WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:02.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Goedemorgen. Van harte welkom bij dit algemeen overleg van de commissie voor Binnenlandse Zaken over de 00:00:02.590 --> 00:00:05.300 align:middle line:82% position:46% size:100% bestuursovereenkomst Friese taal en cultuur. 00:00:05.510 --> 00:00:08.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Een bijzonder hartelijk welkom aan de mensen op de publieke tribune. 00:00:08.910 --> 00:00:13.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Het komt niet zo vaak voor, zeg ik maar heel eerlijk, dat er bij een commissievergadering van Binnenlandse 00:00:13.080 --> 00:00:18.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Zaken extra stoelen voor de tafel van de pers neergezet moeten worden om iedereen op de publieke 00:00:18.730 --> 00:00:19.530 align:middle line:82% position:46% size:100% tribune een plek te kunnen geven. 00:00:19.530 --> 00:00:21.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Van harte welkom. 00:00:21.380 --> 00:00:25.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Fijn dat u er bent en dat u interesse heeft voor dit onderwerp. 00:00:25.410 --> 00:00:29.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit algemeen overleg duurt tot maximaal 13.00 uur. 00:00:29.370 --> 00:00:33.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan moeten we ook echt met z'n allen uit deze zaal zijn, omdat hier dan weer een nieuwe groep in komt 00:00:33.500 --> 00:00:36.100 align:middle line:82% position:46% size:100% om een andere vergadering te beginnen. 00:00:36.480 --> 00:00:40.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat we twee uur de tijd hebben voor dit overleg met de minister. 00:00:40.690 --> 00:00:44.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook een hartelijk welkom aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 00:00:44.530 --> 00:00:46.530 align:middle line:82% position:46% size:100% en haar ambtelijke ondersteuning. 00:00:46.730 --> 00:00:54.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Een hartelijk welkom aan de leden van de Tweede Kamer: mevrouw Özütok namens GroenLinks, de heer Futselaar 00:00:54.800 --> 00:01:00.990 align:middle line:82% position:46% size:100% namens de SP — hij is geen lid van deze commissie, maar zal wel namens de SP het woord voeren — mevrouw 00:01:00.990 --> 00:01:10.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Den Boer namens D66, mevrouw De Vries namens de VVD en ik had mijzelf al voorgesteld en ik zal ook de 00:01:10.710 --> 00:01:11.460 align:middle line:82% position:46% size:100% bijdrage namens het CDA verzorgen. 00:01:11.460 --> 00:01:16.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Voordat ik daaraan begin, zal ik mevrouw Den Boer vragen om het voorzitterschap 00:01:16.340 --> 00:01:18.500 align:middle line:82% position:46% size:100% even van mij over te nemen. 00:01:18.500 --> 00:01:22.400 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben een algemeen overleg van twee uur, dat betekent dat wij per persoon 00:01:22.400 --> 00:01:23.880 align:middle line:82% position:46% size:100% vier minuten spreektijd hebben. 00:01:23.880 --> 00:01:30.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal daar een beetje ruimhartig mee omspringen, als u mij echt belooft dat u mij ook gaat helpen om het 00:01:30.800 --> 00:01:32.500 align:middle line:82% position:46% size:100% allemaal voor 13.00 uur klaar te krijgen. 00:01:32.500 --> 00:01:37.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent ook dat ik twee interrupties toesta in tweeën. 00:01:37.480 --> 00:01:44.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Mocht u dus de behoefte hebben om uw collega's te interrumperen, doe dat dan. 00:01:44.150 --> 00:01:51.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor de mensen op de publieke tribune: de Kamerleden kunnen in hun eerste ronde een inbreng leveren 00:01:51.240 --> 00:01:52.240 align:middle line:82% position:46% size:100% en vragen stellen aan de minister. 00:01:52.900 --> 00:01:53.020 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister antwoordt daar dan op. 00:01:53.020 --> 00:01:58.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Vervolgens hebben we een tweede termijn voor nabranders, en het is mogelijk dat dit algemeen 00:01:58.800 --> 00:02:02.820 align:middle line:82% position:46% size:100% overleg aanleiding geeft om nog een debat in de grote zaal te gaan voeren. 00:02:02.820 --> 00:02:08.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zal dan op een later moment zijn, maar dat concluderen we dan aan het eind van dit overleg. 00:02:08.890 --> 00:02:10.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Tot zover de spelregels. 00:02:10.750 --> 00:02:15.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan zou ik het woord willen geven aan mevrouw De Vries namens de VVD. 00:02:16.340 --> 00:02:17.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. 00:02:17.970 --> 00:02:20.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begin toch met iets korts in het Fries. 00:02:20.100 --> 00:02:21.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat de minister dat kan verstaan. 00:02:21.890 --> 00:02:29.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Ús taal, ús flage, ús folksliet, ús betinkingen binne gjin symboalyske saken út it ferline, mar tekens fan 00:02:29.510 --> 00:02:31.940 align:middle line:82% position:46% size:100% trots, frijheden, rjochten en plichten fan ús lân. 00:02:31.940 --> 00:02:38.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat staat in het regeerakkoord over Nederland en ik denk dat het ook voor het Fries, de Friese 00:02:38.400 --> 00:02:40.580 align:middle line:82% position:46% size:100% taal en de provincie Fryslân geldt. 00:02:40.580 --> 00:02:45.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat alle Friezen trots zijn op hun taal en het is dan ook belangrijk dat we die tweede 00:02:45.570 --> 00:02:47.780 align:middle line:82% position:46% size:100% officiële rijkstaal blijven behouden. 00:02:47.840 --> 00:02:50.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is belangrijk dat we daar mensen voor enthousiasmeren, dat we stimuleren, 00:02:50.880 --> 00:02:52.100 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ook faciliteren. 00:02:52.100 --> 00:03:00.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kom ik bij het eerste punt, dat ook al aangestipt is tijdens de aanbieding van de petitie die we zonet 00:03:00.410 --> 00:03:02.150 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben gehad, namelijk het onderwijs. 00:03:02.150 --> 00:03:07.790 align:middle line:82% position:46% size:100% De Raad van Europa is daar heel kritisch over in de zesde voortgangsrapportage. 00:03:07.940 --> 00:03:11.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat wij wel belangrijk vinden, is dat er een versnelling gaat plaatsvinden. 00:03:11.810 --> 00:03:18.060 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien dat de provincie Friesland al heel veel ontheffingen afgeeft en we zijn ook wel benieuwd 00:03:18.060 --> 00:03:21.920 align:middle line:82% position:46% size:100% wat ervoor nodig is om te zorgen dat dat in de toekomst minder gaat gebeuren. 00:03:22.410 --> 00:03:28.750 align:middle line:82% position:46% size:100% We denken namelijk dat het belangrijk is dat op de scholen gewoon ook Fries geleerd wordt. 00:03:28.750 --> 00:03:30.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kom ik bij het toezicht. 00:03:30.000 --> 00:03:32.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zijn ook veel vragen over. 00:03:32.380 --> 00:03:36.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat doet de onderwijsinspectie nou eigenlijk bij het toezicht op het onderwijs in de Friese taal? 00:03:36.870 --> 00:03:40.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar wordt ook wat heen en weer gewezen. 00:03:40.290 --> 00:03:44.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat altijd jammer, en ik zou graag van de minister willen weten welke oplossingen zij 00:03:44.180 --> 00:03:49.670 align:middle line:82% position:46% size:100% ziet om samen met de provincie Friesland en de onderwijsinspectie vanuit BZK te kijken hoe we 00:03:49.670 --> 00:03:54.490 align:middle line:82% position:46% size:100% dat kunnen verbeteren, zodat er beter toezicht is op de Friese taal in het onderwijs. 00:03:54.490 --> 00:04:00.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Een ander belangrijk punt dat ook de Raad van Europa aanstipt, is de rechtspraak en 00:04:00.460 --> 00:04:04.020 align:middle line:82% position:46% size:100% het gebruik van de Friese taal daarin. 00:04:04.020 --> 00:04:08.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zien dat de minister in een reactie in de Leeuwarder Courant in ieder geval wijst naar de 00:04:08.880 --> 00:04:13.290 align:middle line:82% position:46% size:100% provincie Fryslân en ik vind dat wel wat jammer, want ik denk dat het eigenlijk een gezamenlijke 00:04:13.290 --> 00:04:20.550 align:middle line:82% position:46% size:100% verantwoordelijkheid van de provincie en van het ministerie van BZK zou moeten zijn om toch te kijken 00:04:20.550 --> 00:04:22.760 align:middle line:82% position:46% size:100% of er praktische oplossingen gevonden kunnen worden. 00:04:22.760 --> 00:04:25.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteindelijk is Kneppelfreed niet voor niets geweest. 00:04:25.710 --> 00:04:30.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat de minister weet wat Kneppelfreed was, anders kan ik het straks altijd nog toelichten. 00:04:31.710 --> 00:04:33.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Een laatste belangrijke punt voor ons ... 00:04:33.720 --> 00:04:34.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, ik heb nog twee punten. 00:04:34.350 --> 00:04:40.980 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben zonet de petitie van Sis Tsiis aangeboden gekregen over de zichtbaarheid van het Fries 00:04:40.980 --> 00:04:44.220 align:middle line:82% position:46% size:100% in de omgeving, in de samenleving. 00:04:44.220 --> 00:04:47.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Een van de voorbeelden daarvan was op het politie-uniform. 00:04:47.310 --> 00:04:52.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben wel benieuwd naar de reactie van de minister, hoe zij daarnaar kijkt en hoe we misschien ook 00:04:52.320 --> 00:04:58.550 align:middle line:82% position:46% size:100% wel op andere manieren het Fries meer zichtbaar kunnen maken in de omgeving. 00:04:58.550 --> 00:05:00.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn laatste punt is de zorg. 00:05:00.250 --> 00:05:06.170 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien dat heel veel mensen als ze ouder worden, toch veel vaker en sneller terugvallen op de Friese 00:05:06.170 --> 00:05:07.110 align:middle line:82% position:46% size:100% taal, de eerste taal die ze hebben geleerd. 00:05:07.110 --> 00:05:10.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zie je bijvoorbeeld ook bij mensen met dementie. 00:05:10.270 --> 00:05:13.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het belangrijk dat daar aandacht voor is. 00:05:13.470 --> 00:05:18.500 align:middle line:82% position:46% size:100% De provincie heeft daar wel een project voor, maar we zijn ook wel benieuwd hoe het ministerie ertegen 00:05:18.500 --> 00:05:24.310 align:middle line:82% position:46% size:100% aankijkt en hoe we verder zouden kunnen stimuleren dat er in de zorg, zeker ook voor ouderen, voldoende 00:05:24.310 --> 00:05:25.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Friese taal gebruikt wordt. 00:05:25.750 --> 00:05:27.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. 00:05:27.430 --> 00:05:29.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, mevrouw De Vries. 00:05:29.470 --> 00:05:31.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Ruim binnen de vier minuten. 00:05:31.180 --> 00:05:34.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan geef ik nu het woord aan mevrouw Den Boer namens D66. 00:05:35.170 --> 00:05:36.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. 00:05:36.900 --> 00:05:41.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Met de geweldige Elfstedenzwemtocht nog vers in het geheugen bespreken we vandaag 00:05:41.450 --> 00:05:43.610 align:middle line:82% position:46% size:100% de Friese taal en cultuur. 00:05:44.370 --> 00:05:52.010 align:middle line:82% position:46% size:100% De komende eeuw dreigen wereldwijd meer dan 6.000 van de 7.000 talen te verdwijnen, en 00:05:52.010 --> 00:05:56.130 align:middle line:82% position:46% size:100% dat terwijl taal een ontzettend belangrijk onderdeel is van iemands identiteit. 00:05:56.530 --> 00:06:01.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Een gemeenschappelijke taal geeft het gevoel van verbondenheid en eigenheid. 00:06:01.620 --> 00:06:07.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Verschillende regio's in Nederland zetten zich dan ook in voor het behoud van hun taal, denk daarbij 00:06:07.180 --> 00:06:12.220 align:middle line:82% position:46% size:100% aan het convenant erkenning Nedersaksische taal of het convenant over de Limburgse taal dat we 00:06:12.220 --> 00:06:13.950 align:middle line:82% position:46% size:100% deze zomer kunnen verwachten. 00:06:14.440 --> 00:06:20.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarnaast snap ik ook heel goed dat de Friezen alles op alles zetten om ervoor te zorgen dat het Fries niet 00:06:20.460 --> 00:06:24.200 align:middle line:82% position:46% size:100% een van die 6.000 wegkwijnende talen wordt. 00:06:24.320 --> 00:06:28.600 align:middle line:82% position:46% size:100% D66 vindt het dan ook goed om te zien dat de minister zich daarvoor inzet. 00:06:28.770 --> 00:06:33.370 align:middle line:82% position:46% size:100% De bestuursovereenkomst die in dit debat aan de orde is, toont hoge ambities als het aankomt op het 00:06:33.370 --> 00:06:35.540 align:middle line:82% position:46% size:100% waarborgen van de Friese taal en cultuur. 00:06:35.940 --> 00:06:37.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn complimenten daarvoor. 00:06:37.050 --> 00:06:41.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb nog wel vragen over de concrete uitwerking van de ambities. 00:06:41.810 --> 00:06:48.160 align:middle line:82% position:46% size:100% De kern van mijn betoog is: het streven van de minister is goed, maar het is wel van belang 00:06:48.160 --> 00:06:51.500 align:middle line:82% position:46% size:100% dat bijvoorbeeld scholen en gemeenten met deze afspraken uit de voeten kunnen. 00:06:51.500 --> 00:06:57.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Het onderwijs speelt natuurlijk een grote rol bij het in stand houden van de Friese taal. 00:06:57.450 --> 00:07:04.990 align:middle line:82% position:46% size:100% De expertencommissie van de Raad van Europa vindt dat er te weinig Fries wordt gegeven op Friese scholen, 00:07:05.140 --> 00:07:07.460 align:middle line:82% position:46% size:100% een zorg die ook onder de Friezen zelf leeft. 00:07:07.460 --> 00:07:13.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Veel scholen krijgen een ontheffing voor het vak Fries, omdat ze niet aan bepaalde kerndoelen voldoen. 00:07:14.380 --> 00:07:19.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Heeft de minister zicht op de redenen waarom die kerndoelen door scholen niet worden gehaald? 00:07:19.940 --> 00:07:21.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoeveel scholen betreft dit eigenlijk? 00:07:21.150 --> 00:07:28.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Het streven is dat in 2030 alle Friese scholen aan de kerndoelen voldoen; dat 00:07:28.300 --> 00:07:30.460 align:middle line:82% position:46% size:100% betekent geen ontheffingen meer. 00:07:30.460 --> 00:07:35.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat lijkt me een hele opgave, zeker voor de kleine scholen in de regio. 00:07:35.260 --> 00:07:37.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Heeft de minister zelf met de scholen gesproken? 00:07:37.590 --> 00:07:40.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe kijken zij aan tegen dit streven? 00:07:40.050 --> 00:07:44.900 align:middle line:82% position:46% size:100% En op welke manier worden scholen gestimuleerd om deze kerndoelen te halen?Voorzitter. 00:07:45.410 --> 00:07:51.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Een taal leeft pas als die in het dagelijks leven ook als voertaal wordt gebruikt. 00:07:51.880 --> 00:07:55.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Zichtbaarheid in de openbare ruimte is daarbij essentieel. 00:07:55.660 --> 00:07:59.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij is een belangrijke rol weggelegd voor de provincie. 00:07:59.220 --> 00:08:03.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is aan de provincie om gemeenten en bestuursorganen te stimuleren, een 00:08:03.180 --> 00:08:04.670 align:middle line:82% position:46% size:100% actief taalbeleid te voeren. 00:08:04.670 --> 00:08:07.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is daarin de stand van zaken? 00:08:07.290 --> 00:08:08.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Doen veel gemeenten dit al? 00:08:08.800 --> 00:08:12.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Is er met Friese gemeenten gesproken over dit proces? 00:08:12.270 --> 00:08:17.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Moeten alle bestuursorganen in de provincie een actief taalbeleid voeren, of wordt er juist 00:08:17.450 --> 00:08:20.670 align:middle line:82% position:46% size:100% onderscheid gemaakt?Voorzitter. 00:08:20.770 --> 00:08:21.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan de rechtspraak. 00:08:21.850 --> 00:08:26.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Duidelijk beleid op het gebied van Fries in de rechtspraak lijkt al een tijdje te ontbreken. 00:08:27.080 --> 00:08:31.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Concrete afspraken moeten nog volgen uit overleg tussen de provincie en de rechtspraak. 00:08:31.720 --> 00:08:34.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is daarin de voortgang, zo vraag ik aan de minister. 00:08:34.730 --> 00:08:36.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Zijn er in dit kader al overleggen geweest? 00:08:36.820 --> 00:08:42.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Zou de minister iets voelen voor de aanbeveling van het Mercator Europees Kenniscentrum, namelijk dat er 00:08:42.660 --> 00:08:48.040 align:middle line:82% position:46% size:100% onderzoek moet komen om het gebruik van de Friese taal binnen de rechtspraak in kaart te brengen?Tot slot 00:08:48.040 --> 00:08:55.200 align:middle line:82% position:46% size:100% stel ik aan de minister simpelweg de vraag wat zij vindt van het European Citizens Initiative voor het 00:08:57.360 --> 00:09:03.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Minority SafePack, om ervoor te zorgen dat onder andere ook de Friese taal en cultuur behouden blijven. 00:09:03.520 --> 00:09:05.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. 00:09:05.230 --> 00:09:06.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, mevrouw Den Boer. 00:09:06.250 --> 00:09:08.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan geef ik nu het woord aan de heer Futselaar namens de SP. 00:09:08.880 --> 00:09:12.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u, voorzitter. 00:09:12.080 --> 00:09:18.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik voer het woord namens de SP met enige terughoudendheid, omdat het als Nedersaksische 00:09:18.360 --> 00:09:22.110 align:middle line:82% position:46% size:100% jongen uit Groningen toch een beetje voelt alsof je in het hol van de leeuw zit. 00:09:23.180 --> 00:09:28.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar serieus, taal, cultuur en identiteit zijn in de praktijk met elkaar verstrengeld. 00:09:28.790 --> 00:09:33.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Zonder taal als drager hebben cultuur en identiteit het in de praktijk vaak moeilijk. 00:09:33.770 --> 00:09:38.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom is de toekomst van de Friese taal ook belangrijk, niet alleen voor de taal als 00:09:38.250 --> 00:09:42.500 align:middle line:82% position:46% size:100% communicatiemiddel, maar ook omdat het feitelijk gaat om de Friese cultuur en de Friese 00:09:42.500 --> 00:09:44.080 align:middle line:82% position:46% size:100% identiteit in de toekomst. 00:09:44.080 --> 00:09:49.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Met betrekking tot het bestuursakkoord, dat in grote lijnen goed nieuws is, hebben we een aantal puntjes. 00:09:49.800 --> 00:09:53.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is net al vrij veel gezegd over onderwijs en de ontheffingen. 00:09:53.380 --> 00:09:56.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn fractie maakt zich daar ook zorgen om, vooral over het waarom. 00:09:56.240 --> 00:09:58.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Is het een kwestie van onwil hier en daar? 00:09:58.510 --> 00:10:00.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Is het een kwestie van het niet georganiseerd krijgen? 00:10:01.940 --> 00:10:05.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Waarom blijft deze situatie voortgaan? 00:10:05.140 --> 00:10:08.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil ook een punt maken over de Fryske Akademy. 00:10:09.900 --> 00:10:12.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Die verkeert in zwaar weer, financieel sowieso. 00:10:12.810 --> 00:10:17.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Tegelijkertijd is in de bestuursovereenkomst de omschrijving over de toekomst wat onhelder. 00:10:17.340 --> 00:10:23.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik citeer: "De aard van de verbinding tussen de Fryske Akademy en de KNAW" — de Koninklijke Nederlandse 00:10:23.230 --> 00:10:27.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Academie van Wetenschappen, zeg ik daar even bij — "wordt door henzelf in onderling overleg bepaald". 00:10:27.030 --> 00:10:30.020 align:middle line:82% position:46% size:100% En verderop: "Veranderingen in de aard van de verbinding vinden in de zomer van 2019"— dat 00:10:30.020 --> 00:10:35.300 align:middle line:82% position:46% size:100% is dus nu — "plaats door de KNAW en Fryske Akademy, in overeenstemming met de minister 00:10:35.300 --> 00:10:38.460 align:middle line:82% position:46% size:100% van OCW en de provincie Fryslân". 00:10:38.460 --> 00:10:41.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is mij niet helemaal duidelijk wat dat betekent. 00:10:41.440 --> 00:10:45.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Betekent dit een wijziging, dus dat de Fryske Akademy geen deel meer uitmaakt van de instituten 00:10:45.170 --> 00:10:46.840 align:middle line:82% position:46% size:100% en onderzoeksorganisaties van de KNAW? 00:10:46.840 --> 00:10:50.