WEBVTT 00:03:38.030 --> 00:03:43.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Goedemiddag. Welkom bij deze technische briefing over het coronavirus. 00:03:44.520 --> 00:03:47.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank dat u hier allemaal bent en dat u kijkt. 00:03:47.300 --> 00:03:56.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil graag even de Kamerleden voorstellen die hier zijn: mevrouw Van Esch van de Partij voor de Dieren, 00:03:56.430 --> 00:04:03.430 align:middle line:82% position:46% size:100% mevrouw Geluk-Poortvliet van het CDA, de heer Hijink van de SP, meneer Veldman van de VVD, mevrouw Kuik 00:04:03.430 --> 00:04:10.240 align:middle line:82% position:46% size:100% van het CDA, de heer Renkema van GroenLinks, mevrouw Van den Berg van het CDA, de heer Van Otterloo van 00:04:10.240 --> 00:04:17.190 align:middle line:82% position:46% size:100% 50PLUS, mevrouw Dik-Faber van de ChristenUnie en degene die deze technische briefing heeft aangevraagd, 00:04:17.190 --> 00:04:19.390 align:middle line:82% position:46% size:100% de heer Jansen van de PVV. 00:04:19.390 --> 00:04:22.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben Antje Diertens van D66. 00:04:24.870 --> 00:04:31.490 align:middle line:82% position:46% size:100% En ook de heer Hiddema van Forum voor Democratie is aangeschoven. 00:04:31.490 --> 00:04:41.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik stel voor dat we eerst luisteren naar de briefing van onze gasten: de heer Van Dissel van het RIVM, 00:04:43.480 --> 00:04:47.220 align:middle line:82% position:46% size:100% mevrouw Timen, coördinator van het Centrum Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding 00:04:47.220 --> 00:04:52.760 align:middle line:82% position:46% size:100% van het RIVM, en de heer Ter Schegget. 00:04:53.070 --> 00:04:58.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Er staat op mijn briefje niet wie u vertegenwoordigt. 00:04:58.360 --> 00:04:58.970 align:middle line:82% position:46% size:100% GGD Brabant-Zuidoost. 00:04:58.970 --> 00:05:05.710 align:middle line:82% position:46% size:100% GGD Brabant-Zuidoost. Dan hebben we zicht op wie hier allemaal om de tafel zitten. 00:05:05.710 --> 00:05:12.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik stel voor dat we na uw briefing de Kamerleden de kans geven om twee vragen te stellen. 00:05:12.840 --> 00:05:18.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn wel wat meer vertegenwoordigers van het CDA, dus ik stel voor dat u dat onderling even 00:05:19.970 --> 00:05:23.120 align:middle line:82% position:46% size:100% bespreekt, zodat u niet zes vragen stelt. 00:05:23.120 --> 00:05:28.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Laten we gewoon kijken hoe dat loopt. 00:05:28.650 --> 00:05:32.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan geef ik nu graag het woord aan de heer Van Dissel. 00:05:33.070 --> 00:05:36.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, mevrouw de voorzitter. 00:05:36.060 --> 00:05:41.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb op de eerste dia een aantal punten gezet waarvan ik denk dat het misschien 00:05:41.780 --> 00:05:43.560 align:middle line:82% position:46% size:100% goed is om die door te lopen. 00:05:43.560 --> 00:05:52.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar uiteraard zijn we hier voor u, dus als er vragen tussendoor komen als het 00:05:52.710 --> 00:05:53.370 align:middle line:82% position:46% size:100% onduidelijk is, hoor ik dat graag. 00:05:53.370 --> 00:06:01.640 align:middle line:82% position:46% size:100% We willen een aantal dingen vertellen over het nieuwe coronavirus dat in Wuhan, China, geïsoleerd is. 00:06:01.640 --> 00:06:07.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil u vooral meenemen naar een korte introductie met het historische verhaal, ook al is dat nog maar 00:06:07.980 --> 00:06:14.040 align:middle line:82% position:46% size:100% kort, zodat u de vragen die wij hebben en de vragen die inmiddels beantwoord worden, duidelijk ziet. 00:06:15.160 --> 00:06:22.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal dus wat vertellen over het nieuwe virus, hoe de uitbraak op het moment loopt, het gebied en de 00:06:22.450 --> 00:06:24.790 align:middle line:82% position:46% size:100% invloed van de zogenaamde case definition. 00:06:24.790 --> 00:06:26.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Op dat begrip kom ik terug. 00:06:26.660 --> 00:06:28.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is erg belangrijk, denk ik. 00:06:28.620 --> 00:06:35.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteindelijk zijn er de afgelopen dagen een aantal essentiële parameters gepubliceerd; die zal ik noemen. 00:06:35.190 --> 00:06:40.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb het over parameters die ons inzicht geven in wat we kunnen verwachten. 00:06:40.270 --> 00:06:43.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarnaast wil ik kort de vergelijking maken met MERS en SARS. 00:06:43.940 --> 00:06:49.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn ook twee coronavirussen die de afgelopen twintig jaar zijn opgekomen. 00:06:49.630 --> 00:06:52.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Verder wil ik het hebben over het belang van de casusdefinitie met betrekking tot 00:06:52.840 --> 00:06:56.210 align:middle line:82% position:46% size:100% sterfte en de impact van maatregelen. 00:06:56.210 --> 00:06:58.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Ten slotte zeg ik iets over besmettelijkheid en overdracht. 00:06:58.520 --> 00:07:02.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan me voorstellen dat u dan wellicht ook nog aanvullende vragen heeft. 00:07:02.450 --> 00:07:10.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Het onderdeel dat een beetje een oranje achtergrond heeft, zal door collega Timen worden besproken. 00:07:10.090 --> 00:07:14.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gaat met name over de organisatie en de crisisstructuur in Nederland en over waarom we 00:07:14.470 --> 00:07:16.120 align:middle line:82% position:46% size:100% dachten dat een meldingsplicht van belang was. 00:07:16.120 --> 00:07:19.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is dus een beetje het overzicht van wat ik u wil vertellen. 00:07:19.500 --> 00:07:26.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb de sheets uitgedeeld, want ik wist niet goed hoe groot alles op het scherm over zou komen, dus 00:07:26.180 --> 00:07:29.780 align:middle line:82% position:46% size:100% daar staat alles nog een keer apart op. 00:07:31.950 --> 00:07:34.520 align:middle line:82% position:46% size:100% In eerste instantie even een kort overzicht. 00:07:34.520 --> 00:07:36.170 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben het over een coronavirus. 00:07:36.170 --> 00:07:37.730 align:middle line:82% position:46% size:100% De naam komt van het kroontje. 00:07:37.730 --> 00:07:43.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet of u er een kroon in ziet, maar in ieder geval deed men dat denken aan een kroontje. 00:07:43.790 --> 00:07:48.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar komt dus de naamgeving vandaan van dit type virus met die typische spikes die erdoorheen steken. 00:07:48.940 --> 00:07:55.160 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten inmiddels dat de incubatietijd van het nieuwe coronavirus — dat wil zeggen: 00:07:55.160 --> 00:07:59.300 align:middle line:82% position:46% size:100% de periode tussen blootstelling en het optreden van infectieverschijnselen — 00:07:59.300 --> 00:08:01.730 align:middle line:82% position:46% size:100% gemiddeld rond de zes dagen ligt. 00:08:01.730 --> 00:08:06.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Het heeft een range, zo blijkt uit de verschillende onderzoeken, tussen twee en twaalf dagen. 00:08:06.490 --> 00:08:14.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is natuurlijk een belangrijk begrip, omdat de incubatietijd ons bijvoorbeeld een indicatie geeft van 00:08:14.100 --> 00:08:15.860 align:middle line:82% position:46% size:100% hoelang we iemand in quarantaine moeten houden. 00:08:15.860 --> 00:08:20.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Op grond van een veiligheidsmarge is afgesproken om dat momenteel op twee weken te zetten. 00:08:21.880 --> 00:08:27.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Op het ziektebeeld kom ik terug, maar we zullen zien dat het aanvankelijk met name hoesten, 00:08:27.420 --> 00:08:30.220 align:middle line:82% position:46% size:100% koorts en een longbeeld was. 00:08:30.380 --> 00:08:34.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Inmiddels beginnen we te leren dat er ook mildere ziektes kunnen optreden. 00:08:34.380 --> 00:08:40.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar op zich, zeker in het begin, was duidelijk dat er een voorkeur was voor de lagere luchtwegen. 00:08:41.340 --> 00:08:48.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Die infectie kan bij een deel van de patiënten leiden tot een zogenaamde shocklong, ARDS, acute 00:08:48.430 --> 00:08:50.120 align:middle line:82% position:46% size:100% respiratory distress syndrome. 00:08:50.960 --> 00:08:55.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wil zeggen dat de long in wezen volloopt met ontstekingsvocht. 00:08:55.760 --> 00:08:59.200 align:middle line:82% position:46% size:100% U kunt zich voorstellen dat er dan geen zuurstofuitwisseling meer mogelijk is. 00:08:59.930 --> 00:09:03.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een groep patiënten waarbij het sterftepercentage hoog is. 00:09:04.330 --> 00:09:09.830 align:middle line:82% position:46% size:100% In de initiële groepen trad dat op bij tussen de 5% tot 20% van de opgenomen patiënten. 00:09:09.830 --> 00:09:17.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was in het begin een reden om toch behoorlijk alarm te slaan, omdat dat, als dat het natuurlijk 00:09:17.640 --> 00:09:22.850 align:middle line:82% position:46% size:100% beloop was bij alle patiënten, zou betekenen dat dit ziektebeeld een geweldige impact zou krijgen. 00:09:23.310 --> 00:09:26.870 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten inmiddels de oorzaak: het nieuwe coronavirus. 00:09:26.870 --> 00:09:28.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft nog geen echte naam. 00:09:28.630 --> 00:09:33.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Normaal wordt het gekoppeld aan de naam van de stad waar het geïsoleerd wordt, maar u begrijpt wellicht 00:09:33.890 --> 00:09:35.120 align:middle line:82% position:46% size:100% dat niet elke stad dat een goed idee vindt. 00:09:35.120 --> 00:09:39.210 align:middle line:82% position:46% size:100% In ieder geval heet het nu nog "het nieuwe coronavirus". 00:09:40.670 --> 00:09:44.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het volgende virus is natuurlijk ook nieuw, dus ze zullen toch iets moeten verzinnen. 00:09:44.140 --> 00:09:47.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Een belangrijk gegeven is hoe het zich verspreidt. 00:09:48.620 --> 00:09:51.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is nog het nodige onzeker over, moet ik met nadruk zeggen. 00:09:52.350 --> 00:09:57.140 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten, of we denken in ieder geval te begrijpen, dat het zeer waarschijnlijk uiteindelijk op 00:09:57.690 --> 00:10:01.960 align:middle line:82% position:46% size:100% een zogenaamde "wet market" van een dier overgegaan is op de mens. 00:10:01.960 --> 00:10:06.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een soort overflow die eenmalig kan zijn. 00:10:06.220 --> 00:10:13.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kan zo'n pathogeen, zo'n virus een infectie veroorzaken bij degenen die zijn blootgesteld, maar 00:10:13.380 --> 00:10:19.150 align:middle line:82% position:46% size:100% je ziet ook geregeld dat het virus dan geen kans ziet om op een volgende persoon over te gaan. 00:10:19.730 --> 00:10:22.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Inmiddels weten we dat het virus dat wel kan. 00:10:22.550 --> 00:10:27.360 align:middle line:82% position:46% size:100% De wijze waarop ze dat meestal doen, is via druppel en contact, zoals dat heet. 00:10:27.360 --> 00:10:32.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Contact is als iemand in zijn hand hoest, een deurknop vastpakt en u de volgende 00:10:32.240 --> 00:10:33.440 align:middle line:82% position:46% size:100% bent die de deurknop vastpakt. 00:10:33.440 --> 00:10:37.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Mensen zitten zo'n 30 keer per uur in hun oog te wrijven of in hun neus of in hun mond. 00:10:37.630 --> 00:10:40.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is dan de manier waarop het wordt overgedragen. 00:10:41.020 --> 00:10:43.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Druppel wil zeggen dat je iemand aanhoest. 00:10:43.890 --> 00:10:49.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Die druppels zijn vrij groot, zakken uit en komen ongeveer 1,5 meter ver. 00:10:49.820 --> 00:10:55.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik nu het coronavirus heb, bent u dus allemaal safe, maar de aanvrager 00:10:55.060 --> 00:10:57.650 align:middle line:82% position:46% size:100% van de hoorzitting helaas niet. 00:10:57.650 --> 00:11:05.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dat is natuurlijk wel belangrijk, omdat we daar onze inperkende maatregelen op titreren. 00:11:05.740 --> 00:11:11.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Verder weten we dat je, als zo'n patiënt op de ic ligt en bijvoorbeeld wordt uitgezogen of beademd moet 00:11:11.970 --> 00:11:12.700 align:middle line:82% position:46% size:100% worden, zogenaamde aerosolen kan krijgen. 00:11:12.700 --> 00:11:16.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Aerosolen hebben de neiging om als een soort mist in een kamer te hangen. 00:11:16.980 --> 00:11:19.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan neemt de besmettelijkheid geweldig toe. 00:11:19.530 --> 00:11:23.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan geldt de gouden afstand van ongeveer 1,5 tot 2 meter niet meer. 00:11:23.360 --> 00:11:28.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is natuurlijk ook een reden dat we in het ziekenhuis, met name in de ic-setting, strenge 00:11:28.260 --> 00:11:32.780 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen nemen met betrekking tot bescherming van het zorgpersoneel. 00:11:33.180 --> 00:11:39.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is enige onzekerheid — ik kom daar zo nog op terug — of het virus zich ook verspreidt vanuit contacten 00:11:39.340 --> 00:11:41.660 align:middle line:82% position:46% size:100% die nog geen ziekteverschijnselen vertonen. 00:11:41.660 --> 00:11:49.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Eigenlijk is dat een hele onlogische route om zich te verspreiden, want dat virus heeft geen mechanisme om 00:11:49.630 --> 00:11:51.410 align:middle line:82% position:46% size:100% zich bij de keel af te zetten en naar buiten te gaan. 00:11:51.410 --> 00:11:56.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus het hangt voor een virus toch af van hoesten, niesen en dergelijke om zich te kunnen verspreiden, en 00:11:56.200 --> 00:11:59.710 align:middle line:82% position:46% size:100% dat zie je met name optreden als iemand ziek wordt. 00:11:59.780 --> 00:12:07.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Een ander belangrijk begrip is de zogenaamde R0, het reproductiegetal. 00:12:07.650 --> 00:12:15.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is het aantal personen dat ziek wordt door aanhoesten door één geïnfecteerde patiënt. 00:12:15.620 --> 00:12:25.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus als het rond de 3 is, zoals in dit geval, betekent het dat je kan verwachten dat het tot drie nieuwe 00:12:28.180 --> 00:12:31.250 align:middle line:82% position:46% size:100% gevallen leidt als één patiënt rondloopt en redelijk intiem contact heeft met andere personen. 00:12:31.250 --> 00:12:36.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo'n getal is niet statisch; daar kom ik zo nog even op terug. 00:12:36.280 --> 00:12:42.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu iedereen gealarmeerd is, eerder naar de dokter gaat en maatregelen neemt om de sociale afstanden 00:12:42.190 --> 00:12:47.410 align:middle line:82% position:46% size:100% te vergroten, kunt u zich voorstellen dat zo'n reproductiegetal afneemt en het virus meer moeite 00:12:47.410 --> 00:12:48.440 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft om zich te verspreiden. 00:12:48.440 --> 00:12:53.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is natuurlijk ook een deel van de achtergrond van de maatregelen die we in zo'n geval treffen. 00:12:53.320 --> 00:13:00.160 align:middle line:82% position:46% size:100% De verdubbelingstijd, zes tot zeven dagen, geeft de periode aan tussen de ene cyclus van een infectie 00:13:00.880 --> 00:13:04.930 align:middle line:82% position:46% size:100% en een volgende periode door aanhoesten, waarbij het aantal gevallen verdubbelt. 00:13:05.380 --> 00:13:11.050 align:middle line:82% position:46% size:100% De combinatie maakt dat het wat dit betreft, even los van hoe het zich verspreidt, een beetje vergelijkbaar 00:13:11.050 --> 00:13:16.020 align:middle line:82% position:46% size:100% is met de griep, die ongeveer dezelfde getallen kent. 00:13:16.020 --> 00:13:18.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat kunnen we ertegen doen? 00:13:18.030 --> 00:13:20.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Een hele belangrijke is altijd: handen wassen. 00:13:20.420 --> 00:13:26.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is eigenlijk vanwege de reden die ik u net gaf: mensen zitten met hun hand aan de slijmvliezen 00:13:26.860 --> 00:13:31.850 align:middle line:82% position:46% size:100% van het gelaat, hoesten vaak in de hand en pakken dingen vast die misschien door iemand anders zijn 00:13:31.850 --> 00:13:33.760 align:middle line:82% position:46% size:100% aangeraakt die besmet was. 00:13:33.760 --> 00:13:41.770 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten dat handen wassen een hele goede maatregel is om dit soort infecties te dempen, met name voordat 00:13:41.770 --> 00:13:44.720 align:middle line:82% position:46% size:100% je weer je ogen en je mond aanraakt. 00:13:44.720 --> 00:13:51.370 align:middle line:82% position:46% size:100% U kunt zich voorstellen dat als iemand een mondkapje gebruikt — we komen daar nog even op terug — maar geen 00:13:51.370 --> 00:13:58.650 align:middle line:82% position:46% size:100% oogbescherming, zoals je overal op televisie ziet, wij dat eigenlijk niet zo zinvol vinden, want het virus 00:13:58.650 --> 00:14:00.620 align:middle line:82% position:46% size:100% kan ook met druppels in het oog komen. 00:14:00.620 --> 00:14:02.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan helpt zo'n mondkapje daar niet tegen. 00:14:02.300 --> 00:14:06.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het mondkapje helpt waarschijnlijk wel weer enigszins tegen het aanraken 00:14:06.090 --> 00:14:09.100 align:middle line:82% position:46% size:100% van de mond met de handen. 00:14:09.100 --> 00:14:15.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Het heeft dus wel enig effect, maar het is absoluut niet voldoende om dat als maatregel te propageren. 00:14:15.500 --> 00:14:17.260 align:middle line:82% position:46% size:100% In het ziekenhuis zijn we natuurlijk strenger. 00:14:17.260 --> 00:14:19.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat komt omdat daar ziekere patiënten liggen. 00:14:19.190 --> 00:14:24.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Patiënten die ziek zijn, verspreiden over het algemeen meer virus en verspreiden dat gemakkelijker. 00:14:24.800 --> 00:14:30.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Bovendien moet het zorgpersoneel bij de verzorging uiteraard intiemer met de patiënt omgaan. 00:14:30.990 --> 00:14:37.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat maakt allemaal dat de risico's op overdracht in een ziekenhuis vele malen hoger zijn en we daar dus 00:14:37.080 --> 00:14:40.640 align:middle line:82% position:46% size:100% strenge maatregelen nemen om overdracht tegen te gaan. 00:14:41.610 --> 00:14:43.160 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doen we in Nederland. 00:14:43.160 --> 00:14:46.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Eventueel liggen er ook nog patiënten in een zogenaamde onderdrukisolatiekamer. 00:14:46.810 --> 00:14:53.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wil zeggen dat er vanuit een kamer met een zieke patiënt door een negatieve druksluis geen 00:14:53.690 --> 00:14:55.850 align:middle line:82% position:46% size:100% virus het ziekenhuis in kan komen. 00:14:55.850 --> 00:15:00.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is natuurlijk een belangrijke maatregel om andere patiënten te beschermen. 00:15:00.880 --> 00:15:02.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat even als globale achtergrond. 00:15:03.810 --> 00:15:09.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil u nu vertellen wat er de afgelopen pakweg twee maanden gebeurd is. 00:15:10.850 --> 00:15:16.410 align:middle line:82% position:46% size:100% We kennen inmiddels de stad Wuhan, een hub in China, met verbindingen met vele andere 00:15:16.410 --> 00:15:22.380 align:middle line:82% position:46% size:100% steden via spoorwegen, die op het linkerdeel van de dia in rood staan aangegeven. 00:15:22.380 --> 00:15:25.070 align:middle line:82% position:46% size:100% Rechts staat wat uitvergroot het centrum van de stad. 00:15:25.070 --> 00:15:34.670 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet daar de foodmarkets, waar ook in levende dieren werd gehandeld en waar zeer waarschijnlijk, 00:15:34.670 --> 00:15:39.190 align:middle line:82% position:46% size:100% in ieder geval initieel, de link was met patiënten die besmet waren. 00:15:39.190 --> 00:15:42.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat waren bijvoorbeeld vele handelaren van die markt. 00:15:43.310 --> 00:15:47.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Het lijkt vrijwel zeker dat dit de initiatie van de uitbraak is. 00:15:47.550 --> 00:15:53.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wil niet zeggen dat je bij elke persoon in het begin terugvindt dat die daar geweest is, en dat hoeft 00:15:53.940 --> 00:15:59.380 align:middle line:82% position:46% size:100% ook niet, maar er is een zeer duidelijke associatie, die maakt dat dit zeker daarbij betrokken was. 00:16:00.540 --> 00:16:04.490 align:middle line:82% position:46% size:100% De eerste publicatie over die eerste groep is een publicatie uit The New England Journal of 00:16:04.490 --> 00:16:07.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Medicine, die ik u hier laat zien. 00:16:07.360 --> 00:16:15.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil u de publicaties laten zien die wij gebruiken om geïnformeerd te worden over de uitbraak. 00:16:15.040 --> 00:16:18.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is in wezen een publicatie over een gering aantal patiënten. 00:16:19.050 --> 00:16:26.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze groep merkte al tellende op dat er te veel patiënten op de ic belandden met een longbeeld 00:16:26.050 --> 00:16:28.120 align:middle line:82% position:46% size:100% waarbij ze geen diagnose konden stellen. 00:16:28.120 --> 00:16:34.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Er werd longvocht afgenomen en op kweek gezet en er werd moleculair onderzoek gedaan, maar er werden geen 00:16:34.480 --> 00:16:37.210 align:middle line:82% position:46% size:100% bekende verwekkers van longontsteking gevonden. 00:16:37.210 --> 00:16:42.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Omdat er aanvankelijk ook een aantal jongeren bij zaten — dat is iets waardoor je extra alert 00:16:42.840 --> 00:16:48.740 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt — en bovendien de sterfte aanzienlijk was, heeft men aan de bel getrokken. 00:16:48.740 --> 00:16:53.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent in China dat men China CDC alarmeerde. 00:16:53.980 --> 00:16:58.420 align:middle line:82% position:46% size:100% China CDC heeft uiteraard overlegd, is naar deze plek toe gekomen en heeft onderzoek 00:16:58.420 --> 00:16:58.720 align:middle line:82% position:46% size:100% gedaan, dat ik u zo laat zien. 00:16:58.720 --> 00:17:05.