82% position:46% size:100% 10% tot 20% klopt ook, maar de heer Valstar weet natuurlijk ook dat er 00:38:21.889 --> 00:38:23.619 align:middle line:82% position:46% size:100% vóór dat akkoord van 7 juni 00:38:26.019 --> 00:38:31.688 align:middle line:82% position:46% size:100% 2022 sprake was van een dusdanige onderbetaling dat de manschappen 00:38:32.079 --> 00:38:35.780 align:middle line:82% position:46% size:100% onder het minimumloon zaten, waardoor er juist toeslagen aan te 00:38:35.900 --> 00:38:38.739 align:middle line:82% position:46% size:100% pas moesten komen om ze op het minimumloon te krijgen. 00:38:39.489 --> 00:38:43.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kan je inderdaad makkelijk schermen met 10% salarisverhoging, 00:38:44.019 --> 00:38:47.329 align:middle line:82% position:46% size:100% maar de vraag aan de heer Valstar is gewoon heel simpel: vindt hij die 00:38:47.449 --> 00:38:53.750 align:middle line:82% position:46% size:100% salarisverhoging voor de manschappen en de onderofficieren voldoende en 00:38:53.869 --> 00:38:58.099 align:middle line:82% position:46% size:100% adequaat in een tijd waarin er sprake is van enorme problemen met 00:38:58.219 --> 00:39:02.639 align:middle line:82% position:46% size:100% betrekking tot de koopkracht? Nogmaals, dat salaris is echt met 00:39:02.760 --> 00:39:06.030 align:middle line:82% position:46% size:100% een grote stap omhoog gegaan. Ik denk dat wij het ook met elkaar 00:39:06.150 --> 00:39:09.329 align:middle line:82% position:46% size:100% eens zijn dat er, als je niet gaat kijken naar de onderofficieren en 00:39:09.449 --> 00:39:12.630 align:middle line:82% position:46% size:100% manschappen, daarboven nog een aantal rangen zitten waar echt goed 00:39:12.750 --> 00:39:15.840 align:middle line:82% position:46% size:100% geld wordt verdiend. Dus als er een voorstel komt om te 00:39:15.960 --> 00:39:20.010 align:middle line:82% position:46% size:100% kijken of we de manschappen en onderofficieren nog beter kunnen 00:39:20.130 --> 00:39:22.619 align:middle line:82% position:46% size:100% betalen — volgens mij is die complete 5 miljard al uitgegeven, 00:39:22.739 --> 00:39:27.340 align:middle line:82% position:46% size:100% dus ik ben benieuwd waar de heer Kuzu dat uit gaat dekken — zie ik 00:39:27.489 --> 00:39:28.929 align:middle line:82% position:46% size:100% dat heel graag tegemoet. 00:39:31.030 --> 00:39:33.108 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dan is er een interruptie van de 00:39:33.228 --> 00:39:36.329 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Hammelburg namens D66. Dank u wel, voorzitter. 00:39:36.809 --> 00:39:39.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor de heer Valstar spreken over het grote probleem van de 00:39:39.820 --> 00:39:41.710 align:middle line:82% position:46% size:100% personeelstekorten. De heer Valstar heeft daar gewoon 00:39:41.829 --> 00:39:46.400 align:middle line:82% position:46% size:100% volledig gelijk in: als wij onvoldoende mensen weten te binden 00:39:46.519 --> 00:39:49.789 align:middle line:82% position:46% size:100% aan onze Defensie, aan onze krijgsmacht, dan betekent dat dat 00:39:49.909 --> 00:39:52.760 align:middle line:82% position:46% size:100% alle extra taken en alle investeringen die wij de komende 00:39:52.880 --> 00:39:54.949 align:middle line:82% position:46% size:100% jaren doen, in het niet vallen. Het begint bij het personeel. 00:39:55.070 --> 00:39:57.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Het personeel moet gelukkig zijn, en mensen moeten zich bij Defensie 00:39:58.000 --> 00:40:00.143 align:middle line:82% position:46% size:100% willen inzetten voor een veilig Nederland, een veilig Europa en een 00:40:00.264 --> 00:40:02.750 align:middle line:82% position:46% size:100% veilige wereld. Tegelijkertijd heb ik met de heer 00:40:02.869 --> 00:40:05.918 align:middle line:82% position:46% size:100% Valstar ook weleens wat interruptiedebatjes gehad over wat 00:40:06.070 --> 00:40:09.519 align:middle line:82% position:46% size:100% je allemaal moet doen en uit de kast moet trekken om dat personeelstekort 00:40:09.639 --> 00:40:12.280 align:middle line:82% position:46% size:100% echt aan te pakken. Dat is gigantisch, en daarover 00:40:12.400 --> 00:40:13.545 align:middle line:82% position:46% size:100% verschillen we nog weleens van inzicht. 00:40:13.666 --> 00:40:16.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus mijn vraag aan de heer Valstar is dan nogmaals: is de heer Valstar 00:40:16.280 --> 00:40:19.400 align:middle line:82% position:46% size:100% bereid om alles op alles te zetten om het personeelstekort aan te 00:40:19.519 --> 00:40:23.449 align:middle line:82% position:46% size:100% pakken, inclusief een goede werving op diversiteit, inclusief het "to 00:40:23.570 --> 00:40:26.780 align:middle line:82% position:46% size:100% do" los te laten, en te kunnen nadenken over de vraag of we andere 00:40:26.900 --> 00:40:30.137 align:middle line:82% position:46% size:100% EU-onderdanen — daarvan wonen er in Nederland 750.000! 00:40:30.257 --> 00:40:32.739 align:middle line:82% position:46% size:100% — ook bij Defensie kunnen laten werken? 00:40:33.809 --> 00:40:36.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik sta open voor ieder voorstel dat er uiteindelijk voor zorgt dat er 00:40:36.639 --> 00:40:38.469 align:middle line:82% position:46% size:100% meer mensen bij de krijgsmacht gaan werken. 00:40:38.590 --> 00:40:41.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zat even te denken: waar gaat deze interruptie van de heer 00:40:41.139 --> 00:40:43.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Hammelburg toe leiden? Maar ik voel 'm inmiddels, zou ik 00:40:43.119 --> 00:40:44.838 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen. We hebben het hier inderdaad over 00:40:44.958 --> 00:40:46.989 align:middle line:82% position:46% size:100% gehad, dus ik ben benieuwd wat het voorstel wordt. 00:40:48.010 --> 00:40:49.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dan heeft u een interruptie van de 00:40:49.670 --> 00:40:50.648 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Fritsma, PVV. 00:40:52.960 --> 00:40:56.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit was, met alle respect, een inbreng op zijstraten, en geen 00:40:56.809 --> 00:41:00.400 align:middle line:82% position:46% size:100% inbreng op hoofdlijnen. Ik snap nog dat de VVD geen woorden 00:41:00.519 --> 00:41:03.588 align:middle line:82% position:46% size:100% vuil wil maken aan het achterhouden van informatie door deze ministers; 00:41:03.708 --> 00:41:07.170 align:middle line:82% position:46% size:100% een pijnlijk punt. Maar de VVD heeft het nu zelfs niet 00:41:07.289 --> 00:41:11.838 align:middle line:82% position:46% size:100% over de grote punten waarmee de partij dit jaar zelf met veel 00:41:11.958 --> 00:41:14.378 align:middle line:82% position:46% size:100% bombarie de media zocht. Dat verbaast me wel. 00:41:15.579 --> 00:41:19.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Eerder dit jaar verschenen er grote krantenkoppen. 00:41:19.360 --> 00:41:23.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb ze bij me. "VVD: Stop verre opbouwmissies, 00:41:23.889 --> 00:41:28.789 align:middle line:82% position:46% size:100% focus op NAVO-grondgebied." Dat is een heel fundamenteel punt, want het 00:41:28.909 --> 00:41:31.360 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat over waar we onze defensie voor inzetten. 00:41:32.230 --> 00:41:36.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor er nu helemaal niets over. Hoe kan dat? 00:41:38.418 --> 00:41:40.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik nog tien minuten extra had gekregen, dan had ik het daar 00:41:40.320 --> 00:41:42.510 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien ook nog wel over gehad. Ik ben blij dat u begint over de 00:41:42.630 --> 00:41:45.440 align:middle line:82% position:46% size:100% NATO Capability Review. Ik heb er gisteren over uitgeweid op 00:41:45.559 --> 00:41:46.510 align:middle line:82% position:46% size:100% de sociale media. 00:41:48.070 --> 00:41:51.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij ontvangen iedere twee jaar de NATO Capability Review. 00:41:51.398 --> 00:41:55.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gebeurt al sinds in ieder geval 2016, 2018, 2020. 00:41:55.159 --> 00:42:00.559 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoorde de heer Fritsma net heel verbaasd zijn dat de NAVO er 00:42:00.679 --> 00:42:03.938 align:middle line:82% position:46% size:100% kritisch over is dat wij geen tanks meer hebben, maar dat stond ook in 00:42:04.059 --> 00:42:07.699 align:middle line:82% position:46% size:100% de NATO Capability Review van 2020, dus ik snap oprecht de verbazing 00:42:07.820 --> 00:42:08.318 align:middle line:82% position:46% size:100% niet helemaal. 00:42:11.110 --> 00:42:12.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Niet antwoorden op vragen is ook een kunst. 00:42:14.739 --> 00:42:19.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Natuurlijk is het wel relevant als de NAVO herhaaldelijk opmerkt dat 00:42:19.849 --> 00:42:23.378 align:middle line:82% position:46% size:100% het bijzonder vreemd is dat Nederland geen eigen tanks heeft. 00:42:23.559 --> 00:42:28.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was inderdaad zo in 2020, maar het stond er deze keer in nog 00:42:28.519 --> 00:42:33.429 align:middle line:82% position:46% size:100% scherpere bewoordingen in. Je moet die informatie hebben om te 00:42:33.550 --> 00:42:37.869 align:middle line:82% position:46% size:100% praten over hele belangrijke keuzes, zoals welk materieel je koopt. 00:42:38.289 --> 00:42:40.809 align:middle line:82% position:46% size:100% De Kamer had een informatieachterstand. 00:42:40.929 --> 00:42:45.130 align:middle line:82% position:46% size:100% We hadden die NAVO-kritiek niet. U moet toch erkennen 00:42:47.110 --> 00:42:52.489 align:middle line:82% position:46% size:100% dat dat niet zo hoort. Ik ga hier gewoon niet in mee. 00:42:52.610 --> 00:42:54.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Die NATO Capability Review wordt iedere twee jaar aan de Tweede Kamer 00:42:54.800 --> 00:42:56.409 align:middle line:82% position:46% size:100% gestuurd. De vorige keer is die in november 00:42:56.559 --> 00:42:59.599 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de Tweede Kamer gestuurd. Voor de begroting had het hier wat 00:42:59.719 --> 00:43:01.237 align:middle line:82% position:46% size:100% eerder kunnen liggen. Dat ben ik volledig met u eens. 00:43:01.356 --> 00:43:03.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan hadden we er hier uitgebreid over kunnen debatteren. 00:43:03.159 --> 00:43:05.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Sterker nog, ik ben van harte bereid om hier een apart commissiedebat 00:43:06.079 --> 00:43:07.969 align:middle line:82% position:46% size:100% over te voeren als u dat wilt. Dan kunnen we acht uur lang over die 00:43:08.090 --> 00:43:10.329 align:middle line:82% position:46% size:100% NATO Capability Review doordebatteren. 00:43:10.960 --> 00:43:11.858 align:middle line:82% position:46% size:100% U vindt mij aan uw zijde. 00:43:15.188 --> 00:43:18.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Op het gevaar af dat ik te snel door mijn interrupties heen ga: ik heb 00:43:18.650 --> 00:43:19.599 align:middle line:82% position:46% size:100% een vraag 00:43:21.250 --> 00:43:23.110 align:middle line:82% position:46% size:100% gesteld over 00:43:24.639 --> 00:43:29.030 align:middle line:82% position:46% size:100% het punt dat de VVD echt met veel bombarie de pers heeft gezocht over 00:43:29.289 --> 00:43:33.139 align:middle line:82% position:46% size:100% dat we moeten ophouden met verre opbouwmissies en moeten focussen op 00:43:33.260 --> 00:43:37.340 align:middle line:82% position:46% size:100% het eigen NAVO-grondgebied. Dat is een fundamentele kwestie, een 00:43:37.460 --> 00:43:40.989 align:middle line:82% position:46% size:100% hoofdlijn, die u nu totaal verwaarloost. 00:43:42.639 --> 00:43:45.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is heel vervelend. Weet u wat het probleem is? 00:43:47.559 --> 00:43:52.849 align:middle line:82% position:46% size:100% De VVD kan in de media steeds wel van alles roepen, maar als hier in 00:43:52.969 --> 00:43:58.068 align:middle line:82% position:46% size:100% de Kamer of bij de stemmingen de daad nooit, maar dan ook nooit, bij 00:43:58.188 --> 00:44:03.130 align:middle line:82% position:46% size:100% het woord wordt gevoegd, dan bent u de boel gewoon aan het misleiden. 00:44:03.480 --> 00:44:07.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar moet u gewoon mee ophouden. Ik hoorde hier geen specifieke 00:44:07.179 --> 00:44:09.170 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag, maar ik geef u wel de gelegenheid, indien gewenst, om erop 00:44:09.289 --> 00:44:10.849 align:middle line:82% position:46% size:100% te reageren. Ik vind dit een fantastisch 00:44:10.969 --> 00:44:13.268 align:middle line:82% position:46% size:100% toneelspel, want er ligt hier geen enkele opbouwmissie 00:44:14.918 --> 00:44:17.059 align:middle line:82% position:46% size:100% voor. Als die hier een keer voor komt te 00:44:17.179 --> 00:44:19.039 align:middle line:82% position:46% size:100% liggen, spreken wij erover. Dat vind ik uitstekend. 00:44:19.159 --> 00:44:21.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Het standpunt dat wij toen hebben uitgedragen, staat nog steeds. 00:44:26.989 --> 00:44:28.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga helaas ook vrij snel door mijn interrupties heen. 00:44:30.559 --> 00:44:33.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik sloeg een beetje aan op de schampere opmerking van de heer 00:44:33.599 --> 00:44:37.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Valstar dat er bij de hogere rangen toch wel heel grote bedragen worden 00:44:37.650 --> 00:44:40.699 align:middle line:82% position:46% size:100% verdiend. Ik wil de heer Valstar er toch op 00:44:40.820 --> 00:44:45.380 align:middle line:82% position:46% size:100% wijzen dat een tweede luitenant gewoon begint op €2.579 bruto per 00:44:45.500 --> 00:44:48.186 align:middle line:82% position:46% size:100% maand. Als je dan na een aantal jaren 00:44:48.306 --> 00:44:53.079 align:middle line:82% position:46% size:100% kapitein wordt, verdien je €3.600. Als je majoor wordt, begint het op 00:44:53.309 --> 00:44:55.880 align:middle line:82% position:46% size:100% €3.700. Een kolonel — dan ben je dus al 00:44:56.000 --> 00:44:58.610 align:middle line:82% position:46% size:100% twintig jaar bezig — verdient €5.700. 00:44:58.730 --> 00:45:02.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Pas als je een generaal bent — dan ben je dus al 30, 35 jaar bezig en 00:45:02.168 --> 00:45:05.900 align:middle line:82% position:46% size:100% heb je het echt supergoed gedaan — verdien je het salaris dat de heer 00:45:06.019 --> 00:45:09.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Valstar verdient. Dat zijn geen heel grote bedragen. 00:45:09.809 --> 00:45:09.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik 00:45:11.769 --> 00:45:14.630 align:middle line:82% position:46% size:100% snap dat er een salarisverhoging is geweest. 00:45:14.750 --> 00:45:16.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik snap dat het iets beter is geworden. 00:45:16.219 --> 00:45:19.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar er zit nog een enorme discrepantie tussen wat militairen 00:45:19.880 --> 00:45:22.148 align:middle line:82% position:46% size:100% verdienen en wat wij in de burgermaatschappij verdienen. 00:45:22.449 --> 00:45:24.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou de heer Valstar dus willen vragen om zijn aanmatigende 00:45:24.800 --> 00:45:26.349 align:middle line:82% position:46% size:100% opmerking terug te nemen. 00:45:27.960 --> 00:45:31.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was geen aanmatigende opmerking. We kunnen de bijlage — volgens mij 00:45:31.969 --> 00:45:35.469 align:middle line:82% position:46% size:100% is het bijlage D in het jaarverslag — erbij pakken. 00:45:35.590 --> 00:45:38.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarin staat precies weergegeven welke generaals wat verdienen. 00:45:38.610 --> 00:45:41.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Die verdienen in sommige gevallen meer dan de minister president. 00:45:41.340 --> 00:45:43.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is prima. Die keuze hebben we gemaakt, maar 00:45:43.289 --> 00:45:44.628 align:middle line:82% position:46% size:100% laten we dat gewoon feitelijk constateren. 00:45:48.099 --> 00:45:50.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zal dan inderdaad … U constateerde zelf al dat u snel door 00:45:50.659 --> 00:45:53.349 align:middle line:82% position:46% size:100% uw interrupties heen gaat. Het is uiteraard aan u. 00:45:53.769 --> 00:45:55.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Meneer Valstar, vervolgt u uw betoog. 00:45:55.980 --> 00:45:59.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Tegelijkertijd kan Defensie nog aan 00:45:59.510 --> 00:46:02.110 align:middle line:82% position:46% size:100% aantrekkingskracht winnen, puur door zichtbaarder te zijn. 00:46:02.409 --> 00:46:04.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is nodig ook, want de afgelopen jaren waren bijvoorbeeld 00:46:04.610 --> 00:46:07.617 align:middle line:82% position:46% size:100% Amsterdammers steevast geschrokken als er een F-16 of een Apache 00:46:07.737 --> 00:46:11.130 align:middle line:82% position:46% size:100% overvloog. Op 14 maart 2019 kopte NH Nieuws: 00:46:11.250 --> 00:46:12.688 align:middle line:82% position:46% size:100% "Amsterdammers schrikken van vliegshow. 00:46:13.300 --> 00:46:17.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Mensen doken naar de grond". In 2020 kopte AT5: Amsterdammers 00:46:17.239 --> 00:46:19.630 align:middle line:82% position:46% size:100% schrikken van een straaljager. Op Twitter meldde iemand: een 00:46:19.750 --> 00:46:22.309 align:middle line:82% position:46% size:100% fietser raakt bijna zijn evenwicht kwijt, wat een onbehaaglijk gevoel 00:46:22.429 --> 00:46:24.650 align:middle line:82% position:46% size:100% geeft dat ding. Weet je wat een onbehaaglijk gevoel 00:46:24.769 --> 00:46:26.440 align:middle line:82% position:46% size:100% geeft? Een Russische langeafstandsraket of 00:46:26.679 --> 00:46:30.440 align:middle line:82% position:46% size:100% een Shahed 136, die Iraanse drone die Oekraïense steden terroriseert. 00:46:30.559 --> 00:46:33.739 align:middle line:82% position:46% size:100% En hier in Nederland blijven we maar geschrokken en naïef reageren op 00:46:33.860 --> 00:46:36.559 align:middle line:82% position:46% size:100% defensiematerieel en debatteren we over strengere regels voor autonome 00:46:36.679 --> 00:46:38.510 align:middle line:82% position:46% size:100% wapens. Maar, voorzitter, er is misschien 00:46:38.630 --> 00:46:41.329 align:middle line:82% position:46% size:100% ook goed nieuws, want onlangs werd er opnieuw geoefend met Apaches in 00:46:41.449 --> 00:46:43.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Amsterdam. Het leverde prachtige beelden op en 00:46:43.880 --> 00:46:47.027 align:middle line:82% position:46% size:100% ditmaal geen geschrokken reacties. Psychologie van de koude grond, maar 00:46:47.146 --> 00:46:49.369 align:middle line:82% position:46% size:100% het lijkt erop dat er door meer en meer te oefenen en door het conflict 00:46:49.489 --> 00:46:51.550 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de oostgrens, toch enige gewenning optreedt. 00:46:52.119 --> 00:46:53.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Door zichtbaarder te zijn, neemt het draagvlak toe. 00:46:53.949 --> 00:46:56.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou de krijgsmacht dan ook vanaf deze plek van harte willen 00:46:56.300 --> 00:46:58.309 align:middle line:82% position:46% size:100% aanmoedigen om meer te oefenen in de Randstad. 00:46:58.429 --> 00:47:01.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, dat zorgt voor overlast, maar dat is wel voor onze eigen bestwil. 00:47:01.898 --> 00:47:04.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Want reken er maar op dat de kleine jongens en meiden met opengesperde 00:47:04.460 --> 00:47:06.798 align:middle line:82% position:46% size:100% mond staan te kijken naar onze militairen en het materieel, en 00:47:06.918 --> 00:47:09.099 align:middle line:82% position:46% size:100% zullen denken: als ik later groot ben, wil ik dat ook. 00:47:09.820 --> 00:47:12.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Los van de aantrekkingskracht van de krijgsmacht komt dat ook de 00:47:12.139 --> 00:47:15.496 align:middle line:82% position:46% size:100% geoefendheid van onze militairen ten goede, want ook vandaag de dag wordt 00:47:15.617 --> 00:47:18.079 align:middle line:82% position:46% size:100% er in Oekraïne van dorp tot dorp, van stad tot stad gevochten in de 00:47:18.199 --> 00:47:19.030 align:middle line:82% position:46% size:100% stedelijke omgeving. 00:47:20.860 --> 00:47:22.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan nog een ander voorbeeld van zichtbaarheid. 00:47:22.590 --> 00:47:25.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Met collega's Boswijk en Dassen waren we onlangs bij onze Duitse 00:47:25.760 --> 00:47:29.239 align:middle line:82% position:46% size:100% evenknieën in de Bundestag. Op de terugweg viel mij wat op op de 00:47:29.360 --> 00:47:32.269 align:middle line:82% position:46% size:100% verschillende stations, namelijk dat er veel militairen in gevechtstenue 00:47:32.389 --> 00:47:34.579 align:middle line:82% position:46% size:100% te zien waren. En dat bleek niet zo vreemd, want 00:47:34.699 --> 00:47:39.079 align:middle line:82% position:46% size:100% sinds 1 januari 2020 mogen Duitse militairen in uniform gratis reizen 00:47:39.199 --> 00:47:41.389 align:middle line:82% position:46% size:100% met de trein. Ik wil de bewindspersonen 00:47:41.510 --> 00:47:42.938 align:middle line:82% position:46% size:100% voorstellen het Duitse voorbeeld te volgen. 00:47:43.688 --> 00:47:46.039 align:middle line:82% position:46% size:100% En laat er nu ook nog eens een partijgenoot van de minister aan het 00:47:46.159 --> 00:47:48.500 align:middle line:82% position:46% size:100% hoofd van de NS zijn aangesteld; ik gun de minister natuurlijk ook het 00:47:48.619 --> 00:47:52.250 align:middle line:82% position:46% size:100% weerzien met haar voormalig collega. Zonder gekheid, het betekent meer 00:47:52.369 --> 00:47:54.798 align:middle line:82% position:46% size:100% zichtbaarheid, erkenning en waardering voor de krijgsmacht. 00:47:54.918 --> 00:47:57.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is niet de kip met de gouden eieren, maar ik denk dat we alles 00:47:57.139 --> 00:47:59.590 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten doen om te zorgen dat Defensie zichtbaarder wordt. 00:48:00.550 --> 00:48:01.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, 00:48:02.668 --> 00:48:04.820 align:middle line:82% position:46% size:100% ik sluit af. Nederlanders moeten niet meer 00:48:04.940 --> 00:48:08.659 align:middle line:82% position:46% size:100% opkijken van een F-35 of een CV90, behalve als een jonge vader in het 00:48:08.780 --> 00:48:11.900 align:middle line:82% position:46% size:100% dorpje Rijsoord zijn zoon erop wijst en zegt: kijk, jongen, dat is ons 00:48:12.019 --> 00:48:14.619 align:middle line:82% position:46% size:100% leger, zij beschermen ons als het nodig is. 00:48:14.739 --> 00:48:17.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Waarop de kleine jongen zegt: dat wil ik later ook, papa. 00:48:18.550 --> 00:48:21.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Een land dat zijn verdediging verwaarloost, zet zijn vrijheid op 00:48:21.469 --> 00:48:23.329 align:middle line:82% position:46% size:100% het spel. We zijn begonnen met de wederopbouw 00:48:23.449 --> 00:48:25.099 align:middle line:82% position:46% size:100% van ons leger. We zullen er geduld voor moeten 00:48:25.219 --> 00:48:28.250 align:middle line:82% position:46% size:100% opbrengen en we zullen tegen teleurstellingen aanlopen, maar we 00:48:28.369 --> 00:48:30.550 align:middle line:82% position:46% size:100% zullen moeten volharden, met name politiek. 00:48:31.090 --> 00:48:34.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Laten we nimmer meer de bijl aan de wortel van onze eigen vrijheid 00:48:34.429 --> 00:48:36.650 align:middle line:82% position:46% size:100% zetten. Dank u wel, meneer Valstar. 00:48:36.769 --> 00:48:38.889 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft nog een interruptie van mevrouw Piri namens de PvdA. 00:48:40.360 --> 00:48:44.000 align:middle line:82% position:46% size:100% We lazen in het nieuws dat het belangrijkste punt van de inbreng 00:48:44.119 --> 00:48:48.938 align:middle line:82% position:46% size:100% van de VVD in dit debat het mogelijk onderzoeken is of er gratis vervoer 00:48:49.688 --> 00:48:56.710 align:middle line:82% position:46% size:100% voor militairen kan zijn in het ov. Er was een motie van mijn partij 00:48:57.010 --> 00:49:01.239 align:middle line:82% position:46% size:100% om voor mensen met lagere lonen, waar ook veel militairen onder 00:49:02.530 --> 00:49:06.050 align:middle line:82% position:46% size:100% vallen, de prijs voor vervoer te verlagen. 00:49:06.170 --> 00:49:09.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar heeft de VVD toen tegengestemd. Er was ook een motie in deze Kamer 00:49:09.590 --> 00:49:12.679 align:middle line:82% position:46% size:100% om voor mensen met vitale beroepen, zoals verplegers, politieagenten en 00:49:12.800 --> 00:49:13.480 align:middle line:82% position:46% size:100% brandweermannen, 00:49:15.938 --> 00:49:20.108 align:middle line:82% position:46% size:100% de prijs in het ov te verlagen. Daar heeft u toen ook tegengestemd. 00:49:20.500 --> 00:49:22.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Is het dan niet heel goedkoop om dan nu in het kader van deze 00:49:22.449 --> 00:49:24.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensiebegroting met dit initiatief te komen? 00:49:26.179 --> 00:49:27.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee. Ik heb u net uitgelegd hoe dit 00:49:27.809 --> 00:49:29.809 align:middle line:82% position:46% size:100% initiatief bij mij is ontstaan, namelijk dat ik met de collega's 00:49:29.929 --> 00:49:32.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Boswijk en Dassen onlangs in Duisland was en het mij daar opviel 00:49:32.590 --> 00:49:34.880 align:middle line:82% position:46% size:100% dat er veel militairen op de stations te zien waren. 00:49:35.179 --> 00:49:37.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doet iets met de zichtbaarheid van de krijgsmacht. 00:49:37.460 --> 00:49:40.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Vandaar ook mijn oproep om in de Randstad meer te gaan trainen. 00:49:41.000 --> 00:49:44.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat Defensie daar zichtbaarder in kan worden, in de 00:49:44.369 --> 00:49:47.918 align:middle line:82% position:46% size:100% hoop dat uiteindelijk meer jonge jongens en meiden hun weg weten te 00:49:48.039 --> 00:49:50.219 align:middle line:82% position:46% size:100% vinden naar de krijgsmacht. Want daar ligt gewoon een grote 00:49:50.340 --> 00:49:53.880 align:middle line:82% position:46% size:100% uitdaging van 12.000 vacatures. Zoals gezegd, het is niet de kip met 00:49:54.000 --> 00:49:55.710 align:middle line:82% position:46% size:100% de gouden eieren, maar het is een voorstel. 00:49:55.829 --> 00:49:57.469 align:middle line:82% position:46% size:100% En het kan, want in Duitsland kan het ook. 00:50:01.730 --> 00:50:05.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben het met de heer Valstar eens. Het voorstel van de heer Valstar 00:50:05.269 --> 00:50:07.969 align:middle line:82% position:46% size:100% zullen wij waarschijnlijk dan ook steunen, nadat wij het tot ons 00:50:08.090 --> 00:50:10.639 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben genomen. Maar beleid kan toch niet 00:50:10.760 --> 00:50:14.119 align:middle line:82% position:46% size:100% afhankelijk zijn van een treinreis van de heer Valstar en wat hij daar 00:50:14.239 --> 00:50:14.889 align:middle line:82% position:46% size:100% allemaal ziet? 00:50:19.059 --> 00:50:21.063 align:middle line:82% position:46% size:100% U kunt het hier natuurlijk een beetje in het ridicule trekken, maar 00:50:21.182 --> 00:50:23.469 align:middle line:82% position:46% size:100% ik heb net ook een oproep aan de Tweede Kamer gedaan. 00:50:23.590 --> 00:50:25.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie heeft een hele grote uitdaging. 00:50:25.688 --> 00:50:27.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn 12.000 tot 20.000 vacatures. Dan kunnen we elkaar hier allemaal 00:50:28.210 --> 00:50:31.789 align:middle line:82% position:46% size:100% een beetje zitten beschimpen, maar je kunt er ook voor zorgen dat meer 00:50:31.909 --> 00:50:33.469 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen de weg naar de krijgsmacht weten te vinden. 00:50:33.590 --> 00:50:36.398 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik zie de voorstellen van de heer Kuzu zeer graag tegemoet. 00:50:37.539 --> 00:50:40.148 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Valstar. Dank ook voor uw inbreng. 00:50:40.389 --> 00:50:42.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan nodig ik de volgende spreker uit. 00:50:42.938 --> 00:50:44.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is de heer Jasper van Dijk namens de SP. 00:51:03.039 --> 00:51:05.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Allereerst betreuren wij de 00:51:06.369 --> 00:51:07.719 align:middle line:82% position:46% size:100% raketinslag in Polen 00:51:09.250 --> 00:51:13.969 align:middle line:82% position:46% size:100% die gisteren heeft plaatsgevonden. Het is echt van groot belang dat 00:51:14.090 --> 00:51:17.780 align:middle line:82% position:46% size:100% hier zorgvuldig onderzoek naar wordt gedaan om de ware toedracht te 00:51:17.900 --> 00:51:18.579 align:middle line:82% position:46% size:100% achterhalen. 00:51:20.230 --> 00:51:25.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Escalatie moet voorkomen worden. President Biden heeft gezegd: het is 00:51:25.340 --> 00:51:29.289 align:middle line:82% position:46% size:100% mogelijk geen Russische raket; het is mogelijk een raket uit Oekraïne. 00:51:30.219 --> 00:51:32.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag de regering wat zij erover kan zeggen. 00:51:32.500 --> 00:51:36.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan zij morgen een update geven van de laatste ontwikkelingen? 00:51:36.460 --> 00:51:39.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De oorlog in Oekraïne is 00:51:39.630 --> 00:51:44.349 align:middle line:82% position:46% size:100% verschrikkelijk. Die leidt ertoe dat landen in Europa 00:51:44.559 --> 00:51:46.150 align:middle line:82% position:46% size:100% nog eens goed kijken naar hun defensie. 00:51:46.360 --> 00:51:46.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat snappen wij. 00:51:49.269 --> 00:51:51.250 align:middle line:82% position:46% size:100% We vinden het ook heel goed dat landen samenwerken. 00:51:51.489 --> 00:51:55.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Zonder soevereiniteit af te geven, is het goed om te kijken welke taken 00:51:55.280 --> 00:51:58.599 align:middle line:82% position:46% size:100% je kunt bundelen, zoals Nederland bijvoorbeeld ook met Duitsland doet. 00:51:59.769 --> 00:52:04.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd vinden we een investering van 5 miljard euro, 40% 00:52:05.090 --> 00:52:11.880 align:middle line:82% position:46% size:100% van het budget, wel heel gortig. Als argument wordt de NAVO-norm van 00:52:12.280 --> 00:52:16.639 align:middle line:82% position:46% size:100% 2% aangehaald, die gehaald moet worden en die heilig wordt 00:52:16.760 --> 00:52:19.989 align:middle line:82% position:46% size:100% verklaard. Mijn fractie heeft dat nooit goed 00:52:20.110 --> 00:52:22.280 align:middle line:82% position:46% size:100% begrepen. Is het niet veel verstandiger om 00:52:22.400 --> 00:52:26.599 align:middle line:82% position:46% size:100% gewoon te kijken naar wat er nodig is voor een goede krijgsmacht, in 00:52:26.719 --> 00:52:29.510 align:middle line:82% position:46% size:100% plaats van naar een percentage? Ik ken nog wel een percentage 00:52:29.630 --> 00:52:32.119 align:middle line:82% position:46% size:100% trouwens: 0,7% voor ontwikkelingssamenwerking. 00:52:32.239 --> 00:52:34.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar wordt absoluut niet aan vastgehouden, maar de 2% voor 00:52:35.179 --> 00:52:38.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie is heilig en moet gehaald worden. 00:52:39.219 --> 00:52:41.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dat er in het personeel wordt 00:52:41.958 --> 00:52:44.900 align:middle line:82% position:46% size:100% geïnvesteerd, is een goede zaak, want het personeel is altijd de 00:52:45.019 --> 00:52:48.369 align:middle line:82% position:46% size:100% sluitpost bij Defensie. We kennen de verhalen over 00:52:49.389 --> 00:52:52.639 align:middle line:82% position:46% size:100% tekortschietende uitrusting, over militairen die zelf hun schoenen 00:52:52.760 --> 00:52:53.780 align:middle line:82% position:46% size:100% moesten aanschaffen, over 00:52:55.389 --> 00:52:57.170 align:middle line:82% position:46% size:100% uitrusting die niet goed werkt et cetera. 00:52:57.289 --> 00:52:59.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is dus heel goed dat daarin wordt geïnvesteerd. 00:52:59.500 --> 00:53:01.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar er zijn andere zaken waarover de SP vragen heeft. 00:53:01.610 --> 00:53:05.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar voor u met die andere zaken aanvangt, heeft de heer Segers 00:53:05.710 --> 00:53:08.329 align:middle line:82% position:46% size:100% namens de ChristenUnie een interruptie voor u. 00:53:08.449 --> 00:53:11.568 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik had bij de Algemene Politieke Beschouwingen een interruptiedebat 00:53:11.688 --> 00:53:15.119 align:middle line:82% position:46% size:100% met uw fractievoorzitter. Dat ging over het commitment van de 00:53:15.239 --> 00:53:18.500 align:middle line:82% position:46% size:100% SP ten aanzien van defensie in het algemeen maar heel specifiek ten 00:53:18.619 --> 00:53:22.940 align:middle line:82% position:46% size:100% aanzien van steun voor Oekraïne. Daar ben ik nog even specifieker in 00:53:23.059 --> 00:53:25.010 align:middle line:82% position:46% size:100% gedoken, mede naar aanleiding van het persoonlijke contact dat we 00:53:25.130 --> 00:53:26.889 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben gehad. De SP was daarbij eerst tegen. 00:53:27.460 --> 00:53:30.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Op de dag van de inval van Rusland in Oekraïne was de SP nog steeds 00:53:30.460 --> 00:53:32.739 align:middle line:82% position:46% size:100% tegen wapenleveranties, maar daarna was de SP voor. 00:53:33.610 --> 00:53:35.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was dus een verandering, en wat mij betreft een verandering ten 00:53:36.110 --> 00:53:38.568 align:middle line:82% position:46% size:100% positieve. Maar dat illustreert toch precies 00:53:38.688 --> 00:53:44.199 align:middle line:82% position:46% size:100% dat je je defensie los van politieke grillen moet opbouwen? 00:53:45.250 --> 00:53:49.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Met politieke grillen ben je de ene maand tegen wapenleveranties en de 00:53:49.340 --> 00:53:52.579 align:middle line:82% position:46% size:100% volgende maand voor. Defensie heeft behoefte aan een 00:53:52.699 --> 00:53:54.880 align:middle line:82% position:46% size:100% solide basis. Dat heeft Defensie nodig. 00:53:55.329 --> 00:53:58.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Er moet voldoende capaciteit zijn om in geval van nood jezelf, het 00:53:58.519 --> 00:54:00.699 align:middle line:82% position:46% size:100% continent en de vrijheid te kunnen verdedigen. 00:54:01.188 --> 00:54:06.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is toch juist een aanmoediging om vast te houden aan die 2% en om 00:54:07.050 --> 00:54:08.918 align:middle line:82% position:46% size:100% te doen wat we internationaal hebben beloofd? 00:54:11.648 --> 00:54:16.400 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Segers heeft gelijk dat de aanval van Rusland op Oekraïne op 24 00:54:16.519 --> 00:54:20.869 align:middle line:82% position:46% size:100% februari ongekend en onacceptabel was, met verschrikkelijke 00:54:20.989 --> 00:54:21.949 align:middle line:82% position:46% size:100% uitkomsten. Dat zien we tot op de dag van 00:54:22.070 --> 00:54:22.480 align:middle line:82% position:46% size:100% vandaag. 00:54:24.460 --> 00:54:27.108 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom hebben wij als SP ook gezegd dat het nu geen tijd is voor 00:54:27.228 --> 00:54:31.018 align:middle line:82% position:46% size:100% onwrikbare standpunten, waardoor we niet voor die wapenleveranties zijn 00:54:31.139 --> 00:54:33.980 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan liggen. Wij begrijpen de wens van Oekraïne 00:54:34.099 --> 00:54:38.510 align:middle line:82% position:46% size:100% om zichzelf te verdedigen heel goed. Dat heeft ons dus tot dat standpunt 00:54:38.630 --> 00:54:42.380 align:middle line:82% position:46% size:100% geleid. Maar de heer Segers, die altijd al 00:54:42.500 --> 00:54:45.500 align:middle line:82% position:46% size:100% voor forse investeringen in Defensie is geweest, gebruikt dat nu om te 00:54:45.619 --> 00:54:47.780 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen: zie je, dat hadden we al veel eerder moeten doen. 00:54:47.900 --> 00:54:52.