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is in het verleden expliciet vastgelegd. 00:10:50.510 --> 00:10:56.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het niet zo is, wat betekenen die zinnen dan precies? 00:10:58.390 --> 00:11:01.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zogenaamde gatewayonderzoek wordt meegenomen, maar het gatewayonderzoek is nog niet voor 00:11:01.950 --> 00:11:02.930 align:middle line:82% position:46% size:100% de buitenwereld bekend. 00:11:02.930 --> 00:11:06.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij vinden het een wat verontrustende passage. 00:11:06.800 --> 00:11:09.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar komt bij dat de toekomst financieel onzeker is. 00:11:09.810 --> 00:11:14.000 align:middle line:82% position:46% size:100% De provincie Fryslân en de KNAW verwachten op dit moment dat de Akademy haar tekorten, ik 00:11:14.000 --> 00:11:18.810 align:middle line:82% position:46% size:100% geloof van meer dan 3 ton, opvangt door in te teren op de financiële reserves. 00:11:18.810 --> 00:11:25.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan misschien even, maar dat is natuurlijk geen langetermijnoplossing; het is niet houdbaar. 00:11:25.080 --> 00:11:26.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Er moet dus linksom of rechtsom geld bij. 00:11:26.820 --> 00:11:27.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Of moet er worden ingekrompen? 00:11:27.640 --> 00:11:31.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is natuurlijk niet alleen aan de minister, maar ook aan de provincie. 00:11:31.630 --> 00:11:32.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Is daar toch iets van een visie op? 00:11:32.550 --> 00:11:35.430 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben het hier wel over een sleutelspeler als het gaat om 00:11:35.430 --> 00:11:38.330 align:middle line:82% position:46% size:100% wetenschappelijk en cultureel onderzoek in de regio. 00:11:38.330 --> 00:11:41.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is onwenselijk om die toekomst lang ongewis te laten. 00:11:41.400 --> 00:11:44.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Over de rechtspraak is al eerder wat gezegd. 00:11:44.090 --> 00:11:46.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is toch een beetje teleurstellend. 00:11:46.270 --> 00:11:54.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp dat rechtbanken onafhankelijk zijn en dat je daar beperkt invloed op hebt als het gaat om de 00:11:54.390 --> 00:11:56.680 align:middle line:82% position:46% size:100% gewenste vanzelfsprekendheid van het Fries. 00:11:56.680 --> 00:11:59.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het wordt nu alleen bij de provincie gelegd. 00:11:59.030 --> 00:12:04.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag me af of de provincie an sich afdoende een positie heeft om daar met rechtbanken op een 00:12:04.660 --> 00:12:06.730 align:middle line:82% position:46% size:100% gelijkwaardige manier over in gesprek te gaan. 00:12:06.730 --> 00:12:10.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kabinet heeft een wat stevigere positie. 00:12:10.550 --> 00:12:14.170 align:middle line:82% position:46% size:100% En wat als er geen animo blijkt? 00:12:14.170 --> 00:12:18.580 align:middle line:82% position:46% size:100% De stip op de horizon is dat in 2030 Fries in de rechtspraak vanzelfsprekend is. 00:12:18.580 --> 00:12:21.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Waar willen we dan in 2025 al staan? 00:12:21.520 --> 00:12:23.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat doen we als er dan geen vooruitgang is? 00:12:23.200 --> 00:12:29.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Moet de minister dan toch niet op een gegeven moment zeggen: ik ga mij hiermee bemoeien?Mijn laatste punt, 00:12:29.390 --> 00:12:32.500 align:middle line:82% position:46% size:100% voorzitter, is de leerstoel Friese taal en cultuur aan de universiteit van Grins. 00:12:32.500 --> 00:12:40.560 align:middle line:82% position:46% size:100% De bestuursafspraken voor de financiering vanuit het Rijk lopen af in 2022. 00:12:40.560 --> 00:12:42.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan eindigt de rijksbijdrage dus in principe. 00:12:42.220 --> 00:12:47.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is toevallig ook het jaar waarin de ergste bezuinigingen op onder andere letterenopleidingen 00:12:47.980 --> 00:12:52.390 align:middle line:82% position:46% size:100% plaatsvinden, aan de hand van de commissie-Van Rijn, waarover wij maandag gaan spreken. 00:12:52.390 --> 00:12:58.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Op het moment dat de rijksbijdrage wegvalt, dreigen er dus ook extra kortingen voor de 00:12:58.320 --> 00:12:59.710 align:middle line:82% position:46% size:100% geesteswetenschappen, voor de letteren. 00:12:59.710 --> 00:13:03.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kan mij voorstellen dat met name de kleinste opleidingen en de kleinste onderzoeksplekken 00:13:03.290 --> 00:13:05.180 align:middle line:82% position:46% size:100% het meeste onder druk komen te staan. 00:13:05.180 --> 00:13:09.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vraag mij af: hoe kunnen we het voortbestaan van die leerstoel op de wat langere termijn garanderen? 00:13:09.870 --> 00:13:15.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Is daar binnen het kabinet over nagedacht?Dank u wel, voorzitter. 00:13:16.800 --> 00:13:18.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, meneer Futselaar. 00:13:18.280 --> 00:13:21.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan geef ik het woord aan mevrouw Özütok namens GroenLinks. 00:13:21.950 --> 00:13:24.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. 00:13:24.720 --> 00:13:27.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Vandaag spreken we over de Friese taal en cultuur. 00:13:27.140 --> 00:13:30.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Taal en cultuur zijn nauw verbonden met elkaar. 00:13:30.560 --> 00:13:37.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Als tweetalige is mijn ervaring dat je continu ergens in je hoofd tussen twee talen schakelt en vertaalt. 00:13:37.620 --> 00:13:40.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor jezelf, en soms ook voor een ander. 00:13:40.720 --> 00:13:45.070 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat begreep mijn schoonmoeder, een Friezin, die voorzitter was van de plaatselijke 00:13:45.070 --> 00:13:51.380 align:middle line:82% position:46% size:100% plattelandsvrouwen en zich hard maakte voor een levendige Friese taal, als geen ander. 00:13:51.710 --> 00:13:58.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij klaagden weleens bij elkaar, omdat we er last van hadden dat we de bedoeling van wat 00:13:58.400 --> 00:14:05.150 align:middle line:82% position:46% size:100% we wilden in de andere taal naar ons eigen gevoel niet heel goed konden weergeven. 00:14:05.230 --> 00:14:09.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Die worsteling snap ik dus. 00:14:09.970 --> 00:14:14.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je een andere moedertaal hebt, maak je dat iedere keer mee. 00:14:14.270 --> 00:14:15.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat verbindt mij met dit onderwerp. 00:14:15.950 --> 00:14:22.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is belangrijk dat de overheid het gebruik van het Fries en andere regionale talen 00:14:22.110 --> 00:14:23.670 align:middle line:82% position:46% size:100% zo veel mogelijk faciliteert. 00:14:23.670 --> 00:14:26.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij willen vandaag een aantal punten bespreken met de minister. 00:14:27.160 --> 00:14:32.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Allereerst deelt GroenLinks de zorg dat de doelstellingen uit de bestuursovereenkomst Friese 00:14:32.050 --> 00:14:37.590 align:middle line:82% position:46% size:100% taal en cultuur soms erg algemeen zijn en dat daardoor achteraf lastig is vast te stellen of 00:14:37.590 --> 00:14:40.830 align:middle line:82% position:46% size:100% de doelen daadwerkelijk gehaald zijn. 00:14:41.010 --> 00:14:45.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoe gaat de minister ervoor zorgen dat we over vier jaar goed kunnen beoordelen welke 00:14:45.730 --> 00:14:48.000 align:middle line:82% position:46% size:100% doelen wel en niet gehaald zijn? 00:14:48.540 --> 00:14:53.110 align:middle line:82% position:46% size:100% En hoe zit het met de regiefunctie van de provincie Friesland? 00:14:53.110 --> 00:15:01.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Wordt de provincie daartoe ook goed gefaciliteerd?In artikel 3.1 van de bestuursovereenkomst lezen we 00:15:01.190 --> 00:15:06.430 align:middle line:82% position:46% size:100% dat vanwege de staatsrechtelijke positie van de rechtspraak er in deze overeenkomst geen afspraken 00:15:06.430 --> 00:15:11.940 align:middle line:82% position:46% size:100% gemaakt kunnen worden over het gebruik van de Friese taal in de rechtspraak, en dat de provincie Friesland 00:15:11.940 --> 00:15:16.500 align:middle line:82% position:46% size:100% hier met de rechtbank en het gerechtshof nadere afspraken over moet maken. 00:15:16.790 --> 00:15:18.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit bevreemdt ons enigszins. 00:15:18.830 --> 00:15:23.530 align:middle line:82% position:46% size:100% We begrijpen de staatsrechtelijke positie van de rechtspraak, maar als we willen dat het Fries een 00:15:23.530 --> 00:15:29.310 align:middle line:82% position:46% size:100% volwaardige taal is, dan moet ook in de rechtszaal het Fries onverkort gesproken kunnen worden. 00:15:29.620 --> 00:15:34.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Juist wanneer mensen voor een rechter verschijnen, is het van belang om ze in hun eigen, vertrouwde 00:15:34.120 --> 00:15:36.250 align:middle line:82% position:46% size:100% taal te kunnen laten communiceren. 00:15:36.250 --> 00:15:41.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is dan ook juist aan de rijksoverheid om zich hiervoor in te spannen als 00:15:41.720 --> 00:15:43.940 align:middle line:82% position:46% size:100% gesprekspartner van de rechtspraak. 00:15:44.440 --> 00:15:48.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is vreemd dat de provincie dit maar moet bespreken. 00:15:48.650 --> 00:15:51.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag een nadere toelichting van de minister op dit punt. 00:15:51.670 --> 00:15:57.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag ook een bevestiging van het belang van de mogelijkheid om in het Fries te procederen. 00:15:57.370 --> 00:16:01.130 align:middle line:82% position:46% size:100% In het verlengde hiervan: hoe zit het eigenlijk met het gebruik van het Fries bij de Hoge 00:16:01.130 --> 00:16:05.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Raad en de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State?Voorzitter. 00:16:05.860 --> 00:16:09.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil overgaan tot het onderwijs. 00:16:09.170 --> 00:16:14.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij de behandeling van de wetgeving over het Frysk, is veel aandacht geweest voor het onderwijs. 00:16:14.950 --> 00:16:16.260 align:middle line:82% position:46% size:100% De inspectie moest op orde. 00:16:16.260 --> 00:16:20.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Er moest veel geïnvesteerd worden in de pabo's om leraren op te leiden om 00:16:20.610 --> 00:16:22.100 align:middle line:82% position:46% size:100% les te kunnen geven in het Frysk. 00:16:22.100 --> 00:16:28.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik verzoek de minister om in overleg met de provincie inzicht te verstrekken in de stand van zaken hiervan. 00:16:28.450 --> 00:16:32.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is naar onze waarneming weinig concrete voortgang geboekt. 00:16:32.030 --> 00:16:37.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn bijvoorbeeld maar weinig leerkrachten met voldoende kennis van de Friese taal. 00:16:37.030 --> 00:16:42.610 align:middle line:82% position:46% size:100% De aantekening Frysk krijgen pabostudenten wanneer ze voldoende lessen hebben bijgewoond. 00:16:42.610 --> 00:16:49.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Of ze daar ook wat van hebben opgestoken, wordt niet getoetst. 00:16:49.570 --> 00:16:53.810 align:middle line:82% position:46% size:100% 80% van de kinderen in Friesland verlaat de basisschool zonder basale schrijf- en 00:16:53.810 --> 00:16:55.910 align:middle line:82% position:46% size:100% leesvaardigheid in de Friese taal. 00:16:55.920 --> 00:16:58.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister ingaan op hoe het daarmee staat? 00:16:59.000 --> 00:17:06.160 align:middle line:82% position:46% size:100% En zijn er betrouwbare cijfers over de kennis van het Fries onder basisschoolkinderen?Voor het 00:17:06.160 --> 00:17:11.490 align:middle line:82% position:46% size:100% voortbestaan van een taal is het van groot belang dat kinderen de taal actief leren spreken. 00:17:11.510 --> 00:17:15.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij krijgen zorgelijke signalen over het gebrek aan Fries in de kinderopvang. 00:17:15.680 --> 00:17:20.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Door de vercommercialisering van de kinderopvang is er steeds minder aandacht voor meertaligheid, 00:17:20.980 --> 00:17:23.820 align:middle line:82% position:46% size:100% terwijl het daar juist belangrijk kan zijn. 00:17:23.820 --> 00:17:25.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Graag een reactie van de minister. 00:17:26.210 --> 00:17:30.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Een ander punt van zorg is het op langere termijn voortbestaan van de opleiding Fries 00:17:30.610 --> 00:17:32.320 align:middle line:82% position:46% size:100% aan de Rijksuniversiteit Groningen. 00:17:32.320 --> 00:17:38.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Om deze studie een steviger basis te geven, zou het goed zijn om nu alvast de intentie uit te spreken dat 00:17:38.530 --> 00:17:42.980 align:middle line:82% position:46% size:100% deze opleiding ook na 2023 voort kan blijven bestaan. 00:17:43.140 --> 00:17:46.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Hoe staat het nu met de Fryske Akademy? 00:17:46.340 --> 00:17:48.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Andere woordvoerders hebben daar ook over gesproken. 00:17:48.250 --> 00:17:51.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze organisatie zit nu al een tijdje in zwaar weer. 00:17:51.410 --> 00:17:57.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister ons de actuele stand van zaken rondom deze organisatie geven?Voorzitter. 00:17:57.780 --> 00:18:02.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Vanuit Friesland horen we dat er belang wordt gehecht aan het stimuleren van de zichtbaarheid van de Friese 00:18:02.180 --> 00:18:08.690 align:middle line:82% position:46% size:100% taal, bijvoorbeeld op auto's en uniformen van de politie, en bij andere overheidsorganisaties. 00:18:08.690 --> 00:18:15.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Minderheidstalen overleven immers alleen wanneer er ook voldoende publieke status is voor de taal. 00:18:15.410 --> 00:18:18.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Het Fries is nu in het openbare leven nauwelijks zichtbaar. 00:18:18.820 --> 00:18:24.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Juist overheidsinstanties kunnen bijdragen aan praktische vormen van statusverhoging 00:18:24.290 --> 00:18:26.280 align:middle line:82% position:46% size:100% door publieke zichtbaarheid. 00:18:26.460 --> 00:18:27.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, tot slot. 00:18:27.540 --> 00:18:32.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn fractie zou het goed vinden als er een evaluatie van het Europees Handvest voor regionale talen of 00:18:32.350 --> 00:18:35.890 align:middle line:82% position:46% size:100% talen van minderheden en het verdrag komt. 00:18:36.670 --> 00:18:38.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Waar staan we als Nederland? 00:18:38.380 --> 00:18:39.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Doet de rijksoverheid genoeg? 00:18:39.800 --> 00:18:42.860 align:middle line:82% position:46% size:100% De EU wil minderheidstalen actief beschermen. 00:18:43.010 --> 00:18:45.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Nederland steunt dit beleid; tenminste, wel op papier. 00:18:45.690 --> 00:18:48.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar hoe serieus neemt men het in de praktijk? 00:18:48.370 --> 00:18:52.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister zo'n evaluatie aan ons toezeggen?Dank u wel. 00:18:54.410 --> 00:18:55.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan u wel, mevrouw Özütok. 00:18:55.640 --> 00:18:59.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zag een aantal mensen opkijken toen een bel afging in de zaal. 00:18:59.470 --> 00:19:03.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Die bel is vooral bedoeld zodat wij met elkaar weten wat er in de grote zaal gebeurt. 00:19:03.790 --> 00:19:05.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze was voor een schorsing. 00:19:05.220 --> 00:19:10.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Kijk dus niet vreemd op als de bel nog een keer gaat. 00:19:10.350 --> 00:19:16.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Als de bel heel lang gaat, moeten wij naar de grote zaal om te gaan stemmen, maar wij hebben geen reden 00:19:16.400 --> 00:19:18.450 align:middle line:82% position:46% size:100% om aan te nemen dat dit vanochtend nodig is. 00:19:19.780 --> 00:19:21.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit even ter verduidelijking. 00:19:21.030 --> 00:19:21.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter: Den Boer 00:19:21.850 --> 00:19:28.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Aan mij als lid van de commissie voor Binnenlandse Zaken de eer om het voorzitterschap zeer 00:19:28.290 --> 00:19:32.310 align:middle line:82% position:46% size:100% tijdelijk over te nemen. 00:19:32.310 --> 00:19:34.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil de heer Van der Molen van het CDA graag de gelegenheid geven om zijn bijdrage te leveren. 00:19:34.330 --> 00:19:38.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is bijzonder aardig van u. 00:19:38.860 --> 00:19:41.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Foarsitter. Taal rekket de identiteit fan minsken. 00:19:41.770 --> 00:19:45.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Foar in grut part fan de ynwenners fan Fryslân is dat 't Frysk. 00:19:45.870 --> 00:19:50.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik las vorige week in de Leeuwarder Courant dat de Tweede Kamer niet meer beschikt over iemand die het 00:19:50.750 --> 00:19:56.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Fries kan vertalen, dus ik doe het nu maar gewoon even zelf: "Taal raakt de identiteit van mensen. 00:19:56.650 --> 00:20:01.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor een groot deel van de inwoners van Fryslân is dat het Fries." Dat was op zich niet zo heel moeilijk. 00:20:01.980 --> 00:20:04.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij had de minister het in de eerste zin al meteen door. 00:20:04.260 --> 00:20:10.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. In de zesde rapportage die we hebben gekregen over de toestand van het Fries en het 00:20:10.600 --> 00:20:16.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden lezen we, als we naar de cijfers kijken, 00:20:16.170 --> 00:20:18.450 align:middle line:82% position:46% size:100% dat het op zich goed zou moeten gaan met het Fries. 00:20:18.780 --> 00:20:21.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gevoel in Friesland is echt wel anders. 00:20:21.850 --> 00:20:28.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor het eerst in lange tijd gaan mensen de straat op, ook vandaag weer, om te protesteren tegen 00:20:28.590 --> 00:20:31.660 align:middle line:82% position:46% size:100% hoe het gaat, of in ieder geval om iedereen te laten weten hoe het beter moet. 00:20:31.660 --> 00:20:36.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Namens het CDA wil ik mij daar vandaag graag bij aansluiten. 00:20:36.310 --> 00:20:42.650 align:middle line:82% position:46% size:100% De stelling die ik betrek, is dat het niet alleen een verantwoordelijkheid is van lokale gemeenten 00:20:42.650 --> 00:20:49.910 align:middle line:82% position:46% size:100% en ook niet alleen van de provincie, maar dat als rechtsopvolger de handtekening van de minister onder 00:20:49.910 --> 00:20:55.360 align:middle line:82% position:46% size:100% de Europese afspraak staat en dat het dus ook een zorg en een verantwoordelijkheid van de minister 00:20:55.360 --> 00:20:58.920 align:middle line:82% position:46% size:100% is om er iets aan bij te dragen. 00:20:58.920 --> 00:21:05.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. In Friesland wordt positief over de betrokkenheid van de minister gesproken, maar 00:21:05.540 --> 00:21:07.930 align:middle line:82% position:46% size:100% er zijn ook kritische kanttekeningen bij de inhoud van de bestuursovereenkomst. 00:21:07.930 --> 00:21:09.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb er nog een aantal opmerkingen over. 00:21:09.920 --> 00:21:14.430 align:middle line:82% position:46% size:100% De eerste is dat in de bestuursovereenkomst Friese taal en cultuur nog altijd het hoofdstuk 00:21:14.430 --> 00:21:16.260 align:middle line:82% position:46% size:100% over de rechtspraak ontbreekt. 00:21:16.260 --> 00:21:19.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een beetje p.m., zo van: daar gaan we nog iets voor opschrijven. 00:21:21.780 --> 00:21:23.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Hoelang moeten we daar nog op wachten? 00:21:23.170 --> 00:21:24.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Het wordt tijd dat dit wordt ingevuld. 00:21:27.350 --> 00:21:31.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we dat gaan invullen, is het van belang dat er echt aandacht komt voor het gebruik 00:21:31.930 --> 00:21:33.410 align:middle line:82% position:46% size:100% van Fries tijdens rechtszaken. 00:21:33.410 --> 00:21:38.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Steeds meer "Friese rechtszaken" gaan naar andere steden als Assen, Groningen, Zwolle en Almelo. 00:21:38.640 --> 00:21:42.