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar wat u hier in eerste instantie ziet — dat is wel belangrijk — is dat de patiënten die werden opgenomen 00:17:05.680 --> 00:17:13.220 align:middle line:82% position:46% size:100% gemiddeld al zeven dagen met klachten rondliepen in de stad, al zeven dagen hoestten en dus zeven dagen de 00:17:13.220 --> 00:17:15.090 align:middle line:82% position:46% size:100% potentie hadden om andere mensen te besmetten. 00:17:15.090 --> 00:17:20.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Verder ziet u dat er al een aantal ontslagen zijn en dat er een aantal zijn overleden. 00:17:20.700 --> 00:17:22.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat ziet u in de tabelletjes die daaronder staan. 00:17:23.310 --> 00:17:28.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteraard overlijden er meer patiënten op de ic dan patiënten die niet op de ic zijn opgenomen. 00:17:29.480 --> 00:17:33.940 align:middle line:82% position:46% size:100% De beelden die aanvankelijk kwamen, waren zeer indrukwekkend. 00:17:34.060 --> 00:17:38.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp dat u niet dagelijks röntgenfoto's ziet, maar aan de linkerzijde ziet u een 00:17:38.120 --> 00:17:38.930 align:middle line:82% position:46% size:100% foto die helemaal wit is. 00:17:38.930 --> 00:17:44.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is geen longweefsel meer intact; dat is helemaal volgelopen met ontstekingsvloeistof. 00:17:44.780 --> 00:17:50.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een patiënt die in een eindstadium van de ziekte kwam en ook zeer snel overleden is. 00:17:50.110 --> 00:17:54.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Aan de rechterzijde ziet u de tweede patiënt die werd opgemerkt. 00:17:54.340 --> 00:17:56.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zie je dat er meer longweefsel nog aanwezig is. 00:17:56.320 --> 00:18:02.890 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet uiteraard het hart, in het midden, en de wervelkolom en de ribben doorschemeren. 00:18:03.540 --> 00:18:08.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook dat is een beeld dat je als dokter herkent als een ernstige longontsteking, die er 00:18:08.300 --> 00:18:10.250 align:middle line:82% position:46% size:100% bovendien aan beide zijden is. 00:18:10.310 --> 00:18:13.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze tweede patiënt is, dacht ik, ook overleden. 00:18:14.400 --> 00:18:20.090 align:middle line:82% position:46% size:100% De eerste analyse toonde het algemene beeld dat u bovenaan schematisch ziet weergegeven, namelijk dat 00:18:20.090 --> 00:18:25.560 align:middle line:82% position:46% size:100% men gemiddeld pas na zeven dagen naar het ziekenhuis ging, nadat men al klachten had gekregen. 00:18:25.560 --> 00:18:30.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat suggereert overigens natuurlijk ook dat de klachten langzaam toenemen en dat het uiteindelijk 00:18:31.530 --> 00:18:34.980 align:middle line:82% position:46% size:100% resulteert in zo'n beeld als u aan de linkerzijde ziet, maar dat de klachten in de eerste dagen zeker 00:18:34.980 --> 00:18:36.050 align:middle line:82% position:46% size:100% minder zullen zijn geweest. 00:18:36.050 --> 00:18:43.480 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet dat ze heel snel klagen over kortademigheid, dat die shocklong, dat ARDS-beeld, snel optreedt en 00:18:43.480 --> 00:18:47.130 align:middle line:82% position:46% size:100% dat een redelijk aantal op de ic belandt. 00:18:48.850 --> 00:18:50.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is de eerste melding. 00:18:51.270 --> 00:18:55.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Enkele dagen later verschijnt in The New England Journal of Medicine, een van de toonaangevende 00:18:55.890 --> 00:18:58.710 align:middle line:82% position:46% size:100% medische vakbladen, een tweede publicatie. 00:18:58.710 --> 00:19:05.040 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet daarin opnieuw een patiënt op twee momenten in zijn ziektebeloop, met behoorlijke 00:19:05.040 --> 00:19:06.450 align:middle line:82% position:46% size:100% afwijkingen aan de longen. 00:19:06.450 --> 00:19:11.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit zijn de patiënten — in totaal hebben ze er drie beschreven — bij wie vloeistof werd 00:19:11.740 --> 00:19:13.640 align:middle line:82% position:46% size:100% verkregen uit de long en uit de keel. 00:19:13.640 --> 00:19:18.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Die heeft men onder de elektronenmicroscoop geplaatst; dat zijn de beelden die u linksonder ziet. 00:19:18.120 --> 00:19:21.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar herkent u het coronavirus; daarboven is het schematisch aangegeven. 00:19:22.630 --> 00:19:27.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zit ook in de cellen van de luchtwegen, dat u ziet in het plaatje daar rechts van. 00:19:28.270 --> 00:19:33.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit leverde uiteindelijk op dat men het erfelijk materiaal — in dit geval het RNA 00:19:33.400 --> 00:19:36.220 align:middle line:82% position:46% size:100% van het virus — bepaald heeft. 00:19:36.220 --> 00:19:39.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kan je ook kijken hoe dat past in de informatie over de bekende coronavirussen. 00:19:39.910 --> 00:19:47.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je dat erfelijke materiaal qua informatie vergelijkt met wat er bekend is, blijkt namelijk 00:19:47.040 --> 00:19:48.330 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het een coronavirus is. 00:19:48.330 --> 00:19:50.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Vervolgens vergelijk je het dan met de andere. 00:19:50.140 --> 00:19:55.410 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten dat we in Nederland zo'n vier typen coronavirus hebben, die 00:19:55.420 --> 00:19:57.550 align:middle line:82% position:46% size:100% onschuldige verkoudheden geven. 00:19:57.570 --> 00:19:59.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn de typen die daarboven staan. 00:19:59.860 --> 00:20:04.760 align:middle line:82% position:46% size:100% We kennen MERS en SARS; die zijn natuurlijk allerminst onschuldig. 00:20:04.760 --> 00:20:09.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Het nieuwe type bleek zich eigenlijk in dezelfde grote groep te begeven. 00:20:10.590 --> 00:20:16.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Rechtsboven ziet u die groep virussen, waaronder zowel MERS, de onderste, als SARS, dat zich aan 00:20:16.860 --> 00:20:20.310 align:middle line:82% position:46% size:100% de bovenzijde bevindt, als het nieuwe coronavirus, dat zich middenin bevindt, in oranje. 00:20:21.210 --> 00:20:25.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wil zeggen dat er verwantschap is, maar dat wil niet zeggen dat ze gelijk zijn. 00:20:25.140 --> 00:20:31.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wil ook niet zeggen dat het nieuwe coronavirus zich meteen als SARS of als MERS gaat gedragen, 00:20:31.690 --> 00:20:35.570 align:middle line:82% position:46% size:100% maar het bevindt zich dus wel in een andere groep — dat is eigenlijk wat je hiervan leert — dan de 00:20:35.570 --> 00:20:37.160 align:middle line:82% position:46% size:100% gewone verkoudheidsvirussen. 00:20:37.160 --> 00:20:42.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was natuurlijk belangrijke informatie, omdat dat leidt tot het ontwikkelen van een moleculaire test 00:20:42.910 --> 00:20:47.540 align:middle line:82% position:46% size:100% in het laboratorium van de viroloog en de microbioloog, om het virus te kunnen aantonen. 00:20:47.540 --> 00:20:52.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Het aantonen van het virus is een essentieel onderdeel van het in kaart brengen van wat 00:20:52.560 --> 00:20:53.090 align:middle line:82% position:46% size:100% er eigenlijk aan de hand is. 00:20:53.090 --> 00:20:55.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kan je mensen met klachten gaan testen. 00:20:56.500 --> 00:21:00.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is wat de volgende publicatie behelst. 00:21:00.340 --> 00:21:03.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Die komt in dit geval uit The Lancet. 00:21:03.550 --> 00:21:12.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar werd met de test gekeken naar 99 gevallen van personen met een longontsteking die in één tertiair 00:21:12.420 --> 00:21:14.720 align:middle line:82% position:46% size:100% referentieziekenhuis in Wuhan werden opgenomen. 00:21:16.240 --> 00:21:20.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Zulke series zijn van belang, omdat ze inzicht geven in wat voor klachten de patiënten eigenlijk hebben. 00:21:20.720 --> 00:21:24.580 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet hier allemaal prominente klachten, zoals koorts — in dit geval had 83% dat 00:21:24.580 --> 00:21:26.100 align:middle line:82% position:46% size:100% — hoesten en kortademigheid. 00:21:27.140 --> 00:21:34.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarnaast zie je dat een aantal pijn had met hoesten of door prikkeling van de longbladen, dat sommigen 00:21:34.930 --> 00:21:40.150 align:middle line:82% position:46% size:100% diarree hadden en er een beeld was dat meer bij maag-darmafwijkingen past. 00:21:40.460 --> 00:21:46.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat klopt in het geheel met wat we ook van SARS en MERS kennen, waarbij patiënten niet 00:21:46.770 --> 00:21:52.100 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen klachten hebben van de luchtwegen, maar ook weleens van de darmen. 00:21:52.220 --> 00:21:56.820 align:middle line:82% position:46% size:100% De sequentie van de gebeurtenissen is links nog even beschreven. 00:21:56.820 --> 00:21:58.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Die staat ook in dat artikel. 00:21:58.480 --> 00:22:05.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarin wordt gezegd dat achteraf gezien de uitbraak eigenlijk al de eerste week van december begonnen is, 00:22:06.070 --> 00:22:13.250 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het cluster van die eerste paar patiënten in die groep van 41, dat ik u net heb laten zien, tegen kerst 00:22:13.250 --> 00:22:19.570 align:middle line:82% position:46% size:100% werd opgemerkt, en dat men eigenlijk in zeer rap tempo — dat moeten we achteraf toch constateren — erin 00:22:19.570 --> 00:22:22.320 align:middle line:82% position:46% size:100% geslaagd is om de verwekker te identificeren. 00:22:22.420 --> 00:22:28.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gebeurde uiteindelijk op 3 januari en ook op 7 januari, middels keelswabs. 00:22:28.080 --> 00:22:36.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Die informatie is gedeeld met de WHO en met andere laboratoria over de wereld, wat heeft geleid tot de 00:22:36.710 --> 00:22:42.280 align:middle line:82% position:46% size:100% ontwikkeling van de zogenaamde real-time PCR-test, de reverse transcriptase, omdat je RNA moet aantonen. 00:22:42.280 --> 00:22:49.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een bepaalde test die de microbioloog kan gebruiken om in keelmonsters of eventueel andere 00:22:49.950 --> 00:22:54.010 align:middle line:82% position:46% size:100% monsters vast te stellen of er sprake is van een infectie met het nieuwe coronavirus. 00:22:54.010 --> 00:22:59.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is natuurlijk essentieel om een test te hebben die gevalideerd is en waarvan je precies 00:22:59.890 --> 00:23:04.340 align:middle line:82% position:46% size:100% weet wat je ermee kan in een situatie, als die positief of negatief is. 00:23:04.440 --> 00:23:10.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Men heeft het ook over het zogenaamde NCIP; dat is hoe men de ziekte benoemd heeft. 00:23:10.340 --> 00:23:15.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Het virus heet dus — daar hebben we het al even over gehad — 2019 novel coronavirus. 00:23:16.720 --> 00:23:20.690 align:middle line:82% position:46% size:100% In deze studie waren er in totaal 99 patiënten. 00:23:20.690 --> 00:23:28.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Op het moment dat dit geschreven werd, vorige week, waren er 11 overleden, waren er 31 uit het ziekenhuis 00:23:28.040 --> 00:23:30.100 align:middle line:82% position:46% size:100% en was er een groep die nog steeds opgenomen was. 00:23:30.100 --> 00:23:35.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is belangrijk om je het volgende te realiseren met betrekking tot de sterftecijfers die genoemd worden. 00:23:37.380 --> 00:23:47.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Je zou zeggen dat het ongeveer 10% tot 12% is, maar er liggen nog steeds 30 patiënten in het ziekenhuis 00:23:48.970 --> 00:23:49.230 align:middle line:82% position:46% size:100% van wie je niet weet of ze ook gaan overlijden. 00:23:49.230 --> 00:23:52.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat maakt dat getallen moeilijk te interpreteren zijn als er nog een dynamiek in zit: mensen worden 00:23:52.310 --> 00:23:58.960 align:middle line:82% position:46% size:100% opgenomen, worden ontslagen, worden misschien weer zieker en gaan dan weer terug naar de ic. 00:23:58.960 --> 00:24:03.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar in dit verhaal is het sterftecijfer dus 11%. 00:24:03.250 --> 00:24:09.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is interessant dat in de tekst genoemd wordt dat in Wuhan lang niet alle patiënten 00:24:09.150 --> 00:24:11.110 align:middle line:82% position:46% size:100% zo'n ernstig ziektebeeld hadden. 00:24:11.110 --> 00:24:14.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is geschreven door longartsen van de ic. 00:24:14.210 --> 00:24:20.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze merken op dat ze ook patiënten hebben gezien met veel mildere klachten — dat is natuurlijk van belang 00:24:20.400 --> 00:24:25.360 align:middle line:82% position:46% size:100% en daar kom ik zo nog wel op terug — die lang niet allemaal een longontsteking ontwikkelden. 00:24:25.660 --> 00:24:30.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoeveel dat er zijn en hoe ze die getest hebben, vermelden ze overigens allemaal niet. 00:24:30.220 --> 00:24:35.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is in wezen wel essentiële informatie, die wij graag zouden willen hebben. 00:24:37.990 --> 00:24:45.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Op de volgende dia ziet u een soort overzicht van gebeurtenissen in Wuhan met betrekking 00:24:45.260 --> 00:24:47.380 align:middle line:82% position:46% size:100% tot wanneer het begon. 00:24:47.380 --> 00:24:51.300 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben al gezegd dat dat ongeveer de eerste week van december is geweest. 00:24:51.300 --> 00:24:56.270 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet daar dan de eerste gevallen retrospectief ontstaan. 00:24:56.270 --> 00:25:01.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zou best kunnen dat zich daarvoor ook nog allemaal gevallen hebben afgespeeld; dat weten we gewoon niet. 00:25:01.600 --> 00:25:06.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kan best zo zijn dat daar personen thuis zijn overleden die nooit het ziekenhuis hebben bereikt of 00:25:06.690 --> 00:25:11.110 align:middle line:82% position:46% size:100% die wel in het ziekenhuis zijn geweest maar van wie geen materialen voor testen zijn afgenomen. 00:25:11.110 --> 00:25:12.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is in feite het onbekende. 00:25:12.440 --> 00:25:17.150 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten alleen achteraf gezien dat die patiënt op 8 december in ieder geval de 00:25:17.150 --> 00:25:21.050 align:middle line:82% position:46% size:100% eerste was bij wie het bevestigd is. 00:25:21.050 --> 00:25:23.470 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet dat daarna het aantal toeneemt. 00:25:23.470 --> 00:25:29.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Die donkere balkjes geven de patiënten aan die gekoppeld konden worden aan de markt. 00:25:29.440 --> 00:25:33.850 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet dat dat bijvoorbeeld bij de eerste patiënt niet het geval was, maar die kan natuurlijk heel 00:25:33.850 --> 00:25:38.910 align:middle line:82% position:46% size:100% goed contact hebben gehad met iemand die wel op de markt is geweest, dus dat betekent helemaal 00:25:38.910 --> 00:25:40.590 align:middle line:82% position:46% size:100% niet dat dat niet de reden was. 00:25:40.590 --> 00:25:45.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het laat gewoon zien dat die associatie in het begin heel duidelijk was en dat de associatie minder 00:25:45.010 --> 00:25:46.660 align:middle line:82% position:46% size:100% duidelijk wordt wanneer de curve stijgt. 00:25:48.050 --> 00:25:52.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat komt zeer waarschijnlijk omdat men het van persoon op persoon overdraagt. 00:25:52.400 --> 00:26:02.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Het tweede is dat toen men met casefinding begon — dan begint eigenlijk de klassieke epidemiologie met de 00:26:04.730 --> 00:26:09.380 align:middle line:82% position:46% size:100% controlegroep die niet ziek is of een controlegroep die een longontsteking heeft door een andere 00:26:09.380 --> 00:26:12.080 align:middle line:82% position:46% size:100% verwekker: wie is er ziek is en waar zijn ze geweest? 00:26:12.080 --> 00:26:14.510 align:middle line:82% position:46% size:100% — die associatie met de markt er bleek te zijn. 00:26:14.510 --> 00:26:18.540 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet dat dat een aantal dagen later leidde tot het sluiten van de markt. 00:26:19.230 --> 00:26:24.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Omgekeerd kan je natuurlijk ook concluderen dat die markt een maand open is geweest, terwijl die achteraf 00:26:24.530 --> 00:26:26.950 align:middle line:82% position:46% size:100% gezien de bron van verspreiding is geweest. 00:26:26.950 --> 00:26:34.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan verwacht je dat er nog veel meer momenten zijn geweest van contact met iets op de markt 00:26:34.540 --> 00:26:35.720 align:middle line:82% position:46% size:100% wat tot besmetting leidde. 00:26:35.720 --> 00:26:41.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Men heeft monsters genomen van de markt, omgevingsmonsters, die positief waren, wat lijkt 00:26:41.950 --> 00:26:44.960 align:middle line:82% position:46% size:100% te bevestigen dat dat de focus van de uitbraak was. 00:26:44.960 --> 00:26:49.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Men is er niet in geslaagd om dat te koppelen aan dieren die op de markt werden verhandeld. 00:26:49.960 --> 00:26:55.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kan natuurlijk zo zijn dat die al waren opgegeten, maar in ieder geval hebben we geen monsters van 00:26:55.400 --> 00:26:59.020 align:middle line:82% position:46% size:100% dieren waaruit blijkt dat er een verbintenis met een bepaald dier is. 00:26:59.020 --> 00:27:01.000 align:middle line:82% position:46% size:100% De bron is er dus in wezen nog niet. 00:27:01.000 --> 00:27:03.160 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is wel iets essentieels wat helaas ontbreekt. 00:27:03.160 --> 00:27:08.990 align:middle line:82% position:46% size:100% We denken wel dat het van vleermuizen — vleerhonden, moet ik eigenlijk zeggen — komt, maar zeer 00:27:08.990 --> 00:27:13.920 align:middle line:82% position:46% size:100% waarschijnlijk zit er dus een intermediair dier tussen dat we nog niet kennen. 00:27:13.920 --> 00:27:17.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Ten slotte zien we het moment van de derde cirkel. 00:27:17.860 --> 00:27:23.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is het moment dat het virus wordt geïsoleerd en men het bekendheid geeft. 00:27:23.190 --> 00:27:27.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is in relatief korte tijd gebeurd. 00:27:29.330 --> 00:27:31.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat even met betrekking tot de uitbraak. 00:27:31.790 --> 00:27:35.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Het feit dat u het omlaag ziet gaan, is een drogbeeld. 00:27:35.270 --> 00:27:38.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat komt omdat dit alleen maar de bevestigde gevallen zijn. 00:27:38.410 --> 00:27:40.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kan gewoon nog stijgen als ze allemaal worden toegevoegd. 00:27:40.010 --> 00:27:44.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Je ziet altijd dat de epidemische curve al lijkt te dalen, maar dat moet u niet interpreteren 00:27:44.350 --> 00:27:46.390 align:middle line:82% position:46% size:100% als "er ontstaan geen gevallen meer". 00:27:46.390 --> 00:27:53.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan hebben we op dit moment een uitbraak waarvan bekend is dat het een ernstig longbeeld kan 00:27:53.090 --> 00:27:57.700 align:middle line:82% position:46% size:100% veroorzaken en die gekoppeld is aan contact met waarschijnlijk een dier op de markt. 00:27:59.170 --> 00:28:03.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Hier was de grote vraag eigenlijk: kan zo'n uitbraak zich dan verder verspreiden onder de bevolking? 00:28:03.840 --> 00:28:05.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Vergelijk het even met MERS. 00:28:05.790 --> 00:28:10.600 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien dat dat bij kamelen speelt en dat personen die intensief contact hebben met 00:28:10.600 --> 00:28:12.890 align:middle line:82% position:46% size:100% kamelen MERS op kunnen lopen. 00:28:12.890 --> 00:28:17.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar eigenlijk zie je dat MERS zich daarna heel moeilijk verspreidt onder de bevolking en eigenlijk 00:28:17.920 --> 00:28:23.520 align:middle line:82% position:46% size:100% alleen maar doorgaat als er iemand in het ziekenhuis wordt opgenomen en daar toch wel flows zijn, 00:28:23.520 --> 00:28:27.170 align:middle line:82% position:46% size:100% en men dus onvoldoende streng is op het ziekenhuishygiënebeleid. 00:28:27.170 --> 00:28:31.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je iemand met MERS dan bijvoorbeeld een mondkapje met een vernevelaar geeft in een poging om zijn 00:28:31.730 --> 00:28:38.260 align:middle line:82% position:46% size:100% benauwdheid wat te verminderen en je dan zo'n damp ziet ontstaan in zijn kamer, dan kun je je voorstellen 00:28:38.260 --> 00:28:41.040 align:middle line:82% position:46% size:100% dat iedereen in die kamer vervolgens MERS oploopt. 00:28:41.040 --> 00:28:46.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een ziekte die je ook van dieren kunt krijgen, maar die zich eigenlijk moeilijk verplaatst en de 00:28:46.520 --> 00:28:51.290 align:middle line:82% position:46% size:100% mens, of foutief handelen van de mens, nodig heeft om zich verder te verspreiden. 00:28:51.290 --> 00:28:53.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doet het natuurlijk meestal in het ziekenhuis. 00:28:53.840 --> 00:28:57.590 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten inmiddels dat het nieuwe coronavirus dat niet doet. 00:28:57.590 --> 00:28:59.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dat was op dit moment wel de vraag. 00:29:00.160 --> 00:29:02.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat een volgende publicatie van belang wordt. 00:29:03.330 --> 00:29:08.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit was eigenlijk de eerste publicatie waaruit bleek … U ziet het daar schematisch 00:29:08.110 --> 00:29:08.810 align:middle line:82% position:46% size:100% aangegeven met die bolletjes. 00:29:08.810 --> 00:29:14.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Eigenlijk komt het erop neer dat een gezin van Shenzhen naar Wuhan gaat, daar contact heeft 00:29:15.840 --> 00:29:20.960 align:middle line:82% position:46% size:100% met personen in het ziekenhuis, zeer waarschijnlijk gevallen met het coronavirus. 00:29:20.960 --> 00:29:27.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geldt voor patiënt 1, die het dan overbrengt op personen binnen zijn gezin. 00:29:27.040 --> 00:29:32.460 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet overigens dat patiënt 6 niet ziek wordt, dus ze worden niet allemaal ziek. 00:29:32.460 --> 00:29:35.200 align:middle line:82% position:46% size:100% De rode aan de rechterzijde zijn dan allemaal ziek. 00:29:35.200 --> 00:29:42.070 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan keren ze terug in Shenzhen en dan ziet u dat er nog een ander familielid, dat helemaal niet mee was 00:29:42.070 --> 00:29:44.660 align:middle line:82% position:46% size:100% geweest, uiteindelijk besmet wordt in de nieuwe stad. 00:29:45.290 --> 00:29:50.