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij doet een beetje alsof we er elke maand een oorlog bij of af krijgen. 00:54:52.880 --> 00:54:57.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, meneer Segers, 24 februari was een unieke dag in de geschiedenis 00:54:57.619 --> 00:55:00.079 align:middle line:82% position:46% size:100% van Europa. Het is een ongekende oorlog. 00:55:00.199 --> 00:55:02.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat hebben we sinds de Tweede Wereldoorlog niet gezien. 00:55:02.510 --> 00:55:05.300 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben Joegoslavië gehad in de jaren negentig, maar wat hier 00:55:05.420 --> 00:55:06.128 align:middle line:82% position:46% size:100% gebeurt, hebben we nooit eerder gehad. 00:55:06.639 --> 00:55:09.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Een grootmacht, Rusland, valt een buurland aan. 00:55:09.519 --> 00:55:14.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft er dus inderdaad toe geleid dat de SP heeft gezegd: we 00:55:14.750 --> 00:55:16.599 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan nu niet voor die wapenleveranties liggen. 00:55:21.188 --> 00:55:24.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is problematisch. Defensie is een investering in de 00:55:24.860 --> 00:55:28.460 align:middle line:82% position:46% size:100% lange termijn, in je waarden, in je vrijheid en in de mogelijkheid om 00:55:28.579 --> 00:55:30.010 align:middle line:82% position:46% size:100% jezelf te verdedigen en je continent. 00:55:30.250 --> 00:55:32.648 align:middle line:82% position:46% size:100% Je weet nooit waar het gevaar vandaan komt. 00:55:32.949 --> 00:55:35.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kwam nu vanuit het oosten, maar dat kan ook vanuit het zuiden komen 00:55:35.750 --> 00:55:39.769 align:middle line:82% position:46% size:100% of op allerlei andere manieren. Je moet in staat zijn om je vrijheid 00:55:39.889 --> 00:55:41.659 align:middle line:82% position:46% size:100% te verdedigen. Dat kan niet gebaseerd zijn op 00:55:41.780 --> 00:55:44.838 align:middle line:82% position:46% size:100% politieke grillen, maar dat moet gebaseerd zijn op een breed 00:55:44.958 --> 00:55:50.050 align:middle line:82% position:46% size:100% commitment en de mogelijkheid, de vaardigheid, de capaciteit om jezelf 00:55:50.170 --> 00:55:52.369 align:middle line:82% position:46% size:100% te verdedigen. We hebben eerder gezien dat er enorm 00:55:52.489 --> 00:55:55.119 align:middle line:82% position:46% size:100% bezuinigd is op Defensie. Daar was de SP niet verantwoordelijk 00:55:55.239 --> 00:55:57.809 align:middle line:82% position:46% size:100% voor en de ChristenUnie ook niet. Er was een deel van de Kamer — ik 00:55:57.929 --> 00:55:59.079 align:middle line:82% position:46% size:100% wijs even heel subtiel 00:56:01.329 --> 00:56:04.119 align:middle line:82% position:46% size:100% — dat altijd heeft gezegd: wij moeten altijd voor Defensie staan. 00:56:04.570 --> 00:56:10.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen de nood financieel het hoogst was, zag je dat Defensie altijd de 00:56:10.340 --> 00:56:13.400 align:middle line:82% position:46% size:100% sluitpost was, altijd de makkelijke bezuinigingspost was, zelfs bij 00:56:13.519 --> 00:56:15.170 align:middle line:82% position:46% size:100% partijen die in hun verkiezingsprogramma hadden 00:56:15.289 --> 00:56:17.469 align:middle line:82% position:46% size:100% opgeschreven dat we niet moeten bezuinigen op Defensie. 00:56:19.780 --> 00:56:23.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu zegt de SP: wij moeten niet voor wapenleveranties gaan liggen. 00:56:23.980 --> 00:56:26.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is al heel wat. Ik zou zeggen: steun het ruimhartig, 00:56:26.750 --> 00:56:27.039 align:middle line:82% position:46% size:100% want 00:56:28.599 --> 00:56:30.829 align:middle line:82% position:46% size:100% in Oekraïne wordt gevochten voor vrijheid en democratie. 00:56:30.949 --> 00:56:34.608 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ook onze strijd. Maar dan nog, ook wij kunnen worden 00:56:34.728 --> 00:56:36.889 align:middle line:82% position:46% size:100% aangevallen. Ook wij hebben te maken met een 00:56:37.010 --> 00:56:41.000 align:middle line:82% position:46% size:100% grootmacht in het oosten die het echt op onze vrijheid en democratie 00:56:41.119 --> 00:56:43.639 align:middle line:82% position:46% size:100% gemunt heeft. Of je het nou leuk vindt of niet, 00:56:43.760 --> 00:56:47.230 align:middle line:82% position:46% size:100% dan moet je investeren in Defensie en dat is iets van de lange termijn. 00:56:47.449 --> 00:56:50.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou willen dat de SP echt een been bijtrekt. 00:56:52.219 --> 00:56:55.480 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Segers suggereert nu dat Rusland Nederland kan aanvallen. 00:56:55.599 --> 00:56:58.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat deed hij in deze interruptie. Dat zie ik echt nog niet direct 00:56:58.610 --> 00:57:00.440 align:middle line:82% position:46% size:100% gebeuren. Ik hoor daarop graag een reflectie 00:57:00.559 --> 00:57:03.338 align:middle line:82% position:46% size:100% van de regering. Maar nu even over de krijgsmacht. 00:57:03.639 --> 00:57:08.170 align:middle line:82% position:46% size:100% De SP is niet tegen de krijgsmacht. De SP is niet tegen Defensie. 00:57:08.409 --> 00:57:12.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij vinden het goed dat Nederland een krijgsmacht heeft om een aantal 00:57:12.349 --> 00:57:15.380 align:middle line:82% position:46% size:100% taken mee uit te voeren. Ik heb daar jarenlang over gesproken 00:57:15.500 --> 00:57:16.239 align:middle line:82% position:46% size:100% met deskundigen. 00:57:17.889 --> 00:57:19.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Je moet je grondgebied kunnen verdedigen. 00:57:20.168 --> 00:57:22.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Je moet bepaalde soorten missies kunnen uitvoeren. 00:57:24.590 --> 00:57:28.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze regering en afgelopen regeringen hebben echter steeds 00:57:28.639 --> 00:57:32.599 align:middle line:82% position:46% size:100% gezegd: wij willen alles kunnen doen; Defensie moet in het hoogste 00:57:32.719 --> 00:57:35.929 align:middle line:82% position:46% size:100% geweldsspectrum mee kunnen doen en daarom moeten we ook peperdure 00:57:36.050 --> 00:57:37.840 align:middle line:82% position:46% size:100% straaljagers aanschaffen, namelijk de JSF. 00:57:38.260 --> 00:57:42.938 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu wordt er gesproken over peperdure onderzeeërs van miljarden. 00:57:43.989 --> 00:57:48.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat begrijpt mijn fractie niet goed. Volgens mij moet je werken aan een 00:57:48.199 --> 00:57:52.219 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmacht die bij Nederland past. Dat is een slanke krijgsmacht die 00:57:52.340 --> 00:57:55.369 align:middle line:82% position:46% size:100% een aantal taken kan uitvoeren. Maar al die zware, grote 00:57:55.489 --> 00:58:00.440 align:middle line:82% position:46% size:100% wapensystemen en het krampachtig meedoen aan allerlei missies die in 00:58:00.559 --> 00:58:03.949 align:middle line:82% position:46% size:100% het verleden nou niet tot de grootste successen behoren — ik wijs 00:58:04.070 --> 00:58:08.900 align:middle line:82% position:46% size:100% naar Afghanistan en Irak — zouden ons tot reflectie moeten aanzetten. 00:58:09.019 --> 00:58:11.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is heel goed dat de regering een onderzoek heeft uitgezet door het 00:58:11.989 --> 00:58:15.880 align:middle line:82% position:46% size:100% NIOD naar twintig jaar nodeloos oorlog voeren in Afghanistan. 00:58:16.239 --> 00:58:18.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Kijk ook eens naar de verschrikkelijke leugens die 00:58:18.380 --> 00:58:21.949 align:middle line:82% position:46% size:100% verkocht zijn door de Verenigde Staten om Irak te kunnen 00:58:22.070 --> 00:58:26.389 align:middle line:82% position:46% size:100% binnenvallen, wat Nederland altijd politiek heeft gesteund, zoals u 00:58:26.510 --> 00:58:29.420 align:middle line:82% position:46% size:100% weet. Dat zijn zeer omstreden missies. 00:58:29.539 --> 00:58:31.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Kijk naar Mali, waar nu van alles verkeerd gaat. 00:58:31.909 --> 00:58:34.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn zeer omstreden missies, meneer Segers. 00:58:34.449 --> 00:58:37.628 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn dus voor Defensie, maar we hebben wel andere prioriteiten. 00:58:38.090 --> 00:58:40.170 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft toch nog een vervolgvraag van de heer Segers. 00:58:40.289 --> 00:58:42.818 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft hem nog niet overtuigd. Mijn laatste vraag. 00:58:44.320 --> 00:58:48.079 align:middle line:82% position:46% size:100% We worden nu op allerlei manieren aangevallen door Rusland. 00:58:48.199 --> 00:58:50.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gebeurt via cyber. Dat zijn digitale aanvallen. 00:58:51.159 --> 00:58:53.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ondermijning, namelijk ondermijning van democratische 00:58:53.269 --> 00:58:54.829 align:middle line:82% position:46% size:100% processen. Dat wordt openlijk toegegeven. 00:58:54.949 --> 00:58:58.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ondermijning van verkiezingen in de Verenigde Staten en mogelijk 00:58:58.159 --> 00:59:00.320 align:middle line:82% position:46% size:100% andere verkiezingen. Wij moeten voorbereid zijn op 00:59:00.440 --> 00:59:03.920 align:middle line:82% position:46% size:100% allerlei vormen van aanvallen van een grootmacht die het echt gemunt 00:59:04.039 --> 00:59:08.019 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft op vrijheid en democratie. Dan is het heel vreemd om in de 00:59:08.139 --> 00:59:12.048 align:middle line:82% position:46% size:100% rebound, als de heer Van Dijk mijn vraag beantwoordt, te zeggen: ik 00:59:12.168 --> 00:59:14.949 align:middle line:82% position:46% size:100% vond sommige politieke keuzes verkeerd. 00:59:16.099 --> 00:59:17.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar kunnen we het inderdaad over eens zijn. 00:59:17.699 --> 00:59:22.539 align:middle line:82% position:46% size:100% De inval in Irak was niet goed. Omdat sommige keuzes verkeerd waren, 00:59:22.898 --> 00:59:25.579 align:middle line:82% position:46% size:100% zouden we niet zo veel moeten investeren in Defensie; dat is een 00:59:25.699 --> 00:59:30.009 align:middle line:82% position:46% size:100% hele rare redenatie. Het is een ruige wereld met landen, 00:59:30.128 --> 00:59:32.750 align:middle line:82% position:46% size:100% met machten, met krachten die het op onze vrijheid en democratie gemunt 00:59:32.869 --> 00:59:35.059 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben. Daar heb je een sterke defensie voor 00:59:35.179 --> 00:59:35.409 align:middle line:82% position:46% size:100% nodig. Het 00:59:37.000 --> 00:59:41.510 align:middle line:82% position:46% size:100% is precies andersom. De redenering die de heer Segers nu 00:59:41.630 --> 00:59:44.750 align:middle line:82% position:46% size:100% aanhaalt, is heel vreemd. Je moet namelijk heel kritisch 00:59:44.869 --> 00:59:48.719 align:middle line:82% position:46% size:100% kijken naar wat jouw Defensie heeft gedaan in het verleden. 00:59:48.840 --> 00:59:51.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Nogmaals, er wordt onderzoek gedaan naar Afghanistan en er wordt gekeken 00:59:51.829 --> 00:59:54.099 align:middle line:82% position:46% size:100% naar Irak. Daar moeten wij lessen van leren. 00:59:54.250 --> 00:59:58.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook de Verenigde Staten, ook Joe Biden, hebben gezegd: zoals we dat 00:59:58.250 --> 01:00:00.369 align:middle line:82% position:46% size:100% toen hebben gedaan, moeten we dat niet meer doen. 01:00:00.519 --> 01:00:04.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat soort missies waarin je een democratie gaat planten in een land 01:00:04.630 --> 01:00:06.668 align:middle line:82% position:46% size:100% duizenden kilometers verderop, werken niet. 01:00:06.909 --> 01:00:08.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat leidt alleen maar tot heel veel leed. 01:00:09.099 --> 01:00:14.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus dat moet ook gevolgen hebben voor jouw keuzes rond Defensie en 01:00:14.918 --> 01:00:16.750 align:middle line:82% position:46% size:100% welke missies je wel of niet meer kunt doen. 01:00:17.079 --> 01:00:20.599 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd zijn wij zeker voor een krijgsmacht en zien wij ook wat 01:00:20.719 --> 01:00:23.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Rusland allemaal aanricht. Het klopt ook dat zij cyberaanvallen 01:00:23.539 --> 01:00:27.289 align:middle line:82% position:46% size:100% uitvoeren, dus op dat terrein hebben we geen discussie, maar een aanval 01:00:27.409 --> 01:00:31.699 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals Rusland op Oekraïne uitvoert, zie ik nog niet direct op Nederland 01:00:36.530 --> 01:00:38.940 align:middle line:82% position:46% size:100% gebeuren. Ik ben toch echt in de war door dit 01:00:39.059 --> 01:00:44.389 align:middle line:82% position:46% size:100% antwoord van de heer Van Dijk. Ja, wat er op 24 februari gebeurde, 01:00:44.539 --> 01:00:46.643 align:middle line:82% position:46% size:100% de inval van Rusland in Oekraïne, is uniek. 01:00:46.764 --> 01:00:48.528 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de vraag is: is het inderdaad zo uniek? 01:00:49.070 --> 01:00:53.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Want al sinds 2014 spelen Russische separatisten in Oekraïne een grote 01:00:53.489 --> 01:00:58.668 align:middle line:82% position:46% size:100% rol, bijvoorbeeld bij de annexatie van de Krim, om maar wat te noemen. 01:01:02.210 --> 01:01:05.070 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan heel veel voorbeelden noemen van de agressie die de Russen de 01:01:05.190 --> 01:01:07.989 align:middle line:82% position:46% size:100% afgelopen jaren hebben laten zien; kijk naar Abchazië en Noord-Ossetië. 01:01:08.110 --> 01:01:10.269 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze hebben laten zien dat ze zich niet aan grenzen houden. 01:01:10.599 --> 01:01:13.688 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag aan de heer Van Dijk is dan ook of hij toch bereid is om 01:01:14.079 --> 01:01:18.500 align:middle line:82% position:46% size:100% geld te reserveren voor het geval de vrijheid en democratie worden 01:01:18.619 --> 01:01:21.199 align:middle line:82% position:46% size:100% aangevallen, niet alleen in Oekraïne, maar ook in andere landen 01:01:21.320 --> 01:01:22.969 align:middle line:82% position:46% size:100% in Oost-Europa, niet alleen op NAVO-gebied, maar bijvoorbeeld ook 01:01:23.090 --> 01:01:27.380 align:middle line:82% position:46% size:100% als het gaat om de veiligheid en integriteit van een land als Georgië 01:01:27.500 --> 01:01:31.469 align:middle line:82% position:46% size:100% of Armenië. Dat is een hele brede vraag. 01:01:31.590 --> 01:01:34.519 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zou je heel concreet moeten invullen wat je precies wilt doen. 01:01:35.090 --> 01:01:38.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Even terug naar de inleiding van de vraag van de heer Hammelburg: 24 01:01:39.030 --> 01:01:42.820 align:middle line:82% position:46% size:100% februari was uniek. Wat Rusland daarvoor deed in de Krim 01:01:44.530 --> 01:01:49.500 align:middle line:82% position:46% size:100% en in Georgië was onacceptabel, maar onvergelijkbaar met 24 februari, 01:01:49.619 --> 01:01:53.630 align:middle line:82% position:46% size:100% toen Rusland grootschalig met militairen en conventionele wapens 01:01:53.750 --> 01:01:59.300 align:middle line:82% position:46% size:100% als tanks het land binnenviel met de wens om de hoofdstad in te nemen. 01:01:59.420 --> 01:02:04.068 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is gelukkig niet gelukt, maar dat was echt een conventionele 01:02:04.188 --> 01:02:08.438 align:middle line:82% position:46% size:100% oorlog op een schaal die we daarvoor decennialang niet gezien hebben. 01:02:08.739 --> 01:02:13.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij gold dat voor alle landen, want pas na 24 februari is 01:02:14.059 --> 01:02:18.460 align:middle line:82% position:46% size:100% er grootschalige wapensteun en andere steun ingezet voor Oekraïne, 01:02:19.030 --> 01:02:20.860 align:middle line:82% position:46% size:100% wat daarvoor helemaal niet werd gedaan. 01:02:22.730 --> 01:02:25.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil niet terugkijken, maar de heer Van Dijk dwingt mij daar bijna 01:02:25.668 --> 01:02:28.739 align:middle line:82% position:46% size:100% toe. Ik ben blij dat de SP de 01:02:28.860 --> 01:02:31.139 align:middle line:82% position:46% size:100% wapenleveranties aan Oekraïne uiteindelijk toch gesteund heeft. 01:02:31.260 --> 01:02:34.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Het heeft even geduurd, en ik vind daar het mijne van, maar ik ben blij 01:02:34.380 --> 01:02:36.289 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het wel is gebeurd. Mijn vraag is heel concreet. 01:02:36.679 --> 01:02:39.110 align:middle line:82% position:46% size:100% De Russen hebben laten zien wat ze kunnen doen in Oekraïne. 01:02:39.230 --> 01:02:41.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze laten het nu elke dag zien en de Oekraïners ervaren daar dagelijks de 01:02:41.880 --> 01:02:43.746 align:middle line:82% position:46% size:100% gevolgen van. Dit kan nog heel lang duren. 01:02:43.867 --> 01:02:46.588 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten hoeveel levens deze oorlog al heeft gekost en we weten ook dat 01:02:46.708 --> 01:02:47.659 align:middle line:82% position:46% size:100% deze oorlog nog heel veel levens gaat kosten. 01:02:48.619 --> 01:02:50.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag aan de heer Van Dijk is heel simpel. 01:02:50.659 --> 01:02:54.139 align:middle line:82% position:46% size:100% Op het moment dat de Russen soortgelijke acties laten zien in 01:02:54.980 --> 01:02:57.269 align:middle line:82% position:46% size:100% andere landen in de regio, dus niet alleen in Oekraïne, is de SP dan 01:02:57.389 --> 01:03:01.099 align:middle line:82% position:46% size:100% bereid om deze landen dan gelijk weer op dezelfde manier te steunen? 01:03:03.460 --> 01:03:08.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Als Rusland vergelijkbare acties uitvoert op andere landen, dan zijn 01:03:08.329 --> 01:03:11.179 align:middle line:82% position:46% size:100% wij zeker bereid om te kijken naar een vergelijkbare reactie; 01:03:11.300 --> 01:03:13.579 align:middle line:82% position:46% size:100% vanzelfsprekend. Vervolgt u uw betoog. 01:03:16.659 --> 01:03:20.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Laat ik dan het punt van de bewapening van Oekraïne nemen. 01:03:21.070 --> 01:03:23.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij willen echt meer transparantie op dit punt. 01:03:23.739 --> 01:03:27.318 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wijs de regering op een artikel in Elsevier van 9 november 01:03:27.438 --> 01:03:30.730 align:middle line:82% position:46% size:100% jongstleden. Daarin staat dat Nederland opgeteld 01:03:31.059 --> 01:03:37.090 align:middle line:82% position:46% size:100% circa 370 miljoen euro heeft uitgegeven aan wapens voor Oekraïne. 01:03:37.719 --> 01:03:41.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar komt nog 100 miljoen bij voor een Brits defensiefonds, als ik het 01:03:41.510 --> 01:03:43.550 align:middle line:82% position:46% size:100% wel heb. Dan kom je op €470.000; dat is bijna 01:03:43.670 --> 01:03:48.849 align:middle line:82% position:46% size:100% 0,5 miljard euro. Maar ik weet dit niet zeker, want de 01:03:49.269 --> 01:03:52.369 align:middle line:82% position:46% size:100% regering kiest ervoor om de ene keer wel te vertellen over 01:03:52.489 --> 01:03:54.900 align:middle line:82% position:46% size:100% wapenleveringen, en de andere keer niet; dan moet ik daar via een 01:03:55.019 --> 01:03:57.860 align:middle line:82% position:46% size:100% vertrouwelijke briefing kennis van nemen. 01:03:57.980 --> 01:04:01.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is buitengewoon onhandig werken als parlementariër. 01:04:02.050 --> 01:04:04.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil openheid. We praten vandaag over de begroting, 01:04:05.438 --> 01:04:08.920 align:middle line:82% position:46% size:100% over het budget. Ik wil weten wat er met elke euro 01:04:09.159 --> 01:04:11.858 align:middle line:82% position:46% size:100% voor Defensie gebeurt. Nu is het schimmig. 01:04:12.159 --> 01:04:15.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil het totaalbedrag. Ik wil eigenlijk precies weten welke 01:04:15.199 --> 01:04:19.438 align:middle line:82% position:46% size:100% wapens daarvoor gekocht worden. Dan heb je ook nog de European Peace 01:04:19.619 --> 01:04:22.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Facility, het Europees Vredesfonds, o ironie! 01:04:22.349 --> 01:04:24.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar gaat inmiddels al 3 miljard euro heen. 01:04:24.869 --> 01:04:28.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kunnen landen wapens declareren in Brussel. 01:04:29.469 --> 01:04:32.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook daarover moet veel meer transparantie komen. 01:04:32.739 --> 01:04:35.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Hoe zit het met het gerucht dat 01:04:36.159 --> 01:04:43.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland F-16's zou aanleveren aan een Oost-Europese partner, zodat dat 01:04:43.230 --> 01:04:46.969 align:middle line:82% position:46% size:100% land zijn MiG-straaljagers aan Oekraïne kan leveren? 01:04:47.090 --> 01:04:49.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat staat in hetzelfde artikel in Elsevier. 01:04:49.519 --> 01:04:54.019 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar moeten we echt alles van weten, want dat is een cruciale escalatie 01:04:54.139 --> 01:04:57.280 align:middle line:82% position:46% size:100% in de leverantie van wapens. Voorzitter. 01:04:59.739 --> 01:05:00.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Kernwapens. 01:05:02.289 --> 01:05:08.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook daarover lees ik berichten dat de Amerikanen van zins zijn om de 01:05:08.539 --> 01:05:13.480 align:middle line:82% position:46% size:100% modernisering van hun kernwapens in West-Europa te versnellen. 01:05:13.840 --> 01:05:17.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat de kernwapens die nu in het Brabantse Volkel liggen, 01:05:18.849 --> 01:05:25.059 align:middle line:82% position:46% size:100% vervangen gaan worden door modernere, kleinere, snellere 01:05:25.389 --> 01:05:27.900 align:middle line:82% position:46% size:100% kernwapens. Dat zijn onacceptabele 01:05:28.019 --> 01:05:31.679 align:middle line:82% position:46% size:100% massavernietigingswapens. De regering is ook hierover 01:05:31.800 --> 01:05:35.829 align:middle line:82% position:46% size:100% muisstil. Ik moet het vernemen uit een artikel 01:05:35.949 --> 01:05:38.699 align:middle line:82% position:46% size:100% van POLITICO. Ik wil daarover openheid. 01:05:38.820 --> 01:05:41.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Als er nieuwe kernwapens in Nederland worden geplaatst, dan moet 01:05:41.958 --> 01:05:45.159 align:middle line:82% position:46% size:100% daarover een fatsoenlijk debat gevoerd worden in deze Kamer. 01:05:46.139 --> 01:05:49.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet zeker dat deze minister die opvatting met mij deelt, maar ik wil 01:05:50.320 --> 01:05:57.128 align:middle line:82% position:46% size:100% wel dat ze daar dan ook concrete informatie over levert. 01:05:57.969 --> 01:06:01.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo niet, dan zou dat buitengewoon teleurstellend zijn. 01:06:01.840 --> 01:06:04.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wijs ook nog even, wellicht ten overvloede, op de 01:06:06.219 --> 01:06:11.469 align:middle line:82% position:46% size:100% aangenomen SP-motie, die stelt dat de JSF, de Joint Strike Fighter, 01:06:11.590 --> 01:06:15.389 align:middle line:82% position:46% size:100% helemaal geen kernwapens mag dragen. Ik zou zeggen: houd die motie in het 01:06:15.510 --> 01:06:17.619 align:middle line:82% position:46% size:100% achterhoofd voordat je kernwapens gaat vervangen. 01:06:18.519 --> 01:06:21.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Er zijn heel veel berichten over 01:06:21.650 --> 01:06:24.699 align:middle line:82% position:46% size:100% onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland op dit moment. 01:06:25.030 --> 01:06:28.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Rusland doet voorstellen. Oekraïne doet voorstellen. 01:06:28.829 --> 01:06:31.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Die voorstellen worden vervolgens wederzijds weer verworpen. 01:06:31.510 --> 01:06:33.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar er gebeurt van alles achter de schermen. 01:06:33.938 --> 01:06:39.608 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat doet Nederland om dit proces te bevorderen, zodat het bloedvergieten 01:06:39.760 --> 01:06:42.568 align:middle line:82% position:46% size:100% gestopt kan worden? Voorzitter, tot slot. 01:06:42.688 --> 01:06:47.085 align:middle line:82% position:46% size:100% De staatssecretaris en de heer Valstar hebben een pleidooi gehouden 01:06:47.206 --> 01:06:49.659 align:middle line:82% position:46% size:100% om het investeren in wapens eenvoudiger te maken. 01:06:49.780 --> 01:06:55.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wees al op het rapport van PAX over de vijftien grootste banken in 01:06:55.610 --> 01:07:00.199 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa, die voor maar liefst 90 miljard euro in wapenbedrijven 01:07:00.320 --> 01:07:02.420 align:middle line:82% position:46% size:100% investeren. Daaronder bevindt zich ook ING, die 01:07:02.539 --> 01:07:07.418 align:middle line:82% position:46% size:100% voor meer dan 1 miljard investeert in wapens die onder andere in 01:07:07.840 --> 01:07:10.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Saudi-Arabië terechtkomen en daar weer gebruikt worden voor 01:07:10.789 --> 01:07:13.418 align:middle line:82% position:46% size:100% mensenrechtenschendingen. Volgens mij is dat gewoon in strijd 01:07:13.659 --> 01:07:16.030 align:middle line:82% position:46% size:100% met de regels rond maatschappelijk verantwoord ondernemen. 01:07:16.750 --> 01:07:20.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag de regering dus om op dat punt actie te ondernemen. 01:07:22.269 --> 01:07:24.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Van Dijk. Dan heeft u een interruptie van de 01:07:24.889 --> 01:07:27.309 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Valstar van de VVD. Ik ben de heer Van Dijk zeer 01:07:27.429 --> 01:07:28.710 align:middle line:82% position:46% size:100% dankbaar dat hij nog even over dat PAX-rapport begon. 01:07:28.889 --> 01:07:31.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben het nog even opgezocht. Er staan geen Nederlandse bedrijven 01:07:31.239 --> 01:07:34.798 align:middle line:82% position:46% size:100% op dat lijstje van PAX, dat u net noemde. 01:07:35.099 --> 01:07:37.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn betoog is er juist op gericht om ervoor te zorgen dat de 01:07:38.050 --> 01:07:41.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse defensie industrie zich in ieder geval wel in die markt kan 01:07:41.739 --> 01:07:45.170 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan mengen. Wat is nu precies het probleem, 01:07:45.289 --> 01:07:49.329 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag ik de heer Van Dijk. De heer Valstar heeft nu even snel 01:07:49.688 --> 01:07:54.460 align:middle line:82% position:46% size:100% op zijn telefoon gescrold en gekeken naar het onderzoek naar de vijftien 01:07:54.579 --> 01:07:57.858 align:middle line:82% position:46% size:100% grootste Europese banken, waaronder ING. 01:07:57.978 --> 01:08:00.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is volgens mij een heel Hollandse bank. 01:08:00.820 --> 01:08:04.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Die investeert 1,2 miljard euro in wapenbedrijven. 01:08:04.159 --> 01:08:09.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus dat is al een Nederlands aandeel in omstreden wapenleveringen. 01:08:09.300 --> 01:08:13.608 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik sluit niet uit dat er daarnaast Nederlandse wapenbedrijven zijn die 01:08:13.728 --> 01:08:16.989 align:middle line:82% position:46% size:100% wapens leveren aan landen waar mensenrechten worden geschonden. 01:08:17.168 --> 01:08:21.259 align:middle line:82% position:46% size:100% En dan vind ik dat we onze eigen regels rond wapenexport en rond 01:08:21.378 --> 01:08:23.810 align:middle line:82% position:46% size:100% maatschappelijk verantwoord ondernemen veel beter moeten 01:08:23.930 --> 01:08:24.369 align:middle line:82% position:46% size:100% handhaven. 01:08:26.378 --> 01:08:30.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb het over Nederlandse bedrijven, zoals Thales, Fokker, IHC 01:08:31.798 --> 01:08:34.359 align:middle line:82% position:46% size:100% en RH Marine. Er zijn zo veel Nederlandse 01:08:34.479 --> 01:08:37.899 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven die momenteel tegen problemen aanlopen bij diezelfde 01:08:38.019 --> 01:08:39.279 align:middle line:82% position:46% size:100% banken. Dus volgens mij zijn we een beetje 01:08:39.399 --> 01:08:42.699 align:middle line:82% position:46% size:100% langs elkaar heen aan het praten. U heeft het over banken die 01:08:43.009 --> 01:08:45.250 align:middle line:82% position:46% size:100% investeren in wapens in andere landen. 01:08:45.369 --> 01:08:49.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb het over bedrijven die toegang zoeken tot de Nederlandse 01:08:49.739 --> 01:08:51.689 align:middle line:82% position:46% size:100% financiële sector, tot pensioenfondsen. 01:08:52.229 --> 01:08:54.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan ik er dan in ieder geval van uitgaan dat de heer Van Dijk mij in 01:08:54.338 --> 01:08:56.798 align:middle line:82% position:46% size:100% dat betoog wel steunt? Nee. 01:08:58.509 --> 01:09:00.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb het pleidooi van de staatssecretaris gehoord en ik heb 01:09:00.769 --> 01:09:02.409 align:middle line:82% position:46% size:100% het pleidooi van de heer Valstar gehoord. 01:09:02.609 --> 01:09:07.130 align:middle line:82% position:46% size:100% U wilt dat private bedrijven meer gaan investeren in de Nederlandse 01:09:07.250 --> 01:09:09.829 align:middle line:82% position:46% size:100% defensie industrie. Maar die Nederlandse defensie 01:09:09.949 --> 01:09:14.029 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie is natuurlijk net zo vrij om haar wapens te verkopen op de 01:09:14.149 --> 01:09:17.298 align:middle line:82% position:46% size:100% wereldmarkt, zodat die ook weer terechtkomen in landen waar 01:09:17.418 --> 01:09:20.239 align:middle line:82% position:46% size:100% mensenrechten worden geschonden. En het is dus niet voor niets dat 01:09:20.359 --> 01:09:23.479 align:middle line:82% position:46% size:100% pensioenfondsen, banken en verzekeraars daar altijd 01:09:23.600 --> 01:09:26.409 align:middle line:82% position:46% size:100% terughoudend in zijn geweest. Dat moeten we niet willen. 01:09:27.310 --> 01:09:29.918 align:middle line:82% position:46% size:100% U wil dat wel; ik vind dat zeer onwenselijk. 01:09:31.439 --> 01:09:33.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil u beiden verzoeken om via de voorzitter te spreken. 01:09:34.798 --> 01:09:37.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Excuus, voorzitter. Ik ga het nog een laatste keer 01:09:37.710 --> 01:09:40.119 align:middle line:82% position:46% size:100% proberen. Ik ga de heer Van Dijk toch 01:09:40.239 --> 01:09:45.449 align:middle line:82% position:46% size:100% verzoeken om Nederlandse bedrijven aan te wijzen die nu wapens leveren 01:09:45.569 --> 01:09:45.573 align:middle line:82% position:46% size:100% die in buitenlandse handen terechtkomen. 01:09:45.694 --> 01:09:47.878 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan hoor ik ook graag welk type wapens dat dan zijn. 01:09:49.229 --> 01:09:53.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vind ik een heel goed punt. Ik stel voor dat wij, zodra wij daar 01:09:53.779 --> 01:09:57.460 align:middle line:82% position:46% size:100% gelegenheid toe hebben, dat samen gaan uitpuzzelen met de onderzoekers 01:09:57.640 --> 01:09:59.779 align:middle line:82% position:46% size:100% van PAX die dit rapport hebben gemaakt. 01:09:59.899 --> 01:10:03.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Kijk eens aan! Dan de heer Boswijk namens het CDA 01:10:03.149 --> 01:10:03.890 align:middle line:82% position:46% size:100% voor een interruptie. 01:10:07.149 --> 01:10:10.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga toch even door op dit punt. Ik denk dat wapens niet per 01:10:10.640 --> 01:10:14.168 align:middle line:82% position:46% size:100% definitie slecht zijn. Het is meer hoe je de wapens inzet. 01:10:14.759 --> 01:10:19.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie vanuit de SP een toch wat naïeve reflex: omdat wapens ook 01:10:19.909 --> 01:10:21.930 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen worden gebruikt door mensen die ons kwaad willen doen en die 01:10:22.050 --> 01:10:24.500 align:middle line:82% position:46% size:100% onze democratie en onze vrijheid willen afnemen, moeten we dan maar 01:10:24.619 --> 01:10:26.050 align:middle line:82% position:46% size:100% helemaal niet investeren in 01:10:27.609 --> 01:10:28.729 align:middle line:82% position:46% size:100% wapens. Nee. 01:10:28.850 --> 01:10:32.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat toch wat naïef. Er is een duidelijke uitspraak van 01:10:33.128 --> 01:10:35.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Von Clausewitz, die zegt: zelfs de 01:10:36.909 --> 01:10:40.970 align:middle line:82% position:46% size:100% grootste dictator is een pacifist. Als ik dat naar de huidige situatie 01:10:41.090 --> 01:10:44.939 align:middle line:82% position:46% size:100% vertaal: Poetin had Oekraïne het liefst ingenomen zonder tegenstand. 01:10:45.060 --> 01:10:49.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een geluk dat wij wapens leveren en dat er bedrijven zijn die 01:10:49.470 --> 01:10:53.229 align:middle line:82% position:46% size:100% investeren in de westerse wapenindustrie. 01:10:53.680 --> 01:10:57.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Stelt u zich eens voor dat wij dat niet doen en dat wij het de 01:10:57.739 --> 01:11:00.710 align:middle line:82% position:46% size:100% wapenindustrie in de westerse landen nog moeilijker maken. 01:11:00.829 --> 01:11:05.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zijn we zo meteen afhankelijk van wapens uit China of Saudi-Arabië 01:11:05.889 --> 01:11:09.538 align:middle line:82% position:46% size:100% of waar dan ook vandaan om onszelf veilig te houden, tegen dreiging van 01:11:09.658 --> 01:11:13.759 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien wel diezelfde landen. Hoe kijkt de heer Van Dijk naar dat 01:11:13.878 --> 01:11:14.469 align:middle line:82% position:46% size:100% dilemma? 01:11:15.979 --> 01:11:20.719 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Boswijk maakt een totaal ridicule vertaling van mijn 01:11:20.838 --> 01:11:23.180 align:middle line:82% position:46% size:100% standpunt. Wij zijn niet tegen Defensie. 01:11:23.300 --> 01:11:27.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zijn niet tegen de krijgsmacht. We vinden het goed dat Nederland, 01:11:29.199 --> 01:11:33.680 align:middle line:82% position:46% size:100% de overheid, investeert in materieel, zodat we een aantal taken 01:11:33.800 --> 01:11:36.009 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen uitvoeren. Dat is helemaal niet de discussie. 01:11:37.390 --> 01:11:42.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik constateer dat de regering en bepaalde partijen zeggen: bedrijven, 01:11:42.229 --> 01:11:46.250 align:middle line:82% position:46% size:100% banken, verzekeraars en pensioenfondsen moeten meer gaan 01:11:46.369 --> 01:11:49.819 align:middle line:82% position:46% size:100% investeren in wapenbedrijven. Het gaat dus in feite om private 01:11:49.939 --> 01:11:51.729 align:middle line:82% position:46% size:100% investeringen. Dan wijs ik u op de rapportages die 01:11:51.850 --> 01:11:55.430 align:middle line:82% position:46% size:100% daarover zijn gemaakt, waaruit blijkt dat wapenbedrijven wapens 01:11:55.550 --> 01:11:58.760 align:middle line:82% position:46% size:100% exporteren naar en verkopen aan landen waar volgens mij de heer 01:11:58.880 --> 01:12:02.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Boswijk ook helemaal niet gelukkig mee is, bijvoorbeeld Saudi-Arabië. 01:12:03.109 --> 01:12:05.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Die wapens worden gebruikt om mensenrechten te schenden. 01:12:06.069 --> 01:12:08.