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is daar niets aan de hand met de inhoud, maar dan wordt het wel een beetje een papieren 00:21:42.550 --> 00:21:47.370 align:middle line:82% position:46% size:100% werkelijkheid dat je tegen de rechter je verklaring in het Fries mag afleggen. 00:21:47.370 --> 00:21:50.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou graag een reactie van de minister willen op die situatie. 00:21:50.270 --> 00:21:57.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. De Nederlandse overheid dient het Friese onderwijs te verbeteren. 00:21:57.770 --> 00:21:59.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ook een taak van de provincie. 00:22:00.400 --> 00:22:02.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Op dat punt hebben collega's al een paar zaken genoemd. 00:22:02.700 --> 00:22:04.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil heel graag inzoomen op de inspectie. 00:22:06.230 --> 00:22:07.140 align:middle line:82% position:46% size:100% De provincie mag veel. 00:22:07.140 --> 00:22:14.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Die mag doelen stellen en ontheffingen afgeven, maar die mag geen toezicht houden, want dat 00:22:14.000 --> 00:22:15.100 align:middle line:82% position:46% size:100% is aan de onderwijsinspectie. 00:22:15.530 --> 00:22:17.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Het CDA is van mening dat de provincie in dit geval ook over de inspectie op 00:22:17.720 --> 00:22:19.400 align:middle line:82% position:46% size:100% het onderwijs zou moeten gaan. 00:22:20.520 --> 00:22:22.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zou wat ons betreft het uitgangspunt moeten zijn. 00:22:22.780 --> 00:22:24.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarover zijn nadere afspraken nodig. 00:22:24.310 --> 00:22:26.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Al jaren is dit een discussie. 00:22:26.310 --> 00:22:30.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik de minister van Onderwijs vraag of hij het een goed idee vindt dat de provincie 00:22:30.150 --> 00:22:35.270 align:middle line:82% position:46% size:100% samen met de onderwijsinspectie de inspectie vormgeeft, zegt hij nee. 00:22:35.270 --> 00:22:40.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ken de minister van Binnenlandse Zaken als veel meer bereid om eens even over de grenzen heen te 00:22:40.870 --> 00:22:43.240 align:middle line:82% position:46% size:100% bekijken welke overheid welke bevoegdheid heeft. 00:22:43.370 --> 00:22:45.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Sterker nog, de minister heeft daar sterke opvattingen over. 00:22:45.900 --> 00:22:49.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik stel die vraag dus ook maar gewoon even aan de minister van Binnenlandse Zaken. 00:22:49.020 --> 00:22:54.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Vindt u ook niet dat, als we het Fries op school waar willen maken, de provincie samen met het Rijk de 00:22:54.850 --> 00:22:56.900 align:middle line:82% position:46% size:100% inspectie daarop mogelijk zou moeten kunnen maken? 00:22:56.900 --> 00:23:02.730 align:middle line:82% position:46% size:100% En bent u, wat wel van belang is, bereid om daarover het gesprek aan te gaan?Voorzitter. 00:23:02.730 --> 00:23:08.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Er wordt behoorlijk geïnvesteerd in de opleiding van docenten, in de jongens en meiden die voor 00:23:08.350 --> 00:23:11.570 align:middle line:82% position:46% size:100% de klas willen staan in Friesland en die het Fries ook goed moeten beheersen. 00:23:11.570 --> 00:23:16.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is nog niet veel duidelijk over wat de kwaliteit is als zij uitstromen. 00:23:16.650 --> 00:23:18.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de minister bereid om daar nader onderzoek naar te doen? 00:23:18.930 --> 00:23:24.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo weten we precies dat de mensen die onze jongeren de Friese taal moeten aanleren van voldoende kwaliteit 00:23:24.810 --> 00:23:26.370 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn en dat goed kunnen doen. 00:23:26.370 --> 00:23:30.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik sluit me aan bij de vragen over de Fryske Akademy. 00:23:30.410 --> 00:23:32.610 align:middle line:82% position:46% size:100% In het verleden is de Fryske Akademy altijd ter discussie gesteld bij de KNAW. 00:23:32.610 --> 00:23:36.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is een beetje een vreemde eend in de bijt, maar zo kennen we er wel meer. 00:23:37.270 --> 00:23:41.710 align:middle line:82% position:46% size:100% De bestendige lijn van de rijksoverheid en van voorgaande ministers was: kom niet aan de Fryske 00:23:41.710 --> 00:23:44.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Akademy, die er gewoon bij hoort, ook al heeft ze een heel bijzondere taak. 00:23:44.840 --> 00:23:49.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou graag van de minister willen weten of dat nog altijd de opvatting van de rijksoverheid is. 00:23:50.000 --> 00:23:52.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat hopen wij als CDA wel. 00:23:52.990 --> 00:23:57.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Dan nog een paar praktische, kleinere zaken die ik toch aan de orde wilde stellen. 00:23:58.570 --> 00:24:01.070 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister heeft een adviesraad, DINGtiid. 00:24:01.070 --> 00:24:05.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Die adviseert niet alleen de provincie, maar ook de minister, over het Fries en het Friese taalbeleid. 00:24:05.970 --> 00:24:09.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Deze raad krijgt daar een bijdrage voor, van de provincie, maar ook van het Rijk. 00:24:09.710 --> 00:24:14.840 align:middle line:82% position:46% size:100% De provincie is heel ruimhartig en zegt: als er inflatie is, berekenen we dat gewoon 00:24:14.840 --> 00:24:16.700 align:middle line:82% position:46% size:100% door en groeit uw bedrag mee. 00:24:17.050 --> 00:24:17.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Het Rijk doet dat niet. 00:24:17.850 --> 00:24:24.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat niet over spectaculaire bedragen, maar als je dat budget op peil wil houden, vind ik het passend 00:24:24.080 --> 00:24:26.650 align:middle line:82% position:46% size:100% dat je het een beetje laat meegroeien. 00:24:26.650 --> 00:24:32.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Wil de minister daar positief naar kijken, nu ze toch bezig is om de begroting voor 00:24:32.540 --> 00:24:34.690 align:middle line:82% position:46% size:100% volgend jaar te maken?Voorzitter. 00:24:34.690 --> 00:24:36.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan nog een punt over de Friese media. 00:24:36.390 --> 00:24:40.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Omrop Fryslân mag op basis van de vertegenwoordiging van de Friese taal 00:24:40.270 --> 00:24:42.540 align:middle line:82% position:46% size:100% ook op NPO2 documentaires uitzenden. 00:24:42.540 --> 00:24:44.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zijn vaak goede documentaires. 00:24:45.380 --> 00:24:51.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Alleen heeft de NPO vorig jaar bedacht dat ook op dat budget geen indexatie plaatsvindt. 00:24:51.650 --> 00:24:57.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent voor een regionale omroep al gauw een inkomstenderving van €50.000 per jaar. 00:24:57.210 --> 00:24:59.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat telt snel op, kan ik u vertellen. 00:24:59.660 --> 00:25:01.890 align:middle line:82% position:46% size:100% €50.000 is toch 1 fte die je niet kunt inzetten. 00:25:03.730 --> 00:25:06.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Vanwege het belang van de Friese taal zou ik de minister willen vragen of zij bereid is om het 00:25:06.360 --> 00:25:11.570 align:middle line:82% position:46% size:100% daarover te hebben met de NPO voor de komende jaren, want ook dat budget moet op peil blijven als het Rijk 00:25:11.570 --> 00:25:13.720 align:middle line:82% position:46% size:100% serieus werk wil maken van het Fries in de media. 00:25:13.720 --> 00:25:20.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik heb nog een laatste punt, aansluitend bij de opmerkingen die andere collega's hebben 00:25:20.040 --> 00:25:21.770 align:middle line:82% position:46% size:100% gemaakt: de zichtbaarheid van het Fries. 00:25:21.930 --> 00:25:24.360 align:middle line:82% position:46% size:100% In de hoek van deze zaal staat het Friese politie-uniform. 00:25:24.360 --> 00:25:26.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ons vanochtend aangeboden. 00:25:26.810 --> 00:25:36.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar op nog veel meer terreinen en vestigingsplekken zou de rijksoverheid iets kunnen doen aan de 00:25:36.600 --> 00:25:39.470 align:middle line:82% position:46% size:100% aanwezigheid van de Friese taal, bijvoorbeeld in het tekstgebruik en bij het plaatsen van borden. 00:25:39.470 --> 00:25:42.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat hoeft dan alleen maar in Friesland, maar daar is het juist zo nodig. 00:25:42.810 --> 00:25:48.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Want inderdaad, zoals mevrouw Özütok zei: als de overheid laat zien dat ze belang hecht aan het Fries, 00:25:48.000 --> 00:25:49.950 align:middle line:82% position:46% size:100% laat dan anderen zien dat het echt belangrijk is. 00:25:50.470 --> 00:25:54.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Op het moment dat het niet zichtbaar is, zeg je eigenlijk: het is niet belangrijk 00:25:54.140 --> 00:25:55.140 align:middle line:82% position:46% size:100% genoeg om te laten zien. 00:25:55.790 --> 00:26:00.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister de Kamer nader informeren over hoe zij op al die plekken waar de 00:26:00.710 --> 00:26:06.520 align:middle line:82% position:46% size:100% rijksoverheid aantreedt in Fryslân de Friese taal zichtbaar kan hanteren?Voorzitter, dat 00:26:06.520 --> 00:26:08.410 align:middle line:82% position:46% size:100% was mijn laatste vraag aan de minister. 00:26:10.560 --> 00:26:12.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Bedankt voor uw bijdrage, meneer Van der Molen. 00:26:12.580 --> 00:26:15.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter: Van der Molen 00:26:15.260 --> 00:26:20.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Hartelijk dank. De minister heeft tien minuten van onze tijd nodig om haar 00:26:20.630 --> 00:26:21.380 align:middle line:82% position:46% size:100% beantwoording voor te bereiden. 00:26:21.380 --> 00:26:21.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Die gunnen we haar graag. 00:26:21.870 --> 00:26:25.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze zei al meteen: als het goed is. 00:26:25.230 --> 00:26:26.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat prima. 00:38:14.790 --> 00:38:19.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kijk even de gedeputeerde aan die op het midden van de publieke tribune zit of zij … Maar ik weet dat als 00:38:19.920 --> 00:38:22.540 align:middle line:82% position:46% size:100% zij gaat schreeuwen … Laten wij dat maar niet doen. 00:38:22.540 --> 00:38:25.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je uit Makkum komt, dan kun je dat heel goed. 00:38:26.140 --> 00:38:34.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Oóh, ik heb na deze vergadering weer iets goed te maken, merk ik. 00:38:34.320 --> 00:38:38.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geef het woord aan de minister voor de beantwoording van de gestelde vragen. 00:38:38.900 --> 00:38:40.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. 00:38:40.330 --> 00:38:43.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Laat ik meteen beginnen met op te merken dat ik de gedeputeerde zo helemaal niet ken. 00:38:43.530 --> 00:38:45.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar wil ik straks wel meer van weten! 00:38:45.010 --> 00:38:46.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doen we na de vergadering. 00:38:46.690 --> 00:38:47.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Vindt u dat goed? 00:38:47.590 --> 00:38:50.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vind ik een goed idee. 00:38:50.040 --> 00:38:55.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, via u veel dank aan iedereen die hier aanwezig is en aan de woordvoerders voor 00:38:55.170 --> 00:38:56.720 align:middle line:82% position:46% size:100% hun vragen en opmerkingen van zonet. 00:38:56.720 --> 00:39:00.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien mag ik beginnen met te zeggen dat ik natuurlijk heel trots ben dat ik mijzelf minister van 00:39:00.860 --> 00:39:06.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties mag noemen, maar daarmee ben ik ook de minister van Friese Zaken. 00:39:06.580 --> 00:39:12.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat vind ik heel bijzonder, want het gaat inderdaad over de tweede rijkstaal, de moedertaal 00:39:12.960 --> 00:39:16.920 align:middle line:82% position:46% size:100% van meer dan 300.000 Friezen. 00:39:16.920 --> 00:39:22.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Taal is, zoals wij allemaal weten, een belangrijk onderdeel van identiteit, regionale identiteit, 00:39:22.520 --> 00:39:27.810 align:middle line:82% position:46% size:100% persoonlijke identiteit, en de cultuur waar mensen zich mee vereenzelvigen. 00:39:27.950 --> 00:39:36.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij weten ook dat de taal die het dichtst bij je staat vaak de taal is van je hart en je emotie. 00:39:36.280 --> 00:39:41.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik vind het ontzettend belangrijk dat wij bezig zijn om het Fries levend te houden 00:39:41.860 --> 00:39:43.730 align:middle line:82% position:46% size:100% en toekomstbestendig te maken. 00:39:43.730 --> 00:39:46.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus nogmaals dank voor de komst van zo veel mensen. 00:39:46.750 --> 00:39:51.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet dat er naast de gedeputeerde — die had ik al genoemd — ook vertegenwoordigers van 00:39:51.080 --> 00:39:54.290 align:middle line:82% position:46% size:100% verschillende organisaties aanwezig zijn waarmee wij al intensief contact hebben gehad, ook in de 00:39:54.290 --> 00:39:56.880 align:middle line:82% position:46% size:100% voorbereiding van de bestuursovereenkomst. 00:39:56.880 --> 00:40:03.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik noem de Fryske Beweging, de actiegroep Sis Tsiis en het orgaan voor de Friese taal DINGtiid. 00:40:03.370 --> 00:40:07.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kom daar dadelijk nog even op terug, omdat daar vragen over zijn gesteld. 00:40:07.190 --> 00:40:11.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik neem aan dat iedereen hier aanwezig is vanwege het feit dat u, net als ik, 00:40:11.570 --> 00:40:14.280 align:middle line:82% position:46% size:100% het Fries een warm hart toedraagt. 00:40:14.280 --> 00:40:19.490 align:middle line:82% position:46% size:100% De bestuursafspraak staat vandaag op de agenda. 00:40:19.490 --> 00:40:22.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik de afkorting BFTK gebruik, dan is dat jargon. 00:40:22.190 --> 00:40:26.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik bied alvast bij voorbaat mijn excuses aan, want misschien verval ik daar een enkele keer in. 00:40:26.450 --> 00:40:31.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een belangrijke bestuursafspraak, want daarin hebben wij afspraken gemaakt over het gebruik van het 00:40:31.250 --> 00:40:36.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Fries in het onderwijs, in de rechtspraak, in het bestuurlijk verkeer niet te vergeten, in de media, 00:40:36.150 --> 00:40:42.830 align:middle line:82% position:46% size:100% in het culturele, economische en sociale leven, eigenlijk in alle grensoverschrijdende uitwisselingen 00:40:42.830 --> 00:40:45.740 align:middle line:82% position:46% size:100% waar ook in Friesland sprake van is. 00:40:45.740 --> 00:40:50.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij geven daarmee uitdrukking aan onze gezamenlijke verantwoordelijkheid, maar wij proberen daar dus ook 00:40:50.480 --> 00:40:55.000 align:middle line:82% position:46% size:100% heel concrete en meetbare afspraken over te maken. 00:40:55.000 --> 00:41:00.920 align:middle line:82% position:46% size:100% In de voorbereiding daarvan heb ik gevraagd hoe dit hiervoor is gegaan. 00:41:00.920 --> 00:41:06.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begreep dat op 4 juli 1989 de eerste Bestuursafspraak Friese taal 00:41:06.370 --> 00:41:08.260 align:middle line:82% position:46% size:100% en cultuur is ondertekend. 00:41:08.410 --> 00:41:15.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee is het begin gemaakt van de afspraak tussen het Rijk en de provincie om samen te werken aan het 00:41:15.360 --> 00:41:20.160 align:middle line:82% position:46% size:100% in stand houden van de Friese taal en cultuur. 00:41:20.160 --> 00:41:26.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen is gezegd dat wij ervoor moeten zorgen dat de inwoners altijd de mogelijkheid hebben om zich binnen 00:41:26.250 --> 00:41:32.300 align:middle line:82% position:46% size:100% de provincie Friesland in het Fries of in het Nederlands, al naar gelang, te kunnen uiten. 00:41:32.300 --> 00:41:39.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Door dat nu opnieuw te doen in 2019 onderstrepen wij weer het belang daarvan. 00:41:39.050 --> 00:41:46.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vond het een heel mooi moment toen ik samen met de commissaris van de Koning op 30 november vorig jaar 00:41:47.480 --> 00:41:48.900 align:middle line:82% position:46% size:100% een nieuwe bestuursafspraak heb getekend. 00:41:48.900 --> 00:41:53.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben daar toen ook van gezegd — dat onderstreep ik vandaag graag nog een keer — dat het de meest 00:41:53.710 --> 00:41:57.520 align:middle line:82% position:46% size:100% ambitieuze bestuursafspraak ooit is op dit punt. 00:41:57.520 --> 00:42:00.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was bij het Lân fan taal in Leeuwarden. 00:42:01.020 --> 00:42:04.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij zetten een stip op de horizon en kijken echt vooruit. 00:42:04.190 --> 00:42:06.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij durven ook ver vooruit te kijken. 00:42:06.960 --> 00:42:14.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben ook concrete doelen gesteld, bijvoorbeeld het doel dat het aantal moedertaalsprekers — dat 00:42:14.220 --> 00:42:19.610 align:middle line:82% position:46% size:100% betekent mensen die het echt goed kunnen lezen, schrijven en spreken — in 2030 moet zijn toegenomen 00:42:19.610 --> 00:42:25.460 align:middle line:82% position:46% size:100% met 10% en dat het aantal tweede- en derdetaalsprekers, dat het Fries goed kan verstaan 00:42:25.460 --> 00:42:28.580 align:middle line:82% position:46% size:100% en spreken, ook in 2030 met 10% moet zijn toegenomen. 00:42:28.580 --> 00:42:30.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een heel concreet doel. 00:42:30.950 --> 00:42:32.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij streven naar groei. 00:42:32.760 --> 00:42:35.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij moeten ons daar samen voor inzetten. 00:42:35.950 --> 00:42:39.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Niemand kan dat alleen doen. 00:42:39.300 --> 00:42:44.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk ook dat het belangrijk is dat het vanzelfsprekend is en blijft dat je je in 00:42:44.970 --> 00:42:47.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Friesland in het Fries kunt uiten. 00:42:47.650 --> 00:42:49.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zitten dus afspraken achter. 00:42:49.320 --> 00:42:53.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Die gaan over financiering en over de uitvoering van wettelijke taken, maar bijvoorbeeld ook over iets als 00:42:53.460 --> 00:42:55.960 align:middle line:82% position:46% size:100% de leerstoel; daar werd net ook aan gerefereerd. 00:42:55.960 --> 00:42:57.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kom er nog graag op terug. 00:42:57.240 --> 00:43:03.440 align:middle line:82% position:46% size:100% De leerstoel Fries taal- en letterkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen ga ik vanuit 00:43:03.440 --> 00:43:04.070 align:middle line:82% position:46% size:100% BZK in de komende jaren financieren. 00:43:04.070 --> 00:43:09.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat ook om de mogelijkheid om Friestalige modellen te gebruiken voor het indienen van 00:43:09.000 --> 00:43:13.750 align:middle line:82% position:46% size:100% de kandidatenlijsten voor de verschillende verkiezingen die wij hebben. 00:43:17.830 --> 00:43:21.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is misschien het beste om de concrete vragen gewoon langs te lopen. 00:43:21.460 --> 00:43:24.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik maak één kleine opmerking vooraf. 00:43:24.520 --> 00:43:28.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben de minister van Binnenlandse Zaken en daarmee ben ik ook de minister van Friese Zaken. 00:43:28.890 --> 00:43:30.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Zoals ik al zei, ben ik daar trots op. 00:43:30.520 --> 00:43:34.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik kan het niet alleen, want ik ben niet de minister van alle zaken. 00:43:34.480 --> 00:43:36.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb dus ook mijn collega's daarbij nodig. 00:43:36.490 --> 00:43:39.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal in de beantwoording zo nu en dan verwijzen naar mijn collega's. 00:43:39.870 --> 00:43:44.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar goed, ik zit hier namens het kabinet, dus ik kan collega's daar natuurlijk wel op aanspreken. 00:43:44.150 --> 00:43:45.610 align:middle line:82% position:46% size:100% En ik kan ook de andere overheden daarop aanspreken. 00:43:45.610 --> 00:43:50.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik ben juist heel blij met de rol die het bestuur van de provincie Friesland hierin speelt. 00:43:52.290 --> 00:43:56.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook zijn de andere lokale overheden, de gemeenten, hier heel hard voor nodig. 00:43:56.720 --> 00:44:02.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geldt natuurlijk ook voor de sectoren onderwijs en rechtspraak, want daar moet het allemaal gebeuren. 00:44:02.740 --> 00:44:08.