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan natuurlijk alleen maar betekenen dat het van persoon op persoon kan overgaan, want hier 00:29:50.390 --> 00:29:52.230 align:middle line:82% position:46% size:100% is geen direct contact meer met de markt. 00:29:52.230 --> 00:29:58.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook was duidelijk dat één persoon eigenlijk niet zo ziek was, maar wel een longinfiltraat had. 00:29:58.260 --> 00:30:04.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook werd hieruit duidelijk dat het zich soms meer uit als diarree dan als luchtwegklachten. 00:30:04.490 --> 00:30:09.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Ten slotte — dat is ook wel van belang met betrekking tot de verspreiding — bleek de viral load die men 00:30:09.030 --> 00:30:13.550 align:middle line:82% position:46% size:100% vaststelde in monsters uit de longen eigenlijk altijd hoger dan die in de keel. 00:30:13.550 --> 00:30:18.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zou te maken kunnen hebben met de receptor waar dit virus op aangrijpt. 00:30:18.100 --> 00:30:24.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Een virus moet via een soort deurbel aanbellen bij de gastheercel om naar binnen te mogen. 00:30:24.820 --> 00:30:25.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan gaat de deur open. 00:30:27.670 --> 00:30:30.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat noemen we de receptor, de zogenaamde ACE2-receptor. 00:30:30.290 --> 00:30:34.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is interessant genoeg dezelfde receptor als het SARS-virus gebruikt. 00:30:34.530 --> 00:30:39.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat klinkt dan onheilspellend, maar het is ook dezelfde receptor als een van die 00:30:39.000 --> 00:30:40.740 align:middle line:82% position:46% size:100% neusverkoudheidsvirussen gebruikt. 00:30:41.710 --> 00:30:46.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is nog niet helemaal duidelijk wat daar de betekenis van is, maar het zit 00:30:46.200 --> 00:30:49.330 align:middle line:82% position:46% size:100% voornamelijk onder in de long. 00:30:49.330 --> 00:30:54.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil vragen of we even nader toegelicht kunnen krijgen wat technisch of medisch 00:30:54.950 --> 00:30:56.240 align:middle line:82% position:46% size:100% gezien een receptor is. 00:30:56.440 --> 00:31:03.260 align:middle line:82% position:46% size:100% De receptor is eigenlijk de deurbel waar het virus aanbelt om de deur naar de cel open te laten gaan. 00:31:03.260 --> 00:31:09.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Een virus kan zich alleen maar binnen de cel vermeerderen, is afhankelijk van de processen 00:31:09.110 --> 00:31:13.730 align:middle line:82% position:46% size:100% in de cel om zich te kunnen vermeerderen en om vervolgens weer naar buiten te kunnen, maar het 00:31:13.730 --> 00:31:15.690 align:middle line:82% position:46% size:100% moet de cel wel binnen kunnen komen. 00:31:15.690 --> 00:31:20.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Virussen die de mens ziek kunnen maken, hebben het vermogen om de cel binnen te komen. 00:31:20.010 --> 00:31:24.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doen ze door aan te grijpen op de deurbel, om het zo maar even te noemen. 00:31:24.740 --> 00:31:27.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een sleutel-op-het-slotsysteem. 00:31:27.630 --> 00:31:28.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat moet heel specifiek zijn. 00:31:29.530 --> 00:31:32.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor dit virus is dat dus deze bepaalde receptor. 00:31:32.680 --> 00:31:33.660 align:middle line:82% position:46% size:100% We noemen dat een receptor. 00:31:33.660 --> 00:31:37.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Die zit aan de buitenzijde van de lichaamscellen. 00:31:39.840 --> 00:31:45.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Waar de receptor zit, zegt iets over waar het virus kans ziet om zich te vermeerderen. 00:31:46.430 --> 00:31:49.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze receptor zit vooral wat dieper in de long en wat minder in de keel. 00:31:49.780 --> 00:31:54.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zou kunnen verklaren dat je met name van die diepe longinfecties ziet. 00:31:54.150 --> 00:32:00.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Op die manier proberen we dat aan elkaar te koppelen. 00:32:00.410 --> 00:32:06.480 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet hier opnieuw longfoto's, maar dan transversaal, dus een dwarsdoorsnede met een zogenaamde CT-scan. 00:32:06.480 --> 00:32:11.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik laat ze alleen maar even zien omdat u hier veel meer zwart ziet dan net. 00:32:11.290 --> 00:32:17.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij deze patiënten was de longinfectie veel minder ernstig dan bij de groep die ik u net liet zien, 00:32:17.850 --> 00:32:20.360 align:middle line:82% position:46% size:100% waarbij de hele foto bijna helemaal wit was. 00:32:22.600 --> 00:32:30.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan hebben we dus één duidelijk cluster, waarbij duidelijk is dat het van persoon 00:32:30.760 --> 00:32:32.170 align:middle line:82% position:46% size:100% op persoon is overgegaan. 00:32:32.170 --> 00:32:33.940 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet hier een ander cluster, waarover ook werd gepubliceerd in de New England Journal of Medicine. 00:32:33.940 --> 00:32:40.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was een familie uit Vietnam die naar Wuhan ging en terugging naar Ho Chi Minh City. 00:32:40.560 --> 00:32:42.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Man en vrouw gingen daarnaartoe. 00:32:42.680 --> 00:32:47.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Man werd ziek, had contact met ziektegevallen in Wuhan. 00:32:47.210 --> 00:32:51.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Zijn vrouw, die dat waarschijnlijk ook had, bleef gezond, zeg ik om maar weer te laten zien dat lang 00:32:51.990 --> 00:32:53.390 align:middle line:82% position:46% size:100% niet iedereen ziek hoeft te worden. 00:32:53.390 --> 00:32:59.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Zijn zoon kwam op bezoek, sliep in hetzelfde eenkamerhuis als de man en werd later ook ziek. 00:32:59.960 --> 00:33:06.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is opnieuw een evident geval van overdracht buiten de wet market in Wuhan. 00:33:06.810 --> 00:33:12.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is overigens interessant om je weer even te realiseren dat er 28 hoogrisicocontacten werden 00:33:12.510 --> 00:33:16.740 align:middle line:82% position:46% size:100% geïdentificeerd rond dit echtpaar, dat al een aantal dagen ziek was voordat het geïsoleerd 00:33:16.740 --> 00:33:20.700 align:middle line:82% position:46% size:100% werd, maar dat er niemand van al die hoogrisicocontacten ziek is geworden. 00:33:24.320 --> 00:33:26.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan komen we op het eerste geval in Amerika. 00:33:27.080 --> 00:33:35.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was een student die terugkwam en klachten kreeg, die zich al een tijdje, een aantal dagen, afspeelden. 00:33:35.130 --> 00:33:37.070 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij had met name last van hoesten. 00:33:37.070 --> 00:33:40.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij meldde zich bij een EHBO en werd daar gezien. 00:33:40.370 --> 00:33:42.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar werd een longfoto gemaakt, die u bovenaan de sheet kunt zien. 00:33:42.180 --> 00:33:45.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is in dit geval een normale longfoto, waar geen afwijkingen op te zien zijn. 00:33:45.980 --> 00:33:47.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij werd naar huis gestuurd. 00:33:47.540 --> 00:33:49.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Er werd wel gezegd: ga thuis in quarantaine. 00:33:49.720 --> 00:33:52.230 align:middle line:82% position:46% size:100% In wezen is dat hetzelfde systeem als we in Nederland hanteren. 00:33:52.230 --> 00:33:58.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Er werden toen ook kweken, swabs, afgenomen voor het nieuwe coronavirus en die bleken 00:33:58.580 --> 00:33:59.530 align:middle line:82% position:46% size:100% uiteindelijk positief. 00:33:59.530 --> 00:34:03.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze patiënt werd opgenomen en is inmiddels weer ontslagen. 00:34:04.860 --> 00:34:11.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij deze patiënt is van belang dat men op verschillende plekken monsteringen heeft gedaan 00:34:11.130 --> 00:34:13.550 align:middle line:82% position:46% size:100% om te kijken of het virus aanwezig was. 00:34:13.550 --> 00:34:15.120 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet hier "positive" staan. 00:34:15.120 --> 00:34:20.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat de nasofarynx, de ruimte achter de keel, die je door de neus bemonstert, 00:34:20.760 --> 00:34:23.120 align:middle line:82% position:46% size:100% bij herhaling positief was. 00:34:23.120 --> 00:34:27.810 align:middle line:82% position:46% size:100% De keel, die je door de mond bemonstert, de zogenaamde orofarynx, was positief en 00:34:27.810 --> 00:34:30.480 align:middle line:82% position:46% size:100% werd later, in het beloop, negatief. 00:34:30.480 --> 00:34:34.240 align:middle line:82% position:46% size:100% De bloedbepalingen werden negatief, dus er werd geen virus aangetoond in het bloed. 00:34:34.240 --> 00:34:41.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Verder was de urine negatief en was zijn ontlasting een keertje positief, wat samenviel 00:34:41.210 --> 00:34:43.090 align:middle line:82% position:46% size:100% met een periode van diarree. 00:34:43.090 --> 00:34:46.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wil niet zeggen dat de ontlasting besmettelijk is. 00:34:46.600 --> 00:34:52.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat je doet, en dat geldt ook voor de andere monsters, is aantonen dat die reactie positief is en dat in 00:34:52.150 --> 00:34:55.290 align:middle line:82% position:46% size:100% ieder geval dat onderdeel van het virus aanwezig is. 00:34:56.350 --> 00:34:59.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Het vereist hele andere technieken om te weten of het dan levend is. 00:34:59.750 --> 00:35:03.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dit was dus het eerste geval in Amerika, dus dat kreeg natuurlijk ook aandacht. 00:35:03.120 --> 00:35:07.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan hebben we ook nog een casus in Duitsland. 00:35:07.410 --> 00:35:12.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Die heeft veel aandacht gekregen, dus daarom kom ik daar toch nog even op terug. 00:35:12.080 --> 00:35:20.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betreft — in het schema de bovenste index — het geval van een vrouw uit China die een 00:35:22.250 --> 00:35:28.440 align:middle line:82% position:46% size:100% conferentie bijwoonde van een autozaak of een autofabriek en vervolgens op het vliegtuig stapte 00:35:28.440 --> 00:35:29.880 align:middle line:82% position:46% size:100% en terugging naar China. 00:35:31.270 --> 00:35:35.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens opgave kreeg ze ongeveer acuut op het moment dat ze het vliegtuig inging klachten, maar zou ze 00:35:35.840 --> 00:35:37.970 align:middle line:82% position:46% size:100% daarvoor geen klachten hebben gehad. 00:35:37.970 --> 00:35:45.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft tot een aantal gevallen geleid in Duitsland, die overigens een zeer mild ziektebeeld hebben, maar 00:35:45.290 --> 00:35:48.770 align:middle line:82% position:46% size:100% die wel gepaard gaan met isolatie van het coronavirus. 00:35:48.770 --> 00:35:53.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Die personen zijn dus waarschijnlijk besmet geraakt door die persoon uit China. 00:35:53.750 --> 00:36:01.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Aanvankelijk was het verhaal dat dit een asymptomatisch geval was: iemand heeft geen klachten 00:36:01.220 --> 00:36:02.820 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ziet wel kans om anderen te besmetten. 00:36:02.820 --> 00:36:07.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Als dat zo is, heeft dat natuurlijk consequenties voor onze aanpak, want als je er niet meer op 00:36:07.820 --> 00:36:12.100 align:middle line:82% position:46% size:100% kan vertrouwen dat het een teken is van ziekte als iemand hoest, niest en koorts heeft, maar 00:36:12.100 --> 00:36:15.480 align:middle line:82% position:46% size:100% dat iedereen het dus kan zijn, wordt het natuurlijk een ingewikkeld verhaal. 00:36:15.480 --> 00:36:18.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom was dit een belangrijke publicatie. 00:36:18.150 --> 00:36:23.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar er was eigenlijk al meteen twijfel over hoe betrouwbaar het is uitgevraagd bij die mevrouw. 00:36:23.500 --> 00:36:29.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Vanochtend verschenen verhalen van het Robert Koch Instituut in Duitsland dat ze de publicatie intrekken. 00:36:29.680 --> 00:36:35.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Althans, zij waren er niet bij betrokken, maar zeggen dat het onvoldoende uitgezocht was en dat de 00:36:35.450 --> 00:36:43.820 align:middle line:82% position:46% size:100% publicatie in wezen foutief is en dat we de publicatie waaruit overdracht blijkt door een persoon zonder 00:36:43.820 --> 00:36:47.800 align:middle line:82% position:46% size:100% klachten, uiterst kritisch moeten beoordelen. 00:36:47.800 --> 00:36:50.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor ons is dat van belang voor wat we doen. 00:36:50.900 --> 00:36:54.190 align:middle line:82% position:46% size:100% We zeggen: iemand is besmettelijk als hij ziek wordt. 00:36:54.450 --> 00:36:56.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een belangrijke cesuur, en dat willen we graag zo houden. 00:36:58.310 --> 00:37:00.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit soort verhalen gaat daar eigenlijk tegenin. 00:37:00.880 --> 00:37:02.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is nog maar de vraag hoe belangrijk het is. 00:37:02.980 --> 00:37:08.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar goed, het is wel belangrijk om te realiseren dat het inmiddels is ingetrokken. 00:37:09.760 --> 00:37:18.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Een tweede punt dat van belang is om te realiseren hoe besmettelijk het nou eigenlijk is, is het 00:37:18.250 --> 00:37:21.510 align:middle line:82% position:46% size:100% overzicht van de gevallen in China en buiten China. 00:37:21.510 --> 00:37:26.390 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben buiten China meer dan 200 gevallen in 58 landen inmiddels. 00:37:26.390 --> 00:37:31.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar wat u ziet op de grafieken aan de rechterzijde — misschien is het het handigst om naar de bovenste 00:37:31.940 --> 00:37:38.210 align:middle line:82% position:46% size:100% grafiek te kijken — zijn de gevallen en de start van de klachten bij die gevallen. 00:37:38.900 --> 00:37:44.370 align:middle line:82% position:46% size:100% In oranje ziet u de gevallen die een relatie hebben met Wuhan. 00:37:44.370 --> 00:37:49.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Met andere woorden: dat zijn personen die Wuhan zijn uitgevlogen en in Japan of Amerika terecht 00:37:49.000 --> 00:37:51.260 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn gekomen en daar pas ziek zijn geworden. 00:37:51.260 --> 00:37:57.130 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet dat dat het overgrote deel is van degenen die daar staan. 00:37:57.130 --> 00:38:02.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is een klein aantal dat blauwig is gekleurd. 00:38:02.840 --> 00:38:08.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn de gevallen die zijn ontstaan omdat men anderen had besmet in de periode dat men ziek was 00:38:08.860 --> 00:38:13.030 align:middle line:82% position:46% size:100% maar nog niet als zodanig geïdentificeerd was. 00:38:13.030 --> 00:38:19.390 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet hier meteen al dat dat aantal ten opzichte van het aantal dat mogelijk anderen had kunnen 00:38:19.390 --> 00:38:20.630 align:middle line:82% position:46% size:100% besmetten, eigenlijk maar klein is. 00:38:20.630 --> 00:38:27.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat de R0 waar ik het net over had, in de bovenste grafiek ver onder de 1 ligt en 00:38:27.210 --> 00:38:33.800 align:middle line:82% position:46% size:100% dus in wezen niet ertoe leidt — dat is wat we nu opmerken met de getallen — dat het ook buiten 00:38:33.800 --> 00:38:35.800 align:middle line:82% position:46% size:100% China elke twee dagen verdubbelt. 00:38:35.800 --> 00:38:38.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Want dat zou je dan eigenlijk zien. 00:38:38.380 --> 00:38:46.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Het aantal besmettingen buiten China van de gevallen die daar worden geïdentificeerd, is momenteel kleiner 00:38:46.990 --> 00:38:50.060 align:middle line:82% position:46% size:100% dan de R van 2,6 die ik u net noemde. 00:38:50.060 --> 00:38:58.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat komt omdat mensen, blijkbaar toch getriggerd door kennis, contacten beperken of zich heel snel 00:38:58.930 --> 00:39:00.610 align:middle line:82% position:46% size:100% melden op het moment dat ze klachten hebben. 00:39:00.610 --> 00:39:03.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Beide bepalen het aantal nieuwe problemen. 00:39:03.860 --> 00:39:13.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Inmiddels hebben we een aantal belangrijke parameters, getallen waar wij mee rekenen bij het modelleren 00:39:13.900 --> 00:39:15.950 align:middle line:82% position:46% size:100% van het verloop van de infectie. 00:39:15.950 --> 00:39:18.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar ziet u hier een aantal van aangegeven. 00:39:18.860 --> 00:39:24.680 align:middle line:82% position:46% size:100% De blootstelling tot klacht is in wezen de incubatieperiode: wanneer ontwikkel je klachten 00:39:25.150 --> 00:39:27.150 align:middle line:82% position:46% size:100% nadat je bent blootgesteld? 00:39:27.150 --> 00:39:33.220 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet dat dat ook in grotere groepen — dit zijn 450 personen — nog steeds vier tot zes dagen is. 00:39:33.220 --> 00:39:36.710 align:middle line:82% position:46% size:100% De verdubbelingstijd — dat heb ik ook al even genoemd — is nog steeds zes tot zeven 00:39:36.710 --> 00:39:38.040 align:middle line:82% position:46% size:100% dagen, ook in grote groepen. 00:39:38.040 --> 00:39:40.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus dat lijken inmiddels betrouwbare getallen. 00:39:40.650 --> 00:39:44.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Aan de onderzijde ziet u twee hele belangrijke dingen. 00:39:45.370 --> 00:39:50.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Ten eerste: hoe lang duurt het tussen het krijgen van klachten en het gaan naar het ziekenhuis? 00:39:50.110 --> 00:39:53.060 align:middle line:82% position:46% size:100% U zag dat het initieel ruim een week was. 00:39:53.060 --> 00:39:57.560 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet dat het inmiddels al is teruggelopen, ook in China, naar drie tot zes dagen. 00:39:59.870 --> 00:40:02.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een hele belangrijke parameter, want als men ziek wordt en zich meteen meldt bij het ziekenhuis 00:40:02.980 --> 00:40:08.390 align:middle line:82% position:46% size:100% en in isolatie gaat, maakt dat de kans dat je anderen besmet natuurlijk kleiner. 00:40:08.390 --> 00:40:13.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij SARS zagen we bijvoorbeeld dat die periode in het begin ook een week was en in de loop van de 00:40:13.290 --> 00:40:16.120 align:middle line:82% position:46% size:100% uitbraak terugging naar tot minder dan een dag. 00:40:16.700 --> 00:40:20.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat reflecteerde zich meteen in een geweldige afname van het aantal nieuwe gevallen. 00:40:20.640 --> 00:40:22.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Ten slotte de tijd van klacht tot opname. 00:40:22.100 --> 00:40:26.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarvoor geldt eigenlijk hetzelfde, maar het is natuurlijk ietsje langer, want niet iedereen wordt 00:40:26.500 --> 00:40:28.990 align:middle line:82% position:46% size:100% blijkbaar meteen opgenomen in het ziekenhuis. 00:40:28.990 --> 00:40:35.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit zijn dus een aantal belangrijke epidemiologische parameters die we kunnen gebruiken om modelleringen 00:40:35.300 --> 00:40:42.060 align:middle line:82% position:46% size:100% toe te passen en om te kijken hoe zo'n uitbraak zich gaat ontwikkelen. 00:40:42.060 --> 00:40:49.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Met het volgende plaatje dat u ziet, wil ik u meenemen in de dilemma's waar wij ons in bevinden 00:40:49.740 --> 00:40:51.280 align:middle line:82% position:46% size:100% wat betreft de public health-aanpak. 00:40:51.280 --> 00:40:55.170 align:middle line:82% position:46% size:100% U ziet aan de linkerzijde een piramide. 00:40:55.170 --> 00:41:04.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Met de bovenste laag, in het donkerrood, wordt een groep personen bedoeld die heel snel overlijdt 00:41:04.170 --> 00:41:05.540 align:middle line:82% position:46% size:100% ten gevolge van hun ziektebeeld. 00:41:05.540 --> 00:41:10.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Daaronder ziet u, in wat minder donkerrood, de personen die ernstig ziek zijn. 00:41:10.510 --> 00:41:12.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Die groep zal wat groter zijn; dat is ook logisch. 00:41:12.580 --> 00:41:17.400 align:middle line:82% position:46% size:100% En daaronder ziet u een hele groep die ofwel weinig ziek is, ofwel zelfs zonder klachten 00:41:18.300 --> 00:41:21.890 align:middle line:82% position:46% size:100% het virus soms even draagt. 00:41:21.890 --> 00:41:26.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Op het moment weten wij nog niet waar dit nieuwe coronavirus zich exact op deze piramide bevindt. 00:41:26.530 --> 00:41:28.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dat is wel van heel groot belang. 00:41:28.910 --> 00:41:34.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heb ik geprobeerd aan te geven met de andere indicatoren, maar ook met wat u links ziet staan. 00:41:34.500 --> 00:41:40.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het inderdaad zou gaan om een ziektebeeld zoals initieel gerapporteerd, waarbij personen 00:41:40.550 --> 00:41:46.640 align:middle line:82% position:46% size:100% heel snel naar de ic moeten en een groot aantal overlijdt, dan zal je zien dat men zich over het 00:41:46.640 --> 00:41:51.480 align:middle line:82% position:46% size:100% algemeen heel snel meldt bij het ziekenhuis, omdat men snel ernstig ziek is. 00:41:51.480 --> 00:41:56.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Er komen dus veel patiënten in zorg, maar er zijn relatief weinig mensen buiten het ziekenhuis. 00:41:56.380 --> 00:42:01.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Je ziet dan dat de verspreidingen zich met name binnen het ziekenhuis afspelen. 00:42:01.010 --> 00:42:05.850 align:middle line:82% position:46% size:100% MERS is bijvoorbeeld een voorbeeld daarvan en SARS overigens ook wel. 00:42:05.850 --> 00:42:10.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat we dan zogenaamde super-spreading events krijgen. 00:42:10.790 --> 00:42:15.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een ingewikkeld woord, maar dat zegt eigenlijk dat niet iedereen maar twee personen infecteert, maar 00:42:15.840 --> 00:42:20.970 align:middle line:82% position:46% size:100% dat sommige personen er plotseling twintig infecteren, bijvoorbeeld omdat ze aan zo'n vernevelaar worden 00:42:20.970 --> 00:42:24.240 align:middle line:82% position:46% size:100% gehangen en men niet op tijd herkent dat dat misschien een geweldig risico geeft. 