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Niet voor niets hebben we wapenexportcriteria. 01:12:08.649 --> 01:12:11.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Niet voor niets hebben wij normen voor maatschappelijk verantwoord 01:12:11.270 --> 01:12:15.729 align:middle line:82% position:46% size:100% ondernemen, maar die worden dus niet altijd goed nageleefd. 01:12:15.949 --> 01:12:18.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dit wordt uw laatste interruptie, 01:12:18.649 --> 01:12:21.020 align:middle line:82% position:46% size:100% meneer Boswijk. Meer concluderend. 01:12:22.250 --> 01:12:23.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben erg voor 01:12:24.770 --> 01:12:28.109 align:middle line:82% position:46% size:100% die nauwe samenwerking tussen de industrie en Defensie. 01:12:28.229 --> 01:12:29.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat daarmee heel veel te winnen is. 01:12:30.560 --> 01:12:35.628 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het is een illusie om te denken dat wij als overheid als enige 01:12:36.739 --> 01:12:39.088 align:middle line:82% position:46% size:100% wapens kunnen ontwikkelen. Sterker nog, dat hebben we nooit 01:12:39.208 --> 01:12:40.680 align:middle line:82% position:46% size:100% gedaan. In de middeleeuwen waren het 01:12:40.800 --> 01:12:43.417 align:middle line:82% position:46% size:100% uiteindelijk toch de smeden die de zwaarden moesten maken voor de 01:12:43.537 --> 01:12:45.439 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmachten. Het is niet zo dat 01:12:46.970 --> 01:12:50.048 align:middle line:82% position:46% size:100% onze staatssecretaris zo meteen zelf aan een tekentafel gaat zitten over 01:12:50.168 --> 01:12:52.170 align:middle line:82% position:46% size:100% een F-35. Daar heb je het bedrijfsleven voor 01:12:52.289 --> 01:12:54.210 align:middle line:82% position:46% size:100% nodig. Daarom moeten wij ervoor zorgen dat 01:12:54.329 --> 01:12:57.109 align:middle line:82% position:46% size:100% het bedrijfsleven in staat is om te investeren. 01:12:57.529 --> 01:13:00.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Om te kunnen investeren is het belangrijk dat wij als overheid 01:13:00.300 --> 01:13:03.119 align:middle line:82% position:46% size:100% investeren, maar je hebt ook kapitaal van onder andere 01:13:03.239 --> 01:13:06.168 align:middle line:82% position:46% size:100% pensioenfondsen nodig. Anders gaat het gewoon niet werken. 01:13:06.418 --> 01:13:08.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee. Daar gaat u precies weer de fout in. 01:13:09.460 --> 01:13:11.479 align:middle line:82% position:46% size:100% Die pensioenfondsen die investeren in de wapenbedrijven ... 01:13:11.600 --> 01:13:13.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Met "u" bedoelt u ... Zo is het. 01:13:13.539 --> 01:13:14.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik bedoel de heer Boswijk. 01:13:16.359 --> 01:13:19.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Die pensioenfondsen investeren in die bedrijven om winst te maken. 01:13:20.829 --> 01:13:23.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij zullen er verder niet heel veel waarde aan hechten wat die 01:13:23.750 --> 01:13:24.649 align:middle line:82% position:46% size:100% wapenbedrijven daar precies mee doen. 01:13:24.770 --> 01:13:29.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is precies mijn waarschuwing. De overheid investeert in een 01:13:29.180 --> 01:13:31.430 align:middle line:82% position:46% size:100% wapenbedrijf om bestellingen te krijgen. 01:13:31.550 --> 01:13:31.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn 01:13:33.189 --> 01:13:37.069 align:middle line:82% position:46% size:100% niet altijd bestellingen die ik wenselijk vind, maar dat is in 01:13:37.189 --> 01:13:40.590 align:middle line:82% position:46% size:100% principe iets wat aan de Nederlandse Defensie is. 01:13:41.619 --> 01:13:44.298 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Van Dijk. U heeft nog acht seconden op de 01:13:44.418 --> 01:13:46.338 align:middle line:82% position:46% size:100% klok. Was u al tot een afronding gekomen, 01:13:46.458 --> 01:13:47.997 align:middle line:82% position:46% size:100% of heeft u die acht seconden nog nodig? 01:13:48.117 --> 01:13:50.448 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie dat de heer Hammelburg al staat te trappelen voor zijn 01:13:50.569 --> 01:13:54.329 align:middle line:82% position:46% size:100% inbreng. Dan doe ik in acht seconden nog de 01:13:54.449 --> 01:13:57.630 align:middle line:82% position:46% size:100% mededeling dat Defensie een groot probleem heeft met een 01:13:57.750 --> 01:14:01.500 align:middle line:82% position:46% size:100% personeelstekort en dat de minister een groot risico loopt dat zij een 01:14:01.619 --> 01:14:04.960 align:middle line:82% position:46% size:100% leger zonder mensen krijgt. Hoe gaat zij dat oplossen? 01:14:05.619 --> 01:14:08.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Jasper van Dijk namens de SP. 01:14:08.220 --> 01:14:10.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is het woord nu aan de heer Hammelburg namens 01:14:28.539 --> 01:14:29.439 align:middle line:82% position:46% size:100% D66. Voorzitter. 01:14:30.100 --> 01:14:33.210 align:middle line:82% position:46% size:100% De Amerikaanse 101ste luchtlandingsdivisie is terug op 01:14:33.329 --> 01:14:36.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Europees grondgebied. We kennen deze iconische elite 01:14:36.470 --> 01:14:40.609 align:middle line:82% position:46% size:100% eenheid uit de televisieserie Band of Brothers. 01:14:40.729 --> 01:14:43.798 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is de eenheid die landde in Normandië, delen van Nederland hielp 01:14:43.918 --> 01:14:46.819 align:middle line:82% position:46% size:100% bevrijden — denk bijvoorbeeld aan Eindhoven — en ons uiteindelijk 01:14:46.939 --> 01:14:51.770 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft bevrijd van de nazi's. Nu, vandaag de dag, staan ze op 400 01:14:51.890 --> 01:14:56.109 align:middle line:82% position:46% size:100% kilometer van de frontlinie paraat om te vechten voor onze veiligheid, 01:14:56.229 --> 01:14:58.960 align:middle line:82% position:46% size:100% onze vrede, vrede in Oekraïne, in Europa. 01:14:59.529 --> 01:15:02.810 align:middle line:82% position:46% size:100% De 101ste vormt een deel van de 20.000 extra militairen die de 01:15:02.930 --> 01:15:05.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Verenigde Staten besloten in Europa te stationeren. 01:15:06.489 --> 01:15:10.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat brengt het totaal op meer dan 100.000 Amerikaanse militairen. 01:15:10.710 --> 01:15:15.479 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit geeft mij echt een enorm gevoel van vertrouwen en vriendschap. 01:15:15.600 --> 01:15:19.430 align:middle line:82% position:46% size:100% 80 jaar na onze bevrijding zijn de Amerikanen nog steeds bereid de 01:15:19.550 --> 01:15:21.739 align:middle line:82% position:46% size:100% veiligheid van Europeanen te waarborgen. 01:15:21.859 --> 01:15:23.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar mogen we bij stilstaan. 01:15:25.359 --> 01:15:27.448 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar, voorzitter, de Verenigde Staten zullen niet voor altijd een 01:15:27.569 --> 01:15:29.630 align:middle line:82% position:46% size:100% uitweg bieden. Het moment dat ze niet meer kunnen 01:15:29.750 --> 01:15:34.000 align:middle line:82% position:46% size:100% of willen, nadert ongekend snel. We weten niet wie er over twee jaar 01:15:34.239 --> 01:15:37.179 align:middle line:82% position:46% size:100% in het Witte Huis zit. We weten niet wat China in Azië gaat 01:15:37.298 --> 01:15:38.828 align:middle line:82% position:46% size:100% doen met de dreiging richting Taiwan. 01:15:39.369 --> 01:15:42.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Het risico dat Europa er op korte termijn toch echt in grote mate 01:15:42.680 --> 01:15:45.699 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen voor staat, is echter simpelweg te groot om te negeren. 01:15:46.149 --> 01:15:51.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa moet echt aan de bak. Uiteraard hebben we sinds de inval 01:15:51.168 --> 01:15:54.109 align:middle line:82% position:46% size:100% van Rusland in Oekraïne historische stappen gezet in een sterkere 01:15:54.229 --> 01:15:57.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Europese veiligheidsstructuur. De eerste tekenen daarvan zien we 01:15:57.680 --> 01:15:59.680 align:middle line:82% position:46% size:100% ook in deze begroting terug, waarvoor dank. 01:16:00.189 --> 01:16:02.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Verder zien we gezamenlijke Europese investeringen en financieringen van 01:16:02.628 --> 01:16:05.298 align:middle line:82% position:46% size:100% wapens voor Oekraïne. Er zijn natuurlijk het Strategisch 01:16:05.418 --> 01:16:09.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Kompas, een Europees hoofdkwartier en een snelle interventiemacht, en 01:16:10.039 --> 01:16:12.500 align:middle line:82% position:46% size:100% er is nu recent een Europese stimulans voor gezamenlijke 01:16:12.619 --> 01:16:15.409 align:middle line:82% position:46% size:100% aanbestedingen. Dit zijn Europese mijlpalen die echt 01:16:15.529 --> 01:16:18.859 align:middle line:82% position:46% size:100% essentieel zijn, maar als we eerlijk zijn, zijn het tegelijkertijd 01:16:18.979 --> 01:16:20.168 align:middle line:82% position:46% size:100% babystapjes in de huidige context. 01:16:21.699 --> 01:16:24.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Het voelt alsof we een berg moeten 01:16:24.630 --> 01:16:28.100 align:middle line:82% position:46% size:100% verzetten, waarbij we zonder het juiste gereedschap aan de slag zijn 01:16:28.220 --> 01:16:30.259 align:middle line:82% position:46% size:100% gegaan. Want laten we eerlijk zijn: als de 01:16:30.378 --> 01:16:33.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Amerikanen morgen beslissen om de steun aan onze Europese veiligheid 01:16:33.770 --> 01:16:37.729 align:middle line:82% position:46% size:100% af te bouwen of in te trekken, dan zitten we totaal niet op koers met 01:16:37.850 --> 01:16:41.930 align:middle line:82% position:46% size:100% onze gezamenlijke vuurkracht, onze gezamenlijke mankracht en de juiste 01:16:42.050 --> 01:16:44.719 align:middle line:82% position:46% size:100% strategische ondersteuning om ons eigen grondgebied te kunnen 01:16:44.838 --> 01:16:46.689 align:middle line:82% position:46% size:100% verdedigen. Verre van. 01:16:48.189 --> 01:16:52.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat komt doordat wij één moeilijke vraag al generaties lang niet durven 01:16:52.640 --> 01:16:56.659 align:middle line:82% position:46% size:100% te stellen: wat als we niet meer kunnen rekenen op de Verenigde 01:16:56.779 --> 01:16:59.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Staten? We hebben net de midterms gehad. 01:16:59.729 --> 01:17:03.198 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben het gezien. Wat als de Verenigde Staten hun 01:17:03.319 --> 01:17:05.210 align:middle line:82% position:46% size:100% troepen terugtrekken? Wat als de 101ste 01:17:05.329 --> 01:17:07.448 align:middle line:82% position:46% size:100% luchtlandingsdivisie een keertje niet kan? 01:17:07.960 --> 01:17:10.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Borrell erkende laatst voor het eerst dat we onze veiligheid hebben 01:17:10.899 --> 01:17:14.390 align:middle line:82% position:46% size:100% uitbesteed aan de Amerikanen. Dat is een eerlijke, maar ook 01:17:14.510 --> 01:17:16.479 align:middle line:82% position:46% size:100% schaamtevolle conclusie. 01:17:20.409 --> 01:17:23.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Kunnen wij op de Verenigde Staten rekenen, bijvoorbeeld als we over 01:17:23.810 --> 01:17:30.140 align:middle line:82% position:46% size:100% twee jaar president Trump terugzien? Wat gebeurt er als China onverhoopt 01:17:30.260 --> 01:17:34.789 align:middle line:82% position:46% size:100% toch Taiwan aanvalt, waar Xi Jinping Taiwan goedschiks of kwaadschiks wil 01:17:34.909 --> 01:17:37.969 align:middle line:82% position:46% size:100% inlijven en Biden ook heeft aangekondigd dit eiland met alle 01:17:38.088 --> 01:17:41.798 align:middle line:82% position:46% size:100% kracht te zullen verdedigen? Het Witte Huis geeft daarbij aan 01:17:42.279 --> 01:17:45.698 align:middle line:82% position:46% size:100% niet langer in staat te zijn een tweefrontenoorlog te kunnen winnen. 01:17:46.149 --> 01:17:49.399 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien de Atlantische band als hoeksteen van onze veiligheid, maar 01:17:49.520 --> 01:17:52.060 align:middle line:82% position:46% size:100% in werkelijkheid is het de Verenigde Staten. 01:17:52.500 --> 01:17:55.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Die hoeksteen is dus blootgesteld aan immense onzekerheid. 01:17:55.569 --> 01:17:59.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zou van onvolwassen geopolitiek en strategisch inzicht getuigen om 01:17:59.489 --> 01:18:01.689 align:middle line:82% position:46% size:100% daarvoor de ogen te sluiten, hier in Nederland en in Europa. 01:18:03.579 --> 01:18:07.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar willen we niet over nadenken. Laten we dit probleem wel erkennen. 01:18:09.069 --> 01:18:12.168 align:middle line:82% position:46% size:100% We erkennen het ook, maar durven niet in consequenties te denken. 01:18:12.288 --> 01:18:15.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee brengen we het voortbestaan van de Atlantische band in gevaar. 01:18:15.750 --> 01:18:18.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Getuige de 101ste luchtlandingsdivisie, scheelt het de 01:18:19.100 --> 01:18:21.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Amerikanen niet aan commitment; dat moge duidelijk zijn. 01:18:21.939 --> 01:18:25.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar voor hoelang zij onze gaten in de veiligheidsarchitectuur blijven 01:18:25.579 --> 01:18:29.119 align:middle line:82% position:46% size:100% vullen, is een grote onzekerheid. Europeanen moeten een gelijkwaardige 01:18:29.239 --> 01:18:32.298 align:middle line:82% position:46% size:100% partner zijn voor onze grootste bondgenoot, de Verenigde Staten, om 01:18:32.418 --> 01:18:35.408 align:middle line:82% position:46% size:100% de toekomst van de NAVO en de veiligheid van Europa te garanderen. 01:18:35.979 --> 01:18:39.159 align:middle line:82% position:46% size:100% In navolging van het Strategisch Concept en dit Strategisch Kompas, 01:18:39.430 --> 01:18:42.289 align:middle line:82% position:46% size:100% zou ik de minister willen vragen deze dreiging serieus op de agenda 01:18:42.409 --> 01:18:44.619 align:middle line:82% position:46% size:100% te zetten, met gelijkgezinde landen in Europa. 01:18:46.960 --> 01:18:49.909 align:middle line:82% position:46% size:100% En ja, we hebben afgesproken dat Europese landen hun nationale 01:18:50.029 --> 01:18:52.488 align:middle line:82% position:46% size:100% doelstellingen op elkaar gaan afstemmen en veel meer gaan 01:18:52.609 --> 01:18:54.279 align:middle line:82% position:46% size:100% investeren. Dat is echt goed nieuws. 01:18:54.609 --> 01:18:57.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar nog steeds mis ik een duidelijke agenda en strategie om 01:18:57.260 --> 01:19:00.064 align:middle line:82% position:46% size:100% klaar te staan op het moment dat de Verenigde Staten hun aandacht en hun 01:19:00.184 --> 01:19:03.979 align:middle line:82% position:46% size:100% geld elders moeten alloceren of niet meer naar Europa laten uitgaan. 01:19:04.100 --> 01:19:07.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag om een reflectie daarover van de minister. 01:19:08.619 --> 01:19:11.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Oekraïne is het ultieme voorbeeld 01:19:11.298 --> 01:19:13.670 align:middle line:82% position:46% size:100% van deze niet duurzame afhankelijkheid. 01:19:13.789 --> 01:19:17.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Stel dat de Verenigde Staten de 15 miljard aan Amerikaans wapentuig 01:19:17.920 --> 01:19:21.079 align:middle line:82% position:46% size:100% niet hadden geleverd aan Oekraïne. Stel dat de Verenigde Staten de 01:19:21.199 --> 01:19:23.408 align:middle line:82% position:46% size:100% doorslaggevende Himars-systemen niet hadden gestuurd. 01:19:23.979 --> 01:19:27.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Stel dat de 100.000 Amerikaanse militairen in Europa er gewoon niet 01:19:27.229 --> 01:19:29.720 align:middle line:82% position:46% size:100% stonden vandaag. Stel dat we geen Amerikaanse 01:19:29.840 --> 01:19:33.579 align:middle line:82% position:46% size:100% afschrikking in Europa hadden gehad. Dan was 2022 wellicht heel anders 01:19:33.850 --> 01:19:34.449 align:middle line:82% position:46% size:100% gelopen. 01:19:36.039 --> 01:19:38.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd doen de Europese Unie en Nederland niet niets. 01:19:38.579 --> 01:19:40.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wil ik hier absoluut ook niet beweren. 01:19:40.359 --> 01:19:43.488 align:middle line:82% position:46% size:100% We steunen Oekraïne door dik en dun. We zien dat de westerse steun ook 01:19:43.609 --> 01:19:46.238 align:middle line:82% position:46% size:100% echt werkt op het slagveld. Kijk bijvoorbeeld naar Cherson. 01:19:46.810 --> 01:19:49.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ook hier stel ik weer dezelfde vraag: wat als de Verenigde Staten 01:19:49.520 --> 01:19:52.298 align:middle line:82% position:46% size:100% morgen hun militaire steun aan Oekraïne stilzetten? 01:19:52.418 --> 01:19:55.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Kunnen wij als Europa dat gat dan opvullen? 01:19:56.619 --> 01:19:59.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik lees dat het kabinet opnieuw militaire en financiële steun heeft 01:19:59.298 --> 01:20:02.029 align:middle line:82% position:46% size:100% toegezegd. Zijn deze nieuwe bijdragen onderdeel 01:20:02.149 --> 01:20:04.479 align:middle line:82% position:46% size:100% van een voorspelbaar langetermijnfinancieringsplan? 01:20:04.899 --> 01:20:07.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Waar kunnen de Oekraïners op rekenen, niet alleen vandaag, niet 01:20:07.789 --> 01:20:11.719 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen morgen, maar ook de komende jaren? 01:20:11.838 --> 01:20:13.640 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten namelijk toch goed nadenken over de verschillende 01:20:13.760 --> 01:20:15.329 align:middle line:82% position:46% size:100% scenario's. Voorzitter. 01:20:15.449 --> 01:20:18.448 align:middle line:82% position:46% size:100% Terwijl we Oekraïne bewapenen, doen we ook een poging om onszelf te 01:20:18.569 --> 01:20:22.880 align:middle line:82% position:46% size:100% herbewapenen. We kunnen eigenlijk niet spreken van 01:20:23.000 --> 01:20:26.329 align:middle line:82% position:46% size:100% "we", want hebben in Europa allemaal gefragmenteerde defensiemarkten. 01:20:26.449 --> 01:20:30.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Daardoor gaat de gezamenlijke inkoop vaak lastig, traag en inefficiënt. 01:20:30.859 --> 01:20:33.579 align:middle line:82% position:46% size:100% We verliezen tijd. We verliezen geld. 01:20:34.418 --> 01:20:37.329 align:middle line:82% position:46% size:100% De Russen staan voor de deur. De Chinezen liggen op de loer. 01:20:37.449 --> 01:20:39.979 align:middle line:82% position:46% size:100% De Amerikanen zijn druk. De Amerikanen zijn in de toekomst 01:20:40.100 --> 01:20:42.079 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien nog wel drukker in andere regio's in de wereld. 01:20:42.199 --> 01:20:46.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we serieus een been bij willen trekken in deze heel belangrijke 01:20:46.159 --> 01:20:47.618 align:middle line:82% position:46% size:100% Atlantische band van de NAVO, 01:20:49.149 --> 01:20:52.350 align:middle line:82% position:46% size:100% als we willen dat de Amerikanen ons serieus nemen, dan kunnen 01:20:52.470 --> 01:20:55.069 align:middle line:82% position:46% size:100% wapenfabrieken niet langer een Duits, Pools of Zweeds belang 01:20:55.189 --> 01:20:58.100 align:middle line:82% position:46% size:100% dienen, maar dan moeten we het hebben over het Europees belang voor 01:20:58.220 --> 01:21:01.310 align:middle line:82% position:46% size:100% de veiligheid op ons continent. Dat vraagt om serieuze gesprekken 01:21:01.430 --> 01:21:03.939 align:middle line:82% position:46% size:100% over Europese industriële samenwerking. 01:21:04.359 --> 01:21:06.890 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien dat er stapjes worden gezet. Zo komt er een nieuwe verordening 01:21:07.010 --> 01:21:10.338 align:middle line:82% position:46% size:100% voor een gezamenlijke aanbesteding. Er komen positieve prikkels voor 01:21:10.458 --> 01:21:13.310 align:middle line:82% position:46% size:100% landen om samen in te kopen. Ik zou zeggen: dat is een positief 01:21:13.430 --> 01:21:14.960 align:middle line:82% position:46% size:100% begin. Tegelijkertijd is het maar een 01:21:15.079 --> 01:21:18.500 align:middle line:82% position:46% size:100% tijdelijke stimulans. Ik vraag de minister: deelt zij deze 01:21:18.619 --> 01:21:20.619 align:middle line:82% position:46% size:100% analyse over de Europese defensie industrie? 01:21:20.890 --> 01:21:24.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe wordt de structurele stimulans, het European Defence Investment 01:21:24.500 --> 01:21:27.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Programme, vormgegeven? Is de minister bereid om daarbij te 01:21:27.199 --> 01:21:29.689 align:middle line:82% position:46% size:100% pleiten voor het vastleggen van een minimum dat lidstaten Europees 01:21:29.810 --> 01:21:31.418 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten aanbesteden of moeten inkopen? 01:21:31.779 --> 01:21:35.000 align:middle line:82% position:46% size:100% De Commissie zet wel degelijk goede stappen, maar de sleutel tot succes 01:21:35.119 --> 01:21:38.168 align:middle line:82% position:46% size:100% is verstopt bij de Raad en bij deze minister. 01:21:38.649 --> 01:21:41.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is pijnlijk hoe grote landen bij investeringen ineens op de Europese 01:21:42.079 --> 01:21:44.989 align:middle line:82% position:46% size:100% rem gaan staan. Onze oosterbuur kondigde 100 miljard 01:21:45.109 --> 01:21:48.399 align:middle line:82% position:46% size:100% aan investeringen aan — dat deed Duitsland wel via artikel 346 — 01:21:48.878 --> 01:21:52.100 align:middle line:82% position:46% size:100% ingekocht bij Amerikanen. Dat helpt de Europese defensie 01:21:52.220 --> 01:21:54.470 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie niet. Ik zou niet zeggen dat er hier 01:21:54.590 --> 01:21:56.210 align:middle line:82% position:46% size:100% sprake is van een Europese Zeitenwende. 01:21:56.329 --> 01:21:59.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is echter wel een gemiste kans voor de Europese onafhankelijkheid. 01:21:59.500 --> 01:22:01.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de minister het ermee eens dat dit een gemiste kans is? 01:22:02.199 --> 01:22:05.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Wordt Duitsland hierop aangesproken? Gaan we in gesprek met de Duitsers? 01:22:05.949 --> 01:22:08.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe gaat Nederland als kleine speler om met de belangen van grote landen? 01:22:08.949 --> 01:22:13.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Vormen wij coalities met middelgrote en kleine landen en, zo ja, met wie? 01:22:14.439 --> 01:22:15.903 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter … Excuus, meneer Hammelburg. 01:22:16.023 --> 01:22:18.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is een interruptie van de heer Segers van 01:22:20.289 --> 01:22:22.399 align:middle line:82% position:46% size:100% de ChristenUnie. Ik denk dat de heer Hammelburg de 01:22:22.520 --> 01:22:26.600 align:middle line:82% position:46% size:100% vinger op de zere plek legt: de gebrekkige capaciteit van Europa om 01:22:26.720 --> 01:22:29.149 align:middle line:82% position:46% size:100% zichzelf te verdedigen. We zijn erg afhankelijk van de 01:22:29.270 --> 01:22:31.118 align:middle line:82% position:46% size:100% Verenigde Staten. Er is een toenemende onzekerheid 01:22:32.079 --> 01:22:33.319 align:middle line:82% position:46% size:100% over de politieke verhoudingen tussen de Verenigde Staten en 01:22:33.439 --> 01:22:34.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa. We weten dat die inderdaad kunnen 01:22:34.909 --> 01:22:36.140 align:middle line:82% position:46% size:100% veranderen. We weten dat daar iemand kan zitten 01:22:36.260 --> 01:22:39.680 align:middle line:82% position:46% size:100% die heel anders kijkt naar de band met Europa. 01:22:39.800 --> 01:22:41.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee legt de heer Hammelburg inderdaad de vinger op de zere plek. 01:22:42.140 --> 01:22:44.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarna volgt er echter vooral een pleidooi voor Europese samenwerking. 01:22:44.930 --> 01:22:51.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Die samenwerking is inderdaad belangrijk, maar de aard van onze 01:22:51.310 --> 01:22:53.930 align:middle line:82% position:46% size:100% defensie infrastructuur moet zeker Europeser zijn. 01:22:54.050 --> 01:22:58.479 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gaat echter ook over kwaliteit. Is dit ook een pleidooi voor hogere 01:23:01.479 --> 01:23:03.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie-uitgaven? De steun die wij 01:23:05.259 --> 01:23:09.259 align:middle line:82% position:46% size:100% als Europese landen aan Oekraïne kunnen geven, staat in geen 01:23:09.378 --> 01:23:11.319 align:middle line:82% position:46% size:100% verhouding tot die van de Verenigde Staten. 01:23:11.979 --> 01:23:14.529 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn echt nog een hele kleine dwerg. 01:23:15.668 --> 01:23:19.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Is dit dan ook een pleidooi voor structureel hogere uitgaven voor 01:23:19.789 --> 01:23:20.109 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie? 01:23:21.659 --> 01:23:25.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je alle uitgaven van de Europese lidstaten bij elkaar optelt, dan kom 01:23:25.829 --> 01:23:29.680 align:middle line:82% position:46% size:100% je echt een heel eind. Het probleem dat ik hier aankaart, 01:23:29.800 --> 01:23:31.619 align:middle line:82% position:46% size:100% is dat we die uitgaven niet verenigd inzetten. 01:23:31.890 --> 01:23:34.260 align:middle line:82% position:46% size:100% We zorgen er niet voor dat we complementair aan elkaar werken. 01:23:34.409 --> 01:23:41.449 align:middle line:82% position:46% size:100% We zorgen er niet voor dat we dat budget gezamenlijk, efficiënt en 01:23:41.878 --> 01:23:44.738 align:middle line:82% position:46% size:100% doelmatig kunnen uitgeven. Daarvan is nog veel te weinig 01:23:44.859 --> 01:23:46.929 align:middle line:82% position:46% size:100% sprake. Daarin heb je nog een enorme slag te 01:23:47.048 --> 01:23:49.719 align:middle line:82% position:46% size:100% slaan. Als we daarna nog kunnen bezien of 01:23:49.838 --> 01:23:52.588 align:middle line:82% position:46% size:100% het voldoende is om de Europese veiligheid te garanderen binnen het 01:23:52.918 --> 01:23:55.408 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO-bondgenootschap, dan moeten we zeker daarnaar kijken. 01:23:55.529 --> 01:23:59.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Vooralsnog zie ik — dat ziet onze coalitie ook — dat we goed hebben 01:23:59.140 --> 01:24:01.479 align:middle line:82% position:46% size:100% geïnvesteerd in Defensie. We geven 5 miljard extra uit per 01:24:01.600 --> 01:24:06.628 align:middle line:82% position:46% size:100% jaar. Dat is mede dankzij D66 ingegeven. 01:24:07.039 --> 01:24:08.238 align:middle line:82% position:46% size:100% Vervolgt u uw betoog. 01:24:10.449 --> 01:24:12.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Voor een echte Europese defensie 01:24:12.350 --> 01:24:16.600 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie moeten we artikel 346 van het verdrag herschrijven. 01:24:17.279 --> 01:24:19.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie het uiteindelijk als een nationalistische barrière 01:24:21.338 --> 01:24:23.859 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de Europese veiligheid en het Europees grondgebied. 01:24:24.189 --> 01:24:27.469 align:middle line:82% position:46% size:100% In 2009 is opgenomen dat dit artikel ook alleen bij hoge uitzondering 01:24:27.588 --> 01:24:30.229 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt gebruikt, maar in werkelijkheid valt dat tegen. 01:24:30.350 --> 01:24:33.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we heel eerlijk zijn, is er met dit artikel geen Europese defensie 01:24:33.529 --> 01:24:36.469 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie mogelijk op de lange termijn, in ieder geval geen sterke 01:24:36.588 --> 01:24:39.579 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals in de Verenigde Staten. Deelt de minister deze analyse? 01:24:39.699 --> 01:24:42.798 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag een reflectie. Dan een aantal losse vragen over 01:24:42.918 --> 01:24:45.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Europese samenwerking. Kan de minister toezeggen met 01:24:45.680 --> 01:24:48.588 align:middle line:82% position:46% size:100% gelijkgezinde landen te onderzoeken hoe verwervingsprocessen in Europees 01:24:48.708 --> 01:24:50.710 align:middle line:82% position:46% size:100% verband versneld of vereenvoudigd kunnen worden? 01:24:51.220 --> 01:24:53.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister de strategische tekortkomingen zoals gebrek aan 01:24:53.930 --> 01:24:57.578 align:middle line:82% position:46% size:100% luchttransport en bescherming van onderzeecamera's versneld aanpakken? 01:24:57.939 --> 01:25:00.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister toezeggen het belang van effectieve luchtverdediging in 01:25:00.699 --> 01:25:03.588 align:middle line:82% position:46% size:100% de Raad te agenderen? Is er al iets bekend over de 01:25:03.708 --> 01:25:06.219 align:middle line:82% position:46% size:100% gezamenlijke financiering van de snelle interventiemacht? 01:25:06.850 --> 01:25:08.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De les die we dit jaar moeten 01:25:08.989 --> 01:25:11.960 align:middle line:82% position:46% size:100% trekken, is: vrede en veiligheid in Europa zijn niet meer 01:25:12.079 --> 01:25:14.000 align:middle line:82% position:46% size:100% vanzelfsprekend. Dit is een cruciale boodschap die 01:25:14.119 --> 01:25:17.180 align:middle line:82% position:46% size:100% moet doordringen in de samenleving, ook bij jongere generaties. 01:25:17.300 --> 01:25:21.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Daartoe dient D66 dan ook een amendement in om meer veteranen hun 01:25:21.260 --> 01:25:23.229 align:middle line:82% position:46% size:100% verhaal voor de klas te laten vertellen. 01:25:23.500 --> 01:25:25.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop op brede steun hiervoor in de Kamer. 01:25:25.810 --> 01:25:27.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Als we aan onze veiligheid denken, 01:25:27.550 --> 01:25:30.908 align:middle line:82% position:46% size:100% dan moeten we het ook hebben over kerntaak 1 in het gehele Koninkrijk. 01:25:31.298 --> 01:25:33.909 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien een steeds assertiever China, ook in het Caribisch gebied. 01:25:35.079 --> 01:25:38.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Is er voldoende capaciteit in dat deel van het Koninkrijk om kerntaak 01:25:38.119 --> 01:25:41.250 align:middle line:82% position:46% size:100% 1 te waarborgen? Voorzitter. 01:25:41.369 --> 01:25:44.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook hier nog een vraag over het grote personeelstekort waar Defensie 01:25:44.298 --> 01:25:45.850 align:middle line:82% position:46% size:100% mee te maken heeft; het is eerder al genoemd. 01:25:46.270 --> 01:25:48.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij bespraken verschillende opties hierover met de staatssecretaris in 01:25:49.010 --> 01:25:51.010 align:middle line:82% position:46% size:100% eerdere debatten, ook van het potentieel van 01:25:54.890 --> 01:25:57.668 align:middle line:82% position:46% size:100% EU-onderdanen: alleen al in Nederland zijn er 750.000 01:25:57.939 --> 01:26:00.979 align:middle line:82% position:46% size:100% EU-onderdanen, een bijdrage die zou kunnen zorgen voor het inlopen van 01:26:01.100 --> 01:26:03.890 align:middle line:82% position:46% size:100% het personeelstekort. Ik vraag de staatssecretaris toch 01:26:04.010 --> 01:26:05.869 align:middle line:82% position:46% size:100% drie zaken te onderzoeken. Eén. 01:26:05.989 --> 01:26:10.219 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe groot is de bereid onder de 750.000 EU-onderdanen in Nederland 01:26:10.338 --> 01:26:12.588 align:middle line:82% position:46% size:100% om zich in te zetten voor Defensie? Twee. 01:26:12.708 --> 01:26:14.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe staat het met het personeelstekort in andere 01:26:15.279 --> 01:26:15.500 align:middle line:82% position:46% size:100% EU-landen? Drie. 01:26:15.619 --> 01:26:18.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Zijn er EU-landen waar werving voor Nederland interessant zou kunnen 01:26:18.470 --> 01:26:22.560 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn om naar te kijken? Voorzitter. 01:26:22.680 --> 01:26:25.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben een berg te verzetten. We weten dat we de 01:26:27.009 --> 01:26:29.109 align:middle line:82% position:46% size:100% afhankelijkheid van de Verenigde Staten moeten afbouwen. 01:26:29.890 --> 01:26:31.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ons decennia niet gelukt. 01:26:33.338 --> 01:26:35.168 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten daar echt realistisch in zijn. 01:26:35.350 --> 01:26:38.828 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben dit zo vaak gezegd; laten we nou die stap zetten voordat het 01:26:39.069 --> 01:26:40.300 align:middle line:82% position:46% size:100% te laat is. Dank u wel. 01:26:41.298 --> 01:26:46.103 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank aan de heer Hammelburg. Voordat u uw plek verlaat: er zijn 01:26:46.222 --> 01:26:48.119 align:middle line:82% position:46% size:100% nog twee heren die een interruptie hebben. 01:26:48.838 --> 01:26:51.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Eerst de heer Stoffer namens de SGP. 01:26:54.548 --> 01:26:56.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij stond de SP eerder aan de microfoon, maar het is aan u, 01:26:57.020 --> 01:26:57.488 align:middle line:82% position:46% size:100% voorzitter. 01:26:59.009 --> 01:27:01.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zeg altijd: de eersten zullen de laatsten zijn. 01:27:01.140 --> 01:27:02.448 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat uw gang, meneer Stoffer. Kijk eens aan. 01:27:02.569 --> 01:27:03.908 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is dan daarmee opgelost. De heer Stoffer. 01:27:04.029 --> 01:27:06.256 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is er toch iets op de Defensiebegroting waar de SGP en de 01:27:06.377 --> 01:27:08.590 align:middle line:82% position:46% size:100% SP het over eens zijn. Dat doet me toch weer deugd! 01:27:08.710 --> 01:27:09.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit was een 01:27:11.579 --> 01:27:15.380 align:middle line:82% position:46% size:100% goed doorwrocht betoog van D66, maar ergens bekroop me een beetje het 01:27:15.500 --> 01:27:20.378 align:middle line:82% position:46% size:100% gevoel alsof we vandaag de Europese Defensiebegroting bespraken. 01:27:21.069 --> 01:27:22.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu is dat volgens mij niet het geval. 01:27:25.210 --> 01:27:28.930 align:middle line:82% position:46% size:100% De Europese defensie industrie en zo wordt volop genoemd, maar waar staat 01:27:29.220 --> 01:27:31.579 align:middle line:82% position:46% size:100% D66 als we het hebben over de Nederlandse defensie industrie? 01:27:31.699 --> 01:27:35.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar heb ik niets over gehoord. Die laat zich op dit moment nogal 01:27:36.060 --> 01:27:38.680 align:middle line:82% position:46% size:100% veel gelden in de media. Ik ben eigenlijk wel benieuwd wat 01:27:38.939 --> 01:27:41.810 align:middle line:82% position:46% size:100% D66 te bieden heeft aan de Nederlandse werknemers en die 01:27:41.930 --> 01:27:45.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse bedrijven, die volgens mij van essentieel belang zijn, ook 01:27:45.708 --> 01:27:46.238 align:middle line:82% position:46% size:100% voor Europa. 01:27:48.609 --> 01:27:51.170 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Stoffer heeft gewoon gelijk. We hebben dit ook al in eerdere 01:27:51.289 --> 01:27:53.979 align:middle line:82% position:46% size:100% debatten besproken. Nederland staat niet alleen. 01:27:54.659 --> 01:27:56.770 align:middle line:82% position:46% size:100% We vinden Nederland een groot land en dat is het ook. 01:27:57.279 --> 01:28:01.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we willen dat de Nederlandse defensie industrie groeit, voor 01:28:01.159 --> 01:28:04.640 align:middle line:82% position:46% size:100% werkgelegenheid en ook voor de veiligheid van ons Nederlands 01:28:04.760 --> 01:28:06.859 align:middle line:82% position:46% size:100% grondgebied zorgt, dan kunnen we dat niet alleen. 