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus eigenlijk is die bestuursafspraak een agenda waar heel veel actoren achter zitten 00:44:08.190 --> 00:44:12.720 align:middle line:82% position:46% size:100% die zich allemaal willen en gaan inzetten voor de Friese taal en cultuur. 00:44:12.720 --> 00:44:19.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, ik wil de beantwoording doen in drie onderdelen en aan het eind wil ik nog een 00:44:19.910 --> 00:44:21.730 align:middle line:82% position:46% size:100% aantal overige vragen beantwoorden. 00:44:21.730 --> 00:44:25.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begin maar even met de zichtbaarheid van het Fries in al haar aspecten. 00:44:25.020 --> 00:44:25.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar heeft u allemaal over gesproken. 00:44:25.150 --> 00:44:30.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat heeft ook weer te maken met de uitvoering van de bestuursafspraak. 00:44:30.910 --> 00:44:36.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik spreek ook over het onderwijs, en over alle vragen die daarover zijn gesteld, en het gebruik 00:44:36.000 --> 00:44:37.710 align:middle line:82% position:46% size:100% van het Fries in de rechtspraak. 00:44:39.940 --> 00:44:44.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begin met de zichtbaarheid van het Fries. 00:44:45.660 --> 00:44:50.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij kunnen daar op allerlei manieren een bijdrage aan leveren. 00:44:50.550 --> 00:44:52.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Overigens heb ik laatst geprobeerd om daar zelf een kleine bijdrage aan te leveren 00:44:52.930 --> 00:44:56.060 align:middle line:82% position:46% size:100% door in het Fries te twitteren. 00:44:56.110 --> 00:45:01.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik merk daarbij wel op dat het helaas niet mijn moedertaal is, dus ik hoop altijd maar dat het klopt. 00:45:01.760 --> 00:45:05.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik nodig de Friezen hier in de zaal uit om het te zeggen als het niet zo is, want 00:45:05.780 --> 00:45:06.380 align:middle line:82% position:46% size:100% dan moeten wij dat verbeteren. 00:45:06.380 --> 00:45:15.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Vooral het CDA en de VVD hebben in hun inbreng heel erg de nadruk gelegd op de zichtbaarheid. 00:45:15.340 --> 00:45:21.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben in de bestuursafspraak gezegd dat wet- en regelgeving die betrekking heeft op 00:45:21.470 --> 00:45:25.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Friese taal en cultuur ook beschikbaar moet worden gesteld in het Fries. 00:45:25.600 --> 00:45:31.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat wij een mededeling doen in de Staatscourant, waarbij een besluit als 00:45:31.780 --> 00:45:35.410 align:middle line:82% position:46% size:100% één besluit wordt gepubliceerd in het Nederlands en vervolgens in het Fries. 00:45:36.570 --> 00:45:41.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarnaast is afgesproken dat de provincie en het Rijk zich inzetten om het functioneel gebruik van 00:45:41.220 --> 00:45:48.820 align:middle line:82% position:46% size:100% het Fries — dat betekent dat je het ook zichtbaar maakt — zo veel mogelijk te vergroten. 00:45:48.820 --> 00:45:54.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Soms gaat het over formele zaken, bijvoorbeeld bewegwijzeringsborden. 00:45:54.620 --> 00:45:58.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik door Friesland rijd, dan heb ik de indruk dat dit vrij consequent gebeurt. 00:45:58.630 --> 00:46:02.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het kan natuurlijk ook op een heleboel andere manieren. 00:46:03.530 --> 00:46:10.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Toen Leeuwarden culturele hoofdstad was, hebben wij bijvoorbeeld gezien dat dit niet alleen de Nederlandse 00:46:10.710 --> 00:46:16.980 align:middle line:82% position:46% size:100% cultuur tot uitdrukking heeft gebracht, maar ook juist de Friese taal en cultuur een boost heeft gegeven. 00:46:16.980 --> 00:46:23.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat Friesland en Leeuwarden er ook heel goed in zijn om dat door te trekken tot ver na het einde 00:46:24.510 --> 00:46:27.130 align:middle line:82% position:46% size:100% van het zijn van culturele hoofdstad. 00:46:27.130 --> 00:46:33.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik vind het evident dat zichtbaarheid daarbij helpt. 00:46:33.540 --> 00:46:38.350 align:middle line:82% position:46% size:100% BZK en de provincie gaan samen kijken naar hoe we dat kunnen vergroten. 00:46:39.990 --> 00:46:47.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is in het bestuurlijk verkeer — ik geloof dat mevrouw Den Boer daarnaar vroeg — logisch dat alle 00:46:47.570 --> 00:46:53.620 align:middle line:82% position:46% size:100% bestuursorganen verplicht zijn om regels op te stellen over het gebruik van de Friese taal en om een 00:46:53.620 --> 00:46:55.840 align:middle line:82% position:46% size:100% taalbeleidsplan op te stellen. 00:46:57.370 --> 00:46:58.750 align:middle line:82% position:46% size:100% De gemeenten, het waterschap en de veiligheidsregio zijn in overleg met de provincie over hoe zij 00:46:58.750 --> 00:47:05.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb het hierbij over alle Friese gemeenten. 00:47:06.260 --> 00:47:09.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Enkele gemeenten zijn hiervan uitgezonderd, omdat zij niet in het Friese taalgebied liggen. 00:47:09.250 --> 00:47:19.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan gaat het over de Waddeneilanden. 00:47:23.230 --> 00:47:27.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat wij dit goed moeten monitoren. 00:47:27.100 --> 00:47:34.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Gedurende de looptijd van het bestuursakkoord moeten wij af en toe de peilstok erin steken, kijken naar 00:47:34.950 --> 00:47:37.050 align:middle line:82% position:46% size:100% hoe het gaat en elkaar daar scherp op houden. 00:47:37.050 --> 00:47:40.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zal de provincie ook zeker doen. 00:47:41.350 --> 00:47:46.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Özütok zei terecht dat de provincie een regiefunctie te voeren heeft. 00:47:46.310 --> 00:47:52.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij krijgt daar van ons ook een bijdrage voor, zodat de provincie ook echt in staat 00:47:52.480 --> 00:47:53.500 align:middle line:82% position:46% size:100% is om deze taak uit te voeren. 00:47:53.500 --> 00:47:55.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is dus financiering voor geregeld. 00:47:55.730 --> 00:48:01.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kom ik op een ander punt rond de zichtbaarheid. 00:48:01.250 --> 00:48:05.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb even gespiekt, maar ik zie inderdaad dat mooie politie-uniform hierachter staan. 00:48:08.060 --> 00:48:14.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is zo'n vraag waarvan ik natuurlijk niet zelf kan zeggen of dit kan of moet, want dit ligt echt op het 00:48:14.870 --> 00:48:17.710 align:middle line:82% position:46% size:100% bordje van mijn collega van Justitie en Veiligheid. 00:48:17.710 --> 00:48:24.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal die vraag naar hem doorgeleiden. 00:48:24.840 --> 00:48:28.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dan misschien nog over die doelen. 00:48:28.560 --> 00:48:32.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Özütok vroeg hoe wij die doelen kunnen meten. 00:48:32.390 --> 00:48:35.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb ze net voor een deel ook opgesomd. 00:48:35.520 --> 00:48:37.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het gaat natuurlijk ook over een langetermijnvisie. 00:48:37.770 --> 00:48:41.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben het helemaal met haar eens dat als je dat wil bereiken, je ook tussentijds moet 00:48:41.150 --> 00:48:43.820 align:middle line:82% position:46% size:100% toetsen dat het ook echt gebeurt. 00:48:43.820 --> 00:48:48.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik noem bijvoorbeeld de toename van de moedertaalsprekers en de tweede- en derdetaalsprekers. 00:48:49.730 --> 00:48:54.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom zeggen wij dat de looptijd tot 2023 is, maar het doel is natuurlijk nog verder weg gesteld. 00:48:54.270 --> 00:48:58.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat wij tussentijds, in 2021, samen met de provincie een evaluatie willen 00:48:58.060 --> 00:49:03.270 align:middle line:82% position:46% size:100% doen om een tussenstand op te maken. 00:49:03.270 --> 00:49:09.160 align:middle line:82% position:46% size:100% Zo kijken wij of wij op stoom zijn en of wij de doelen lijken te gaan halen. 00:49:09.160 --> 00:49:14.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Als uit de evaluatie blijkt dat we ergens achterlopen, dan betekent dat dat we daar aandacht aan moeten 00:49:14.420 --> 00:49:18.990 align:middle line:82% position:46% size:100% besteden en dat we iets moeten doen om die doelen weer binnen bereik te krijgen. 00:49:18.990 --> 00:49:21.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Overigens denk ik dat we het gewoon moeten halen. 00:49:21.130 --> 00:49:26.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Nogmaals, dit is de manier om dat te doen. 00:49:26.320 --> 00:49:34.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is goed dat er een tussentijdse evaluatie komt om te kijken hoe het gaat met het behalen van die doelen. 00:49:34.900 --> 00:49:41.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik neem aan dat er dan ook goed wordt gemonitord om die tussentijdse evaluatie mogelijk te maken. 00:49:41.870 --> 00:49:51.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de minister bereid om ons van die monitoring op de hoogte te stellen, zodat wij in de 00:49:53.960 --> 00:49:56.280 align:middle line:82% position:46% size:100% ontwikkelingen kunnen worden meegenomen? 00:49:56.280 --> 00:50:03.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Özütok vraagt eigenlijk naar "tussentijds, tussentijds". 00:50:03.410 --> 00:50:08.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik snap heel goed dat de Kamer op de hoogte wil worden gehouden en ik begrijp ook best dat één keer in de 00:50:08.540 --> 00:50:11.660 align:middle line:82% position:46% size:100% twee jaar qua frequentie misschien te laag is. 00:50:11.660 --> 00:50:17.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we kunnen afspreken dat het niet een evaluatie of iets dergelijks is, maar gewoon een indruk, dan ... 00:50:17.920 --> 00:50:20.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is natuurlijk heel goed mogelijk dat we verschillende doelen op verschillende 00:50:20.550 --> 00:50:23.390 align:middle line:82% position:46% size:100% manieren meten en monitoren. 00:50:25.000 --> 00:50:33.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Die evaluatie in 2021 zal uitvoeriger zijn, maar ik zeg mevrouw Özütok graag toe om een voorstel 00:50:33.290 --> 00:50:36.150 align:middle line:82% position:46% size:100% te doen voor de manier waarop ik de Kamer van de ontwikkelingen op de hoogte kan houden. 00:50:36.150 --> 00:50:46.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb van Tjibbe Joustra pas gehoord dat het woord "monitoren" nogal verbloemend kan zijn. 00:50:51.920 --> 00:50:54.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat woord zouden we als Kamer eigenlijk niet te veel moeten gebruiken. 00:50:54.870 --> 00:50:58.940 align:middle line:82% position:46% size:100% We zouden vooral moeten gaan naar doen en regelen. 00:50:58.940 --> 00:51:06.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij zijn er best wel wat concrete zaken die we voor elkaar zouden kunnen krijgen, bijvoorbeeld in het 00:51:07.780 --> 00:51:09.480 align:middle line:82% position:46% size:100% bestuurlijk verkeer, dat de minister daarnet noemde. 00:51:09.480 --> 00:51:16.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk aan het stellen van een eis voor Friese taalvaardigheden in vacatureteksten 00:51:16.470 --> 00:51:17.690 align:middle line:82% position:46% size:100% voor het openbaar bestuur. 00:51:17.690 --> 00:51:20.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Denk aan wethouders, burgemeesters et cetera. 00:51:20.500 --> 00:51:26.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat lijkt mij een hele concrete doelstelling die we gewoon op een vrij eenvoudige manier met elkaar in het 00:51:26.510 --> 00:51:28.200 align:middle line:82% position:46% size:100% algemeen in Friesland zouden kunnen realiseren. 00:51:28.200 --> 00:51:30.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat is uw reactie daarop? 00:51:31.400 --> 00:51:37.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zei net al dat al deze instanties en organisaties dat natuurlijk zelf ook graag willen. 00:51:38.770 --> 00:51:43.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij nemen de verantwoordelijkheid op zich om daarvoor te zorgen. 00:51:46.520 --> 00:51:47.950 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben daar afspraken over gemaakt. 00:51:47.950 --> 00:51:52.600 align:middle line:82% position:46% size:100% De organisaties gaan dat doen en periodiek zullen wij natuurlijk vragen: hoe gaat dat, 00:51:52.600 --> 00:51:53.700 align:middle line:82% position:46% size:100% waar lopen jullie tegen aan? 00:51:53.700 --> 00:51:57.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan ik dan weer gebruiken om de Kamer daarvan op de hoogte te stellen. 00:51:57.300 --> 00:52:00.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Het echte meetpunt zit in de evaluatie. 00:52:00.300 --> 00:52:02.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Den Boer heeft helemaal gelijk. 00:52:02.400 --> 00:52:05.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Als iedereen zou wachten tot er weer een evaluatie aankomt, zouden we er niks mee 00:52:05.650 --> 00:52:08.420 align:middle line:82% position:46% size:100% opschieten in de dagelijkse praktijk, maar dat is helemaal niet mijn indruk. 00:52:08.420 --> 00:52:13.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik merk dat de instanties juist heel gemotiveerd zijn om hiermee aan de slag te gaan. 00:52:14.210 --> 00:52:20.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Uiteraard is de motivatie er wel, maar het gaat er ook om dat men in staat wordt gesteld om ... 00:52:20.870 --> 00:52:27.860 align:middle line:82% position:46% size:100% De gemeenten moeten natuurlijk ook ondersteund worden bij bijvoorbeeld gemeentelijke 00:52:29.410 --> 00:52:30.570 align:middle line:82% position:46% size:100% dienstverlening in de Friese taal. 00:52:31.750 --> 00:52:38.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat Friezen daar heel erg van kunnen profiteren in hun contact met 00:52:38.950 --> 00:52:40.920 align:middle line:82% position:46% size:100% deze decentrale overheden. 00:52:40.920 --> 00:52:44.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat kan de minister daarin concreet betekenen? 00:52:45.210 --> 00:52:51.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Tussen monitoren en doen zit de wereld van het stimuleren en het faciliteren. 00:52:51.290 --> 00:52:56.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister binnen dat arsenaal aan mogelijkheden concreter aangeven wat zij als 00:52:56.370 --> 00:53:00.470 align:middle line:82% position:46% size:100% verantwoordelijke minister kan doen? 00:53:00.470 --> 00:53:07.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Door hier aandacht voor te hebben en door echt een ambitieuze bestuursafspraak met al die partijen 00:53:07.590 --> 00:53:11.400 align:middle line:82% position:46% size:100% te maken, geef ik natuurlijk uitdrukking aan het feit dat ik het heel belangrijk vind dat die Friese 00:53:11.400 --> 00:53:13.830 align:middle line:82% position:46% size:100% taal actief wordt gebruikt. 00:53:13.830 --> 00:53:18.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee moedig ik echt het gebruik van de Friese taal in openbare diensten in Friesland aan. 00:53:19.590 --> 00:53:22.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is ook nog de Wet gebruik Friese taal. 00:53:22.500 --> 00:53:28.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat inwoners van Friesland gewoon het recht hebben om in het Fries contact te hebben 00:53:28.870 --> 00:53:32.040 align:middle line:82% position:46% size:100% met autoriteiten, overheden, gemeenten. 00:53:34.510 --> 00:53:38.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik meen dat dat in alle gemeenten in Friesland ook kan. 00:53:39.220 --> 00:53:41.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij houden de vinger aan de pols. 00:53:41.540 --> 00:53:44.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij wijzen er regelmatig op. 00:53:45.170 --> 00:53:52.450 align:middle line:82% position:46% size:100% In alle eerlijkheid denk ik dat de provincie nog veel meer een rol kan spelen bij de 00:53:52.450 --> 00:53:53.600 align:middle line:82% position:46% size:100% dagelijkse gang van zaken. 00:53:53.600 --> 00:53:54.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal zeker vanuit BZK doen wat ik kan. 00:53:54.710 --> 00:54:00.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik stel voor dat de minister haar beantwoording vervolgt. 00:54:02.660 --> 00:54:07.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank, voorzitter. Ik ga graag door met het onderwerp "onderwijs". 00:54:07.590 --> 00:54:15.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zijn door alle woordvoerders veel vragen over gesteld waarin zorgen doorklonken. 00:54:15.460 --> 00:54:19.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Zijn er niet te veel ontheffingen? 00:54:19.820 --> 00:54:22.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Worden de kerndoelen wel gehaald? 00:54:22.310 --> 00:54:29.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de inspectie wel voldoende toegerust of zou dat anders moeten?Ik ben blij dat het goed 00:54:29.870 --> 00:54:32.100 align:middle line:82% position:46% size:100% in de bestuursovereenkomst staat. 00:54:32.220 --> 00:54:34.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Onderwijs is cruciaal. 00:54:34.430 --> 00:54:41.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Het begint natuurlijk thuis — dat is het allerbelangrijkste — maar zodra kinderen naar school 00:54:41.890 --> 00:54:50.390 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan, heb je de kans om ook via het onderwijs te werken aan kennis van de taal en de cultuur. 00:54:50.390 --> 00:54:52.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Natuurlijk is het belangrijk dat die scholen dat doen. 00:54:53.850 --> 00:54:56.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor die zorgen van de heer Futselaar en mevrouw Den Boer. 00:54:56.450 --> 00:54:59.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij vroegen waar het aan ligt dat de kerndoelen niet worden gehaald. 00:55:02.080 --> 00:55:05.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Het lijkt erop dat daar heel verschillende redenen voor zijn. 00:55:06.040 --> 00:55:10.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kan liggen aan de specifieke leerlingenpopulatie van specifieke scholen. 00:55:14.350 --> 00:55:18.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Als de meeste kinderen gewoon Nederlandstalig zijn en niet van huis uit Fries hebben meegekregen, dan 00:55:18.470 --> 00:55:24.180 align:middle line:82% position:46% size:100% ontstaat er natuurlijk een andere situatie dan wanneer een school veel meer Friestalige kinderen heeft. 00:55:24.180 --> 00:55:29.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Het kan ook te maken hebben met een gebrek aan leraren, althans bevoegde leraren Fries. 00:55:29.750 --> 00:55:32.690 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van der Molen wees daar ook op. 00:55:34.440 --> 00:55:39.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Als een team overwegend bestaat uit niet-Friestalige leerkrachten, dan is dát het aandachtspunt. 00:55:39.820 --> 00:55:43.810 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn dus verschillende redenen waarom ze het dus niet in voldoende mate halen. 00:55:43.810 --> 00:55:46.150 align:middle line:82% position:46% size:100% De meerderheid van de scholen haalt de kerndoelen niet. 00:55:48.650 --> 00:55:55.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Van de basisscholen halen 113 van de 412 scholen alle kerndoelen. 00:55:56.660 --> 00:56:03.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Van de scholen in het voortgezet onderwijs met onderbouw halen 28 van de 71 scholen alle kerndoelen. 00:56:03.120 --> 00:56:04.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is nog niet genoeg. 00:56:04.710 --> 00:56:08.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Vijf middelbare scholen hebben een volledige ontheffing. 00:56:08.920 --> 00:56:14.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Van de scholen in het primair onderwijs hebben er 21 een volledige ontheffing. 00:56:14.190 --> 00:56:16.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is dus werk aan de winkel. 00:56:16.420 --> 00:56:18.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is gewoon de conclusie. 00:56:18.280 --> 00:56:26.130 align:middle line:82% position:46% size:100% In het kader van de afspraken en het Taalplan Frysk hebben we een onafhankelijk bureau, dat in opdracht 00:56:26.130 --> 00:56:29.120 align:middle line:82% position:46% size:100% van de provincie met al die scholen heeft gesproken. 00:56:29.420 --> 00:56:36.100 align:middle line:82% position:46% size:100% Juist omdat de oorzaken waarom de doelen niet gehaald worden zo verschillend zijn, hebben de scholen 00:56:39.190 --> 00:56:41.930 align:middle line:82% position:46% size:100% verschillende manieren om dat op te lossen. 00:56:41.930 --> 00:56:45.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is echt belangrijk dat er ruimte is voor maatwerk. 00:56:45.170 --> 00:56:48.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is het beeld dat we hier nu van hebben. 00:56:50.460 --> 00:56:55.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Het tekort aan bevoegde leraren moet worden opgelost. 00:56:56.210 --> 00:57:00.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is iets dat bij uitstek regionaal moet worden opgelost. 00:57:00.920 --> 00:57:05.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wees al op de leerstoel die voorlopig wordt gefinancierd. 00:57:05.690 --> 00:57:10.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is een subsidieregeling Regionale aanpak lerarentekort vanuit het ministerie van Onderwijs 00:57:10.490 --> 00:57:15.680 align:middle line:82% position:46% size:100% om specifiek in die regio het tekort tegen te gaan. 00:57:15.680 --> 00:57:21.