00:42:24.240 --> 00:42:28.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan heb je meteen een hele wachtkamer die besmet is. 00:42:28.330 --> 00:42:32.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan ga je weer met twintig nieuwe aan de slag en moet je die weer allemaal inperken. 00:42:32.860 --> 00:42:40.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een totaal ander beloop dan wanneer een uitbraak in wezen weinig zieke personen 00:42:40.430 --> 00:42:45.490 align:middle line:82% position:46% size:100% veroorzaakt en waarbij alleen sommige specifieke kwetsbaren ziek worden. 00:42:46.380 --> 00:42:48.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Meneer Jansen heeft een vraag. 00:42:48.270 --> 00:42:51.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb een korte verduidelijkingsvraag: is dat ook een van de redenen — ik las dat in 00:42:51.510 --> 00:42:58.310 align:middle line:82% position:46% size:100% een van de stukken — dat er ook veel zorgverleners ziek zijn geworden in Wuhan? 00:42:58.310 --> 00:43:00.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja. Dat is zeker iets waar je op let. 00:43:00.720 --> 00:43:04.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Het valt ons eigenlijk juist op dat het er zo weinig zijn. 00:43:04.380 --> 00:43:07.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is een caserecord bijgehouden. 00:43:07.310 --> 00:43:13.650 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn natuurlijk afhankelijk van de informatie die we krijgen, maar dit is wat we aan 00:43:13.650 --> 00:43:15.200 align:middle line:82% position:46% size:100% informatie hebben gehad. 00:43:15.200 --> 00:43:18.510 align:middle line:82% position:46% size:100% 7.000 personen van die eerste groep van december werden gevolgd. 00:43:18.510 --> 00:43:21.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn familieleden en zorgverleners. 00:43:21.950 --> 00:43:26.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zijn juist opmerkelijk weinig zieken in opgetreden: van die zorgverleners volgens mij 00:43:26.680 --> 00:43:30.240 align:middle line:82% position:46% size:100% een groepje van veertien en nog één apart. 00:43:30.240 --> 00:43:34.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Die veertien zou misschien via zo'n super-spreading event kunnen zijn. 00:43:34.220 --> 00:43:40.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan moet je — de duivel zit toch in detail — precies weten wat er gebeurd is om te kunnen interpreteren of 00:43:40.560 --> 00:43:42.990 align:middle line:82% position:46% size:100% dat erg is of dat er een misser is gemaakt. 00:43:43.090 --> 00:43:49.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar wij vinden dus dat er juist weinig zorgverleners ziek zijn geworden, minder dan we zouden verwachten. 00:43:49.940 --> 00:43:54.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Als mensen weinig ziek zijn, verwacht je dat lang niet iedereen zorg zoekt. 00:43:54.230 --> 00:43:57.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Of ze zoeken zorg bij het ziekenhuis en dan wordt er gezegd: u bent zo weinig ziek, 00:43:57.850 --> 00:44:00.590 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat u maar weer naar huis. 00:44:00.590 --> 00:44:06.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Van een aantal personen buiten China, van wie we veel betere informatie hebben, zien we dat 00:44:06.290 --> 00:44:08.070 align:middle line:82% position:46% size:100% ze opmerkelijk weinig ziek zijn. 00:44:08.690 --> 00:44:12.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doet vermoeden dat de uitbraak zich misschien ook aan de onderzijde afspeelt. 00:44:12.850 --> 00:44:19.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat maakt het veel ingewikkelder, omdat dat om een veel grotere inspanning vraagt om de uitbraak te 00:44:19.380 --> 00:44:25.710 align:middle line:82% position:46% size:100% beheersen, omdat je dan vrij draconische maatregelen zou moeten nemen om bijvoorbeeld steden te isoleren. 00:44:25.710 --> 00:44:29.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zal deels de achtergrond zijn van het feit dat men daar in China toe is overgegaan. 00:44:29.240 --> 00:44:39.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Helemaal rechts ziet u daarentegen dat de noodzaak van ingrijpende maatregelen beperkt is als men alleen maar 00:44:39.620 --> 00:44:42.960 align:middle line:82% position:46% size:100% heel ernstig ziek wordt in een korte periode, omdat zo'n uitbraak zich dan heel snel in het ziekenhuis 00:44:42.960 --> 00:44:45.250 align:middle line:82% position:46% size:100% concentreert, zeker als het bekend wordt. 00:44:45.250 --> 00:44:48.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zie je eigenlijk heel weinig nieuwe besmettingen buiten het ziekenhuis. 00:44:48.680 --> 00:44:54.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is van belang omdat het een beetje het huidige dilemma weergeeft waar wij ons voor gesteld zien. 00:44:55.770 --> 00:44:58.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is nou op dit moment de beste aanpak? 00:44:58.210 --> 00:45:04.330 align:middle line:82% position:46% size:100% We krijgen een patiënt en het zou kunnen dat straks achteraf blijkt dat er 00:45:04.330 --> 00:45:07.940 align:middle line:82% position:46% size:100% voornamelijk weinig zieken zijn. 00:45:07.940 --> 00:45:11.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan gaan we nu dus een heleboel doen, terwijl het misschien uiteindelijk allemaal meevalt. 00:45:11.850 --> 00:45:12.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar we weten het gewoon nog niet. 00:45:12.880 --> 00:45:18.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat we momenteel toch rekening houden met het ernstige scenario. 00:45:18.510 --> 00:45:20.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Om die reden zetten we iedereen apart die ziek wordt, volgens onze case definition, 00:45:20.890 --> 00:45:22.420 align:middle line:82% position:46% size:100% en bij wie we de link hebben. 00:45:23.200 --> 00:45:29.330 align:middle line:82% position:46% size:100% We isoleren zo iemand in het ziekenhuis, brengen zijn contacten in kaart en treffen daar maatregelen voor. 00:45:31.890 --> 00:45:37.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan wilde ik u nog even kort weer meenemen naar dat reproductiegetal. 00:45:37.130 --> 00:45:42.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is dus het gemiddeld aantal nieuwe besmettingen door één persoon. 00:45:42.230 --> 00:45:47.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is afhankelijk van een drietal grootheden, namelijk de waarschijnlijkheid van overdracht 00:45:47.110 --> 00:45:51.870 align:middle line:82% position:46% size:100% per contact, het aantal contacten per tijd en de duur van de besmettelijkheid. 00:45:51.870 --> 00:45:55.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Die drie parameters bepalen hoe groot dat R0 is. 00:45:55.610 --> 00:45:59.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb met de rode bolletjes aangegeven hoe u zich dat kan voorstellen. 00:45:59.560 --> 00:46:03.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Als u het rode bolletje naar beneden volgt, ziet u dat er eerst nog één rood wordt en 00:46:03.840 --> 00:46:05.000 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het daarna niet meer lukt. 00:46:05.000 --> 00:46:08.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou, dan is dus de R0 kleiner dan 1 en stopt de uitbraak. 00:46:08.930 --> 00:46:16.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan dooft die vanzelf uit, omdat het virus onvoldoende kans ziet om nieuwe gevoeligen te vinden, ze ziek 00:46:16.210 --> 00:46:17.890 align:middle line:82% position:46% size:100% te maken en de infectie door te geven. 00:46:17.890 --> 00:46:23.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Het rijtje omhoog laat zien wat er gebeurt als R precies 1 is. 00:46:23.890 --> 00:46:30.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zal elke geval tot één nieuw geval leiden en heb je dus gewoon een stabiel aantal in de bevolking. 00:46:30.700 --> 00:46:31.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe lang dat duurt? 00:46:31.940 --> 00:46:36.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan natuurlijk lang aanhouden, maar dan hangt het van de ziekteduur af hoe zich dat precies ontwikkelt. 00:46:36.950 --> 00:46:43.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij een uitbraaksituatie — dat is nu zeker aan de gang in China — is de R0 groter dan 1. 00:46:43.560 --> 00:46:47.330 align:middle line:82% position:46% size:100% In dit geval ziet u dat die 2 is; elk geval leidt tot twee nieuwe gevallen. 00:46:47.970 --> 00:46:49.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan heb je dus een R0 van 2. 00:46:51.790 --> 00:46:58.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor al die onderdelen van de overdracht kan je specifieke public-healthmaatregelen nemen. 00:46:58.240 --> 00:46:59.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Die ziet u hier aangegeven. 00:46:59.740 --> 00:47:03.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gaat bijvoorbeeld over waarschijnlijkheid van overdracht per contact. 00:47:03.320 --> 00:47:07.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan je natuurlijk blokkeren door de bron weg te nemen. 00:47:07.650 --> 00:47:11.960 align:middle line:82% position:46% size:100% De bron in China kennen we helaas nog niet, dus dat is natuurlijk wel een groot probleem, want 00:47:11.960 --> 00:47:14.810 align:middle line:82% position:46% size:100% in theorie zou die nog kunnen voortduren. 00:47:14.810 --> 00:47:17.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Je kan personen sneller opsporen. 00:47:17.470 --> 00:47:19.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Je kan iedereen aanzetten tot hygiëne. 00:47:20.060 --> 00:47:25.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Je kan sociale afstand propageren, die men vaak van nature al gaat nemen als 00:47:25.050 --> 00:47:27.830 align:middle line:82% position:46% size:100% men weet dat er een risico is. 00:47:27.830 --> 00:47:31.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan gaan mensen op wat grotere afstand staan in de bus, in de lift et cetera. 00:47:32.390 --> 00:47:39.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Profylaxe en vaccinatie zijn natuurlijk bij dit virus nog niet relevant. 00:47:39.410 --> 00:47:45.390 align:middle line:82% position:46% size:100% De duur van de besmettelijkheid — hoe lang loopt iemand buiten terwijl hij besmettelijk is voordat 00:47:45.390 --> 00:47:50.790 align:middle line:82% position:46% size:100% je hem in isolatie kan plaatsen — hangt natuurlijk af van hoe snel je personen herkent. 00:47:50.790 --> 00:47:53.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat het voor ons belangrijk is om awareness te kweken. 00:47:53.790 --> 00:48:01.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doen we door contact te hebben met onze artsen die betrokken zijn bij de infectieziektenbestrijding. 00:48:01.220 --> 00:48:02.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook de toegang tot de zorg is natuurlijk van belang. 00:48:02.930 --> 00:48:05.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat moet dan makkelijk zijn; je moet kunnen isoleren. 00:48:05.290 --> 00:48:07.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Ten slotte is er het aantal contacten per eenheid. 00:48:07.860 --> 00:48:11.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Je kunt je voorstellen dat dat afhangt van de vraag hoe goed je kunt isoleren en of 00:48:11.760 --> 00:48:13.660 align:middle line:82% position:46% size:100% je quarantaine kunt toepassen. 00:48:13.660 --> 00:48:17.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee lopen immers de contacten die iemand heeft per definitie terug. 00:48:17.320 --> 00:48:22.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorlichting is natuurlijk een maatregel en ook een beroepsverbod als een ziekte aan bijvoorbeeld 00:48:23.800 --> 00:48:26.070 align:middle line:82% position:46% size:100% een bepaald beroep gekoppeld is. 00:48:29.720 --> 00:48:35.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Een boel van die maatregelen nemen we, dus ik hoop dat ik ze een beetje in perspectief heb geplaatst. 00:48:35.210 --> 00:48:39.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien nog even over de mondkapjes, die natuurlijk vaak zijn genoemd. 00:48:39.810 --> 00:48:43.090 align:middle line:82% position:46% size:100% De mondkapjes die verkocht worden en die je over het algemeen ziet op televisie, 00:48:43.090 --> 00:48:44.560 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn chirurgische mondkapjes. 00:48:45.120 --> 00:48:49.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Die voorkomen dat de chirurg door een keertje te hoesten de patiënt besmet en niet dat vanuit 00:48:49.470 --> 00:48:54.970 align:middle line:82% position:46% size:100% de patiënt die geopereerd wordt allerlei dingen naar de chirurg opstijgen. 00:48:54.970 --> 00:48:56.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus zo is dat kapje ook gebouwd. 00:48:56.500 --> 00:49:02.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Die kapjes gebruiken we dus eigenlijk bij voorkeur juist om zieke personen zo'n kapje te geven, 00:49:02.430 --> 00:49:03.890 align:middle line:82% position:46% size:100% omdat ze dan minder verspreiden. 00:49:03.890 --> 00:49:07.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kun je doen in een wachtkamer en in een ziekenhuis. 00:49:07.150 --> 00:49:13.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij vinden het van belang om dat nog even te zeggen, omdat we natuurlijk een hausse op die mondkapjes 00:49:13.290 --> 00:49:17.910 align:middle line:82% position:46% size:100% zien, wat straks ertoe leidt dat we geen kapjes meer in het ziekenhuis hebben, terwijl we in het 00:49:17.910 --> 00:49:23.390 align:middle line:82% position:46% size:100% ziekenhuis onze zorgmedewerkers moeten beschermen tegen reële besmetting. 00:49:23.390 --> 00:49:28.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dus dat we echt moeten uitdragen dat dit geen realistische manier is om het tegen te gaan. 00:49:28.960 --> 00:49:30.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze hebben ook geen oogbescherming. 00:49:30.830 --> 00:49:31.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zou je dan ook moeten doen. 00:49:32.880 --> 00:49:39.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Als iemand gewoon op twee meter afstand blijft, is het überhaupt de vraag wat je met die kapjes moet. 00:49:41.440 --> 00:49:45.570 align:middle line:82% position:46% size:100% In het ziekenhuis gebruiken we dus mondkapjes in situaties waar er een reële kans op overdracht 00:49:45.570 --> 00:49:46.980 align:middle line:82% position:46% size:100% is, namelijk bij een zieke patiënt. 00:49:46.980 --> 00:49:50.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan gebruiken we ook goede mondkapjes, met een filter erin. 00:49:50.310 --> 00:49:53.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Die zijn veel te duur om voor de lol aan te schaffen. 00:49:53.600 --> 00:49:58.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Die zijn ook schaars en die willen we graag in het ziekenhuis gebruiken in de situaties dat er echt 00:49:58.830 --> 00:50:00.360 align:middle line:82% position:46% size:100% een reëel risico is voor zorgverleners. 00:50:00.360 --> 00:50:07.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gebruik van mondkapjes in de algemene bevolking is dus echt niet een manier om dit te dempen. 00:50:07.640 --> 00:50:10.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Veel beter is gewoon goede handhygiëne gebruiken. 00:50:10.940 --> 00:50:15.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Want zoals ik net al zei: je raakt dingen aan waar het virus soms op aanwezig kan zijn, en 00:50:15.890 --> 00:50:17.350 align:middle line:82% position:46% size:100% dan zit je in je ogen of in de mond. 00:50:17.350 --> 00:50:22.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Het wassen van handen, zeker voordat je dat soort dingen doet, heeft waarschijnlijk 00:50:22.340 --> 00:50:24.460 align:middle line:82% position:46% size:100% veel meer effect dan mondkapjes. 00:50:24.460 --> 00:50:27.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Mondkapjes worden doorlaatbaar als je ze te lang gebruikt. 00:50:27.370 --> 00:50:29.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat begint aan de buitenkant, die je dan weer aanraakt. 00:50:29.100 --> 00:50:30.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn allemaal redenen om dat niet te doen. 00:50:30.570 --> 00:50:38.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan wilde ik u nog even laten zien wat ik u net al zei over die ernstige en minder ernstige gevallen. 00:50:38.820 --> 00:50:47.860 align:middle line:82% position:46% size:100% In Wuhan heeft men er aanvankelijk voor gekozen om de definitie om te bekijken of er meer gevallen waren 00:50:47.860 --> 00:50:49.920 align:middle line:82% position:46% size:100% af te stemmen op de initiële gevallen. 00:50:49.920 --> 00:50:52.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat waren dus mensen met koorts, hoesten en een longinfiltraat. 00:50:52.620 --> 00:50:57.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je dat als werkhypothese gebruikt voor wat het ziektebeeld is, ga je natuurlijk 00:50:57.950 --> 00:51:00.140 align:middle line:82% position:46% size:100% ook alleen maar dit terugvinden. 00:51:00.360 --> 00:51:02.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Want bij alle anderen zeg je: je voldoet niet en dan test ik je niet. 00:51:02.980 --> 00:51:09.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dus dat zo'n case definition heel veel invloed heeft op hoe wij bijvoorbeeld 00:51:09.080 --> 00:51:12.550 align:middle line:82% position:46% size:100% naar het sterftepercentage kijken. 00:51:12.550 --> 00:51:16.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Inmiddels zitten we natuurlijk over de 400, maar u ziet dat er een aantal dagen terug — ik geloof 00:51:16.800 --> 00:51:20.080 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het vrijdag was — iets van 14.500 bevestigde gevallen waren en 305 doden. 00:51:20.080 --> 00:51:25.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kom je op een sterfte van 2% tot 3%. 00:51:25.720 --> 00:51:29.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is met de case definition die toen in China werd gehanteerd. 00:51:29.140 --> 00:51:35.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Als daar, zoals u zich kunt voorstellen, dus ook gevallen zijn — daar zijn alle indicaties voor — 00:51:35.040 --> 00:51:40.070 align:middle line:82% position:46% size:100% die veel minder ernstig ziek zijn en lang niet altijd in het ziekenhuis komen, dan kom je eigenlijk aan 00:51:40.070 --> 00:51:45.440 align:middle line:82% position:46% size:100% de rechterzijde terecht, namelijk dat het totaal aantal personen veel hoger is. 00:51:46.190 --> 00:51:48.520 align:middle line:82% position:46% size:100% De sterfte zal over het algemeen wel hetzelfde blijven. 00:51:48.520 --> 00:51:52.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zie je dat het sterftepercentage natuurlijk geweldig afneemt. 00:51:52.290 --> 00:51:54.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn twee vragen, van de heer Renkema en van mevrouw Van den Berg. 00:51:54.810 --> 00:52:04.810 align:middle line:82% position:46% size:100% In China is dus eigenlijk de diagnose alleen gesteld bij mensen als er ook sprake was van longinfiltraat. 00:52:06.880 --> 00:52:10.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Aanvankelijk, ja. Inmiddels heeft men dat ook verruimd. 00:52:11.450 --> 00:52:13.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is misschien een reden dat je plotseling ziet dat er veel meer gevallen zijn. 00:52:13.750 --> 00:52:19.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de vraag blijft nog steeds of de huidige definities die ze gebruiken voldoende het 00:52:19.960 --> 00:52:22.150 align:middle line:82% position:46% size:100% hele beeld in zich hebben. 00:52:22.150 --> 00:52:29.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Helemaal aan het begin van uw betoog noemde u een percentage van ongeveer 10%. 00:52:29.650 --> 00:52:30.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat klopt. 00:52:30.480 --> 00:52:33.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe moet ik dat nou vergelijken met deze cijfers? 00:52:33.260 --> 00:52:37.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is eigenlijk precies de illustratie van wat ik u hier probeer te laten zien. 00:52:37.140 --> 00:52:40.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Die 10% waren de eerste 41 personen. 00:52:41.330 --> 00:52:47.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Om een dergelijk iets op te pakken als dokter moet je met iets bijzonders worden geconfronteerd. 00:52:47.520 --> 00:52:54.270 align:middle line:82% position:46% size:100% In die eerste groep zaten bijvoorbeeld meer jongeren en daar was de sterfte dus heel hoog, maar dat kwam 00:52:54.270 --> 00:52:56.060 align:middle line:82% position:46% size:100% gewoon doordat ze allemaal heel erg ziek waren. 00:52:56.060 --> 00:53:01.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen heeft men dus gezegd: nou, dan gaan we kijken hoe vaak dit verder voorkomt in de bevolking. 00:53:01.000 --> 00:53:05.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen zag men dat die groep eigenlijk veel groter was en dat het bij lang niet allemaal leidde tot sterfte. 00:53:05.450 --> 00:53:11.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je dat doortrekt en je er dus van uitgaat dat er misschien nog veel meer personen zijn die zelfs 00:53:11.490 --> 00:53:17.270 align:middle line:82% position:46% size:100% niet zo ziek zijn dat ze opgenomen hoeven te worden — daar zijn wel de indicaties van — dan kom je 00:53:17.270 --> 00:53:18.910 align:middle line:82% position:46% size:100% eigenlijk in het rechter beeld. 00:53:18.910 --> 00:53:23.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Omdat het niet waarschijnlijk is dat er een heleboel sterfte is die zich afspeelt buiten het zicht van 00:53:23.870 --> 00:53:29.270 align:middle line:82% position:46% size:100% de gezondheidszorg, dus dat je daar plotseling een piek in zou hebben, betekent dat per definitie dat 00:53:29.270 --> 00:53:32.250 align:middle line:82% position:46% size:100% het sterftepercentage van zo'n uitbraak dan percentueel geweldig daalt. 00:53:32.250 --> 00:53:37.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kom je natuurlijk bij getallen die, zoals ik zo zal laten zien, die misschien wat meer 00:53:37.510 --> 00:53:39.270 align:middle line:82% position:46% size:100% in de ordegrootte van griep liggen. 00:53:39.270 --> 00:53:46.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is natuurlijk weer van belang voor de wijze waarop je uiteindelijk met je maatregelen omgaat. 00:53:46.240 --> 00:53:48.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dat weten we nog niet, hoor; dat wil ik benadrukken. 00:53:48.100 --> 00:53:53.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Omgekeerd heb ik ook al gezegd dat, als er nog mensen zijn opgenomen, die sterfte juist weer kan toenemen, 00:53:53.050 --> 00:53:56.930 align:middle line:82% position:46% size:100% omdat die sterfte natuurlijk op grond van het totaalaantal van dat moment wordt bepaald. 00:53:56.930 --> 00:54:02.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar goed. Ik ben bijna aan het eind gekomen. 00:54:02.140 --> 00:54:05.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wilde u nog even de vergelijking met SARS laten zien. 00:54:05.180 --> 00:54:08.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ook een coronavirus. 00:54:08.080 --> 00:54:10.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij was er een sterfte van ongeveer 10%. 00:54:10.270 --> 00:54:12.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Bijna iedereen werd in het ziekenhuis opgenomen. 00:54:12.150 --> 00:54:18.970 align:middle line:82% position:46% size:100% SARS was uiteindelijk in te dammen, omdat men pas besmettelijk was op het moment dat men ziek was. 00:54:18.970 --> 00:54:26.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat maakte het in wezen relatief eenvoudig om daar dan de public-healthmaatregelen voor vast te stellen. 00:54:26.180 --> 00:54:34.