01:28:06.979 --> 01:28:08.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zullen we dat met de omringende landen moeten doen. 01:28:08.869 --> 01:28:11.168 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zullen we dat in Europees verband moeten doen. 01:28:11.949 --> 01:28:14.689 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben te maken met zulke hoge vormen van technologie en zulke 01:28:14.810 --> 01:28:17.890 align:middle line:82% position:46% size:100% ingewikkelde producten dat onderdelen daarvan vaak 01:28:18.100 --> 01:28:20.500 align:middle line:82% position:46% size:100% grensoverschrijdend worden geproduceerd, in verschillende 01:28:20.739 --> 01:28:24.739 align:middle line:82% position:46% size:100% landen in de Europese Unie. De Europese Unie is daarin één markt 01:28:24.859 --> 01:28:27.079 align:middle line:82% position:46% size:100% en voor zover het dat nog niet is, zou het één markt moeten worden. 01:28:27.199 --> 01:28:29.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Juist dan floreert de Nederlandse industrie ook. 01:28:30.069 --> 01:28:33.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ondersteun iedere activiteit van deze minister, deze staatssecretaris 01:28:33.588 --> 01:28:36.588 align:middle line:82% position:46% size:100% en de minister van Economische Zaken om juist ook te kijken hoe we die 01:28:36.708 --> 01:28:38.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse industrie kunnen versterken. 01:28:39.250 --> 01:28:42.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar wat mij betreft, en dat zeggen ook alle experts, kan dat niet als 01:28:42.409 --> 01:28:44.067 align:middle line:82% position:46% size:100% je alleen maar kijkt naar stimuleringsmaatregelen in 01:28:44.186 --> 01:28:45.987 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland. Dan moet je ervoor zorgen dat de 01:28:46.106 --> 01:28:49.729 align:middle line:82% position:46% size:100% krachtpatsers Duitsland en Frankrijk bereid zijn om hun 01:28:49.850 --> 01:28:52.698 align:middle line:82% position:46% size:100% protectionistische barrières af te bouwen om ervoor te zorgen dat er 01:28:52.819 --> 01:28:56.000 align:middle line:82% position:46% size:100% meer samenwerking is, gezamenlijke aanbestedingsprocedures, en ervoor 01:28:56.119 --> 01:28:59.000 align:middle line:82% position:46% size:100% te zorgen dat Nederlandse bedrijven daadwerkelijk een kans maken, in 01:28:59.119 --> 01:29:02.378 align:middle line:82% position:46% size:100% plaats dat ze worden gebulldozerd door Duitse en Franse bedrijven. 01:29:03.168 --> 01:29:04.289 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Stoffer heeft een vervolgvraag. 01:29:04.409 --> 01:29:05.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is natuurlijk 01:29:08.298 --> 01:29:10.960 align:middle line:82% position:46% size:100% het antwoord van D66; ik had liever een ietwat ander antwoord gehad. 01:29:11.199 --> 01:29:14.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het gaat ook om perspectief bieden naar de toekomst toe, hè. 01:29:14.949 --> 01:29:17.289 align:middle line:82% position:46% size:100% De Nederlandse industrie zit nu eigenlijk te wachten op iets 01:29:18.128 --> 01:29:19.220 align:middle line:82% position:46% size:100% concreets. Die heeft het nu best lastig. 01:29:19.340 --> 01:29:22.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Naar die toekomst toe gaan we het debat wat mij betreft nog graag aan. 01:29:22.659 --> 01:29:24.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou een concreet punt willen noemen. 01:29:24.668 --> 01:29:26.420 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben vorige week ook gesproken over onderzeeboten. 01:29:26.539 --> 01:29:28.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat komt vandaag ook al geregeld aan de orde. 01:29:28.689 --> 01:29:29.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarin zit echt wel een concreet punt. 01:29:30.338 --> 01:29:32.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Als de Nederlandse industrie zich goed wil positioneren, ook straks in 01:29:33.050 --> 01:29:35.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa, moeten we haar nu de kans geven om mee te doen. 01:29:36.128 --> 01:29:38.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag aan de heer Hammelburg is dus: als we deze week nog ergens een 01:29:38.479 --> 01:29:43.279 align:middle line:82% position:46% size:100% modus vinden om echt te borgen dat de Nederlandse industrie meedoet aan 01:29:43.399 --> 01:29:45.970 align:middle line:82% position:46% size:100% die onderzeeboten, aan de ontwikkeling en het bouwen, vind ik 01:29:47.140 --> 01:29:49.119 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Hammelburg dan aan mijn zijde? 01:29:49.460 --> 01:29:50.119 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Hammelburg 01:29:51.989 --> 01:29:54.976 align:middle line:82% position:46% size:100% verkeert eerder in twijfel. Ik begrijp het namelijk niet zo 01:29:55.096 --> 01:29:56.069 align:middle line:82% position:46% size:100% goed. De heer Stoffer en ik hebben met de 01:29:56.189 --> 01:29:58.060 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris in dezelfde debatten over precies deze 01:29:58.180 --> 01:30:01.378 align:middle line:82% position:46% size:100% aanbesteding gezeten. Die heeft heel duidelijk gezegd dat, 01:30:01.979 --> 01:30:06.250 align:middle line:82% position:46% size:100% welke werf het ook wordt — laten we wel wezen, het zijn er drie — de 01:30:06.369 --> 01:30:08.770 align:middle line:82% position:46% size:100% betrokkenheid van de Nederlandse industrie daarbij geborgd is. 01:30:08.890 --> 01:30:12.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Bovendien zitten er essentiële onderdelen in zo'n boot, waarvan we 01:30:12.128 --> 01:30:14.579 align:middle line:82% position:46% size:100% ook weten dat die belangrijk zijn voor de nationale veiligheid en 01:30:15.479 --> 01:30:17.369 align:middle line:82% position:46% size:100% waarvan de productie in Nederland sowieso al geborgd is. 01:30:17.939 --> 01:30:20.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp dus niet zo goed waar deze vraag van de heer Stoffer 01:30:20.529 --> 01:30:23.340 align:middle line:82% position:46% size:100% vandaan komt, omdat we dat juist doen. 01:30:24.689 --> 01:30:28.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de heer Stoffer lijkt het haast zo te vertellen dat we deze boten 01:30:28.750 --> 01:30:31.448 align:middle line:82% position:46% size:100% zelf in Nederland zouden kunnen bouwen, maar dat is simpelweg niet 01:30:31.569 --> 01:30:33.640 align:middle line:82% position:46% size:100% waar. Wij moeten er dus voor zorgen dat 01:30:33.760 --> 01:30:35.909 align:middle line:82% position:46% size:100% dit inderdaad wordt meegenomen bij de aanbesteding. 01:30:36.029 --> 01:30:38.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gebeurt nu. Ik heb daar het volle vertrouwen in. 01:30:39.479 --> 01:30:42.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat weegt mee en u vindt dat net zo belangrijk als ik. 01:30:43.329 --> 01:30:45.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geef de heer Stoffer dan nog kort de gelegenheid om zijn vraag toe te 01:30:46.010 --> 01:30:46.987 align:middle line:82% position:46% size:100% lichten. Ik tel het niet mee als interruptie, 01:30:47.106 --> 01:30:49.969 align:middle line:82% position:46% size:100% omdat hij uitgedaagd werd. U kunt het nog kort toelichten. 01:30:50.088 --> 01:30:51.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vind ik heel fideel, voorzitter, dank u wel. 01:30:51.759 --> 01:30:54.429 align:middle line:82% position:46% size:100% We zouden het in Nederland bijna kunnen, hè. 01:30:54.720 --> 01:30:57.430 align:middle line:82% position:46% size:100% De combinatie Damen-Saab, dus Nederland met een beetje Zeeuwse, 01:30:57.550 --> 01:30:59.890 align:middle line:82% position:46% size:100% eh, Zweedse hulp, kan dat. We kunnen hem trouwens ook in 01:31:00.010 --> 01:31:04.826 align:middle line:82% position:46% size:100% Zeeland laten bouwen, hoor. Maar die combinatie kan dat, dus het 01:31:04.945 --> 01:31:07.600 align:middle line:82% position:46% size:100% zou volgens mij de allerbeste poging zijn als we het zouden wagen om het 01:31:07.720 --> 01:31:11.006 align:middle line:82% position:46% size:100% daar terecht te krijgen. Ik schat alleen in dat dat vandaag 01:31:11.127 --> 01:31:12.219 align:middle line:82% position:46% size:100% met D66 niet zal lukken. 01:31:13.989 --> 01:31:15.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal zeggen waar die vraag vandaan komt. 01:31:16.210 --> 01:31:18.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik lees de afgelopen week volop kranten. 01:31:18.489 --> 01:31:22.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn mailbox stroomt over. Mijn telefoon stroomt over van de 01:31:23.060 --> 01:31:24.529 align:middle line:82% position:46% size:100% appberichten. De Nederlandse defensie industrie 01:31:24.649 --> 01:31:25.779 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft de grote zorg dat, 01:31:28.298 --> 01:31:33.229 align:middle line:82% position:46% size:100% als we het laten gaan zoals het nu lijkt te gaan, ze dadelijk niet 01:31:33.350 --> 01:31:34.250 align:middle line:82% position:46% size:100% betrokken raakt bij die onderzeeboten. 01:31:34.369 --> 01:31:38.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kan toch niet anders dan dat die zorg ook bij D66 binnenkomt. 01:31:38.739 --> 01:31:42.010 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben een aantal doelstellingen gesteld bij de aanschaf van deze 01:31:42.130 --> 01:31:45.100 align:middle line:82% position:46% size:100% onderzeeboten. We willen een goede boot, voor de 01:31:45.220 --> 01:31:47.279 align:middle line:82% position:46% size:100% juiste prijs en met de juiste kwaliteiten. 01:31:47.399 --> 01:31:50.319 align:middle line:82% position:46% size:100% We willen daar ook nog de Nederlandse maakindustrie bij 01:31:50.439 --> 01:31:51.219 align:middle line:82% position:46% size:100% betrekken. Dat zijn allemaal dingen die we 01:31:51.338 --> 01:31:54.157 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijk vinden. Tegelijkertijd zijn we bezig met een 01:31:54.277 --> 01:31:56.109 align:middle line:82% position:46% size:100% gigantisch project. Het gaat over heel veel 01:31:56.229 --> 01:31:59.588 align:middle line:82% position:46% size:100% belastinggeld. Laat ik daarover heel helder zijn. 01:31:59.890 --> 01:32:04.729 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben een modus gevonden, via een aanbesteding, om deze procedure 01:32:04.850 --> 01:32:06.250 align:middle line:82% position:46% size:100% tot een goed, succesvol einde te brengen. 01:32:07.149 --> 01:32:11.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor de heer Stoffer hier zeggen: stop met die procedure, wijs gewoon 01:32:11.329 --> 01:32:17.239 align:middle line:82% position:46% size:100% direct een Nederlands bedrijf aan — ik hoor de naam, ik zal die herhalen 01:32:17.359 --> 01:32:20.378 align:middle line:82% position:46% size:100% — de Damen-Saabcombinatie. Dat is niet zoals we dat hier in 01:32:20.498 --> 01:32:23.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland hebben afgesproken. We hebben een aanbestedingsprocedure 01:32:23.449 --> 01:32:25.179 align:middle line:82% position:46% size:100% en er zijn drie kandidaten in de running. 01:32:26.918 --> 01:32:29.448 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan ook wel heel eerlijk zeggen — dat weet iedereen hier — dat we 01:32:29.569 --> 01:32:31.869 align:middle line:82% position:46% size:100% allemaal wel belobbyd zijn door alle drie de combinaties. 01:32:35.649 --> 01:32:37.838 align:middle line:82% position:46% size:100% O, de heer Van Dijk niet, hoor ik zojuist in de wandelgangen. 01:32:38.140 --> 01:32:41.869 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ze zeggen allemaal dat ze de Nederlandse industrie zullen 01:32:41.989 --> 01:32:44.390 align:middle line:82% position:46% size:100% betrekken. Uiteindelijk is het aan het model 01:32:44.510 --> 01:32:47.679 align:middle line:82% position:46% size:100% van de staatssecretaris en moet er gekeken worden wat daaruit komt. 01:32:48.128 --> 01:32:52.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit telt mee in de beoordeling van welke van de drie deze boot straks 01:32:52.789 --> 01:32:55.850 align:middle line:82% position:46% size:100% mag gaan bouwen. Wij zeggen hier volgens mij allebei, 01:32:55.970 --> 01:32:58.539 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Stoffer en de heer Hammelburg, dat het belangrijk is 01:32:58.930 --> 01:33:01.759 align:middle line:82% position:46% size:100% dat de Nederlandse industrie daarin wordt meegenomen, dat we de banen 01:33:01.878 --> 01:33:05.079 align:middle line:82% position:46% size:100% hier in Nederland kunnen behouden, dat we die zelfs kunnen uitbreiden 01:33:05.289 --> 01:33:07.250 align:middle line:82% position:46% size:100% en dat we er zelfs voor kunnen zorgen dat Nederland onderdeel wordt 01:33:07.369 --> 01:33:11.417 align:middle line:82% position:46% size:100% van die bredere Europese, sterke defensie industrie, zodat … Dank u 01:33:11.537 --> 01:33:13.960 align:middle line:82% position:46% size:100% wel. Volgens mij … … zodat we hier in 01:33:14.079 --> 01:33:15.448 align:middle line:82% position:46% size:100% Europa onafhankelijk kunnen zijn. … moeten we voorkomen dat we in 01:33:15.569 --> 01:33:17.810 align:middle line:82% position:46% size:100% herhaling vallen. De heer Jasper van Dijk, SP. 01:33:19.270 --> 01:33:21.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb nog een vraag aan de heer Hammelburg over kernwapens. 01:33:22.088 --> 01:33:26.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn geruchten dat die versneld vervangen gaan worden, in Nederland, 01:33:26.689 --> 01:33:28.460 align:middle line:82% position:46% size:100% in Brabant. Dat is heftig nieuws. 01:33:28.579 --> 01:33:30.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Kernwapens zijn massavernietigingswapens. 01:33:30.789 --> 01:33:33.279 align:middle line:82% position:46% size:100% In het regeerakkoord staat dat ze de wereld uit moeten. 01:33:33.399 --> 01:33:36.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar ben ik het volledig mee eens. Ik ook. 01:33:36.829 --> 01:33:39.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Vindt de heer Hammelburg met mij dan ook dat de Kamer hier netjes over 01:33:39.619 --> 01:33:42.319 align:middle line:82% position:46% size:100% geïnformeerd moet worden? Want het is nogal een besluit. 01:33:42.439 --> 01:33:45.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Overigens heb ik deze vraag vorige week ook aan de heer Sjoerdsma 01:33:45.199 --> 01:33:46.909 align:middle line:82% position:46% size:100% gesteld. Hij was het met me eens. 01:33:47.029 --> 01:33:50.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de heer Hammelburg is woordvoerder Defensie, en daar 01:33:50.239 --> 01:33:52.488 align:middle line:82% position:46% size:100% vallen die kernwapens onder. Graag een reactie. 01:33:52.609 --> 01:33:54.025 align:middle line:82% position:46% size:100% We gaan kijken wat de heer Hammelburg ervan vindt. 01:33:54.145 --> 01:33:56.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Een kort of een lang antwoord, voorzitter? 01:33:56.670 --> 01:33:57.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaarne 01:33:58.579 --> 01:34:01.738 align:middle line:82% position:46% size:100% kort. De SP en D66 delen de mening dat 01:34:01.859 --> 01:34:04.979 align:middle line:82% position:46% size:100% kernwapens de wereld uit moeten. We leven in een wereld met 01:34:05.100 --> 01:34:08.510 align:middle line:82% position:46% size:100% kernwapens, ook met dreiging en het concept van afschrikking. 01:34:08.779 --> 01:34:12.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar kunnen we niet aan ontkomen. Ik was deze zomer bij de VN, de non 01:34:13.100 --> 01:34:16.920 align:middle line:82% position:46% size:100% proliferatieconferentie, de toetsingscommissie, in de hoop dat 01:34:17.039 --> 01:34:19.430 align:middle line:82% position:46% size:100% daar iets moois uit zou komen. Dat hebben de Russen geblokkeerd. 01:34:19.699 --> 01:34:21.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus we moeten er realistisch over zijn. 01:34:21.918 --> 01:34:24.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd vind ik dat we dat gesprek hier ook moeten kunnen 01:34:24.298 --> 01:34:25.500 align:middle line:82% position:46% size:100% voeren. Ik heb uw vraag aan de minister 01:34:25.619 --> 01:34:28.548 align:middle line:82% position:46% size:100% gehoord en ik ondersteun die. Dank u wel, meneer Hammelburg, en 01:34:28.668 --> 01:34:31.010 align:middle line:82% position:46% size:100% dank voor uw inbreng. Dan kijk ik naar mevrouw Piri. 01:34:31.130 --> 01:34:33.798 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik nodig haar uit om namens de Partij van de Arbeid haar inbreng te 01:34:33.918 --> 01:34:34.270 align:middle line:82% position:46% size:100% komen doen. 01:34:41.500 --> 01:34:44.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Die inbreng zal ik mede doen namens 01:34:44.680 --> 01:34:48.409 align:middle line:82% position:46% size:100% de fractie van GroenLinks. Op 24 februari jongstleden is de 01:34:48.529 --> 01:34:51.789 align:middle line:82% position:46% size:100% veiligheidssituatie op ons continent drastisch verslechterd. 01:34:52.390 --> 01:34:56.179 align:middle line:82% position:46% size:100% De Russische inval in Oekraïne heeft nu en in de komende jaren enorme 01:34:56.298 --> 01:34:59.719 align:middle line:82% position:46% size:100% gevolgen, ook voor ónze welvaart en veiligheid. 01:34:59.838 --> 01:35:03.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Een jaar geleden had niemand gedacht dat we massaal wapens zouden sturen 01:35:04.010 --> 01:35:07.939 align:middle line:82% position:46% size:100% naar Kiev en dat Zweden en Finland een aanvraag zouden doen voor het 01:35:08.060 --> 01:35:11.420 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO-lidmaatschap. En noch had ik gedacht dat onze twee 01:35:11.539 --> 01:35:14.719 align:middle line:82% position:46% size:100% fracties zouden instemmen met 5 miljard extra investeringen in 01:35:14.838 --> 01:35:17.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie. Toen president Zelensky een paar 01:35:18.050 --> 01:35:21.920 align:middle line:82% position:46% size:100% maanden geleden onze Kamer toesprak, waarschuwde hij voor verslapping van 01:35:22.039 --> 01:35:24.399 align:middle line:82% position:46% size:100% de aandacht voor de Russische agressie en het leed van de 01:35:24.520 --> 01:35:28.658 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïners, dat de oorlog al snel van ons netvlies zou verdwijnen. 01:35:29.289 --> 01:35:32.605 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet gebeurd. De massale raketaanvallen op 01:35:32.725 --> 01:35:35.448 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne gisteren, waardoor 7 miljoen mensen nu zonder 01:35:35.569 --> 01:35:38.813 align:middle line:82% position:46% size:100% elektriciteit zitten, en de explosies op Pools grondgebied, die 01:35:38.932 --> 01:35:42.850 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben geleid tot twee doden, tonen aan dat Rusland een heel gevaarlijk 01:35:42.970 --> 01:35:47.020 align:middle line:82% position:46% size:100% spel blijft spelen en de situatie nog altijd snel kan escaleren. 01:35:47.798 --> 01:35:50.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister meedelen welke consultaties nu gaande zijn met 01:35:50.750 --> 01:35:54.289 align:middle line:82% position:46% size:100% bondgenoten? Is inmiddels vastgesteld wat het 01:35:54.409 --> 01:35:56.789 align:middle line:82% position:46% size:100% vallen van de twee dodelijke slachtoffers in Polen heeft 01:35:57.520 --> 01:35:59.060 align:middle line:82% position:46% size:100% veroorzaakt? Wat kan Nederland nog meer doen om 01:35:59.180 --> 01:36:02.899 align:middle line:82% position:46% size:100% het luchtruim aan de oostgrenzen van bondgenootschappelijk grondgebied te 01:36:03.020 --> 01:36:05.988 align:middle line:82% position:46% size:100% helpen beschermen? De Patriot is inmiddels terug uit 01:36:06.109 --> 01:36:08.798 align:middle line:82% position:46% size:100% Slowakije. Wordt er gekeken naar een vervolg? 01:36:09.850 --> 01:36:13.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Het risico dat onze aandacht op den duur verslapt, blijft. 01:36:13.458 --> 01:36:17.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Sterker nog, dat is misschien wel precies waar Poetin op hoopt: het 01:36:17.449 --> 01:36:20.180 align:middle line:82% position:46% size:100% uiteenvallen van de eenheid onder westerse bondgenoten, een 01:36:20.300 --> 01:36:23.869 align:middle line:82% position:46% size:100% verslapping van de sancties vanwege de economische gevolgen van de 01:36:23.989 --> 01:36:28.579 align:middle line:82% position:46% size:100% oorlog voor onze eigen bevolking en/of de verkiezing van een "make 01:36:28.699 --> 01:36:32.020 align:middle line:82% position:46% size:100% America great again"-kandidaat in het Witte Huis over twee jaar. 01:36:32.680 --> 01:36:35.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar laat ik het kabinet complimenteren met de steun die we 01:36:35.180 --> 01:36:39.710 align:middle line:82% position:46% size:100% leveren aan Kiev, zowel in de vorm van wapenleveranties, humanitaire 01:36:39.829 --> 01:36:42.729 align:middle line:82% position:46% size:100% hulp en de training van militairen als in de vorm van het bijstaan van 01:36:42.850 --> 01:36:45.890 align:middle line:82% position:46% size:100% bondgenoten in het oosten. Het is goed dat Nederland 01:36:46.010 --> 01:36:49.210 align:middle line:82% position:46% size:100% samenwerkingsverbanden zoekt voor het leveren van militaire steun, 01:36:49.569 --> 01:36:53.960 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals bij de T-72 tanks, samen met de VS en Tsjechië, en dat het 01:36:54.079 --> 01:36:56.890 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet heeft besloten om 100 miljoen bij te dragen aan het 01:36:57.010 --> 01:37:01.409 align:middle line:82% position:46% size:100% internationale fonds voor Oekraïne. Maar het beeld is dat de Amerikanen 01:37:01.529 --> 01:37:05.899 align:middle line:82% position:46% size:100% verreweg de grootste steun leveren. Kan de minister aangeven of de 01:37:06.020 --> 01:37:09.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Europese steun op korte termijn aanzienlijk wordt verhoogd en wat de 01:37:10.100 --> 01:37:12.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse inspanningen zijn om dit te bewerkstelligen? 01:37:14.319 --> 01:37:17.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland levert vele wapens, maar daarnaast hebben wij een 01:37:17.810 --> 01:37:20.960 align:middle line:82% position:46% size:100% verantwoordelijkheid om bij te dragen aan waarheidsvinding en 01:37:21.079 --> 01:37:21.850 align:middle line:82% position:46% size:100% gerechtigheid. 01:37:23.619 --> 01:37:25.969 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook onze marechaussee speelt een belangrijke rol bij het forensisch 01:37:26.088 --> 01:37:28.238 align:middle line:82% position:46% size:100% onderzoek naar oorlogsmisdaden in Oekraïne. 01:37:31.600 --> 01:37:34.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij zijn bezoek aan Kiev gisteren, kondigde minister Hoekstra 15 01:37:34.220 --> 01:37:37.810 align:middle line:82% position:46% size:100% miljoen euro extra aan voor de voortzetting van dit initiatief. 01:37:38.378 --> 01:37:41.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag aan de minister is of Nederland met dit bedrag gedurende 01:37:41.909 --> 01:37:46.279 align:middle line:82% position:46% size:100% het gehele volgende kalenderjaar voldoende inzet kan plegen, of dat 01:37:46.399 --> 01:37:49.969 align:middle line:82% position:46% size:100% daar meer geld voor nodig is. Dan wat betreft onze eigen 01:37:50.088 --> 01:37:52.420 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmacht. In eerdere debatten heb ik al 01:37:52.539 --> 01:37:56.359 align:middle line:82% position:46% size:100% aangegeven dat het essentieel is om een nieuwe veiligheidsanalyse te 01:37:56.479 --> 01:37:59.590 align:middle line:82% position:46% size:100% maken die ten grondslag ligt aan de uitgaven van Defensie. 01:38:00.220 --> 01:38:03.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze moeten departement en ministeries overstijgen. 01:38:04.569 --> 01:38:07.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij moet ook gekeken worden naar de invulling van onze 01:38:07.479 --> 01:38:10.850 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO-capaciteit. Hoe ziet de minister de kritiek in 01:38:10.970 --> 01:38:13.569 align:middle line:82% position:46% size:100% het NAVO-rapport over de gaten in onze landmacht? 01:38:14.168 --> 01:38:18.109 align:middle line:82% position:46% size:100% En gezien de blijvende dreiging aan de oostflank van Europa: hoe gaan we 01:38:18.229 --> 01:38:22.130 align:middle line:82% position:46% size:100% in samenwerking met bondgenoten zorgen voor een langdurige en 01:38:22.250 --> 01:38:25.609 align:middle line:82% position:46% size:100% gecoördineerde training en voor aanwezigheid in bijvoorbeeld de 01:38:25.729 --> 01:38:28.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Baltische staten? Voorzitter. 01:38:28.260 --> 01:38:31.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kom ik bij het belangrijkste onderdeel van Defensie: het 01:38:31.880 --> 01:38:36.609 align:middle line:82% position:46% size:100% personeel, de mannen en vrouwen die ons veilig houden, vaak met gevaar 01:38:36.729 --> 01:38:39.909 align:middle line:82% position:46% size:100% voor eigen leven. Laat ik ook hier eerst kort 01:38:40.720 --> 01:38:45.319 align:middle line:82% position:46% size:100% stilstaan bij wat er goed gaat. Eindelijk is er werk gemaakt van een 01:38:45.439 --> 01:38:49.130 align:middle line:82% position:46% size:100% nieuw loongebouw. In de lagere functieschalen waren de 01:38:49.250 --> 01:38:53.600 align:middle line:82% position:46% size:100% lonen echt niet meer van deze tijd. Ook ben ik blij met het akkoord dat 01:38:53.720 --> 01:38:58.270 align:middle line:82% position:46% size:100% is bereikt over de indexatie van het militair invaliditeitspensioen. 01:38:59.140 --> 01:39:02.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de uitdagingen op het terrein van personeel zijn nog steeds enorm. 01:39:03.220 --> 01:39:06.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu al kampt Defensie met het vervullen 8.800 vacatures. 01:39:06.770 --> 01:39:09.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betreft 20% van alle militaire functies. 01:39:09.899 --> 01:39:13.029 align:middle line:82% position:46% size:100% De komende jaren lopen de vacatures op tot boven de 20.000. 01:39:13.569 --> 01:39:17.270 align:middle line:82% position:46% size:100% De uitstroomcijfers zijn nog steeds zorgelijk, nu ook bij het 01:39:17.390 --> 01:39:20.539 align:middle line:82% position:46% size:100% burgerpersoneel. Zonder voldoende personeel wordt de 01:39:20.659 --> 01:39:24.259 align:middle line:82% position:46% size:100% groei in Defensie onmogelijk. De staatssecretaris heeft veel 01:39:24.378 --> 01:39:28.300 align:middle line:82% position:46% size:100% plannen, maar de vraag is natuurlijk of deze uiteindelijk zullen leiden 01:39:28.479 --> 01:39:33.609 align:middle line:82% position:46% size:100% tot het benodigde resultaat. De focus moet ook liggen op behoud. 01:39:34.088 --> 01:39:37.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Een militair die al bekend is met het vak, is enorm waardevol. 01:39:38.439 --> 01:39:41.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Hierover heb ik de volgende vragen. Om een beter beeld te krijgen van de 01:39:42.039 --> 01:39:45.588 align:middle line:82% position:46% size:100% redenen waarom militairen uitstromen, vraag ik u of u bereid 01:39:45.708 --> 01:39:50.000 align:middle line:82% position:46% size:100% bent om vanaf nu in plaats van alleen een vragenlijst toe te 01:39:50.119 --> 01:39:54.500 align:middle line:82% position:46% size:100% sturen, exitgesprekken te voeren. Als de uitstroom het hoogst is bij 01:39:54.619 --> 01:39:58.939 align:middle line:82% position:46% size:100% de landmacht, is het dan niet logisch om juist daarin extra te 01:39:59.060 --> 01:40:02.380 align:middle line:82% position:46% size:100% investeren? Hoe kan het proces van aanmelden, 01:40:02.500 --> 01:40:04.719 align:middle line:82% position:46% size:100% selecteren en aannemen versneld worden? 01:40:05.199 --> 01:40:09.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Kandidaten haken nu af omdat ze vaak veel te lang niets horen. 01:40:10.359 --> 01:40:13.119 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is momenteel voor een politicus geen mogelijkheid om verlof te nemen 01:40:14.199 --> 01:40:17.409 align:middle line:82% position:46% size:100% voor een militaire activiteit die langer duurt dan zestien weken. 01:40:18.100 --> 01:40:21.389 align:middle line:82% position:46% size:100% Een raadslid moet nu stoppen als hij of zij voor langere tijd door 01:40:21.509 --> 01:40:25.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie wordt uitgezonden. Het is gek dat je moet kiezen als je 01:40:26.060 --> 01:40:27.819 align:middle line:82% position:46% size:100% op verschillende manieren het land wil dienen. 01:40:28.298 --> 01:40:30.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag een reactie van de staatssecretaris. 01:40:31.119 --> 01:40:34.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot slot wil ik op dit punt ook even stilstaan bij het lokale personeel, 01:40:35.020 --> 01:40:38.180 align:middle line:82% position:46% size:100% dat essentieel werk doet, ook voor de veiligheid van onze eigen 01:40:38.300 --> 01:40:41.488 align:middle line:82% position:46% size:100% militairen. Bij de evacuatie uit Afghanistan 01:40:41.609 --> 01:40:44.838 align:middle line:82% position:46% size:100% bleek dat wij onvoldoende protocollen hebben voor hoe om te 01:40:44.958 --> 01:40:49.270 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan met dit soort situaties, én dat het lokale personeelsbestand 01:40:50.500 --> 01:40:52.149 align:middle line:82% position:46% size:100% jarenlang nagenoeg niet werd bijgehouden. 01:40:53.079 --> 01:40:56.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Waarom duurt het zo lang voordat het kabinet op dit terrein met 01:40:56.329 --> 01:40:59.930 align:middle line:82% position:46% size:100% voorstellen komt, zoals waartoe in de aangenomen Kamermotie van collega 01:41:00.050 --> 01:41:04.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Belhaj is opgeroepen? De heer Valstar en ikzelf hebben 01:41:04.399 --> 01:41:08.149 align:middle line:82% position:46% size:100% maanden geleden een motie ingediend om onze oud-Afghaanse medewerkers, 01:41:08.270 --> 01:41:11.050 align:middle line:82% position:46% size:100% die inmiddels in Nederland zijn, op een gepaste manier te eren. 01:41:11.649 --> 01:41:14.168 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister schrijft dat hierop actie wordt ondernomen. 01:41:14.470 --> 01:41:18.128 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag hoor ik hierover meer details. Voorzitter. 01:41:18.369 --> 01:41:23.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan over de verantwoording van de miljarden die nu in de krijgsmacht 01:41:24.159 --> 01:41:28.130 align:middle line:82% position:46% size:100% worden geïnvesteerd. De Rekenkamer geeft al jaren aan dat 01:41:28.250 --> 01:41:32.119 align:middle line:82% position:46% size:100% geld niet uitgegeven wordt, of dat niet na te gaan is hoe dat ten goede 01:41:32.239 --> 01:41:34.448 align:middle line:82% position:46% size:100% komt, aan de gereedheid en inzetbaarheid. 01:41:35.289 --> 01:41:38.988 align:middle line:82% position:46% size:100% Gisteren kregen we dan eindelijk, na een motie van een jaar geleden bij 01:41:39.109 --> 01:41:43.180 align:middle line:82% position:46% size:100% de vorige begroting, de eerste notitie met uitleg over de kritische 01:41:43.300 --> 01:41:46.418 align:middle line:82% position:46% size:100% prestatie indicatoren om de voortgang beter te kunnen meten. 01:41:47.140 --> 01:41:50.029 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij kijken dan ook uit naar de geïntegreerde rapportage van volgend 01:41:50.149 --> 01:41:53.769 align:middle line:82% position:46% size:100% jaar. Ook geeft de Algemene Rekenkamer aan 01:41:53.889 --> 01:41:58.029 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het inkoopbeheer sinds 2016 niet op orde is. 01:41:58.659 --> 01:42:03.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Alleen al het afgelopen jaar werd 1,3 miljard aan fouten en 01:42:03.619 --> 01:42:07.899 align:middle line:82% position:46% size:100% onzekerheden geconstateerd. Zo zou er vaak maar één leverancier 01:42:08.020 --> 01:42:10.988 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgenodigd worden, zodat vergelijken onmogelijk is. 01:42:11.680 --> 01:42:15.949 align:middle line:82% position:46% size:100% En zeker nu er grote bedragen worden uitgegeven aan nieuw materieel is 01:42:16.069 --> 01:42:19.554 align:middle line:82% position:46% size:100% zorgvuldigheid van belang. Hoe gaan de minister en 01:42:19.673 --> 01:42:22.659 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris hier meer en structureler op sturen? 01:42:23.770 --> 01:42:27.489 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot slot, voorzitter, aandacht voor onze veteranen. 01:42:28.210 --> 01:42:32.210 align:middle line:82% position:46% size:100% De mensen die ons land gediend hebben, en vaak nog steeds 01:42:32.329 --> 01:42:35.779 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijke maatschappelijke functies vervullen, zijn de beste 01:42:35.899 --> 01:42:38.079 align:middle line:82% position:46% size:100% ambassadeurs die Defensie kan hebben. 01:42:38.619 --> 01:42:43.369 align:middle line:82% position:46% size:100% We dienen dan ook met respect met hen om te gaan, en zuinig op hen te 01:42:43.489 --> 01:42:46.520 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn. Vandaar ook dat wij mede indiener 01:42:46.640 --> 01:42:50.569 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn van het amendement van collega Boswijk om extra te investeren in 01:42:50.689 --> 01:42:54.529 align:middle line:82% position:46% size:100% veteraneninloophuizen. Tevens hebben wij het amendement van 01:42:54.649 --> 01:42:58.579 align:middle line:82% position:46% size:100% collega Hammelburg meegetekend om extra geld vrij te maken voor het 01:42:58.699 --> 01:43:01.430 align:middle line:82% position:46% size:100% programma Veteraan in de Klas. Dank u wel. 01:43:01.989 --> 01:43:04.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, mevrouw Piri. Ik zie geen interrupties. 01:43:05.229 --> 01:43:08.083 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zijn we bij de volgende spreker van de zijde van de Kamer, en dat is 01:43:08.203 --> 01:43:09.639 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Boswijk namens het CDA. 01:43:20.109 --> 01:43:22.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. De bewindspersonen hebben de 01:43:22.970 --> 01:43:25.899 align:middle line:82% position:46% size:100% afgelopen maanden in een hectische tijd ontzettend veel werk verzet. 01:43:26.289 --> 01:43:28.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank daarvoor. Maar toch sta ik hier met een dubbel 01:43:28.789 --> 01:43:30.619 align:middle line:82% position:46% size:100% gevoel. Een aantal maanden geleden hadden we 01:43:30.739 --> 01:43:33.619 align:middle line:82% position:46% size:100% het debat over de Defensienota. Ik wees toen, naast op alle goede 01:43:33.739 --> 01:43:36.048 align:middle line:82% position:46% size:100% stappen die worden gezet, op het ontbreken van het versterken van de 01:43:36.168 --> 01:43:39.682 align:middle line:82% position:46% size:100% heavy en medium brigades. Dit was een van de prioriteiten die 01:43:39.802 --> 01:43:44.960 align:middle line:82% position:46% size:100% de Defensieministers van de NAVO in 2021 zelf hebben aangedragen, en ook 01:43:45.079 --> 01:43:48.048 align:middle line:82% position:46% size:100% voor Nederland hebben benoemd. Maar ondanks de extra middelen voor 01:43:48.168 --> 01:43:51.009 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie zijn er geen plannen om dit punt aan te pakken. 01:43:51.850 --> 01:43:54.523 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook is er naar mijn mening geen duidelijke motivatie voor waarom er 01:43:54.643 --> 01:43:57.829 align:middle line:82% position:46% size:100% van dit punt wordt afgeweken. Naar aanleiding van berichtgeving 01:43:57.949 --> 01:43:59.289 align:middle line:82% position:46% size:100% van Zembla is gisteren de NAVO 01:44:01.418 --> 01:44:04.646 align:middle line:82% position:46% size:100% capaciteitsreview van afgelopen zomer met ons gedeeld, en opnieuw is 01:44:04.766 --> 01:44:08.088 align:middle line:82% position:46% size:100% de NAVO snoeihard in haar oordeel over het onvoldoende versterken van 01:44:08.208 --> 01:44:09.399 align:middle line:82% position:46% size:100% de medium en heavy brigades. 01:44:10.989 --> 01:44:14.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Begrijp me goed, ik ben niet getrouwd met heavy brigades of met 01:44:14.180 --> 01:44:17.676 align:middle line:82% position:46% size:100% tanks, en ik geloof erg in samenwerking, zoals we die zien in 01:44:17.796 --> 01:44:20.930 align:middle line:82% position:46% size:100% het Nederlands-Duitse tankbataljon. Ik ben ook van mening dat we als 01:44:21.050 --> 01:44:24.