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp dat daar in de provincie Friesland nog geen gebruik van is gemaakt. 00:57:21.370 --> 00:57:24.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Wellicht dat dat soelaas kan bieden. 00:57:27.800 --> 00:57:32.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal hier met mijn collega Slob verder over spreken. 00:57:35.250 --> 00:57:40.320 align:middle line:82% position:46% size:100% De provincie moet samen met het ministerie van Onderwijs bekijken hoe we hier nog 00:57:40.320 --> 00:57:41.700 align:middle line:82% position:46% size:100% meer aan kunnen doen. 00:57:41.700 --> 00:57:49.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Hetzelfde geldt natuurlijk voor de kwaliteit van de docenten, waar de heer Van der Molen naar vroeg. 00:57:49.820 --> 00:57:51.070 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is echt werk aan te winkel. 00:57:51.070 --> 00:57:52.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan die ontheffingen. 00:57:55.880 --> 00:57:58.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Sinds 2014 mogen ontheffingen worden verleend. 00:58:00.970 --> 00:58:05.960 align:middle line:82% position:46% size:100% In het kader van de beleidsregel die daaraan ten grondslag ligt, moeten alle scholen in 00:58:05.960 --> 00:58:10.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Friesland aangeven wat zij aan het Fries doen, welke kerndoelen zij behalen. 00:58:10.290 --> 00:58:16.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Het uitgangspunt is dat die ontheffing of die partiële ontheffing tijdelijk geldt. 00:58:16.520 --> 00:58:19.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik noemde daarnet de aantallen. 00:58:19.310 --> 00:58:23.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Er wordt naar gestreefd — dat hebben we in de bestuursafspraak met elkaar afgesproken — dat 00:58:25.280 --> 00:58:30.260 align:middle line:82% position:46% size:100% de scholen in het Friese taalgebied elke vier jaar minder ontheffingen nodig hebben. 00:58:30.260 --> 00:58:33.970 align:middle line:82% position:46% size:100% We streven gewoon naar een daling van het aantal ontheffingen. 00:58:33.970 --> 00:58:39.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Nogmaals, maatwerk is daarbij noodzakelijk. 00:58:39.150 --> 00:58:42.600 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister noemt een aantal zaken op die misschien zouden kunnen. 00:58:43.680 --> 00:58:48.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Het doel is om het in 2030 op orde te hebben. 00:58:48.740 --> 00:58:51.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben benieuwd wat de minister daarvan vindt. 00:58:51.960 --> 00:58:54.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat best nog wel een heel eind weg. 00:58:55.790 --> 00:59:00.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Het duurt nog meer dan tien jaar. 00:59:00.900 --> 00:59:02.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Er wordt voor gepleit om dat naar voren te halen. 00:59:02.600 --> 00:59:05.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Zou je niet al in 2025 daarin stappen hebben kunnen gezet? 00:59:05.280 --> 00:59:10.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor sommige gebieden is die ontheffing prima, zoals in Stellingwerf en op de Waddeneilanden, maar er zijn 00:59:10.950 --> 00:59:12.780 align:middle line:82% position:46% size:100% ook wel heel veel van die partiële ontheffingen. 00:59:13.480 --> 00:59:18.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat zou ervoor nodig zijn om te zorgen dat we in 2025 gewoon al veel dichter bij dat streefdoel 00:59:18.890 --> 00:59:20.850 align:middle line:82% position:46% size:100% zijn waarin het gewoon op orde is? 00:59:21.080 --> 00:59:22.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat wil de minister daaraan doen? 00:59:22.460 --> 00:59:25.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is natuurlijk een terecht punt, want 2030 is ver weg. 00:59:25.940 --> 00:59:27.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar het is ook een stip op de horizon. 00:59:27.780 --> 00:59:33.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is dus niet zo dat we zouden moeten wachten en dat we dan vanzelf zo'n beetje naar 2030 gaan. 00:59:33.420 --> 00:59:35.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, het is een stip op de horizon. 00:59:35.770 --> 00:59:41.370 align:middle line:82% position:46% size:100% We praten nu over de periode 2019-2023, dus dit is het startpunt. 00:59:41.370 --> 00:59:50.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Het doel is: minder ontheffingen, en meer en beter onderwijs in het Fries. 00:59:50.000 --> 00:59:57.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Eigenlijk komt het volgens mij neer op wat ik net ook tegen mevrouw Özütok zei: we moeten iedere keer 00:59:57.920 --> 01:00:00.200 align:middle line:82% position:46% size:100% tussentijds kijken of we op de goede weg zijn. 01:00:00.200 --> 01:00:06.470 align:middle line:82% position:46% size:100% En je moet ook echt inzoomen, zoals ik net zei, op dat maatwerk om ook de specifieke problemen waar misschien 01:00:06.470 --> 01:00:08.040 align:middle line:82% position:46% size:100% specifieke scholen mee kampen, goed op te lossen. 01:00:08.040 --> 01:00:11.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is dus eigenlijk niet één oplossing voor alles. 01:00:11.980 --> 01:00:17.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus aan de ene kant deel ik helemaal de ambitie, maar ik denk wel dat we realistisch moeten zijn: 01:00:17.040 --> 01:00:19.810 align:middle line:82% position:46% size:100% je hebt het gewoon niet van de ene op de andere dag opgelost, zeker als het bijvoorbeeld gaat 01:00:19.810 --> 01:00:22.470 align:middle line:82% position:46% size:100% over een gebrek aan docenten. 01:00:22.470 --> 01:00:25.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar als het eerder kan, moeten we dat natuurlijk niet laten. 01:00:25.500 --> 01:00:31.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus misschien moeten we niet te veel focussen op "het moet in 2030 opgelost zijn", maar moeten we zeggen: we 01:00:31.310 --> 01:00:37.080 align:middle line:82% position:46% size:100% willen een daling zien in de trend, en dat moeten we al in de tussentijdse evaluatie kunnen constateren. 01:00:38.050 --> 01:00:43.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik snap best dat je niet in één keer van de vloer naar de zolder kan springen. 01:00:43.530 --> 01:00:44.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar heb je wat tijd voor nodig. 01:00:44.440 --> 01:00:50.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar als ik dan hoor dat de minister aangeeft dat er nog onvoldoende gebruik wordt gemaakt van mogelijke 01:00:50.400 --> 01:00:54.990 align:middle line:82% position:46% size:100% subsidieregelingen, dan zou ik het wel goed vinden als er ook vanuit het ministerie van BZK met de 01:00:54.990 --> 01:01:00.430 align:middle line:82% position:46% size:100% provincie gekeken wordt naar waar we dat soort bestaande regelingen kunnen inzetten om toch die 01:01:00.430 --> 01:01:00.810 align:middle line:82% position:46% size:100% versnelling voor elkaar te krijgen. 01:01:00.810 --> 01:01:02.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Is de minister daartoe bereid? 01:01:03.260 --> 01:01:05.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar ben ik zeker toe bereid. 01:01:05.510 --> 01:01:08.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zei het net al, maar ik formuleerde het misschien wat omfloerst. 01:01:08.170 --> 01:01:10.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar wat mevrouw De Vries zegt, is precies mijn doel. 01:01:10.460 --> 01:01:12.460 align:middle line:82% position:46% size:100% En "niet van de vloer naar de zolder springen", vind ik een mooie uitdrukking! 01:01:12.460 --> 01:01:15.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet of die uit het Fries komt? 01:01:15.050 --> 01:01:15.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Die komt uit het Fries, kan ik u bevestigen: fan 'e flier ôf op 'e souder stappe! 01:01:15.760 --> 01:01:16.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Oké, mooi! Zo leer ik ook nog eens wat! 01:01:16.820 --> 01:01:26.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik stel voor dat de minister verdergaat met haar beantwoording. 01:01:30.670 --> 01:01:35.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank, voorzitter. Ik leer wat hier. 01:01:35.330 --> 01:01:38.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Over de inspectie ging het net ook. 01:01:38.300 --> 01:01:43.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geloof dat volgens mij alle woordvoerders daar vragen over hebben gesteld. 01:01:44.400 --> 01:01:51.240 align:middle line:82% position:46% size:100% De inspectie heeft natuurlijk specifieke bevoegdheden en taken. 01:01:51.240 --> 01:01:58.000 align:middle line:82% position:46% size:100% De Inspectie van het Onderwijs behoort overigens niet tot mijn bevoegdheden, moet ik daar meteen bij zeggen. 01:01:58.000 --> 01:02:04.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar de onderwijsinspectie heeft een taak, en ook een taak als het gaat om de inspectie van het vak Fries. 01:02:04.790 --> 01:02:10.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat hebben we in het bestuursakkoord opgenomen. 01:02:10.720 --> 01:02:16.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Er werd net gezegd: misschien zou je de taken van de inspectie bij de provincie kunnen beleggen. 01:02:16.780 --> 01:02:20.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat dat, gewoon voor de manier van werken en voor het toezicht van de 01:02:21.670 --> 01:02:23.740 align:middle line:82% position:46% size:100% inspectie, niet bevorderlijk is. 01:02:23.740 --> 01:02:27.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Het zou ook een beetje tot versnippering van het toezicht leiden. 01:02:27.450 --> 01:02:33.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Het belangrijkste is volgens mij dat de onderwijsinspectie vanuit de eigen rol op een 01:02:33.190 --> 01:02:37.820 align:middle line:82% position:46% size:100% goede wijze aandacht besteedt aan de kwaliteit van Fries in het onderwijs, dus als onderdeel 01:02:37.820 --> 01:02:45.040 align:middle line:82% position:46% size:100% van het reguliere toezicht en van de reguliere taken, maar wel toegespitst op Fries. 01:02:45.040 --> 01:02:47.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar hebben wij ook een afspraak over gemaakt, en die staat ook in het bestuursakkoord. 01:02:48.110 --> 01:02:55.500 align:middle line:82% position:46% size:100% De inspectie zal namelijk twee keer een specifiek themaonderzoek doen naar de stand van de Friese 01:02:55.500 --> 01:02:58.410 align:middle line:82% position:46% size:100% taal op de scholen in de regio Friesland. 01:02:58.410 --> 01:03:04.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus het zit wel bij de inspectie, maar is wel specifiek toegespitst op het Fries. 01:03:04.020 --> 01:03:08.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan vraag ik toch mevrouw Den Boer nog een keer om het voorzitterschap van de vergadering over te nemen. 01:03:08.170 --> 01:03:10.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is geen probleem, bij dezen. 01:03:13.200 --> 01:03:19.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik snap wel dat dit niet de bevoegdheid van deze minister betreft, maar die van 01:03:19.410 --> 01:03:21.860 align:middle line:82% position:46% size:100% de minister van Onderwijs. 01:03:21.860 --> 01:03:25.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar die zegt: we moeten het als Rijk blijven doen. 01:03:25.400 --> 01:03:28.700 align:middle line:82% position:46% size:100% En deze minister ken ik als iemand die zegt: iedereen kan wel op zijn strepen blijven staan en zeggen 01:03:28.700 --> 01:03:33.070 align:middle line:82% position:46% size:100% dat hij ergens niet of wel over gaat, maar als het voor het doel kan helpen, dan moeten we daar 01:03:33.070 --> 01:03:35.970 align:middle line:82% position:46% size:100% wat breder naar kunnen kijken. 01:03:35.970 --> 01:03:37.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Is dat nog steeds de opvatting van deze minister? 01:03:37.930 --> 01:03:44.380 align:middle line:82% position:46% size:100% Want als wij zeggen dat dit in 2030 op orde moet zijn en de inspectie gaat om de vijf jaar 01:03:44.380 --> 01:03:47.770 align:middle line:82% position:46% size:100% een themaonderzoek doen, dan is het risico levensgroot dat we in 2030 weer met elkaar 01:03:47.770 --> 01:03:49.250 align:middle line:82% position:46% size:100% vaststellen dat we er nog niet zijn. 01:03:49.250 --> 01:03:51.100 align:middle line:82% position:46% size:100% En dan moeten we er wéér tien jaar tegenaan gooien. 01:03:51.100 --> 01:03:55.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zou ik willen voorkomen, dus ik zou toch de opvatting van de minister willen horen, in ieder 01:03:55.540 --> 01:03:59.360 align:middle line:82% position:46% size:100% geval over de vraag of deze bevoegdheid met een andere overheid gedeeld kan worden. 01:04:01.960 --> 01:04:05.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou, ik kan een heel eind meegaan met de heer Van der Molen. 01:04:05.480 --> 01:04:12.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Kijk, ik vind dat je als ene overheid, oftewel het Rijk of de provincie of zo, niet achterover moet 01:04:12.770 --> 01:04:14.670 align:middle line:82% position:46% size:100% leunen onder het motto: "Ik ga er niet over. 01:04:14.670 --> 01:04:15.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar is een ander voor. 01:04:15.990 --> 01:04:22.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Die moet dat doen." Dat hebben we ook niet gedaan, want het Rijk en de provincie hebben in die 01:04:22.400 --> 01:04:26.060 align:middle line:82% position:46% size:100% bestuursafspraken juist ook die afspraak over de rol van de onderwijsinspectie opgenomen. 01:04:26.060 --> 01:04:29.250 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben ook met de onderwijsinspectie afgesproken dat ze die themaonderzoeken gaan doen. 01:04:29.250 --> 01:04:33.990 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van der Molen heeft inderdaad gelijk: ze doen er twee stuks in de periode tot 2030. 01:04:33.990 --> 01:04:37.520 align:middle line:82% position:46% size:100% En zo moet je het volgens mij doen. 01:04:37.520 --> 01:04:41.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Je moet het doen door samen te werken, en dus niet door te kijken: welke bevoegdheid heb jij die we 01:04:41.660 --> 01:04:43.350 align:middle line:82% position:46% size:100% misschien beter ergens anders zouden kunnen beleggen? 01:04:43.350 --> 01:04:46.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Volgens mij kan iedereen z'n eigen bevoegdheid houden, maar je moet wel samenwerken en je 01:04:46.410 --> 01:04:47.790 align:middle line:82% position:46% size:100% moet elkaar erop kunnen aanspreken. 01:04:47.790 --> 01:04:54.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat er, door dit op te nemen in de bestuursafspraak, ook een haakje is — dat is ook een 01:04:54.330 --> 01:05:01.250 align:middle line:82% position:46% size:100% beetje jargon, excuus daarvoor — om elkaar erop aan te spreken, en dus ook te meten en in de praktijk te 01:05:01.250 --> 01:05:05.550 align:middle line:82% position:46% size:100% kijken, en dan kom ik weer op het punt van mevrouw De Vries, of we ook vorderingen maken. 01:05:05.550 --> 01:05:08.710 align:middle line:82% position:46% size:100% We gaan dus niet nu achteroverleunen en zeggen: we zien wel wat er uit die 01:05:08.710 --> 01:05:10.290 align:middle line:82% position:46% size:100% themaonderzoeken van de inspectie komt. 01:05:10.290 --> 01:05:13.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Nee, we gaan natuurlijk tussentijds kijken en vragen, en praten met de inspectie. 01:05:13.590 --> 01:05:14.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zal de provincie ook doen. 01:05:14.650 --> 01:05:18.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kunnen we zien of het de goede kant op gaat en of er misschien nog iets nodig is, bijvoorbeeld het 01:05:18.940 --> 01:05:20.860 align:middle line:82% position:46% size:100% inzetten van dat subsidie-instrumentarium. 01:05:20.860 --> 01:05:23.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik zie echt nadrukkelijk een samenwerking, maar ik denk dat bevoegdhedenoverdracht 01:05:23.690 --> 01:05:25.850 align:middle line:82% position:46% size:100% niet per se het antwoord is. 01:05:26.820 --> 01:05:30.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie dat de heer Van der Molen behoefte heeft aan een vervolginterruptie. 01:05:30.140 --> 01:05:30.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Ga uw gang. 01:05:30.560 --> 01:05:36.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, want op zich is het wel opvallend dat de partner die de minister heeft in de zorg voor de Friese taal 01:05:36.610 --> 01:05:42.400 align:middle line:82% position:46% size:100% en cultuur, namelijk de provincie, nu in haar nieuwe coalitieakkoord heeft opgeschreven dat ze heel graag 01:05:42.400 --> 01:05:44.130 align:middle line:82% position:46% size:100% deze bevoegdheid waar zou willen maken. 01:05:44.130 --> 01:05:50.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus u heeft straks met een partner te maken die zelf zegt het graag te willen doen. 01:05:50.050 --> 01:05:55.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Want het gaat er wel om dat je op het moment dat je scholen goed wil begeleiden in het verbeteren 01:05:55.240 --> 01:06:00.410 align:middle line:82% position:46% size:100% van hun Fries, daar tussendoor het gesprek over aan moet kunnen gaan. 01:06:00.410 --> 01:06:05.150 align:middle line:82% position:46% size:100% En dat gaat verder dan elke vijf jaar een thematisch onderzoek doen. 01:06:05.210 --> 01:06:10.150 align:middle line:82% position:46% size:100% En zo'n thematisch onderzoek is weer veel te breed. 01:06:10.150 --> 01:06:16.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus even terugkomend op de zorg die de minister over het Friese onderwijs heeft uitgesproken, zou ik de 01:06:16.080 --> 01:06:19.370 align:middle line:82% position:46% size:100% minister willen vragen of zij toch bereid is om dat gesprek aan te gaan, al was het maar op basis van het 01:06:19.370 --> 01:06:20.860 align:middle line:82% position:46% size:100% nieuwe coalitieakkoord in Friesland. 01:06:21.620 --> 01:06:27.160 align:middle line:82% position:46% size:100% Want er is blijkbaar in de structuur toch ook iets meer nodig dan met elkaar op 01:06:27.160 --> 01:06:30.000 align:middle line:82% position:46% size:100% gezette tijden de zorg delen. 01:06:30.000 --> 01:06:36.600 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van der Molen kent dat nieuwe coalitieakkoord van Friesland natuurlijk heel goed. 01:06:36.600 --> 01:06:39.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij kent dat beter dan ik, denk ik, maar ik ga me daar graag in verdiepen. 01:06:39.600 --> 01:06:44.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga er ook graag over in gesprek met het nieuwe college, en ook met de gedeputeerde. 01:06:44.670 --> 01:06:46.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Die kende ik gelukkig al, dus dat scheelt. 01:06:48.040 --> 01:06:50.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar nogmaals, ik denk echt dat het doel hetzelfde is. 01:06:50.520 --> 01:06:55.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Als de provincie ambitieuzer is en hier in het nieuwe akkoord ook aandacht voor heeft, dan is dat sowieso 01:06:55.480 --> 01:06:57.100 align:middle line:82% position:46% size:100% al reden voor mij om het gesprek aan te gaan. 01:06:57.100 --> 01:07:01.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik ga er wel van uit dat het bestuursakkoord dat we hebben gesloten nog volop geldt. 01:07:01.670 --> 01:07:03.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat vooral over het doel. 01:07:03.970 --> 01:07:06.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor mij is altijd alles bespreekbaar. 01:07:06.640 --> 01:07:11.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zeg alleen wel dat we volgens mij niet aan die onafhankelijkheid en die taken van 01:07:11.030 --> 01:07:14.410 align:middle line:82% position:46% size:100% de onderwijsinspectie moeten komen. 01:07:14.410 --> 01:07:17.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar achter het doel, namelijk dat ze het ook goed moeten kunnen uitvoeren en dat het 01:07:17.500 --> 01:07:19.300 align:middle line:82% position:46% size:100% helpt in de verbetering van het onderwijs, sta ik natuurlijk volledig. 01:07:19.300 --> 01:07:22.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar wil ik graag bij helpen. 01:07:22.520 --> 01:07:23.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. 01:07:23.360 --> 01:07:25.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Hierbij draag ik het voorzitterschap weer over aan de heer Van der Molen. 01:07:25.390 --> 01:07:28.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan geef ik het woord aan mevrouw De Vries. 01:07:28.860 --> 01:07:30.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga nog even door op dit onderwerp. 01:07:30.610 --> 01:07:37.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik snap wel dat het moeilijk is om iets te zeggen over wat een andere minister wel of niet zou moeten doen, 01:07:37.610 --> 01:07:44.370 align:middle line:82% position:46% size:100% maar zou de minister dan wel bereid zijn om samen met de minister van Onderwijs, de onderwijsinspectie en de 01:07:44.370 --> 01:07:51.560 align:middle line:82% position:46% size:100% provincie een gesprek aan te gaan om te kijken hoe die inspectie en het toezicht op het Fries in het 01:07:51.560 --> 01:07:58.450 align:middle line:82% position:46% size:100% onderwijs beter kunnen worden gemaakt, en ons als Kamer dan over de uitkomsten daarvan te informeren? 01:07:58.450 --> 01:08:00.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Er leeft volgens mij namelijk onvrede over dit punt. 01:08:00.830 --> 01:08:06.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben altijd op zoek naar praktische oplossingen, en ik denk dat dat misschien wel een te 01:08:06.710 --> 01:08:09.450 align:middle line:82% position:46% size:100% bewandelen weg zou zijn. 01:08:09.450 --> 01:08:11.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat een hele goede suggestie. 01:08:11.330 --> 01:08:13.