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij het Wuhan-coronavirus — dit zijn natuurlijk weer de getallen van eind vorige week — ligt de sterfte dus 00:54:34.010 --> 00:54:38.170 align:middle line:82% position:46% size:100% op dit moment rond de 2,1%, waarbij we eigenlijk niet weten of iedereen in het ziekenhuis wordt opgenomen. 00:54:38.170 --> 00:54:41.200 align:middle line:82% position:46% size:100% De sterfte is dus in ieder geval qua aantallen wel hoger dan bij SARS. 00:54:41.200 --> 00:54:49.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Je kunt die vergelijking iets verder doortrekken naar, heel willekeurig hoor, ebola en naar 00:54:49.600 --> 00:54:53.720 align:middle line:82% position:46% size:100% seizoensgriep in Nederland en ook naar algemene longontsteking in Nederland. 00:54:53.720 --> 00:54:59.200 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben in Nederland tussen de 35.000 en 40.000 longontstekingen waarbij mensen worden 00:54:59.200 --> 00:55:01.050 align:middle line:82% position:46% size:100% opgenomen in het ziekenhuis. 00:55:01.050 --> 00:55:01.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een behoorlijk aantal. 00:55:01.540 --> 00:55:05.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is de sterfte 8% tot 9%. 00:55:05.150 --> 00:55:07.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kent natuurlijk een aantal verwekkers. 00:55:07.390 --> 00:55:10.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij lang niet alle longontstekingen zullen we meteen een verwekker vinden, maar het 00:55:10.890 --> 00:55:13.290 align:middle line:82% position:46% size:100% sterftepercentage is dus toch aanmerkelijk. 00:55:13.290 --> 00:55:22.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan heb je de corona-uitbraak, waar we een sterftepercentage van 2% tot 3% kennen, met 00:55:22.790 --> 00:55:26.460 align:middle line:82% position:46% size:100% een heleboel onzekerheden, want we kennen het totaal aantal zieken wellicht niet en misschien 00:55:26.460 --> 00:55:29.000 align:middle line:82% position:46% size:100% ook niet exact alle opnames. 00:55:29.000 --> 00:55:31.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan heb ik het nog even afgezet tegen ebola. 00:55:31.610 --> 00:55:41.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is wellicht een dramatisch voorbeeld, maar de uitbraak in West-Afrika kende iets van 29.000 00:55:41.920 --> 00:55:44.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij is dus een sterfte van 40% tot 60%. 00:55:44.030 --> 00:55:47.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteindelijk is deze uitbraak ook beteugeld op een soortgelijke wijze. 00:55:47.710 --> 00:55:53.190 align:middle line:82% position:46% size:100% En ik wilde u ook nog even het influenzaseizoen laten zien, waarbij we uiteindelijk toch behoorlijk 00:55:53.190 --> 00:55:55.820 align:middle line:82% position:46% size:100% wat druk op de zorg ervoeren, doordat ziekenhuizen en ic's vol lagen. 00:55:55.820 --> 00:55:57.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was in 2017-2018. 00:55:57.140 --> 00:56:06.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen hadden we ongeveer 16.000 opnames en bijna een miljoen zieken in de bevolking, 00:56:06.050 --> 00:56:07.700 align:middle line:82% position:46% size:100% dus ongeveer 1 op de 16. 00:56:07.700 --> 00:56:11.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Er was een oversterfte tijdens deze periode — dat weet je natuurlijk nooit voor 100% 00:56:11.550 --> 00:56:16.070 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kom je op een percentage van ongeveer 1%. 00:56:16.070 --> 00:56:23.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit noem ik om even in perspectief te plaatsen dat het hebben van een longontsteking in Nederland door een 00:56:23.840 --> 00:56:30.950 align:middle line:82% position:46% size:100% bekende verwekker, waar we ook een behandeling voor hebben, ook niet altijd leidt tot een gunstig beloop. 00:56:30.950 --> 00:56:37.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat komt natuurlijk met name omdat het dan kwetsbare ouderen betreft die onderliggende problemen 00:56:37.660 --> 00:56:42.000 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben met hart, longen of nieren, of die ernstige suikerziekte hebben. 00:56:42.000 --> 00:56:49.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Die kunnen de aanslag van een ontsteking en de koorts, die gewoon extra activiteit vragen, niet aan. 00:56:50.890 --> 00:56:57.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kom ik weer bij mijn eerste dia terug, waarvan ik hoop dat ik de meeste aspecten 00:56:58.600 --> 00:57:00.790 align:middle line:82% position:46% size:100% iets heb verdiept in het verhaal. 00:57:00.790 --> 00:57:03.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Het virus heeft een incubatietijd van korter dan een week. 00:57:03.650 --> 00:57:07.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn met name luchtwegklachten, maar soms ook diarree. 00:57:08.160 --> 00:57:10.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij opgenomen patiënten kan het ernstig verlopen. 00:57:10.530 --> 00:57:14.490 align:middle line:82% position:46% size:100% We zijn nog onvoldoende geïnformeerd over de patiënten buiten het ziekenhuis. 00:57:14.490 --> 00:57:16.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een nieuw virus. 00:57:16.550 --> 00:57:23.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Druppel en contact wordt toch beschouwd, ook door China CDC, als belangrijkste wijze van overdracht. 00:57:23.400 --> 00:57:27.070 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat wij dan weten wat we moeten doen om een patiënt goed te isoleren. 00:57:27.070 --> 00:57:34.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is zeer veel onzekerheid over de vraag of asymptomatische overdracht, dus overdracht door 00:57:34.270 --> 00:57:35.770 align:middle line:82% position:46% size:100% iemand zonder klachten, wel optreedt. 00:57:35.770 --> 00:57:43.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Er was een aanvankelijke verdubbeling van zes dagen met een reproductiegetal van 3, waarvan we verwachten 00:57:43.200 --> 00:57:49.330 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het inmiddels lager is, omdat domweg iedereen gewoon meer hygiëne betracht en afstand neemt. 00:57:49.330 --> 00:57:51.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan nog even de maatregelen. 00:57:51.100 --> 00:57:54.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Handen wassen en hygiëne in het algemeen. 00:57:54.180 --> 00:58:01.420 align:middle line:82% position:46% size:100% In het ziekenhuis liggen zieken die een hogere virale load hebben en die dus meer kans hebben op overdracht. 00:58:01.420 --> 00:58:08.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Om de zorgverleners goed te beschermen nemen we de extra maatregelen die ik hopelijk heb uitgelegd. 00:58:08.990 --> 00:58:11.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar wilde ik het bij laten. 00:58:11.550 --> 00:58:15.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zal Aura Timen nog wat over de aanpak vertellen. 00:58:15.200 --> 00:58:18.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik stel voor dat we meteen doorgaan met het volgende verhaal. 00:58:19.110 --> 00:58:22.280 align:middle line:82% position:46% size:100% U kunt natuurlijk de verhelderingsvraag blijven stellen. 00:58:22.280 --> 00:58:30.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik stel voor dat we daarna wat meer andere vragen stellen. 00:58:30.250 --> 00:58:38.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal ingaan op de organisatie van infectieziektenbestrijding. 00:58:38.380 --> 00:58:44.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begin met de Wet publieke gezondheid, die de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden vastlegt 00:58:44.120 --> 00:58:48.900 align:middle line:82% position:46% size:100% voor de bestrijding en voor het handelen van de overheid ten aanzien van patiënten die besmet 00:58:48.900 --> 00:58:50.620 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn met een infectieziekte. 00:58:51.530 --> 00:58:55.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Het belangrijkste, de hoeksteen van de Wet publieke gezondheid, is de meldingsplicht. 00:58:55.380 --> 00:58:59.550 align:middle line:82% position:46% size:100% In de meldingsplicht — daar kom ik zo op terug — wordt vastgelegd welke ziektes op welk moment 00:58:59.550 --> 00:59:05.700 align:middle line:82% position:46% size:100% gemeld moeten worden en welke gegevens dan aan de overheid moeten worden doorgegeven door de 00:59:05.700 --> 00:59:08.170 align:middle line:82% position:46% size:100% behandelaren en laboratoria in Nederland. 00:59:10.030 --> 00:59:12.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Infectieziektenbestrijding berust op een decentrale verantwoordelijkheid van de gemeenten. 00:59:12.480 --> 00:59:19.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Hierop zal ik ook terugkomen en ik zal ook stilstaan bij de rol van de minister bij A-ziekten. 00:59:21.220 --> 00:59:26.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarnaast is het zo dat de 355 gemeenten in Nederland allemaal zijn aangesloten bij een 00:59:26.600 --> 00:59:34.560 align:middle line:82% position:46% size:100% van de 24 GGD GHOR-regio's in Nederland. 00:59:34.560 --> 00:59:39.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Op de volgende slide wordt uitgelegd hoe de meldingsplicht in de Wet publieke 00:59:39.810 --> 00:59:40.890 align:middle line:82% position:46% size:100% gezondheid is opgenomen. 00:59:40.890 --> 00:59:47.150 align:middle line:82% position:46% size:100% We maken onderscheid tussen vier soorten ziektes: A-ziektes, B1-, B2-, en C-ziektes. 00:59:47.150 --> 00:59:49.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik neem met u de groep A-ziektes door. 00:59:49.380 --> 00:59:52.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn verreweg de meest belangrijke voor de volksgezondheid. 00:59:52.970 --> 00:59:57.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarin zitten dus aandoeningen die een grote bedreiging vormen voor de volksgezondheid in 00:59:57.810 --> 01:00:03.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland, maar ook in buitenlands perspectief, te beginnen dus met MERS, SARS — dat zijn twee 01:00:03.600 --> 01:00:07.600 align:middle line:82% position:46% size:100% coronavirussen — en sinds kort het novel coronavirus oftewel het nieuwe coronavirus. 01:00:07.600 --> 01:00:15.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij hebben we ook polio, de virale hemorragische koortsen, dus ebola, marburg, lassa, en een oude 01:00:15.310 --> 01:00:19.250 align:middle line:82% position:46% size:100% bekende die helemaal is uitgeroeid op deze wereld, namelijk de pokken. 01:00:19.530 --> 01:00:26.530 align:middle line:82% position:46% size:100% In groep A zitten dus aandoeningen waarbij de overheid maatregelen kan nemen bij de besmette personen en 01:00:26.530 --> 01:00:27.690 align:middle line:82% position:46% size:100% bij de contacten van die persoon. 01:00:27.690 --> 01:00:34.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij de besmette persoon, oftewel de zieke, de patiënt, kan ook een gedwongen maatregel worden genomen, zoals 01:00:34.000 --> 01:00:38.820 align:middle line:82% position:46% size:100% de gedwongen isolatie, maar ook gedwongen onderzoek in het lichaam van de patiënt. 01:00:39.680 --> 01:00:44.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Vervolgens kan ook een gedwongen maatregel in de zin van een verbod op beroepsuitoefening 01:00:44.300 --> 01:00:47.530 align:middle line:82% position:46% size:100% van de patiënt worden genomen. 01:00:47.530 --> 01:00:53.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Ten aanzien van de contacten van een patiënt van de groep A-ziektes kunnen ook gedwongen maatregelen 01:00:53.050 --> 01:00:57.360 align:middle line:82% position:46% size:100% worden genomen in de zin van gedwongen quarantaine, inclusief medisch toezicht. 01:00:57.360 --> 01:01:01.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze mensen kunnen dus worden verplicht om hun temperatuur of andere klachten 01:01:01.480 --> 01:01:03.720 align:middle line:82% position:46% size:100% door te geven aan de GGD. 01:01:03.720 --> 01:01:08.770 align:middle line:82% position:46% size:100% De behandelaren in Nederland en de laboratoria die een ziekte uit groep A vaststellen of vermoeden, 01:01:08.770 --> 01:01:14.800 align:middle line:82% position:46% size:100% dienen dit onmiddellijk te melden aan de GGD in de regio waar de patiënt woont. 01:01:15.150 --> 01:01:19.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is dus verreweg het belangrijkste instrument dat wij vanuit de overheid hebben om een 01:01:19.610 --> 01:01:21.140 align:middle line:82% position:46% size:100% infectieziekte in groep A te kunnen indammen. 01:01:21.140 --> 01:01:28.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Groep B1 omvat de ziektes waarbij geen mogelijkheden zijn voor gedwongen maatregelen voor contacten, 01:01:28.710 --> 01:01:31.420 align:middle line:82% position:46% size:100% maar wel voor gedwongen maatregelen ten aanzien van de patiënten. 01:01:31.420 --> 01:01:37.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Groep B2 omvat ziektes waarbij alleen een verbod op beroepsuitoefening kan worden afgegeven. 01:01:37.990 --> 01:01:45.150 align:middle line:82% position:46% size:100% In groep C zitten ziekten waarbij geen dwingende maatregelen kunnen worden opgelegd, maar deze ziekten 01:01:45.150 --> 01:01:51.490 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn heel erg belangrijk om gemeld te krijgen, zodat wij op tijd kunnen helpen bij de bestrijding, met 01:01:51.490 --> 01:01:54.150 align:middle line:82% position:46% size:100% bijvoorbeeld vaccinaties of profylaxe. 01:01:55.190 --> 01:02:00.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij de Wet publieke gezondheid ligt de verantwoordelijkheid dus bij de burgemeester 01:02:00.560 --> 01:02:05.050 align:middle line:82% position:46% size:100% en de veiligheidsregio in die zin dat het college van burgemeester en wethouders verantwoordelijk 01:02:05.050 --> 01:02:08.500 align:middle line:82% position:46% size:100% is voor de uitvoering van de algemene infectieziektenbestrijding. 01:02:08.500 --> 01:02:13.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij is de burgemeester verantwoordelijk voor de bestrijding van een epidemie of een uitbraak 01:02:13.910 --> 01:02:17.040 align:middle line:82% position:46% size:100% van ziektes in groep B1 tot en met C. 01:02:17.040 --> 01:02:21.590 align:middle line:82% position:46% size:100% De voorzitter van de veiligheidsregio zorgt voor de uitvoering van de bestrijding 01:02:21.590 --> 01:02:24.050 align:middle line:82% position:46% size:100% van een ziekte uit groep A. 01:02:24.650 --> 01:02:31.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij is het belangrijk om te zeggen dat de minister de leiding heeft bij de bestrijding 01:02:31.800 --> 01:02:33.830 align:middle line:82% position:46% size:100% van ziektes uit groep A. 01:02:34.300 --> 01:02:40.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan betekenen dat de minister bijvoorbeeld de voorzitter van de veiligheidsregio bepaalde 01:02:40.310 --> 01:02:42.760 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen of adviezen kan opdragen. 01:02:43.550 --> 01:02:48.620 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister kan ook leiding geven aan de bestrijding van een infectieziekte uit groep B1 of B2 als 01:02:48.620 --> 01:02:50.870 align:middle line:82% position:46% size:100% de burgemeester daarom vraagt. 01:02:54.230 --> 01:02:57.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe werkt dat dan in tijden van een crisis? 01:02:57.900 --> 01:03:02.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Als er een crisis of een bedreiging voor de volksgezondheid is, die blijkt uit de reguliere 01:03:02.500 --> 01:03:08.100 align:middle line:82% position:46% size:100% surveillance in Nederland of uit signalen uit het buitenland, wordt in Nederland het Outbreak 01:03:08.100 --> 01:03:09.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Management Team bijeengeroepen. 01:03:09.790 --> 01:03:16.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een groep van deskundigen die te allen tijde bereid is om de overheid te voorzien van een 01:03:16.420 --> 01:03:24.740 align:middle line:82% position:46% size:100% wetenschappelijk advies over hoe een bepaalde ziekte kan worden ingeschat in termen van risico's en welke 01:03:24.740 --> 01:03:27.210 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen het beste genomen zouden kunnen worden. 01:03:28.570 --> 01:03:36.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Het OMT bestaat uit een vaste kern van kernleden, die altijd, bij iedere ziekte, aanwezig zijn. 01:03:36.290 --> 01:03:40.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Die kern wordt aangevuld met specifieke expertise, afhankelijk van het type ziekte 01:03:40.400 --> 01:03:42.080 align:middle line:82% position:46% size:100% dat op dat moment speelt. 01:03:43.130 --> 01:03:49.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Het OMT brengt advies uit aan een bestuurlijk afstemmingsoverleg, voorgezeten door de DGV, 01:03:49.720 --> 01:03:51.480 align:middle line:82% position:46% size:100% de directeur-generaal Volksgezondheid. 01:03:51.480 --> 01:03:58.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarin vindt de bestuurlijke weging van het advies plaats, op basis van uitvoerbaarheid, bestuurlijke 01:03:58.020 --> 01:04:00.290 align:middle line:82% position:46% size:100% gevolgen en implementeerbaarheid. 01:04:00.290 --> 01:04:08.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Wanneer het BAO tot een advies aan de minister komt, dan is de minister degene die het politieke besluit 01:04:08.350 --> 01:04:10.310 align:middle line:82% position:46% size:100% neemt over de te volgen maatregelen. 01:04:10.310 --> 01:04:17.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Wanneer een besluit is genomen door de minister, wordt dit besluit gecommuniceerd met het veld via het CIb, 01:04:17.170 --> 01:04:19.210 align:middle line:82% position:46% size:100% het Centrum Infectieziektenbestrijding van het RIVM. 01:04:20.420 --> 01:04:25.160 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal u een paar voorbeelden laten zien. 01:04:25.900 --> 01:04:33.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit systeem van crisisbestrijding is in Nederland ontstaan naar aanleiding van de laatste poliomyelitis- 01:04:33.210 --> 01:04:36.820 align:middle line:82% position:46% size:100% of poliouitbraak in Nederland in 1992. 01:04:36.820 --> 01:04:40.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij de evaluatie daarvan bleek dat er tegelijkertijd verschillende richtlijnen werden gebruikt, waardoor 01:04:40.840 --> 01:04:43.780 align:middle line:82% position:46% size:100% er heel veel onrust bestond in het veld. 01:04:43.780 --> 01:04:48.820 align:middle line:82% position:46% size:100% De toenmalige minister Borst heeft toen de OMT-BAO-structuur in het leven geroepen. 01:04:49.400 --> 01:04:53.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Die OMT-BAO-structuur is voor het eerst getest bij de pestuitbraak in India. 01:04:53.700 --> 01:04:59.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarna zien we tot 2000 een aantal keer deze OMT-BAO-structuur opereren. 01:04:59.630 --> 01:05:07.330 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien ongeveer één keer per jaar een dreiging voor de volksgezondheid die een dergelijke opschaling nodig 01:05:07.330 --> 01:05:09.870 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft voor de advisering en besluitvorming. 01:05:09.870 --> 01:05:15.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik neem u mee naar de jaren daarna en dan zien we in 2003 SARS. 01:05:15.320 --> 01:05:20.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Op eigenlijk dezelfde manier als wij nu met het coronavirus doen, heeft dat toen ook geleid tot 01:05:20.280 --> 01:05:22.340 align:middle line:82% position:46% size:100% een opschaling in de OMT-BAO-structuur. 01:05:22.340 --> 01:05:28.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn toen op dezelfde manier adviezen gegeven aan de minister met betrekking tot de maatregelen. 01:05:28.550 --> 01:05:34.640 align:middle line:82% position:46% size:100% SARS is voor ons belangrijk, omdat dat ook het moment was waarop er in Europa een nieuw Europees 01:05:34.640 --> 01:05:40.270 align:middle line:82% position:46% size:100% centrum voor infectiepreventie en -controle is ingericht en waarop ook in Nederland het Centrum 01:05:40.270 --> 01:05:45.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Infectieziektenbestrijding bij het RIVM is ingericht om gecoördineerd, samen met het veld, 01:05:46.560 --> 01:05:48.950 align:middle line:82% position:46% size:100% de bestrijding vorm te geven. 01:05:54.460 --> 01:05:55.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie dat er een vraag is. 01:05:55.420 --> 01:05:59.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie dat u twee keer iets schuingedrukt heeft weergegeven, met Latijnse namen. 01:05:59.700 --> 01:06:02.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Is dat puur vanwege het Latijn of is dat vanwege iets anders? 01:06:02.350 --> 01:06:05.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een wetenschappelijke usance. 01:06:05.470 --> 01:06:09.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Namen van verwekkers moeten schuingedrukt weergegeven worden. 01:06:10.350 --> 01:06:15.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik dat niet doe, is dat natuurlijk niet goed. 01:06:16.580 --> 01:06:19.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan neem ik u mee naar onze tijden. 01:06:19.140 --> 01:06:27.280 align:middle line:82% position:46% size:100% De afgelopen tien jaar zien we hier dus dat MERS, dat ook een coronavirus is, ook op deze manier is 01:06:27.280 --> 01:06:29.130 align:middle line:82% position:46% size:100% opgepakt, in deze opschalingsstructuur. 01:06:29.130 --> 01:06:34.960 align:middle line:82% position:46% size:100% En in 2020, dit jaar, heeft het nieuwe coronavirus aanleiding gegeven tot nieuwe adviezen. 01:06:36.850 --> 01:06:46.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil ook benadrukken dat naar aanleiding van dit soort crisissen in WHO-verband de internationale 01:06:46.610 --> 01:06:49.160 align:middle line:82% position:46% size:100% gezondheidsregelingen zijn herzien. 01:06:49.210 --> 01:06:51.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is gebeurd in 2005. 01:06:51.730 --> 01:07:01.050 align:middle line:82% position:46% size:100% De nieuwe internationale gezondheidsregelingen bieden nu de mogelijkheid om de directeur-generaal van de 01:07:01.610 --> 01:07:06.380 align:middle line:82% position:46% size:100% WHO een public health emergency of international concern of, met andere woorden, een internationale 01:07:06.380 --> 01:07:08.900 align:middle line:82% position:46% size:100% noodsituatie te laten afkondigen. 01:07:08.900 --> 01:07:13.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is nu ook gebeurd met betrekking tot het nieuwe coronavirus. 01:07:13.040 --> 01:07:17.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor het eerst is dat gebeurd naar aanleiding van de pandemie in 2009. 01:07:17.570 --> 01:07:22.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarna is het een keer gebeurd voor polio, twee keer voor ebola en één keer voor zika. 01:07:22.050 --> 01:07:26.810 align:middle line:82% position:46% size:100% We zitten nu dus te kijken naar de zesde public health emergency of noodsituatie. 01:07:27.120 --> 01:07:33.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Het staat niet op een dia, maar ik zal het u even in twee tellen uitleggen: wij werken dus 01:07:33.400 --> 01:07:39.800 align:middle line:82% position:46% size:100% in Nederland samen met de WHO in het kader van de internationale gezondheidsregelingen of 01:07:39.800 --> 01:07:40.980 align:middle line:82% position:46% size:100% international health regulations. 01:07:40.980 --> 01:07:49.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij hebben alle landen in de Verenigde Naties zich gecommitteerd om, samen met de WHO natuurlijk, wanneer 01:07:49.750 --> 01:07:57.520 align:middle line:82% position:46% size:100% er sprake is van een dreiging, deze dreiging te melden en vervolgens een gezamenlijke afweging te laten 01:07:57.520 --> 01:08:00.060 align:middle line:82% position:46% size:100% plaatsvinden over de noodzaak van maatregelen. 01:08:00.560 --> 01:08:09.220 align:middle line:82% position:46% size:100% We werken ook samen met de landen in de Europese Unie in het kader van Besluit 1082 van het Europees 01:08:09.220 --> 01:08:16.