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Tweede Kamer niet moeten beslissen over welk wapensysteem waar wordt 01:44:24.470 --> 01:44:28.189 align:middle line:82% position:46% size:100% ingezet; dat bepaalt de minister. Maar als Tweede Kamer zijn we wel 01:44:28.310 --> 01:44:31.159 align:middle line:82% position:46% size:100% verplicht om het kabinet te controleren, onder andere op het 01:44:31.279 --> 01:44:33.010 align:middle line:82% position:46% size:100% naleven van internationale afspraken. 01:44:33.220 --> 01:44:37.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Op dit specifieke punt komen wij de afspraken met de NAVO niet na, en 01:44:37.220 --> 01:44:39.394 align:middle line:82% position:46% size:100% ontbreekt er ook een duidelijke motivering voor waarom we dat niet 01:44:39.514 --> 01:44:42.310 align:middle line:82% position:46% size:100% doen. Stelt u zich eens voor, als elk 01:44:42.699 --> 01:44:45.979 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO-lid zelf maar zou besluiten hoe er invulling wordt gegeven aan de 01:44:46.100 --> 01:44:48.350 align:middle line:82% position:46% size:100% gemaakte afspraken, wordt dat natuurlijk een chaos. 01:44:48.470 --> 01:44:48.500 align:middle line:82% position:46% size:100% En dan is 01:44:50.890 --> 01:44:53.810 align:middle line:82% position:46% size:100% er ook nog een ander punt, namelijk dat wij op dit moment vooral 01:44:53.930 --> 01:44:56.020 align:middle line:82% position:46% size:100% investeren op het gevecht van veraf 01:44:57.720 --> 01:45:00.770 align:middle line:82% position:46% size:100% — F-35's, MQ9 Reapers, raketartillerie — terwijl je in 01:45:00.890 --> 01:45:03.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne op dit moment ook een gevecht van nabij ziet. 01:45:03.609 --> 01:45:07.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Het CDA maakt zich zorgen over welk signaal wij afgeven naar de andere 01:45:07.509 --> 01:45:10.220 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO-bondgenoten. Hoe wordt er gekeken naar Nederland, 01:45:10.340 --> 01:45:13.789 align:middle line:82% position:46% size:100% naar dat wij het gevecht van nabij schijnbaar vooral overlaten aan 01:45:13.909 --> 01:45:16.960 align:middle line:82% position:46% size:100% andere NAVO-leden? Graag een reactie van de minister. 01:45:18.009 --> 01:45:20.890 align:middle line:82% position:46% size:100% En zou het ook niet beter zijn als we in het vervolg ook die review 01:45:21.310 --> 01:45:23.293 align:middle line:82% position:46% size:100% altijd standaard vóór de begrotingsbehandeling deelden? 01:45:23.413 --> 01:45:27.469 align:middle line:82% position:46% size:100% De lacune tussen de internationale afspraken en het gemaakte beleid in 01:45:27.588 --> 01:45:30.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland viel mij als rapporteur ook op bij de aanschaf van materieel 01:45:30.619 --> 01:45:34.579 align:middle line:82% position:46% size:100% en bij investeringen in projecten. Hierin is onvoldoende de relatie te 01:45:34.699 --> 01:45:36.829 align:middle line:82% position:46% size:100% leggen tussen de internationale verplichtingen en de aanschaf van 01:45:36.949 --> 01:45:38.479 align:middle line:82% position:46% size:100% het materieel. Graag een reactie van de 01:45:38.600 --> 01:45:41.279 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris. Voordat u verdergaat, heeft u een 01:45:41.399 --> 01:45:43.088 align:middle line:82% position:46% size:100% interruptie van de heer Fritsma, van de PVV. 01:45:43.270 --> 01:45:43.359 align:middle line:82% position:46% size:100% De 01:45:45.819 --> 01:45:49.250 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Boswijk begon er zelf al over. De minister had voor de zomer zeer 01:45:49.369 --> 01:45:51.880 align:middle line:82% position:46% size:100% relevante informatie van de NAVO in haar bezit. 01:45:53.378 --> 01:45:58.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Die heeft ze niet met de Kamer gedeeld, waardoor de Kamer geen 01:45:58.390 --> 01:46:02.029 align:middle line:82% position:46% size:100% zuivere afwegingen kon maken over waarom bepaalde keuzes waren 01:46:02.149 --> 01:46:04.699 align:middle line:82% position:46% size:100% gemaakt. De heer Boswijk heeft in het 01:46:04.819 --> 01:46:10.569 align:middle line:82% position:46% size:100% programma Zembla terecht gezegd dat de minister de Kamer daardoor 01:46:11.470 --> 01:46:14.600 align:middle line:82% position:46% size:100% incompleet en onvolledig heeft geïnformeerd. 01:46:14.720 --> 01:46:18.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat waren zijn letterlijke woorden. De situatie is niet veranderd. 01:46:18.819 --> 01:46:24.118 align:middle line:82% position:46% size:100% Mag ik aannemen dat de heer Boswijk bij die woorden — de Kamer is 01:46:24.460 --> 01:46:28.309 align:middle line:82% position:46% size:100% inderdaad incompleet en onvolledig geïnformeerd — blijft? 01:46:28.479 --> 01:46:30.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij heeft daar namelijk gelijk in. 01:46:32.689 --> 01:46:34.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb dat inderdaad gezegd. Ik 01:46:36.979 --> 01:46:37.100 align:middle line:82% position:46% size:100% heb 01:46:39.020 --> 01:46:43.287 align:middle line:82% position:46% size:100% eerder dit jaar in het hoofdlijnendebat en in september in 01:46:43.407 --> 01:46:46.429 align:middle line:82% position:46% size:100% het Defensienotadebat heel expliciet mijn zorgen daarover geuit. 01:46:46.789 --> 01:46:53.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen is door de minister medegedeeld dat we grotendeels voldoen 01:46:54.229 --> 01:46:56.210 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de eisen die de NAVO ons stelt. 01:46:58.259 --> 01:47:00.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik moet heel eerlijk zeggen: als ik kijk naar die NAVO-review die wij 01:47:00.619 --> 01:47:03.350 align:middle line:82% position:46% size:100% gisteren allemaal hebben kunnen lezen, dan staat daar toch wel vrij 01:47:03.470 --> 01:47:04.569 align:middle line:82% position:46% size:100% kritisch in dat wij 01:47:07.029 --> 01:47:11.059 align:middle line:82% position:46% size:100% kwalitatief en kwantitatief niet leveren op een grote prioriteit. 01:47:11.179 --> 01:47:13.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een prioriteit waarvan we op dit moment overigens ook zien dat 01:47:13.579 --> 01:47:17.000 align:middle line:82% position:46% size:100% die heel relevant is. Ik vind inderdaad dat er een lacune 01:47:17.119 --> 01:47:21.390 align:middle line:82% position:46% size:100% zit tussen het beeld dat destijds geschetst is en het beeld dat 01:47:21.510 --> 01:47:26.000 align:middle line:82% position:46% size:100% voortkomt uit de NAVO-review. De heer Fritsma, voor zijn laatste 01:47:26.119 --> 01:47:28.340 align:middle line:82% position:46% size:100% interruptie. Die lacune is er ook. 01:47:28.850 --> 01:47:32.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb daar ook op gewezen. Maar dan is het toch wel relevant 01:47:32.800 --> 01:47:36.529 align:middle line:82% position:46% size:100% voor dit debat om vast te stellen dat de woordvoerder van de fractie 01:47:36.649 --> 01:47:37.418 align:middle line:82% position:46% size:100% van het CDA, 01:47:39.878 --> 01:47:46.088 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Boswijk, nog steeds vindt dat de minister de Kamer incompleet 01:47:46.628 --> 01:47:51.319 align:middle line:82% position:46% size:100% en onvolledig heeft geïnformeerd. De heer Boswijk zegt net zelf dat 01:47:51.439 --> 01:47:53.109 align:middle line:82% position:46% size:100% hij dat inderdaad letterlijk heeft gezegd. 01:47:53.439 --> 01:47:56.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is goed om te weten dat hij daarbij blijft. 01:47:58.418 --> 01:48:00.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb nog heel veel meer gezegd, maar dat maakt niet uit. 01:48:01.039 --> 01:48:02.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Wij ... 01:48:02.378 --> 01:48:04.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor u uw betoog vervolgt: de heer Valstar, VVD. 01:48:05.739 --> 01:48:09.203 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga het nog wel in vragende vorm stellen, want het is natuurlijk 01:48:09.323 --> 01:48:11.899 align:middle line:82% position:46% size:100% nogal een uitspraak om richting de minister te zeggen dat ze de Kamer 01:48:12.310 --> 01:48:15.588 align:middle line:82% position:46% size:100% incompleet en onvolledig informeert. Ik heb in het interruptiedebat met 01:48:15.708 --> 01:48:18.500 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Fritsma geprobeerd uit te leggen dat de Tweede Kamer iedere 01:48:18.619 --> 01:48:21.369 align:middle line:82% position:46% size:100% twee jaar wordt geïnformeerd over de NATO Capability Review. 01:48:21.520 --> 01:48:26.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben dus wel benieuwd wat de heer Boswijk dan zo onvolledig en 01:48:26.270 --> 01:48:26.979 align:middle line:82% position:46% size:100% incompleet vindt. 01:48:29.048 --> 01:48:32.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Het klopt inderdaad dat die elke twee jaar met de Kamer wordt 01:48:32.510 --> 01:48:35.738 align:middle line:82% position:46% size:100% gedeeld. In die zin staan er niet heel veel 01:48:36.100 --> 01:48:40.100 align:middle line:82% position:46% size:100% verrassingen in. Sterker nog, ik heb zelf in meerdere 01:48:40.220 --> 01:48:41.949 align:middle line:82% position:46% size:100% debatten specifiek op dit punt 01:48:45.789 --> 01:48:49.539 align:middle line:82% position:46% size:100% input geleverd, omdat dit continu, jaar op jaar, een punt van zorg is. 01:48:49.770 --> 01:48:53.289 align:middle line:82% position:46% size:100% De AIV adviseert ons ook om hierop te opereren. 01:48:53.949 --> 01:48:57.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar wat wel een groot verschil is met bijvoorbeeld twee jaar geleden, 01:48:57.819 --> 01:49:00.850 align:middle line:82% position:46% size:100% is dat er sinds 24 februari een oorlog op ons continent is. 01:49:01.210 --> 01:49:03.890 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben eerst 3 miljard geïnvesteerd, en investeren er nu na 01:49:04.010 --> 01:49:06.829 align:middle line:82% position:46% size:100% die oorlog in Oekraïne nog 2 miljard bij. 01:49:06.949 --> 01:49:11.260 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben hier grote, fundamentele debatten over gehad. 01:49:12.609 --> 01:49:17.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik snap dat dit stuk op de momenten dat wij hebben gedebatteerd nog niet 01:49:17.899 --> 01:49:19.699 align:middle line:82% position:46% size:100% bestond, of er alleen in concept was. 01:49:19.819 --> 01:49:23.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik snap dat dit letterlijke stuk niet met de Kamer is gedeeld. 01:49:23.649 --> 01:49:29.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar nogmaals, het beeld dat wij grotendeels voldoen aan wat de NAVO 01:49:29.329 --> 01:49:29.739 align:middle line:82% position:46% size:100% vraagt 01:49:31.239 --> 01:49:35.139 align:middle line:82% position:46% size:100% versus de kritische noten die de heer Valstar ook heeft kunnen lezen, 01:49:37.180 --> 01:49:38.929 align:middle line:82% position:46% size:100% hadden wij als Kamer wel beter moeten horen, vind ik. 01:49:39.048 --> 01:49:40.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat gewoon een zorgelijk punt. 01:49:40.479 --> 01:49:42.939 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop, en ik verwacht, dat de VVD dat ook vindt. 01:49:46.930 --> 01:49:51.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor vaak: joh, we investeren 5 miljard meer; het is nu wel goed. 01:49:51.720 --> 01:49:54.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk eerder dat dit een extra pleidooi is om te zeggen: we zijn 01:49:55.100 --> 01:49:58.096 align:middle line:82% position:46% size:100% goed op weg, maar we zijn er nog lang niet. 01:49:58.216 --> 01:50:03.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan vind ik het van belang dat de bewindspersonen ook heel duidelijk 01:50:03.939 --> 01:50:06.960 align:middle line:82% position:46% size:100% die dilemma's met ons delen. Dank u wel. 01:50:07.079 --> 01:50:08.750 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Valstar voor zijn vijfde interruptie. 01:50:09.878 --> 01:50:14.798 align:middle line:82% position:46% size:100% "Incompleet en onvolledig": daar wordt wel wat mee gezegd. 01:50:14.930 --> 01:50:16.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik krijg nog steeds geen antwoord op mijn vraag. 01:50:16.909 --> 01:50:20.088 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben heel benieuwd wat er dan incompleet en onvolledig is, zeker 01:50:20.208 --> 01:50:23.029 align:middle line:82% position:46% size:100% omdat we de afgelopen NATO Capability Reviews hebben kunnen 01:50:23.149 --> 01:50:26.168 align:middle line:82% position:46% size:100% lezen, waarin precies dezelfde constateringen worden gedaan. 01:50:27.279 --> 01:50:29.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is er nu incompleet en onvolledig? 01:50:29.369 --> 01:50:31.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Welke consequenties gaat de heer Boswijk daar dan aan verbinden? 01:50:31.720 --> 01:50:33.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie dat collega Fritsma aan mijn linkerkant 01:50:34.689 --> 01:50:37.420 align:middle line:82% position:46% size:100% al aan het schrijven is. Dus welke kant gaat het dan op met 01:50:37.539 --> 01:50:42.554 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Boswijk? Ten aanzien van onvolledig: ik vind 01:50:42.673 --> 01:50:45.829 align:middle line:82% position:46% size:100% dat wij heel erg de dilemma's mee hadden moeten krijgen. 01:50:47.329 --> 01:50:50.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gevoel dat ik aan het debat heb overgehouden — daar kan de minister 01:50:50.628 --> 01:50:52.309 align:middle line:82% position:46% size:100% zo meteen zelf op reageren 01:50:53.930 --> 01:50:56.029 align:middle line:82% position:46% size:100% — is onder andere 01:50:59.149 --> 01:50:59.298 align:middle line:82% position:46% size:100% dat 01:51:01.460 --> 01:51:04.010 align:middle line:82% position:46% size:100% het Duits-Nederlandse tankbataljon de capaciteit zou afdekken die wij 01:51:04.759 --> 01:51:08.219 align:middle line:82% position:46% size:100% als Nederlands NAVO-lid zouden moeten leveren. 01:51:08.338 --> 01:51:11.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit terwijl ik heel duidelijk in het stuk lees: het zijn niet alleen de 01:51:12.770 --> 01:51:16.109 align:middle line:82% position:46% size:100% tanks die wij niet leveren, het gaat om veel meer dan dat, het is veel 01:51:16.229 --> 01:51:20.279 align:middle line:82% position:46% size:100% breder. Ik vind dat er toen te veel 01:51:20.399 --> 01:51:25.590 align:middle line:82% position:46% size:100% gesuggereerd is dat wij met onze opstelling daaraan voldoen of 01:51:25.710 --> 01:51:29.670 align:middle line:82% position:46% size:100% grotendeels voldoen, terwijl ik toch wel heel duidelijk en expliciet iets 01:51:29.789 --> 01:51:31.409 align:middle line:82% position:46% size:100% anders terug lees. Dank u wel. 01:51:31.529 --> 01:51:33.779 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft een interruptie van de heer Van Haga namens de Groep Van Haga, 01:51:33.899 --> 01:51:34.949 align:middle line:82% position:46% size:100% en ook voor hem is dat de vijfde interruptie. 01:51:35.069 --> 01:51:38.378 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, dank u wel, voorzitter, namens Belang van Nederland. 01:51:39.798 --> 01:51:42.306 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus over incompleet en onvolledig zijn we het eens. 01:51:42.426 --> 01:51:45.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Natuurlijk was dat rapport er slechts in concept, wat dan ook de 01:51:45.289 --> 01:51:50.216 align:middle line:82% position:46% size:100% verdediging is van de minister, maar dat rapport loog er niet om, ook al 01:51:50.337 --> 01:51:53.470 align:middle line:82% position:46% size:100% was dat in concept. De minister zegt dan, en ik citeer: 01:51:53.590 --> 01:51:57.920 align:middle line:82% position:46% size:100% "Nederland voldoet grotendeels aan wat de NAVO verlangt." Dus of het 01:51:58.039 --> 01:52:01.779 align:middle line:82% position:46% size:100% nou een conceptrapport is of niet, zij heeft die uitspraak gedaan en 01:52:02.168 --> 01:52:04.298 align:middle line:82% position:46% size:100% die staat haaks op de bevindingen in het rapport. 01:52:05.229 --> 01:52:08.569 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de heer Boswijk het dan dus met mij eens dat de minister ons onjuist 01:52:08.689 --> 01:52:11.390 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft geïnformeerd op dat moment en, zo ja, welke consequentie verbindt 01:52:11.510 --> 01:52:12.159 align:middle line:82% position:46% size:100% hij daar dan aan? 01:52:14.470 --> 01:52:17.079 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb gezegd wat ik heb gezegd, dus ik val een beetje in herhaling. 01:52:17.199 --> 01:52:19.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb ook vragen gesteld over de uitleg van het kabinet. 01:52:19.878 --> 01:52:21.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben ook heel benieuwd naar de uitleg van de minister 01:52:24.079 --> 01:52:26.972 align:middle line:82% position:46% size:100% ervan. De heer Valstar opperde net al iets 01:52:27.092 --> 01:52:30.250 align:middle line:82% position:46% size:100% over een motie van de PVV of het CDA. 01:52:30.819 --> 01:52:33.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zeg er meteen bij: ik moet hier het belang afwegen van onze 01:52:33.920 --> 01:52:36.020 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmacht. En waar heeft de krijgsmacht op dit 01:52:36.140 --> 01:52:41.260 align:middle line:82% position:46% size:100% moment behoefte aan? Aan een stabiel beleid, aan 01:52:41.470 --> 01:52:43.810 align:middle line:82% position:46% size:100% bewindspersonen die hard werken voor onze krijgsmacht. 01:52:43.930 --> 01:52:44.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik 01:52:46.899 --> 01:52:49.969 align:middle line:82% position:46% size:100% zie ook dat beide bewindspersonen dat doen, maar ik zie het ook als 01:52:50.088 --> 01:52:54.588 align:middle line:82% position:46% size:100% mijn rol als controleur van de macht dat we kritisch moeten zijn en niet 01:52:54.708 --> 01:52:57.829 align:middle line:82% position:46% size:100% met meel in de mond moeten praten. Ik blijf erbij dat ik een ander 01:52:57.949 --> 01:53:01.229 align:middle line:82% position:46% size:100% beeld heb overgehouden aan de eerdere twee debatten. 01:53:01.350 --> 01:53:06.453 align:middle line:82% position:46% size:100% Op het specifieke punt waar ik toen over doorvroeg, had ik liever toen 01:53:06.573 --> 01:53:09.469 align:middle line:82% position:46% size:100% die informatie gehad. Ik ben ook niet de enige die dit 01:53:09.588 --> 01:53:13.628 align:middle line:82% position:46% size:100% zegt; ik hoorde mevrouw Piri deze opmerking net ook maken. 01:53:14.140 --> 01:53:16.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we deze feiten toen op tafel hadden, hadden we wellicht een ander 01:53:16.850 --> 01:53:19.569 align:middle line:82% position:46% size:100% en fundamenteel debat hierover kunnen hebben. 01:53:21.460 --> 01:53:24.350 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van Haga had een wat specifiekere vraag. 01:53:24.470 --> 01:53:26.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij is door zijn interrupties heen, maar ik geef hem nog een keer de 01:53:26.390 --> 01:53:27.948 align:middle line:82% position:46% size:100% kans om zijn vraag kort toe te lichten. 01:53:28.069 --> 01:53:30.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij dan wel het verzoek aan de heer Boswijk om een korter antwoord 01:53:30.470 --> 01:53:33.600 align:middle line:82% position:46% size:100% te geven. Dank voor deze gelegenheid, 01:53:33.720 --> 01:53:36.777 align:middle line:82% position:46% size:100% voorzitter. De enige vraag die ik stel is: is de 01:53:36.896 --> 01:53:39.829 align:middle line:82% position:46% size:100% heer Boswijk het met mij eens dat de minister ons dankzij de uitspraak 01:53:39.949 --> 01:53:41.930 align:middle line:82% position:46% size:100% die ze heeft gedaan, ook onjuist heeft geïnformeerd? 01:53:42.050 --> 01:53:42.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geef de heer Boswijk nog even kans om te 01:53:44.079 --> 01:53:46.418 align:middle line:82% position:46% size:100% reageren. Ik blijf mij mijn eigen woorden. 01:53:46.930 --> 01:53:51.948 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat gelet op het beeld dat toen geschetst is, wat hopelijk niet 01:53:52.069 --> 01:53:58.489 align:middle line:82% position:46% size:100% moedwillig zal zijn gebeurd, ten opzichte van de review die er nu 01:53:58.609 --> 01:53:59.078 align:middle line:82% position:46% size:100% ligt, 01:54:00.759 --> 01:54:04.988 align:middle line:82% position:46% size:100% het het debat beter had gemaakt als we die informatie toen hadden gehad. 01:54:07.329 --> 01:54:10.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan mij herinneren dat ik een van de weinigen ben geweest die tijdens 01:54:10.430 --> 01:54:13.599 align:middle line:82% position:46% size:100% dat laatste debat op dat specifieke punt heeft doorgevraagd. 01:54:15.279 --> 01:54:18.048 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn inschatting is dat als deze informatie er toen had gelegen, het 01:54:18.168 --> 01:54:19.390 align:middle line:82% position:46% size:100% waarschijnlijk het hoofdpunt was geworden. 01:54:20.500 --> 01:54:22.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar goed, dat is allemaal achteraf. 01:54:26.850 --> 01:54:29.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit toont maar weer aan hoe belangrijk woorden zijn en dat 01:54:29.920 --> 01:54:31.649 align:middle line:82% position:46% size:100% woorden ertoe doen, ook in dit debat. 01:54:32.369 --> 01:54:35.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag de heer Boswijk daar nog maar eens goed op te reflecteren. 01:54:36.149 --> 01:54:39.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Overigens heeft in september ook de heer Boswijk vol de kans gehad om 01:54:39.670 --> 01:54:41.798 align:middle line:82% position:46% size:100% het debat aan te gaan met de minister op basis van wat twee jaar 01:54:41.918 --> 01:54:44.128 align:middle line:82% position:46% size:100% geleden al door de NAVO in een review naar voren is gebracht, en om 01:54:44.460 --> 01:54:47.949 align:middle line:82% position:46% size:100% dat naast de nota en naast de begroting te leggen en hier vandaag 01:54:48.069 --> 01:54:51.159 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld allemaal inhoudelijke vragen te stellen over wellicht het 01:54:51.279 --> 01:54:55.719 align:middle line:82% position:46% size:100% verschil in inzicht tussen de CDA-fractie en het kabinet over de 01:54:55.838 --> 01:54:58.920 align:middle line:82% position:46% size:100% manier waarop we de NAVO-capabilities invullen. 01:54:59.250 --> 01:55:02.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de woorden die hij nu gebruikt, zijn echt buiten alle proporties en 01:55:03.088 --> 01:55:04.679 align:middle line:82% position:46% size:100% voldoen ook niet aan wat er is gebeurd. 01:55:05.100 --> 01:55:08.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Het CDA heeft gewoon de kans gehad om te kijken wat er in 2022 door de 01:55:08.560 --> 01:55:12.550 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO is geconstateerd, dat naast de begroting te leggen en daarover op 01:55:12.670 --> 01:55:13.960 align:middle line:82% position:46% size:100% de inhoud vandaag het debat te voeren. 01:55:14.079 --> 01:55:17.918 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de heer Boswijk dat met mij eens? Dit is een beetje schizofreen. 01:55:18.588 --> 01:55:22.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is allemaal begonnen omdat ik juist begin dit jaar 01:55:24.079 --> 01:55:29.310 align:middle line:82% position:46% size:100% de NAVO-toets uit 2016 en 2020 ernaast heb gelegd, waarbij ik heb 01:55:29.430 --> 01:55:31.519 align:middle line:82% position:46% size:100% gezegd: er is een rode draad, waarbij ik zie dat er investeringen 01:55:31.639 --> 01:55:33.199 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn gedaan in een aantal goede dingen. 01:55:33.829 --> 01:55:37.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik heb juist in dat debat ook doorgevraagd waarom we dat dan ook 01:55:37.250 --> 01:55:39.560 align:middle line:82% position:46% size:100% niet doen op dit terrein. Daarop werd toen het beeld 01:55:39.680 --> 01:55:42.948 align:middle line:82% position:46% size:100% geschetst: wij dekken dit af en wij doen dit op een andere manier, en 01:55:43.069 --> 01:55:47.868 align:middle line:82% position:46% size:100% dit is voldoende. Vervolgens krijg ik via via de 01:55:48.338 --> 01:55:53.359 align:middle line:82% position:46% size:100% conceptversie van de review van afgelopen zomer te zien en daarin 01:55:53.479 --> 01:55:54.859 align:middle line:82% position:46% size:100% zie ik een bevestiging van mijn lijn. 01:55:54.979 --> 01:56:01.270 align:middle line:82% position:46% size:100% En dat is dan toch anders dan wat ik over heb gehouden aan het debat. 01:56:01.449 --> 01:56:04.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Natuurlijk ben ik het ermee eens dat wij hier nauwkeurig en zorgvuldig 01:56:04.670 --> 01:56:06.439 align:middle line:82% position:46% size:100% onze woorden moeten kiezen, en misschien had ik het ietsjes minder 01:56:06.560 --> 01:56:07.315 align:middle line:82% position:46% size:100% hard moeten zeggen. En ik snap dat het een concept is, 01:56:07.435 --> 01:56:12.739 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ik blijf bij het fundamentele punt dat het beter was geweest als 01:56:12.859 --> 01:56:13.060 align:middle line:82% position:46% size:100% we 01:56:16.668 --> 01:56:18.819 align:middle line:82% position:46% size:100% een wat gebalanceerder verhaal hadden gehoord. 01:56:18.939 --> 01:56:21.237 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik moet heel eerlijk zeggen: kijk naar de constateringen en naar de 01:56:21.356 --> 01:56:24.020 align:middle line:82% position:46% size:100% afdronk, ook bij andere mensen, zoals de vakbonden en de 01:56:24.140 --> 01:56:28.460 align:middle line:82% position:46% size:100% specialisten. Zij reageren ook op die toets die nu 01:56:28.579 --> 01:56:32.048 align:middle line:82% position:46% size:100% naar buiten komt en zeggen: o, het is toch wel kritisch en toch wel 01:56:32.439 --> 01:56:34.250 align:middle line:82% position:46% size:100% iets om rekening mee te houden. Ik ben hier dus niet helemaal de 01:56:34.369 --> 01:56:37.198 align:middle line:82% position:46% size:100% enige in. De heer Hammelburg met zijn vijfde 01:56:37.319 --> 01:56:37.698 align:middle line:82% position:46% size:100% interruptie. 01:56:39.239 --> 01:56:41.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is al jaren kritisch. Dat komt doordat we toch echt te 01:56:41.800 --> 01:56:43.210 align:middle line:82% position:46% size:100% weinig hebben geïnvesteerd in Defensie. 01:56:43.329 --> 01:56:45.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat hebben we nu omgebogen. Dat is goed nieuws. 01:56:45.760 --> 01:56:48.868 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is goed nieuws, vinden ook de CDA-fractie en de D66-fractie. 01:56:49.109 --> 01:56:50.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Sterker nog, we hebben dat gezamenlijk besloten. 01:56:51.270 --> 01:56:54.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze minister is aan de bak om die achterstanden in te halen. 01:56:55.289 --> 01:56:57.548 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan vind ik het toch een beetje ongepast om deze woorden te 01:56:57.668 --> 01:56:58.899 align:middle line:82% position:46% size:100% gebruiken. Dat wil ik hier toch maar eerlijk 01:56:59.020 --> 01:57:01.050 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen. Ik wil dat zo kwalificeren. 01:57:01.529 --> 01:57:05.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Het staat de heer Boswijk ook gewoon vrij om op onderdelen te zeggen: 01:57:05.479 --> 01:57:08.350 align:middle line:82% position:46% size:100% goh, waar zou ik graag meer zien en waar misschien minder? 01:57:08.470 --> 01:57:12.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Want als we dit doorredeneren, ook kijkende naar die review van de 01:57:12.909 --> 01:57:16.738 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO, dan zou er inderdaad naar een van de drie krijgsmachtsonderdelen 01:57:17.039 --> 01:57:21.100 align:middle line:82% position:46% size:100% relatief wat minder gaan. De heer Fritsma zegt dan: de 01:57:21.220 --> 01:57:24.479 align:middle line:82% position:46% size:100% luchtmacht met de F35's of de onderzeeboten die we aanschaffen. 01:57:24.720 --> 01:57:26.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd vindt de heer Boswijk die ook essentieel. 01:57:26.829 --> 01:57:29.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Laten we dan het debat voeren over die gemaakte keuzes. 01:57:30.180 --> 01:57:32.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar vraag ik een beschouwing op van de heer Boswijk. 01:57:32.529 --> 01:57:35.979 align:middle line:82% position:46% size:100% En strooi niet met dit soort gekke parlementaire termen, hier of in de 01:57:36.100 --> 01:57:39.270 align:middle line:82% position:46% size:100% pers. Ik kijk nog even of de heer Boswijk 01:57:39.390 --> 01:57:41.106 align:middle line:82% position:46% size:100% hier nog op wil reflecteren, met daarbij het verzoek om het kort te 01:57:41.226 --> 01:57:41.600 align:middle line:82% position:46% size:100% houden. We vallen op dit moment namelijk in 01:57:41.720 --> 01:57:42.384 align:middle line:82% position:46% size:100% herhaling. Ik wil daar heel graag op 01:57:42.503 --> 01:57:44.489 align:middle line:82% position:46% size:100% reflecteren, en ik ga dat ook doen. 01:57:46.239 --> 01:57:47.949 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben heel consequent geweest in deze lijn. 01:57:48.310 --> 01:57:51.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb dit het afgelopen jaar continu een specifiek onderdeel van 01:57:51.979 --> 01:57:54.109 align:middle line:82% position:46% size:100% het debat gemaakt. Ik heb continu mijn zorgen hierover 01:57:54.229 --> 01:57:55.810 align:middle line:82% position:46% size:100% geuit. Ik heb daar onvoldoende 01:57:58.298 --> 01:58:01.819 align:middle line:82% position:46% size:100% steun in gevoeld. Ik zie nu opnieuw een bevestiging 01:58:01.939 --> 01:58:03.310 align:middle line:82% position:46% size:100% daarvan, zoals we die twee jaar geleden ook zagen. 01:58:03.430 --> 01:58:04.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik snap dat het delen is in schaarste. 01:58:05.020 --> 01:58:08.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is ook een route die we langdurig inslaan. 01:58:09.009 --> 01:58:12.315 align:middle line:82% position:46% size:100% Alleen, de heer Hammelburg zegt dan: een van de krijgsmachtonderdelen 01:58:12.435 --> 01:58:15.469 align:middle line:82% position:46% size:100% staat er wat minder florissant voor. Nou, kijkende naar die reflectie 01:58:15.588 --> 01:58:17.588 align:middle line:82% position:46% size:100% vind ik het eigenlijk best dramatisch. 01:58:19.779 --> 01:58:25.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Nogmaals, juist met de actualiteit in Oekraïne zien we dat het gevecht 01:58:25.350 --> 01:58:27.908 align:middle line:82% position:46% size:100% ook dichtbij is. Welk signaal geef je dan af aan je 01:58:28.239 --> 01:58:30.529 align:middle line:82% position:46% size:100% bondgenoten? Dat staat immers ook letterlijk in 01:58:30.649 --> 01:58:35.050 align:middle line:82% position:46% size:100% de tekst: joh, Nederland investeert heel erg in langeafstanddefensie, 01:58:35.409 --> 01:58:39.048 align:middle line:82% position:46% size:100% waardoor andere landen meer moeten investeren in het gevecht dichtbij. 01:58:39.168 --> 01:58:41.619 align:middle line:82% position:46% size:100% De vraag is dus: welk signaal geef je af? 01:58:42.168 --> 01:58:45.378 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft nog een interruptie van de heer Jasper van Dijk van de SP. 01:58:45.689 --> 01:58:48.889 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, ik had eigenlijk gepland om hier niet op te interrumperen, maar to be 01:58:49.009 --> 01:58:50.039 align:middle line:82% position:46% size:100% sure: ik heb er nog twee, toch? 01:58:51.668 --> 01:58:54.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Correct. Vooruit dan, want dit kan toch niet 01:58:54.829 --> 01:58:56.930 align:middle line:82% position:46% size:100% zomaar voorbijgaan. Morgenavond is er dus een uitzending 01:58:57.050 --> 01:59:01.488 align:middle line:82% position:46% size:100% van Zembla op televisie. Dan gaan wij de heer Boswijk horen 01:59:01.609 --> 01:59:05.270 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen dat de minister de Kamer incompleet en onvolledig heeft 01:59:05.390 --> 01:59:07.750 align:middle line:82% position:46% size:100% ingelicht. Dat zijn zware woorden. 01:59:08.079 --> 01:59:12.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Als wij als Kamer onze eigen woorden serieus nemen, dan moet u hier een 01:59:12.529 --> 01:59:14.929 align:middle line:82% position:46% size:100% consequentie aan verbinden. Dit is namelijk gewoon een politieke 01:59:15.048 --> 01:59:18.128 align:middle line:82% position:46% size:100% doodzonde: een minister informeert de Kamer onvolledig. 01:59:18.909 --> 01:59:20.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan moet u de minister dus wegsturen. 01:59:20.829 --> 01:59:24.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is de enige echte consequentie van zo'n uitspraak. 01:59:25.239 --> 01:59:29.929 align:middle line:82% position:46% size:100% Of u neemt uw woorden terug. Dat moet u dan vandaag doen, want 01:59:30.048 --> 01:59:32.600 align:middle line:82% position:46% size:100% morgenavond zitten wij hier ook, maar dan is de beantwoording van de 01:59:32.720 --> 01:59:34.609 align:middle line:82% position:46% size:100% minister. Dit is dus het moment dat ik u 01:59:34.729 --> 01:59:37.810 align:middle line:82% position:46% size:100% daarop kan aanspreken en niet morgen als u op televisie dingen 01:59:39.668 --> 01:59:41.539 align:middle line:82% position:46% size:100% zegt. Meent u wat hier staat? 01:59:41.659 --> 01:59:42.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Of trekt u het in? 01:59:44.079 --> 01:59:47.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik meen het, ik trek het niet in en ik kom niet met een motie van 01:59:47.449 --> 01:59:49.729 align:middle line:82% position:46% size:100% wantrouwen. Sowieso vind ik dat we eerst het 01:59:49.850 --> 01:59:53.738 align:middle line:82% position:46% size:100% debat hierover moeten hebben. Ik blijf erbij dat ik dit een 01:59:53.859 --> 01:59:56.869 align:middle line:82% position:46% size:100% fundamenteel punt vind. Het had het debat beter gemaakt als 01:59:56.989 --> 02:00:00.729 align:middle line:82% position:46% size:100% we in september waren meegenomen in deze dilemma's. 02:00:02.829 --> 02:00:05.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Vervolgt u uw betoog. Voorzitter. 02:00:05.960 --> 02:00:07.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij materieel denken we natuurlijk ook aan de vervanging van de 02:00:08.079 --> 02:00:10.680 align:middle line:82% position:46% size:100% onderzeeboten. Op dit moment hebben we als CDA twee 02:00:10.800 --> 02:00:13.770 align:middle line:82% position:46% size:100% grote zorgen. Allereerst zijn wij, zacht 02:00:13.890 --> 02:00:15.119 align:middle line:82% position:46% size:100% uitgedrukt, niet te spreken over het volgende. 02:00:15.239 --> 02:00:17.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben als CDA, gesteund door een groot deel van de Kamer, 02:00:18.090 --> 02:00:22.588 align:middle line:82% position:46% size:100% waaronder de SGP, ChristenUnie en de VVD, jarenlang gehamerd op het 02:00:22.708 --> 02:00:25.619 align:middle line:82% position:46% size:100% belang van de Nederlandse gouden driehoek, om een grote rol te 02:00:25.739 --> 02:00:28.369 align:middle line:82% position:46% size:100% vervullen bij de ontwikkeling en de verwerving van de onderzeeboten. 02:00:29.020 --> 02:00:31.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Echter, momenteel bestaat er een kans dat 02:00:33.460 --> 02:00:35.470 align:middle line:82% position:46% size:100% maar een fractie in Nederland wordt geproduceerd. 02:00:35.590 --> 02:00:38.238 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat het niet gebeurt, maar ik vind het toch wel onbegrijpelijk. 02:00:38.359 --> 02:00:40.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag een reactie van de staatssecretaris. 02:00:41.560 --> 02:00:44.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan het tweede punt van zorg, dat er eigenlijk ook meteen voor zorgt dat 02:00:44.380 --> 02:00:45.710 align:middle line:82% position:46% size:100% we op het eerste punt niet zo veel ruimte hebben. 02:00:45.829 --> 02:00:49.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is namelijk de tijd. De kans op een capability gap is 02:00:49.250 --> 02:00:51.770 align:middle line:82% position:46% size:100% namelijk levensgroot. Daarbij is er zelfs een kans dat er 02:00:51.890 --> 02:00:54.948 align:middle line:82% position:46% size:100% onvoldoende capaciteit is om ons onderzeebotenpersoneel, ons grootste 02:00:55.069 --> 02:00:57.399 align:middle line:82% position:46% size:100% kapitaal, getraind en gemotiveerd te houden. 02:00:57.759 --> 02:01:00.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Welke scenario's liggen er, mocht het onverhoopt uitkomen? 