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben altijd graag bereid om het gesprek aan te gaan. 01:08:13.790 --> 01:08:20.980 align:middle line:82% position:46% size:100% En als ik nu inderdaad hoor dat dit onderdeel uitmaakt van de coalitieafspraken in Friesland, dan vind ik 01:08:20.980 --> 01:08:23.160 align:middle line:82% position:46% size:100% dat ook reden om het gesprek aan te gaan. 01:08:23.160 --> 01:08:25.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar nogmaals, dat doen we volgens mij met de bestuursafspraak als uitgangspunt. 01:08:25.740 --> 01:08:29.520 align:middle line:82% position:46% size:100% De doelen staan voorop. 01:08:29.520 --> 01:08:31.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik zeg mevrouw De Vries dat toe. 01:08:31.340 --> 01:08:32.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat een hele praktische en constructieve suggestie. 01:08:32.940 --> 01:08:42.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan denk ik dat we de kwestie rond de inspectie hebben behandeld. 01:08:45.270 --> 01:08:48.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan wilde ik graag nog de vragen beantwoorden over de Fryske Akademy. 01:08:48.440 --> 01:08:58.440 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van der Molen vroeg daarnaar, en ook de heer Futselaar, dacht ik. 01:08:58.650 --> 01:09:04.170 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben hier in het bestuursakkoord ook een afspraak over gemaakt, namelijk dat we goed gaan kijken naar 01:09:04.350 --> 01:09:13.690 align:middle line:82% position:46% size:100% de veranderingen in de relatie tussen de Fryske Akademy en de KNAW, waar ook de minister van OCW en 01:09:13.690 --> 01:09:16.330 align:middle line:82% position:46% size:100% de provincie weer een betrokkenheid bij hebben. 01:09:16.330 --> 01:09:18.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zal in de zomer gebeuren. 01:09:18.140 --> 01:09:22.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is een zogenaamde Gateway Review gedaan. 01:09:22.340 --> 01:09:27.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is waarschijnlijk net zo'n erg woord als monitoren, zeg ik tegen mevrouw Den 01:09:27.110 --> 01:09:29.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Boer, maar dat is wel gebeurd. 01:09:29.440 --> 01:09:38.830 align:middle line:82% position:46% size:100% En de provincie heeft, en dan komt er nog zo'n woord, een taskforce ingesteld om de provincie weer te 01:09:38.830 --> 01:09:44.090 align:middle line:82% position:46% size:100% adviseren over de uitwerkingen die uit dat rapport zijn gekomen — laat ik maar goed Nederlands gebruiken. 01:09:44.480 --> 01:09:49.320 align:middle line:82% position:46% size:100% En als ik goed geïnformeerd ben, maar ik check dat natuurlijk meteen bij de voorzitter, zal het 01:09:49.320 --> 01:09:56.600 align:middle line:82% position:46% size:100% nieuwe college in september besluiten over het advies dat de taskforce uitbrengt. 01:09:56.600 --> 01:10:01.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarin komt dus die nieuwe relatie tussen de KNAW en de Fryske Akademy terug. 01:10:01.060 --> 01:10:03.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar zit ook nog een financieel punt aan vast. 01:10:03.920 --> 01:10:04.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar ben ik me van bewust. 01:10:04.970 --> 01:10:06.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar moet ik met de collega van OCW over spreken. 01:10:06.170 --> 01:10:14.330 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat de minister nu eigenlijk zegt over de Fryske Akademy, is dat er is afgesproken 01:10:14.330 --> 01:10:15.810 align:middle line:82% position:46% size:100% dat er een afspraak wordt gemaakt. 01:10:17.820 --> 01:10:22.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is, in een stuk dat eigenlijk de toekomst van het Fries voor de toekomst vast wil leggen, niet een 01:10:22.890 --> 01:10:26.360 align:middle line:82% position:46% size:100% kraakheldere passage, laat ik het zo samenvatten. 01:10:26.360 --> 01:10:27.660 align:middle line:82% position:46% size:100% En het gaat hier natuurlijk wel ergens over. 01:10:27.660 --> 01:10:35.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is ook vreemd om te stellen: we gaan de verhouding met de KNAW in de zomer vastleggen, en vervolgens 01:10:35.660 --> 01:10:37.340 align:middle line:82% position:46% size:100% wordt er in september iets besloten aan de hand van dat gatewayonderzoek. 01:10:37.340 --> 01:10:40.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Er lijken verschillende stromen parallel aan elkaar te lopen. 01:10:41.520 --> 01:10:46.270 align:middle line:82% position:46% size:100% Voor mij, maar ook voor een Fries Statenlid of voor een inwoner van Friesland, is het gewoon 01:10:46.270 --> 01:10:48.470 align:middle line:82% position:46% size:100% volstrekt onhelder waar dit heengaat. 01:10:48.470 --> 01:10:55.230 align:middle line:82% position:46% size:100% En dit is gewoon wel een reden tot zorg, ook omdat er ook nog eens een financieringsvraagstuk naast ligt. 01:10:55.230 --> 01:10:57.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Kan de minister niet iets meer helderheid geven? 01:10:57.580 --> 01:11:03.120 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Futselaar heeft gewoon gelijk als hij zegt dat dit dus blijkbaar in een proces zit 01:11:03.120 --> 01:11:04.840 align:middle line:82% position:46% size:100% met een aantal afspraken en trajecten. 01:11:04.840 --> 01:11:07.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar heeft hij gewoon helemaal gelijk in. 01:11:07.640 --> 01:11:09.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dat is wel wat we met elkaar hebben afgesproken. 01:11:09.680 --> 01:11:14.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is ook wat er met de provincie is afgesproken. 01:11:14.020 --> 01:11:19.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Al die verschillende trajecten moeten uiteindelijk leiden tot een heldere afspraak daarover. 01:11:19.120 --> 01:11:23.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben natuurlijk graag bereid om de Kamer daar dan na het zomerreces over te informeren, maar 01:11:23.310 --> 01:11:32.030 align:middle line:82% position:46% size:100% op dit moment kan ik niet heel veel meer informatie verschaffen dan ik net heb gedaan. 01:11:32.320 --> 01:11:38.240 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister heeft gezegd: over het specifieke punt van financiering ga ik met mijn collega van OCW praten. 01:11:38.700 --> 01:11:41.950 align:middle line:82% position:46% size:100% Op welke termijn kunnen wij daar iets van informatie over verwachten? 01:11:41.950 --> 01:11:46.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Eigenlijk op hetzelfde moment als dat al die andere dingen bij elkaar komen. 01:11:46.760 --> 01:11:47.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is allemaal na het reces. 01:11:47.930 --> 01:11:49.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk in september. 01:11:49.340 --> 01:11:54.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Laat ik daar als voorzitter even bij aansluiten. 01:11:54.700 --> 01:12:00.480 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister heeft tot nu toe op een aantal momenten moeten verwijzen naar een collega-bewindspersoon, 01:12:00.480 --> 01:12:01.220 align:middle line:82% position:46% size:100% waarmee overleg moet zijn. 01:12:01.890 --> 01:12:08.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat het goed zou zijn om met elkaar af te spreken dat deze commissie via Binnenlandse Zaken 01:12:08.190 --> 01:12:13.400 align:middle line:82% position:46% size:100% ergens na de zomer even schriftelijk geïnformeerd wordt over wat daarvan de stand van zaken is. 01:12:13.400 --> 01:12:16.870 align:middle line:82% position:46% size:100% We zullen het wellicht ook weer terug gaan vinden in stukken van het ministerie van Onderwijs of 01:12:16.870 --> 01:12:21.060 align:middle line:82% position:46% size:100% ergens anders, maar ik hecht er wel aan om met u even die afspraak te maken. 01:12:21.060 --> 01:12:24.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Mocht u dan verderop in de beantwoording nog naar iemand verwijzen, dan staat die afspraak alvast. 01:12:24.890 --> 01:12:28.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan weten wij wanneer wij het aan deze kant van de Kamer weer kunnen oppakken. 01:12:28.040 --> 01:12:28.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Is dat een goede afspraak? 01:12:28.980 --> 01:12:31.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Zeker, voorzitter. Dat zeg ik graag toe. 01:12:32.070 --> 01:12:35.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan nog de leerstoel. 01:12:37.570 --> 01:12:40.660 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Futselaar zei dat de rijksbijdrage in 2023 eindigde. 01:12:40.660 --> 01:12:47.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij maakt zich zorgen vanwege andere financiële ontwikkelingen bij de letteren. 01:12:49.260 --> 01:12:56.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij hebben in het bestuursakkoord afgesproken dat BZK in ieder geval €110.000 per jaar financiert 01:12:56.910 --> 01:13:01.790 align:middle line:82% position:46% size:100% voor deze leerstoel, dus dat is natuurlijk toch alweer anders dan anders, want deze middelen komen 01:13:01.790 --> 01:13:04.610 align:middle line:82% position:46% size:100% op een andere manier beschikbaar. 01:13:04.610 --> 01:13:08.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het belangrijk, dus daarom maakt het ook onderdeel daarvan uit. 01:13:08.910 --> 01:13:13.870 align:middle line:82% position:46% size:100% En omdat de provincie ook een bijdrage levert, is het in ieder geval voor de periode van 01:13:13.870 --> 01:13:15.870 align:middle line:82% position:46% size:100% de bestuursafspraak geborgd. 01:13:15.880 --> 01:13:23.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat betekent dat de financiering ná die periode opnieuw onderwerp van gesprek zal zijn. 01:13:23.730 --> 01:13:28.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat iedereen die op dat moment diezelfde verantwoordelijkheid heeft, het net zo belangrijk 01:13:28.510 --> 01:13:28.750 align:middle line:82% position:46% size:100% vindt als wij dat nu vinden. 01:13:33.100 --> 01:13:36.940 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp dit tot op zekere hoogte wel. 01:13:36.940 --> 01:13:45.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar aan de andere kant: deze leerstoel heeft in het verleden ook weleens ter discussie gestaan. 01:13:45.460 --> 01:13:48.730 align:middle line:82% position:46% size:100% En als je elke drie, vier jaar moet gaan vechten om het behoud van één leerstoel op 01:13:48.730 --> 01:13:51.280 align:middle line:82% position:46% size:100% één universiteit in Nederland ... 01:13:52.040 --> 01:13:55.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Als we het er dan over hebben dat het Rijk ook moet uitstralen dat iets belangrijk is, dan zou ik zeggen 01:13:55.730 --> 01:14:00.960 align:middle line:82% position:46% size:100% dat de beste manier om dat uit te stralen is om op lange termijn bereid te zijn om je te willen 01:14:00.960 --> 01:14:04.080 align:middle line:82% position:46% size:100% vastleggen aan die leerstoel. 01:14:04.080 --> 01:14:06.760 align:middle line:82% position:46% size:100% En daar zit dus ook gewoon financiering aan vast. 01:14:09.020 --> 01:14:13.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou bijna tegen de heer Futselaar en anderen willen zeggen: mij hebt u aan uw zijde. 01:14:13.800 --> 01:14:17.470 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is niet voor niks onderdeel geworden van de afspraak. 01:14:18.460 --> 01:14:23.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geloof dat de heer Futselaar nu zegt dat het glas halfleeg is, maar voor mij is het halfvol. 01:14:23.340 --> 01:14:24.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het belangrijk. 01:14:24.810 --> 01:14:26.880 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal ervoor blijven vechten. 01:14:26.880 --> 01:14:28.950 align:middle line:82% position:46% size:100% En we hebben het in ieder geval voor nu geregeld. 01:14:28.950 --> 01:14:34.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Aan het gezicht van de heer Futselaar te zien, is bij hem het glas nog altijd halfleeg. 01:14:39.620 --> 01:14:42.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik stel voor dat de minister haar beantwoording voortzet. 01:14:42.750 --> 01:14:45.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kom ik bij de rechtspraak. 01:14:46.800 --> 01:14:51.630 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet meer wie van u Kneppelfreed erbij haalde. 01:14:54.460 --> 01:14:55.440 align:middle line:82% position:46% size:100% O, dat was mevrouw Den Boer, begrijp ik. 01:14:55.440 --> 01:14:56.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Die dag hebben we natuurlijk altijd in het achterhoofd zitten. 01:14:57.400 --> 01:15:01.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was in 1951, zeg ik uit m'n hoofd. 01:15:01.360 --> 01:15:07.160 align:middle line:82% position:46% size:100% Het was op 16 november 1951, wordt hier links van mij gefluisterd. 01:15:07.160 --> 01:15:13.130 align:middle line:82% position:46% size:100% De Wet gebruik Friese taal regelt het gebruik van het Fries in het bestuurlijk verkeer 01:15:13.130 --> 01:15:14.550 align:middle line:82% position:46% size:100% en in het rechtsverkeer. 01:15:14.550 --> 01:15:18.830 align:middle line:82% position:46% size:100% De wet bepaalt dat een persoon die in de provincie Friesland woont, en die het woord voert of 01:15:18.830 --> 01:15:24.720 align:middle line:82% position:46% size:100% terechtstaat bij de rechtbank, gebruik mag maken van de Friese taal. 01:15:25.120 --> 01:15:27.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is dus eigenlijk de basis van alles. 01:15:27.500 --> 01:15:29.930 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat moeten we natuurlijk in ere houden. 01:15:30.540 --> 01:15:39.440 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou is het wel zo, en hierbij is dat toch echt wel wat strakker dan daarnet, dat de staatsrechtelijke 01:15:39.440 --> 01:15:48.600 align:middle line:82% position:46% size:100% positie van de rechtspraak betekent dat ik geen afspraken kan maken met betrekking tot hun rol. 01:15:48.600 --> 01:15:50.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat wil ik wel respecteren. 01:15:50.530 --> 01:15:55.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk overigens dat mevrouw Den Boer en ook de andere leden van de commissie dat onmiddellijk 01:15:55.700 --> 01:15:58.000 align:middle line:82% position:46% size:100% met mij eens zouden zijn. 01:15:58.000 --> 01:16:05.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is dus afgesproken dat de provincie in overleg treedt met de rechtbank Noord-Nederland en met het hof 01:16:05.010 --> 01:16:11.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Arnhem-Leeuwarden, en dat de provincie en de rechtspraak afzonderlijk afspraken hierover maken. 01:16:11.080 --> 01:16:16.830 align:middle line:82% position:46% size:100% En ik heb er echt vertrouwen in dat dat op een goede manier zal gaan. 01:16:16.830 --> 01:16:19.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus nogmaals, de basis is de wet. 01:16:19.290 --> 01:16:22.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Het Fries kan en mag dus altijd worden gebruikt. 01:16:22.920 --> 01:16:28.670 align:middle line:82% position:46% size:100% De provincie is nu aan zet en heeft het op zich genomen om dat overleg met die rechtbanken te voeren. 01:16:28.670 --> 01:16:34.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Bij mijn weten heeft dat nog niet plaatsgevonden, maar dat zal ongetwijfeld snel gaan gebeuren. 01:16:34.980 --> 01:16:38.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dit eigenlijk wel een beetje ingewikkelde discussie. 01:16:38.390 --> 01:16:42.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Kijk, we hebben natuurlijk wettelijk wel een aantal dingen vastgelegd, ook gewoon vanuit het Rijk, 01:16:42.210 --> 01:16:45.430 align:middle line:82% position:46% size:100% zoals in de Wet gebruik Friese taal. 01:16:45.470 --> 01:16:52.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarin mag dat dan blijkbaar wel geregeld worden, maar blijkbaar mogen de minister van BZK en de provincie 01:16:52.370 --> 01:16:56.470 align:middle line:82% position:46% size:100% niet gewoon in gesprek gaan met de rechtbanken. 01:16:56.470 --> 01:17:01.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind dat zelf wel een beetje ingewikkeld, want het lijkt een beetje alsof de minister wegloopt voor de 01:17:01.150 --> 01:17:05.030 align:middle line:82% position:46% size:100% verantwoordelijkheid en denkt: nou, laat de provincie die kooltjes maar even uit het vuur halen. 01:17:05.030 --> 01:17:08.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat zou ik niet de goede insteek vinden. 01:17:08.460 --> 01:17:11.160 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dat is ook niet de insteek, want ik sta daar vol achter. 01:17:11.160 --> 01:17:12.790 align:middle line:82% position:46% size:100% In de bestuursafspraak is het ook opgenomen. 01:17:12.790 --> 01:17:15.810 align:middle line:82% position:46% size:100% De provincie heeft deze taak op zich genomen en doet dat graag. 01:17:15.810 --> 01:17:17.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar heb ik ook weer vertrouwen in. 01:17:17.180 --> 01:17:20.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus het is niet het weglopen voor een verantwoordelijkheid, maar het is eigenlijk 01:17:20.500 --> 01:17:24.020 align:middle line:82% position:46% size:100% een praktische manier om uitdrukking te geven aan iets wat we gewoon met elkaar delen. 01:17:24.020 --> 01:17:26.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie toevallig net een minister. 01:17:26.780 --> 01:17:35.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, de minister van Justitie en Veiligheid staat te gebaren hier in de deur. 01:17:35.650 --> 01:17:38.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat over het Fries hier, minister! 01:17:39.890 --> 01:17:45.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat over het Fries in de rechtspraak, dus misschien dat hij er meteen even bij kan komen. 01:17:45.290 --> 01:17:48.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar goed, ik heb natuurlijk vertrouwen in de provincie, maar ik denk dat het de provincie zou 01:17:48.830 --> 01:17:55.600 align:middle line:82% position:46% size:100% helpen als het ministerie mee zou helpen om die afspraken met de rechtspraak te maken. 01:17:55.600 --> 01:18:00.800 align:middle line:82% position:46% size:100% En het lijkt nu een beetje alsof er toch een soort drempel bij de minister zit. 01:18:00.800 --> 01:18:03.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou daar graag een iets actievere rol van de minister zien. 01:18:03.590 --> 01:18:10.560 align:middle line:82% position:46% size:100% De provincie weet dat als ze ergens tegen aanlopen, ze dan natuurlijk altijd bij 01:18:10.560 --> 01:18:11.810 align:middle line:82% position:46% size:100% het kabinet kunnen aankloppen. 01:18:11.810 --> 01:18:15.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar dit zijn de afspraken zoals we ze hebben gemaakt, ook met de provincie. 01:18:16.730 --> 01:18:19.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik stel voor dat we dat even afwachten. 01:18:19.450 --> 01:18:24.890 align:middle line:82% position:46% size:100% En mocht zich daarbij een knelpunt aandienen, dan bent u ongetwijfeld de eerste die het hoort, 01:18:24.890 --> 01:18:30.260 align:middle line:82% position:46% size:100% maar ook het kabinet zal dan door de provincie op de hoogte worden gesteld. 01:18:30.260 --> 01:18:35.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Als het gaat om de rechtspraak, dan is hier natuurlijk echt een fundamenteel recht in het geding. 01:18:35.090 --> 01:18:37.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat om de toegang tot het recht. 01:18:37.210 --> 01:18:39.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een grondrecht voor iedereen, en ook in de eigen taal. 01:18:39.770 --> 01:18:46.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus het is echt een cruciale issue, al voor de nabije toekomst. 01:18:48.690 --> 01:18:55.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou dan ook heel graag willen zien dat de minister zich nog wat explicieter uitspreekt over een 01:18:55.120 --> 01:18:57.620 align:middle line:82% position:46% size:100% aanbeveling van het Mercator Europees Kenniscentrum. 01:18:57.620 --> 01:18:59.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Die heb ik net ook aan de orde gesteld. 01:18:59.230 --> 01:19:06.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Er moet een onderzoek komen naar het gebruik van het Fries in de rechtspraak op dit moment, zodat 01:19:06.020 --> 01:19:12.760 align:middle line:82% position:46% size:100% er in ieder geval een beter inzicht ontstaat over waar het Fries wordt gebruikt, hoe vaak en wat de 01:19:12.760 --> 01:19:18.580 align:middle line:82% position:46% size:100% behoeftestelling is, namens de inwoners in Friesland en dergelijke, zodat we daar ook weer concrete 01:19:18.580 --> 01:19:21.150 align:middle line:82% position:46% size:100% maatregelen voor kunnen voorstellen. 01:19:23.120 --> 01:19:25.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik had die vraag van mevrouw Den Boer gehoord. 01:19:25.000 --> 01:19:27.720 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben ook gevraagd wat dat precies was, maar mevrouw Den Boer heeft het 01:19:27.720 --> 01:19:30.800 align:middle line:82% position:46% size:100% nu zelf heel mooi uiteengezet. 01:19:30.800 --> 01:19:38.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is iets waarvoor ik natuurlijk naar mijn collega die hier net even zijn neus om de hoek stak, moet 01:19:38.450 --> 01:19:40.920 align:middle line:82% position:46% size:100% gaan, want dit valt onder de verantwoordelijkheid van de minister van JenV. 01:19:40.920 --> 01:19:46.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik zal de vraag van mevrouw Den Boer over het Mercator Europees Kenniscentrum en de implementatie 01:19:46.500 --> 01:19:50.000 align:middle line:82% position:46% size:100% van het Europees Handvest, en de aanbevelingen die daaruit voortkomen, naar hem doorgeleiden. 01:19:52.630 --> 01:19:54.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is natuurlijk mooi. 01:19:54.430 --> 01:20:01.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie daar overigens ook een taak voor minister Dekker, die natuurlijk de rechtsstatelijkheid, de 01:20:01.050 --> 01:20:02.530 align:middle line:82% position:46% size:100% rechtsbescherming en dat soort zaken onder zich heeft. 