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Parlement, waarin heel duidelijk staat welke bedreigingen dienen te worden gemeld door een land 01:08:16.680 --> 01:08:22.630 align:middle line:82% position:46% size:100% aan alle andere landen in Europees verband als er sprake is van een grensoverschrijdende problematiek. 01:08:22.630 --> 01:08:29.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn dus de internationale gezondheidsregelingen van de WHO en er is het Besluit 1082 van 01:08:29.230 --> 01:08:31.540 align:middle line:82% position:46% size:100% het Europees Parlement. 01:08:33.020 --> 01:08:42.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Samenvattend: in Nederland vindt de expertadvisering dus plaats door het Outbreak Management Team op basis 01:08:42.240 --> 01:08:48.750 align:middle line:82% position:46% size:100% van de meest recente wetenschappelijke stand van zaken op dat moment; de bestuurlijke weging van de 01:08:48.750 --> 01:08:55.630 align:middle line:82% position:46% size:100% adviezen vindt plaats in het BAO en het besluit ligt bij de minister van VWS. 01:08:55.630 --> 01:08:58.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb even een vraag. 01:08:58.150 --> 01:09:00.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Er staat hier: de minister van VWS. 01:09:00.810 --> 01:09:07.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is de minister van VWS en niet de minister voor Medische Zorg die dit doet? 01:09:07.120 --> 01:09:10.240 align:middle line:82% position:46% size:100% In dit geval is het de minister voor Medische Zorg. 01:09:17.800 --> 01:09:20.650 align:middle line:82% position:46% size:100% De slide is natuurlijk vaker toegepast. 01:09:22.900 --> 01:09:28.770 align:middle line:82% position:46% size:100% De website van het RIVM geeft informatie over het nieuwe coronavirus. 01:09:28.980 --> 01:09:34.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is belangrijk om te benadrukken dat deze informatie is vormgegeven zowel voor het publiek 01:09:34.960 --> 01:09:36.520 align:middle line:82% position:46% size:100% als voor de professionals. 01:09:36.520 --> 01:09:38.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn dus verschillende ingangen. 01:09:38.720 --> 01:09:42.060 align:middle line:82% position:46% size:100% De website omvat vragen en antwoorden voor het publiek. 01:09:42.060 --> 01:09:48.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Die worden echt realtime aangepast, dus zodra er een nieuwe vraag gesteld wordt, wordt geprobeerd 01:09:48.810 --> 01:09:53.570 align:middle line:82% position:46% size:100% om daar meteen een antwoord op te geven en deze vraag op te nemen in deze lijst. 01:09:53.570 --> 01:09:54.620 align:middle line:82% position:46% size:100% De lijst is dus heel erg lang. 01:09:54.620 --> 01:09:58.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb alleen een printscreen laten zien, om te laten zien hoe het eruitziet. 01:10:00.860 --> 01:10:06.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd is er bij het RIVM een infopunt waar publiek naartoe kan bellen en vragen kan stellen over 01:10:06.860 --> 01:10:09.900 align:middle line:82% position:46% size:100% het coronavirus en waar ook antwoorden worden gegeven. 01:10:10.050 --> 01:10:16.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook GGD's gebruiken deze vragen en antwoorden om de mensen in hun regio te voorzien van informatie 01:10:16.670 --> 01:10:19.910 align:middle line:82% position:46% size:100% als zij een beroep op hen doen. 01:10:19.910 --> 01:10:28.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor het publiek zijn er ook korte filmpjes gemaakt die ingaan op de meestgestelde vragen. 01:10:28.730 --> 01:10:35.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze korte filmpjes leggen heel duidelijk uit wat de meest belangrijke informatie 01:10:35.530 --> 01:10:36.970 align:middle line:82% position:46% size:100% is over een bepaald onderwerp. 01:10:37.560 --> 01:10:39.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Bijvoorbeeld: wat betekent isolatie? 01:10:39.090 --> 01:10:41.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat weten we van het coronavirus? 01:10:41.150 --> 01:10:43.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe gaat het met de verspreiding? 01:10:43.580 --> 01:10:48.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze worden ook gebruikt in de communicatie via social media, zodat we zo veel mogelijk 01:10:48.190 --> 01:10:49.210 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen daarmee kunnen bereiken. 01:10:49.210 --> 01:10:56.360 align:middle line:82% position:46% size:100% De informatie voor professionals is ook gerubriceerd op de website van het RIVM, met ingangen voor 01:10:56.360 --> 01:11:02.150 align:middle line:82% position:46% size:100% verschillende typen zorgprofessionals, maar ook met links naar onze internationale collega's, zodat 01:11:02.270 --> 01:11:07.020 align:middle line:82% position:46% size:100% op ieder moment de meest recente informatie op deze manier samengevat wordt. 01:11:08.310 --> 01:11:17.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is wat ik op dit moment wilde vertellen. 01:11:17.810 --> 01:11:20.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel voor uw beider betogen. 01:11:20.780 --> 01:11:22.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Heeft u nog een verhelderende vraag op dit punt, mevrouw Van den Berg? 01:11:22.980 --> 01:11:24.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan mag dat. 01:11:25.130 --> 01:11:29.670 align:middle line:82% position:46% size:100% De laatste sheet die wel bij ons pakketje zit, maar niet door u werd getoond, gaat over die filmpjes. 01:11:29.670 --> 01:11:34.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarop staat dat het coronavirus zich niet kan verspreiden via gewone post of pakketpost. 01:11:34.380 --> 01:11:36.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Veel mensen bestellen natuurlijk dingen. 01:11:36.000 --> 01:11:39.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Kunt u daar nog wat over vertellen? 01:11:39.800 --> 01:11:42.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, dat is inderdaad een heel veel gestelde vraag. 01:11:42.820 --> 01:11:49.570 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten van dit coronavirus dat het heel kwetsbaar is, dus dat het heel snel doodgaat. 01:11:49.570 --> 01:11:55.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is dus geen sprake van risico's bij pakketten die onderweg zijn naar Nederland vanuit dat gebied. 01:11:55.110 --> 01:12:00.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Bovendien heeft een virus om zich te vermenigvuldigen cellen nodig van mensen of van dieren. 01:12:00.120 --> 01:12:01.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zal niet overleven op een oppervlakte. 01:12:03.980 --> 01:12:06.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel voor uw beider verhalen. 01:12:06.400 --> 01:12:12.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag of de heer Ter Schegget ook nog iets heeft toe te voegen. 01:12:12.330 --> 01:12:14.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Of is dat niet nodig, meneer Ter Schegget? 01:12:14.450 --> 01:12:16.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb geen presentatie. 01:12:16.790 --> 01:12:20.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben hier vooral omdat er misschien praktische vragen zijn. 01:12:20.760 --> 01:12:27.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteindelijk moet al deze informatie vertaald worden naar de vragen van het publiek, naar 01:12:27.040 --> 01:12:31.220 align:middle line:82% position:46% size:100% een situatie waarbij er een melding is zoals net aangegeven bij een A-ziekte. 01:12:31.220 --> 01:12:36.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is er bijvoorbeeld een huisarts die belt en zegt dat hij een patiënt met klachten heeft, een verhaal. 01:12:36.370 --> 01:12:41.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat toetsen wij: voldoet dat aan de case definition zoals die genoemd is? 01:12:41.330 --> 01:12:50.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan komen wij in actie om in overleg met de LCI te besluiten of een patiënt bemonsterd moet worden. 01:12:50.000 --> 01:12:52.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zijn wij dus als GGD allemaal op voorbereid. 01:12:53.240 --> 01:12:57.340 align:middle line:82% position:46% size:100% En wij richten ons met name ook — want dat is nu heel actueel — op alle vragen die er 01:12:57.340 --> 01:13:01.670 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn van publiek, professionals en van bedrijven met terugkerende mensen. 01:13:02.970 --> 01:13:07.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zijn de Q&A's behulpzaam voor, maar sommige mensen willen een en ander toch nog toegelicht 01:13:07.130 --> 01:13:07.820 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgen, dus dat doen wij. 01:13:10.410 --> 01:13:14.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarnaast zijn wij natuurlijk de afgelopen dagen als GGD nauw betrokken geweest bij de 01:13:14.370 --> 01:13:20.400 align:middle line:82% position:46% size:100% repatriëring — de begeleide terugkeer, zoals dat mooi heet — van evacués. 01:13:20.400 --> 01:13:23.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar ben ik allemaal bij geweest, dus mochten daar vragen over zijn, dan kan 01:13:23.500 --> 01:13:25.080 align:middle line:82% position:46% size:100% ik die hopelijk beantwoorden. 01:13:25.080 --> 01:13:32.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan stel ik voor dat we nu één vraag per persoon gaan stellen, want we zijn best wel met een grote club. 01:13:32.500 --> 01:13:37.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil graag bij de aanvrager van deze briefing beginnen, de heer Jansen van de PVV. 01:13:37.250 --> 01:13:47.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Het lijkt me goed dat we de vragen even inventariseren en dat u dan zelf kijkt wie daarop gaat antwoorden. 01:13:49.170 --> 01:13:57.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is voor de heer Ter Schegget, als ik het goed heb gehoord. 01:13:57.600 --> 01:14:01.540 align:middle line:82% position:46% size:100% U zegt: ik ben ook betrokken geweest bij de evacués uit Wuhan. 01:14:01.540 --> 01:14:07.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Kunt u aangeven waarom er een onderverdeling is gemaakt tussen mensen die in eigen omgeving 01:14:09.710 --> 01:14:10.760 align:middle line:82% position:46% size:100% in isolatie kunnen en mensen die centraal worden opgevangen? 01:14:10.760 --> 01:14:13.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil graag weten waarom dat zo is. 01:14:13.020 --> 01:14:17.890 align:middle line:82% position:46% size:100% In de meeste landen om ons heen worden mensen wel op een centrale locatie opgevangen, dus 01:14:17.890 --> 01:14:19.010 align:middle line:82% position:46% size:100% daar krijg ik graag een antwoord op. 01:14:26.340 --> 01:14:28.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank voor de zeer heldere presentatie. 01:14:30.030 --> 01:14:35.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb eigenlijk maar één vraag en ik weet niet of die hier te beantwoorden is: moeten 01:14:35.150 --> 01:14:36.740 align:middle line:82% position:46% size:100% mensen zich zorgen maken? 01:14:38.380 --> 01:14:47.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik krijg zóveel bezorgde reacties over quarantaine, over het stoppen met werken, 01:14:47.740 --> 01:14:49.920 align:middle line:82% position:46% size:100% over het openbaar vervoer platleggen. 01:14:50.140 --> 01:14:51.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Mensen maken zich heel veel zorgen. 01:14:51.500 --> 01:15:00.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Vandaar mijn vraag: moeten mensen zich zorgen maken? 01:15:00.270 --> 01:15:02.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag gaat over de achterkant. 01:15:02.710 --> 01:15:11.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geloof dat als je zo kijkt, we aan het begin zitten van het ontdekken hiervan en dat dit 01:15:12.030 --> 01:15:17.930 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien net zo gevaarlijk is voor een aantal kwetsbare mensen als de griep. 01:15:17.930 --> 01:15:25.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Of is het onderscheid daarmee nou juist dat bij die eerste gevallen ook veel jongere mensen getroffen 01:15:25.720 --> 01:15:34.850 align:middle line:82% position:46% size:100% werden door dit virus, waardoor het juist voor die groep, die niet kwetsbaar was, wel een hoog 01:15:34.850 --> 01:15:40.790 align:middle line:82% position:46% size:100% sterftepercentage opleverde? 01:15:40.790 --> 01:15:44.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wou nog ingaan op de oorzaken waar u aan refereerde. 01:15:44.680 --> 01:15:49.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Als oorzaak van onder andere dit coronavirus, maar ook als een oorzaak van MERS en SARS wordt 01:15:49.260 --> 01:15:52.840 align:middle line:82% position:46% size:100% wel aangegeven dat de handel in wilde dieren daarin een rol zou hebben. 01:15:52.840 --> 01:15:58.160 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben benieuwd wat uw visie daarop is, hoe u daarop kunt reflecteren en of dat volgens 01:15:58.160 --> 01:16:00.840 align:middle line:82% position:46% size:100% het RIVM ook zo zou kunnen zijn. 01:16:02.580 --> 01:16:05.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zeg er alvast kort bij: ik moet zo naar een VAO, dus ik ben zo weg, maar er zit zeker een medewerker 01:16:05.590 --> 01:16:07.300 align:middle line:82% position:46% size:100% bij en die luistert naar uw antwoord. 01:16:07.300 --> 01:16:17.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar als ik weg ben, dan is dat de reden. 01:16:30.620 --> 01:16:34.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb een vraag voor de heer Van Dissel. 01:16:34.360 --> 01:16:37.760 align:middle line:82% position:46% size:100% U gaf aan dat we eigenlijk niet weten hoe groot die piramide is. 01:16:37.890 --> 01:16:40.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Er kan dus nog een hele strook onder zitten. 01:16:40.400 --> 01:16:46.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn dan misschien wel draconische maatregelen nodig zoals het isoleren van steden. 01:16:46.650 --> 01:16:49.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Kunt u daarop ingaan? 01:16:49.420 --> 01:16:57.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat hebben we natuurlijk in China wel gezien, maar is die situatie hier ook denkbaar? 01:16:59.030 --> 01:17:05.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag sluit een beetje aan op de vraag van mevrouw Dik-Faber. 01:17:05.770 --> 01:17:10.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben gezien dat er voor deze uitbraak enorme media-aandacht is. 01:17:10.910 --> 01:17:14.340 align:middle line:82% position:46% size:100% In hoeverre is die in uw ogen nog proportioneel? 01:17:14.870 --> 01:17:20.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Wordt het in uw ogen enorm opgeblazen of moeten wij ons wel degelijk, zoals mevrouw Dik-Faber 01:17:20.820 --> 01:17:22.280 align:middle line:82% position:46% size:100% stelt, misschien wel zorgen maken? 01:17:22.280 --> 01:17:29.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat dat richting het publiek een belangrijke vraag is die een antwoord nodig heeft. 01:17:32.060 --> 01:17:37.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank voor de hele heldere toelichting over zowel het nieuwe coronavirus als over de wijze waarop 01:17:37.940 --> 01:17:39.750 align:middle line:82% position:46% size:100% wij dit in Nederland organiseren. 01:17:39.750 --> 01:17:45.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik dan de verschillende staatjes naast elkaar leg, kun je twee kanten op redeneren. 01:17:45.330 --> 01:17:51.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je die grote groep hieronder ziet en je vergelijkt het dan met het influenzavirus, dan 01:17:51.210 --> 01:17:54.000 align:middle line:82% position:46% size:100% valt het misschien allemaal wel mee. 01:17:54.000 --> 01:17:57.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zou de sterfte minder dan 1% kunnen zijn. 01:17:57.660 --> 01:18:00.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Elke overledene is er natuurlijk één te veel, zou je zeggen, maar dan valt het misschien mee. 01:18:00.120 --> 01:18:05.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd weten we dit niet, dus het kan ook erger worden. 01:18:05.660 --> 01:18:08.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Stel dat we daar nou van uitgaan, dus dat het erger kan worden. 01:18:08.200 --> 01:18:13.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan hebben we op zich een goed systeem in Nederland, met het Outbreak Management Team en met advies 01:18:13.090 --> 01:18:18.050 align:middle line:82% position:46% size:100% door dat bestuurlijk afstemmingsoverleg, waarna de minister een besluit neemt. 01:18:18.050 --> 01:18:26.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Stel nou dat er zwaardere maatregelen nodig zijn, zijn we daar dan op ingericht? 01:18:26.490 --> 01:18:31.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Ergo, stel nou dat u tot de conclusie komt met een advies aan de minister: u moet dit of dat gaan doen. 01:18:31.100 --> 01:18:38.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat hebben we daar dan meer voor nodig dan wat nu bij u bekend is, om dat ook te kunnen doen? 01:18:38.390 --> 01:18:44.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Zijn dat dan dingen waar we ons op kúnnen voorbereiden of zijn dat dingen waarover vervolgens politiek 01:18:44.950 --> 01:18:50.360 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien terecht een zorg kan worden geformuleerd, in de zin van: daar zijn we dan niet voor toegerust? 01:18:54.970 --> 01:19:01.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Allereerst wil ik ook mijn dank uitspreken voor de uitgebreide en goed onderbouwde presentaties over 01:19:01.920 --> 01:19:04.650 align:middle line:82% position:46% size:100% de vraag over welk virus we het eigenlijk hebben, maar ook over hoe we dit in de publieke 01:19:04.650 --> 01:19:06.440 align:middle line:82% position:46% size:100% gezondheidszorg in Nederland hebben geregeld. 01:19:06.440 --> 01:19:10.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag sluit aan op die van mijn collega van de VVD. 01:19:10.510 --> 01:19:15.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb ze ook bij andere dossiers gezien: zo'n Outbreak Management Team en een 01:19:15.270 --> 01:19:16.460 align:middle line:82% position:46% size:100% bestuurlijk afstemmingsoverleg. 01:19:16.460 --> 01:19:18.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn van die mooie Nederlandse polderbegrippen. 01:19:18.300 --> 01:19:27.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik kan me voorstellen dat jullie, nog even los van dit virus, maar gewoon als RIVM, ook 01:19:27.250 --> 01:19:32.160 align:middle line:82% position:46% size:100% weleens denken in scenario's: stel dat er een virus komt dat dit of dat doet, wat voor 01:19:32.160 --> 01:19:33.610 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen zijn er dan nodig? 01:19:33.610 --> 01:19:36.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Zijn dat soort scenario's er? 01:19:36.730 --> 01:19:39.600 align:middle line:82% position:46% size:100% En dan wil ik dat even losmaken van het huidige coronavirus. 01:19:39.600 --> 01:19:45.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan mag ik zelf ook nog een vraag stellen. 01:19:45.320 --> 01:19:49.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat sluit ook een beetje aan bij de vraag of die pandemische planning op orde is. 01:19:49.420 --> 01:19:53.780 align:middle line:82% position:46% size:100% In het verleden gingen daar namelijk ook weleens wat andere geluiden over op. 01:19:53.780 --> 01:20:03.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Wanneer is het moment dat je daarover kunt communiceren, ook in relatie tot andere EU-landen? 01:20:10.920 --> 01:20:16.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is inderdaad gekozen voor de mogelijkheid van thuisisolatie. 01:20:16.330 --> 01:20:22.710 align:middle line:82% position:46% size:100% In de praktijk zijn niet alle mensen in thuisisolatie, maar zijn er een aantal in een centrale opvang. 01:20:22.710 --> 01:20:29.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wekt misschien het beeld alsof dat inhoudelijke keuzes zijn ten aanzien van het ziektebeeld. 01:20:29.020 --> 01:20:33.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet het geval, maar dat zijn hele praktische zaken. 01:20:33.790 --> 01:20:40.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Sommige mensen hadden geen mogelijkheid om voor thuisisolatie te kiezen, omdat ze 01:20:40.100 --> 01:20:44.920 align:middle line:82% position:46% size:100% hier geen huis hadden en geen familie hebben om daarvan gebruik te maken. 01:20:45.640 --> 01:20:48.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben de afgelopen dagen ook gemerkt dat sommige mensen zelf deze keuze maken, omdat zij zeggen: 01:20:48.940 --> 01:20:52.610 align:middle line:82% position:46% size:100% ik vind het prettiger om het zo te doen; ik wil daar mijn familie niet mee belasten. 01:20:52.610 --> 01:20:56.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Of dat nou reëel is of niet, die mensen hebben die keus kunnen maken. 01:20:57.170 --> 01:20:59.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan thuisisolatie op zich. 01:20:59.490 --> 01:21:05.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Het klopt dat allerlei landen dit op een eigen manier plannen. 01:21:05.790 --> 01:21:12.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Thuisisolatie hebben wij ook in eerdere situaties als mogelijkheid in het scenario, 01:21:12.570 --> 01:21:14.250 align:middle line:82% position:46% size:100% in de oplossingen, opgenomen. 01:21:14.250 --> 01:21:16.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is veilig uit te voeren. 01:21:16.390 --> 01:21:21.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Het heeft natuurlijk als groot voordeel dat je mensen toch wat meer comfort biedt als 01:21:22.230 --> 01:21:24.730 align:middle line:82% position:46% size:100% dat kan onder bepaalde voorwaarden. 01:21:24.730 --> 01:21:29.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat hebben we bij de inkomst ook met al die mensen besproken. 01:21:29.010 --> 01:21:30.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Waar ga je naartoe? 01:21:30.640 --> 01:21:32.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Heb je een eigen slaapkamer? 01:21:32.570 --> 01:21:37.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Het moet niet een woning zijn waar tien mensen rondlopen, maar er mag best een partner zijn. 01:21:37.860 --> 01:21:39.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Of het is bij ouders. 01:21:40.300 --> 01:21:45.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Met de instructies die de mensen meekrijgen, is het volstrekt verantwoord om het op die 01:21:45.600 --> 01:21:47.290 align:middle line:82% position:46% size:100% manier te doen; dan is dat veilig. 01:21:47.290 --> 01:21:52.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het hele grote groepen zijn, wordt het misschien ingewikkelder, maar zeker in deze 01:21:52.380 --> 01:21:54.040 align:middle line:82% position:46% size:100% situatie was dat een prima oplossing. 01:21:54.040 --> 01:21:58.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Die mensen — dat proef je ook — zijn blij dat ze naar een soort huis kunnen. 01:21:58.470 --> 01:22:03.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is toch niet niks als jou veertien dagen beperkingen worden opgelegd. 01:22:13.590 --> 01:22:19.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien kunnen we wat zeggen over een aantal vragen die wel een beetje met elkaar complementair 01:22:19.320 --> 01:22:20.700 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn of op elkaar aansluiten. 01:22:22.980 --> 01:22:26.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Die vragen hebben te maken met de ouderen en de jongeren. 01:22:29.540 --> 01:22:38.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het een uitbraak wordt die zich nog buiten het zicht afspeelt in de bevolking en met een veel minder 01:22:38.230 --> 01:22:41.630 align:middle line:82% position:46% size:100% ernstig beeld — zo ging het althans met name in China — dan verwacht je eigenlijk een beetje, naar 01:22:41.630 --> 01:22:45.790 align:middle line:82% position:46% size:100% analogie van griep, dat vooral kwetsbare personen getroffen zullen worden. 