02:01:00.520 --> 02:01:02.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Is het bijvoorbeeld mogelijk om misschien tijdelijk een onderzeeboot 02:01:02.579 --> 02:01:07.546 align:middle line:82% position:46% size:100% — uiteraard van andere specificaties; dat snap ik — te 02:01:07.666 --> 02:01:09.760 align:middle line:82% position:46% size:100% leasen of te gebruiken van een andere NAVO-bondgenoot? 02:01:10.088 --> 02:01:11.859 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan waar het echt om draait: de 02:01:11.979 --> 02:01:12.969 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen. Mevrouw Piri noemde het al. 02:01:13.899 --> 02:01:16.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen wij twee weken geleden een bezoek brachten aan operatie 02:01:16.310 --> 02:01:19.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Interflex was er vooral één gevoel dat overheerste: nederigheid. 02:01:20.439 --> 02:01:23.158 align:middle line:82% position:46% size:100% Het werk van zowel de Oekraïense militairen als hun Nederlandse 02:01:23.279 --> 02:01:26.420 align:middle line:82% position:46% size:100% opleiders zet ons werk in deze plenaire zaal in een heel ander 02:01:26.539 --> 02:01:29.989 align:middle line:82% position:46% size:100% perspectief. Je wordt er stil van als je bedenkt 02:01:30.109 --> 02:01:32.929 align:middle line:82% position:46% size:100% dat de groep Oekraïners die wij daar hebben ontmoet, zich waarschijnlijk 02:01:33.048 --> 02:01:34.880 align:middle line:82% position:46% size:100% nu al aan het front begeven. Voorzitter. 02:01:35.000 --> 02:01:38.298 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze inzet geeft onze mannen en vrouwen die ik daar sprak, maar ook 02:01:38.418 --> 02:01:41.659 align:middle line:82% position:46% size:100% eerder in de zomer in Litouwen, het terechte gevoel dat ze van nut zijn 02:01:41.779 --> 02:01:44.907 align:middle line:82% position:46% size:100% en dat ze het verschil maken. Dat zien we nu terugkomen in de 02:01:45.027 --> 02:01:48.829 align:middle line:82% position:46% size:100% nieuwe cao en het loongebouw. Toch knaagt het, want bij beide 02:01:48.949 --> 02:01:51.859 align:middle line:82% position:46% size:100% bezoeken klonk er toch wat frustratie door dat hun inzet wordt 02:01:51.979 --> 02:01:53.976 align:middle line:82% position:46% size:100% gezien als een oefening en niet als een uitzending. 02:01:54.096 --> 02:01:57.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Ergens begrijp ik wel dat dit misschien een jaar geleden als 02:01:57.429 --> 02:02:00.798 align:middle line:82% position:46% size:100% oefening gezien kon worden, maar sinds 24 februari is er toch de 02:02:00.918 --> 02:02:03.819 align:middle line:82% position:46% size:100% nodige verandering gekomen. De raketinslag gisteren over de 02:02:04.369 --> 02:02:06.399 align:middle line:82% position:46% size:100% grens met Polen laat dat ook weer duidelijk zien. 02:02:07.180 --> 02:02:09.560 align:middle line:82% position:46% size:100% De mannen en de vrouwen voelen de spanning die deze tijd met zich 02:02:09.680 --> 02:02:11.779 align:middle line:82% position:46% size:100% meebrengt. Ze zijn ook maanden van huis en 02:02:11.899 --> 02:02:14.319 align:middle line:82% position:46% size:100% verblijven soms in gebouwen, of het nu in het Verenigd Koninkrijk, 02:02:15.159 --> 02:02:18.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Litouwen of Roemenië is, waarin de nodige gemakken ontbreken. 02:02:18.439 --> 02:02:21.579 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij moeten we de impact niet onderschatten van de band die, 02:02:21.699 --> 02:02:24.199 align:middle line:82% position:46% size:100% ondanks dat het wordt afgeraden, wordt opgebouwd tussen de 02:02:24.319 --> 02:02:26.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederlandse en Oekraïense militairen. 02:02:27.039 --> 02:02:30.319 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen ook niet uitsluiten dat veel Oekraïense militairen zullen 02:02:30.439 --> 02:02:33.229 align:middle line:82% position:46% size:100% sneuvelen. Daarnaast gaf een aantal militairen 02:02:33.350 --> 02:02:36.710 align:middle line:82% position:46% size:100% aan dat als ze binnenkort opnieuw op oefening worden gestuurd voor een 02:02:36.829 --> 02:02:39.699 align:middle line:82% position:46% size:100% paar maanden, ze twijfelen of ze nog wel in dienst willen blijven. 02:02:40.390 --> 02:02:43.487 align:middle line:82% position:46% size:100% Naast het verschil in financiën bestaat er bij uitzending namelijk 02:02:43.606 --> 02:02:46.509 align:middle line:82% position:46% size:100% ook een uitzendbescherming. Die hebben we bij oefeningen niet. 02:02:46.779 --> 02:02:49.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus theoretisch gezien zouden bijvoorbeeld de mariniers die 02:02:50.048 --> 02:02:51.970 align:middle line:82% position:46% size:100% binnenkort de opleiding van de Oekraïners in het Verenigd 02:02:52.090 --> 02:02:55.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Koninkrijk over gaan nemen, na een aantal maanden terugkomen en 02:02:55.939 --> 02:02:57.878 align:middle line:82% position:46% size:100% vervolgens meteen worden uitgezonden naar de West. 02:02:58.509 --> 02:03:02.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Het risico bestaat dus dat de mannen en vrouwen door de oefeningen nog 02:03:02.869 --> 02:03:05.029 align:middle line:82% position:46% size:100% veel langer van huis zijn dan bij uitzendingen. 02:03:05.149 --> 02:03:06.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe kijkt de minister naar deze ontwikkeling? 02:03:06.939 --> 02:03:09.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Is zij bereid om het verschil tussen uitzendingen en oefeningen te 02:03:09.708 --> 02:03:12.680 align:middle line:82% position:46% size:100% evalueren of misschien zelfs een tussenvorm te ontwikkelen die 02:03:12.800 --> 02:03:17.329 align:middle line:82% position:46% size:100% aansluit bij de nieuwe actualiteit? Hoe is de emotionele nazorg bij 02:03:17.449 --> 02:03:20.300 align:middle line:82% position:46% size:100% operatie Interflex, gezien de soms hechte relatie met de Oekraïense 02:03:20.420 --> 02:03:23.390 align:middle line:82% position:46% size:100% militairen? Dat geldt eigenlijk voor alle 02:03:23.510 --> 02:03:26.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensiemedewerkers en politiemedewerkers die Oekraïense 02:03:26.439 --> 02:03:28.838 align:middle line:82% position:46% size:100% politieagenten opleiden. Graag een reactie. 02:03:29.529 --> 02:03:30.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Het volgende valt in diezelfde 02:03:30.619 --> 02:03:33.279 align:middle line:82% position:46% size:100% categorie van waardering, maar ditmaal gaat het om de reservisten. 02:03:33.430 --> 02:03:36.140 align:middle line:82% position:46% size:100% De rol van de reservist wordt in de toekomst alleen maar groter en ook 02:03:36.260 --> 02:03:39.798 align:middle line:82% position:46% size:100% veel belangrijker, zeker in het weerbaarder maken van onze 02:03:39.918 --> 02:03:42.198 align:middle line:82% position:46% size:100% samenleving. Waardering komt echter niet alleen 02:03:42.319 --> 02:03:43.970 align:middle line:82% position:46% size:100% door geld. Sterker nog, het salaris van veel 02:03:44.090 --> 02:03:46.119 align:middle line:82% position:46% size:100% reservisten is een stuk lager dan bij een civiele baan. 02:03:46.600 --> 02:03:49.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor burgers is erkenning in de vorm van een onderscheiding misschien een 02:03:49.399 --> 02:03:52.739 align:middle line:82% position:46% size:100% stukje stof met blik, maar voor militairen is het onderdeel van hun 02:03:52.859 --> 02:03:54.930 align:middle line:82% position:46% size:100% identiteit. Tot tien jaar geleden kregen 02:03:55.210 --> 02:03:56.738 align:middle line:82% position:46% size:100% reservisten de Vrijwilligersmedaille 02:03:59.020 --> 02:04:02.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Openbare Orde en Veiligheid. Defensie is gestopt met deze aan te 02:04:02.298 --> 02:04:04.329 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen voor reservisten en dat ligt erg gevoelig. 02:04:04.509 --> 02:04:06.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe kijkt de minister naar het opnieuw aanvragen van deze 02:04:07.100 --> 02:04:09.229 align:middle line:82% position:46% size:100% toekenning voor reservisten? Voorzitter. 02:04:09.350 --> 02:04:11.972 align:middle line:82% position:46% size:100% De focus na de Russische agressie ligt vooral op de aanschaf van 02:04:12.092 --> 02:04:14.569 align:middle line:82% position:46% size:100% materieel. Dat is belangrijk, maar belangrijker 02:04:14.689 --> 02:04:18.649 align:middle line:82% position:46% size:100% nog is de morele weerbaarheid. Dat Kabul ondanks 300.000 goed te 02:04:18.770 --> 02:04:22.779 align:middle line:82% position:46% size:100% bewapenen Afghaanse militairen niet na 90 dagen maar al na 4 dagen viel 02:04:23.409 --> 02:04:27.479 align:middle line:82% position:46% size:100% en Kiev niet na 2 weken viel maar nog steeds fier overeind staat, 02:04:27.600 --> 02:04:30.649 align:middle line:82% position:46% size:100% ondanks de aanvankelijk Russische overmacht, heeft alles te maken met 02:04:30.770 --> 02:04:34.539 align:middle line:82% position:46% size:100% morele en mentale weerbaarheid. Daarom pleitte ik vorig jaar bij de 02:04:34.899 --> 02:04:36.560 align:middle line:82% position:46% size:100% begrotingsbehandeling voor het maatschappelijk dienjaar naar 02:04:36.680 --> 02:04:39.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Scandinavisch model. Het is goed om te zien dat het 02:04:40.100 --> 02:04:43.548 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet daarmee aan de gang gaat. Recent kwamen ze in Zweden opnieuw 02:04:43.668 --> 02:04:46.548 align:middle line:82% position:46% size:100% met een goed idee, namelijk een Minister for Civil Defence, die 02:04:46.668 --> 02:04:48.698 align:middle line:82% position:46% size:100% onder de minister van Defensie is geplaatst. 02:04:49.000 --> 02:04:52.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit geeft aan dat ze het niet alleen zien als een opdracht om de 02:04:52.279 --> 02:04:55.149 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmacht weerbaarder te maken, maar onze hele samenleving. 02:04:55.270 --> 02:04:57.619 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe kijkt de minister hiernaar? Zijn er ook mogelijkheden om 02:04:57.739 --> 02:05:00.422 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld binnen het kabinet veel breder te kijken, bijvoorbeeld naar 02:05:00.542 --> 02:05:03.109 align:middle line:82% position:46% size:100% het bedrijfsleven of het onderwijs, als het gaat om 02:05:04.869 --> 02:05:07.000 align:middle line:82% position:46% size:100% het meer weerbaar maken van onze samenleving? 02:05:07.628 --> 02:05:10.039 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Tot slot wil ik het kort met u 02:05:10.159 --> 02:05:12.250 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben over de veteranen. Zoals u weet, heb ik een grote 02:05:12.369 --> 02:05:17.000 align:middle line:82% position:46% size:100% ergernis over veteranen die bij demonstraties in uniform en met de 02:05:17.119 --> 02:05:19.810 align:middle line:82% position:46% size:100% baret bij de beveiliging optreden tegenover de politie. 02:05:20.140 --> 02:05:23.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Zondag 6 november stonden er weer een aantal bij een demonstratie op 02:05:23.279 --> 02:05:25.250 align:middle line:82% position:46% size:100% de Dam. Welke mogelijkheden zijn er om op te 02:05:25.369 --> 02:05:29.210 align:middle line:82% position:46% size:100% treden of welke wet kan er worden aangescherpt om het misbruik beter 02:05:29.329 --> 02:05:31.640 align:middle line:82% position:46% size:100% aan te pakken? Ik ben van mening dat we dit 02:05:31.760 --> 02:05:34.159 align:middle line:82% position:46% size:100% misbruik hard moeten aanpakken, juist om het aanzien van onze 02:05:34.279 --> 02:05:36.548 align:middle line:82% position:46% size:100% militairen en onze veteranen hoog te houden. 02:05:37.750 --> 02:05:40.449 align:middle line:82% position:46% size:100% Veteranen hebben namelijk ontzettend veel voor onze samenleving betekend 02:05:40.569 --> 02:05:44.048 align:middle line:82% position:46% size:100% en doen dat ook nog steeds. Denk aan het Veteranen Search Team, 02:05:44.199 --> 02:05:47.840 align:middle line:82% position:46% size:100% dat wordt ingezet bij vermiste personen, of aan het draaiend houden 02:05:47.960 --> 02:05:50.539 align:middle line:82% position:46% size:100% van de veteraneninloophuizen. Ik was er deze week toevallig bij 02:05:50.659 --> 02:05:53.750 align:middle line:82% position:46% size:100% één, en hetzelfde gevoel van nederigheid bekroop mij daar toen ik 02:05:53.869 --> 02:05:57.579 align:middle line:82% position:46% size:100% zag dat veteranen zich opnieuw inzetten voor onze samenleving. 02:05:57.699 --> 02:06:00.738 align:middle line:82% position:46% size:100% Vandaar het amendement dat mevrouw Piri net al aankondigde, om deze 02:06:00.859 --> 02:06:03.668 align:middle line:82% position:46% size:100% inloophuizen structureel financieel te ondersteunen. 02:06:04.509 --> 02:06:06.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik wil afsluiten met een woord van 02:06:06.949 --> 02:06:09.520 align:middle line:82% position:46% size:100% dank aan de mannen en vrouwen die op dit moment worden ingezet. 02:06:09.819 --> 02:06:13.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wij hier kunnen vergaderen, in het hart van de democratie, en dat 02:06:13.130 --> 02:06:14.738 align:middle line:82% position:46% size:100% mijn dochters veilig naar school kunnen, 02:06:16.838 --> 02:06:20.060 align:middle line:82% position:46% size:100% is dankzij onze militairen. Dank u wel, meneer Boswijk. 02:06:20.180 --> 02:06:23.600 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft een interruptie van de heer Jasper van Dijk, zijn laatste. 02:06:23.720 --> 02:06:29.719 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, het leven is hard, voorzitter. Deze interruptie is ook speciaal 02:06:29.838 --> 02:06:34.118 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de heer Valstar, maar ik richt haar uiteraard aan de heer Boswijk. 02:06:35.470 --> 02:06:36.399 align:middle line:82% position:46% size:100% De heren 02:06:38.180 --> 02:06:41.869 align:middle line:82% position:46% size:100% waren allebei nogal verbaasd over mijn pleidooi om kritisch te kijken 02:06:41.989 --> 02:06:43.600 align:middle line:82% position:46% size:100% naar investeringen in wapenbedrijven. 02:06:43.869 --> 02:06:46.729 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb even wat onderzoek gedaan. Ik heb voorbeelden gevonden van 02:06:46.850 --> 02:06:52.659 align:middle line:82% position:46% size:100% investeringen door Thales en Damen Shipyards in wapensystemen voor 02:06:52.779 --> 02:06:56.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Saudi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en de Libische marine. 02:06:56.359 --> 02:07:01.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Een uiterst omstreden wapenexport. Er zijn zelfs voor een bedrag van 02:07:02.079 --> 02:07:09.109 align:middle line:82% position:46% size:100% 350 miljoen euro wapens aan Rusland geleverd sinds de inval 02:07:09.229 --> 02:07:11.979 align:middle line:82% position:46% size:100% in de Krim, blijkt uit onderzoek door Europese landen. 02:07:13.989 --> 02:07:17.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook door Nederlandse bedrijven zijn dus omstreden wapendeals gesloten 02:07:17.300 --> 02:07:19.270 align:middle line:82% position:46% size:100% met landen als Saudi-Arabië en Jemen. 02:07:19.418 --> 02:07:24.603 align:middle line:82% position:46% size:100% Is het dan niet heel naïef om te roepen dat er meer geïnvesteerd moet 02:07:24.722 --> 02:07:28.039 align:middle line:82% position:46% size:100% worden in onze wapenindustrie, als je bekijkt waar die spullen 02:07:28.159 --> 02:07:30.720 align:middle line:82% position:46% size:100% terechtkomen? Moet je daar niet juist buitengewoon 02:07:30.840 --> 02:07:34.270 align:middle line:82% position:46% size:100% kritisch op zijn? Meneer Boswijk, ik kijk even naar u. 02:07:34.979 --> 02:07:36.988 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik moet even overleggen met collega Valstar. 02:07:37.109 --> 02:07:38.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, hoor. Volgens mij is het ook niet de 02:07:38.760 --> 02:07:40.493 align:middle line:82% position:46% size:100% bedoeling dat u namens de heer Valstar gaat antwoorden. 02:07:40.613 --> 02:07:43.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou zeggen: antwoord vooral namens uzelf, als u daar de behoefte 02:07:43.210 --> 02:07:44.380 align:middle line:82% position:46% size:100% toe voelt. Dat ga ik zeker doen. 02:07:44.500 --> 02:07:48.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik moet zeggen dat de heer Van Dijk toch wel twee dingen door elkaar 02:07:48.579 --> 02:07:50.529 align:middle line:82% position:46% size:100% haalt. Natuurlijk draait mijn maag zich om 02:07:50.649 --> 02:07:57.460 align:middle line:82% position:46% size:100% als ik hoor dat er sinds de inval in de Krim toch nog goederen vanuit 02:07:57.579 --> 02:08:01.588 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland daar terechtkomen. Maar er zijn ook heel veel andere 02:08:01.708 --> 02:08:03.689 align:middle line:82% position:46% size:100% goederen, bijvoorbeeld uit de tuinbouw, 02:08:07.168 --> 02:08:09.309 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals tractoren, die helemaal niets met de wapenindustrie te maken 02:08:09.429 --> 02:08:13.810 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben, die daar, ondanks sancties, via omwegen toch terecht zijn 02:08:13.930 --> 02:08:16.600 align:middle line:82% position:46% size:100% gekomen. Moeten we dan niks meer doen aan het 02:08:16.720 --> 02:08:19.359 align:middle line:82% position:46% size:100% ontwikkelen van een normaal mkb, om het zo maar te zeggen? 02:08:19.479 --> 02:08:21.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Is dat mijn reflex? Nee. 02:08:21.899 --> 02:08:24.639 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie namelijk het belang van het hebben van wapens. 02:08:24.759 --> 02:08:28.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we die niet hebben en als we onze eigen wapenindustrie op 02:08:28.720 --> 02:08:31.420 align:middle line:82% position:46% size:100% achterstand zetten, zijn we uiteindelijk afhankelijk van de 02:08:31.539 --> 02:08:33.609 align:middle line:82% position:46% size:100% productie van wapens in landen waar we helemaal niet afhankelijk van 02:08:33.729 --> 02:08:35.529 align:middle line:82% position:46% size:100% willen zijn. Dus ja, we moeten er kritisch op 02:08:35.649 --> 02:08:38.829 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn, maar ik zeg daarbij nogmaals: we moeten wel echt investeren in 02:08:38.949 --> 02:08:40.260 align:middle line:82% position:46% size:100% onze eigen wapenindustrie. 02:08:41.770 --> 02:08:43.810 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Segers, ChristenUnie, ook voor zijn vijfde interruptie. 02:08:45.579 --> 02:08:47.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook mijn laatste. Dan moet die wel goed zijn. 02:08:47.869 --> 02:08:49.448 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik voel enige druk. 02:08:51.159 --> 02:08:53.390 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben een grondwettelijke plicht om ons in te zetten voor de 02:08:53.510 --> 02:08:56.738 align:middle line:82% position:46% size:100% internationale rechtsorde. Daar vloeit uit voort dat wij 02:08:59.270 --> 02:09:02.899 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben beloofd, internationaal, om 2% van ons nationaal inkomen te 02:09:03.020 --> 02:09:06.792 align:middle line:82% position:46% size:100% besteden aan defensie. Nu wil het CDA — de heer Boswijk 02:09:06.912 --> 02:09:10.429 align:middle line:82% position:46% size:100% refereerde daaraan in een interruptie — een initiatiefwet 02:09:10.548 --> 02:09:12.969 align:middle line:82% position:46% size:100% indienen om dat wettelijk vast te leggen. 02:09:14.079 --> 02:09:16.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar spreekt enig wantrouwen uit richting het parlement, want we zijn 02:09:16.880 --> 02:09:20.960 align:middle line:82% position:46% size:100% er altijd zelf bij. Gezien het verleden snap ik dat 02:09:21.079 --> 02:09:23.048 align:middle line:82% position:46% size:100% wantrouwen. Een beetje pesterig zeg ik daarbij 02:09:23.560 --> 02:09:26.509 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het ook keuzes betrof die de CDA-fractie zelf heeft gemaakt, 02:09:26.628 --> 02:09:30.069 align:middle line:82% position:46% size:100% zeker in 2010, want toen vond er echt een enorme kaalslag plaats. 02:09:31.180 --> 02:09:33.128 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het gaat om de internationale rechtsorde, gaat het niet alleen om 02:09:33.310 --> 02:09:36.079 align:middle line:82% position:46% size:100% defensie, maar ook om hulp. We hebben ook de internationale 02:09:36.199 --> 02:09:39.819 align:middle line:82% position:46% size:100% verplichting om 0,7% van ons inkomen te besteden aan hulp. 02:09:40.298 --> 02:09:41.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat mij betreft moet dat hand in hand gaan. 02:09:41.869 --> 02:09:43.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat dat voor de CDA-fractie ook hand in hand? 02:09:43.840 --> 02:09:48.289 align:middle line:82% position:46% size:100% Als de CDA-fractie die 2% wettelijk wil vastleggen, wil zij dan ook die 02:09:48.409 --> 02:09:53.630 align:middle line:82% position:46% size:100% andere internationale verplichting van 0,7% voor hulp wettelijk 02:09:53.750 --> 02:09:56.750 align:middle line:82% position:46% size:100% vastleggen? Deze had ik moeten zien aankomen. 02:09:57.918 --> 02:10:02.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Laat ik beginnen bij het eerste deel van de vraag van de heer Segers. 02:10:02.750 --> 02:10:06.302 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is terecht dat het voor een deel voortkomt uit wantrouwen. 02:10:06.422 --> 02:10:08.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb daar ook geen geheim van gemaakt. 02:10:08.250 --> 02:10:11.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb meerdere keren gezegd in debatten dat ik de 02:10:11.789 --> 02:10:15.210 align:middle line:82% position:46% size:100% verantwoordelijkheid van mijn eigen partij en onze eigen geschiedenis 02:10:15.329 --> 02:10:18.470 align:middle line:82% position:46% size:100% hierin ook zie: we hebben te lang te veel bezuinigd op Defensie. 02:10:19.250 --> 02:10:23.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Overigens zijn wij sinds Rutte II wel tot inkeer gekomen. 02:10:24.520 --> 02:10:29.539 align:middle line:82% position:46% size:100% Juist vanwege dat wantrouwen denk ik dat het wettelijk vastleggen van die 02:10:29.659 --> 02:10:33.460 align:middle line:82% position:46% size:100% 2% heel goed is, nadrukkelijk als een bodem en niet als een plafond. 02:10:34.418 --> 02:10:37.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je kijkt naar het grote aantal dreigingen dat op ons afkomt, denk 02:10:37.260 --> 02:10:40.689 align:middle line:82% position:46% size:100% ik namelijk dat die 2% nooit voldoende gaat zijn. 02:10:41.399 --> 02:10:43.460 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien dat bijvoorbeeld nu in Oekraïne. 02:10:43.579 --> 02:10:45.203 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben dat in het Verenigd Koninkrijk gezien tijdens het 02:10:45.323 --> 02:10:47.929 align:middle line:82% position:46% size:100% bezoek. Daar wordt gewoon weer geoefend in 02:10:48.048 --> 02:10:50.539 align:middle line:82% position:46% size:100% loopgraven. De Nederlandse militairen zeiden 02:10:50.659 --> 02:10:52.907 align:middle line:82% position:46% size:100% daarvan: joh, dat moeten we ook weer even opgraven, we gingen er een 02:10:53.027 --> 02:10:54.279 align:middle line:82% position:46% size:100% beetje van uit dat we dit niet meer hebben. 02:10:55.000 --> 02:10:57.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Hybride manieren van oorlog voeren hebben conventionele manieren van 02:10:57.770 --> 02:10:59.590 align:middle line:82% position:46% size:100% oorlog voeren dus niet vervangen, maar zijn er gewoon bij gekomen. 02:11:00.279 --> 02:11:01.719 align:middle line:82% position:46% size:100% De investeringen zullen dus ook hoger worden. 02:11:02.409 --> 02:11:05.738 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is één. Ik ben het zeer met collega Segers 02:11:05.949 --> 02:11:09.170 align:middle line:82% position:46% size:100% eens dat je nooit alleen naar defensie moet kijken als je de 02:11:09.289 --> 02:11:11.600 align:middle line:82% position:46% size:100% wereld veilig wilt houden. Je moet ook bekijken wat de 02:11:11.720 --> 02:11:17.689 align:middle line:82% position:46% size:100% grondoorzaken van een conflict zijn. Dan is ontwikkelingssamenwerking een 02:11:17.810 --> 02:11:21.829 align:middle line:82% position:46% size:100% van de manieren om conflicten te voorkomen, maar het gaat zelfs nog 02:11:21.949 --> 02:11:23.060 align:middle line:82% position:46% size:100% breder dan dat. Ik denk dat je ook naar je hele 02:11:23.180 --> 02:11:26.060 align:middle line:82% position:46% size:100% handelsbeleid moet kijken. Als je naar de agrarische sector 02:11:26.180 --> 02:11:30.319 align:middle line:82% position:46% size:100% kijkt, dan hebben we toch wel te veel aan de markt overgelaten. 02:11:30.439 --> 02:11:33.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Daardoor heeft een aantal kleine partijen misschien heel veel geld 02:11:33.920 --> 02:11:36.710 align:middle line:82% position:46% size:100% verdiend, maar heeft het de agrarische sector hier in Nederland 02:11:36.829 --> 02:11:39.519 align:middle line:82% position:46% size:100% niet altijd alles gebracht wat we hadden gehoopt, in ieder geval de 02:11:39.640 --> 02:11:41.569 align:middle line:82% position:46% size:100% individuele boer niet. Tegelijkertijd heeft het ook de 02:11:41.689 --> 02:11:43.840 align:middle line:82% position:46% size:100% individuele boer in bepaalde continenten niet gebracht wat we 02:11:43.960 --> 02:11:46.988 align:middle line:82% position:46% size:100% hadden gehoopt, waardoor zij vervallen in armoede en 02:11:49.149 --> 02:11:51.560 align:middle line:82% position:46% size:100% mondiale voedselsystemen kwetsbaar worden. 02:11:51.680 --> 02:11:53.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geloof dus zeker dat die hand in hand moeten gaan. 02:11:53.619 --> 02:11:56.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik meen dat in ons verkiezingsprogramma ook die 0,7% 02:11:56.119 --> 02:11:58.399 align:middle line:82% position:46% size:100% staat vermeld. Daar staat niets in over dat 02:11:58.520 --> 02:12:01.225 align:middle line:82% position:46% size:100% wettelijk vastleggen. Daarover zou ik met mijn fractie in 02:12:01.345 --> 02:12:04.369 align:middle line:82% position:46% size:100% beraad moeten gaan. Maar over die 0,7% zijn wij het wel 02:12:04.489 --> 02:12:05.979 align:middle line:82% position:46% size:100% eens. Dank u wel, 02:12:08.680 --> 02:12:11.048 align:middle line:82% position:46% size:100% meneer Boswijk van het CDA. Excuus, voorzitter. 02:12:11.168 --> 02:12:13.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik sprak mede namens de BBB. Excuus. 02:12:14.100 --> 02:12:15.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Goed om dat op de valreep nog even vermeld te hebben. 02:12:15.930 --> 02:12:17.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zullen we dat noteren in de Handelingen. 02:12:18.088 --> 02:12:21.060 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn inmiddels halverwege de sprekerslijst en ik ga nu toch even 02:12:21.180 --> 02:12:24.569 align:middle line:82% position:46% size:100% gebruikmaken van mijn prerogative als voorzitter om even vijf minuten 02:12:24.689 --> 02:12:26.670 align:middle line:82% position:46% size:100% te schorsen voor we verdergaan met dit debat. 02:18:36.929 --> 02:18:40.280 align:middle line:82% position:46% size:100% De vergadering wordt van 12.29 uur tot 12.35 uur geschorst. 02:18:40.399 --> 02:18:43.789 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoewel de sprekerslijst iets anders suggereert, is de heer Kuzu nu aan 02:18:43.908 --> 02:18:44.629 align:middle line:82% position:46% size:100% de beurt. Ik nodig hem uit om te spreken 02:18:44.748 --> 02:18:45.489 align:middle line:82% position:46% size:100% namens DENK. 02:18:46.989 --> 02:18:49.189 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dank u wel. In die zin zou ik echt mijn 02:18:49.308 --> 02:18:52.889 align:middle line:82% position:46% size:100% bijzondere dank willen richten aan het adres van de collega's Segers, 02:18:53.010 --> 02:18:56.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Eppink en Stoffer voor de mogelijkheid om eerder te spreken, 02:18:56.659 --> 02:18:58.870 align:middle line:82% position:46% size:100% omdat ik vanwege verplichtingen in de 02:19:01.179 --> 02:19:03.360 align:middle line:82% position:46% size:100% commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid straks de zaal moet 02:19:03.479 --> 02:19:04.040 align:middle line:82% position:46% size:100% verlaten. Voorzitter. 02:19:04.159 --> 02:19:07.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil me ook aansluiten bij een aantal collega's die een rake 02:19:07.940 --> 02:19:11.620 align:middle line:82% position:46% size:100% opmerking hebben gemaakt over de gebeurtenissen gisteravond in 02:19:12.079 --> 02:19:16.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Przewodów. Ik zou graag morgenavond, wanneer de 02:19:16.280 --> 02:19:19.670 align:middle line:82% position:46% size:100% minister begint aan de beantwoording in eerste termijn, een reflectie van 02:19:19.790 --> 02:19:22.879 align:middle line:82% position:46% size:100% haar horen op wat er is gebeurd. Ik wil haar vragen om dan ook de 02:19:22.998 --> 02:19:25.270 align:middle line:82% position:46% size:100% laatste stand van zaken met ons door te nemen. 02:19:25.959 --> 02:19:28.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Vanuit DENK vinden wij dat het 02:19:28.370 --> 02:19:31.459 align:middle line:82% position:46% size:100% menselijk kapitaal bij Defensie centraal gesteld moet worden, want 02:19:31.579 --> 02:19:35.088 align:middle line:82% position:46% size:100% wij weten allemaal dat met name soldaten en onderofficieren — de 02:19:35.209 --> 02:19:38.479 align:middle line:82% position:46% size:100% onderste salarisschalen — aanzienlijk minder verdienen dan 02:19:38.600 --> 02:19:40.899 align:middle line:82% position:46% size:100% werknemers in andere beroepen op de markt. 02:19:41.468 --> 02:19:44.838 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo kreeg zelfs een medewerker bij een bekend concern van 02:19:44.959 --> 02:19:50.690 align:middle line:82% position:46% size:100% hamburgerbakkers voor het akkoord van 7 juli 2022 een hoger uurloon 02:19:50.809 --> 02:19:53.599 align:middle line:82% position:46% size:100% dan een soldaat. Dat is, gezien de werkzaamheden die 02:19:53.718 --> 02:19:56.860 align:middle line:82% position:46% size:100% zij uitvoeren en wat de politiek en de samenleving van hen verwachten, 02:19:56.979 --> 02:20:00.500 align:middle line:82% position:46% size:100% ronduit belachelijk. Het basissalaris van een beginnende 02:20:00.620 --> 02:20:04.329 align:middle line:82% position:46% size:100% soldaat was zo laag dat het met toeslagen moest worden aangevuld. 02:20:06.968 --> 02:20:10.689 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is gelukkig niet meer het geval sinds de loonsverhoging van 7 juli, 02:20:11.019 --> 02:20:14.209 align:middle line:82% position:46% size:100% maar het huidige salaris is er niet veel aantrekkelijker op geworden. 02:20:14.329 --> 02:20:17.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Gesteld kan worden dat je als soldaat niet minder geld verdient 02:20:18.100 --> 02:20:21.588 align:middle line:82% position:46% size:100% dan bij de welbekende hamburgerbakker, maar daar is dan 02:20:21.709 --> 02:20:23.929 align:middle line:82% position:46% size:100% ook alles mee gezegd. Voorzitter. 02:20:24.049 --> 02:20:26.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Wanneer militairen worden uitgezonden en hun leven riskeren, 02:20:26.888 --> 02:20:30.309 align:middle line:82% position:46% size:100% horen zij zich geen zorgen te maken over de situatie thuis. 02:20:30.700 --> 02:20:33.056 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij horen niet op het slagveld te liggen en na te denken over de vraag 02:20:33.175 --> 02:20:36.200 align:middle line:82% position:46% size:100% of hun partner de verwarming aan kan zetten en of daarna de 02:20:36.319 --> 02:20:37.929 align:middle line:82% position:46% size:100% energierekening wel betaald kan worden. 02:20:38.229 --> 02:20:42.888 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij horen zich geen zorgen te maken over de vraag of het met het magere 02:20:43.009 --> 02:20:44.509 align:middle line:82% position:46% size:100% salaris dat zij krijgen wel mogelijk is dat hun kinderen naar de 02:20:44.629 --> 02:20:45.860 align:middle line:82% position:46% size:100% sportvereniging gaan. Wij moeten op die mensen kunnen 02:20:45.979 --> 02:20:48.558 align:middle line:82% position:46% size:100% bouwen wanneer ze naar het buitenland worden gestuurd om voor 02:20:48.679 --> 02:20:51.899 align:middle line:82% position:46% size:100% vrede en veiligheid te vechten. Defensie moet dan ook weer een 02:20:52.020 --> 02:20:56.558 align:middle line:82% position:46% size:100% aantrekkelijkere werkgever worden. Wat zou er eigenlijk gebeuren als we 02:20:56.860 --> 02:20:59.889 align:middle line:82% position:46% size:100% het startsalaris met €5 per uur verhogen? 02:21:00.129 --> 02:21:03.468 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben benieuwd hoe snel de minister dan denkt dat het banentekort binnen 02:21:03.588 --> 02:21:08.559 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie is opgelost. Binnen de schalen zijn er ook grote 02:21:08.680 --> 02:21:12.379 align:middle line:82% position:46% size:100% verschillen in absolute zin. Zo worden de onderofficieren en 02:21:12.500 --> 02:21:17.088 align:middle line:82% position:46% size:100% manschappen hard getroffen door de huidige inflatie, in combinatie met 02:21:17.209 --> 02:21:20.629 align:middle line:82% position:46% size:100% een veel te onaantrekkelijk salaris. Ik wil de minister dan ook vragen om 02:21:20.750 --> 02:21:23.739 align:middle line:82% position:46% size:100% te onderzoeken hoe substantiële salarisverhogingen kunnen worden 02:21:23.860 --> 02:21:27.228 align:middle line:82% position:46% size:100% verwezenlijkt voor met name onderofficieren en manschappen. 02:21:27.349 --> 02:21:30.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij moeten we ook niet meer rekenen in procenten, maar in 02:21:30.770 --> 02:21:31.239 align:middle line:82% position:46% size:100% absolute 02:21:33.280 --> 02:21:36.399 align:middle line:82% position:46% size:100% euro's. 3,65% loonsverhoging vanaf 1 januari 02:21:37.750 --> 02:21:42.588 align:middle line:82% position:46% size:100% 2023 voor de onderste schaal is in absolute euro's een fooi vergeleken 02:21:42.709 --> 02:21:46.629 align:middle line:82% position:46% size:100% met 3,65% loonsverhoging voor de hoogste schalen. 02:21:46.870 --> 02:21:52.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Alleen op deze wijze kunnen we het besteedbaar inkomen van grote delen 02:21:52.399 --> 02:21:54.700 align:middle line:82% position:46% size:100% van het personeel binnen Defensie verbeteren. 02:21:55.780 --> 02:21:58.309 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Binnen Defensie worden veel zaken 02:21:58.430 --> 02:22:02.299 align:middle line:82% position:46% size:100% voor een militair bepaald. Toch wringt het behoorlijk bij menig 02:22:02.418 --> 02:22:06.138 align:middle line:82% position:46% size:100% militair dat er geen vrije loopbaankeuze is, zoals die wel 02:22:06.259 --> 02:22:08.500 align:middle line:82% position:46% size:100% geldt voor burgerpersoneel bij Defensie. 02:22:08.860 --> 02:22:11.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Militairen verdienen het dan ook om regie te hebben over hun eigen 02:22:12.079 --> 02:22:15.638 align:middle line:82% position:46% size:100% loopbaan en zelf te bepalen of zij solliciteren naar een andere rang. 02:22:16.129 --> 02:22:19.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Aan de andere kant is het zo dat militairen met niet operationele 02:22:19.309 --> 02:22:23.049 align:middle line:82% position:46% size:100% functies gebonden zijn aan een maximale termijn. 02:22:23.468 --> 02:22:26.808 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou de minister willen vragen of we dit principe niet eens een 02:22:26.929 --> 02:22:30.860 align:middle line:82% position:46% size:100% keertje zouden moeten loslaten, want veel militairen blijven liever in 02:22:30.979 --> 02:22:34.180 align:middle line:82% position:46% size:100% hun functie zitten, om zich van daaruit verder te ontwikkelen. 02:22:34.659 --> 02:22:38.479 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie is toch niet gebaat bij militairen die ergens ongelukkig op 02:22:38.600 --> 02:22:42.429 align:middle line:82% position:46% size:100% een functie zitten of de krijgsmacht zelfs verlaten, omdat er geen 02:22:42.700 --> 02:22:45.039 align:middle line:82% position:46% size:100% alternatief is? Hoe kijkt de minister naar het 02:22:45.158 --> 02:22:48.968 align:middle line:82% position:46% size:100% opschorten van maximale termijnen bij niet operationele functies? 02:22:50.500 --> 02:22:54.