01:20:02.530 --> 01:20:07.000 align:middle line:82% position:46% size:100% En wellicht is het ook mooi, zeg ik als aanbeveling, om te zien dat er in andere landen 01:20:07.000 --> 01:20:10.840 align:middle line:82% position:46% size:100% in de Europese Unie, ook in regio's en dergelijke, natuurlijk minderheidstalen worden gesproken, 01:20:10.840 --> 01:20:12.300 align:middle line:82% position:46% size:100% waarvoor precies hetzelfde issue geldt. 01:20:12.300 --> 01:20:16.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar moeten dezelfde voorwaarden worden gesteld aan de toegang tot het rechtssysteem. 01:20:16.500 --> 01:20:22.770 align:middle line:82% position:46% size:100% En ik zou mij kunnen voorstellen dat we ook lessen kunnen trekken uit die ervaringen, die we ons ook 01:20:22.770 --> 01:20:24.410 align:middle line:82% position:46% size:100% ten nutte kunnen maken in Friesland. 01:20:24.410 --> 01:20:26.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat laatste lijkt mij een terecht punt. 01:20:26.670 --> 01:20:31.220 align:middle line:82% position:46% size:100% En voor de zekerheid zal ik beide collega's, Grapperhaus en Dekker, verwittigen van deze 01:20:31.220 --> 01:20:32.980 align:middle line:82% position:46% size:100% vraag die is gesteld in dit overleg. 01:20:34.570 --> 01:20:43.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Als ik de beantwoording mag vervolgen, dan heb ik nog een aantal losse vragen over 01:20:43.670 --> 01:20:44.370 align:middle line:82% position:46% size:100% verschillende onderwerpen. 01:20:44.900 --> 01:20:47.330 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van der Molen vroeg naar DINGtiid. 01:20:47.330 --> 01:20:57.330 align:middle line:82% position:46% size:100% De heer Van der Molen zei dat de financiering daarvan via BZK niet is geïndexeerd. 01:20:57.650 --> 01:21:04.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij zei: nu ze op stoom lijken te komen, is het toch redelijk om dat wel te doen. 01:21:04.090 --> 01:21:07.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Beide beweringen kan ik staven. 01:21:08.310 --> 01:21:13.970 align:middle line:82% position:46% size:100% DINGtiid is inderdaad op stoom gekomen, en in dat licht wil ook graag toezeggen dat ik derhalve 01:21:13.970 --> 01:21:15.860 align:middle line:82% position:46% size:100% de bijdrage zal gaan indexeren. 01:21:17.430 --> 01:21:20.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wilde daarop reageren dat ik daar blij mee ben, maar goed. 01:21:20.890 --> 01:21:21.390 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister vervolgt haar betoog. 01:21:21.390 --> 01:21:22.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Precies! Dat dacht ik al, voorzitter. 01:21:22.850 --> 01:21:26.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben daar ook blij mee, trouwens. 01:21:26.040 --> 01:21:31.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan de evaluatie van het handvest. 01:21:31.610 --> 01:21:33.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat was een vraag van mevrouw Özütok. 01:21:33.040 --> 01:21:39.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp dat de commissie van experts van de Raad van Europa de implementatie 01:21:39.130 --> 01:21:41.560 align:middle line:82% position:46% size:100% van dat handvest in de gaten houdt. 01:21:41.620 --> 01:21:46.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is net begonnen met de zesde monitoringscyclus. 01:21:48.810 --> 01:21:53.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan een paar punten waarvoor ik echt weer naar collega's moet, zoals de zorg. 01:21:53.460 --> 01:21:56.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gaat eigenlijk over het dagelijks gebruik van het Fries. 01:21:56.110 --> 01:21:58.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Ondertussen gaat er een bel af, maar ik praat gewoon door de bel heen. 01:21:58.560 --> 01:22:06.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw De Vries wees erop dat het ook juist in de ouderenzorg belangrijk is 01:22:06.010 --> 01:22:07.930 align:middle line:82% position:46% size:100% om Fries te kunnen gebruiken. 01:22:07.930 --> 01:22:09.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben dat met haar eens. 01:22:09.760 --> 01:22:12.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal deze vraag met collega De Jonge bespreken. 01:22:12.420 --> 01:22:19.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Hij is verantwoordelijk voor ouderenzorg. 01:22:19.770 --> 01:22:22.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit klinkt in onze oren als de stemmingsbel. 01:22:22.190 --> 01:22:27.890 align:middle line:82% position:46% size:100% De griffier zal even checken of dat klopt, of dat er iemand ergens een knop heeft ingedrukt 01:22:27.890 --> 01:22:29.420 align:middle line:82% position:46% size:100% waar hij van af had moeten blijven. 01:22:33.570 --> 01:22:40.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Het wordt even gecheckt, maar ik stel voor dat de minister haar beantwoording vervolgt. 01:22:40.290 --> 01:22:43.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, voorzitter, want ik denk dat ik de eerste termijn zou kunnen afmaken. 01:22:43.140 --> 01:22:44.990 align:middle line:82% position:46% size:100% Er werd aandacht gevraagd voor kinderopvang. 01:22:44.990 --> 01:22:46.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een vraag die ik door moet geleiden naar SZW. 01:22:46.960 --> 01:22:51.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Er werd gevraagd naar de media, en naar de regionale media in het bijzonder. 01:22:51.230 --> 01:22:57.010 align:middle line:82% position:46% size:100% De financiering en die kwestie die de heer Van der Molen aan de orde stelt, gaan echt 01:22:57.010 --> 01:22:59.450 align:middle line:82% position:46% size:100% over iets waar de NPO aan zet is. 01:22:59.450 --> 01:23:04.300 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarvoor is collega Slob verantwoordelijk, dus die vraag zal ik naar hem doorgeleiden. 01:23:04.500 --> 01:23:08.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan heb ik nog één vraag niet beantwoord, namelijk een vraag van mevrouw Den Boer. 01:23:08.320 --> 01:23:15.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Die ging over het Europese Minority SafePack, of het Minority SafePack Initiative, moet ik zeggen. 01:23:15.750 --> 01:23:21.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is een Europees burgerinitiatief, dat vraagt om rechtshandelingen vast te stellen die de 01:23:21.060 --> 01:23:27.170 align:middle line:82% position:46% size:100% bescherming van personen die tot een nationale minderheid of een taalminderheid behoren te 01:23:27.170 --> 01:23:30.940 align:middle line:82% position:46% size:100% verbeteren, en de culturele en taalkundige verscheidenheid in de Unie te versterken. 01:23:30.940 --> 01:23:35.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is door veel mensen getekend; ik geloof door 1,32 miljoen mensen. 01:23:35.860 --> 01:23:39.490 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarmee heeft het de drempels gehaald. 01:23:39.490 --> 01:23:44.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Het ging dus om meer dan het benodigde aantal lidstaten — het zijn er geloof ik elf — en 01:23:44.260 --> 01:23:45.720 align:middle line:82% position:46% size:100% het was ook binnen de deadline. 01:23:45.720 --> 01:23:52.640 align:middle line:82% position:46% size:100% In Nederland zijn er 3.212 geldige handtekeningen opgehaald voor dit initiatief. 01:23:52.640 --> 01:23:59.990 align:middle line:82% position:46% size:100% En als er een link te vinden is, dan kunnen de ideeën die uit dit initiatief voortkomen natuurlijk worden 01:23:59.990 --> 01:24:03.360 align:middle line:82% position:46% size:100% betrokken bij hoe wij het Fries willen bevorderen. 01:24:07.240 --> 01:24:08.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan kijk ik even naar de collega's. 01:24:08.250 --> 01:24:10.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Zijn er nog vragen blijven liggen? 01:24:10.400 --> 01:24:11.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Özütok? 01:24:12.970 --> 01:24:14.510 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. 01:24:14.510 --> 01:24:20.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik had de signalen die we hebben binnengekregen over de kinderopvang en het gebrek aan Friezen 01:24:20.870 --> 01:24:23.070 align:middle line:82% position:46% size:100% in de kinderopvang nog aangekaart. 01:24:24.280 --> 01:24:25.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Wil de minister daar nog op ingaan? 01:24:25.920 --> 01:24:34.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb die vraag in één zin afgedaan, omdat ik verwees naar de collega van Sociale Zaken. 01:24:34.140 --> 01:24:36.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik moet die vraag namelijk opnemen met Sociale Zaken, want daar zijn ze verantwoordelijk voor kinderopvang. 01:24:36.690 --> 01:24:40.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kijk nog even naar de andere collega's. 01:24:40.650 --> 01:24:42.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat de vragen beantwoord zijn. 01:24:42.450 --> 01:24:43.650 align:middle line:82% position:46% size:100% O, mevrouw Den Boer? 01:24:49.380 --> 01:24:49.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil nog even terug naar het Citizens Initiative. 01:24:49.900 --> 01:24:50.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is op zich natuurlijk heel mooi. 01:24:50.080 --> 01:24:55.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij weten natuurlijk dat behoud en voortzetting van in dit geval de Friese taal en cultuur een 01:24:55.480 --> 01:24:58.370 align:middle line:82% position:46% size:100% exclusieve bevoegdheid is van de lidstaten. 01:24:58.390 --> 01:25:04.770 align:middle line:82% position:46% size:100% Toch wordt hier een Europees initiatief neergelegd, bijvoorbeeld voor het nemen van beleidsmaatregelen. 01:25:04.770 --> 01:25:08.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ik heb dan toch nog een wat meer concrete vraag. 01:25:08.430 --> 01:25:12.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Die handtekeningen kunnen we natuurlijk aan de mensen zelf overlaten, en misschien 01:25:12.570 --> 01:25:13.710 align:middle line:82% position:46% size:100% zelfs aan parlementariërs. 01:25:13.710 --> 01:25:23.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar wat zou u, als coördinerend minister en als degene die belast is met dit soort zaken, 01:25:23.940 --> 01:25:29.300 align:middle line:82% position:46% size:100% nog kunnen doen aan aanvullende beleidsmaatregelen die eigenlijk ook worden 01:25:29.300 --> 01:25:33.480 align:middle line:82% position:46% size:100% genoemd in dit European Citizens Initiative? 01:25:33.480 --> 01:25:38.890 align:middle line:82% position:46% size:100% Nou, heel specifiek voor de Friese taal en cultuur denk ik dat we juist in die bestuursafspraken, die 01:25:38.890 --> 01:25:44.090 align:middle line:82% position:46% size:100% vier jaar meekunnen, alle onderwerpen hebben benieuwd. 01:25:44.090 --> 01:25:47.860 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het wel heel relevant dat mevrouw Den Boer het noemt, omdat het natuurlijk altijd belangrijk 01:25:47.860 --> 01:25:50.700 align:middle line:82% position:46% size:100% is om te leren van en te kijken naar anderen en daarmee ook samen te werken. 01:25:50.700 --> 01:25:55.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat doen verschillende taalgebieden in Europa ook met elkaar. 01:25:56.080 --> 01:25:58.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Alleen daarom al is het toch interessant om dit goed te volgen. 01:25:58.660 --> 01:25:59.880 align:middle line:82% position:46% size:100% En overigens is dat omgekeerd ook zo. 01:25:59.880 --> 01:26:04.090 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat er niet alleen om wat wij of Friesland kunnen leren van anderen, maar omgekeerd denk ik dat datgene 01:26:04.090 --> 01:26:12.320 align:middle line:82% position:46% size:100% wat wij nu doen in Nederland en in Friesland, heel inspirerend en leerzaam kan zijn voor andere 01:26:12.320 --> 01:26:16.350 align:middle line:82% position:46% size:100% minderheidstalen en officiële talen in andere landen. 01:26:16.350 --> 01:26:19.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. 01:26:19.660 --> 01:26:22.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan gaan we naar de tweede termijn. 01:26:23.300 --> 01:26:26.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar heeft u twee minuten per persoon voor. 01:26:26.690 --> 01:26:30.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik geef het woord aan mevrouw De Vries namens de VVD. 01:26:30.280 --> 01:26:31.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. 01:26:31.680 --> 01:26:33.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank aan de minister voor de beantwoording. 01:26:33.290 --> 01:26:35.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Er zijn wat mij betreft nog een aantal punten. 01:26:35.320 --> 01:26:39.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben blij dat de minister aangeeft dat ze ook het belang van de zichtbaarheid van het 01:26:39.290 --> 01:26:43.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Fries in het publieke domein — zo noem ik het dan maar even — onderschrijft. 01:26:43.140 --> 01:26:48.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat het wel goed zou zijn als de minister ook gewoon een keer in gesprek gaat — er is nu natuurlijk 01:26:48.500 --> 01:26:54.070 align:middle line:82% position:46% size:100% ook een petitie aangeboden — met de provincie om eens te kijken op welke onderdelen daar nog een slag 01:26:54.070 --> 01:26:59.240 align:middle line:82% position:46% size:100% geslagen zou kunnen worden, want ik denk dat dat wel een wens is die ook in de provincie leeft. 01:26:59.240 --> 01:27:04.130 align:middle line:82% position:46% size:100% En het zou goed zijn als de minister daar dan ook over terugkoppelt aan de Tweede Kamer. 01:27:04.130 --> 01:27:08.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik weet niet of dat dan ook in september zou moeten, maar dat hoor ik graag. 01:27:08.010 --> 01:27:09.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan het onderwijs. 01:27:09.590 --> 01:27:13.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is goed dat er toch gekeken gaat worden hoe we het bereiken van de doelen in elk 01:27:13.830 --> 01:27:14.310 align:middle line:82% position:46% size:100% geval kunnen versnellen. 01:27:14.310 --> 01:27:23.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ben ook blij dat de minister in gesprek wil gaan met de collega van OCW, de onderwijsinspectie en de 01:27:23.060 --> 01:27:24.470 align:middle line:82% position:46% size:100% provincie om te kijken naar die onderwijsinspectie. 01:27:24.470 --> 01:27:30.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat daar dan ook uiterlijk eind dit jaar over teruggekoppeld kan worden. 01:27:30.850 --> 01:27:32.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien kan de minister dat bevestigen. 01:27:32.710 --> 01:27:36.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan de rechtspraak. 01:27:36.700 --> 01:27:41.250 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik snap dat de minister zegt: laat de provincie eerst even aan de slag gaan. 01:27:41.250 --> 01:27:44.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik vind niet dat dat nu weer ellenlang moet gaan duren. 01:27:44.610 --> 01:27:51.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Dus ook daar graag de toezegging dat we daar in elk geval voor eind dit jaar een terugkoppeling van 01:27:51.180 --> 01:27:55.890 align:middle line:82% position:46% size:100% krijgen, met daarbij een overzicht van wat de acties van de minister daar dan bij zijn geweest. 01:27:55.890 --> 01:27:56.210 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. 01:27:56.210 --> 01:27:58.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, mevrouw De Vries. 01:27:58.710 --> 01:28:01.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan geef ik het woord aan mevrouw Den Boer van D66. 01:28:01.260 --> 01:28:03.190 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, dank u wel. 01:28:03.190 --> 01:28:08.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit was een goede gedachtewisseling, maar er moet natuurlijk nog een hoop gebeuren 01:28:08.120 --> 01:28:09.310 align:middle line:82% position:46% size:100% en er valt nog een hoop te doen. 01:28:10.130 --> 01:28:16.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wilde toch nog even terug naar het verhaal over zichtbaarheid, en dan met name als het 01:28:16.170 --> 01:28:17.660 align:middle line:82% position:46% size:100% gaat om de veiligheidsactoren. 01:28:17.660 --> 01:28:21.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is in feite al een toezegging gedaan door de minister, namelijk om samen met relevante 01:28:21.640 --> 01:28:25.840 align:middle line:82% position:46% size:100% andere ministers hierover samen te komen, maar ik denk hierbij aan de veiligheidsregio, aan 01:28:25.840 --> 01:28:30.200 align:middle line:82% position:46% size:100% de ambulance en aan de GHOR. 01:28:30.200 --> 01:28:34.610 align:middle line:82% position:46% size:100% Die zouden eigenlijk ook allemaal die zichtbaarheid meer kunnen aansterken. 01:28:34.610 --> 01:28:38.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Qua politie-uniform is het misschien lastig omdat we hier een nationale politie hebben, maar ik 01:28:38.640 --> 01:28:44.120 align:middle line:82% position:46% size:100% zou heel graag willen vragen of de minister bereid is om concreet te kijken naar aanbeveling 01:28:44.120 --> 01:28:46.810 align:middle line:82% position:46% size:100% 25 van de committee of experts. 01:28:48.440 --> 01:28:55.940 align:middle line:82% position:46% size:100% En zou zij een deelplan kunnen maken voor hoe wij de Friezen beter kunnen bereiken en hoe de Friese taal 01:28:55.940 --> 01:29:02.770 align:middle line:82% position:46% size:100% meer zichtbaar gemaakt kan worden in die veiligheidsregio via de actoren?Tot slot, voorzitter. 01:29:02.770 --> 01:29:07.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop ook dat de Friese democratie heel levendig blijft en dat het Fries goed gebruikt 01:29:07.840 --> 01:29:11.410 align:middle line:82% position:46% size:100% kan worden in raadsvergaderingen en collegevergaderingen en dergelijke. 01:29:11.410 --> 01:29:17.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou toch nog even aan de minister willen vragen of zij dit ook kan monitoren — om dat 01:29:17.340 --> 01:29:18.010 align:middle line:82% position:46% size:100% woord toch nog maar te gebruiken! 01:29:18.010 --> 01:29:22.490 align:middle line:82% position:46% size:100% — en inzichtelijk kan maken of het Fries ook daadwerkelijk wordt gebruikt, zodat de Friezen daar 01:29:22.490 --> 01:29:25.910 align:middle line:82% position:46% size:100% ook zelf van kunnen profiteren en kunnen participeren. 01:29:25.910 --> 01:29:27.520 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. 01:29:28.500 --> 01:29:32.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan geef ik het woord aan de heer Futselaar van de SP. 01:29:32.180 --> 01:29:33.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u, voorzitter. 01:29:33.680 --> 01:29:35.960 align:middle line:82% position:46% size:100% Ja, is het glas nou halfvol of halfleeg? 01:29:36.010 --> 01:29:40.790 align:middle line:82% position:46% size:100% Er staan heel goede dingen in het bestuursakkoord; daar ben ik niet blind voor. 01:29:40.790 --> 01:29:46.390 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil wel stellen dat ik de situatie rond de Fryske Akademy en het vraagteken dat daar nu boven hangt, 01:29:46.390 --> 01:29:46.530 align:middle line:82% position:46% size:100% wel heel erg onbevredigend vind. 01:29:46.530 --> 01:29:52.630 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister zegt: ja, maar er is een hele heldere afspraak dat er nog een afspraak moet worden gemaakt. 01:29:52.630 --> 01:29:57.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp dat antwoord in de bestuurlijke context, maar ik denk dat bijna niemand anders dat antwoord 01:29:57.580 --> 01:30:01.560 align:middle line:82% position:46% size:100% begrijpt; laat ik het zo maar zeggen. 01:30:01.560 --> 01:30:08.020 align:middle line:82% position:46% size:100% Meer in algemene zin zeg ik over de Fryske Akademy, maar ook over de leerstoel in Groningen: het is heel 01:30:08.020 --> 01:30:15.330 align:middle line:82% position:46% size:100% goed dat het kabinet zich committeert aan investeren in het Fries tot aan 2030, als stip op de horizon. 01:30:15.330 --> 01:30:19.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar daar hoort ook een financieel commitment bij, ook bijvoorbeeld voor zo'n leerstoel 01:30:19.830 --> 01:30:21.480 align:middle line:82% position:46% size:100% en op de langere termijn. 01:30:21.480 --> 01:30:26.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Als je Friesland het idee geeft dat men daar blijvend om de paar jaar moet vechten voor 01:30:28.800 --> 01:30:34.400 align:middle line:82% position:46% size:100% de Friese instituties, dan ondermijn je precies dat commitment aan 2030. 01:30:34.400 --> 01:30:35.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Je kunt bijvoorbeeld Omrop Fryslân er nog bijnemen. 01:30:35.410 --> 01:30:38.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik vind het dus wel belangrijk om daar een signaal te geven. 01:30:38.730 --> 01:30:45.560 align:middle line:82% position:46% size:100% Over zulke enorme bedragen gaat het daarbij nou ook weer niet, zou ik zeggen. 01:30:45.560 --> 01:30:48.120 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel, voorzitter. 01:30:48.120 --> 01:30:55.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter. Ik dank de minister voor Friese Zaken voor haar toezeggingen en antwoorden. 01:30:57.410 --> 01:31:02.110 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben in dit overleg gezien hoe ingewikkeld het ook voor ons is. 01:31:02.110 --> 01:31:05.300 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben vragen over de inspectie die op het vlak van Onderwijs liggen. 01:31:05.300 --> 01:31:10.300 align:middle line:82% position:46% size:100% We hebben vragen over zorg, over kinderopvang. 01:31:11.680 --> 01:31:17.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook voor de minister geldt dat ze zulke zaken bij haar collega's moet beleggen. 01:31:19.300 --> 01:31:23.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geldt dus ook voor Friese burgers en belangenorganisaties. 01:31:23.990 --> 01:31:29.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij moeten ook met al die verschillende ministeries overleggen. 01:31:29.230 --> 01:31:39.