01:22:47.160 --> 01:22:48.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is natuurlijk weer een nieuwe zorg. 01:22:48.560 --> 01:22:55.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is dan weer het volgende dilemma: hoe kunnen we maatregelen nemen om te zorgen dat dat minder 01:22:55.930 --> 01:22:58.400 align:middle line:82% position:46% size:100% speelt?Momenteel weten we het niet. 01:22:58.400 --> 01:23:05.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat de algemene indruk nu van alle grote series met betrekking tot de sterfte is dat 01:23:05.430 --> 01:23:11.280 align:middle line:82% position:46% size:100% het toch de oudere groep en de kwetsbare groep zijn die komen te overlijden. 01:23:11.280 --> 01:23:17.800 align:middle line:82% position:46% size:100% In die zin doet dit heel erg denken aan de groep die bijvoorbeeld ook bij griep in de problemen kan komen. 01:23:17.800 --> 01:23:24.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat je dat niet in de allereerste publicaties misschien gezien hebt, is denk ik gewoon 01:23:24.270 --> 01:23:32.990 align:middle line:82% position:46% size:100% gezichtsbedrog in die zin dat artsen op de ic het nou eenmaal eerder oppikken dat jongere mensen overlijden, 01:23:32.990 --> 01:23:37.730 align:middle line:82% position:46% size:100% die er ongetwijfeld ook onder zitten, dan wanneer een ouder persoon overlijdt aan een longontsteking. 01:23:37.730 --> 01:23:43.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dus dat dat initieel heeft geleid tot het opmerken van deze uitbraak, dus dat daar 01:23:43.860 --> 01:23:45.110 align:middle line:82% position:46% size:100% relatief meer jonge mensen in zitten. 01:23:45.110 --> 01:23:50.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik denk dat het daarna toch duidelijk is geworden dat het veel meer de ouderen zijn die 01:23:50.320 --> 01:23:52.080 align:middle line:82% position:46% size:100% in het ziekenhuis in de problemen komen. 01:23:52.080 --> 01:23:59.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat maakt natuurlijk ook dat het met betrekking tot de grootte van de piramide — dat was de vraag die aan 01:23:59.090 --> 01:24:05.000 align:middle line:82% position:46% size:100% de overzijde werd gesteld — ingewikkeld wordt hoe draconisch de maatregelen nu moeten zijn. 01:24:05.000 --> 01:24:10.540 align:middle line:82% position:46% size:100% In China wordt een stad van 30 miljoen afgesloten en dat is toch wel een indrukwekkend iets. 01:24:10.540 --> 01:24:13.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan me voorstellen dat daar media-aandacht voor is. 01:24:13.720 --> 01:24:21.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet iets wat we elke dag tegenkomen, dus dat daar enige aandacht voor is, kan ik wel begrijpen. 01:24:21.010 --> 01:24:27.280 align:middle line:82% position:46% size:100% De vraag is natuurlijk uiteindelijk wat nou het kantelpunt is waardoor je zegt: de hoeveelheid weinig 01:24:27.280 --> 01:24:33.220 align:middle line:82% position:46% size:100% zieken is dermate groot en het percentage dat uiteindelijk komt te overlijden is dermate klein dat 01:24:33.220 --> 01:24:37.610 align:middle line:82% position:46% size:100% het ons eigenlijk doet denken aan ziektebeelden die we al lang kennen, zoals bijvoorbeeld griep. 01:24:37.610 --> 01:24:40.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegen griep kunnen we dan ook nog eens vaccineren, als we dat zouden willen. 01:24:40.960 --> 01:24:43.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar kunnen we ook nog winst in behalen. 01:24:43.710 --> 01:24:48.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kijk je toch anders aan tegen een dergelijk ziektebeeld, maar nu weten we het gewoon nog niet. 01:24:48.170 --> 01:24:54.830 align:middle line:82% position:46% size:100% U vroeg: zijn dergelijke maatregelen dan in Nederland ook ons voorland? 01:24:54.830 --> 01:24:59.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan denk je veel eerder dat je veel meer informatie hebt en dat je op een gegeven moment op een kantelpunt 01:24:59.770 --> 01:25:05.400 align:middle line:82% position:46% size:100% kan komen waarbij je zegt: misschien moeten we dit op een andere wijze gaan bestrijden of ons alleen maar 01:25:05.400 --> 01:25:09.700 align:middle line:82% position:46% size:100% richten op kwetsbare groepen en het verder laten gaan. 01:25:09.700 --> 01:25:12.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Alleen weten we dat gewoon domweg op dit moment nog niet. 01:25:12.130 --> 01:25:15.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat maakt het momenteel zo ingewikkeld om een goede route te kiezen. 01:25:15.660 --> 01:25:20.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Je wilt uit voorzorg nu gewoon rekening houden met het ergste, terwijl je natuurlijk hoopt dat het 01:25:20.530 --> 01:25:26.080 align:middle line:82% position:46% size:100% allemaal geweldig meevalt en dat we straks misschien te horen krijgen dat we moeten afschalen. 01:25:26.080 --> 01:25:35.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dat punt moet weer gebaseerd zijn op getallen, op wetenschap, en die informatie ontbreekt momenteel, 01:25:35.410 --> 01:25:40.880 align:middle line:82% position:46% size:100% ofschoon er dus wel aanwijzingen zijn, met name door te kijken naar de personen buiten China, dat het 01:25:40.880 --> 01:25:44.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Op de Filippijnen is nog maar één persoon van meer dan tweehonderd patiënten overleden, en die 01:25:44.130 --> 01:25:50.510 align:middle line:82% position:46% size:100% lijken over het algemeen toch ook minder ziek dan zeker de initiële beschrijvingen. 01:25:50.510 --> 01:26:00.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ja, het blijft gewoon koffiedikkijken op dit moment. 01:26:03.040 --> 01:26:08.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Er werd nog gevraagd naar de ic en naar de voorbereidingen in ziekenhuizen voor als het 01:26:09.020 --> 01:26:10.740 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien heel ernstig zou worden. 01:26:13.800 --> 01:26:19.420 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben in kaart gebracht wat we grofweg aan beschikbare bedden en beademingsmogelijkheden 01:26:19.420 --> 01:26:23.340 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben, met name op de ic's, want dat blijft natuurlijk kritisch. 01:26:23.340 --> 01:26:30.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteindelijk is het zo dat als een uitbraak doorgaat en ernstig zou worden, je dat vreemd genoeg weer 01:26:30.390 --> 01:26:37.020 align:middle line:82% position:46% size:100% op een andere manier kunt aanpakken in ziekenhuizen en verpleeghuizen. 01:26:37.020 --> 01:26:39.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan doe je zogenaamde cohortverpleging. 01:26:40.250 --> 01:26:45.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je toch weet dat ze allemaal ziek zijn door dezelfde ziekteverwekker, hoef je geen 01:26:45.320 --> 01:26:48.400 align:middle line:82% position:46% size:100% ingewikkelde ruimtes te gaan maken, maar dan kunnen ze bij elkaar in ruimtes. 01:26:48.400 --> 01:26:53.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan doe je dus bij wijze van spreken cohortverpleging op hele afdelingen, waardoor 01:26:53.570 --> 01:26:56.470 align:middle line:82% position:46% size:100% de druk op de zorg anders wordt. 01:26:56.470 --> 01:27:00.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Die blijft natuurlijk nog steeds, maar dan ben je in ieder geval niet meer beperkt door bijvoorbeeld 01:27:00.650 --> 01:27:03.430 align:middle line:82% position:46% size:100% het aantal isolatiekamers dat beschikbaar is. 01:27:03.700 --> 01:27:07.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Overigens is dat aantal in Nederland redelijk groot, door de bouw van de ziekenhuizen. 01:27:07.930 --> 01:27:09.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dan ga je het op een andere manier aanpakken. 01:27:09.660 --> 01:27:15.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan wordt het nog belangrijker om er tijdig van te weten en een soort prognose te kunnen 01:27:15.430 --> 01:27:18.440 align:middle line:82% position:46% size:100% maken met betrekking tot hoe ernstig een ziektebeeld gaat verlopen. 01:27:18.440 --> 01:27:22.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat er dan om of je bijvoorbeeld ook zuurstoftoediening niet zozeer in een 01:27:22.960 --> 01:27:27.360 align:middle line:82% position:46% size:100% ziekenhuis, maar bijvoorbeeld in een verpleeghuis mogelijk kan maken om kwetsbare 01:27:27.360 --> 01:27:32.840 align:middle line:82% position:46% size:100% ouderen daar hulp te geven en die hulp alleen beperken tot wat nodig is, zodat je de 01:27:32.840 --> 01:27:36.570 align:middle line:82% position:46% size:100% ziekenhuiszorg weer gereedhoudt voor de ernstige gevallen. 01:27:36.730 --> 01:27:43.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn natuurlijk scenario's gemaakt om die te gebruiken op het moment dat dat speelt, 01:27:43.960 --> 01:27:49.050 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ik wil toch benadrukken dat wij het eerste geval nog moeten krijgen. 01:27:49.130 --> 01:27:57.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Buiten China lijken de gevallen toch wat af te vlakken, dus met wat momenteel speelt aan inperking in 01:27:57.310 --> 01:28:02.580 align:middle line:82% position:46% size:100% China en het verminderde luchtverkeer, verwacht je natuurlijk toch dat de kans daarop weer wat afneemt. 01:28:02.580 --> 01:28:08.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar we zitten gewoon in een vroeg stadium van de uitbraak en dan blijft het echt een beetje 01:28:08.910 --> 01:28:10.870 align:middle line:82% position:46% size:100% koffiedik kijken wat er gaat gebeuren. 01:28:12.760 --> 01:28:18.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarop aansluitend zeg ik: preparatie op uitbraken, dreigingen en calamiteiten is natuurlijk een van de 01:28:18.290 --> 01:28:21.090 align:middle line:82% position:46% size:100% hoofdtaken van de GGD GHOR en de veiligheidsregio's. 01:28:21.090 --> 01:28:24.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Het bestuur van de veiligheidsregio is daarvoor verantwoordelijk. 01:28:24.050 --> 01:28:27.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet iets wat gisteren is begonnen: daar werken ze al jaren aan. 01:28:28.040 --> 01:28:34.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn dus scenario's voor verschillende typen rampen en verschillende typen uitbraken waarin staat hoe het 01:28:34.240 --> 01:28:36.380 align:middle line:82% position:46% size:100% hoofd te bieden op lokaal en regionaal niveau. 01:28:36.380 --> 01:28:41.710 align:middle line:82% position:46% size:100% In die scenario's werkt niet alleen GGD GHOR samen, maar dat gebeurt ook samen met de hulpverleners. 01:28:41.710 --> 01:28:46.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn de huisartsen in de eerste lijn en de ziekenhuizen, en soms landelijk het RIVM. 01:28:46.290 --> 01:28:48.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Er wordt heel veel gesimuleerd en geoefend. 01:28:48.940 --> 01:28:52.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn draaiboeken opgesteld voor hoe te handelen. 01:28:52.410 --> 01:28:58.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben generieke draaiboeken en wij hebben ziekte- en dreigingsspecifieke draaiboeken. 01:28:58.770 --> 01:29:06.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Kortom, er is een basisinfrastructuur van voorbereiding waarop voortgebouwd kan worden, mochten 01:29:06.520 --> 01:29:12.410 align:middle line:82% position:46% size:100% we in de situatie komen dat dit zou kunnen leiden tot een landelijk gebeuren, of een pandemisch gebeuren. 01:29:13.290 --> 01:29:18.860 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben inderdaad van de pandemie geleerd dat het heel belangrijk is om de pandemische planning 01:29:18.860 --> 01:29:24.760 align:middle line:82% position:46% size:100% op orde te hebben, dus ook daar is gewerkt aan het updaten van de draaiboeken en het consequent oefenen 01:29:24.760 --> 01:29:28.470 align:middle line:82% position:46% size:100% van die draaiboeken, van datgene wat op papier staat, om te kijken of dat ook inderdaad in de 01:29:28.470 --> 01:29:31.580 align:middle line:82% position:46% size:100% praktijk realiseerbaar is. 01:29:32.560 --> 01:29:42.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou graag willen vragen of u de vraag van mevrouw Van Esch voorrang kan verlenen, omdat zij 01:29:42.650 --> 01:29:48.000 align:middle line:82% position:46% size:100% waarschijnlijk iets eerder moet vertrekken. 01:29:48.150 --> 01:29:52.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is natuurlijk een vermoeden dat de specifieke markt ... 01:29:52.550 --> 01:29:53.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Excuus, zou u misschien uw microfoon willen uitzetten, mevrouw Timen? 01:29:53.860 --> 01:30:03.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is natuurlijk een vermoeden dat deze uitbraak is ontstaan op deze specifieke markt waar 01:30:03.990 --> 01:30:05.680 align:middle line:82% position:46% size:100% wilde dieren worden verhandeld. 01:30:06.090 --> 01:30:11.940 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten van de SARS dat dat destijds via de civetkatten als intermediaire gastheer 01:30:11.940 --> 01:30:14.570 align:middle line:82% position:46% size:100% uiteindelijk naar de vleermuizen ging. 01:30:15.680 --> 01:30:19.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Het vermoeden bestaat dus dat iets dergelijks momenteel ook weer gespeeld heeft. 01:30:20.310 --> 01:30:24.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is natuurlijk erg jammer dat wij dat nog niet exact weten, want als dat wel zo was, zou 01:30:24.180 --> 01:30:28.790 align:middle line:82% position:46% size:100% je daar verder onderzoek naar kunnen doen, ook om het eventueel te voorkomen. 01:30:28.790 --> 01:30:31.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij kunnen natuurlijk alleen maar constateren dat dit zo is. 01:30:31.760 --> 01:30:39.430 align:middle line:82% position:46% size:100% In de kranten lees ik dat de Chinese regering dit toch ook inmiddels wel een serieus probleem 01:30:39.430 --> 01:30:45.140 align:middle line:82% position:46% size:100% vindt na twee uitbraken en daar ook maatregelen op denkt te gaan nemen. 01:30:45.790 --> 01:30:54.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Op zich kunnen door contact met dieren eventueel nieuwe ziektes op de mens overgaan. 01:30:54.950 --> 01:30:59.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan ofwel één keer, zoals met SARS, ofwel bij herhaling, zoals met kamelen. 01:30:59.960 --> 01:31:05.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Het geval van kamelen maakt natuurlijk duidelijk dat het dan wel ingewikkeld wordt om daar een eind aan te 01:31:05.650 --> 01:31:10.500 align:middle line:82% position:46% size:100% maken, maar daar wordt gewerkt aan een vaccin dat aan kamelen kan worden gegeven om te voorkomen dat zij het 01:31:10.500 --> 01:31:13.180 align:middle line:82% position:46% size:100% vervolgens op de mensen kunnen overbrengen. 01:31:13.180 --> 01:31:19.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteindelijk zou je de blootstelling willen beperken, maar ik denk ook wel dat je toch onderzoek zal 01:31:19.180 --> 01:31:20.920 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten doen om dat te funderen. 01:31:20.920 --> 01:31:27.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Je moet duidelijk krijgen wat voor potentiële virussen er allemaal spelen in die populaties. 01:31:27.490 --> 01:31:31.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zou goed zijn om daar toch meer op in te zetten, zodat je daar een breder beeld van krijgt en begrijpt 01:31:31.880 --> 01:31:38.270 align:middle line:82% position:46% size:100% wat de risico's zijn voor de mens, voordat je misschien overhaast allerlei maatregelen neemt. 01:31:42.910 --> 01:31:45.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Van Esch heeft nog een vervolgvraag. 01:31:45.380 --> 01:31:46.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb een korte verduidelijkingsvraag. 01:31:46.470 --> 01:31:55.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Zoals aangegeven, is het nu nog niet bekend of het daadwerkelijk afkomstig is van die vleerhond 01:31:55.630 --> 01:31:58.900 align:middle line:82% position:46% size:100% of eventueel die slang die gegeten is. 01:31:58.900 --> 01:32:02.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Heeft u het gevoel dat die duidelijkheid nog wel zal komen? 01:32:02.670 --> 01:32:04.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Of blijft dat een onzekerheid? 01:32:06.280 --> 01:32:12.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Je hoort dat men van verschillende dieren kijkt welke typen virussen in die dieren aanwezig zijn. 01:32:13.300 --> 01:32:18.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft men bij vleermuizen en vleerhonden al redelijk gedaan, dus daar is een beeld van. 01:32:18.140 --> 01:32:22.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn ook homologieën, overeenkomsten met het huidige virus en virussen die 01:32:22.890 --> 01:32:24.030 align:middle line:82% position:46% size:100% in die dieren gevonden zijn. 01:32:24.030 --> 01:32:30.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar men zal ongetwijfeld gaan zoeken in talloze dieren die op zo'n markt aanwezig zijn geweest. 01:32:30.220 --> 01:32:39.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Je verwacht toch dat dat wel wat gaat opleveren, omdat ze met omgevingsswabs hebben gekeken naar de 01:32:39.090 --> 01:32:41.800 align:middle line:82% position:46% size:100% aanwezigheid van het virus en die waren positief. 01:32:41.800 --> 01:32:47.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan verwacht je eigenlijk dat het een kwestie van doorzoeken is voordat daar uiteindelijk toch een 01:32:47.150 --> 01:32:50.720 align:middle line:82% position:46% size:100% potentiële intermediaire bron wordt gevonden. 01:32:55.510 --> 01:32:58.620 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft volgens mij nog wat vragen liggen die nog niet beantwoord zijn. 01:32:59.340 --> 01:33:02.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Dik-Faber en meneer Hijink hadden nog een vraag. 01:33:02.240 --> 01:33:08.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Ging die over de media-aandacht? 01:33:08.480 --> 01:33:12.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja. Vul maar aan als ik het niet goed samenvat. 01:33:12.870 --> 01:33:17.800 align:middle line:82% position:46% size:100% De vraag die vooral speelt bij mensen die dit volgen, debatten volgen en de kranten lezen, 01:33:17.800 --> 01:33:21.520 align:middle line:82% position:46% size:100% is: in hoeverre moet je je nu zorgen maken over zo'n dergelijke uitbraak? 01:33:21.520 --> 01:33:27.150 align:middle line:82% position:46% size:100% En komen die zorgen vooral voort uit de vele aandacht en natuurlijk uit het afsluiten van 01:33:27.150 --> 01:33:30.210 align:middle line:82% position:46% size:100% enorme steden, of is die zorg reëel? 01:33:30.210 --> 01:33:32.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Kun je daar iets meer over vertellen? 01:33:33.110 --> 01:33:37.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat dat heel erg afhangt van hoe we uiteindelijk terugkijken op deze episode, maar 01:33:37.220 --> 01:33:38.860 align:middle line:82% position:46% size:100% dan zijn we misschien wel een jaar verder. 01:33:39.990 --> 01:33:46.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Het hangt ervan af of het nou toch een virus blijkt te zijn dat toch een zeer belangrijke sterfte 01:33:46.840 --> 01:33:55.590 align:middle line:82% position:46% size:100% veroorzaakt, of dat het uiteindelijk een infectieziekte wordt die een beperkte sterfte 01:33:55.590 --> 01:33:56.320 align:middle line:82% position:46% size:100% veroorzaakt, meer vergelijkbaar met influenza. 01:33:56.320 --> 01:33:58.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat weten we gewoon momenteel nog niet. 01:33:59.150 --> 01:34:05.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat we wat betreft de media toch afhankelijk zijn van dingen die gebeuren in China, die 01:34:05.230 --> 01:34:06.990 align:middle line:82% position:46% size:100% toch wel uitzonderlijk zijn. 01:34:07.290 --> 01:34:12.160 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan me voorstellen dat dat enige aandacht genereert en dat dat ook zijn effecten 01:34:12.160 --> 01:34:15.210 align:middle line:82% position:46% size:100% heeft op de zorg van mensen. 01:34:16.250 --> 01:34:20.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat het nu nog gewoon te vroeg is om te zeggen of dat terecht is of niet. 01:34:20.680 --> 01:34:26.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Het enige wat wij kunnen zeggen, is dat wij er het mogelijke aan doen om zo snel mogelijk helder te 01:34:26.850 --> 01:34:33.530 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben hoe het gaat lopen, te zorgen dat wij daar alert op zijn en te proberen Nederland gereed te maken 01:34:33.530 --> 01:34:36.880 align:middle line:82% position:46% size:100% om dit, waar mogelijk, tegen te houden. 01:34:36.880 --> 01:34:41.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Want je wilt natuurlijk uiteindelijk liever het virus kwijt dan rijk zijn, ook al heeft 01:34:41.110 --> 01:34:43.510 align:middle line:82% position:46% size:100% het misschien maar een beperkte sterfte. 01:34:43.510 --> 01:34:48.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is waar momenteel nog alle acties op gericht zijn. 01:34:48.470 --> 01:34:55.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je nu het beloop ziet, ook buiten China, moet dat toch enige rust geven bij personen, denk ik. 01:34:55.050 --> 01:35:01.360 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben niet gezien dat die 140 gevallen waarmee het begon, allemaal hebben geleid tot 300 en 01:35:01.360 --> 01:35:02.650 align:middle line:82% position:46% size:100% vervolgens 600 nieuwe gevallen. 01:35:02.650 --> 01:35:09.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Eigenlijk zie je buiten China dat de verspreiding, momenteel althans, toch vrij beperkt is. 01:35:10.170 --> 01:35:14.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat suggereert dat de maatregelen die genomen worden, adequaat zijn. 01:35:14.180 --> 01:35:18.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Met andere woorden, je kan succesvol het virus indammen. 01:35:18.670 --> 01:35:22.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteindelijk zijn wij afhankelijk van wat een heleboel andere landen, met name China maar ook 01:35:22.360 --> 01:35:22.620 align:middle line:82% position:46% size:100% de landen om ons heen, zullen doen. 01:35:22.620 --> 01:35:30.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wou daar nog iets op aanvullen. 01:35:30.770 --> 01:35:37.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij als GGD merken dat de toekomst onzeker is en dat is duidelijk. 01:35:37.720 --> 01:35:44.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar er zijn veel mensen die zich nu al, professioneel gezien misschien onnodig, zorgen maken 01:35:44.290 --> 01:35:48.590 align:middle line:82% position:46% size:100% en dat probeer je wel in goede banen te leiden met de Q&A's en de persoonlijke contacten met mensen, 01:35:48.590 --> 01:35:51.500 align:middle line:82% position:46% size:100% bedrijven, scholen en kinderdagverblijven. 01:35:53.690 --> 01:35:58.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij doen dat zonder te willen zeggen dat er nooit een probleem kan ontstaan, maar wij willen het wel 01:35:58.940 --> 01:36:01.870 align:middle line:82% position:46% size:100% terugbrengen tot waar wij nu zijn en wat er nu speelt. 01:36:02.410 --> 01:36:04.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is steeds een belangrijke rol. 01:36:04.870 --> 01:36:07.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar wij maken geen beloftes over hoe het over een maand zal zijn. 01:36:07.540 --> 01:36:12.060 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van Otterloo heeft nog een vervolgvraag op dit thema. 01:36:12.060 --> 01:36:13.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, juist op dit punt. 01:36:15.610 --> 01:36:22.