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Onze maatschappij is er een met waardering voor diverse beroepen. 02:22:54.790 --> 02:22:58.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo ervaren politieagenten, maar ook ambulancepersoneel, terecht veel 02:22:58.879 --> 02:23:02.899 align:middle line:82% position:46% size:100% steun vanuit de samenleving. Mijn fractie vindt dat militairen 02:23:03.020 --> 02:23:06.840 align:middle line:82% position:46% size:100% dezelfde waardering verdienen als bijvoorbeeld politieagenten of 02:23:06.959 --> 02:23:09.799 align:middle line:82% position:46% size:100% ambulancepersoneel. Ik wil de minister dan ook vragen om 02:23:09.918 --> 02:23:13.218 align:middle line:82% position:46% size:100% een analyse uit te voeren van de manier waarop we dit zouden kunnen 02:23:13.338 --> 02:23:16.218 align:middle line:82% position:46% size:100% bewerkstelligen. Een voorstel van de VVD om 02:23:16.338 --> 02:23:20.239 align:middle line:82% position:46% size:100% militairen gratis met het ov te laten reizen in uniform kunnen wij 02:23:20.360 --> 02:23:22.947 align:middle line:82% position:46% size:100% wel steunen, maar in dat kader zou ik de minister ook het volgende 02:23:23.066 --> 02:23:27.319 align:middle line:82% position:46% size:100% willen vragen. Een poos geleden waren er signalen 02:23:27.440 --> 02:23:30.829 align:middle line:82% position:46% size:100% dat militairen vanwege verschillende vormen van dreiging niet in uniform 02:23:30.950 --> 02:23:33.279 align:middle line:82% position:46% size:100% wensten te reizen. Zijn die signalen er nog steeds? 02:23:35.379 --> 02:23:37.808 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Gedurende de Eerste Wereldoorlog 02:23:38.530 --> 02:23:42.530 align:middle line:82% position:46% size:100% zaten we voornamelijk in loopgraven, waar soldaten elkaar van grote 02:23:42.649 --> 02:23:44.690 align:middle line:82% position:46% size:100% afstand beschoten. Aan het einde van die oorlog begon 02:23:44.809 --> 02:23:48.139 align:middle line:82% position:46% size:100% de omslag, door de inzet van tanks. In de Tweede Wereldoorlog gebeurde 02:23:48.260 --> 02:23:50.530 align:middle line:82% position:46% size:100% dat door de inzet van gevechtsvliegtuigen. 02:23:51.009 --> 02:23:53.509 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu zien we dat drones een hoofdrol spelen, evenals 02:23:53.629 --> 02:23:56.979 align:middle line:82% position:46% size:100% luchtafweerinstallaties, die ook van heel groot belang lijken te zijn, 02:23:57.250 --> 02:24:00.250 align:middle line:82% position:46% size:100% terwijl het belang van vliegtuigen lijkt te zijn afgenomen. 02:24:00.700 --> 02:24:03.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Welke conclusie trekt de minister uit de oorlog in Oekraïne? 02:24:04.030 --> 02:24:06.978 align:middle line:82% position:46% size:100% Het lijkt evident te zijn dat er meer geïnvesteerd moet worden in de 02:24:07.099 --> 02:24:10.700 align:middle line:82% position:46% size:100% afweer tegen drones, die in Oekraïne dood en verderf zaaien en 02:24:10.819 --> 02:24:13.040 align:middle line:82% position:46% size:100% communicatie en infrastructuur vernietigen. 02:24:13.159 --> 02:24:17.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Deelt de minister deze mening? Nederland investeert nu vooral in 02:24:17.180 --> 02:24:21.549 align:middle line:82% position:46% size:100% vliegtuigen, raketten en drones in plaats van in door de NAVO gewenste 02:24:21.668 --> 02:24:24.399 align:middle line:82% position:46% size:100% vechtkracht op de grond. Een aantal collega's heeft daar 02:24:24.549 --> 02:24:27.530 align:middle line:82% position:46% size:100% opmerkingen over gemaakt. Het geld dat erbij is gekomen voor 02:24:27.649 --> 02:24:30.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie wordt dus niet volledig besteed zoals de NAVO dit graag zou 02:24:31.069 --> 02:24:33.110 align:middle line:82% position:46% size:100% zien. Zo moeten we nog werken aan onze 02:24:33.229 --> 02:24:36.468 align:middle line:82% position:46% size:100% slagkracht, in het bijzonder aan het niet voldoen aan de 02:24:36.588 --> 02:24:39.588 align:middle line:82% position:46% size:100% prioriteitsdoelstelling van het leveren van een zware en een medium 02:24:39.709 --> 02:24:42.829 align:middle line:82% position:46% size:100% infanteriebrigade. Zo tellen de twee Nederlandse 02:24:42.950 --> 02:24:46.549 align:middle line:82% position:46% size:100% manoeuvrebrigades maar tweeënhalf, respectievelijk drie bataljons en 02:24:46.668 --> 02:24:49.898 align:middle line:82% position:46% size:100% niet vier bataljons, zoals met de NAVO is afgesproken. 02:24:50.079 --> 02:24:53.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat blijft ook zo. Wel krijgen deze brigades eigen 02:24:53.149 --> 02:24:56.120 align:middle line:82% position:46% size:100% eenheden voor vuursteun en logistiek, maar dat is niet wat de 02:24:56.239 --> 02:25:00.200 align:middle line:82% position:46% size:100% NAVO eigenlijk van ons vroeg. Wat mij dan stoort, is dat de 02:25:00.319 --> 02:25:03.728 align:middle line:82% position:46% size:100% meerderheid van de Tweede Kamer zich blind blijft staren op de NAVO-norm 02:25:04.299 --> 02:25:10.250 align:middle line:82% position:46% size:100% van 2%, terwijl we eigenlijk een verzoek van de NAVO in dit kader 02:25:10.370 --> 02:25:13.759 align:middle line:82% position:46% size:100% zouden moeten bewerkstelligen. Ik vraag de minister: welk deel van 02:25:13.879 --> 02:25:18.950 align:middle line:82% position:46% size:100% die 5 miljard gaat gebruikt worden om te voldoen aan wat de NAVO nu van 02:25:19.069 --> 02:25:21.558 align:middle line:82% position:46% size:100% ons wenst? Hoe snel kan dat gerealiseerd 02:25:21.679 --> 02:25:23.935 align:middle line:82% position:46% size:100% worden? De NAVO heeft er in 2020 al om 02:25:24.056 --> 02:25:28.850 align:middle line:82% position:46% size:100% verzocht dat de 43 Gemechaniseerde Brigade versterkt wordt met 02:25:28.969 --> 02:25:30.680 align:middle line:82% position:46% size:100% vuurkracht. Ik vraag me af: is dat al 02:25:30.799 --> 02:25:32.808 align:middle line:82% position:46% size:100% gerealiseerd? Zo nee, wat gaat de minister daaraan 02:25:32.929 --> 02:25:34.540 align:middle line:82% position:46% size:100% doen? Voorzitter, ik kom tot een 02:25:34.659 --> 02:25:36.969 align:middle line:82% position:46% size:100% afronding. We zien dat gedurende de strijd in 02:25:37.090 --> 02:25:40.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne burgers met hun mobiele telefoons participeren in die 02:25:40.299 --> 02:25:43.218 align:middle line:82% position:46% size:100% strijd, door locaties en coördinaten door te geven aan het Oekraïense 02:25:43.338 --> 02:25:45.610 align:middle line:82% position:46% size:100% leger. Russische soldaten 02:25:47.259 --> 02:25:51.389 align:middle line:82% position:46% size:100% schieten op deze burgers, zoals ze dat ook hebben gedaan in Bucha en 02:25:51.510 --> 02:25:54.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Irpin, omdat zij deze burgers als legitieme militaire doelwitten 02:25:54.860 --> 02:25:57.100 align:middle line:82% position:46% size:100% zagen. Heeft de minister inmiddels een 02:25:57.219 --> 02:25:59.739 align:middle line:82% position:46% size:100% visie op burgerparticipatie in oorlogen? 02:26:00.009 --> 02:26:04.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Zien wij deze mensen als legitieme doelwitten, of als burgers die zich 02:26:04.969 --> 02:26:07.520 align:middle line:82% position:46% size:100% verzetten? Ik zou de minister willen vragen of 02:26:07.639 --> 02:26:11.579 align:middle line:82% position:46% size:100% zij bereid is om in internationaal verband te pleiten voor het 02:26:11.700 --> 02:26:15.389 align:middle line:82% position:46% size:100% aanpassen van de Geneefse Conventies op de vierde annex. 02:26:15.510 --> 02:26:18.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dank u vriendelijk. Dank u wel, meneer Kuzu. 02:26:18.799 --> 02:26:20.769 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij sprak namens DENK. Ik zie geen interrupties. 02:26:21.129 --> 02:26:23.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel en succes met uw volgende debat. 02:26:24.549 --> 02:26:26.469 align:middle line:82% position:46% size:100% Het woord is aan de heer Segers namens de ChristenUnie. 02:26:38.110 --> 02:26:39.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank, mevrouw de voorzitter. De vorige keer dat ik iemand liet 02:26:39.979 --> 02:26:42.879 align:middle line:82% position:46% size:100% voorgaan, was bij de Algemene Politieke Beschouwing. 02:26:42.998 --> 02:26:44.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen liet ik collega Baudet voorgaan. 02:26:44.309 --> 02:26:46.459 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Kuzu heeft het heel keurig gedaan. 02:26:46.578 --> 02:26:46.638 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik doel op de 02:26:48.259 --> 02:26:50.860 align:middle line:82% position:46% size:100% stijl hè, want inhoudelijk zijn er nog allerlei dingen te bespreken. 02:26:51.549 --> 02:26:52.909 align:middle line:82% position:46% size:100% Ter zake. Mevrouw de voorzitter. 02:26:53.030 --> 02:26:57.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is een vrijheid, er zijn waarden die soms bevochten moeten worden. 02:26:57.409 --> 02:26:58.809 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is nu zichtbaar in Oekraïne. 02:27:00.549 --> 02:27:04.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is ook indrukwekkend om te zien dat vrijheid nooit gratis komt en 02:27:04.370 --> 02:27:06.799 align:middle line:82% position:46% size:100% dat we een defensie nodig hebben om die vrijheid te kunnen verdedigen. 02:27:06.918 --> 02:27:09.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is wel tragisch dat die oorlog ervoor nodig was om onszelf weer 02:27:09.920 --> 02:27:12.200 align:middle line:82% position:46% size:100% wakker te schudden. In 2024 komen we eindelijk onze 02:27:12.319 --> 02:27:12.818 align:middle line:82% position:46% size:100% belofte na 02:27:14.620 --> 02:27:17.950 align:middle line:82% position:46% size:100% om 2% van ons nationaal inkomen te besteden aan Defensie. 02:27:18.940 --> 02:27:22.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Nog altijd zijn wij echter niet gereed en is de gereedheid van de 02:27:22.159 --> 02:27:23.950 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmacht niet op peil. 02:27:25.690 --> 02:27:29.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Wanneer denkt de minister wel op het punt te komen waarbij we kunnen 02:27:29.360 --> 02:27:30.769 align:middle line:82% position:46% size:100% zeggen dat de gereedheid hersteld is? 02:27:30.888 --> 02:27:31.549 align:middle line:82% position:46% size:100% Zou de minister dat kunnen aangeven? Wanneer kan de krijgsmacht aan haar 02:27:31.668 --> 02:27:34.509 align:middle line:82% position:46% size:100% grondwettelijke taak voldoen? Kan zij daar bijvoorbeeld ook een 02:27:34.690 --> 02:27:35.829 align:middle line:82% position:46% size:100% jaartal bij 02:27:37.959 --> 02:27:40.239 align:middle line:82% position:46% size:100% noemen? Wij zullen inderdaad ook onze eigen 02:27:40.388 --> 02:27:43.120 align:middle line:82% position:46% size:100% munitie en onze eigen productie nodig hebben. 02:27:43.418 --> 02:27:46.529 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteraard zullen we daarvoor ook moeten samenwerken met Europese 02:27:46.648 --> 02:27:49.549 align:middle line:82% position:46% size:100% lidstaten. Wij moeten nadenken over die 02:27:49.670 --> 02:27:52.629 align:middle line:82% position:46% size:100% productie, over wat we nodig hebben. Hoe komen we daaraan? 02:27:53.588 --> 02:27:57.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vraagt ook om een strategische afweging en een keuze voor 02:27:57.350 --> 02:27:59.690 align:middle line:82% position:46% size:100% strategische partners. Zou de minister daar ook op in 02:27:59.809 --> 02:28:02.313 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen gaan? Collega Piri zei het al: het 02:28:02.433 --> 02:28:03.588 align:middle line:82% position:46% size:100% belangrijkste is eigenlijk personeel. 02:28:03.709 --> 02:28:05.808 align:middle line:82% position:46% size:100% Zonder personeel hebben we geen krijgsmacht. 02:28:05.929 --> 02:28:09.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Het staat of valt met personeel. Collega Valstar zei: we kunnen 02:28:09.549 --> 02:28:11.690 align:middle line:82% position:46% size:100% prachtig materiaal hebben, maar als we geen personeel hebben, is het 02:28:11.809 --> 02:28:12.969 align:middle line:82% position:46% size:100% waardeloos. Zo is het. 02:28:13.870 --> 02:28:16.338 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is inderdaad heel zorgelijk dat nu de instroom is gedaald en de 02:28:16.459 --> 02:28:19.840 align:middle line:82% position:46% size:100% uitstroom is gestegen. Dat is echt een verkeerde trend. 02:28:20.349 --> 02:28:23.659 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe gaan we dat omkeren? Daar kan de maatschappelijke 02:28:23.780 --> 02:28:24.760 align:middle line:82% position:46% size:100% diensttijd gericht op Defensie ook een bijdrage aan leveren. 02:28:24.879 --> 02:28:28.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een mogelijkheid voor jongeren om iets goeds te doen voor 02:28:28.399 --> 02:28:29.168 align:middle line:82% position:46% size:100% hun samenleving. 02:28:33.489 --> 02:28:36.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben ook zeer gecharmeerd van dat zogenaamde Zweedse model, waar 02:28:36.120 --> 02:28:39.430 align:middle line:82% position:46% size:100% collega Boswijk al op wees. Daarbij worden jongeren wel 02:28:39.610 --> 02:28:41.388 align:middle line:82% position:46% size:100% opgeroepen, maar kunnen alleen de meest gemotiveerden en degenen die 02:28:41.509 --> 02:28:44.766 align:middle line:82% position:46% size:100% echt willen, ook meedoen. Dat zou de drempel richting de 02:28:44.887 --> 02:28:48.020 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmacht lager kunnen maken, en de mogelijkheid groter kunnen maken 02:28:48.139 --> 02:28:51.769 align:middle line:82% position:46% size:100% om langdurig aan te haken. Ik hoor graag een reactie van de 02:28:51.888 --> 02:28:53.899 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris op die denkrichting. 02:28:54.020 --> 02:28:54.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Er 02:28:55.799 --> 02:28:58.729 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn al heel wat vragen gesteld over de NAVO en de recensie die zij heeft 02:28:58.850 --> 02:29:01.569 align:middle line:82% position:46% size:100% gegeven over onze krijgsmacht. Dat is een kritische recensie. 02:29:01.780 --> 02:29:07.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij komen nog steeds niet goed uit die review, de Defence Capability 02:29:07.180 --> 02:29:10.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Review. Waarom willen of kunnen we niet 02:29:10.549 --> 02:29:14.239 align:middle line:82% position:46% size:100% voldoen aan wat de NAVO van ons vraagt, ook nu nog niet, en ook nu 02:29:14.360 --> 02:29:16.968 align:middle line:82% position:46% size:100% het budget geen probleem meer lijkt te zijn? 02:29:17.088 --> 02:29:18.968 align:middle line:82% position:46% size:100% In ieder geval zitten we nu ruimer in ons jasje. 02:29:20.440 --> 02:29:23.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de NAVO er niet akkoord mee dat onze samenwerking met Duitsland de 02:29:23.389 --> 02:29:24.969 align:middle line:82% position:46% size:100% manier is waarop we in het gevraagde voorzien? 02:29:25.090 --> 02:29:29.138 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor graag een uitleg van de minister, ook bij wat we nu lezen, 02:29:29.259 --> 02:29:32.000 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben gelezen, en wat er hier besproken wordt. 02:29:32.120 --> 02:29:35.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw de voorzitter. De NAVO is ook een 02:29:35.639 --> 02:29:38.420 align:middle line:82% position:46% size:100% waardegemeenschap. Als je samen iets verdedigt, moet je 02:29:38.540 --> 02:29:40.569 align:middle line:82% position:46% size:100% ook weten wat je verdedigt. Wat je verdedigt, is vrijheid, 02:29:40.899 --> 02:29:43.299 align:middle line:82% position:46% size:100% democratie, de democratische rechtsstaat. 02:29:44.259 --> 02:29:47.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan hebben we binnen de NAVO wel een ongemakkelijke vriendschap, namelijk 02:29:48.020 --> 02:29:51.319 align:middle line:82% position:46% size:100% met Turkije. Turkije bombardeert jezidi's in 02:29:51.440 --> 02:29:54.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Irak, bezet nog altijd delen van Noordoost-Syrië. 02:29:54.290 --> 02:29:57.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Turkije speelt ook een rol bij de Azerbeidzjaanse agressie tegen 02:29:57.860 --> 02:30:01.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Armenië, en ligt nu ook nog altijd dwars bij de toetreding van Zweden 02:30:01.399 --> 02:30:04.068 align:middle line:82% position:46% size:100% en Finland tot de NAVO. Dat is problematisch. 02:30:04.189 --> 02:30:06.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou graag een reflectie van de minister willen op die 02:30:06.979 --> 02:30:08.689 align:middle line:82% position:46% size:100% ongemakkelijke vriendschap. Ik zeg niet dat we die vriendschap 02:30:08.808 --> 02:30:10.389 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten verbreken, want dat is ook nogal wat. 02:30:10.659 --> 02:30:12.379 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is echter op z'n minst een ongemakkelijke vriendschap. 02:30:12.500 --> 02:30:15.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe gaan we daarmee om? Verschillende collega's hebben 02:30:15.950 --> 02:30:17.770 align:middle line:82% position:46% size:100% aandacht gevraagd voor de veteranen. Dat is terecht. 02:30:19.659 --> 02:30:22.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik sluit me aan bij die vragen. Ik heb initiatieven 02:30:25.058 --> 02:30:27.370 align:middle line:82% position:46% size:100% ondertekend die hen willen steunen. Ik 02:30:29.259 --> 02:30:31.129 align:middle line:82% position:46% size:100% heb echter nog een heel specifieke vraag. 02:30:31.250 --> 02:30:35.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Die kwam ook terug bij de evaluatie van de missie naar Mali. 02:30:37.179 --> 02:30:41.379 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen werd de vinger gelegd op de onduidelijkheid van de missie en het 02:30:42.489 --> 02:30:43.030 align:middle line:82% position:46% size:100% mandaat. 02:30:44.530 --> 02:30:46.299 align:middle line:82% position:46% size:100% De vraag was: waarom zitten we hier eigenlijk? 02:30:47.110 --> 02:30:48.819 align:middle line:82% position:46% size:100% In Bosnië ging het eerder om het volgende. 02:30:48.968 --> 02:30:51.200 align:middle line:82% position:46% size:100% We zaten daar wel met een goede reden, maar we konden daar niet zo 02:30:51.319 --> 02:30:54.260 align:middle line:82% position:46% size:100% veel doen. De missie, het mandaat en de 02:30:54.379 --> 02:30:59.930 align:middle line:82% position:46% size:100% bevoegdheden waarmee wij militairen op pad sturen, zijn essentieel voor 02:31:00.049 --> 02:31:03.950 align:middle line:82% position:46% size:100% het welbevinden na afloop. Dat is huiswerk voor ons allemaal. 02:31:04.069 --> 02:31:07.959 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou de minister om een reflectie daarop willen vragen. 02:31:08.110 --> 02:31:09.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Er mag echt 02:31:10.838 --> 02:31:13.718 align:middle line:82% position:46% size:100% veel duidelijkheid van ons gevraagd worden. 02:31:14.319 --> 02:31:18.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Als wij mensen wegsturen — die worden later veteranen — dan staat 02:31:19.040 --> 02:31:22.099 align:middle line:82% position:46% size:100% of valt dat met een helder mandaat en een heldere missie, waarin de 02:31:22.218 --> 02:31:25.968 align:middle line:82% position:46% size:100% manschappen ook zelf geloven. Dan, mevrouw de voorzitter, heel 02:31:26.088 --> 02:31:27.510 align:middle line:82% position:46% size:100% kort nog iets over vastgoed. De staatssecretaris kent mijn 02:31:27.629 --> 02:31:30.250 align:middle line:82% position:46% size:100% speciale betrokkenheid bij Drenthe en Assen. 02:31:30.429 --> 02:31:32.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet dat daar gesprekken plaatsvinden. 02:31:32.270 --> 02:31:36.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben benieuwd waar we nu staan. Ik ben benieuwd of er vorderingen 02:31:36.739 --> 02:31:38.950 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn. Ik hoor daar graag meer over. 02:31:39.489 --> 02:31:42.738 align:middle line:82% position:46% size:100% Helemaal tot slot, mevrouw de voorzitter, de steun aan Oekraïne. 02:31:42.859 --> 02:31:44.978 align:middle line:82% position:46% size:100% Onze steun aan Oekraïne is steun voor de lange termijn. 02:31:46.718 --> 02:31:49.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Poetin, Rusland, is bereid om het lang vol te houden. 02:31:49.969 --> 02:31:53.379 align:middle line:82% position:46% size:100% Rusland is bereid om daar veel manschappen en energie in te steken. 02:31:54.280 --> 02:31:56.349 align:middle line:82% position:46% size:100% Daartegenover staat dat wij bereid moeten zijn om ons daar ook 02:31:56.468 --> 02:32:00.940 align:middle line:82% position:46% size:100% langdurig aan te committeren. Mijn vraag is: kunnen we dat? 02:32:02.200 --> 02:32:04.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dank u wel, meneer Segers. 02:32:04.780 --> 02:32:07.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is nu het woord aan de heer Eppink van JA21. 02:32:19.329 --> 02:32:22.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dank u wel. De minister van Defensie stelt 02:32:22.159 --> 02:32:24.849 align:middle line:82% position:46% size:100% vandaag een historische begroting voor. 02:32:25.360 --> 02:32:31.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Sinds de val van de Berlijnse Muur in 1989 zal 2024 het eerste jaar 02:32:31.520 --> 02:32:34.058 align:middle line:82% position:46% size:100% worden waarin de Nederlandse Defensiebegroting weer boven de 2% 02:32:34.450 --> 02:32:37.569 align:middle line:82% position:46% size:100% komt. Ik herinner de minister eraan dat de 02:32:37.690 --> 02:32:41.569 align:middle line:82% position:46% size:100% piek in 1954 was. Toen was er 6% voor de 02:32:41.690 --> 02:32:44.478 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensiebegroting. Dat was natuurlijk het jaar van de 02:32:44.599 --> 02:32:47.409 align:middle line:82% position:46% size:100% inval van het Warschaupact in Hongarije. 02:32:47.829 --> 02:32:53.869 align:middle line:82% position:46% size:100% In 1989 was de begroting nog 2,8%. Daarna zakte het weg, naar ongeveer 02:32:53.988 --> 02:32:56.929 align:middle line:82% position:46% size:100% 1% in 2014. Dit is dus een stap in de goede 02:32:57.049 --> 02:32:59.159 align:middle line:82% position:46% size:100% richting. Onder het motto van het 02:32:59.280 --> 02:33:00.519 align:middle line:82% position:46% size:100% vredesdividend 02:33:02.229 --> 02:33:04.808 align:middle line:82% position:46% size:100% werd Defensie volledig leeg geschraapt. 02:33:05.468 --> 02:33:08.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft heel veel leemtes nagelaten, die we ook terugvinden in 02:33:08.989 --> 02:33:12.709 align:middle line:82% position:46% size:100% het NAVO-rapport. Ik heb dat rapport niet gelezen. 02:33:12.829 --> 02:33:14.989 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb dat ook niet gekregen. Kennelijk is het in handen van de 02:33:15.110 --> 02:33:17.620 align:middle line:82% position:46% size:100% VARA. Dat zal een veilige plek zijn. 02:33:18.700 --> 02:33:20.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Is het ook gestuurd naar de Kamerleden? 02:33:20.270 --> 02:33:21.259 align:middle line:82% position:46% size:100% Of is het gestuurd naar sommige Kamerleden? 02:33:21.379 --> 02:33:23.979 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat weet ik niet. Ik zou dat rapport graag zien. 02:33:24.250 --> 02:33:27.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb namelijk wel de brief van de minister gelezen, maar schijnbaar is 02:33:27.770 --> 02:33:31.149 align:middle line:82% position:46% size:100% de kritiek groter en strenger dan in de brief staat. 02:33:31.718 --> 02:33:34.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Het verschil tussen die twee zou ik graag te weten komen. 02:33:34.209 --> 02:33:38.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag u dus om dat rapport. Ik zie meneer Valstar staan. 02:33:38.829 --> 02:33:39.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij heeft het misschien wel al gelezen. 02:33:41.019 --> 02:33:43.199 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Valstar gaf aan dat hij een verhelderende vraag heeft. 02:33:43.318 --> 02:33:46.058 align:middle line:82% position:46% size:100% Die sta ik dus toe. Nou, eerder een verhelderende 02:33:46.179 --> 02:33:47.969 align:middle line:82% position:46% size:100% opmerking. Er zat namelijk ook een bijlage bij. 02:33:50.250 --> 02:33:51.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben het rapport als Tweede Kamer gisteren dus ontvangen. 02:33:52.750 --> 02:33:55.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Hartelijk dank daarvoor. Ik zal de bijlage de volgende keer 02:33:55.159 --> 02:33:55.559 align:middle line:82% position:46% size:100% dan ook lezen. Ik 02:33:57.409 --> 02:33:59.649 align:middle line:82% position:46% size:100% moet toch zeggen dat het allemaal laattijdig was. 02:33:59.770 --> 02:34:02.709 align:middle line:82% position:46% size:100% Er was geen enkele informatie dat dat zou komen. 02:34:04.088 --> 02:34:06.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Sommige mensen worden daarop geattendeerd, maar als je in de 02:34:06.530 --> 02:34:09.728 align:middle line:82% position:46% size:100% oppositie zit, word je meestal overgeslagen. 02:34:10.239 --> 02:34:12.759 align:middle line:82% position:46% size:100% Goed, voorzitter, ik ga verder met mijn verhaal. 02:34:13.319 --> 02:34:17.269 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou dus graag een verduidelijking hebben van de minister ten aanzien 02:34:17.388 --> 02:34:19.270 align:middle line:82% position:46% size:100% van het verschil tussen de brief en het rapport. 02:34:20.138 --> 02:34:23.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat zien we gebeuren na 2025? Dan loopt het weer achteruit. 02:34:23.569 --> 02:34:28.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan gaat de Defensiebegroting terug naar 1,89% van het bbp. 02:34:28.219 --> 02:34:29.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan gaat de begroting dus weer achteruit. 02:34:29.709 --> 02:34:32.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is: is dat niet de verkeerde richting? 02:34:32.389 --> 02:34:35.148 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ten eerste het Defensiepersoneel. 02:34:35.269 --> 02:34:39.338 align:middle line:82% position:46% size:100% De Defensiemedewerkers krijgen er 8,5% bij in de periode 02:34:41.079 --> 02:34:42.940 align:middle line:82% position:46% size:100% 2021-2023. Zij krijgen ook een eenmalige 02:34:43.059 --> 02:34:47.468 align:middle line:82% position:46% size:100% uitkering van €1.750. Die salarisverhoging was hoognodig. 02:34:47.620 --> 02:34:48.849 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben het daar dus volledig mee eens. 02:34:49.209 --> 02:34:51.968 align:middle line:82% position:46% size:100% Het loongebouw dateerde namelijk uit 02:34:52.659 --> 02:34:56.500 align:middle line:82% position:46% size:100% In mei 2022 bereikte de minister een cao loonakkoord. 02:34:57.040 --> 02:35:01.399 align:middle line:82% position:46% size:100% De inflatie was toen nog 4,4%. Dat was in mei van dit jaar en u 02:35:01.520 --> 02:35:05.180 align:middle line:82% position:46% size:100% voelt 'm komen: intussen kregen we er een inflatie achteraan die nu 02:35:05.299 --> 02:35:09.218 align:middle line:82% position:46% size:100% staat op ruim 14%, in september/oktober. 02:35:09.790 --> 02:35:13.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar wordt dus flink afgeroomd. Zo blijft er ook weinig van die 02:35:13.370 --> 02:35:15.819 align:middle line:82% position:46% size:100% salarisverhoging en van die bonus over. 02:35:17.979 --> 02:35:21.069 align:middle line:82% position:46% size:100% Beseffen de bewindslieden de gevolgen van de hogere inflatie? 02:35:22.269 --> 02:35:26.058 align:middle line:82% position:46% size:100% Hebben zij wellicht nagelaten het Defensiepersoneel op basis van de 02:35:26.179 --> 02:35:30.620 align:middle line:82% position:46% size:100% veranderde koopkrachtsituatie beter te beschermen in de compensatie? 02:35:30.739 --> 02:35:36.229 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, vervolgens Oekraïne. In de Defensiebegroting zie ik vele 02:35:36.350 --> 02:35:38.829 align:middle line:82% position:46% size:100% verschillende uitgaven ten aanzien van Oekraïne. 02:35:39.729 --> 02:35:44.780 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van Dijk had het over 370 miljoen euro. 02:35:44.899 --> 02:35:48.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heb ik in Elsevier gelezen en u ook: een betrouwbare bron, zoals u 02:35:48.168 --> 02:35:48.459 align:middle line:82% position:46% size:100% weet. 02:35:50.500 --> 02:35:54.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag me dan wel af waarom Defensie dat hele bedrag moet 02:35:54.168 --> 02:35:58.009 align:middle line:82% position:46% size:100% betalen, want dat gaat allemaal ten koste van de heropbouw van het 02:35:58.129 --> 02:36:00.439 align:middle line:82% position:46% size:100% leger. Het ministerie van Buitenlandse 02:36:00.558 --> 02:36:04.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Zaken zou ook voor een deel garant kunnen gaan staan voor dit bedrag en 02:36:04.829 --> 02:36:07.629 align:middle line:82% position:46% size:100% de financiering ervan. Alles gaat ten laste van de 02:36:07.750 --> 02:36:11.929 align:middle line:82% position:46% size:100% begroting van Defensie. De verhoogde Defensiebegroting lijkt 02:36:12.049 --> 02:36:14.750 align:middle line:82% position:46% size:100% me juist bedoeld om onze defensiekracht weer op te bouwen en 02:36:14.870 --> 02:36:18.769 align:middle line:82% position:46% size:100% te verstevigen en te versterken. Maar honderden miljoenen gaan nu 02:36:18.888 --> 02:36:23.750 align:middle line:82% position:46% size:100% naar materieel voor Oekraïne en dat vertraagt weer de wederopbouw van 02:36:23.870 --> 02:36:27.888 align:middle line:82% position:46% size:100% het leger. Het lijkt mij goed dat BuZa ook de 02:36:28.009 --> 02:36:29.290 align:middle line:82% position:46% size:100% beurs moet trekken. 02:36:30.968 --> 02:36:32.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de minister het met mijn analyse eens? 02:36:33.700 --> 02:36:38.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ga ik over naar de marine. Door Oekraïne is de focus van onze 02:36:38.569 --> 02:36:42.409 align:middle line:82% position:46% size:100% defensieanalyse volledig komen te liggen op een landoorlog, een 02:36:42.530 --> 02:36:48.110 align:middle line:82% position:46% size:100% continentale oorlog, wat ten koste gaat van de slagkracht op zee en ook 02:36:48.229 --> 02:36:51.069 align:middle line:82% position:46% size:100% onder zee. Om de Nederlandse 02:36:52.299 --> 02:36:55.239 align:middle line:82% position:46% size:100% kustlijninfrastructuur op en onder het water 02:36:57.040 --> 02:36:59.860 align:middle line:82% position:46% size:100% en ook havens en internationale aanvoerroutes te kunnen beschermen, 02:37:00.040 --> 02:37:02.440 align:middle line:82% position:46% size:100% is de marine van vitaal belang. 02:37:04.190 --> 02:37:07.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik heb de indruk dat dat aspect wordt verwaarloosd en dat de marine, 02:37:08.040 --> 02:37:10.600 align:middle line:82% position:46% size:100% onze zeemacht, er een beetje bij hangt. 02:37:11.440 --> 02:37:12.699 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat dat aspect, 02:37:14.918 --> 02:37:18.680 align:middle line:82% position:46% size:100% het belang van de marine in het totaalbeeld van de verdediging, ook 02:37:18.799 --> 02:37:18.923 align:middle line:82% position:46% size:100% in de analyse moet worden meegenomen. 02:37:19.042 --> 02:37:23.559 align:middle line:82% position:46% size:100% Slagkracht op niveau. Dat moeten we hebben, ook op zee. 02:37:24.540 --> 02:37:26.509 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben dat gezien bij de aanslagen op de verschillende 02:37:26.629 --> 02:37:29.559 align:middle line:82% position:46% size:100% infrastructuurprojecten. Dan komen we bij de tanks. 02:37:29.680 --> 02:37:31.370 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet het, ik ga het hele rijtje even af. 02:37:31.489 --> 02:37:34.058 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal niet alles gaan behandelen, want dan zitten we hier morgen nog. 02:37:37.750 --> 02:37:40.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens de NAVO-doelstellingen voldoen wij niet, want wij hebben 02:37:40.530 --> 02:37:42.968 align:middle line:82% position:46% size:100% geen tanks. We hebben alleen een paar Leopards 02:37:43.088 --> 02:37:46.299 align:middle line:82% position:46% size:100% die worden geleased van Duitsland. Ik herinner u eraan dat Nederland in 02:37:47.709 --> 02:37:52.159 align:middle line:82% position:46% size:100% 2016 100 tanks verkocht aan Finland. Aanvankelijk zouden die naar 02:37:52.280 --> 02:37:54.819 align:middle line:82% position:46% size:100% Indonesië gaan, maar dat is niet doorgegaan. 02:37:55.440 --> 02:37:57.468 align:middle line:82% position:46% size:100% De Finnen kunnen daar nu gebruik van maken. 02:37:57.588 --> 02:38:02.138 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar hebben ze natuurlijk veel aan. Ik vraag daarom aan de minister hoe 02:38:02.440 --> 02:38:05.229 align:middle line:82% position:46% size:100% ze deze kritiek van de NAVO wil pareren. 02:38:05.979 --> 02:38:09.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Heeft Nederland soms een bepaalde strategie als het gaat om tanks, 02:38:10.040 --> 02:38:13.250 align:middle line:82% position:46% size:100% drones enzovoort of een eigen invalshoek waarom we eigenlijk niet 02:38:13.370 --> 02:38:17.239 align:middle line:82% position:46% size:100% zo veel tanks nodig hebben? Ziet u drones als een vervanging van 02:38:17.360 --> 02:38:20.269 align:middle line:82% position:46% size:100% tanks? In de huidige militaire strategie is 02:38:20.388 --> 02:38:24.069 align:middle line:82% position:46% size:100% precisie heel belangrijk geworden en tanks zijn toch nog een beetje een 02:38:24.190 --> 02:38:27.469 align:middle line:82% position:46% size:100% overblijfsel van de Tweede Wereldoorlog en dictaturen die 02:38:27.590 --> 02:38:29.600 align:middle line:82% position:46% size:100% daarmee rondreden, zoals in de Sovjet-Unie. 02:38:29.719 --> 02:38:33.888 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, ik kom ten slotte, want u bent streng ten aanzien van de 02:38:34.009 --> 02:38:38.540 align:middle line:82% position:46% size:100% tijd, bij de onderzeeboten. We gaan in de richting van de 02:38:38.659 --> 02:38:41.950 align:middle line:82% position:46% size:100% offertes. Ik wil er nogmaals op wijzen dat 02:38:42.489 --> 02:38:46.940 align:middle line:82% position:46% size:100% JA21 het heel belangrijk vindt dat de Nederlandse maakindustrie daar 02:38:47.059 --> 02:38:53.179 align:middle line:82% position:46% size:100% maximaal bij wordt betrokken. We moeten alles doen wat we zelf 02:38:53.299 --> 02:38:56.229 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen doen. Dat is heel veel en, wie weet, 02:38:56.350 --> 02:38:57.968 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien wel alles. Dank u. 02:38:58.899 --> 02:39:00.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Eppink namens JA21. 02:39:00.799 --> 02:39:05.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat mijn glimlach wat compenseert voor de strenge 02:39:06.069 --> 02:39:09.426 align:middle line:82% position:46% size:100% interventies vanwege de tijd. De heer Stoffer is namens de SGP de 02:39:09.547 --> 02:39:11.409 align:middle line:82% position:46% size:100% volgende spreker van de zijde van de Kamer. 02:39:29.319 --> 02:39:32.468 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Europese defensiesamenwerking: 02:39:33.129 --> 02:39:34.840 align:middle line:82% position:46% size:100% wanneer hebben we dat ook alweer eerder gezien? 02:39:36.069 --> 02:39:38.468 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij denk ik aan Napoleon Bonaparte. 02:39:39.610 --> 02:39:42.968 align:middle line:82% position:46% size:100% Aanvankelijk liep zijn multinationale krijgsmacht gesmeerd 02:39:43.509 --> 02:39:47.058 align:middle line:82% position:46% size:100% en bij Austerlitz versloeg hij in 1805 — ja, het is even geleden — de 02:39:47.179 --> 02:39:49.180 align:middle line:82% position:46% size:100% gecombineerde legers van Oostenrijk en Rusland. 02:39:49.870 --> 02:39:54.398 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar zijn opmars naar Moskou in 1812 bleek de opmaat naar zijn Waterloo. 02:39:55.418 --> 02:39:59.059 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij zijn verbanning naar Elba prees hij zijn oude garde, maar vooral 02:39:59.180 --> 02:40:03.500 align:middle line:82% position:46% size:100% zichzelf, met de woorden: "Twintig jaar lang heb ik u vergezeld op de 02:40:03.620 --> 02:40:06.879 align:middle line:82% position:46% size:100% weg naar roem en glorie." U weet hoe het afgelopen is. 02:40:07.239 --> 02:40:09.228 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Met bijna evenveel passie als de 02:40:09.349 --> 02:40:11.989 align:middle line:82% position:46% size:100% beroemde Fransman, wordt er ook in onze tijd gewerkt aan nieuwe vormen 02:40:12.110 --> 02:40:14.349 align:middle line:82% position:46% size:100% en niveaus van Europese defensiesamenwerking. 02:40:15.000 --> 02:40:19.308 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kabinet steunt dit vanuit de doelredenering dat de geopolitieke 02:40:19.429 --> 02:40:22.450 align:middle line:82% position:46% size:100% realiteit een zelfredzaam Europa noodzakelijk maakt. 02:40:22.929 --> 02:40:26.718 align:middle line:82% position:46% size:100% En dat klopt, maar helaas ontbreekt het zicht op de uitgangspunten en 02:40:26.838 --> 02:40:28.759 align:middle line:82% position:46% size:100% criteria daarbij, terwijl een discussie hierover met elk nieuw 02:40:28.879 --> 02:40:29.409 align:middle line:82% position:46% size:100% initiatief 02:40:31.058 --> 02:40:33.930 align:middle line:82% position:46% size:100% urgenter wordt. Daarom is mijn eerste concrete vraag 02:40:34.049 --> 02:40:37.308 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de minister welke fundamentele criteria zij hanteert bij de 02:40:37.429 --> 02:40:41.360 align:middle line:82% position:46% size:100% besluitvorming over of en hoe wij deelnemen aan vormen van 02:40:41.479 --> 02:40:45.360 align:middle line:82% position:46% size:100% defensiesamenwerking in EU-verband en bij daaraan gerelateerde keuzes 02:40:45.479 --> 02:40:48.578 align:middle line:82% position:46% size:100% inzake specialisatie. Mijn vraag is of ze in een aparte 02:40:48.699 --> 02:40:50.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamerbrief nader in wil gaan op het toetsingskader; 02:40:52.649 --> 02:40:56.809 align:middle line:82% position:46% size:100% dat hoeft dus niet deze week. Dat mag natuurlijk wel, maar het 02:40:56.930 --> 02:40:59.750 align:middle line:82% position:46% size:100% lijkt me verstandig om daar misschien even wat dieper over na te 02:40:59.870 --> 02:41:00.850 align:middle line:82% position:46% size:100% denken. Voorzitter. 02:41:00.969 --> 02:41:03.959 align:middle line:82% position:46% size:100% De SGP denkt natuurlijk graag mee. Wij stellen alvast drie 02:41:04.079 --> 02:41:07.100 align:middle line:82% position:46% size:100% toetsingscriteria voor. Het eerste is soevereiniteit, nauw 02:41:07.219 --> 02:41:10.819 align:middle line:82% position:46% size:100% verbonden met subsidiariteit. Vanuit de zwaardmacht als kerntaak 02:41:10.940 --> 02:41:14.540 align:middle line:82% position:46% size:100% is iedere natiestaat primair zelf verantwoordelijk voor een gedegen 02:41:14.659 --> 02:41:17.949 align:middle line:82% position:46% size:100% defensie. Artikel 97 van onze Grondwet zegt: 02:41:18.218 --> 02:41:20.750 align:middle line:82% position:46% size:100% "Ten behoeve van de verdediging en ter bescherming van de belangen van 02:41:20.870 --> 02:41:24.409 align:middle line:82% position:46% size:100% het Koninkrijk, alsmede ten behoeve van de handhaving en de bevordering 02:41:24.530 --> 02:41:28.489 align:middle line:82% position:46% size:100% van de internationale rechtsorde, is er een krijgsmacht." Ik stel twee 02:41:28.610 --> 02:41:31.770 align:middle line:82% position:46% size:100% vragen aan de minister. Welke plaats hebben soevereiniteit 02:41:31.889 --> 02:41:35.269 align:middle line:82% position:46% size:100% en subsidiariteit bij concrete keuzes inzake Europese 02:41:35.388 --> 02:41:38.780 align:middle line:82% position:46% size:100% defensiesamenwerking? Beaamt de minister dat artikel 97 02:41:38.899 --> 02:41:43.359 align:middle line:82% position:46% size:100% van de Grondwet gebaat is bij een langjarig, bestendig defensiebeleid 02:41:43.509 --> 02:41:46.629 align:middle line:82% position:46% size:100% en Defensiebudget, conform bondgenootschappelijke afspraken, 02:41:46.929 --> 02:41:48.760 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals ook de AIV opmerkte? 02:41:51.129 --> 02:41:53.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Ons tweede voorgestelde toetsingscriterium is dat van 02:41:53.639 --> 02:41:56.420 align:middle line:82% position:46% size:100% noodzakelijkheid. Blijf ook in alle geopolitieke 02:41:56.540 --> 02:41:59.889 align:middle line:82% position:46% size:100% tumult scherp onderscheiden welk niveau van samenwerking nodig, maar 02:42:00.010 --> 02:42:04.129 align:middle line:82% position:46% size:100% ook toereikend is. bi of trilateraal kan dan zomaar 02:42:04.250 --> 02:42:08.270 align:middle line:82% position:46% size:100% beter zijn dan supranationaal. Dit alles hangt nauw samen met 02:42:08.389 --> 02:42:11.648 align:middle line:82% position:46% size:100% principes als proportionaliteit, effectiviteit en efficiëntie. 02:42:12.579 --> 02:42:15.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij moeten we de NAVO als hoeksteen van onze veiligheid niet 02:42:15.559 --> 02:42:18.479 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de voeten lopen. Mijn vraag is dan ook: heeft ook dit 02:42:18.600 --> 02:42:21.700 align:middle line:82% position:46% size:100% noodzakelijkheidscriterium de scherpe aandacht van de minister? 02:42:22.509 --> 02:42:24.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Het derde criterium is van een 02:42:24.360 --> 02:42:28.309 align:middle line:82% position:46% size:100% enigszins andere orde: het wezenlijk nut en voordeel dat samenwerking 02:42:28.430 --> 02:42:31.429 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland kan bieden. Denk dan aan onze bedrijven en 02:42:31.549 --> 02:42:34.129 align:middle line:82% position:46% size:100% banen. Welk weerwoord hebben we op de 02:42:34.250 --> 02:42:36.972 align:middle line:82% position:46% size:100% napoleon…, nep… — het is een moeilijk woord, voorzitter — 02:42:37.093 --> 02:42:40.360 align:middle line:82% position:46% size:100% napoleontische bravoure van andere lidstaten? 02:42:40.870 --> 02:42:44.329 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik stel de staatssecretaris de vraag die de SGP ook aan minister Hoekstra 02:42:44.450 --> 02:42:48.420 align:middle line:82% position:46% size:100% voorlegde: gaat Nederland zich op het strategisch thema van veiligheid 02:42:48.540 --> 02:42:53.030 align:middle line:82% position:46% size:100% aansluiten bij de Frans-Duitse as, samen met een aantoonbaar "ja" tegen 02:42:53.149 --> 02:42:57.170 align:middle line:82% position:46% size:100% onze eigen defensie industrie? Beaamt de staatssecretaris dat een 02:42:57.290 --> 02:43:00.280 align:middle line:82% position:46% size:100% gelijk speelveld juist in Europa onder grote druk staat? 02:43:01.540 --> 02:43:04.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Rond dit laatste criterium heb ik een drietal concrete aandachtspunten 02:43:04.218 --> 02:43:06.579 align:middle line:82% position:46% size:100% met vragen. Dat begint bij de onderzeeboten. 02:43:07.308 --> 02:43:10.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij dat dossier zeg ik nogmaals: respecteer de stem van deze Kamer en 02:43:10.819 --> 02:43:14.329 align:middle line:82% position:46% size:100% kies voor Hollandse glorie op zee. Binnen de Nederlandse defensie 02:43:14.450 --> 02:43:16.879 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie zijn de zorgen echt heel groot. 02:43:17.000 --> 02:43:18.609 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat hebben we deze week ook kunnen zien. 02:43:19.120 --> 02:43:23.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag de staatssecretaris: is die zorg onterecht, of hebben ze gewoon 02:43:23.168 --> 02:43:25.860 align:middle line:82% position:46% size:100% een punt? De tweede vraag daarbij is: wil hij 02:43:25.979 --> 02:43:28.879 align:middle line:82% position:46% size:100% een ICA met minimale eisen voor betrokkenheid van de Nederlandse 02:43:29.000 --> 02:43:32.360 align:middle line:82% position:46% size:100% industrie bij ontwerp, bouw en instandhouding van 02:43:32.479 --> 02:43:35.690 align:middle line:82% position:46% size:100% hoogtechnologische onderdelen conditioneel maken binnen de 02:43:35.809 --> 02:43:38.780 align:middle line:82% position:46% size:100% gunning? Wat betreft de vervanging van de 02:43:38.899 --> 02:43:42.349 align:middle line:82% position:46% size:100% M-fregatten staat het steeds verder opschuivende tijdpad op gespannen 02:43:42.468 --> 02:43:45.040 align:middle line:82% position:46% size:100% voet met de behoefte aan veiligheid onderzee. 02:43:45.668 --> 02:43:49.159 align:middle line:82% position:46% size:100% Denk alleen al aan infra. De discrepantie tussen het Belgische 02:43:49.280 --> 02:43:51.308 align:middle line:82% position:46% size:100% budget en de Nederlandse wensen neemt toe. 02:43:52.088 --> 02:43:55.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is dan ook: hoe voorkomen we dat Nederland een tekortschietend 02:43:55.149 --> 02:43:58.435 align:middle line:82% position:46% size:100% fregat krijgt? De SGP heeft ook eerder gevraagd om 02:43:58.556 --> 02:44:00.989 align:middle line:82% position:46% size:100% de mogelijkheid te verkennen voor vroege deelname aan het project van 02:44:01.110 --> 02:44:05.790 align:middle line:82% position:46% size:100% de tank van de toekomst: MGCS. Waarom hebben Duitsland en Frankrijk 02:44:05.909 --> 02:44:08.558 align:middle line:82% position:46% size:100% ons nog altijd niet verwelkomd, zo is mijn vraag. 02:44:08.979 --> 02:44:10.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan twee afsluitende opmerkingen. 02:44:11.319 --> 02:44:14.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat meer overkoepelend constateert de SGP dat een transformatie van 02:44:14.239 --> 02:44:17.209 align:middle line:82% position:46% size:100% brigades naar commando's onze Koninklijke Landmacht slimmer, 02:44:17.329 --> 02:44:20.870 align:middle line:82% position:46% size:100% beter, sneller en meer genetwerkt en schaalbaar en zodoende 02:44:20.989 --> 02:44:23.649 align:middle line:82% position:46% size:100% zelfstandiger, sneller en langer inzetbaar moet maken. 02:44:24.099 --> 02:44:26.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Een lange zin! Mijn vragen zijn: hoe wordt hierbij 02:44:26.979 --> 02:44:30.019 align:middle line:82% position:46% size:100% aangesloten bij de wensen en de eisen vanuit de NAVO en wanneer 02:44:30.138 --> 02:44:32.329 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgt de Kamer de precieze plannen onder ogen? 02:44:32.450 --> 02:44:36.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Mijn laatste punt is dat stikstof of 02:44:36.409 --> 02:44:38.979 align:middle line:82% position:46% size:100% geluidsnormen de veiligheid niet mogen ondermijnen. 02:44:41.019 --> 02:44:43.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Zorgt dit kabinet ervoor dat de noodzakelijke oefeningen gewoon 02:44:43.860 --> 02:44:45.950 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen doorgaan? Voorzitter. 02:44:46.069 --> 02:44:50.149 align:middle line:82% position:46% size:100% Napoleon — ik begon ermee — ambieerde roem en glorie, maar zijn 02:44:50.270 --> 02:44:52.909 align:middle line:82% position:46% size:100% carrière bevestigt maar weer eens de laatste woorden uit het Bijbelboek 02:44:53.030 --> 02:44:58.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Spreuken, hoofdstuk 29, vers 23. Kortweg staat daar: hoogmoed komt 02:44:58.479 --> 02:45:01.728 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de val. De les die ik mee zou willen geven 02:45:01.849 --> 02:45:05.379 align:middle line:82% position:46% size:100% is dan ook: laat Nederland een nuchtere en betrouwbare bondgenoot 02:45:06.250 --> 02:45:08.289 align:middle line:82% position:46% size:100% van de vrede zijn. Daar laat ik het bij. 02:45:08.440 --> 02:45:10.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dank u wel, meneer Stoffer namens de 02:45:11.059 --> 02:45:13.350 align:middle line:82% position:46% size:100% SGP. Ik kijk even rond. 02:45:13.649 --> 02:45:16.779 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Koekkoek zou de volgende spreekster van de zijde van de Kamer 02:45:16.898 --> 02:45:20.860 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn, maar ik vermoed dat zij nog in de vergadering van de commissie voor 02:45:20.979 --> 02:45:22.579 align:middle line:82% position:46% size:100% de Werkwijze zit. Dan geef ik het woord aan de heer 02:45:22.700 --> 02:45:24.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Van Haga namens de Groep Van Haga. 02:45:49.030 --> 02:45:51.468 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Militaire soevereiniteit is in het 02:45:51.588 --> 02:45:54.558 align:middle line:82% position:46% size:100% belang van Nederland. Het enige positieve aan de oorlog in 02:45:54.679 --> 02:45:57.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne is dat de linkse partijen in deze Tweede Kamer plotseling wél 02:45:57.950 --> 02:46:01.280 align:middle line:82% position:46% size:100% geld willen uittrekken voor onze krijgsmacht, zodat ons militaire 02:46:01.399 --> 02:46:05.780 align:middle line:82% position:46% size:100% apparaat weer meer lucht krijgt. Alle partijen die in de afgelopen 02:46:05.899 --> 02:46:09.200 align:middle line:82% position:46% size:100% decennia tegen de NAVO-afspraak van minimaal 2% van het bbp hebben 02:46:09.319 --> 02:46:12.340 align:middle line:82% position:46% size:100% gestemd, moeten zich diep schamen, want het gaat nog jaren duren 02:46:12.579 --> 02:46:16.189 align:middle line:82% position:46% size:100% voordat onze krijgsmacht van dit "gebroken geweertje"-beleid is 02:46:16.308 --> 02:46:18.588 align:middle line:82% position:46% size:100% hersteld. Onze militairen worden nog steeds 02:46:18.709 --> 02:46:21.290 align:middle line:82% position:46% size:100% onderbetaald en we zijn niet in staat om ons eigen grondgebied te 02:46:21.409 --> 02:46:25.059 align:middle line:82% position:46% size:100% verdedigen, laat staan dat we materieel kunnen weggeven aan 02:46:25.180 --> 02:46:27.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Oekraïne. Maar goed, laten we het positief 02:46:27.168 --> 02:46:29.989 align:middle line:82% position:46% size:100% bekijken. We geven volgend jaar 15 miljard uit 02:46:30.110 --> 02:46:33.250 align:middle line:82% position:46% size:100% en in 2024 zitten we op de 2%-ondergrens. 02:46:33.638 --> 02:46:34.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus complimenten daarvoor. 02:46:36.489 --> 02:46:38.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Het kabinet trekt continu de knip 02:46:39.059 --> 02:46:41.569 align:middle line:82% position:46% size:100% voor internationale partners, terwijl we eerst in onze eigen 02:46:41.690 --> 02:46:44.629 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmacht moeten investeren. Alleen deze maand al werd het 02:46:44.750 --> 02:46:47.870 align:middle line:82% position:46% size:100% volgende bekend: 100 miljoen voor weer een nieuw internationaal fonds 02:46:47.989 --> 02:46:51.530 align:middle line:82% position:46% size:100% voor Oekraïne, van de Joint Expeditionary Force, tientallen 02:46:51.649 --> 02:46:54.968 align:middle line:82% position:46% size:100% militairen voor de European military assistance mission, overtollige 02:46:55.120 --> 02:46:58.909 align:middle line:82% position:46% size:100% F-16's voor Oost-Europese bondgenoten — om nog niet te spreken 02:46:59.030 --> 02:47:01.189 align:middle line:82% position:46% size:100% over de miljoenen die Nederland afdraagt voor de Europese 02:47:01.308 --> 02:47:05.079 align:middle line:82% position:46% size:100% vredesfaciliteit — en het materieel dat Nederland naar Oekraïne stuurde 02:47:05.259 --> 02:47:08.950 align:middle line:82% position:46% size:100% met een vervangingswaarde van maar liefst 526 miljoen euro. 02:47:09.280 --> 02:47:11.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Geld en materieel worden verbrand 02:47:11.659 --> 02:47:13.959 align:middle line:82% position:46% size:100% alsof het niks is, alsof we het zelf niet nodig hebben. 02:47:14.088 --> 02:47:17.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister aangeven in hoeverre de Nederlandse krijgsmacht nog in 02:47:17.360 --> 02:47:21.229 align:middle line:82% position:46% size:100% staat is om Nederland te verdedigen? Waar liggen op dit moment haar 02:47:21.350 --> 02:47:24.040 align:middle line:82% position:46% size:100% grootste zorgen en wat doet zij op dit moment daaraan? 02:47:24.838 --> 02:47:28.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De zogenaamde Europese samenwerking 02:47:28.579 --> 02:47:31.979 align:middle line:82% position:46% size:100% neemt bovendien absurde vormen aan. Een Europees leger in de vorm van 02:47:32.100 --> 02:47:34.489 align:middle line:82% position:46% size:100% een snelle interventiemacht wordt opgetuigd. 02:47:34.989 --> 02:47:37.439 align:middle line:82% position:46% size:100% Door middel van de Europese vredesfaciliteit financieren we 02:47:37.558 --> 02:47:41.549 align:middle line:82% position:46% size:100% oorlogen buiten de Europese Unie waar we werkelijk niets mee te maken 02:47:41.668 --> 02:47:43.770 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben. Er worden steeds meer Europese 02:47:43.889 --> 02:47:45.779 align:middle line:82% position:46% size:100% autoriteiten, fondsen en missies opgezet. 02:47:45.898 --> 02:47:50.299 align:middle line:82% position:46% size:100% BVNL vraagt zich af hoe er wordt afgewogen en of, en zo ja op welk 02:47:50.418 --> 02:47:52.690 align:middle line:82% position:46% size:100% punt, dit ten koste gaat van het belang van Nederland. 02:47:53.968 --> 02:47:55.739 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan het Defensiepersoneel. 02:47:56.909 --> 02:48:00.308 align:middle line:82% position:46% size:100% BVNL maakt zich zorgen over het aanhoudende personeelstekort en de 02:48:00.429 --> 02:48:02.409 align:middle line:82% position:46% size:100% salarissen. Volgens Defensie zelf zal er binnen 02:48:02.530 --> 02:48:06.189 align:middle line:82% position:46% size:100% een paar jaar onvoldoende personeel zijn om zelfs maar haar basale taken 02:48:06.308 --> 02:48:09.010 align:middle line:82% position:46% size:100% uit te voeren. Op 1 juli waren er bijna 9.000 02:48:09.588 --> 02:48:11.718 align:middle line:82% position:46% size:100% vacatures. Dit aantal groeit de komende jaren 02:48:11.929 --> 02:48:15.420 align:middle line:82% position:46% size:100% naar meer dan 20.000. BVNL ziet graag een goedbetaalde 02:48:15.540 --> 02:48:18.420 align:middle line:82% position:46% size:100% adaptieve krijgsmacht met een flexibel personeelssysteem van 02:48:18.540 --> 02:48:20.159 align:middle line:82% position:46% size:100% beroepsmilitairen, deeltijdmilitairen en 02:48:20.280 --> 02:48:23.010 align:middle line:82% position:46% size:100% burgermedewerkers. Kan de staatssecretaris een update 02:48:23.129 --> 02:48:25.668 align:middle line:82% position:46% size:100% geven van de plannen uit de contourenbrief over behouden, binden 02:48:25.909 --> 02:48:28.950 align:middle line:82% position:46% size:100% en inspireren? Is hij het met BVNL eens dat de 02:48:29.069 --> 02:48:32.129 align:middle line:82% position:46% size:100% salarissen fors omhoog moeten, willen we voldoende personeel aan 02:48:32.250 --> 02:48:34.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Defensie weten te binden? Kan hij aangeven hoe het staat met 02:48:35.069 --> 02:48:37.739 align:middle line:82% position:46% size:100% het pensioengat dat sommige militairen hebben opgelopen door de 02:48:37.860 --> 02:48:40.299 align:middle line:82% position:46% size:100% verhoging van de AOW-leeftijd? Voorzitter. 02:48:40.420 --> 02:48:43.049 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteraard is BVNL benieuwd naar de verklaring van de minister over het 02:48:43.168 --> 02:48:47.700 align:middle line:82% position:46% size:100% achterhouden van het NAVO-rapport. Hierdoor is de Kamer incompleet en 02:48:47.819 --> 02:48:51.282 align:middle line:82% position:46% size:100% onvolledig geïnformeerd, en met haar uitspraak dat — ik citeer — 02:48:51.403 --> 02:48:55.313 align:middle line:82% position:46% size:100% "Nederland grotendeels voldoet aan wat de NAVO verlangt" heeft zij de 02:48:55.433 --> 02:48:58.459 align:middle line:82% position:46% size:100% Kamer zelfs verkeerd geïnformeerd. Dus graag een reactie daarop. 02:48:59.239 --> 02:49:03.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, ik rond af. BVNL wil geen Europees leger, maar 02:49:03.420 --> 02:49:05.549 align:middle line:82% position:46% size:100% een volwaardige, autonome krijgsmacht met een sterk 02:49:05.668 --> 02:49:09.959 align:middle line:82% position:46% size:100% personeelsbestand en voldoende modern materieel, een soevereine 02:49:10.079 --> 02:49:13.588 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgsmacht die ons land kan beschermen en waar we met recht weer 02:49:13.709 --> 02:49:16.129 align:middle line:82% position:46% size:100% trots op kunnen zijn, in het belang van Nederland. 02:49:16.399 --> 02:49:18.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. Dank u wel, meneer Van Haga van de 02:49:18.899 --> 02:49:21.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Groep Van Haga. Dan is nu het woord aan mevrouw 02:49:21.129 --> 02:49:22.099 align:middle line:82% position:46% size:100% Koekkoek van Volt. 02:49:33.500 --> 02:49:36.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank, voorzitter. Bedankt dat wij even konden 02:49:36.479 --> 02:49:37.486 align:middle line:82% position:46% size:100% wisselen. Ik trok een sprintje, maar ik was 02:49:37.605 --> 02:49:39.588 align:middle line:82% position:46% size:100% net te laat. Voorzitter. 02:49:39.888 --> 02:49:42.659 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister wil de komende jaren een voortrekkersrol vervullen in de 02:49:42.780 --> 02:49:45.468 align:middle line:82% position:46% size:100% Europese defensiesamenwerking en inzetten op een Europese 02:49:45.588 --> 02:49:49.079 align:middle line:82% position:46% size:100% strategische autonomie. Dat juich ik natuurlijk toe, maar ik 02:49:49.200 --> 02:49:52.468 align:middle line:82% position:46% size:100% mis nog wel concretisering. Nederland wil meer samen met andere 02:49:52.588 --> 02:49:56.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Europese landen investeren, inkopen, oefenen en gezamenlijke missies 02:49:56.370 --> 02:50:00.989 align:middle line:82% position:46% size:100% aangaan, waardoor schaalvoordelen en standaardisatie worden bereikt en de 02:50:01.110 --> 02:50:03.950 align:middle line:82% position:46% size:100% interoperabiliteit met bondgenoten en partners wordt vergroot. 02:50:04.399 --> 02:50:07.170 align:middle line:82% position:46% size:100% De praktijk is echter weerbarstiger, zo leren wij vaak, en 02:50:07.290 --> 02:50:09.299 align:middle line:82% position:46% size:100% standaardisatie en interoperabiliteit worden niet 02:50:09.420 --> 02:50:12.420 align:middle line:82% position:46% size:100% vanzelf bereikt. Hoe gaat de minister dit concreet 02:50:12.540 --> 02:50:15.450 align:middle line:82% position:46% size:100% bereiken? In de Kamerbrief open strategische 02:50:15.569 --> 02:50:18.850 align:middle line:82% position:46% size:100% autonomie staat: "Dit neemt niet weg dat Europa meer verantwoordelijkheid 02:50:18.969 --> 02:50:21.930 align:middle line:82% position:46% size:100% moet nemen voor de eigen veiligheid en de behartiging van Europese 02:50:23.250 --> 02:50:24.610 align:middle line:82% position:46% size:100% veiligheidsbelangen." Mijn vraag is: wat houdt "meer 02:50:24.729 --> 02:50:28.870 align:middle line:82% position:46% size:100% verantwoordelijkheid" concreet in? Welke instantie bedoelt het kabinet 02:50:28.989 --> 02:50:31.918 align:middle line:82% position:46% size:100% precies met "Europa moet meer verantwoordelijkheid nemen"? 02:50:32.280 --> 02:50:34.840 align:middle line:82% position:46% size:100% En is de minister op termijn bijvoorbeeld voor een Europees 02:50:34.959 --> 02:50:38.159 align:middle line:82% position:46% size:100% ministerie van Defensie, of een soortgelijke samenwerking? 02:50:39.308 --> 02:50:43.519 align:middle line:82% position:46% size:100% In de begroting staat dat er, om tot meer samenwerking te komen, in 2023 02:50:43.638 --> 02:50:46.790 align:middle line:82% position:46% size:100% en in latere jaren meer budget beschikbaar is voor de 02:50:46.909 --> 02:50:51.308 align:middle line:82% position:46% size:100% cofinanciering van projecten uit het Europees Defensie Fonds, het EDF. 02:50:51.940 --> 02:50:55.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is heel mooi dat het kabinet hiertoe besloten heeft, want dit 02:50:55.639 --> 02:50:57.680 align:middle line:82% position:46% size:100% opent kansen voor de Nederlandse defensie industrie. 02:50:57.799 --> 02:51:00.228 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is nog wel een uitdaging voor de Nederlandse bedrijven, want er 02:51:00.349 --> 02:51:03.950 align:middle line:82% position:46% size:100% bestaat geen Europees wapenexportbeleid, waardoor er grote 02:51:04.069 --> 02:51:07.328 align:middle line:82% position:46% size:100% verschillen tussen lidstaten bestaan en er geen gelijk speelveld is. 02:51:07.899 --> 02:51:10.799 align:middle line:82% position:46% size:100% Volt pleit daarom voor een Europees wapenexportbeleid. 02:51:10.920 --> 02:51:13.647 align:middle line:82% position:46% size:100% In een vorig debat met mijn collega Dassen, die hier normaal gesproken 02:51:13.766 --> 02:51:16.680 align:middle line:82% position:46% size:100% staat, verwees de minister hiervoor naar de staatssecretaris, en de 02:51:17.120 --> 02:51:19.799 align:middle line:82% position:46% size:100% staatssecretaris verwees vervolgens weer naar EZK, maar uiteindelijk 02:51:19.918 --> 02:51:20.270 align:middle line:82% position:46% size:100% bleek het 02:51:22.429 --> 02:51:24.259 align:middle line:82% position:46% size:100% BHOS. Vanwege het belang van het onderwerp 02:51:24.769 --> 02:51:27.838 align:middle line:82% position:46% size:100% voor het ministerie van Defensie zou ik willen vragen om een gezamenlijke 02:51:27.959 --> 02:51:31.920 align:middle line:82% position:46% size:100% brief van de minister voor BHOS en die van Defensie over hoe het 02:51:32.040 --> 02:51:33.799 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet deze uitdaging op gaat lossen. 02:51:35.138 --> 02:51:38.299 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil daarbij wel waarschuwen voor een niet al te grote focus op de 02:51:38.418 --> 02:51:41.510 align:middle line:82% position:46% size:100% eigen Nederlandse industrie; het Europese veiligheidsbelang moet te 02:51:41.629 --> 02:51:45.718 align:middle line:82% position:46% size:100% allen tijde vooropstaan. In de Kamerbrief Defensie Industrie 02:51:45.838 --> 02:51:48.918 align:middle line:82% position:46% size:100% Strategie en nieuwe geopolitieke context merkt het kabinet terecht op 02:51:49.190 --> 02:51:52.620 align:middle line:82% position:46% size:100% dat stijgende defensiebudgetten de potentie hebben om protectionisme te 02:51:52.739 --> 02:51:55.349 align:middle line:82% position:46% size:100% stimuleren. Maar in diezelfde brief stelt het 02:51:55.468 --> 02:51:59.579 align:middle line:82% position:46% size:100% kabinet dat het bij het gezamenlijk vergroten van de Europese militair 02:51:59.700 --> 02:52:03.336 align:middle line:82% position:46% size:100% industriële slagkracht inzet op de versterking, de bescherming en de 02:52:03.457 --> 02:52:06.569 align:middle line:82% position:46% size:100% positionering van de Nederlandse defensietechnologische en 02:52:06.690 --> 02:52:09.000 align:middle line:82% position:46% size:100% industriële basis. Volgens mij moeten we juist 02:52:09.120 --> 02:52:13.319 align:middle line:82% position:46% size:100% voorkomen dat nationale belangen een te grote rol spelen bij het kiezen 02:52:13.440 --> 02:52:17.040 align:middle line:82% position:46% size:100% voor een bepaald defensiesysteem. Dit kan namelijk de Europese 02:52:17.159 --> 02:52:20.189 align:middle line:82% position:46% size:100% strategische autonomie verzwakken. Dan denk ik bijvoorbeeld aan het 02:52:21.058 --> 02:52:23.270 align:middle line:82% position:46% size:100% European Sky Shield Initiative, het ESSI, van Scholz. 02:52:24.209 --> 02:52:27.159 align:middle line:82% position:46% size:100% De raketten, of brokstukken van raketten die gisteren in Polen 02:52:27.280 --> 02:52:31.030 align:middle line:82% position:46% size:100% terecht zijn gekomen, maken meer dan eens duidelijk dat we als Europa ons 02:52:31.149 --> 02:52:32.850 align:middle line:82% position:46% size:100% luchtverdedigingssysteem op orde moeten hebben. 02:52:33.269 --> 02:52:37.179 align:middle line:82% position:46% size:100% Scholz stelt voor om de lappendeken van Europese defensiesystemen te 02:52:37.299 --> 02:52:40.709 align:middle line:82% position:46% size:100% integreren in één effectief Europees raketschild. 02:52:41.218 --> 02:52:43.209 align:middle line:82% position:46% size:100% Het klinkt als een geweldig initiatief, precies wat we nodig 02:52:43.329 --> 02:52:45.218 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben. Maar er zit een addertje onder het 02:52:45.338 --> 02:52:50.200 align:middle line:82% position:46% size:100% gras, namelijk: Duitsland staat erop dat de shortrangesystemen in 02:52:50.319 --> 02:52:53.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Duitsland worden geproduceerd; en voor de mediumrangesystemen raadt 02:52:53.950 --> 02:52:58.110 align:middle line:82% position:46% size:100% hij de Amerikaanse Patriotsystemen aan, en voor de longrangesytemen de 02:52:58.229 --> 02:53:01.799 align:middle line:82% position:46% size:100% door Amerika gefinancierde en door Israël geproduceerde Arrow 02:53:02.009 --> 02:53:04.729 align:middle line:82% position:46% size:100% 3-systemen. Waarom stelt Duitsland in het kader 02:53:04.850 --> 02:53:11.260 align:middle line:82% position:46% size:100% van Europese defensiesamenwerking en de Europese defence investment gaps 02:53:11.379 --> 02:53:14.168 align:middle line:82% position:46% size:100% analysis niet voor om het Noorse systeem, het 02:53:15.849 --> 02:53:18.056 align:middle line:82% position:46% size:100% NASAMS-systeem, voor de medium range te gebruiken, zo vraag ik aan de 02:53:18.175 --> 02:53:18.519 align:middle line:82% position:46% size:100% minister. 02:53:20.239 --> 02:53:22.620 align:middle line:82% position:46% size:100% De VS willen vooralsnog geen toestemming geven voor de verkoop 02:53:22.739 --> 02:53:25.409 align:middle line:82% position:46% size:100% van de Israëlische Arrow 3-systemen aan Duitsland. 02:53:25.530 --> 02:53:28.679 align:middle line:82% position:46% size:100% Er wordt gespeculeerd dat Duitsland toestemming van de VS probeert te 02:53:28.799 --> 02:53:33.037 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgen door met ESSI nieuwe klanten voor de Amerikaanse Patriots te 02:53:33.156 --> 02:53:35.989 align:middle line:82% position:46% size:100% ronselen. Maar leveren Europese lidstaten zich 02:53:36.110 --> 02:53:39.170 align:middle line:82% position:46% size:100% dan niet te veel over aan de Amerikanen voor cruciale technische 02:53:39.290 --> 02:53:41.599 align:middle line:82% position:46% size:100% knowhow? Nederland heeft samen met dertien 02:53:41.718 --> 02:53:45.855 align:middle line:82% position:46% size:100% andere lidstaten de letter of intent voor ESSI getekend. 02:53:45.976 --> 02:53:48.369 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit betekent dat daar dus middelen voor vrijgesteld zullen worden. 02:53:48.899 --> 02:53:51.308 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is volgens ons geen goed idee, want we willen niet afhankelijk 02:53:51.429 --> 02:53:54.850 align:middle line:82% position:46% size:100% worden van buitenlandse mogendheden, zeker niet wanneer er een goed 02:53:54.969 --> 02:53:58.319 align:middle line:82% position:46% size:100% Europees alternatief voorhanden is. Dan is mijn vraag: doet Nederland 02:53:58.440 --> 02:54:01.530 align:middle line:82% position:46% size:100% mee met het Duitse initiatief omdat het een mogelijke uitwisseling voor 02:54:01.649 --> 02:54:05.000 align:middle line:82% position:46% size:100% ogen heeft, waarbij Nederland akkoord gaat met het bestellen van 02:54:06.049 --> 02:54:08.129 align:middle line:82% position:46% size:100% systemen uit Duitsland, als Duitsland ervoor kiest om 02:54:08.250 --> 02:54:09.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Goalkeepers uit Nederland te bestellen? 02:54:10.808 --> 02:54:13.399 align:middle line:82% position:46% size:100% Want dit zou namelijk in overeenstemming zijn met de inzet op 02:54:13.520 --> 02:54:16.370 align:middle line:82% position:46% size:100% de versterking, de bescherming en de positionering van de Nederlandse 02:54:16.489 --> 02:54:19.248 align:middle line:82% position:46% size:100% defensie industrie. Maar is dit voordeel voor een deel 02:54:19.369 --> 02:54:22.290 align:middle line:82% position:46% size:100% van de Nederlandse industrie, dit nadeel voor de Europese strategische 02:54:22.409 --> 02:54:24.090 align:middle line:82% position:46% size:100% autonomie waard, zo vraag ik aan de minister. 02:54:24.209 --> 02:54:28.158 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor graag een reflectie hierop. Hoe past dit bij de voortrekkersrol 02:54:28.459 --> 02:54:30.479 align:middle line:82% position:46% size:100% die de minister graag de komende jaren in de Europese 02:54:30.600 --> 02:54:34.319 align:middle line:82% position:46% size:100% defensiesamenwerking vervult, en de door haarzelf onderstreepte inzet op 02:54:34.440 --> 02:54:35.838 align:middle line:82% position:46% size:100% die Europese strategische autonomie? 02:54:37.440 --> 02:54:39.359 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan het vinklijstje van de NAVO. 02:54:39.808 --> 02:54:42.718 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens assistent secretaris generaal David van Weel van de NAVO 02:54:43.200 --> 02:54:45.569 align:middle line:82% position:46% size:100% is het vinklijstje voor Nederland niet afgedekt. 02:54:46.388 --> 02:54:49.829 align:middle line:82% position:46% size:100% Uit de media vernemen we dat het met name gaat om de vraag aan Nederland 02:54:49.950 --> 02:54:52.450 align:middle line:82% position:46% size:100% om een zware infanteriebrigade te vullen. 02:54:52.838 --> 02:54:55.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Desgevraagd antwoordt de minister dat Nederland bijdraagt door te 02:54:55.909 --> 02:54:58.680 align:middle line:82% position:46% size:100% investeren in een Duits-Nederlands gevechtsbataljon, en dat dit 02:54:58.799 --> 02:55:01.649 align:middle line:82% position:46% size:100% bataljon een voorbeeld is van wat er in de toekomst misschien mogelijk is 02:55:01.770 --> 02:55:04.200 align:middle line:82% position:46% size:100% op het gebied van Europese defensiesamenwerking, en om die 02:55:04.319 --> 02:55:07.069 align:middle line:82% position:46% size:100% reden nauwkeurig in de gaten wordt gehouden door andere lidstaten. 02:55:08.179 --> 02:55:11.129 align:middle line:82% position:46% size:100% Als deze proef met een intensieve defensiesamenwerking werkt, dan zou 02:55:11.250 --> 02:55:13.409 align:middle line:82% position:46% size:100% dit navolging kunnen vinden van andere landen. 02:55:13.530 --> 02:55:15.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee zou de Europese Defensiesamenwerking verdiepen. 02:55:16.190 --> 02:55:18.409 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij wordt mogelijk ook de pool voor Defensiepersoneel vergroot. 02:55:20.418 --> 02:55:23.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is: hoe draagt dit bij aan de slagkracht van Europa en aan 02:55:23.819 --> 02:55:26.459 align:middle line:82% position:46% size:100% de Europese defensiesamenwerking? Ik zou heel graag aan de minister 02:55:26.579 --> 02:55:29.759 align:middle line:82% position:46% size:100% willen vragen om inzage in het NAVO-rapport, om zelf te kunnen 02:55:29.879 --> 02:55:32.450 align:middle line:82% position:46% size:100% beoordelen of er voldoende tegemoet wordt gekomen aan de NAVO-vraag. 02:55:32.569 --> 02:55:35.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Want in principe is dit een goed idee, maar als 02:55:37.799 --> 02:55:41.110 align:middle line:82% position:46% size:100% dit uiteindelijk leidt tot verminderde inzet, dan is het 02:55:41.229 --> 02:55:43.979 align:middle line:82% position:46% size:100% natuurlijk geen goed idee vanuit de Europese strategie. 02:55:45.588 --> 02:55:47.239 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee sluit ik af, voorzitter, gezien de tijd. 02:55:48.679 --> 02:55:50.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. Dank u wel, mevrouw Koekkoek van 02:55:50.620 --> 02:55:52.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Volt. Daarmee zijn wij aan het einde 02:55:52.889 --> 02:55:55.649 align:middle line:82% position:46% size:100% gekomen van de eerste termijn van de Kamer. 02:55:55.770 --> 02:55:57.899 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik dank alle sprekers voor hun inbreng en ik dank de 02:55:58.020 --> 02:55:59.929 align:middle line:82% position:46% size:100% bewindspersonen voor hun aanwezigheid. 02:56:00.349 --> 02:56:02.279 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij kijken uit naar de beantwoording, ook schriftelijk. 02:56:02.398 --> 02:56:02.399 align:middle line:82% position:46% size:100% De algemene beraadslaging wordt geschorst. 02:56:02.520 --> 02:56:05.649 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteraard vervolgen we deze begrotingsbehandeling morgenavond 02:56:05.770 --> 02:56:10.099 align:middle line:82% position:46% size:100% weer. Ik schors tot 14.00 uur. 02:56:10.218 --> 02:56:13.228 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan vangen wij in de plenaire zaal aan met het tweeminutendebat Mbo. 02:56:13.349 --> 02:56:13.799 align:middle line:82% position:46% size:100% De vergadering wordt van 13.13 uur tot 14.00 uur geschorst.