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Wat vindt de minister ervan om een coördinatiepunt te creëren, of een vraagbaak, gericht op burgers 01:31:40.380 --> 01:31:49.320 align:middle line:82% position:46% size:100% die het belang van de Friese taal en cultuur een warm hart toedragen, en graag op één plek met de 01:31:49.320 --> 01:31:50.980 align:middle line:82% position:46% size:100% overheid kunnen communiceren? 01:31:51.160 --> 01:31:52.500 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor graag hoe de minister daarover denkt. 01:31:52.500 --> 01:31:52.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Meneer Van der Molen, u kunt spreken in uw tweede termijn. 01:31:52.730 --> 01:31:54.080 align:middle line:82% position:46% size:100% Gaat uw gang. 01:31:54.080 --> 01:32:02.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat overnemen van het voorzitterschap voelt altijd een beetje als pingpongen. 01:32:02.760 --> 01:32:03.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar goed, zo doen we het maar even. 01:32:04.570 --> 01:32:06.850 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik dank de minister hartelijk voor de beantwoording van de vragen. 01:32:06.850 --> 01:32:12.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik sluit mij aan bij de opmerking van mevrouw De Vries over de Friese onderwijsinspectie en 01:32:12.000 --> 01:32:15.740 align:middle line:82% position:46% size:100% de openheid van de minister om het gesprek daarover met de provincie aan te gaan. 01:32:17.460 --> 01:32:20.920 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw De Vries zei ook dat we nu wel willen zien dat er een aantal stappen gezet worden. 01:32:20.920 --> 01:32:22.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar sluit ik mij ook bij aan. 01:32:22.110 --> 01:32:26.400 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit geldt sowieso voor de toezeggingen over overleggen die nog plaats moeten vinden met bewindslieden. 01:32:26.400 --> 01:32:32.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou er wel op willen aandringen dat wij voor het einde van dit jaar daarover schriftelijk 01:32:32.620 --> 01:32:34.550 align:middle line:82% position:46% size:100% duidelijkheid krijgen van de minister. 01:32:35.640 --> 01:32:39.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik sluit mij aan bij de opmerkingen van de heer Futselaar over de Fryske Akademy. 01:32:39.660 --> 01:32:43.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik het goed heb begrepen van de minister, zou daar al tijdens de zomer meer 01:32:43.700 --> 01:32:45.100 align:middle line:82% position:46% size:100% duidelijkheid over moeten zijn. 01:32:45.100 --> 01:32:51.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Het CDA maakt zich hier ook zorgen over, maar we zullen even afwachten wat er via die lijn over wordt 01:32:51.480 --> 01:32:53.570 align:middle line:82% position:46% size:100% afgesproken vanuit het Rijk en de provincie. 01:32:55.320 --> 01:32:59.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar laat ik namens het CDA zeggen dat het voor ons onbestaanbaar zou zijn als de Fryske Akademy uit 01:32:59.680 --> 01:33:01.770 align:middle line:82% position:46% size:100% dat wetenschappelijk netwerk zou vallen. 01:33:04.030 --> 01:33:09.070 align:middle line:82% position:46% size:100% Laat dat maar een aanmoediging voor de zomerperiode zijn. 01:33:09.070 --> 01:33:15.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik dank de minister voor de toezeggingen die ik heb ontvangen over het budget voor de adviesraad DINGtiid. 01:33:19.570 --> 01:33:25.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie de beantwoording van de andere bewindspersonen met interesse tegemoet. 01:33:25.420 --> 01:33:32.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik houd in ieder geval van dit gesprek met de minister wel het beeld over dat haar inzet heel positief is. 01:33:32.780 --> 01:33:35.970 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoop dat zij die ook bij de andere bewindspersonen tegenkomt. 01:33:36.660 --> 01:33:40.870 align:middle line:82% position:46% size:100% Als dat niet zo is, gaan wij vanuit de Kamer misschien zo nu en dan eens even een handje helpen. 01:33:41.630 --> 01:33:42.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. 01:33:44.490 --> 01:33:46.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik draag het voorzitterschap weer aan u over, meneer Van der Molen. 01:33:46.450 --> 01:33:47.260 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter: Van der Molen 01:33:47.950 --> 01:33:49.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel. 01:33:49.320 --> 01:33:50.680 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik kijk even naar de minister. 01:33:54.340 --> 01:33:57.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik hoor dat zij meteen kan antwoorden. 01:33:57.360 --> 01:33:59.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Jazeker. Graag zelfs, voorzitter. 01:33:59.030 --> 01:34:03.420 align:middle line:82% position:46% size:100% De zaken die nu in de tweede termijn worden onderstreept door alle woordvoerders, komen 01:34:03.420 --> 01:34:07.870 align:middle line:82% position:46% size:100% eigenlijk voort uit de zorgen die in de eerste termijn zijn uitgesproken. 01:34:07.870 --> 01:34:08.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Het is dus logisch dat ze nu worden onderstreept. 01:34:08.290 --> 01:34:18.290 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat die bestuursafspraak, en de inzet van BZK, van de provincie en van alle zonet genoemde betrokken 01:34:19.290 --> 01:34:23.980 align:middle line:82% position:46% size:100% partijen in Friesland, er eigenlijk de beste garantie voor is dat we dit ook allemaal gaan doen met elkaar. 01:34:25.330 --> 01:34:29.010 align:middle line:82% position:46% size:100% Toch begrijp ik het ook goed als de Kamerleden zeggen dat ze bijvoorbeeld het belang van die 01:34:29.010 --> 01:34:34.560 align:middle line:82% position:46% size:100% zichtbaarheid echt willen onderstrepen, en ze daar ook voorbeelden bij noemen. 01:34:34.560 --> 01:34:40.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb begrepen dat dit inderdaad ook onderdeel is geweest van de petitieaanbieding. 01:34:40.640 --> 01:34:44.370 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit manifesteert zich op allerlei terreinen. 01:34:44.730 --> 01:34:46.070 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp dit dus heel goed. 01:34:46.070 --> 01:34:51.150 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal straks een voorstel doen voor een proces waardoor de Kamer hierover in voldoende 01:34:51.150 --> 01:34:53.160 align:middle line:82% position:46% size:100% mate kan worden geïnformeerd. 01:34:53.160 --> 01:34:53.590 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien kunnen we dan een aantal zaken met elkaar combineren. 01:34:53.590 --> 01:34:57.040 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is denk ik voor de Kamer ook prettig. 01:34:57.040 --> 01:35:00.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarbij gaat het dan over de zichtbaarheid. 01:35:00.740 --> 01:35:05.420 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gesprek voer ik natuurlijk sowieso met de provincie, maar ik ben heel graag bereid om dat 01:35:05.420 --> 01:35:05.780 align:middle line:82% position:46% size:100% ook te doen nu er een nieuw college is. 01:35:05.780 --> 01:35:06.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien is dat ook logisch. 01:35:07.400 --> 01:35:10.280 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal de petitie daarbij betrekken. 01:35:10.280 --> 01:35:13.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal er ook voor zorgen dat de Kamer erover wordt geïnformeerd hoe dat loopt. 01:35:13.200 --> 01:35:23.200 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik wil dat dan combineren met nadere informatie over hoe we het halen van die doelen in het onderwijs 01:35:23.590 --> 01:35:27.490 align:middle line:82% position:46% size:100% kunnen versnellen, en over hoe de gesprekken over de rechtspraak lopen. 01:35:27.490 --> 01:35:32.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Die gesprekken zijn dus in eerste instantie met de provincie en de instanties van de 01:35:32.640 --> 01:35:34.110 align:middle line:82% position:46% size:100% rechterlijke macht die ik net noemde. 01:35:34.110 --> 01:35:39.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn idee is dat ik bijvoorbeeld voor het einde van dit jaar een brief stuur aan 01:35:39.310 --> 01:35:42.300 align:middle line:82% position:46% size:100% de Kamer over dit soort zaken. 01:35:42.300 --> 01:35:48.220 align:middle line:82% position:46% size:100% Het wordt dus een beetje een verzamelbrief, zodat u kunt kijken of er volgens u voldoende inzet op is en 01:35:48.220 --> 01:35:50.570 align:middle line:82% position:46% size:100% of de doelen dus inderdaad dichterbij komen. 01:35:53.110 --> 01:35:56.650 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat daarbij dan dus over zichtbaarheid, onderwijs en rechtspraak. 01:36:01.430 --> 01:36:04.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Den Boer vroeg aandacht voor de Friese democratie. 01:36:04.600 --> 01:36:07.690 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij vroeg of ik weet of er bijvoorbeeld in voldoende mate in raadsvergaderingen 01:36:07.690 --> 01:36:11.340 align:middle line:82% position:46% size:100% in het Fries kan worden vergaderd. 01:36:11.340 --> 01:36:16.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn beeld is dat dat zo is, maar ik ben graag bereid om de gemeenten te vragen 01:36:16.700 --> 01:36:18.620 align:middle line:82% position:46% size:100% naar hun ervaringen op dat punt. 01:36:18.620 --> 01:36:19.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Daar kan ik ook op terugkomen in de brief. 01:36:19.820 --> 01:36:23.570 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb de zorgen van de Kamer over de Fryske Akademy gehoord. 01:36:23.570 --> 01:36:31.320 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp dat zo'n bestuurlijke afspraak die nog moet uitmonden in een vervolg, wat onbevredigend is. 01:36:31.320 --> 01:36:35.780 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat het goed is dat de heer Futselaar en de heer Van der Molen daar aandacht voor hebben gevraagd. 01:36:35.780 --> 01:36:37.430 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit debat is niet alleen te volgen voor de mensen hier in de zaal, maar ook op andere manieren. 01:36:37.430 --> 01:36:45.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ga ervan uit dat hier ook in de academische wereld aandacht voor is en dat men u daar heeft gehoord. 01:36:45.600 --> 01:36:50.640 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is ook weer gesproken over de financiering op de lange termijn van bijvoorbeeld de 01:36:50.640 --> 01:36:55.260 align:middle line:82% position:46% size:100% leerstoel en de omroep. 01:36:55.260 --> 01:36:57.000 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik snap het dilemma. 01:36:57.000 --> 01:37:04.670 align:middle line:82% position:46% size:100% Natuurlijk wil je liever meer zekerheid hebben over een langere periode, maar we hebben voor de leerstoel 01:37:04.670 --> 01:37:06.850 align:middle line:82% position:46% size:100% in ieder geval zekerheid voor een kortere periode. 01:37:09.810 --> 01:37:15.020 align:middle line:82% position:46% size:100% En ook regionale omroepen hebben de aandacht van het kabinet, en dus heeft ook Omroep Friesland dat. 01:37:15.020 --> 01:37:19.880 align:middle line:82% position:46% size:100% En nogmaals: ik heb al toegezegd om in ieder geval de vraag door te geleiden naar collega Slob. 01:37:22.680 --> 01:37:25.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Özütok stelde nog een vraag over de coördinatie. 01:37:26.220 --> 01:37:31.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Eigenlijk is er natuurlijk al één plek waar dat gebeurt, namelijk bij de provincie. 01:37:31.110 --> 01:37:36.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Dit is echt de taak van de provincie, en ook een taak die de provincie Friesland heel serieus neemt. 01:37:37.210 --> 01:37:40.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik noem de taalskipper die ze daar hebben. 01:37:40.240 --> 01:37:42.230 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik denk dat ze dat daar goed ingericht hebben. 01:37:42.230 --> 01:37:46.820 align:middle line:82% position:46% size:100% Voorzitter, ik hoop dat ik daarmee de resterende vragen heb beantwoord. 01:37:46.820 --> 01:37:53.740 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie mevrouw Den Boer haar vinger nog opsteken. 01:37:53.740 --> 01:37:57.360 align:middle line:82% position:46% size:100% En mevrouw Özütok heeft nog een vraag over het laatste punt. 01:37:57.360 --> 01:38:07.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Daarom geef ik haar voorrang, met de instemming van mevrouw Den Boer. 01:38:09.730 --> 01:38:12.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik begrijp het nog steeds niet helemaal. 01:38:12.130 --> 01:38:17.950 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister heeft het over een coördinatiepunt voor burgers die willen overleggen met het 01:38:17.950 --> 01:38:21.350 align:middle line:82% position:46% size:100% ministerie van Onderwijs, of die daar het een en ander willen aankaarten. 01:38:21.990 --> 01:38:25.600 align:middle line:82% position:46% size:100% Dan is er toch nog steeds zo'n tussenschakel? 01:38:27.230 --> 01:38:31.780 align:middle line:82% position:46% size:100% De minister moet zelf ook weer verschillende onderwerpen ophalen. 01:38:32.750 --> 01:38:37.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat geldt stapsgewijs nog steeds voor de provincie. 01:38:37.360 --> 01:38:46.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn vraag is eigenlijk: is het niet een idee om dat dan wat sneller onder het ministerie te brengen, zodat 01:38:46.980 --> 01:38:50.440 align:middle line:82% position:46% size:100% er wat sneller geacteerd kan worden? 01:38:50.440 --> 01:38:56.190 align:middle line:82% position:46% size:100% We zien namelijk dat ook in die ontwikkelingen echt een lange lus in de tijd gaat zitten. 01:38:57.540 --> 01:39:05.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zou de minister echt willen vragen om daar verder over na te denken en ons daarover te informeren. 01:39:05.620 --> 01:39:11.730 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien zijn er twee verschillende dingen, als ik mevrouw Özütok nu zo beluister. 01:39:11.730 --> 01:39:19.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik ging vooral in op de vraag wat de plek is voor mensen in Friesland of in Nederland die vragen 01:39:19.830 --> 01:39:21.300 align:middle line:82% position:46% size:100% hebben over de Friese taal en cultuur. 01:39:21.300 --> 01:39:21.480 align:middle line:82% position:46% size:100% Het loket daarvoor is denk ik de provincie. 01:39:21.480 --> 01:39:25.800 align:middle line:82% position:46% size:100% Zij is ook het meest dichtbij en daar heeft men daarvan een overzicht. 01:39:26.690 --> 01:39:31.870 align:middle line:82% position:46% size:100% De provincie is volgens mij een goede plek om dit te doen. 01:39:31.870 --> 01:39:33.360 align:middle line:82% position:46% size:100% Er is natuurlijk inderdaad nog een andere vraag, namelijk: hoe zit het dan in Den Haag? 01:39:33.360 --> 01:39:37.620 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb inderdaad een aantal keren verwezen naar OCW, SZW, JenV en noem maar op. 01:39:39.110 --> 01:39:41.980 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat ligt inderdaad wel op mijn bordje. 01:39:41.980 --> 01:39:47.200 align:middle line:82% position:46% size:100% BZK en de ambtenaren van BZK — een aantal van hen zijn hier nu aanwezig — zijn verantwoordelijk om 01:39:47.200 --> 01:39:49.480 align:middle line:82% position:46% size:100% ervoor te zorgen dat dat goed draait. 01:39:49.480 --> 01:39:56.050 align:middle line:82% position:46% size:100% Als ik hier zeg dat ik ergens met collega Slob over ga praten, gebeurt dat natuurlijk actief vanuit BZK. 01:39:56.050 --> 01:39:59.320 align:middle line:82% position:46% size:100% BZK is ook de plek waar de andere departementen zich kunnen melden over dit onderwerp. 01:39:59.320 --> 01:40:00.710 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien dat mevrouw Özütok dat bedoelt. 01:40:00.710 --> 01:40:03.540 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zie daarbij inderdaad wel een taak voor het ministerie weggelegd. 01:40:03.540 --> 01:40:04.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat gaan we checken. 01:40:04.660 --> 01:40:05.760 align:middle line:82% position:46% size:100% Bedoelt u dat, mevrouw Özütok? 01:40:05.760 --> 01:40:09.130 align:middle line:82% position:46% size:100% Misschien moet ik het nóg simpeler zeggen. 01:40:09.130 --> 01:40:15.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik bedoel te vragen: is er ook zo'n loket dat die belangenorganisaties kunnen benaderen? 01:40:15.900 --> 01:40:18.450 align:middle line:82% position:46% size:100% Ze moeten niet hoeven shoppen bij de verschillende ministeries. 01:40:18.450 --> 01:40:21.430 align:middle line:82% position:46% size:100% We weten immers hoe lastig onderling overleg soms gaat. 01:40:21.430 --> 01:40:23.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is eigenlijk mijn concrete vraag, nu we het erover hebben. 01:40:23.900 --> 01:40:26.310 align:middle line:82% position:46% size:100% Zeker, dat wordt ook hier naast mij door de ambtenaren bevestigd. 01:40:26.310 --> 01:40:32.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Wij kennen de organisaties goed en ze weten ons ook goed te vinden. 01:40:32.660 --> 01:40:41.700 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal ze alleen geen strobreed in de weg leggen als ze zich ook bij de andere ministeries melden. 01:40:41.700 --> 01:40:48.380 align:middle line:82% position:46% size:100% In het voorbijgaan noemde de minister de drie sectoren waar zij het oog op heeft: het onderwijs, 01:40:48.380 --> 01:40:49.600 align:middle line:82% position:46% size:100% de zorg en de rechtspraak. 01:40:49.600 --> 01:40:55.180 align:middle line:82% position:46% size:100% Maar ik heb in mijn bijdrage in de tweede termijn ook nog gevraagd naar een hele concrete aanbeveling die 01:40:55.420 --> 01:41:03.540 align:middle line:82% position:46% size:100% door de experts is gedaan, namelijk om in de frontline, dus bij de veiligheidsregio, bij de 01:41:03.540 --> 01:41:09.330 align:middle line:82% position:46% size:100% ambulance, bij de politie en bij de GHOR, ook echt te zorgen voor een goede dienstverlening in het Fries. 01:41:09.330 --> 01:41:15.660 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb de minister gevraag of zij wil toezeggen om met de relevante minister, in dit geval minister 01:41:15.660 --> 01:41:21.030 align:middle line:82% position:46% size:100% Grapperhaus, om de tafel te gaan zitten om een concreet deelplan daarvoor te presenteren. 01:41:21.030 --> 01:41:24.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat kan wat mij betreft in die brief komen staan die de minister al beloofd heeft. 01:41:25.220 --> 01:41:27.270 align:middle line:82% position:46% size:100% We moeten daar echt heel specifiek kijk op hebben. 01:41:27.270 --> 01:41:31.170 align:middle line:82% position:46% size:100% Het gaat dus niet alleen maar om de rechtspraak, wat verderop in de keten, maar ook om het Fries in 01:41:31.170 --> 01:41:34.430 align:middle line:82% position:46% size:100% het directe contact met de burger, bijvoorbeeld via de meldkamers en dat soort zaken meer. 01:41:34.430 --> 01:41:38.240 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb dat wellicht wat kort beantwoord. 01:41:38.240 --> 01:41:40.840 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik had dat eigenlijk allemaal geschaard onder het kopje "zichtbaarheid". 01:41:40.840 --> 01:41:43.720 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Den Boer had het inderdaad wat nader ingevuld. 01:41:46.140 --> 01:41:50.140 align:middle line:82% position:46% size:100% Mijn toezegging om een en ander onder de aandacht van collega's te brengen, gaat ook daarover. 01:41:50.140 --> 01:41:53.360 align:middle line:82% position:46% size:100% In sommige gevallen zal iets niet kunnen. 01:41:53.360 --> 01:41:56.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Mevrouw Den Boer zei zelf al dat het wat ingewikkeld zal zijn bij de nationale politie. 01:41:56.340 --> 01:41:57.960 align:middle line:82% position:46% size:100% In andere gevallen kan het misschien wel. 01:41:57.960 --> 01:42:00.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat moeten we goed bespreken en in beeld brengen. 01:42:00.410 --> 01:42:08.910 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zal dat meenemen in de brief die ik aan het eind van het jaar stuur. 01:42:08.910 --> 01:42:09.110 align:middle line:82% position:46% size:100% Dank u wel minister, voor deze toezegging. 01:42:09.110 --> 01:42:10.460 align:middle line:82% position:46% size:100% Is er nog iemand met een nabrander? 01:42:10.460 --> 01:42:10.830 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat lijkt niet het geval. 01:42:10.830 --> 01:42:12.750 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik heb ook geen nabrander, mevrouw Den Boer. 01:42:13.510 --> 01:42:18.350 align:middle line:82% position:46% size:100% Hartelijk dank aan de collega's voor hun aanwezigheid. 01:42:18.350 --> 01:42:20.530 align:middle line:82% position:46% size:100% Hartelijk dank aan de minister voor de beantwoording. 01:42:20.530 --> 01:42:21.340 align:middle line:82% position:46% size:100% Ook hartelijk dank aan de ondersteuning. 01:42:21.340 --> 01:42:26.900 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik dank verder iedereen op de publieke tribune hartelijk. 01:42:26.900 --> 01:42:32.060 align:middle line:82% position:46% size:100% Ik zeg maar even dat er ook mensen aanwezig waren die zich bezighouden met het gebruik van het 01:42:32.060 --> 01:42:35.550 align:middle line:82% position:46% size:100% Papiaments op onder andere Antilliaanse scholen. 01:42:35.550 --> 01:42:39.410 align:middle line:82% position:46% size:100% Dat is nu niet aan de orde gekomen, maar dat wil niet zeggen dat deze commissie 01:42:39.410 --> 01:42:41.110 align:middle line:82% position:46% size:100% daar geen aandacht voor heeft. 01:42:41.110 --> 01:42:44.730 align:middle line:82% position:46% size:100% We gaan er in ieder geval even voor zorgen dat we daar nog een ander moment voor kunnen vinden. 01:42:44.730 --> 01:42:50.580 align:middle line:82% position:46% size:100% Nogmaals dank. Ik wens iedereen die zo meteen weer terug naar Fryslân gaat, terwijl de broodjes achter 01:42:50.580 --> 01:42:55.250 align:middle line:82% position:46% size:100% in de bus klaarliggen, een hele goede terugreis.