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is het bezoekerspercentage bij de Q&A's? 01:36:22.990 --> 01:36:24.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Ziet u een stijging? 01:36:24.820 --> 01:36:28.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Ziet u een redelijk constante stroom? 01:36:28.890 --> 01:36:33.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Of hangt het er heel sterk van af of het op de voorpagina heeft gestaan en de volgende 01:36:33.250 --> 01:36:34.790 align:middle line:82% position:46% size:100% dag niet meer en dan weer wel? 01:36:37.130 --> 01:36:41.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zien inderdaad dat de pagina over het coronavirus de meest bezochte pagina is 01:36:41.150 --> 01:36:44.760 align:middle line:82% position:46% size:100% van het RIVM en dat blijft zo. 01:36:44.760 --> 01:36:48.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij krijgen ongeveer 100 vragen per dag en dat is redelijk stabiel. 01:36:49.630 --> 01:36:55.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben ook gezien dat in de social media de uitingen een tijdje hebben gepiekt en nu zijn 01:36:55.360 --> 01:36:57.740 align:middle line:82% position:46% size:100% ze weer op een stabiel niveau gekomen. 01:36:57.740 --> 01:37:02.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dat is ook weer heel erg afhankelijk van wat de actualiteit op dat moment is. 01:37:02.560 --> 01:37:08.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een beetje het beeld op dit moment. 01:37:08.570 --> 01:37:11.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Kort geleden hadden wij het hoogste aantal hits ooit op de website. 01:37:11.320 --> 01:37:14.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geeft zeker aan dat er veel belangstelling was. 01:37:14.960 --> 01:37:17.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Of het sentiment positief of negatief is, wordt actief gevolgd. 01:37:17.700 --> 01:37:18.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar proberen wij uiteraard wel op in te spelen. 01:37:18.660 --> 01:37:28.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb het nog even over het beeld op GGD-niveau. 01:37:28.110 --> 01:37:30.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is dan maar één GGD als voorbeeld. 01:37:30.520 --> 01:37:33.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij krijgen 40 tot 50 vragen per dag. 01:37:35.240 --> 01:37:36.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben ook wel gekeken vanuit welke hoek die komen. 01:37:36.010 --> 01:37:40.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Die komen van burgers, maar ook best wel veel van professionals, zoals huisartsen 01:37:40.480 --> 01:37:41.890 align:middle line:82% position:46% size:100% die even iets zeker willen weten. 01:37:41.890 --> 01:37:43.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook de bedrijven vallen op. 01:37:43.170 --> 01:37:48.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zitten in Eindhoven met veel bedrijven die relaties hebben met China. 01:37:48.040 --> 01:37:53.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Die hebben daar dus ook vragen over. 01:37:53.460 --> 01:37:55.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Prima. Dan kijk ik naar de tijd. 01:37:55.030 --> 01:38:00.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou de leden die nog willen, de gelegenheid willen geven om nog één vraag te stellen. 01:38:00.200 --> 01:38:02.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begin weer bij de heer Jansen. 01:38:03.210 --> 01:38:08.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb eigenlijk nog één vraag over het vervoer van de mensen terug naar Nederland. 01:38:08.850 --> 01:38:12.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij hebben in hetzelfde vliegtuig gezeten als de mensen uit België. 01:38:13.220 --> 01:38:16.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij een van de mensen uit België is uiteindelijk een infectie vastgesteld. 01:38:16.800 --> 01:38:20.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe zit het dan precies met luchtcirculatie in een vliegtuig? 01:38:20.910 --> 01:38:25.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Kunt u daar misschien iets over zeggen? 01:38:25.690 --> 01:38:32.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Vaccinatie is op dit moment niet beschikbaar, maar ik kan mij wel voorstellen dat daar 01:38:32.170 --> 01:38:32.780 align:middle line:82% position:46% size:100% onderzoek naar gedaan wordt. 01:38:32.780 --> 01:38:35.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is: heeft u daar zicht op? 01:38:35.250 --> 01:38:45.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Kunt u daar wat over vertellen? 01:38:45.410 --> 01:38:49.580 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van Dissel gaf in zijn betoog aan dat het nu het nieuwe coronavirus heet, maar als 01:38:49.580 --> 01:38:52.420 align:middle line:82% position:46% size:100% we weer een nieuw coronavirus krijgen, zouden we de naam moeten wijzigen. 01:38:52.420 --> 01:38:55.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat suggereert eigenlijk dat u zegt: er zal vast wel weer een nieuwe komen. 01:38:55.810 --> 01:39:00.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben wel benieuwd hoe het RIVM denkt dat we dit kunnen voorkomen. 01:39:00.360 --> 01:39:02.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe voorkomen we een nieuw coronavirus? 01:39:02.840 --> 01:39:08.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Of is dat iets dat onvermijdelijk is en we in de toekomst vast nog wel weer een keer gaan tegenkomen? 01:39:08.980 --> 01:39:10.150 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Hijink? 01:39:10.150 --> 01:39:14.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Niet. De heer Veldman ook niet. 01:39:14.500 --> 01:39:23.730 align:middle line:82% position:46% size:100% U gaf even aan dat door een swab af te nemen wordt vastgesteld dat iemand het heeft. 01:39:26.590 --> 01:39:29.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoelang duurt het voordat je weet of iemand ziek is? 01:39:29.250 --> 01:39:31.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Is het gewoon binnen een minuut te weten? 01:39:33.070 --> 01:39:34.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is de periode? 01:39:34.550 --> 01:39:39.710 align:middle line:82% position:46% size:100% En is er enige informatie over mutatie van het virus? 01:39:39.710 --> 01:39:49.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan heb ik zelf nog een vraag over de WHO, die nu de organisatie heeft ingericht. 01:39:49.240 --> 01:39:55.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Krijgt die voldoende medewerking en toegang tot gegevens uit China en andere, Europese landen?Sorry, 01:39:55.650 --> 01:40:01.150 align:middle line:82% position:46% size:100% ik heb de heer Renkema overgeslagen. 01:40:01.150 --> 01:40:01.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was niet de bedoeling. 01:40:01.770 --> 01:40:11.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik lees wel dat er nogal wat internationaal werkende bedrijven vrij vergaande maatregelen nemen. 01:40:11.480 --> 01:40:13.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien doen zij dat vanuit de gedachte "better safe than sorry". 01:40:13.900 --> 01:40:17.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien doen zij dat ook wel om claims te voorkomen. 01:40:17.210 --> 01:40:23.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar als ik deze briefing van vanmiddag zo op mij in laat werken, dan klinkt het alsof jullie zeggen: dat 01:40:23.970 --> 01:40:25.660 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat misschien op dit moment nog wat te ver. 01:40:25.660 --> 01:40:30.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Is het nou prematuur dat bedrijven nu bijvoorbeeld maatregelen nemen, zoals geen mensen meer 01:40:30.750 --> 01:40:32.600 align:middle line:82% position:46% size:100% naar China sturen et cetera? 01:40:36.150 --> 01:40:43.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Om met de laatste vraag te beginnen: ik run geen bedrijf, dus u zal toch echt aan de bedrijven 01:40:43.260 --> 01:40:46.010 align:middle line:82% position:46% size:100% moeten vragen of dat reëel is. 01:40:46.010 --> 01:40:50.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Bedrijven hebben natuurlijk wel met de Arbowet te maken, die bepaalde dingen voorschrijft met betrekking 01:40:50.960 --> 01:40:53.450 align:middle line:82% position:46% size:100% tot het voorkomen van blootstelling van medewerkers. 01:40:53.450 --> 01:40:58.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat soort dingen kunnen mogelijk een rol spelen en die spelen natuurlijk bij ons niet. 01:40:58.910 --> 01:41:05.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar wij doen dat niet, dus daar kan ik u verder ook heel weinig over zeggen. 01:41:05.240 --> 01:41:08.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kom ik op het laboratorium. 01:41:08.720 --> 01:41:13.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat om afname van verschillende bemonsteringen van met name de bovenste luchtwegen. 01:41:13.320 --> 01:41:18.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien gaat het bij opgenomen patiënten ook om andere locaties. 01:41:18.800 --> 01:41:21.260 align:middle line:82% position:46% size:100% We kunnen die tests binnen één dag hebben. 01:41:21.260 --> 01:41:25.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Over het algemeen gaat het sneller, maar het hangt natuurlijk ook een beetje af van het moment op de dag. 01:41:25.980 --> 01:41:32.590 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten dus vrij snel, zeker binnen redelijke tijd, of iemand wel of niet een ziekte heeft 01:41:32.590 --> 01:41:35.080 align:middle line:82% position:46% size:100% ten gevolge van het nieuwe coronavirus. 01:41:35.080 --> 01:41:38.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat komt omdat we natuurlijk testen bij ziekte. 01:41:39.840 --> 01:41:45.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteraard is het zo dat een persoon in isolatie gaat op het moment dat we die test afnemen 01:41:45.320 --> 01:41:46.710 align:middle line:82% position:46% size:100% en een verdenking hebben. 01:41:47.320 --> 01:41:52.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Op dat moment voorkom je eigenlijk al verdere verspreiding en doe je ook alles wat je doet 01:41:52.000 --> 01:41:54.440 align:middle line:82% position:46% size:100% wanneer zo'n test positief blijkt. 01:41:54.440 --> 01:41:58.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Een aantal keren dat er nu getest is, kwam er bijvoorbeeld influenza uit. 01:41:58.950 --> 01:42:04.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarna worden de maatregelen genomen die bij influenza gelden en stop je met de maatregelen die voor 01:42:04.610 --> 01:42:06.490 align:middle line:82% position:46% size:100% dit specifieke virus nodig zijn. 01:42:06.660 --> 01:42:09.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat weten we dus vrij snel. 01:42:09.030 --> 01:42:13.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien is dit nog wel de gelegenheid om te zeggen dat we in Nederland een systeem hebben om via 01:42:13.900 --> 01:42:16.960 align:middle line:82% position:46% size:100% huisartsen allerlei virussen te meten. 01:42:16.960 --> 01:42:20.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij doen dit omdat wij bijvoorbeeld het griepseizoen willen kunnen vaststellen. 01:42:20.360 --> 01:42:25.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij realiseren ons natuurlijk dat wij in de toekomst ook naar dit virus zullen gaan kijken 01:42:25.870 --> 01:42:27.630 align:middle line:82% position:46% size:100% in dergelijke bemonsteringen. 01:42:27.630 --> 01:42:30.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is iets wat wij eigenlijk al vrij snel willen opstarten. 01:42:30.790 --> 01:42:38.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is dan gewoon om naar de toekomst toe een indruk te krijgen van of zo'n virus wel of niet circuleert. 01:42:38.620 --> 01:42:44.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een manier die wij toepassen om een indruk te krijgen van wat er in Nederland allemaal 01:42:44.040 --> 01:42:47.660 align:middle line:82% position:46% size:100% aan virussen rondwaart en waar we wel of niet rekening mee moeten houden. 01:42:48.490 --> 01:42:53.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Nu we de testen ontwikkeld hebben, gaan we uiteraard ook dit soort virussen daarin opnemen, 01:42:53.190 --> 01:42:55.050 align:middle line:82% position:46% size:100% om die actief te monitoren. 01:42:57.310 --> 01:43:04.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien kan ik het even weer hebben over het voorkomen en de opmerking dat er misschien een 01:43:04.480 --> 01:43:07.920 align:middle line:82% position:46% size:100% nieuw coronavirus zou kunnen optreden. 01:43:07.920 --> 01:43:12.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn natuurlijk een heleboel redenen waarom we geregeld met nieuwe virussen worden geconfronteerd. 01:43:12.990 --> 01:43:17.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft alles te maken met hoe wij met de natuur omgaan en hoe wij omgaan 01:43:17.180 --> 01:43:20.540 align:middle line:82% position:46% size:100% met dieren op zo'n dierenmarkt. 01:43:20.540 --> 01:43:24.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij ontginnen ook land dat voorheen oerwoud was. 01:43:24.870 --> 01:43:32.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn allemaal nieuwe contacten van de mens met wat wij dan habitats noemen, specifieke 01:43:32.660 --> 01:43:39.550 align:middle line:82% position:46% size:100% ecologie die maakt dat je soms geconfronteerd wordt met een virus dat voorheen alleen maar 01:43:39.550 --> 01:43:40.150 align:middle line:82% position:46% size:100% in een bepaalde diersoort bestond. 01:43:40.150 --> 01:43:45.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zijn een heleboel voorbeelden van te noemen uit het verleden. 01:43:45.430 --> 01:43:52.540 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten dat die coronavirussen zeer veel voorkomen in het dierenrijk, dus is het geen onredelijke 01:43:52.540 --> 01:43:57.790 align:middle line:82% position:46% size:100% gedachte om te denken dat het misschien nog een keer gaat gebeuren. 01:43:57.790 --> 01:44:05.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd wil je ook met onderzoek helder maken wat de risico's zijn en hoe we die beter in kaart 01:44:05.440 --> 01:44:06.350 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen brengen; daar hadden we het al even over. 01:44:06.350 --> 01:44:10.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe kunnen we als het ware de stap naar voren maken, in plaats van dat we moeten reageren? 01:44:12.210 --> 01:44:13.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar wordt zeker onderzoek naar gedaan. 01:44:13.990 --> 01:44:17.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is natuurlijk een belangrijk punt naar de toekomst. 01:44:17.650 --> 01:44:23.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Vliegtuigen zijn misschien meer iets voor Aura. 01:44:23.730 --> 01:44:27.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn inderdaad internationale richtlijnen voor hoe om te gaan met transmissie van 01:44:27.270 --> 01:44:28.630 align:middle line:82% position:46% size:100% infectie in vliegtuigen. 01:44:28.630 --> 01:44:32.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding heeft ook richtlijnen, 01:44:32.330 --> 01:44:33.490 align:middle line:82% position:46% size:100% ook voor coronavirussen. 01:44:33.490 --> 01:44:36.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Het heeft ook gezegd welke richtlijn voor dit virus van toepassing is. 01:44:36.930 --> 01:44:41.070 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar wordt inderdaad gekeken wie in de directe nabijheid heeft gezeten van een patiënt die 01:44:41.070 --> 01:44:42.980 align:middle line:82% position:46% size:100% symptomatisch was, dus echt klachten had. 01:44:42.980 --> 01:44:47.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat dan om de twee naastgelegen personen in alle richtingen. 01:44:47.810 --> 01:44:53.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou moet worden gezegd dat tot nu toe er geen enkel geval is aangetoond van transmissie 01:44:53.510 --> 01:44:55.090 align:middle line:82% position:46% size:100% van dit virus in een vliegtuig. 01:44:55.090 --> 01:45:00.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn tot nu toe natuurlijk veel, veel patiënten bemonsterd wereldwijd. 01:45:00.400 --> 01:45:06.860 align:middle line:82% position:46% size:100% In dit specifieke geval is het zo dat alle mensen in dit bewuste vliegtuig een mondmasker hebben gedragen. 01:45:07.030 --> 01:45:13.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij moeten we ook zeggen dat wij van de Belgen hebben begrepen dat deze persoon inderdaad via 01:45:13.210 --> 01:45:18.730 align:middle line:82% position:46% size:100% een test uit de keel positief is bevonden, maar dat betekent niet per se dat deze persoon 01:45:18.730 --> 01:45:20.740 align:middle line:82% position:46% size:100% besmettelijk is voor zijn omgeving. 01:45:20.740 --> 01:45:25.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat hebben de autoriteiten uit België ook benadrukt, dus ik hoop dat dat een antwoord is op uw vraag. 01:45:25.900 --> 01:45:32.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal kort ingaan op de vraag over de WHO en in hoeverre de Europese landen en China daar 01:45:32.970 --> 01:45:35.260 align:middle line:82% position:46% size:100% de informatie volledig uitwisselen. 01:45:35.540 --> 01:45:38.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben natuurlijk alleen het professionele beeld van de informatie die wij krijgen 01:45:38.720 --> 01:45:39.890 align:middle line:82% position:46% size:100% via onze eigen kanalen. 01:45:39.890 --> 01:45:45.880 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien inderdaad ten opzichte van SARS in 2003 een veel snellere en 01:45:45.880 --> 01:45:52.030 align:middle line:82% position:46% size:100% completere informatie-uitwisseling vanuit China met de WHO. 01:45:52.030 --> 01:45:57.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Ten aanzien van de andere landen in de wereld, of in Europa, zien wij meteen de informatie-uitwisseling 01:45:57.880 --> 01:46:00.740 align:middle line:82% position:46% size:100% wanneer er sprake is van een geval ergens anders. 01:46:00.740 --> 01:46:04.070 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zien dat landen heel prompt die gevallen melden aan de WHO. 01:46:04.070 --> 01:46:09.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Op dit moment hebben wij dus geen reden om aan te nemen dat dat in Europa niet wordt 01:46:09.630 --> 01:46:11.660 align:middle line:82% position:46% size:100% gemeld volgens de geldende afspraken. 01:46:13.540 --> 01:46:18.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag dat met name omdat Taiwan was uitgesloten van het overleg. 01:46:18.000 --> 01:46:23.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat land is nu ook geconfronteerd met een slachtoffer. 01:46:23.000 --> 01:46:30.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is dus: is ook Taiwan nu wel in die communicatie opgenomen? 01:46:31.580 --> 01:46:34.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou graag willen dat ik die vraag kon beantwoorden, maar dat weet ik helaas niet. 01:46:34.840 --> 01:46:39.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Het hangt inderdaad af van internationale vragen in hoeverre Taiwan behoort tot die 01:46:39.290 --> 01:46:48.390 align:middle line:82% position:46% size:100% 196 ondertekenaars van de IHR. 01:46:48.390 --> 01:46:50.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Er was een vraag over vaccinaties. 01:46:50.990 --> 01:46:56.620 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten, even in het algemeen, dat er verschillende groepen werken aan vaccins voor coronavirussen. 01:46:57.510 --> 01:47:05.330 align:middle line:82% position:46% size:100% In de praktijk is het natuurlijk het meest realistisch om te denken dat het nog maanden, zo niet jaren, duurt 01:47:05.330 --> 01:47:10.580 align:middle line:82% position:46% size:100% voordat die echt op grote schaal beschikbaar zijn voor de mensen en voor dit specifieke coronavirus. 01:47:11.040 --> 01:47:13.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat leert de ervaring uit het verleden gewoon. 01:47:13.710 --> 01:47:19.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor influenza is dat natuurlijk anders, maar daar zijn we veel meer gewend aan hoe dat precies moet. 01:47:20.160 --> 01:47:23.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zal voor dit virus toch meer tijd innemen. 01:47:23.660 --> 01:47:24.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is de verwachting, hoor. 01:47:24.980 --> 01:47:28.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Er was nog een vraag over mutaties. 01:47:28.860 --> 01:47:36.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Men sequencet, zoals dat heet, regelmatig virusisolaten helemaal. 01:47:37.430 --> 01:47:45.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Men onderzoekt dus de erfelijke informatie om te zien of daar verschillen in optreden. 01:47:45.940 --> 01:47:48.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Op zich doen dit soort virussen dat wel. 01:47:48.450 --> 01:47:53.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar bij de initiële gevallen — dat gaat natuurlijk alweer een paar weken terug — waren er in ieder geval 01:47:53.390 --> 01:47:58.040 align:middle line:82% position:46% size:100% nog weinig aanwijzingen voor dat dat een rol speelt bij hoe het virus zich nu gedraagt. 01:47:58.040 --> 01:48:05.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is iets wat virologen natuurlijk nauwkeurig volgen in relatie tot de epidemiologische gegevens met 01:48:05.690 --> 01:48:08.010 align:middle line:82% position:46% size:100% betrekking tot hoe snel de uitbraak zich ontwikkelt. 01:48:14.300 --> 01:48:20.350 align:middle line:82% position:46% size:100% U gaf eerder aan dat de receptor van het nieuwe coronavirus vergelijkbaar is met SARS. 01:48:20.650 --> 01:48:27.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar kan het dan zijn dat die zijn sleutel verbetert, waardoor die makkelijker in een cel kan komen? 01:48:28.350 --> 01:48:31.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is inderdaad één van de zaken die men daarbij onderzoekt. 01:48:31.480 --> 01:48:33.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij maakt gebruik van dezelfde receptor. 01:48:33.050 --> 01:48:37.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik moet daar wel aan toevoegen dat als je daar in detail op inzoomt, je ziet dat hij het toch 01:48:37.710 --> 01:48:39.300 align:middle line:82% position:46% size:100% op een andere wijze doet dan SARS. 01:48:40.750 --> 01:48:44.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat maakt wellicht ook dat het zich toch anders gedraagt. 01:48:44.630 --> 01:48:46.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn exact de dingen die men dan nagaat. 01:48:46.460 --> 01:48:49.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan een virus, als het ware, makkelijker naar binnen komen? 01:48:50.010 --> 01:48:55.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat misschien de productie sneller, of kan hij zich makkelijker weer uit de cel begeven en naar 01:48:55.100 --> 01:48:57.160 align:middle line:82% position:46% size:100% een volgend kwetsbaar persoon gaan? 01:48:57.290 --> 01:49:00.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn exact de punten waar men dat soort onderzoek op toespitst. 01:49:05.350 --> 01:49:08.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij zijn nu alle vragen wel beantwoord. 01:49:08.960 --> 01:49:12.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kijk even rond of er nog een aanvullende vraag gesteld moet worden. 01:49:12.710 --> 01:49:13.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is niet het geval. 01:49:13.940 --> 01:49:19.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan dank ik u alle drie heel erg hartelijk voor uw heldere betoog over moeilijke materie. 01:49:19.580 --> 01:49:21.650 align:middle line:82% position:46% size:100% U heeft het toch aan ons duidelijk gemaakt. 01:49:21.650 --> 01:49:23.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik dank iedereen die hier aanwezig is, of thuis heeft meegekeken. 01:49:23.960 --> 01:49:25.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel.